August

AZizọs aphamanạm ni eephọ ologhi ghalamọ r’amem dị rogbiphoghọm nyodị, loor esi dị odị alegheri ni mọ okparạm mọ odị kaḍighi iyaạr dị olhoghi Odẹ phọ odị k’aḅaạl. Odị anaghanạn ghan ni Odẹ phọ odị ghalamọ r’amem dị ekparanaạn ni nyodị oḍighi iduọn phọ. Odị aphomoghiạn Odẹ phọ odị kụ asighẹ okumu aZihova aḍighi eḅẹl siphẹ aghuḍum mọ odị. Kụ agbi bọ oru isiẹn ade phọ odị aḍighi ghan “Uw-oḍighi Enaạn.” (Prov. 8:30) Kụ siẹn ade phọ, r’oophugh, odị atughemị ni we ilọ Odẹ phọ odị. (Mat. 6:9; Jọn 5:17) Oḍighi phọ opọ phọ angọ ni Zizọs iboom ibo. (Jọn 4:34-36) Yira kotue otuughaạny Zizọs esi onaghanạn ghan aZihova kụ osighẹ “oomo inyaạm mọ” ayira oḍighinom ongọ Omoọgh-we phọ.’ (1 Kọr. 15:58) Mem dị yira ‘okuọm oomo amem’ oḍighi iphelegbeel phọ, yira ko/kạr ooḅaghamiạn ghan loor ilọ iiḅaghamị ayira. (Iiḍighi 18:5) Esi omaạm, abuphẹ yira roteẹny ghan bọ epẹ erugh phọ rosoman ghan iiḅaghamị dị epel iphẹn ayira. Kuolọ mem dị bidị otuughạ ilọ aZihova, kụ odaphạn oroma phọ odị, asighuḍum mọ abidị renmia ghan ni bịn komoọgh oḅaạl ologhi. Torọ amem lọ emite iduọn phọ, yira rologhoma ghan okuphom owol mọ aZihova kuphogh ni iyira. w19.04 10-11 ¶8-9

Awe phọ abuẹn phọ uḍighi ni oomo ipẹ bidị kotue bọ omerenyạn ikarạph aruwaloor. Arinyạ amazik phọ abidị, imhạn ni ikpoki agey. Kuolọ kparipẹ r’aal arinyạ phọ ipẹ phọ obobọ ongọ aani awe, bidị usuughị niạn. Bidị umoọgh ghụn ogbolomaam oḍighi ilọ eḅeraạn aZihova kụ opuemi onhụ ikpoki phọ arinyạ phọ emhạn bọ. Ika kụ idị yira kotue otuughaạny eḍeenhaan aKristẹn oḅẹl okuron asiạ phọ? Keḍighi ni osụ olhoghi oroḅologhi atorobọ iyaạr dị eḍighi ilọ okọlt. Iphẹn phọ eḅaramaạm ragbạ, sirooghọ obobọ inhọn odọ araraạr dị awe omooghọgh obobọ ilọ rodoghoḍian ghan meghoph oye esighẹ esi ikarạph aruwaloor. (1 Kọr. 10:21) Maạr ghan aaḅeghiọn aphogh reephegh phọ ipẹ nạ kapogh bọ. Puruan loor mọ: Areephegh phọ mị rapogh ghan bọ eḅaramaạm ni iiḍighi ikarạph aruwaloor ḍughụm? Sopha ghan osaḅạr idị keloghonaạn nyinạ ḍighaạgh oghel araraạr dị aZihova i/ḅeraạn. Okparaghạ “oḍighi ghan igey ghisigh Enaạn r’aweye.”—Iiḍighi 24:16. w19.04 22-23 ¶10-12

Ikumor awe phọ romoọgh ghan ni ibadị ogbolomaam mem lọ onaghạn mọ oye maḍighi igbogh ikarạph. Oḅẹl ogbolomaam abidị pọ omhiịn mọ oḅaalamị ni ḍien phọ aZihova. (Lev. 22:31, 32; Mat. 6:9) Bidị romoọgh ghan kẹn oboom ogbolomaam oḍighi ilọ abumor r’abumarani phọ abidị siphẹ ookpomoghan phọ koḅạr aZihova, ḅilhẹ r’ologhonaạn aḍighaạgh buphẹ emitenaan bọ. Oḅarạm isiẹn, eḍighi maạr dị oḍighinom ikarạph phọ aḍighi olọ ookpomoghan phọ, ikumor awe phọ rokparaghạ ghan ni ologhonaạn aḍighaạgh lọ edugh ni. (Jems 5:14, 15) Onyọ aKristẹn dị amoọgh ikarạph aruuphuạ kụ amheel aḍighanaan pọ o/moon eten aruwaloor. Iduọn phọ pọ remạ ghan mọ odị o/mhoọgh mun mugey amasian r’aZihova. Ikumor awe phọ oḍighi idiphọ ariil arookonom eten aruwaloor. Bidị rokparaghạ ghan oḍighi idị “keekonom oye phọ [oḍighinom ikarạph phọ] eḍume.” Bidị kotue ni osighẹ Baibul phọ ologhonaạn ḍighaạgh oye phọ oḅilhẹ omoọgh asiya phọ odị r’Enaạn kuolọ ipẹ phọ ketue edugh eḍighi maạr dị oye phọ akạr ri akiton.—Iiḍighi 3:19; 2 Kọr. 2:5-10. w19.05 10 ¶10-11

AZihova katue ni ungọ iyira eephuạ oḍighi ipẹ eḅeeraạn bọ nyodị. Eeni yira komiịn iyaạr dị ewạ olhoghonhaạn aḍighaạgh siẹn ookpomhoghan phọ obobọ enhọn ekpisi. Iphẹn phọ ketue ni eḍighi idị yira kopuruan loor mọ, ‘Mị kaḍighi ika kụ aloghonhaạn aani ḍighaạgh?’ Obobọ eeni kẹn ungọ iyira oḍighi dị akpạr, kụ yira u/kạr ulegheri mughumọ yira kotue ni oḍighi. Anhianhiạn yira obạl esi aBaibul, kụ rookia mọ ‘Ika kụ idị mị katue asighẹ esi aBaibul phọ ephẹn aloghonhaạn ḍighaạgh bunhọn?’ Mem dị aZihova amhiịn mọ yira rootughiạn ni oḍighi iyaạr phọ, odị kungọ ni iyira eephuạ oḍighi ipẹ yira mootughiạn bọ. AZihova katue ni ungọ iyira iikpọ oḍighinhom ipẹ eḅeeraạn bọ nyodị. (Isa. 40:29) Odị Katue ni asighẹ uwaloor iigbia phọ odị anyaamhiọm sighalhanyạn phọ ayira. (Ex. 35:30-35) Dị eego esi oḍighom mọ odị, aZihova katue ni utughemhị iyira ilọ oḍighi iniin araraạr. Eḍighi maạr dị nạ u/kạr ulegheri ilọ ophạm oḍighi dị ongọ nyinhạ, pọ wạ olhoghonhaạn aḍighaạgh. Ḅilhẹ kẹn, ka/kiilhaan olhọm Odẹ k’akẹ phọ ayira, opọ runmo ghan bọ ni iyira ruunmo, ilọ ongọ anạ “iikpọ.”—2 Kọr. 4:7; Luk 11:13. w19.10 21 ¶3-4

