ARTÍCULO DE ESTUDIU 22
CANCIÓN 127 Ximodo naquiiñeʼ gacaʼ
Ximodo zanda cheni lii galán pa nápaluʼ novia o novio
«Ni jma guicá íquetu nga gácatu nachaʼhuiʼ ne nadóʼ, purtiʼ nga nga guendasicarú ni jma risaca nezalú Dios» (1 PED. 3:4).
TEMA
Xi zanda guni ca ni maʼ napa novio o novia ne ximodo zanda gacané ca hermanu laacaʼ.
1, 2. ¿Xi guníʼ chupa chonna binni dxi canazacaʼ de novio?
NABÉ sicarú nga ora maʼ napa tuuxa novio o novia. Ne pa cayunibiaʼluʼ tuuxa la? nanna dxíchidu racaláʼdxiluʼ cheni lii galán. Ne nga peʼ nga ni huazaaca stale hermanu ne hermana. Sicaríʼ guníʼ Tiinaa ti hermana de Etiopía: «Naa ne xheelaʼ guizáʼ nayecheʼ biʼniʼ sentirdu ca dxi gúcadu novio. Guyuu ora la? gúcadu formal para guinidu de xiixa cosa, purtiʼ cadi guendariguite ni, peru laaca guyuu ora gunidu de xiixa ni bisixidxi laadu. Guizáʼ nayecheʼ bineʼ sentir purtiʼ bidxelaʼ ti binni ni nadxii naa cásica nadxieeʼ laa».
2 Peru yanna guidúʼyanu xi guníʼ Alessio ti hermanu de Países Bajos: «Nabé guyuuladxeʼ dxi guzayaʼ de novio purtiʼ raqué nga binebiaʼyaʼ chaahueʼ xheelaʼ. Peru laaca gúpadu guendanagana». Lu artículo riʼ zaninu de chupa chonna guendanagana ni zándaca guidxaagalú ca ni napa novio o novia. Laaca zadúʼyanu ximodo zanda gacané Biblia laacabe para cheni laacabe galán. Ne laaca zadúʼyanu ximodo zanda gacané ca hermanu laacabe.
XI PARA NGA RAPA BINNI NOVIA O NOVIO
3. ¿Xi para nga rapa binni novio o novia? (Proverbios 20:25).
3 Nabé galán nga ora maʼ napa tuuxa novio o novia, peru laaca nabé risaca ni purtiʼ pur laani zándaca guichaganáʼ tuuxa. Ne dxi maʼ cachaganácabe la? runi novio ca ne novia ca ti voto nezalú Jehová ra cayuni prometercaʼ zannaxhiisaacaʼ ne zuni respetarsaacaʼ biaʼ dxi guibánicaʼ. Ante gúninu voto ca o gúninu sti voto la? caquiiñeʼ guiníʼ ique chaahuinu ni (biindaʼ Proverbios 20:25). Ora maʼ napa tuuxa novio o novia la? riquiiñeʼ ni para ganda gunibiáʼ chaahuicaʼ ne ganda guicaacaʼ ti decisión jneza. Nuu biaje la? riguixhe ique ca binni ca guichaganacaʼ, peru nuu biaje laaca riguixhe íquecaʼ guilúxecaʼ. Yanna, ¿pa guilúxecabe yaʼ? ¿Ñee caníʼ nga binitisícabe tiempu biaʼ dxi gúcacabe novio ca la? Coʼ, sínuque gucaneni laacabe: purtiʼ gucuaacabe ti decisión jneza.
4. ¿Xiñee risaca nga guiénenu xi para rapa tuuxa novio o novia?
