Xiñee riquiiñeʼ gácanu nachaʼhuiʼ ne binni
«Laguni laacabe ni racalaʼdxi tu guni cabe laatu.» (LUC. 6:31.)
1, 2. 1) Gunáʼ nga libana ni jma runibiáʼ binni. 2) Xi zazíʼdinu lu tema riʼ ne lu stobi ca.
JESUCRISTU nga Maestru Ni Jma Nanna Gusiidiʼ. Ora biseendaʼ ca xhenemígube caadxi soldadu para guinaazecaʼ laabe la? bibiguétacaʼ laasicaʼ ne guniʼcaʼ: «Qué huayuu dxi chuʼ tuuxa iníʼ casi riníʼ hombre que» (Juan 7:32, 45, 46). Tobi de ca libana ni jma runibiáʼ binni ni bidii Jesús nga ni zeeda lu capítulo 5 dede 7 stiʼ Evangeliu ni bicaa Mateo. Laaca zacagá cá lu libru stiʼ Lucas 6:20-49.a
2 Zándaca ca diidxaʼ riʼ nga ni jma runibiáʼ binni de libana ni bidii Jesús que: «Laguni laacabe ni racalaʼdxi tu guni cabe laatu». Zacá bisihuínnibe ximodo naquiiñeʼ guibani binni (Luc. 6:31). ¡Ne stale cosa galán nga biʼniʼ Jesús para binni! Bisiándabe cani huará dede bisibánibe gueʼtuʼ. Peru jma nga bicheechebe diidxaʼ, ne stale ndaayaʼ gucuaa cani bicaadiaga laabe que (biindaʼ Lucas 7:20-22). Laanu, ca testigu stiʼ Jiobá, laaca rucheechenu ca diidxaʼ nacubi ne galán stiʼ Reinu, ne nga nabé rusiecheʼ laanu (Mat. 24:14; 28:19, 20). Lu tema riʼ ne stobi ca zadúʼyanu xi guníʼ Jesús de dxiiñaʼ ca, ne de xcaadxi ni bizeetebe lu libana que ni zusiidicaʼ laanu ximodo gácanu nachaʼhuiʼ ne binni.
Gácanu nadóʼ
3. Ximodo rihuinni nadóʼ tuuxa.
3 Jesús guníʼ: «Dichoso ni nadóʼ purtiʼ zudii Dios laaca guidxilayú» (Mat. 5:5). Ora ruzeeteʼ Stiidxaʼ Dios gaca binni nadóʼ la? cadi caníʼ diʼ ni guidxibi binni. Rihuinni nadóʼ tuuxa ora riná guiziidiʼ ne ora nachaʼhuiʼ, ne zacá nga na Dios gaca binni. Riquiiñeʼ guihuinni zacá laanu ne binni. Casi pa gúnicabe laanu xiixa la? qué zuquíxenu ni laacabe (Rom. 12:17-19).
4. Xiñee nayecheʼ nuu ca binni nadóʼ ca.
4 Ca binni nadóʼ ca nuucaʼ nayecheʼ «purti zudii Dios laaca guidxilayú». Cumu guca Jesús nadóʼ ne nachaʼhuiʼ la? lu nabe biaana «irá xixé ni nuu». Nga runi, laabe nga binni ni jma risaca ni chigudii Dios Guidxilayú para guni mandarbe luni (Mat. 11:29; Heb. 1:2; Sal. 2:8). Peru cadi laasibe, purtiʼ maca cá lu Biblia ziuuruʼ xcaadxi binni ni zuni mandarné laabe lu Reinu ni nuu guibáʼ (Dan. 7:13, 14, 21, 22, 27). Laacabe nga 144,000 xpínnibe ni bibí pur espíritu, ne laaca nadóʼcabe. Biblia na zacaanécabe Cristu «de lu ni udii Dios laa» (Rom. 8:16, 17; Apo. 14:1). Peru laaca ziuuruʼ xcaadxi binni nadóʼ ni chiguibánicaʼ sin gáticaʼ lu Guidxilayú ra chiguni mandar Reinu stiʼ Dios (Sal. 37:11).
