November

Ḍio arodon, ibadị awe, ghalamọ r’abudị osighenọm m’osụ ni olhoghi, r’ogilaạm ghan ni oroma aBaibul phọ ilọ ophoophe aloor. Kụ mọ nạ ameeraam mọ abuerị phọ awe phọ opu nyinạ, pọ bidị kophogh nyinạ osooromi. Kuolọ eegharạ omaghamị aloor maạr phọ aḅirini phọ aSetan rapophe ghan bọ mekọm eeghe kụ emiteom? Awe dị rowạ ghan ilọ aloor abidị bịn, omoọgh ni oḅaạl olhoghi ḍughụm? Bidị omoọgh ni rughunotu oḅaạl olhoghi ḅilhẹ r’igey arighirị ḍughụm? Bidị omoọgh ni bugey arighirị? Bidị omoọgh ni mugey amasian r’Enaạn ḍughụm? Odaphạn iphẹn nạ m’amhiịn bọ, oghẹn kụ ramiteom ghan imạ—olhegheri iyaạr aḅirini phọ ophọn obobọ olhegheri iyaạr Ekpo Onhụ phọ Enaạn? (1 Kọr. 3:19) Awe dị rodạph ghan oroma awe aḅirini phọ, okịgh idiphọ oye dị aphe eḍum kụ amhiịn onhọn oye dị aphe aani eḍum mọ kụ radạph, kụ iyạl phọ abidị eten u/legheri. AZizọs aḅẹm idị egbolomaam we “olhegheri iyaạr” dị orọl mem mọ odị mọ: “Bidị awe ikpom ariḍien dị oḅẹm mọ abunọ koḍiemiom bunọn. Kụ oye ikpom ariḍien aḍiemiom onọn oye ikpom ariḍien, iyạI phọ abidị komeIeghu ni osuma ooni.” (Mat. 15:14) Okạr agey, olhegheri iyaạr aḅirini phọ ophọn akạr kụ aḍighi elologhi esi Enaạn. w19.05 24-25 ¶14-16

Siạ dị ke/bia, onhụ abạl abuphẹ olhe ghan bọ abrẹd r’amiim aMemorial phọ rabụgh ghan bịn. Ewạ ni dị yira kooḅaghamhiạn loor ilọ iphẹn phọ ḍughụm? Eeye. AZihova “alegheri ni buphẹ oru bọ we phọ odị.” (2 Tim. 2:19) Abumor phọ rogbi ghan bọ we phọ role ghan bọ abrẹd r’amiim aMemorial phọ, u/legheri okạr abuphẹ osagharạn bọ uwaloor phọ, aZihova bịn kụ alhegheri. Kụ iḍighi kụ, onhụ abạl phọ aḅaramaạm ni buphẹ opu bọ oḅẹm mọ osagharạn aani ni bunọ. Esi omaạm, abuniin dị olhe ghan mowilhẹ olhe phọ. Eeni e/moon obobọ iboom iitughiạn kụ rekọm ghan idị buniin rootughiạn ghan mọ bunọ kotooghị aani r’aKraist epẹ k’akẹ. Eegholhaan ni mọ yira u/legheri okạr onhụ abuẹn osagharạn bọ uwaloor phọ osugha bọ siẹn ade phọ. Abuphẹ osagharạn bọ uwaloor phọ kotọl li siẹn inya asiagaạny aḅirinhi phọ mem mọ aZizọs katu bọ osighẹ abidị ogheelhom k’akẹ. ABaibul phọ aḅẹm ni mọ siḍio eekunha phọ, onhụ abạl abuphẹ osagharạn bọ uwaloor phọ kosugha bọ siẹn ade phọ kokom ni. (Ogan. 12:17) Kuolọ o/ghol onhụ abạl abuphẹ kosugha bọ mem mọ igbogh iiḅaghamhị phọ kemiigh bọ. w20.01 29-30 ¶11-13