4 Yanna, ¿xiñee risaca ndiʼ guiénenu xi para rapa ti binni novio o novia yaʼ? Purtiʼ pa maʼ biene ti solteru o ti soltera ni la? qué ziuu dxi gaca xnovia o gaca xnovio tuuxa pa qué gapa gana guichaganáʼ. Peru cadi ca solteru ne ca soltera si nga naquiiñeʼ guiénecaʼ xi para nga rapa tuuxa novio o novia, sínuque guiranu caquiiñeʼ guiénenu ni. Guininu ni rizaaca nuu biaje, nuu tu laa riníʼ ique pa maʼ cayunibiáʼ chupa binni la? naquiiñeʼ guichaganácabe. Peru pa nuu tu laa riníʼ ique zacá la? zándaca cueeni gana ca solteru. Ndiʼ nga ni guníʼ Melissa, ti hermana de Estados Unidos: «Nuu hermanu ora gúʼyacaʼ maʼ canazá chupa binni de novio la? rábicabe laacaʼ maʼ caquiiñeʼ guichaganacaʼ. Nga runi nuu tu laa qué riná guiluxené xnovio o xnovia neca cadi galán zeni laacaʼ. Ne nuu tu laa la? maʼ qué lica riná gunibiáʼ tuuxa para cadi gusiuubacabe ique».
LAGUNI STIPA GUNIBIÁʼ CHAAHUITU
5, 6. ¿Xii nga ca cosa risaca ni caquiiñeʼ ganna ca ni napa novio o novia? (1 Pedro 3:4).
5 ¿Xi zacané lii gánnaluʼ pa zachaganaluʼ xnóvioluʼ o xnóvialuʼ yaʼ? Ni zacané lii nga gunibiáʼ chaahuiluʼ laabe. Zándaca binibiaʼluʼ chupa chonna cosa de binni ca ante guzulú gácatu novio. Peru yanna nga maʼ bedandá ora gunibiaʼluʼ ximodo laabe dede ndaaniʼ ladxidoʼbe (biindaʼ 1 Pedro 3:4). Ni caninu raríʼ nga naquiiñeʼ gánnaluʼ ximodo nuube nezalú Jehová, ximodo laabe ne ximodo riníʼ íquebe. Ne ra maʼ ziyunibiaʼluʼ laabe maʼ zanda guicábiluʼ ca pregunta riʼ: «¿Ñee laabe nga binni ni jma biaʼsi para gácabe xheelaʼ la? ¿Ñee laabe nga binni ni caquiiñeʼ la?» (Prov. 31:26, 27, 30; Efes. 5:33; 1 Tim. 5:8). «¿Ñee zannaxhiisaadu ne ziuʼdu listu para guidúʼyadu xi caquiiñeʼ cada tobi de laadu la? ¿Zanda guibaneniáʼ laabe neca nannaʼ nuu ra rucheebe la?» (Rom. 3:23).b Cadi guiaandaʼ ndiʼ lii, ti binni ni biaʼsi peʼ para lii la? cadi laadibe nga ni runi guiráʼ ni riuuláʼdxiluʼ gúniluʼ, sínuque ni zanda gacané lii guni chaahuitu ti guendanagana ni gápatu.
6 ¿Xiruʼ caquiiñeʼ gánnaluʼ ora maʼ canazaluʼ de novio yaʼ? Ante guzulú guni sentirluʼ ti cosa pur binni ca la? galán guiniʼtu de caadxi cosa risaca, casi xi meta nápatu. ¿Laga ora guiniʼtu de xiixa cosa stitu, casi pa nápatu xiixa guendahuará, de bueltu, o de xiixa ni huazaacatuc yaʼ? Cadi caquiiñeʼ peʼ guiniʼtu de laani casi peʼ guzulutu maʼ cayunibiaʼtu (bichaaga ni né Juan 16:12). Pa rábiluʼ nagueenda peʼ para guiniʼtu de ca cosa riʼ la? gudxi ni laabe. Peru cadi guiaandaʼ lii caquiiñeʼ gánnabe ni purtiʼ zacané ni laabe guicaabe ti decisión jneza. Nga runi, pa nagueendaca o pa despué la? caquiiñeʼ guiniʼtu de laacani.
7. ¿Xi zanda guni ca ni canazá de novio para ganda gunibiáʼ chaahuicaʼ? (Biiyaʼ cuadru ni láʼ «Ora zitu nabeza tobi de laatu» ne ca imagen ca).