5. Xi ribeendunu ora gácanu nadóʼ casi Cristu.
5 Pa gácanu naduxhuʼ ne xcaadxi binni la? zareecabe gana laanu ne chaahuiʼ chaahuiʼ zaxélecabe de laanu. Peru pa gácanu nadóʼ casi Jesús la? ziuuláʼdxicabe chúʼcabe gaxha de laanu purtiʼ racanenu laacabe. Jiobá rudii espíritu santu stiʼ binni, ne espíritu ca racané laacaʼ gácacaʼ nadóʼ (biindaʼ Gálatas 5:22-25). Cadi dxandíʼ racaláʼdxinu chuʼnu lade ca binni nadóʼ ni cusiidiʼ Jiobá laacaʼ ne espíritu stiʼ la?
¡Nabé nayecheʼ ca binni ni rilaselaʼdxiʼ stobi!
6. Gunáʼ nga ca cosa galán ni runi ca binni ni rilaselaʼdxiʼ stobi.
6 Lu libana ni bidii Jesús ni maʼ bizéʼtenu que guníʼ: «Dichoso ni riá [«rilaselaʼdxiʼ», NM] stobi, purtiʼ laca ziá Dios laa» (Mat. 5:7). Binni ni rilaselaʼdxiʼ stobi la? riuubaʼ ladxidoʼ ora guʼyaʼ gacaná stobi ne riá laacabe ne riene laacabe. Jesús biʼniʼ milagru para gulee yuubaʼ gupa binni, ne bíʼnibe ni purtiʼ biabe ca binni que (Mat. 14:14; 20:34). Ora guianu binni ne guiénenu laacaʼ la? zucaa nga laanu guilaseláʼdxinu laacaʼ (Sant. 2:13).
7. Xi biʼniʼ Jesús pur biá binni.
7 Ti biaje guníʼ Jesús chiguiziilaʼdxiʼ ti ratu. Peru, xi bíʼnibe ora bíʼyabe yeyubi stale binni laabe yaʼ. Biblia na: «Biá [Jesús] laacabe purti nuu cabe casi dendxu sin pastor», ne «bizulú bisiidi laacabe stale cosa» (Mar. 6:34). ¡Yanna riʼ laaca riéchenu stale ora rusíʼdinu binni de Reinu stiʼ Dios ne ora gábinu laacaʼ pabiáʼ rilaselaʼdxiʼ Jiobá binni!
8. Xiñee nayecheʼ nuu ca binni ni rilaselaʼdxiʼ stobi.
8 Ca binni ni rilaselaʼdxiʼ ca nuucaʼ nayecheʼ purtiʼ laaca zalaseláʼdxicabe laacaʼ. Ora rilaseláʼdxinu binni la? laaca zacaca rúnicabe laanu (Luc. 6:38). Jesús laaca guníʼ: «Pa guni perdonar tu ni guni binni laatu la? laca zuni perdonar Bixhoze tu ni nuu ibáʼ laatu» (Mat. 6:14). Ca binni si ni rilaselaʼdxiʼ stobi nga cani zutiidilaʼdxiʼ Jiobá stóndacaʼ ne zaguube ndaayaʼ laacaʼ.