Aḅirini phọ rowạ ghan ilọ asuọ abidị bịn. Aḍiniin aḍinyạ iḅẹm mọ, lhạ phọ eḍighi bọ 1970, umiteoghom ni okpol “rinyạ dị eghaạph idị oye kaḍighi kụ enighenhaạn oye phọ.” Iniin arinyạ phọ ipẹ phọ “ikpaariọm ghan buphẹ robalạgh bọ mọ omhiinạ ghan loor mudị bidị kụ unighẹ opu buerị phọ.” Esi omaạm, aḍiniin aḍinyạ phọ iḅẹm mọ: “Pomoghiạn loor anạ bịn, idị eḍighi bọ nạ kụ unighẹ aḅilhẹ amhạn maạr apu buerị phọ awe phọ.” Aḍinyạ phọ iḅẹm mọ “torobọ oye kụ asopha ghan ipẹ odị k’azọ ghạn bọ, ḅilhẹ mọ aḍighi ghan torobọ idị eḅeraạn nyodị.” Nạ managhạn ghan ni dị oye aghaạph idiphọ ḍughụm? Idọ phọ ipẹ phọ kụ idị aSetan aḅenị bọ Iv. ASetan aḅẹm mọ Iv “katọl idiphọ Enaạn, alegheri igey r’ikarạph.” (Gen. 3:5) Ḍio arodon, ibadị rootughiạn ghan iboom ilọ asiloor abidị, dị tutụ onhọn oye—ghalamọ r’Enaạn bịn ka/tue aḅenị bidị ilọ oḍighi. Esi omaạm, eegharạ phọ epẹ phọ mekạr kụ etir eten phọ epẹ awe osighẹ bọ pinien. w19.05 23 ¶10-11

Eeni amem, Uw-emhạ phọ aDevid aḅonyonu ghan ni azuan loor ooḅaghamiạn aloor. Tuutughiạn ipaanaạn kirokirọ phọ odị asoman bọ. Ekpom odị iimọr ri loor asipiomạn phọ odị. (Ps. 40:12) Oọny phọ odị Absolọm odị aphomoghiạn bọ agbagharạn ni itooghị phọ odị, bịn aghị aḅọm ḍuugh. (2 Sam. 15:13, 14; 18:33) Ḅilẹ oniin ogbogh oyaghirị odị abi ni nyodị. (2 Sam. 16:23–17:2; Ps. 55:12-14) Ibadị asuọr phọ aDevid agẹ bọ ekaạph ilọ oḅonyonu ozuan phọ odị ḅilẹ r’oḍuomologhi phọ odị amhiigh bọ esi aZihova. (Ps. 38:5-10; 94:17-19) Eniin amem oniin omoọr suọr amhiigh ni ogbeghe aḍimạ adọl abukarạph awe phọ. Eeni odị eemarạ onyọ aLivaị phọ Asạph, kụ odị akumuan ghan pạ ogbogh otu iigbia phọ, epẹ Jeruselem. Omoọr suọr phọ amoọgh ni ooḅaghamiạn aloor, dị ekọm e/ḅaạl olhoghi re/gbaanyạn engọ nyodị. Odị amhiigh kẹn ni ookia ilọ aḍisẹph phọ reḍuạ ghan bọ kemite esi okumu Enaạn w19.06 17 ¶12-13

ASetan raḍighinom ghan ipẹ repụ bọ oye phọ. Eḍighi ni eseeriom ayira otuughạ asighalanyạ dị kiloghonaạn iyira ḍighaạgh omoọgh iyaạr olhe ḅilẹ r’ophoghom eghunotu ayira. (1 Tim. 5:8) Ibadị amem yira rokị ghan askul ḅilẹ kolọgh muboom amem otuughạ aḍinyạ obọ yira omhoọgh sighalanyạ phọ rewạ bọ. Kuolọ ewạ ni ogona aloor. Ibadị areelhe, aruutu askul phọ ro/tughemị ghan we sighalanyạ phọ bịn, kuolọ roḅarạm ghan olegheri iyaạr awe. Rotughemị ghan nmụny askul phọ dị kopogh ogunọm Baibul phọ, ḅilhẹ mọ Enaạn i/lo ghan. Rotughemị ghan, m’itughemị phọ ipẹ eḅẹm bọ mọ iyaạr iḅuạ yaạr kụ eten yaạr kụ ikạr eegholomi ipẹ aghuḍum amiigh bọ. (Rom. 1:21-23) Idọ itughemị phọ iphẹn phọ egbạgh ni ‘olegheri iyaạr phọ Enaạn.” (1 Cor. 1:19-21; 3:18-20) Sopha ni omheerạ giph “obọ oye kasighẹ ghan bọ olegheri iyaạr aḅirini phọ” aakeleghiom nyinạ aboọr ologhi. (Kọl. 2:8) Kiọm ni ghisigh agona loor esi ikeḍi phọ aSetan. (1 Kọr. 3:18) Ka/meera odị asophoghom eten phọ epẹ nạ amhiịn bọ aZihova. Daphạn imạ asiigbu phọ aZihova. Kụ ka/meera aSetan aakelheghi nyinhạ ogunhọm oroma phọ aZihova. w19.06 5 ¶13; 7 ¶17

Tuutughiạn ghan ni oye phọ nạ rakị bọ oteẹny phọ kụ agbi osaḅạr emhuoghaạph dị nyinha keeḅeghiọn. Gbiom olhoghi odọ asuọ dị bidị komooghọm ipẹ aBaibul phọ atughemhị bọ. Mem dị nyinha rekaạph, maạr ghan alher rurụ angọ aḅilhẹ aḍeenhaan olhọgh eegu ḍiitughiạn phọ abidị. Nạ aḍighi iduọn phọ, keḍighi idị nạ kakuamhị anhaghanhạn bidị, ḅilhẹ bidị olher rurụ ongọ nyinhạ.Kụ egbi oteẹny amem dị oye kasopha otuughạ aBaibul, kemoghi ni olhọgh amem r’inyaạm. Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị eeni amem oye phọ nạ kakị bọ ophogh phọ, ka/tọl otu. Eeni amem kemoghi dị nạ kaḅula ibadị amem kụ uwotu phọ agbi omheera otuughạ aBaibul r’anạ. Legheri mọ eezuphạ reḍum ghan mem dị ogbor rooduom ghan muụm. Igina phọ kẹn ni, oḍighi idị oye dị aḍeenhaan ḍiḅeraạn kapomoghiạn aZihova ḅilhẹ r’aKraist, kemoghi dị kogbor ghan otughemhị Ekpo onhụ phọ Enaạn. w19.07 14 ¶1; 15-16 ¶7-8