AZizọs asighẹ oghaạph oọny uruur phọ kụ amaaniọm ipẹ ephomhoghiạn phọ aZihova idiphọ odẹ, elheeny bọ. (Luk 15:11-32) Siphẹ oghaạph omaaniọm mọ, odẹ phọ o/roph oḍuomolhoghi mọ oọny phọ odị katigheel li. Mem mọ oọny uruur phọ akparaghạ bọ arigheel, odẹ phọ akạr kụ aghuraam. Kụ iḍighi kụ, eḍighi maạr dị yira omheel oḍuạ kụ okiton esi ikarạph phọ ayira, yira okuphom ni owol mọ Odẹ ephomhoghiạn phọ ayira Zihova, aakolhobian ni oghuraam ayira. Odẹ phọ ayira kaaḍighion ni oomo iiḅaghamhị phọ Adạm makọm bọ. Mem mọ Adạm aḅaạr bọ emhụ, aZihova asopha ni osaḅạr 144,000 awe igbo awe siẹn ade phọ, dị kokumuan r’Oony phọ odị idiphọ araalhạ r’abupinyọn rikiạ epẹ k’akẹ. Siphẹ omhoom aḅirinhi phọ, aZizọs r’abuphẹ r’odị kotooghị bọ kologhonhaạn ḍighaạgh buẹn osooromhi bọ loor oḍighi awe dị momhunhughan. Odẹgh ophogh phọ asughanham bọ omhạn phọ roten, Enhaạn kangọ ni buẹn osooromhi bọ loor ghuḍum k’agee-pọ. Odẹ phọ ayira kamoọgh ni oḅaạl olhoghi omhiịn dị anmụny r’anmanyaạn odị dị omhunhughan omuza siẹn ade phọ. P’eeghe amem ibo! w20.02 6-7 ¶17-19

Ewạ ni mọ oomo phọ ayira opuruan siloor mọ, ‘Araagharạ phọ mị ranmeeghi bọ oḍighi onyọ aKristẹn eḍighi ilọ anyụ r’anyụ ḍughụm, obobọ mị akạr ri anmeeghi k’epẹ ekpom mọ amị ḍughụm?’ Ogbaranhaạn phọ abidị amạn ni maạr. Siphẹ Matiu 12:43-45, aZizọs amạ amiteom idị ewạ mọ yira oḍighi. Aḍiitughiạn phọ edi bọ siphẹ ikpo onhụ phọ ipẹ phọ emạ emiteom igey phọ eḅẹm bọ mọ: ko/pu oḅẹm mọ mị mawilhẹ yogh ikarạph iitughiạn; ewạ dị yira koḅọph iitughiạn r’Enaạn. Edugh ni dị yira konme iitughiạn phọ, r’oye phọ yira oru bọ epẹ olhoghi phọ ḍughụm? Ii, ikpo onhụ phọ Enaạn eḅẹm mọ: “Ikpologhiạn imoom igey aroozọ phọ olẹm bọ oghighemiọm Enaạn kụ eganana bọ esi akugey aghuḍum mọ akuphẹ aakuan bọ aseleman.” (Efẹ. 4:24) Kụ iḍighi kụ, edugh ni onme odọ phọ oye phọ yira oru bọ epẹ olhoghi phọ ayira, kuolọ oḍighi iduọn phọ ewạ ni olhọgh ikuph. Ewạ ni oḍighi idị epelhom oḅẹm mọ oghel ikarạph iitughiạn ḅilhẹ r’owilhẹ ikarạph iḍighinhom araraạr. Ewạ dị yira kokạr onme “iloghi” phọ “r’iitughiạn” phọ ayira omadạn obobọ onmeeghi oḍighi imhoom. Kụ eḅaramaạm onmeeghi aruuphuạ phọ ayira, ezọ phọ ayira, r’iyaạr phọ rinyu ghan bọ iyira. Emoghi ni ikuph orue oghiọm aghisigh oḍighi iduọn phọ. w19.06 9-10 ¶6-7