7 ¿Xi zacané lii gunibiáʼ chaahuiluʼ binni ni cayunibiaʼluʼ? Ni zacané lii nga guiniʼluʼ sin guituí luluʼ ne cadi gucaachiluʼ gastiʼ, gunabadiidxaʼ ne bicaadiaga (Prov. 20:5; Sant. 1:19). Zanda quixheʼ íquetu gúnitu caadxi cosa ni gacané laatu güitu diidxaʼ, casi goto gueta juntu, chizatu paxaraa ra nuu stale binni ne guireetu guni predicartu juntu. Laaca galán guireenetu ca xhamígutu ne familia stitu para ganda gunibiáʼ chaahuitu. Laaca zanda gúniluʼ xiixa para gúʼyaluʼ ximodo laabe lu gadxé gadxé cosa ne ra nuu gadxé gadxé clase binni. Nga peʼ nga ni biʼniʼ Albert, de Países Bajos, dxi cayunibiaʼbe Alicia: «Gudíxhedu gúnidu xiixa para gunibiaʼdu ximodo laadu. Ne cadi gran cosa, casi gúnidu guendaró ne gúnidu xiixa dxiiñahuiiniʼ ni raca ra yoo. Zacá nga gunda bidúʼyadu xii nga ca cosa galán ni rúnidu ne paraa caquiiñeʼ gúnidu dxiiñaʼ».
Ti cosa ni zacané ca ni canazá de novio para gunibiaʼcaʼ jma nga gúnicaʼ cosa ni gudii lugar laacaʼ güicaʼ diidxaʼ. (Biiyaʼ párrafo 7 ne 8).
8. ¿Xiñee galán guni estudiar ca novio ca juntu?
8 Sti cosa ni zanda gacané lii gunibiáʼ chaahuiluʼ sti binni ca nga guni estudiartu xiixa tema ni zeeda lu Biblia. Ne pa quixheʼ íquetu guichaganatu la? caquiiñeʼ cueetu tiempu para gápatu adoración en familia ti gacané Dios laatu lu xquendaxheelatu (Ecl. 4:12). Nga runi, ¿ñee cadi rábiluʼ galán pa dede yanna cueetu tiempu para guni estudiartu juntu la? Dxandíʼ, ora novio laatu la? caʼruʼ diʼ gácatu ti familia ne caʼruʼ diʼ gaca hombre ca xaíque stiʼ gunaa ca. Peru pa gápatu costumbre de guni estudiartu juntu la? zuuyatu pabiáʼ nadxii cada tobi de laatu Jehová. Max ne Laysa, ti guendaxheelaʼ de Estados Unidos, guniʼcaʼ ra biʼniʼ estudiarcaʼ juntu laaca gucaneni laacaʼ sicaríʼ: «Dede dxi bizuludu de novio, biʼniʼ estudiardu caadxi publicación ni caníʼ de ora maʼ napa binni novio, de guendaxheelaʼ ne de familia. Ne pur laacani la? gunda gunidu de caadxi cosa risaca ni ñándaca qué nuzéʼtedu de laasidu ora cayuidu diidxaʼ».
XCAADXI COSA NI CADI NAQUIIÑEʼ GUIAANDAʼ LII
9. Pa nacubi cuzulú chupa binni de novio, ¿xi naquiiñeʼ gánnacabe pa chitídxicabe ni binni?
9 ¿Tu binni gábitu ni? Guirópatu nga naquiiñeʼ quíxhetu tu gábitu ni. Pa nacubi bizulutu de novio la? zándaca ni jma galán para laatu nga gábitu ni chupa chonna binni si (Prov. 17:27). Pa gúnitu nga la? qué ziuu peʼ binni guinabadiidxaʼ laatu stale cosa ne qué ziuu tu guni purá laatu para guicaatu ti decisión. Peru pa qué natu gábitu ni guirutiʼ la? zándaca gucaa nga laatu guixéletu de binni purtiʼ si cadxíbitu chuʼ tu ganna ni. Ne zanda gaca nga ti peligru para laatu. Nga runi, ni jma jneza nga gábitu ni neca chupa chonna binni ni zanda gacané laatu ne gudii laatu caadxi conseju galán, casi ca familia stitu, ca xhamígutu ni maʼ huaniisi o ca ancianu (Prov. 15:22).
10. ¿Xi zanda gacané ca ni canazá de novio chuʼcaʼ nayá nezalú Jehová? (Proverbios 22:3).