AZizọs raḅẹm ghan eeghe? AZizọs ra/ḅẹm ghan mọ reḅeraạn ghan Kristẹn mem dị awe olhọgh bidị ḍien. Kparipẹ ghụn odị aphụr ghan rurụ ilọ ipẹ kemitenhaan bọ bidị. Yira ka/buọ aḅirinhi phọ. Yira odimom ghan itughemhị phọ r’adom oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ. Loor ephigh phọ ephẹn phọ aḅirini phọ ulhọgh ni iyira ḍien. (Jọn 15:18-21) Yira rowạ ghan oḍighi idị eḅeraạn aZihova. Eḍighi maạr dị awe ulhogh iyira ḍien loor iduọn yira ophomoghiạn bọ Odẹ phọ ayira, pọ ipẹ ilọ abidị. Yira kuu/tughiạn ghan mọ yira u/moọgh maạr oḍighinhom mem dị awe ulhọgh iyira ḍien. Yira u/legheri mem dị kugbiphoghọm iyira obobọ osophoghom iiseeny phọ ipẹ yira rongọ ghan bọ aZihova. Toroboiperolbọ, yira olhegheri ni mọ yira kotue ni ookolhobian nyiidiphọ esi okparamhị asiya phọ ayira r’aZihova, esi okparamhị akpọ oḅio phọ ayira, ḅilhẹ r’esi otuughạ ilọ okaran amulhọgh ḍien ayira. Yira ookolhobian nyiidiphọ, kiloghonhaạn iyira ḍighaạgh omheerạ giph ghisigh. w19.07 6 ¶17-18; 7 ¶21

Mem dị yira rotughemhị Baibul we dị u/moọgh ekụ iiḅereghị dị rokị ghan, ewạ dị yira kokiọm ghisigh ologhonhaạn bidị ḍighaạgh okparamhị omheeraam mọ abidị mọ Enaạn edi ghan ni. Ewạ kẹn ni dị yira kologhonhaạn bidị ḍighaạgh okparamhị omheeraam mọ abidị esi aBaibul phọ. Oḍighi iduọn phọ, pọ ewạ mọ yira ooḅula ghan iniin ikpanhạ itughemhị r’abidị. Torobọ amem dị yira rotughemhị bidị, ewạ mọ yira oghaaphọm ghan raraạr dị eḍeenhaan mọ aBaibul phọ ikpo onhụ Enaạn ni. esi omạ oḍeenhaan imiịn aBaibul dị memunughan, raraạr dị egbolhomhaam sayẹns r’iphirigba dị aBaibul phọ aghaạph dị eru inẹ obobọ osụ olhoghi dị yira kotue osighẹ oḍighinhom. Yira rolhoghonhaạn ghan ḍighaạgh we oḍighi abumatuạn aKraist esi oḍeenhaan ghan abidị ephomoghiạn, mughumọ olhegheri ni Enaạn obobọ u/legheri. (1 Kọr. 13:1) Iduọn yira rotughemhị bọ bidị, aḍiigbu phọ ayira pọ oḍeenhaan mọ Enaạn iphomoghiạn ni iyira ḅilhẹ rawạ mọ yira ophomoghiạn aani nyodị. Torobọ alhạ, asimuunịr awe dị omhoọgh ghan ephurukpu aḍiḅeraạn bịn obobọ u/moọgh ghan r’omoọgh esi aruukụ iiḅereghị roḍiiny ghan ni muụm loor esi ephomoghiạn dị bidị momoọgh oghị esi Enaạn. Kụ iḍighi kụ moọgh ghan egey ephoghom, amoọgh ogbolhomaam r’ephomoghiạn aghị esi oomo odọ awe. Maạr ghan alher rurụ angọ bidị. Kparaghạ ghan onhaghanhạn asidọl phọ abidị. Tughemhị ghan bidị ilọ oḍighi onyọ amatuạn aKraist esi oḍighi ghan oḍeenhaan abidị. w19.07 24 ¶16-17

Anmanyaạn phọ aShallum uḍighom aani ni igbo abuphẹ aZihova asighẹ bọ aḍighinhom oḅilhẹ olhọgh iikpe phọ aZeruselem. (Neh. 4:15-18) Ḍio arodon, abumarani oḅaạl li olhoghi olhoghonhaạn aani aḍighaạgh okumuan aani arukumuan dị egbatanhaạn—esi iiḍighi odoghoḍi r’oḅilhẹ omhaạr ophogh aruutu iiseeny phọ aZihova. Asighalhanyạ phọ abidị, oophugh phọ, r’oḅạr phọ abidị esogh aani ni rengọ ekol oḍighi phọ ophọn phọ. AZihova aḍighi ni idị aTabitạ amhoọgh “eeḅi eḍighinom iyaạr, anmo ghan inmo,” ekpaariọm nuụn ikpukele anmariịr. (Iiḍighi 9:36) Eegharạ inmo phọ r’igbiririph phọ odị eḍighan bọ ni elhegh, iḍighi idị ibadị omhoghi yogh mem mọ odị amhugh bọ. Kuolọ, bidị umhoọgh ni igbogh ibo mem mọ otelhedom mọ aPita aḅeton bọ nyodị pạ aḍuugh phọ. (Iiḍighi 9:39-41) Yira otuughạ eeghe esi aTabitạ? Mughumọ nạ oḍoọgh obobọ okumor, anhịr ephoph obobọ olhephiri oọny, yira kotue ni oḍighi aani raraạr dị emhoọgh maạr oḍighinhom olhoghonhaạn aḍighaạgh bumor r’abumarani. w19.10 23 ¶11-12

Ika kụ idị yira kotue oḍighi idị oye kakpetaan ameel? Tuutughiạn ilọ iphẹn phọ. Oye dị ratuughạ ghan Baibul phọ kụ mawilhẹ ophughọl amiim. Kụ asopha mọ onọ kaa/nemạ mun r’oonemạ, kụ aḍiiny muụm. I/mạn mem bịn onyọ umor amhạgh aani nyodị esi dị abumor ookpomhoghan roḍẹ oḍẹ, kụ akpaariọm ghan mọ aphughọl mugbagarạ amiim, esi oḅẹm mọ: Eḍighi maạr dị nạ amhoọgh ni ophamaghạn aloor, pọ nạ katue ni atuụgh apughọl.” Kebeeph ni iboom eḍighi maạr dị onyọ umor phọ anhaghạn oroma phọ bịn aḅilhẹ amhiigh ophughọl amiim! Ituughạ phọ ayira rilhoghonhaạn ghan iyira ḍighaạgh osighẹ oroma phọ odi bọ siẹn emhuoghaạph ibạl aḍiroọr phọ oḍighinhom. Righiọm ghan iyira olhoghi ilọ araraạr phọ ipẹ aZihova akạr bọ amhaghamhị maạr ḅilhẹ yira rotuughạ ghan ipẹ yira kotue bọ osighẹ oḍighinhom pidị iyaạr iyira ki/bịph. Eḅilhẹ kẹn rikparamhị ghan iyira ophomhoghiạn Enhaạn r’abumor phọ ayira. Mem dị yira ophomhoghiạn Enhaạn r’abumor phọ ayira r’oomo ekpom, yira kokparaghạ ni oomo ipẹ yira kotue bọ omhiịn mọ yira u/ḍighi idị oye kakpetaan ameel. w19.08 10 ¶9; 11 ¶13-14