Xiñee nayecheʼ nuu ca binni ni qué ridinde
9. Xi qué zúninu pa riuuláʼdxinu chuʼ binni tobi si.
9 Jesús laaca bizeeteʼ sti cosa ni naquiiñeʼ guni binni para chuʼ nayecheʼ ora guníʼ: «Dichoso ni riguixhe dxí enda ridinde, purti runi xiiñi Dios laa» (Mat. 5:9). Ca binni ni runi ni na textu ca racanecaʼ chuʼ binni tobi si. Pa zacá laanu la? qué zaninu mal de tuuxa para guxhélenu laa de ca xhamigu, ne qué zudiʼnu lugar chuʼ tu guni ni (Pro. 16:28). Zacanenu chuʼ binni tobi si pur cani guininu o pur cani gúninu, ne zúninu zacá ora nuunu lade ca binni ridagulisaa ne ora nuunu sti lugar (Heb. 12:14). Peru jma zúninu stipa para cadi gúninu xiixa ni guxheleʼ laanu de Jiobá (biindaʼ 1 Pedro 3:10-12).
10. Xiñee nayecheʼ nuu ca binni ni qué ridinde ca.
10 Jesús guníʼ nuu cani «riguixhe dxí enda ridinde» nayecheʼ purtiʼ «runi xiiñi Dios» laacaʼ. Ca xpinni Cristu ni bibí pur espíritu la? zácacaʼ «xiiñi Dios», purtiʼ nápacaʼ fe Jesús (Juan 1:12; 1 Ped. 2:24). Yanna, xi zanda guininu de ca binni ni zeeda gaca casi «xcaadxi dendxu» ca yaʼ. Jesús nga gueeda gaca bixhózecabe lu ti mil iza ca, biaʼ ca nga chiguni mandarbe dede guibáʼ ne ca xpínnibe ni bibí pur espíritu (Juan 10:14, 16; Isa. 9:6; Apo. 20:6). Ora guiluxe guni mandar Cristu ti mil iza ca la? guiráʼ ca binni ni guibani ndaaniʼ Guidxilayú riʼ maʼ zácacaʼ xiiñipeʼ Dios (1 Cor. 15:27, 28).
11. Xi qué zúninu pa gudiʼnu lugar gusiene Dios laanu.
11 Para chuʼnu gaxha de Jiobá la? naquiiñeʼ gácanu casi laabe, laabe qué riuuláʼdxibe tinde binni (Fili. 4:9). Pa gudiʼnu lugar gusiene Dios laanu la? qué zadindenenu binni (Sant. 3:17). Ne ziuʼnu nayecheʼ pa racanenu chuʼ binni tobi si.
Lagaca casi biaaniʼ nezalú binni
12. 1) Xi guníʼ Jesús naquiiñeʼ guni ca discípulo stiʼ. 2) Ximodo ruzaaniʼ biaaniʼ stinu.
12 Ti modo jma risaca para gacanenu binni nga gusíʼdinu laacaʼ ni cá lu Biblia, zacá nga casi ora nuchíñanu laacabe lu biaaniʼ stiʼ Dios (Sal. 43:3). Jesús guníʼ naca ca discípulo stiʼ casi biaaniʼ ndaaniʼ guidxilayú ne biʼniʼ mandarbe laacaʼ guzaaniʼ biaaniʼ sticaʼ ti guʼyaʼ binni «pabiáʼ jneza runi [caʼ]», o pabiáʼ nacháʼhuicaʼ ne binni. Ruzaaniʼ biaaniʼ stícabe nga ora rusiidicabe binni de Dios (biindaʼ Mateo 5:14-16). Yanna riʼ laaca ruzaaniʼ biaaniʼ stinu ora racanenu ca xpesínunu ra zanda gúninu ni ne ora rucheechenu diidxaʼ lu guidubi naca Guidxilayú (Mar. 13:10; Mat. 26:13). ¡Nabé risaca gúninu dxiiñaʼ ca!
13. Ximodo runibiáʼcabe laanu.
13 Jesús guníʼ: «Laudii lugar ihuinni biaani stitu casi rihuinni biaani sti ti guidxi zuba ique dani». Ti guidxi zuba ique ti dani la? zanda guʼyaʼ binni laa dede zitu. Laanu, cani rucheeche diidxaʼ, runibiáʼcabe laanu yanna pur ca cosa galán ni rúninu, purtiʼ galán xpiaʼnu ne purtiʼ qué rucaa íquenu gúninu ni nadxabaʼ (Tito 2:1-14).