10 ¿Xi zacané laatu chuʼtu nayá nezalú Jehová ora nácatu novio? Ra zidiʼdiʼ dxi la? jma nadipaʼ ni zuni sentirtu pur laatu ne jma ziuulaʼdxiʼsaatu. Peru laaca nánnadu qué racaláʼdxitu gúnitu xiixa ni qué riuulaʼdxiʼ Jehová (1 Cor. 6:18). Nga runi cadi guiniʼtu de cosa inmoral, o chuʼtu stúbitu o xhúdxitu (Efes. 5:3). Purtiʼ pa gúnitu ca ni bizeʼtenu ca la? zándaca gucaa ca ni laatu guiábatu lu ti pecadu sexual ne maʼ cadi chuʼtu nayá nezalú Jehová. Nga runi galán gúnitu pa guiniʼtu xi zanda gúnitu para chinándatu ca ley stiʼ Jehová (biindaʼ Proverbios 22:3). Guidúʼyanu xi biʼniʼ Dawit ne Almaz, de guidxi Etiopía: «Ruyúbidu chuʼdu ca lugar ra nuu stale binni o ra nuu ca xhamígudu. Qué ñuu dxi ñaanadu stúbidu ndaaniʼ carru o ndaaniʼ yoo. Ngue gucané laadu cadi guiábadu lu xiixa tentación».
11. ¿Xi naquiiñeʼ ganna ca novio ca ora guiniʼcaʼ ximodo gusihuínnicaʼ cariñu entre laacaʼ?
11 Yanna, ¿ximodo zanda gusihuínnicabe cariñu entre laacabe pa caʼruʼ guichaganácabe yaʼ? Ra zidiʼdiʼ dxi, zándaca quixheʼ ique ca ni canazá de novio ca gusihuínnicaʼ nadxiisaacaʼ casi ribeza Jehová gúnicabe ni (Cant. 1:2; 2:6). Peru pa nadipaʼ ca deseu sexual stiluʼ, zándaca jma guicá íqueluʼ ca deseu stiluʼ ne maʼ qué gúʼyaluʼ pabiáʼ risaca binni ni cayunibiaʼluʼ ca. Ora ca ni canazá de novio gusihuínnicaʼ nadxiisaacaʼ zándaca gaca nagana para laacaʼ gucueezacaʼ laacaʼ ne guiábacaʼ lu pecadu (Prov. 6:27). Nga runi, dede ora guzulúcabe sácabe de novio, naquiiñeʼ guiníʼcabe xi zanda gúnicabe para chinándacabe ca principiu ni zeeda lu Biblia (1 Tes. 4:3-7).d Laguiníʼ ique ndiʼ: «¿Xi riníʼ ique binni ra nabézadu ora gúʼyacaʼ ti novio ne ti novia cusihuínnicaʼ cariñu entre laacaʼ? Pa gusihuínnidu cariñu, ¿ñee zucaa ni laadu gúnidu xiixa ni cadi jneza la?
12. ¿Xi naquiiñeʼ ganna ca novio ca ora qué riuucaʼ de acuerdu lu xiixa cosa?
12 ¿Laga ora qué riuutu de acuerdu lu xiixa cosa yaʼ? Pa gatigá qué riuutu de acuerdu lu xiixa cosa, ¿ñee caníʼ nga cadi galán nuu relación stitu la? Cadi zacá peʼ nga laani, purtiʼ guiráʼ binni ni cayunibiáʼ la? redandá ti ora qué riuucaʼ de acuerdu lu xiixa cosa. Riuu ti guendaxheelaʼ nadipaʼ ora guiropaʼ binni ca rúnicaʼ dxiiñaʼ juntu para guni chaahuicaʼ xiixa guendanagana ni nápacaʼ. Nga runi, modo gudxiilutu ca guendanagana ni gápatu nagasi la? zusihuinni ni ximodo zúnitu ni ora maʼ bichaganatu. Laguiníʼ ique ndiʼ: «¿Ñee randa rinidu de xiixa cosa sin guidxiichidu ne rúnidu ni né respetu la? ¿Ñee nagueendaca rinidu ra bicheʼdu ne rúnidu stipa pur maʼ cadi gúnidu ni sti biaje la? ¿Ñee qué ricadu tema gaca peʼ ni rábidu la? ¿Ñee rinábadu perdón ne runi perdonardu la?» (Efes. 4:31, 32). Peru pa seguidu cadi nuutu de acuerdu lu xiixa cosa, ne gatigá maʼ cadíndetu yanna ra nácatu novio la? cadi guiníʼ íquetu ora maʼ bichaganatu zaca chaahuiʼ guiráʼ cosa ca. Pa gudiiluʼ cuenta cadi biaʼsi binni ca para lii la? ni jma galán para guirópatu nga gusaana de gácatu novio.e
13. ¿Xi naquiiñeʼ gana ca ni napa novio para quíxhecaʼ pabiáʼ tiempu naquiiñeʼ gácacaʼ novio?