AZihova arom ni ruukpaạny oghị otagharạn aLọt r’eghunotu phọ odị. ALọt “arọl siphẹ aabinya ghan.” Aruukpaạny phọ usiph ni raghaạgh odị r’eghun otu phọ ologhonaạn odị ḍighaạgh oghiil oḍuạ emhạ phọ. (Gen. 19:15, 16) Kụ aruukpaạny phọ iḅenị nyodị oghiil ogheel epẹ araaḅarạph phọ. Kparipẹ ronaghanạn aZihova, aLọt apuru ghụn oghiil ogheel emhạ dị etuman pạ. (Gen. 19:17-20) R’okparạm aZihova anaghạn ni, kụ ameera mọ aLọt agheel emhạ phọ epẹ phọ. Onyebel roten, aLọt aghiilhaan ni orọl isiphẹ phọ kụ agheel epẹ araaḅarạph phọ, epẹ aZihova aḅenị bọ nyodị oghị eḅẹl amem mọ. (Gen. 19:30) P’eeghe oboom okparạm dị aZihova aḍeenhaan! Idiphọ aLọt, onyọ umor atue ni asopha osopha dị u/kạr unighẹ ḅilhẹ alọgh nyodị esi iiḅaghamị. Kụ eḍighi iduọn phọ, yira komegheron ika? Ketue ni eḍighi odẹgh ophogh oḅẹm mọ rabugha ipẹ odị aḅeph bọ, kụ iduọn phọ ni. (Gal. 6:7) Toroboiperolbọ, yira kotue ni oḍighi idị enighẹ epu siphẹ. Yira kotue ni otuughaạny aani eten phọ epẹ aZihova aloghonaạn bọ ḍighaạgh Lọt. w19.06 20-21 ¶3-5

Abumulhọgh ḍien phọ ayira rowạ ghan oḍighi idị yira kokiilhaan ooḅereghị aZihova, kụ rosophoghom ghan bọ iiḅereghị phọ ayira. Kụ anyụ isiẹn phọ, bidị otue ni ugbaaghinhaạn iyira okpẹ, otom buọ agomẹt phọ m’oru ilhoghi aruutu ayira owaaghị araraạr, ugbo iyira ogbo, obobọ ulhoghoḍị iyira ikoli. Bidị roḍuom ghan olhoghi mọ yira kokiilhaan ni loor esi iduọn bidị mosiphi bọ ibadị ayira olhọgh ikoli. Eḍighi maạr dị yira omheera mọ bidị olhọgh oghiilhaan loor ayira, pọ iduọn phọ yira kụ usighẹ raghaạgh ayira “rosophoghom” rukumuan phọ ayira. I/wạ mọ yira orọl aani idiphọ awe phọ oghaạph bọ ilọ abidị siphẹ Leviticus 26:36, 37. Ku/meera oghiilhaan aḍighi iyaạr dị yira kodughe obobọ obilhẹ rukumuan phọ aZihova. Yira oḍuom ghan ghụn olhoghi aZihova, bịn kuu/kpereghaan ghan. (Isa. 28:16) Yira ooḅereghị ghan olhọm iiḅakiọm aZihova. Yira okuphom ni owol mọ r’olhoghonhaạn aḍighaạgh aZihova, itooghị omhạr awe i/lo dị ketue isophoghom iyira ophạm omheeraam mọ ayira kụ ooḅereghị aZihova Kparipẹ rookperemhi ayira, igbiphoghọm k’inyu ghụn iyira oghịm aghisigh okumu aZihova. w19.07 9-10 ¶6-7