Awe odi ni dị omhoọgh oḅio oghaạph obobọ oḍighi iyaạr, kuolọ ipẹ phọ re/mạ ghan mọ bidị opoophe loor. (Jọn 1:46, 47) Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, mughumọ yira oḍighi we umugholoor obobọ we dị omhoọgh oḅio, ewạ mọ oomo phọ ayira olhọgh ikuph obọ yira omhoọgh eegharạ osooromhi aloor. Ooḅeghiọn eḍeenhaan otelhedom mọ Pọl. AZihova asighẹ ni nyodị aḍighinhom ophighi imhoom arookpomhoghan ibadị arikpisi. Eeni kẹn odị kụ aḍighi oḍighi iphelhegbeel phọ apu buerị phọ abutelhedom mọ aZizọs Kraist. Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, aPọl oo/tughiạn r’ootughiạn mọ onọ kụ amhạn maạr apu buerị phọ. Odị amạ amiteom mọ i/ḍighi iikpọ onọ obobọ iboom idị odị kụ anhighẹ apu buerị phọ, kuolọ aloor esi onmạ ighirigiir phọ Enhaạn u/kpeanhaạn bọ. (1 Kọr. 15:10) P’eeghe emạ iyaạr dị yira otuughạ ilọ osooromhi aloor, siphẹ aḍinyạ phọ aPọl agẹ bọ aghiomaạn we aKorịnt phọ—ekạr ekpaariọm mem dị yira ootughiạn mọ awe urọl li siphẹ ookpomhoghan phọ dị owạ ghan oḅẹm mọ bunọ kụ ulhegheri iyaạr opu Pọl!—2 Kọr. 10:10. w19.09 3 ¶5-6

Eniin ephigh phọ eḍighi bọ kụ ketue bọ ikparanhaạn iyira osooromhi aloor ongọ aZihova, pọ erua ikarạph phọ yira olhe bọ ḅilhẹ r’emunughan phọ ayira. Iduọn kụ iḍighi kụ iyira ri/phụ ghan onhaghanhạn Enhaạn. Mem mọ Adạm r’Iv oḅaạr bọ emhụ bịn olhe eemhuma phọ Enhaạn egbiemhi bọ bidị, bidị uphighi siigbu ilọ abidị. (Gen. 3:22) Ḍio arodon, ibadị awe mosopha ogunhọm aZihova kụ orọl ilọ eḅeeraạn bidị. Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, rekparanhaạn ghan kẹn ni buphẹ molhegheri bọ oḅilhẹ ophomhoghiạn aZihova okạr orue osooromhi aloor ongọ odị oomo amem. Idọ phọ iphẹn phọ imitenhaan ni otelhedom mọ aPọl. (Rom. 7:21-23) Idiphọ aPọl, yira rowạ ghan ni oḍighi ipẹ enhighẹ bọ ghisigh aZihova. Kuolọ yira omoọgh olhọgh ghan ikuph dị emhanhạm oomo amem orue okpạr opu eephuạ oḍighi ghan araraạr phọ ipẹ i/nighẹ bọ. Enhọn ephigh phọ eḍighi bọ kụ rekpạr ghan bọ osooromhi aloor ongọ aZihova, pọ iḍighinhom araraạr ḅilhẹ r’iitughiạn awe ekpisi phọ uukonhom bọ iyira. Iniin iitughiạn obobọ olhegheri iyaạr awe egbạgh ni r’ogbi phọ aZihova, iduọn kụ iḍighi kụ ewạ dị yira kolọgh inyaạm dị emhanhạm pidị yira oḍuạ esi iitughiạn phọ abidị. w19.09 15 ¶4-6

Yira omoọgh olhegheri ipẹ eru bọ inẹ. Mọ emoọgh ni esi dị inyaạm atorobọ onyọ ayira esi. Kụ iḍighi kụ, yira omhiigha ghan loor ootughiạn ghan kụ ogbi oḍighi atorobọ iyaạr lọ yira rowạ oḍighi. Esi omaạm, yira otue ni opiemhi inyaạm ayira ookpomoghi aruphua. Lọgh elhegh idị aZizọs aḅenhị onyọ ugheel oolhạ phọ apuru bọ nyodị mọ: “Minạ kaḍighi bọ ika kụ amoọgh aani ghuḍum k’agee-pọ?” Eeni odị aḍighi ni ogey oye loor esi dị, aḍinyạ phọ aMạk ekạr ekaạph mọ, “Kụ r’ephomoghiạn kụ [aZizọs] aphogh nyodị, kụ amhạgh aḅenị nyodị ikpo onhụ phọ ogẹ bọ epẹ anyụ phọ. “Kụ oye phọ ronaghạn iphẹn phọ bịn akiriri,” odị awạ ni odạph aZizọs kuolọ odị o/mheera owilhẹ “eboom eelạ” ph’odị. (Mạk 10:17-22) Epẹ eekunha phọ, oye phọ awilhẹ ni ogbanạ ofegumạ phọ aZizọs angọ bọ, bịn aghiọm ghisigh adạph “ikpoki” ph’odị. (Mat. 6:24) Eḍighi nyinhạ, nạ musaḅạr odạph anhiạn? Mem emhạn mem, kenighẹ ni dị yira kooḅeghiọn ghan opogh raraạr dị yira osighẹ oḍighi eḅẹl siphẹ adọl aghuḍum mọ ayira. Eeghe kụ iḍighi? Pidị yira otue olegheri mughumọ yira roḍighinhom ni inyaạm mọ ayira r’osụ olhoghi. w19.09 24 ¶17-18

Oḍighi iphelhegbeel Omhạr phọ k’Enhaạn kakị ni ghisigh, tutụ aZihova aḅẹm mọ mekasiạn ni. Amem mọ esugha bọ dị awe kotu olegheri aZihova r’aZizọs Kraisr ebụgh ni iboom ḍughụm? (Jọn 17:3) Yira u/legheri. Iyaạr dị yira olhegher pọ tutụ igbogh iiḅaghamhị phọ kemiigh, torobọ onyọ “abuphẹ Enaạn mesaḅạr bọ omoọgh aghuḍum k’agee-pọ phọ” kamegheron ni agey atu esi iiḅi iinhaghạn phọ. (Iiḍighi 13:48) Ika kụ idị yira kotue ologhonhaạn ḍighaạgh we phọ abuẹn phọ, kụ amem egbi oten? Dị eego esi oḍighom mọ odị, aZihova rungọ ghan ni iyira oomo phọ ipẹ ewạ bọ orue otughemhị awe igey phọ. Esi omaạm, rutughemhị ghan ni iyira torobọ awiki siphẹ ituughạ ogboku awiki phọ. Ituughạ phọ ipẹ phọ rilhoghonhaạn ghan iyira ḍighaạgh olhegheri ipẹ yira kotue bọ omiighom siphẹ eḅẹl eghị phọ ḅilhẹ r’oḅilhẹ oḅula. Mem lọ nạ amhoọgh oghaaphạn dị amhoon r’oye dị aḍeenhaan ḍiḅeeraạn epẹ erugh phọ, kụ nạ angọ nyodị trạkt obobọ amagazin obọ odị akị ghisigh abạl ghan tutụ nạ aḅilhẹ aḅula. Eḍighi oḍighi atorobọ onyọ ayira omhiịn mọ odị akuọm ni loor oḍighi iphelhegbeel Omhạr phọ torobọ unwanyụ. w19.10 9 ¶7; 10 ¶9-10

