Referencia para Ni chigaca lu reunión Xhiiñaʼ Dios ne modo nabáninu
6-12 DE AGOSTO
CA TESORO ZEEDA LU BIBLIA | LUCAS 17, 18
«Gusihuínninu nácanu binni ni rudii xquíxepeʼ»
nwtsty nota de estudiu para Lu 17:12, 14
chii hombre napa lepra: Lu ca tiempu gucuá Biblia que la?, zándaca juntu nga bibani ca binni napa lepra, purtiʼ zaqué nga zanda gacanésaacabe (2Re 7:3-5). Ley stiʼ Dios que rinabaʼ ni ca binni napa lepra chindézacaʼ gadxé lugar ne ora maʼ nuucabe gaxha de binni la? naquiiñeʼ gucaacabe ridxi ne guiníʼcabe: «¡Inmundo, inmundo!» (Le 13:45, 46). Guiráʼ chii hombre napa lepra ni ruzeeteʼ relatu riʼ, bíʼnicabe ni ná Ley que ngue runi bizuhuaacabe zitu ne qué nidxíñacabe Jesús.
Laché ra nuu sacerdote: Dxi guyuu Jesús lu Guidxilayú riʼ, nabe biʼniʼ respetarbe Ley ne autoridad napa sacerdocio ni zá de Aarón, ngue runi gunábabe ca hombre riʼ checaʼ ra nuu ti sacerdote (Mt 8:4; Mr 1:44). Ora guianda ti hombre napa lepra la? Ley stiʼ Moisés que ná naquiiñeʼ chebe ra nuu ti sacerdote para guʼyaʼ laabe ne guiníʼ dxandíʼ maʼ biándabe. Laaca naquiiñeʼ chebe ndaaniʼ templu para gudiibe ca ofrenda ni maca nexheʼ gudiibe (Le 14:2-32).
Guyúbinu ca perla ni gaʼchiʼ
nwtsty nota de estudiu para Lu 17:10
Gasti qué ñuni du: Lit. «gastiʼ nga laadu», «qué risácadu». Ora guníʼ Jesús ca diidxaʼ riʼ, cadi caníʼdibe naquiiñeʼ guiníʼ ique ca esclavu —o ca discípulo stibe— qué risácacaʼ o gastiʼ nga laacaʼ. Pur contextu stiʼ ca diidxaʼ riʼ, riénenu caníʼ Jesús naquiiñeʼ gaca ca esclavu modestu ne guietenaláʼdxicaʼ qué runi merecercaʼ gusisácacabe laacaʼ o guni tratárcabe laacaʼ casi ti binni especial pur dxiiñaʼ sticaʼ. Caadxi binni ni nabé ruundaʼ de tema riʼ nacaʼ biquiiñeʼ Jesús ti hipérbole o ti exageración para guiníʼ «nácanu esclavu si, ne qué runi merecernu guni tratárcabe laanu casi ti binni especial».
nwtsty nota de estudiu para Lu 18:8
fe: O «clase fe riʼ». Ora guníʼ Jesús ca diidxaʼ riʼ, cadi caníʼdibe de fe ni rapa guiráʼ binni, sínuque caniʼbe de clase fe ni napa xa viuda que (Lu 18:1-8). Ca binni napa clase fe riʼ la? nánnacaʼ napa ti oración poder ne cabézacaʼ guidxiña dxi guni Dios justicia para ca binni ni maʼ gulí. Ruluíʼ qué nicabi Jesús pregunta que ti ganda guiníʼ ique ca discípulo que xi calidad de fe nápacaʼ. Parábola ni cuzeeteʼ de fe ne de oración riʼ guizáʼ biaʼsi ni, purtiʼ cadi tan xadxí de gudxi Jesús ca discípulo stiʼ ca prueba ni zadxaagalucaʼ (Lu 17:22-37).
13-19 DE AGOSTO
CA TESORO ZEEDA LU BIBLIA | LUCAS 19, 20
«¿Xi rizíʼdinu de parábola ra riete de 10 mina?»
Guyúbinu ca perla ni gaʼchiʼ
nwtsty nota de estudiu para Lu 19:43, TNM
leʼ de staca naduxhuʼ punta: O «ra zuhuaa stale yaga». Raríʼ si nga zeeda diidxaʼ griegu Kjárax lu Escrituras Griegas Cristianas. Riníʼ ni «poste» o «staca naduxhuʼ punta ni riquiiñeʼ para cúʼcabe leʼ ti lugar». Laaca laani nga ni runi ca soldadu ora chigúnicaʼ ti leʼ né caadxi staca. Guca cumplir ca diidxaʼ ni guníʼ Jesús riʼ lu iza 70, dxi guluu Tito né ejércitu stiʼ Roma leʼ Jerusalén ne biquiiñecaʼ staca para bíʼnicaʼ ni. Zaqué biʼniʼ Tito chonna cosa: qué nudiibe lugar ñuu guendaró guidxi que, qué nudiibe lugar nuxooñeʼ ca judíu ne biʼniʼ obligarbe laacaʼ gaca rendircaʼ. Para gunda guluucabe leʼ Jerusalén, ca soldadu stiʼ Roma gupa xidé bisábacaʼ ca yaga nuu gaxha de guidxi que.