Ghalhamọ nạ ko/mhiịn ni oye dị rawạ oḍighi onyọ amatuạn, kiọm ni ghisigh awạ ghan. Tuutughiạn mọ aZizọs atoomaạm rukumuan oḍighi awe bumatuạn phọ idiphọ akonị. Eeni amem abukoniọm akonị rokumuan ghan ni ibadị awạ kụ ogbi oteẹny ena. Ibadị amem rokonị ghan bịn keghuloghom obobọ eḅon aḍiroọr, kụ eeni amem kẹn rozoghị ghan koghị iikelạ arikpisi. (Luk 5:5) Igina phọ kẹn ni, abuniin abukaaphọm rolọgh ghan ni ibadị awạ r’okparạm ni “okonị” awe simem r’arikpisi dị egbaranhaạn. Eeghe kụ iḍighi? Pidị abidị oteẹny ibadị awe. Abuphẹ rolọgh ghan bọ ikuph dị egbatanaạn, romoọgh ghan ni suọ oteẹny awe dị omhoọgh ḍiḅeraạn adom mọ ayira. Nạ kakparaghạ ni omite ghan amem dị nạ kamiịn we obobọ oghị ekpisi dị nạ kamiịn we ḍughụm?Eeghe ku iḍighi kụ otughemhị oye Baibul phọ ewạ bọ ni okparạm? Eniin iyaạr phọ eḍighi bọ pọ ewạ moḍighi idị epelom olhoghonhaạn aḍighaạgh oye phọ ophomoghiạn itughemhị aBaibul phọ. Eḅilhẹ kẹn ewạ dị yira kologhonhaạn ḍighaạgh oye phọ yira rotughemhị ghan bọ Baibul phọ olhegheri ḅilhẹ r’ophomoghiạn Oye phọ amhoọgh bọ Baibul phọ, Zihova. w19.07 18-19 ¶14-15

Abuniin ayira komoghi ni okpạr opu olhoghoma apum, ilọ ikarạph dị yira moḍighi ghan igbaany. Eḍighi iduọn phọ, pọ nạ ragbi mọ i/nighẹ omhiigh ituughạ ilọ aloor anạ dị ekpasị esi ekiạ etagharạn phọ aKraist ḍughụm? Eḍighi maạr dị yira otuughạ, ogbirima, oḅilhẹ ooḅereghị ilọ emhuoghaạph phọ ephẹn kekparamị bọ ni oye, ketue ni iloghonhaạn iyira ḍighaạgh oḍuạ esi olhoghoma apum dị u/moọgh maạr oḍighinhom. Etue kẹn ni iloghonhaạn iyira ḍighaạgh owilhẹ olhoghoma apum, ilọ ikarạph dị aZihova masạr ri uwilhenaạn iyira. Ooḅeghiọn enhọn iyaạr dị yira kotuughạ esi aPọl. Eeni abuniin ayira mowilhẹ ni igbogh iiḍighi loor obughẹ arukumuan phọ ayira ilọ Omhạr phọ. Eḍighi iduọn phọ, pọ yira kotue ni obula ipẹ meten bọ esi owilhẹ ootughiạn ghan ilọ araraạr dị obọ yira mumoọgh. (Num. 11:4-6; Eccl. 7:10) “Ipẹ meten bọ” etue kẹn ni eḅaramaạm raraạr dị yira oḍighi siphẹ arukumuan phọ aZihova obobọ odẹgh ophogh kirokirọ dị yira okaran epẹ omhạn. Ii, ootughiạn ghan ipẹ aZihova musẹph bọ iyira aḅilhẹ ubakị iyira k’asiạ phọ ketue ni iḍur iyira egbiemhị Odẹ phọ ayira. Toroboiperolbọ, i/wạ dị yira kootughiạn ghan mọ yira mokumu ni aZihova idị mekasiạn.—1 Kọr. 15:58. w19.08 3 ¶5-6