AZihova aguanhaan Simiọn, oniin okumor oye dị aḅạr nyodị epẹ Jeruselem mọ, odị ka/miịn ḍuugh tutụ odị asighẹ riḍien odị amhiinhọm aMesaya phọ. Oguanhaan phọ opọ phọ akparamhị ni Simiọn iboom, loor esi dị odị rakori ghan ni k’asiạ phọ omhiịn aMesaya phọ. AZihova akpẹ ni nyodị iikpiạ loor omheeraam mọ r’okparạm mọ odị. Eniin aḍio, bịn “Uwaloor Iigbia phọ aḍighi ni dị odị aḍigh otu iiḅereghị phọ.” Kụ odị amhiịn oḅumoọny phọ Zizọs, kụ aZihova aḍighi idị odị agananamhi imiịn ilọ oọny phọ ophọn kaḍighi bọ Kraist phọ. (Luk 2:25-35) Etigheri iduọn aSimiọn u/tọl mun bọ ubia omhiịn dị aZizọs raḍighi oḍighi phọ odị, odị amhoọgh ni oḅaạl olhoghi esi eepoogh phọ odị amhoọgh bọ, kụ odị kakạr ri kụ amoọgh ḍisẹph dị enhighẹ epelhom ghisigh! Siphẹ omhoom aḅirinhi phọ, oye phọ ophọn akpẹ bọ oḍuomolhoghi phọ kamiịn ni ipẹ itooghị phọ aZizọs kesighẹ ḍisẹph kirokirọ etuom oomo arughun otu isiẹn ade phọ. (Gen. 22:18) Yira kẹn kotue ni osereghiạn aani torobọ eepoogh dị aZihova ungọ iyira siẹn arukumuan phọ odị. w19.10 22 ¶7; 23 ¶12

Mughumọ yira omeel eelạ obobọ u/meel, ewạ mọ ooḅakị ekpom mọ ayira. Ika? Ka/moọgh ephomhoghiạn ikpoki. Ka/meera oḍighi phọ anạ kụ amhoọgh maạr oḍighinhom apu rukumuan phọ aZihova. Ika kụ idị nạ katue alegheri mọ nạ mamhiigh ramoọgh ephomhoghiạn ikpoki? Asipuru dị nạ kapuruan loor anạ pọ: ‘Mị ragbor ghan ni kaatughiạn ilọ oḍighi mem lọ mị odi otu ituughạ obobọ epẹ erugh phọ ḍughụm? Mị ragbor ghan ni kaaḅaghamhiạn loor ilọ ipẹ mị kamoọgh bọ igbogh ikpoki epẹ ghisigh ḍughụm? Ikpoki r’araraạr aruphua rekọm ni iiḅaghamhị igbo anhịr phọ amhị r’amhị ḍughụm? Mị kameera ni osighẹ oḍighi dị awe ophogh osooromhi, eḍighi maạr dị kungọ ni imhị eepoogh olhọgh amuboom amem okumu aZihova ḍughụm?’ (1 Tim. 6:9-12) Mem dị yira rooḅeghiọn sipuru phọ iphẹn phọ, ootughiạn ni mọ aZihova uphomhoghiạn ni iyira, kụ aguanhaan buphẹ okuọm bọ nyodị oomo aloor mọ: “Mị inyina ki/wilẹ. Mị inyina ki/ghel.” Pọ kụ iyaạr phọ otelhedom mọ aPọl agẹ bọ mọ: “Ke/sighẹ ghuḍum mọ anyina eḅạm anyụ ikpoki.”—Hib. 13:5, 6. w19.10 29 ¶10

Mem dị yira oḅọph onhụ kụ rokumuan r’abuẹn r’ayira oḅọph bọ omheeraam mọ, imạ araagharạ phọ abidị kinyu ni iyira otuughaạny ḅilhẹ roḍuraan otuman abidị. Esi omaạm, retọl ghan ika esi anạ mem dị nạ amite epẹ erugh phọ, kụ amhiịn dị oyaghirị anạ rakaaphọm r’akpọ olhoghi ilọ omheeraam mọ odị, obobọ rakaaphọm r’okuphom owol ilọ aZihova r’arigbiom mọ odị kaḅenhị bunhọn? Iikia i/lo, kenyu ni nyinhạ okuamhị ophomhoghiạn odị. Adeline, onyọ umarani dị mamhạn 23 asiạ, aḅenhị ni oyaghirị odị dị oghol mọ, Candice, odạph aani odị oghị ekool dị ro/gbor ghan koghị oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ. Adeline aḅẹm mọ “Yoor uwạ ghan oghaaphọm iiḅi iinhaghạn phọ r’oophugh ḅilhẹ r’okuamhị oghelhọm idị epelhom siẹn”. “Yoor ukạr kụ owạ iyaạr dị kighologholomhị iyoor orue oghiọm aghisigh rukumuan phọ.” Ika kụ idị bidị omhooghọm suọ esi iduọn iyạl phọ abidị oḅọph bọ onhụ rokumuan? Adeline aḅẹm mọ “Torobọ aḍio dị yoor oghị origheel, yoor ughaạph ghan ipẹ yoor olhoghoma bọ, iyaạr aḍiḅeeraạn dị yoor omhoọgh esi araghaạph phọ yoor omhoọgh bọ r’awe phọ, ḅilhẹ r’ipẹ yoor omhiịn bọ olhoghonhaạn aḍighaạgh aZihova esi eten phọ odị aaḅakị bọ rukumuan aḍio phọ”. Loor esi iduọn phọ, iyạl phọ ayoor ukạr ghan kụ oghelhọm agey mem dị yoor origheel kụ rokaạph ilọ iphẹn phọ, bịn eḍighi idị yoor okạr olhegherian siloor.” w19.11 5 ¶10-11

Iḍiodi phọ, onyọ eghạm amutonhaan ghan ni eepoogh oḍighi phọ odị eḍighi maạr dị arigheel dị u/pạm osuarạm mọ odị. Ogbaạm igbaany olọ aRom, aTacitus aḅẹm mọ: “Eepoogh dị eelheeny mem dị onyọ eghạm atebeeny osuarạm mọ i/tọl ghan.” Epẹ kụ eniin ephigh phọ eḍighi bọ kụ abuọ eghạm mọ ophạm ghan bọ isuarạm mọ abidị okparamhị. Yira komaạr opạm okparamhị osuarạm omheeraam mọ ayira esi ogbor ghan oghị ituughạ, oḅilhẹ oghaạph ghan ilọ aḍien phọ aZihova r’Omhạr phọ odị oḅenhị aani abunhọn. (Hib. 10:23-25) Opumhom isiẹn, yira kobạl ghan Ekpo onhụ phọ Enhaạn ḍio ḍio ḍio kụ ooḅereghị ghan mọ Odị ulhoghonhaạn iyira ḍighaạgh, osighẹ oḍighinhom esi atorobọ iyaạr lọ yira roḍighi. (2 Tim. 3:16, 17) Mem dị yira oḍighi ghan iduọn phọ, eenemạ eghạm dị aSetan kasighẹ uphoghomhiom iyira dị kekạr iḍighi iyira iyaạr ke/tọl. (Isa. 54:17) ‘Osuarạm omheeraam’ mọ ayira kughoph ni iyira. Yira komeerạ ni r’akpọ oḅio agạ abumor r’abumarani phọ ayira. Ḅilhẹ yira kokpạr ghan ni opu eghạm mọ ayira torobọ aḍio—edị ekạr emhạn maạr epelhom pọ, yira kotọl agạ aZizọs mem dị odị kakpạr bọ apu Setan r’otul phọ odị.—Ogan. 17:14; 20:10. w19.11 19 ¶18-19