14. 1) Ximodo ngue ca lámpara ni biquiiñecabe lu primé siglu que. 2) Xi rúninu para ruzaaniʼ biaaniʼ stinu guiráʼ ora.
14 Jesús bisiene qué rucaaguí binni ti lámpara ne uguuni xaʼnaʼ dxumi, sínuque zuzuhuaa ni «lu ti mexaʼ para gudii ni biaani irá binni ni nuu ndaani yoo». Ca lámpara ni biquiiñecabe lu primé siglu que la? gúpacani ra bidaa aceite de oliva o de sti clase, ne gúpani ti mecha para guicaguí. Nuu tiru ruzuhuaacabe lámpara que lu ti guiibaʼ nasoo, para guzaanini guiráʼ ca binni ni nuu ndaaniʼ yoo que. Nin ti binni qué nidiʼdiʼ ndaaniʼ ique nucaaguí ti lámpara casi ngue ne niguuni xaʼnaʼ ti dxumi (dxumi que riné biaʼ gaʼ litru, ne biquiiñecabe ni para cuʼ biáʼcabe biidxiʼ). Cásica ruzaaniʼ lámpara ca la? zacaca nga na Jesús naquiiñeʼ guzaaniʼ biaaniʼ stiʼ ca discípulo que, gastiʼ naquiiñeʼ guchiiñaʼ laacabe. Nga runi, neca chuʼ tu gucaalú o sananda laanu la? qué zusaananu de gusíʼdinu binni de Dios.
15. Xi runi binni ora ruuyaʼ pabiáʼ jneza rúninu stale cosa.
15 Guníʼ si Jesús de lámpara que gúdxibe ca discípulo stibe: «Yanna laatu, lagaca casi biaani que ti guʼya binni pabiáʼ jneza runi tu ne usisaca ca Bixhoze tu ni nuu ibáʼ». Nuu tu rusisaca Dios ne raca xpínnibe ora guʼyaʼ pabiáʼ jneza rúninu stale cosa. Nabé riguu nga gana laanu para «gaca [n]u casi biaani ndaani guidxilayú cahui riʼ» (Fili. 2:15).
16. Xi naquiiñeʼ gúninu purtiʼ nácanu «casi biaani ndaaniʼ guidxilayú» riʼ.
16 Cumu nácanu «casi biaani ndaaniʼ guidxilayú» riʼ la? naquiiñeʼ gucheechenu stiidxaʼ Reinu ne gacanenu binni gaca discípulo. Peru laaca caquiiñeʼ gúninu sti cosa. Sicaríʼ guníʼ apóstol Pablu de laani: «Lasá casi naquiiñe sa cani ma nuu ra nayaʼniʼ. Purti pa canazá tu ra nayaʼni la? zaca tu nachaʼhuiʼ, ne zuni tu ni jneza, ne qué zusiguii tu» (Efe. 5:8, 9). Guiráʼ ni gúninu naquiiñeʼ gusihuínnicani runi adorarnu Dios. Nga runi naquiiñeʼ gúninu ni na conseju bidii apóstol Pedru riʼ: «Lasá jneza lade cani qué runi cre Dios, neca riníʼ cabe laatu ne napa cabe laatu casi binni malu, peru zuuya cabe pabiáʼ jneza runi tu, ne zacá zusisaca cabe Dios dxi cuidxi cuenta irá xixé» (1 Ped. 2:12). Yanna, xi zanda gúninu pa gueeda gápanu xiixa xiana ne sti xpinni Cristu yaʼ.
«Uyé biene né ni bichee neu que»
17-19. 1) Xii nga ruzeeteʼ Mateo 5:23, 24 bisigáʼdecabe Dios dxiqué. 2) Pabiáʼ ngue risaca guni chaahuiʼ ca israelita que xiixa guendanagana gápacaʼ, ne ximodo bisihuinni Jesús zaqué ni.