13 ¿Pabiáʼ tiempu caquiiñeʼ gácatu novio yaʼ? Ora nagueenda ricaa tuuxa decisión la? stale biaje qué riree ni laa galán (Prov. 21:5). Nga runi, cadi gaca lúguluʼ purtiʼ caquiiñeluʼ tiempu para gunibiáʼ chaahuiluʼ sti binni ca. Peru laaca cadi gudiiluʼ lugar tidiʼ stale tiempu, purtiʼ Biblia ná «ora cueza binni xiixa ne qué gaca ni la? runi huará ni ladxidóʼ» (Prov. 13:12). Ne ora maʼ xadxí peʼ de nácatu novio la? zándaca jma nagana zaca para laatu gucaanatu xiixa cosa malu ni zándaca gucaa laatu gucheetu (1 Cor. 7:9). Lugar de jma guicá íqueluʼ pabiáʼ tiempu maʼ zinetu de novio la? mejor guníʼ ique ndiʼ: «¿Xiruʼ caquiiñeʼ gunebiaʼyaʼ de laabe para guicaaʼ ti decisión pue?».
XIMODO ZANDA GACANÉ CA HERMANU CA NI NAPA NOVIO O NOVIA
14. ¿Gunáʼ nga chupa chonna modo zanda gacanenu ca ni canazá de novio? (Biiyaʼ imagen ca).
14 Pa runibiaʼnu chupa binni ni canazá de novio, ¿ximodo zanda gacanenu laacabe yaʼ? Zanda chinenu laacabe paxaraa, chidoʼnenu laacabe gueta o guni invitarnu laacabe lu adoración en familia stinu (Rom. 12:13). Zacá zanda gunibiáʼ chaahuicabe. Ne pa caquiiñecabe chinenu laacabe paxaraa la? gúninu ni, o gábinu laacabe gueedacabe ra yoo para ganda güícabe diidxaʼ ne cadi chúʼcabe stúbicabe (Gál. 6:10). Ndiʼ nga ni guníʼ Alicia, ni bizéʼtenu lu párrafo 7 que: «Naa ne Albert guizáʼ riéchedu dxiqué purtiʼ rabi ca hermanu que laadu chuudu ra lídxicaʼ para güidu diidxaʼ ti cadi chuʼdu stúbidu». Yanna, ¿pa gabi chupa binni ni canazá de novio laanu chinenu laacaʼ paxaraa yaʼ? Guidúʼyanu ni casi ti cosa galán ni zanda gúninu para gacanenu laacabe. Nga huaxa, cadi guiaandaʼ laanu gudiʼnu lugar laacabe güícabe diidxaʼ stúbicabe, peru laaca maca cudiʼnu ti vista laacabe (Filip. 2:4).
Pa runibiaʼnu chupa binni ni canazá de novio, galán guyúbinu modo gacanenu laacaʼ. (Biiyaʼ párrafo 14 ne 15).
15. ¿Xi xcaadxi modo zanda gacanenu ca ni canazá de novio? (Proverbios 12:18).