nwtsty nota de estudiu para Lu 20:38
para laabe nabani irá binni: Ndiʼ nga ni rusiidiʼ Biblia: para Dios la? ti binni ni qué runi ni nabe o ni qué ruzuubaʼ stiidxabe, zeeda gaca casi tuuxa ni maʼ gutiʼ (Ef 2:1; 1Ti 5:6). Peru ca binni fiel ni maʼ guti la? para Dios nabánirucaʼ, purtiʼ zusibánibe laacaʼ sti biaje (Ro 4:16, 17).
20-26 DE AGOSTO
CA TESORO ZEEDA LU BIBLIA | LUCAS 21, 22
«Mayaca guilanu»
Guyúbinu ca perla ni gaʼchiʼ
nwtsty nota de estudiu para Lu 21:33
Ziuu dxi initilú ibáʼ ne guidxilayú: Xcaadxi textu rusihuinni qué ziuu dxi guinitilú guibáʼ ne Guidxilayú (Gé 9:16; Sl 104:5; Ec 1:4). Nga runi, zándaca biquiiñeʼ Jesús ti hipérbole o ti exageración para guiníʼ, neca guizaaca xiixa ni ruluíʼ guizáʼ nagana casi guinitilú guibáʼ ne Guidxilayú, dxandíʼ zaca cumplir ca diidxaʼ ni guniʼbe (bichaaga ni né Mt 5:18). Peru laaca zándaca caníʼ Jesús de guibáʼ ne guidxilayú simbólicu ni cá lu Apocalipsis 21:1 ra ruzeeteʼ de guibáʼ ne guidxilayú «ni uyuu chiqué».
stiidxa qué ziaana sin gacaʼ: O «qué ziuu dxi guinitilú ca diidxaʼ stinneʼ». Lu griegu, ora zeeda chupa diidxaʼ negativu cueʼ ti verbo la? cusihuinni ni dxandíʼ qué zaca diʼ xiixa. Peru, guiropaʼ negación zeeda lu textu riʼ la? cusihuinni ni dxandíʼ zaca cumplir ca diidxaʼ guníʼ Jesús que.
27 DE AGOSTO HASTA 2 DE SEPTIEMBRE
CA TESORO ZEEDA LU BIBLIA | LUCAS 23, 24
«Chuʼnu dispuestu guni perdonarnu»
Guyúbinu ca perla ni gaʼchiʼ
nwtsty nota de estudiu para Lu 23:31, TNM
ora nagáʼ nuu yaga, [...] ora maʼ bibidxi: Zándaca caníʼ Jesús de guidubi guidxi stiʼ ca judíu. Bichaagabe guidxi riʼ casi ti yaga naguunduʼ ni mayaca guibidxi, peru caʼruʼ guibidxi ni purtiʼ nuuruʼ Jesús ne xcaadxi judíu ni runi cré laabe ndaaniʼ guidxi que. Peru maʼ cadi candaa para guuticabe Jesús, ne ca judíu fiel que zaca ungircaʼ pur espíritu santu ne zácacaʼ parte de Israel espiritual (Ro 2:28, 29; Gál 6:16). Ora gaca ngue la?, guidxi literal stiʼ Israel que zati ni en sentidu espiritual, casi ti yaga ni maʼ bibidxi (Mt 21:43).
nwtsty multimedia
Ti dxita xatiniñee daabi ti clavu
Foto riʼ nga ti copia stiʼ ti dxita xatiniñee daabi ti clavu de guiibaʼ de 11 centímetru arondaʼ de ziuulaʼ (biiyaʼ mwb17.12 yaza 5). Lu iza 1968 ora candaa caadxi arqueólogo ladu norte stiʼ Jerusalén bidxélacabe pieza original stini, de ca tiempu biʼniʼ mandar Roma ni. Ni bidxélacabe riʼ rusihuinni ni zándaca biquiiñecabe clavu ora guuticabe binni ne gucaacabe laacaʼ lu ti poste de yaga. Zándaca casi clavu ni rihuinni lu foto riʼ nga biquiiñeʼ ca soldadu romanu para bicaacabe Jesús lu maderu que. Bidxélacabe pieza riʼ ndaaniʼ ti osario, ti caja de guié ra guluucabe ca dxita ladi ti binni ni maʼ gutiʼ. Ni bidxélacabe riʼ rusihuinni ni zanda gucaachicabe ti binni ni gatiʼ lu ti maderu.