17 Lu libana ni bidii Jesús ni maʼ bizéʼtenu que gúdxibe ca discípulo stibe cadi guidxiichinecaʼ bíʼchicaʼ ne cadi gúnicaʼ menu laacabe. Ni gúdxibe laacaʼ nga guyúbicaʼ ximodo tiidiʼ xiana ni napanecaʼ tuuxa ni biʼniʼ laacaʼ xiixa ni cadi jneza (biindaʼ Mateo 5:21-25). Guiduʼyaʼ chaahuinu xii ndiʼ guníʼ Jesús. Guníʼ ique zisaanaluʼ ti ofrenda lu altar ni nuu ndaaniʼ yuʼduʼ ni guyuu Israel, peru ora nindaluʼ raqué ñetenaláʼdxiluʼ na ti bíʼchiluʼ o ti bizáʼnaluʼ bíʼniluʼ laa xiixa. Xi ñuʼnuʼ óraque yaʼ. Napa xidé nusaanaluʼ ofrenda que raqué ne ñeluʼ ra nuube para ñuni chaahuiluʼ ni gúcatu que. Ora maʼ bíʼniluʼ nga la? maʼ zanda guibiguétaluʼ para gudiiluʼ ofrenda que.
18 Ofrenda que nga xiixa ni yenécabe ra yuʼduʼ dxiqué para gusigáʼdecabe Jiobá, ne rinécabe maniʼ para gati. Nabé ngue riquiiñeʼ guni ca israelita que ofrenda ca para guni adorarcaʼ Dios, purtiʼ zaqué nga na Ley gucuaa Moisés que naquiiñeʼ gaca ni. Peru, xi guni ti israelita pa ora maʼ nuu raqué guietenalaʼdxiʼ na ti biʼchiʼ o ti bizaʼnaʼ bíʼnibe laa xiixa yaʼ. Naquiiñeʼ chiguni chaahuibe guendanagana que, purtiʼ jma risaca gúnibe ngue que gudiibe ofrenda que. Jesús guníʼ: «Bisaana gá ofrenda stiuʼ raqué, uyé biene né ni bichee neu que, ne óraque bigueta yetixhe ofrenda stiuʼ lu altar». Nga rusihuinni jma ngue risaca guienenebe bíʼchibe que gúnibe ni na Ley que.
19 Peru Jesús cadi caníʼ diʼ xi ofrenda nga gudii binni ca para guinabaʼ gutiidilaʼdxiʼ biʼchiʼ stonda, ne qué niníʼdibe ximódopeʼ nga bicheené binni ca biʼchiʼ. Ngue runi, intiica ofrenda ziné ti israelita la? naquiiñeʼ gusaanabe ni para sti ora, pa guietenaláʼdxibe nápabe xiixa xiana ne sti bíʼchibe. Pa zinebe ti maniʼ la? zusaanabe maniʼ que raqué peru nabániruʼ, gaxha de altar ra ráticame, ni nuu lu patiu ra runi cani ruzaaquiʼ guʼxhuʼ que dxiiñaʼ. Ora maʼ guca chaahuiʼ ni gúcacabe que la? óraque maʼ zanda guibiguetaʼ israelita que para gudii ofrenda stiʼ.
20. Pa cadxiichinu pur xiixa ni bizaacanenu tuuxa bíchinu o bizánanu, xiñee riquiiñeʼ guni chaahuinu guendanagana ca nagueenda.