Eten olhọgh eegu, yira kotue ni ooḅereghị Enhaạn phọ ayira torobọ amem, etigheri esi phọ yira odi bọ. Amem i/lo dị odị uu/kolhobian onhaghanhạn ayira, oomo amem odị raler ghan ni rurụ kangọ iiḅereghị ph’ayira. Mem lọ yira olhọgh elhegh mọ aZihova ranaghạn ghan ni iiḅereghị phọ ayira, rinyu ghan iyira ophomhoghiạn odị. Epẹ kụ iyaạr phọ okọ suọr phọ aḅẹm bọ mọ “Mị apomhoghiạn aZihova loor esi dị odị ranaghạn ghan ni eḍọgh phọ amhị.” (Ps. 116:1) Odẹ phọ ayira ra/naghạn ghan iiḅereghị ayira bịn, kuolọ rapagharanhaạn ghan ni. Otelhedom mọ aJọn ungọ iyira okuphom owol mọ: “torobọ iyaạr lọ yira oghol ipẹ [Enhaạn] rawạ bọ kụ olọm, odị runaghanạn ghan ni iyira.” (1 Jọn 5:14, 15) Eeni aZihova ka/pagharanhaạn iiḅereghị phọ ayira eten phọ epẹ yira rowạ bọ. Odị kụ akạr alhegheri ipẹ k’inighenhaạn bọ iyira, kụ iḍighi kụ eeni amem ophagharanhaạn phọ odị raḍighi ghan eeye obobọ odị rawạ mọ yira okoriom. (2 Kọr. 12:7-9) AZihova ramiteom ghan k’ungọ iyira. Odị raḍighi ghan ni ipẹ esi bọ nyodị, idiphọ odẹ. (1 Tim. 5:8) Odị ramiteom ghan ni k’angọ nmụny ph’odị raraạr phọ ipẹ rewạ bọ. Odị o/wạ mọ omhoọgh ooḅaghamhiạn aloor ilọ iyaạr olhe, iinmenhian, obobọ esi orọl. (Mat. 6:32, 33; 7:11) Idiphọ odẹ ephomhoghiạn, aZihova maakolhobian ilọ ogbaanyamhị eephuạ atorobọ oye ghisigh. w20.02 5 ¶10-12

Oomo abuphẹ omhoọgh bọ oḍuomolhoghi ogheel k’akẹ, kụ u/ḍighi aani pakirị ‘ebenhẹ phọ asụ bọ olhoghi aḅilhẹ akpẹ oḍuomolhoghi.’ (Bạl Matiu 24:45-47.) AZihova r’aZizọs osighẹ iyạl ikpo abumor kụ rotughemhiọm ibadị ḍio arodon, idiphọ erọl bọ siphẹ oḅẹl okuron asiạ phọ. Iyạl ikpo aKristẹn dị osagharạn uwaloor phọ kụ edị osighẹ ogeọm Igẹ Iigbia AGrik phọ. Ḍio arodon, iyạl ikpo aKristẹn dị osagharạn uwaloor iigbia phọ kụ uphạm oḍighi ongọ awe phọ Enhaạn “eḍien, mem lọ ekpẹ ongọ.” Eeghe kụ edị yira motuughạ siẹn emhuoghaạph ph’ephẹn phọ? AZihova masopha ongọ aghuḍum k’agee-pọ ḍigbogh aḍita phọ kotọl bọ siẹn ade phọ ḅilhẹ r’iphurukpu abuphẹ kotooghị bọ r’aZizọs epẹ k’akẹ. AZihova kakpẹ ni iikpiạ oomo arebenhẹ phọ odị, onyọ “aJu” phọ ‘r’aḍioph awe’ phọ. Kụ odị rawạ mọ oomo phọ abidị odạph iniin phọ iilhogh phọ oḅilhẹ orọl dọl dị ekpẹ oḍuomolhoghi. (Zech. 8:23) Ewạ mọ oomo ayira osooromhi loor. Oomo ayira oḅophoghạn okumu nyodị. Ḅilhẹ oomo ayira kolọgh ni inyaạm ophamhanhạm eephọ siẹn ookpomhoghan phọ. Iduọn yira rokpụl bọ eekunha phọ, eḍighi idị oomo ayira kokiọm ghisigh okumu aZihova, ḅilhẹ odạph Zizọs idiphọ “[aḍiniin] aḍita.” w20.01 31 ¶15-16