15 Sti modo zanda gacanenu ca ni canazá de novio nga ora chuʼnu cuidadu xi rininu. Nuu biaje caquiiñeʼ gucueezanu ruaanu para cadi guininu xiixa (biindaʼ Proverbios 12:18). Zándaca de tantu cayéchenu, guiníʼ íquenu zanda gábinu sti binni maʼ napa tuuxa novio o novia, peru zándaca ca novio ca nga nuucaʼ gábicaʼ ni binni. Ne cadi maʼ canazanu maʼ cananinu laacabe o maʼ cananinu cadi jneza ni gudixhe íquecabe gúnicabe (Prov. 20:19; Rom. 14:10; 1 Tes. 4:11). Ne laaca cadi guininu o guinabadiidxanu laacabe xiixa casi ñaca maʼ chichaganácabe. Ndiʼ nga ni rietenalaʼdxiʼ Elise ne xheelaʼ dxi canazacaʼ de novio, sicaríʼ ná hermana ca: «Guizáʼ rituí ludu dxiqué ora guinabadiidxacabe laadu ximodo zeʼ ca plan de boda stidu, laandadu caʼruʼ lica guinidu de laani».
16. ¿Xi naquiiñeʼ gúninu pa gánnanu bisaana chupa binni de gaca novio?
16 Yanna, ¿pa gusaana chupa binni de gaca novio yaʼ? Cadi gacaláʼdxinu gánnanu xiñee bibiácabe ne cadi chinduʼ ruaanu lu ni bizaaca ca (1 Ped. 4:15). Ti hermana láʼ Lea guníʼ: «Ora gunnaʼ caníʼcabe xi pur biluxeniáʼ xnoviuaʼ ne nannaʼ cadi dxandíʼ ni la? guizáʼ bisiuubaʼ ni ladxiduáʼ». Casi maca bizíʼdinu lu artículo riʼ, pa gusaana chupa binni de gaca novio la? cadi caníʼ diʼ nga binitisícabe tiempu stícabe biaʼ dxi gúcacabe novio. Purtiʼ stale biaje la? ora rusaana chupa binni de gaca novio, caníʼ nga bíʼnicabe ti cosa jneza: gucuaacabe ti decisión biaʼsi para laacabe. Ne pa guizaaca nga la? zuniná ni laacabe ne zándaca zuni sentírcabe nuucabe stúbicabe. Nga runi chuʼnu listu para gacanenu laacabe (Prov. 17:17).
17. ¿Xi cadi naquiiñeʼ gusaana de guni ca ni canazá de novio?
17 Lu artículo riʼ maʼ bizíʼdinu ridxaagalú ca ni canazá de novio ca stale guendanagana, peru laaca guizáʼ galán tiempu ca para laacabe. Ndiʼ nga ni rietenalaʼdxiʼ Jessica: «Dxandíʼ, riquiiñeʼ stale tiempu ne stipa nga ora maʼ canazá binni de novio. Peru risaca guiráʼ ni guʼnuʼ ca dxi ca». Pa maʼ nápaluʼ novio o novia la? biʼniʼ stipa cada dxi pur gunibiáʼ chaahuiluʼ binni ca. Zacá zieni laatu galán purtiʼ zacaatu ti decisión biaʼsi lu xquendanabánitu.
CANCIÓN 49 Gusiéchenu ladxidóʼ Jiobá
a Maʼ bidxaa lá caadxi binni.
b Zadxélaluʼ jma pregunta lu libru Lo que los jóvenes preguntan. Respuestas prácticas (volumen 2), capítulo «¿Será esta la persona para mí?», ni zeeda lu yaza 39 ne 40.
c Raríʼ caninu de xiixa cosa malu ni bizaaca lu xquendanabani tobi de laatu ne zándaca bininá ni modo riníʼ íquetu, ni runi sentirtu o modo nácatu.
d Ora canaʼ tuuxa ra naca ti binni hombre o gunaa, nácani ti pecadu sexual, ne caquiiñeʼ guni ca ancianu ca ti comité judicial. Pa canaʼ ti hombre xpechu ti gunaa o guiniʼcaʼ de cosa inmoral pur mensaje o pur teléfono, laaca zándaca zuni ca ancianu ca ti comité judicial según ni bizaaca.
e Zadxélaluʼ jma información lu sección «Preguntas de los lectores» stiʼ revista La Atalaya 15 de agosto de 1999.