Eḍighi maạr dị nạ agẹ alhọgh esi ipẹ nạ agbiighi bọ oḍighi phọ, kedughanhaan ni nyinhạ otuụgh oḍighi. (1 Kọr. 14:40) Esi omaạm, okpaariọm ḍita ikumor awe arookpomhoghan phọ mọ olhọgh ghan oye dị kagẹ aseere torobọ ilọ bidị osopha oḍighi, ghalhamọ buphẹ omạ bọ omhiịn ni mọ odaphạn ni osopha phọ r’aḍio phọ ewạ bọ oḍighi omhadạn ipẹ osopha bọ. Mem lọ ikumor awe phọ odaphạn ghan iiḅakiọm mọ iphẹn phọ, kedughanhaan ni bidị oḍighi omiteom ipẹ bidị mosopha bọ. Nạ katue ni asighẹ iniin phọ aḍighinhom aani ilọ anạ r’aloor. Esi omaạm, nạ katue ni agẹ edeọm odaphạn ghan ḍio ḍio ḍio, kụ adẹ raraạr eten phọ epẹ nạ rawạ bọ otuụgh oḍighi eniin etum eniin. Iphẹn phọ kelhoghonhaạn nyinhạ ḍighaạgh oḍighi omhadạn ipẹ nạ amhiighom bọ, ḅilhẹ r’omadạn ibadị araraạr dị ke/sighẹ mem. Kuolọ kewạ ni mọ kuọm loor. Resighẹ ghan ni inyaạm orue odaphạn ipẹ nạ agbiighi bọ ḅilhẹ r’oḍighi omhadạn ipẹ nạ mamhiighom bọ. (Rom. 12:11) Otelhedom mọ aPọl aḅenhị Timoti mọ ‘akuọm ni Ioor’ phọ odị ḅilhẹ mọ ‘aḍighi ghan’ ogey otughemhiạ. Yira kotue ni osighẹ oromha phọ aPọl oḍighinhom esi atorobọ iyaạr lọ rowạ oḍighinhaan aZihova.—1 Tim. 4:13, 16. w19.11 29-30 ¶15-16

Mem mọ aZihova aḅenhị bọ Mozis oghị oḍiemhiom awe phọ Izrạl omiteom Izipt, loor e”moọgh akpọ oḅio, aMozis aḅenhị kụ aḅilhẹ aḅenhị aZihova mọ onọ o/kpeanhaạn. Enhaạn aphagharanhaạn ni nyodị r’igbiririph, angọ olhoghonhaạn aḍighaạgh. (Ex. 4:10-16) Epẹ eekunha phọ, aMozis arue ni aghị agbeelhom ogbagarạ ooruẹn phọ aḅenhị Fero. AMozis amhiịn ni idị aZihova asighẹ iikpọ phọ Odị aphelhọm we Izrạl phọ, kuolọ aphiemhi Fero r’aḍita awe eghạm mọ odị siphẹ ophiịny igbila phọ. ( Ex. 14:26-31; Ps. 136:15) Mem mọ aMozis aḍiemhiom bọ we phọ Izrạl amiteom siphẹ Izipt, bidị u/gbạ ghan mem ogum ghan. Toroboiperolbọ, aMozis amhiịn ni oboom okparạm dị aZihova amhoọgh aghị esi awe phọ Odị matagharạn bọ asighẹ dọl arebenhẹ phọ. (Ps. 78:40-43) AMozis aḅilhẹ kẹn amhiịn idị aZihova aḍeenhaan ookiạ osooromhi aloor mem mọ odị aḅenhị bọ aZihova mọ ku/piemhi we phọ Odị, kụ aZihova atuạn bọ idiphọ anme olhoghi. (Ex. 32:9-14) Mem mọ awe phọ Izrạl oḍuạ bọ Izipt, asiya phọ aMozis r’aZihova ilhegheri bịn ekpạr dị tutụ eghịgh mudị odị ramhiịn ghan Odẹ k’akẹ phọ odị.—Hib. 11:27. w19.12 17 ¶7-9

Opol abutelhedom mọ aZizos uḍighi buọ aGalili. Esi duọn phọ, ikạr ekpeanhaạn orọl isiphẹ eeḅarạph phọ epẹ Galili—kparipẹ r’orọl olhoghotu oye epẹ Zeruselem—loor esi oolhoọgh awe phọ. Ḅilhẹ kẹn, aZizọs phọ ophọn oḅeton bọ mamitenhaan ni 11 abutelhedom mọ odị olhoghotu oye epẹ Zeruselem. Mughumọ aZizọs awạ ongọ itọ ogbeelhom iiḅi iinhaghạn phọ r’oḍighi awe bumatuạn phọ ogina abutelhedom mọ odị, obọ odị mungọ ni bidị itọ phọ epẹ Zeruselem kparipẹ roḅenhị anmariịr ephoph r’abunhọn mọ okori nyinọ epẹ Galili. (Luk 24:33, 36) AZizọs o/ngọ itọ phọ iphẹn phọ Kristẹn oḅẹl okuron asiạ phọ bịn. Yira ulhegheri ika? AZizọs akureriom oghaạph phọ odị r’ikpo onhụ phọ eḅẹm bọ mọ: “mị odianaan ni r’anyina, ḍio etum ḍio tutụ eteẹny eekuna aḅirini phọ.” (Mat. 28:19, 20) Oḍighi iphelhegbeel phọ makạr kụ aleeny elheeny ḍio arodon. Pogh aani aa! Awe dị romạn ni 300,000 kụ roḍiiny ghan muụm idiphọ Abugbaanhaạn AZihova torobọ alhạ, oḍighi aani abumatuạn aZizọs Kraist! w20.01 2 ¶1; 3 ¶5-6