Yira ko/tue okpaariọm buọ asiya ayira onhaghạn iiḅi iinhaghạn phọ, kuolọ yira kotue ni ologhonhaạn bidị ḍighaạgh aghunyon arokpom r’ilhoghi abidị onhaghạn adom aBaibul phọ. (2 Tim. 3:14, 15) Ezọ phọ anạ kụ eghaaphanhaạn nyinhạ. Ibadị amem, ipẹ yira rozọ ghan bọ kụ retir ghan buọ asiya phọ ayira kepu ipẹ yira rokaạph bọ. Kiọm ghisigh akparaghạ ghan olhoghonhaạn aḍighaạgh buọ asiya ph’anạ. AZihova apighi ni imạ eḍeenhaan ungọ iyira. “Mem etum mem” odị rangọ ghan ni we eepoogh onhaghạn iiḅi iinhaghạn phọ omhoọgh aghuḍum. (Jer. 44:4) Ḅilhẹ otelhedom mọ aPọl aḅenhị Timoti oghiọm aghisigh olhoghonhaạn aḍighaạgh bunhọn. Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị, esi oḍighi ghan iphẹn phọ odị kapẹl loor odị r’abuphẹ ronaghanhạn bọ nyodị. (1 Tim. 4:16) Yira opomoghiạn ni buọ asiya phọ ayira, pọ kụ iyaạr phọ yira rowạ ghan bọ dị bidị kolegheri aani igey phọ edi bọ siphẹ Ekpo onhụ phọ Enhaạn. w19.08 14 ¶2; 16-17 ¶8-9

Enighẹ ni dị yira kootughiạn ghan mọ iyaạr dị tutụ oye kụ alhọgh ikuph aru ungọ iyira oroma, pọ eeni yira mopiomạn iboom dị olhoghi u/seere. Kuolọ eeni amem rinyu ghan iyira oghel oroma phọ. Eeni yira kotue bịn opogh osooromhi oye phọ obobọ eten phọ epẹ odị angọ bọ oroma phọ. Kuolọ, eḍighi maạr dị yira osooromhi loor, yira kokparaghạ ni omhegheron eten dị enhighẹ. Oye dị asooromhi loor rasighẹ ghan oroma kamhaghamhị maạr. Esi omaạm: Oḅẹm mọ nạ masi otu ituughạ, akaaphạn ibadị abumor r’abumarani, kụ oniin amhiigha loor amhạgh nyinhạ atenhom ogbạl kụ aḅenhị nyinhạ mọ ekpereghiom eedoony eparariạn olhaạy anạ. Iikia i/lo, umugholoor kasiph ni nyinhạ. Kuolọ olhoghi anạ ka/ḅaạl esi iduọn odị aḍighi bọ idị nạ alhegheri ḍughụm? Ogbạ agey, nạ kaatughiạn ni mọ saị, ḅẹm loor mọ oye anhuụn ni uḅenhị imhị! Iniin phọ kẹn ni, r’osooromhi aloor osereghiạn ghan oye lọ aḍeenhaan akpọ oḅio kụ ungọ ayira oroma ilọ iyaạr dị yira oḍighi dị i/nighẹ. Osighẹ oye phọ idiphọ oyaghirị, ka/mulhọgh ḍien.—Prov. 27:6; Gal. 4:16. w19.09 5 ¶11-12

AZihova angọ onhiin phọ ephigh oḍighi siphẹ eghunotu phọ, odị angọ burunhiin iikpọ dị ekasiạn ophoghom ghan ibạm anmụny ph’abidị. Ogbạ agey, ikạ onhiin ketue ni emoọgh egey etirom esi ibạm anmụny phọ siphẹ oomo adọl aghuḍum mọ abidị. (Prov. 22:6) Lọgh elhegh iyaạr dị aburunhiin kotue otuughạ ḍighaạgh aMeri, onhiin phọ aZizọs. AMeri alhegheri ni agey ḍinyạ iigbia phọ. Odị alhọgh agey aZihova eegu aḅilhẹ asighẹ nyodị righirị. Odị aakolhobian ni osooromhi aloor odaphạn iiḅakiọm aZihova, ghalhamọ iḍighi ni edị ewạ onme oomo adọl aghuḍum mọ odị. (Luk 1:35-38, 46-55) Burunhiin, nyinha ketue ni etuughaạny imạ eḍeenhaan phọ aMeri esi ibadị areten. Ika? Eḅẹl phọ, pạm akparamhị siya phọ anạ r’aZihova esi omhoọgh ituughạ ilọ ogina anạ ḅilhẹ aaḅereghị ghan. Edị etum siẹn, kookolhobian ni onmeeghi adọl aghuḍum mọ anạ orue oḍighi ipẹ eḅeeraạn bọ aZihova. w19.09 18 ¶17-19