20 Para chuulaʼdxiʼ Dios modo runi adorarnu la? naquiiñeʼ chuʼnu galán ne ca bíʼchinu ne ca bizánanu. Ndaaniʼ guidxi Israel que la? qué risaca diʼ nin tobi de cani gusigaʼdeʼ ca israelita que Dios pa cadi nacháʼhuicaʼ ne ca bíʼchicaʼ (Miq. 6:6-8). Ngue runi gudxi Jesús ca discípulo stiʼ naquiiñeʼ guyúbicaʼ ximodo gaca chaahuiʼ ni gúcacaʼ nagueendaca (Mat. 5:25). Zacaca nga ni guníʼ Pablu: «Ne pa idxiichi tu la? cadi udii tu lugar guiaazi gubidxa cadxiichi ru tu, sínuque lauyubi tidi ni nagueenda. Pacaa zuchee tu. Cadi udii tu lugar aca xcustu binidxabaʼ» (Efe. 4:26, 27). Neca nápanu razón para guidxiichinenu tuuxa la? naquiiñeʼ guni chaahuinu guendanagana ni napanenu laabe nagueendaca. Pa qué gúninu ni la? zadxiichinu, ne zudiʼnu lugar gaca xcustu Binidxabaʼ, purtiʼ laa cuyubi si ximodo gusaba laanu (Luc. 17:3, 4).
Guni respetarnu binni guiráʼ ora
21, 22. 1) Ximodo zanda gúninu cani bisiidiʼ Jesús, cani bidúʼndanu lu tema riʼ. 2) Xi zadúʼyanu lu sti tema ca.
21 Cani maʼ bietenaláʼdxinu de ni bisiidiʼ Jesús lu libana ni bidiibe que la? naquiiñeʼ gucaacani laanu gácanu nachaʼhuiʼ ne binni ne guni respetarnu laacaʼ. Neca binni ruchee laanu, zanda gúninu ni bisiidiʼ Jesús, purtiʼ nin laabe nin Bixhózenu ni nuu guibáʼ qué zanábacabe laanu xiixa ni qué zanda gúninu. Pa guinábanu Jiobá gacané laanu ne gúninu ni gunábanu laabe la? zácanu binni nadóʼ, binni rilaselaʼdxiʼ stobi ne qué zadindenenu binni. Ne zuzaaniʼ biaaniʼ stinu para gusisácanu Jiobá ne zanda guni chaahuinu intiisi guendanagana gápanu ne ca bíchinu o ca bizánanu.
22 Nga runi, pa racaláʼdxinu chuulaʼdxiʼ Dios modo runi adorarnu la? naquiiñeʼ gácanu nachaʼhuiʼ ne binni (Mar. 12:31). Lu sti tema ca zadúʼndanu xcaadxi cosa ni bisiidiʼ Jesús lu libana ni bidiibe que, ne zacanécani laanu gúninu ni jneza. Yanna, ora maʼ biluxe bidúʼndanu cani bisiidiʼ Jesús lu libana bidiibe que zanda guiníʼ íquenu: «Ñee racaʼ nachaʼhuiʼ ne sti binni la?».
[Cani cá ñee yaza]
a Galán gúʼndaluʼ ni cá lu Mateo ne Lucas ante gúʼndaluʼ tema riʼ ne stobi ca ralídxiluʼ.
Xi nicábiluʼ
• Ximodo nga rihuinni nadóʼ tuuxa.
• Xiñee nayecheʼ nuu ca binni ni rilaselaʼdxiʼ stobi.
• Xi zanda gúninu para guzaaniʼ biaaniʼ stinu.
• Xiñee riquiiñeʼ guni chaahuinu xiixa ni gúcanu ne sti xpinni Cristu nagueendaca.
[Dibuju/foto ni zeeda lu yaza 4]
Ora gucheechenu stiidxaʼ Reinu nga jma zuzaaniʼ biaaniʼ stinu
[Dibuju/foto ni zeeda lu yaza 5]
Guiráʼ ni gúninu naquiiñeʼ gusihuínnicani runi adorarnu Dios
[Dibuju/foto ni zeeda lu yaza 6]
Gúninu stipa para guni chaahuinu xiixa guendanagana napanenu sti xpinni Cristu