Nạ ḍighi onyọ iḍoọgh kụ amoọgh ezẹgh dị kedughe loor. Nạ raḍighi okumor oye kuolọ ko”mhiịn oḍighi dị nạ kaḍighi aani ghan. Asiạ anạ meghị anyụ iboom dị nạ u/tue mun uḍighi ipẹ nạ aḍighi ghan bọ siẹn arukumuan phọ aZihova. Eḍighi maạr dị nạ asoman aani eniin esi iiḅaghamhị phọ ogoolạ bọ siẹn phọ, eeni nạ kaloghoma ni mọ nạ o/mhoọgh mun maạr oḍighinhom. Asidọl phọ ipẹ phọ ketue ni esighẹ oḅaạl olhoghi phọ anạ, eḍighi idị nạ kaloghoma mọ nạ asoorom, ḅilhẹ engọ iiḅaghamhị siya phọ anạ r’abunhọn awe. Aḅirinhi phọ aaghironhaan eten phọ epẹ aSetan amhiịn bọ ghuḍum awe. ASetan oomo amem razoọm ghan we eten dị eghịgh mudị u/moọgh maạr oḍighinhom. Esi omaạm, ghalhamọ r’iduọn odị alhegheri bọ ni mọ Iv kamugh ni eḍighi maạr dị aḅaạr emhụ aghị esi Enhaạn, aSetan agbạ ni okpẹ aḅenhị Iv mọ odị kamoọgh ghụn eereẹgh. ASetan kụ raaḅakị ghan aḅirinhi phọ ophọn phọ. Kụ iḍighi kụ iikia i/lo, ibadị abuḍiemhiom mọ ooghironhaan eten e”lọgh eegu aghuḍum ḅilhẹ r’idị abunhọn rologhoma ghan idiphọ aSetan. Toroboiperolbọ, aZihova rawạ ghan mọ yira omhiịn loor ayira idiphọ awe dị omhoọgh ni maạr oḍighinhom, kụ odị rulhoghonhaạn ghan ni iyira ḍighaạgh mem lọ yira osoman sidọl dị ekọm idị yira olhoghoma mọ yira u/moọgh maạr oḍighinhom.—Rom. 12:3. w20.01 14 ¶1-4

AZerimaya arọl ghan r’awe dị u/kpẹ oḍuom olhoghi, eḅaramaạm kẹn ni matuman r’asiya odị siphẹ ekạr emhạ phọ odị Anathoth, dị repel li 40 asiạ. (Jer. 12:6) Toroboiperolbọ, odị o/rọl bịn saghạph ḍiọ odị. Ogbạ agey, odị aghaạph ni ipẹ dị alhoghoma bọ aḅenhị oyaghirị phọ odị Baruch aḅạr bọ nyodị ḅilhẹ r’ayira phọ kẹn ni. (Jer. 8:21; 9:1; 20:14-18; 45:1) Yira kotue ni ogbiom olhoghi mọ idiphọ aBaruch ragẹ bọ ilọ ipẹ emitenhaan bọ aZerimaya, iyạl phọ abidị umhoọgh ni ephomhoghiạn r’olhọgh eegu dị ebụgh ni iboom. (Jer. 20:1, 2; 26:7-11) Esi ibadị asiạ, aZerimaya r’aBaruch mosighẹ ni oḅom emhụ opurọm rurụ we phọ Izrạl, ilọ idị kemitenhaan aZeruselem. (Jer. 25:3) Oḅilhẹ oḍighi idị awe phọ kokiton, aZihova aḅenhị aZerimaya ogẹ iphụr arurụ phọ odị loor aḍikpooghineen aḍinyạ. (Jer. 36:1-4) Idiphọ aZerimaya r’aBaruch oḅọph bọ onhụ roḍighi oḍighi phọ Enhaạn engọ bọ bidị, eeni esighẹ bọ ni ibadị arunwanyụ, iikia i/lo, bidị ukạr ri omhoọgh ghan raghaạph dị ekparamhị omheeraam mọ abidị. w19.11 2-3 ¶3-4

Ekpẹ dị yira kozoọm ghan ika bumor r’abumarani phọ abuphẹ osagharạn bọ uwaloor iigbia phọ? Ke/nighẹ dị yira kooraraghiạn ghan onyọ umor iboom, ghalhamọ r’onyọ abuẹn osagharạn bọ ni uwaloor iigbia phọ. (Mat. 23:8-11) ABaibul phọ uroma iyira mọ “[otuughaạny] omeeraam” ikumor awe phọ, kuolọ iyira u/ḅenhị osighẹ oye idiphọ uw-emhụ ayira. (Hib. 13:7) Ii, aBaibul phọ aḅẹm ni mọ abuniin okpeanhaạn ni “oIe ghan iyạI abaạy ikpoki,” iduọn phọ pọ ongọ ghan eghuan dị emhanhạm. Kuolọ aloor esi dị bidị “omaạr ropogh” ookpomhoghan phọ ḅilhẹ okpạr ḍighaạgh “oghaạph ghan r’otughemị ghan,” ka/loor idị bidị oḍighi budị mosagharạn. (1 Tim. 5:17) Eḍighi maạr dị yira ooraraghiạn ghan ḅilhẹ ooseeny iboom buẹn osagharạn bọ uwaloor phọ, etue ni eefolhomhi bidị. Dị ekạr eeph, keḍighi idị bidị kopoophe loor. (Rom. 12:3) Onyọ ayira o/lho dị kawạ oḍighi idị oniin umor phọ aKraist osagharạn bọ uwaloor phọ kaḍighi igbogh ikarạph!—Luk 17:2. w20.01 29 ¶8

Ibadị araraạr ri kụ ikọm bọ ooḅaghamhiạn aloor engọ otelhedom mọ Pọl. Iiḅaghamhị phọ abuuḅi abumor r’abumarani phọ osoman bọ iiḅaghamhị ni nyodị iboom. (2 Kọr. 2:4) Odị asoman ni buọ isophoghom dị u/gbạ ghan mem okuphogh r’olhọgh odị ikoli. Odị aḅilhẹ kẹn ni asoman ḍikparamineẹn dị ekọm ooḅaghamhiạn aloor engọ nyodị, esi omaạm, araraạr ‘ikuom’ ghan ni nyodị. (Fil. 4:12) Kụ i/mineen siphẹ, odị aḅilhẹ kẹn agbanạ ophiịny-abazị iraạr odọ amem. Gbiom olhoghi odọ idị iphẹn phọ ekọm ooḅaghamhiạn aloor engọ nyodị. (2 Kọr. 11:23-27) Ika kụ idị aPọl arue bọ akaran ooḅaghamhiạn aloor phọ ophọn phọ? APọl amhoọgh ni ooḅaghamhiạn aloor ilọ iiḅaghamhị phọ abumor r’abumarani phọ osoman bọ, kuolọ odị o/ḅẹm mọ ogina odị kụ kaakonhom iiḅaghamhị phọ. APọl alhegheri ni esi dị inyaạm odị esi. Odị aakolhobian ni bunhọn awe dị kologhonhaạn nyodị ḍighaạgh ophogh ookpomhoghan phọ, ilhephiri anmụny dị okpẹ ni oḍuomolhoghi idiphọ aTimoti r’aTaitọs. Iikia i/lo, oḍighi phọ iyạl phọ abumor phọ abuẹn phọ oḍighi bọ alhoghonhaạn ni ḍighaạgh oghome ooḅaghamhiạn aloor phọ aPọl.—Fil. 2:19, 20; Taitọs 1:1, 4, 5. w20.02 23 ¶11-12