Enhaạn iḍeenhaan ni Zọn uḍien dị aḍighi ni olọ oḅaạl olhoghi ilọ aghisigh phọ. Siphẹ uḍien phọ, uḅenhị ni inya aruukpaạny mọ ku/meera inya oghim mọ eḍighi bọ ilọ amuphe amem igbogh iiḅaghamhị phọ eghim siẹn aḅirinhi phọ, tutụ odoghoḍi relhegh egu arebenhẹ phọ. (Ogan. 7:1-3) Egu awe phọ abuẹn phọ omạn 144,000, kụ bidị kotooghị r’aKraist epẹ k’akẹ. (Luk 12:32; Ogan. 7:4) Kụ aZọn aḅilhẹ aghaạph aghol enhọn egu, egu phọ ephẹn phọ ibụgh ni iboom dị tutụ odị aḅẹm mọ: “Mem dị iphẹn phọ meten bọ, mị uphogh ni kụ amiịn.” AZọn amhiịn eeghe? “siadạm awe oomo areelhe r’arughunughun r’aramạ r’arunhụ dị u/tue ubạl umuneni. Bidị umereghạ ni ghisigh agadạ odaạm emạ phọ r’aghisigh Oọny lyool Ogạ phọ.” (Ogan. 7:9-14) Gbiom olhoghi odọ oḅaạl olhoghi dị aZọn amhoọgh, mem mọ odị alhegheri bọ mọ asiadạm awe kopamanhạm ni igey iiseeny ghisigh! Dị iikia i/lo, uḍien phọ akparamhị ni omheeraam mọ aZọn. P’eeghe idị uḍien phọ akạr kụ akparamhị omheeraam m’ayira, eḍighi bọ edị yira kụ odi bọ mem mọ uḍien phọ amunughan bọ! Yira momiịn ni riisi erubal awe dị rokumu aZihova dị omhoọgh oḍuomolhoghi okpetenhaan igbogh iiḅaghamhị phọ, omhoọgh aghuḍum k’akee-pọ siẹn ade phọ. w19.09 26 ¶2-3

Gbiom olhoghi dị areelhe phọ ogbeelhom iphelhegbeel phọ eḅẹm bọ mọ “oomo ariisi mephooghị, ḅilẹ iiḅaghamị i/lo,” iphẹn yira rokori ghan bọ onhaghạn k’aḍio phọ. Kụ bidị omiigh obaga mọ eephọ dị elheeny idiphọ k’ekula k”erọl ghan. Areelhe phọ kowạ ni mọ yira omheeraam mọ bunọ omoọgh ni iikpọ ooḅakiọm asidọl aḅirinhi phọ. Kuolọ bidị u/mạn osophoghom ipẹ kedaphạn bọ! Kokạr kụ opiemhi ‘Babilọn Ogbogh phọ!’ (Ogan. 17:5, 15-18) “[Enhaạn] kelọgh iitughiạn phọ odị ologhi abidị mọ oḍighinom ipẹ onọ rawạ bọ.” Eeghe kụ ipẹ Enhaạn rawạ bọ? Ophiemhi oomo aruukụ iiḅereghị okpẹ phọ, eḅaramaạm ni kẹn Kristẹn uḅeenheẹn. Enhaạn kelọgh ḍiitughiạn phọ odị rokpom “aḍioph phọ araphaạl” “etotọgh elhom enạm” mọ. Ḍioph phọ araphaạl phọ emeerạ enye oomo abuọ itooghị phọ oḍighan bọ “elhom enạm mọ”—eḍighi bọ United Nations phọ. (Ogan. 17:3, 11-13; 18:8) Amem dị iikpọ itooghị phọ kozuom bọ ruukụ iiḅereghị okpẹ phọ kụ edị keḍeenhaan bọ mọ igbogh iiḅaghamhị phọ memhiigh. Ipẹ kemite bọ kekọm ni ookperemhi engọ torobọ oye siẹn ade phọ. w19.10 14 ¶1, 3