AZihova rawạ mọ yira onhaghanhạn ghan nyodị. Ekpẹ ni dị yira konaghanhạn ghan nyodị loor esi dị odị kụ Olemiạ ayira, ongoọm aghuḍum, ḅilhẹ asụ olhoghi apu burudẹ r’aburunhiin ayira. Toroboiperolbọ, ekpanhạ iyaạr phọ yira otụ bọ kụ ronaghanhạn ghan bọ aZihova pọ ephomhoghiạn phọ yira omhoọgh bọ oghị esi odị. (1 John 5:3) Ghalhamọ r’iduọn ibadị ariphigh edi bọ otuạn onhaghanhạn aZihova, odị iyira u/kpaariọm oḍighi iduọn phọ. AZihova ungọ ni iyira eereẹgh, kụ iḍighi kụ olhoghi odị raḅaạl ghan ni mem dị yira osaḅạr onhaghanhạn odị loor esi ephomhoghiạn phọ yira omhoọgh bọ oghị esi odị. Aburudẹ r’aburunhiin rowạ ghan dị ibạm anmụny abidị komoọgh oghoph. Pọ kụ iyaạr phọ bidị ropighi ghan bọ siigbu dị keeḅakị raagharạ ph’abidị. Mem lọ ibạm anmụny phọ odaphạn iiḅakiọm mọ ipẹ phọ, reḍeenhaan ghan mọ bidị oḍuom ni olhoghi burudẹ r’aburunhiin ph’abidị, ḅilhẹ olọgh ni bidị eegu. P’eeghe idị emhạn maạr epelhom dị yira kolegheri siigbu Odẹ k’akẹ phọ ayira, kụ otuụgh odaphạn! Yira oḍighi iduọn phọ, pọ reḍeenhaan ghan mọ yira opomhoghiạn ni oḅilhẹ olọgh eegu aZihova, kụ yira komooghọm ni suọ. (Isa. 48:17, 18) Kuolọ abuphẹ oghel bọ aZihova roḍighinhaan ghan ikarạph siloor abidị.—Gal. 6:7, 8. w20.02 9-10 ¶8-9

Idiphọ Abigail, ewạ akpọ oḅio orue oḅenhị onhọn oye mọ iyaạr phọ odị rawạ bọ oḍighi phọ kelọgh nyodị esi iiḅaghamhị. (Ps. 141:5) Yira omoọgh olhọgh ghan eegu bunhọn, kuolọ ewạ kẹn dị yira komoọgh akpọ olhoghi. Yira ongọ oye oroma eten ephomhoghiạn, pọ yira roḍeenhaan ghan mọ yira abukaraghị abugey arighirị oye phọ. (Prov. 27:17) Ekpaariọm ni dị ikumor awe phọ komoọgh akpọ oḅio orue oghaaphạn abuphẹ mogbatạn bọ ekarạph edạ siẹn ookpomhoghan phọ. (Gal. 6:1) Ikumor awe phọ olegheri ni mọ bidị phọ r’aloor u/munughan aani, kụ eeni kemoghi ni dị kotoma aani bidị. Kuolọ ikumor awe phọ ku/meera ipẹ phọ ekikima bidị oḅaạm abuphẹ emhoghi bọ olhiọm mọ. (2 Tim. 4:2; Taitọs 1:9) Mem dị bidị rotoma oye, r’amagheel bidị rokparaghạ ghan ni oḍighinhom inmo aḍiaḅạ phọ abidị r’okparạm. Iduọn bidị ophomhoghiạn bọ bumor phọ, renyu ghan bidị olhoghonhaạn aḍighaạgh. (Prov. 13:24) Kuolọ okpanhạ ogbolhomaam abidị pọ oghuenhi aZihova esi ophamhanhạm asiigbu phọ odị ḅilhẹ r’oghoph ookpomhoghan phọ osighẹ esi iiḅaghamhị.—Iiḍighi 20:28. w20.03 20 ¶8-9

AZihova aḍighi idị aMozis aḍighi opeliạ awe phọ Izrạl. Kuolọ apụr amem kụ edị aZihova asighẹ bọ nyodị aḍighinhom? Nạ ragbi mọ iḍighi mem mọ aMozis alhoghoma bọ mọ onọ masi amananhaạm, loor iromoghiom “oomo olegheri-iyaạr abuọ Ijipt” phọ odị mamhoọgh bọ ḍughụm? (Iiḍighi 7:22-25) Eeye, aZihova asighẹ Mozis aḍighinhom mem mọ odị alhoghonhaạn bọ nyodị ḍighaạgh oḍighi oye osooromhi aloor, r’oye eephọ olhoghi. (Iiḍighi 7:30, 34-36) AZihova angọ Mozis akpọ aḅio oghị omheerạ aghisigh uw-emhạ phọ Izipt. (Ex. 9:13-19) Esi iphẹn phọ yira omiịn ni mọ aZihova rasighẹ ghan buphẹ rotuughaạny ghan bọ raagharạ phọ odị kụ kaḍighinhom, ḅilhẹ r’abuphẹ obeḍenhọm bọ nyodị omhoọgh inyaạm K’amem iphirigba, aZihova raḍighi ghan ni idị arebenhẹ phọ odị koḍighi raraạr kirokirọ. Odị kaḍighi idị nạ katu eeghe oye? Ekạr edi esi ipẹ nạ akuọm bọ loor anạ asi. (Kọl. 1:29) Eḍighi maạr dị nạ amiteom ni loor, aZihova kaḍighi ni idị nạ kaḍighi okaaphọm dị amhoọgh oophugh, ogey otughemhiạ, odị raseenyạn ghan we, oye oḍighi dị amhoọgh ḍighalhanyạ, ogey oyaghirị, obobọ torobọ iyaạr lọ ewạ omhunhenhi igbiom mọ odị. w19.10 21 ¶5; 25 ¶14

Abugey arighirị kulhoghonhaạn iyira ḍighaạgh oḅạr aZihova. Eten dị enighẹ epelhom omhoọgh arighirị pọ oḍighị ogey oyaghirị. (Mat. 7:12) Esi omaạm, aBaibul phọ uroma iyira mọ osighẹ mem mọ r’inyaạm mọ ayira ologhonaạn ḍighaạgh bunhọn, ekạr nuụn ekpaariọm bulọ “ekuom.” (Efẹ. 4:28) Mem dị yira ogbon ologhanaạn ghan aḍighaạgh bunhọn, k’ingọ ni iyira oḅaạl olhoghi. (Iiḍighi 20:35) Arighirị ayira kubakị ni iyira mem lọ yira osoman odẹgh ophogh, oḅilhẹ ulhoghonhaạn ayira ḍighaạgh omhoọgh eephọ olhoghi. Idiphọ Elihu alher bọ rurụ mem mọ aJob aghaạph bọ ilọ odẹgh ophogh phọ odị, arighirị phọ ayira ruloghonaạn ghan iyira ḍighaạgh esi okparạm kụ olher arurụ onaghạn ipẹ yira rokaạph bọ ilọ iiḅaghamị phọ ayira. (Job 32:4) Yira ku/gon dị arighirị phọ ayira kụ kuḅenị iyira ilọ oḍighi, kuolọ olher rurụ bịn ongọ oroma aBaibul phọ abidị. (Prov. 15:22) Idiphọ Uw-emhạ phọ aDevid asooromi bọ loor asighẹ ologhonaạn aḍighaạgh arighirị phọ odị, yira ku/meera ophoophe aloor u/kikima iyira osighẹ ologhonaạn aḍighaạgh lọ ewạ ni. (2 Sam. 17:27-29) Ogbạ agey, abudọ arighirị phọ abuẹn oḍighi inmo dị eḍuạ k’aZihova kụ eru.—Jems. 1:17. w19.04 11 ¶12; 12 ¶14-15