Siphẹ oḅẹl okuron asiạ phọ, aDiotrifis amhoọgh ni eḍịm aghị esi abuẹn oḍiemhiom bọ ookpomhoghan phọ. Odị “[aaka] ghan oḍighi uw-emụ” siphẹ igbo awe ookpomhoghan phọ, bịn amhiigh oroḅologhiom ikarạph ikpo onhụ ophuẹ aḍien otelhedom mọ Jọn ḅilhẹ r’ikpolhọm abumor siphẹ ookpomhoghan phọ, pidị ko/lọgh bidị eegu. (3 John 10) Olegheri ni mọ yira ko/ḍighi aani iphẹn aDiotrifis aḍighi bọ, kuolọ yira otue ni omiigh omhoọgh eḍịm oghị esi onyọ umor dị ongọ roopoogh arukumuan—ekạr ekpaariọm mem dị yira olhoghoma mọ yira kụ ukạr osianhaan ophạm aroopoogh phọ. Eḍịm ekịgh idiphọ atukarạph arooghọ dị asi ozo. Mem dị eḍịm emhoọgh ḍinị siphẹ ekpom mọ ayira, rekpạr ghan ni oruphuron. Ikarạph iitughiạn idiphọ ogbeghe ghan ilọ onhọn, ophoophe aloor, ḅilhẹ r’abeeph ikarạph ketue ni ekọm eḍịm. Eḍịm ketue ni ikikima iyira omhoọgh imạ araagharạ, idiphọ ephomhoghiạn, igbiririph, ḅilhẹ r’oḍighi ghan iiḅi, idiphọ atukarạph arooghọ katue bọ ni apiemhi imạ iizuphạ. Mem mem mọ kụ yira omhiịn dị eḍịm resi siphẹ ekpom mọ ayira, oruphuron egina amem. w20.02 15 ¶6-7

Otelhedom mọ aPọl aḅẹm bọ mọ onọ amoọgh esi dị ‘ooburom agim’? Repin ghan ni iboom mem dị ootoor agim oye phọ kụ awunaan olhoghi. Esi iduọn phọ, aPọl aḅẹm ghan mọ onọ amoọgh iiḅaghamhị dị engọ nyodị eboom eephina. Odị aḅẹm mọ iiḅaghamhị phọ ighịgh ‘eeroma dị aSetan agiphoghọm ghan’ nyodị. Eeni aSetan obobọ ikarạph aruwaloor odị kụ u/kạr ri ukọm iiḅaghamhị phọ eghịgh bọ ooburom mọ agim bọ nyodị. Kuolọ eeni mem dị ikarạph aruwaloor phọ emhiịn “ooburom” mọ, bidị kowạ ni okuamị opiilọm olhọgh olhoghi, oḍighom oghaạph, okori obughẹ eephina phọ aPọl. APọl aḍighi ika? Eḅẹl amem mọ, aPọl awạ bịn dị aZihova kakpotọn “ooburom” mọ. Odị aḅẹm mọ: “Iraạr odọ amem mị uuḅereghị ghan ni Omoọgh-we phọ mọ odị amuton eephina phọ ephẹn loor amị asighẹ.” Ghalhamọ r’iduọn aPọl aaḅereghị bọ ni, ooburom mọ agim bọ nyodị o/ḍuạ. Iduọn phọ pọ remạ ghan mọ aZihova o/phagharanaạn iiḅereghị phọ aPọl ḍughụm? Eeye. Odị aphagharanaạn ni. AZihova o/sighẹ iiḅaghamhị phọ aPọl, kuolọ angọ ni inyaạm okparạm. AZihova aḅẹm mọ: “Iikpọ phọ amị relom ghan mem lọ nạ adugh.” (2 Kọr. 12:8, 9) R’olhoghonhaạn aḍighaạgh Enhaạn, aPọl arue ni aphamhanhạm ibo r’eephọ olhoghi!—Fil. 4:4-7. w19.11 9 ¶4-5

AZihova akpẹ dị yira kokuọm oomo aghuḍum mọ ayira, loor esi dị odị kụ ulhẹm iyira aḅilhẹ ungọ iyira ghuḍum. (Ogan. 4:11) Toroboiperolbọ, ipaanhaạn edi ni. Ghalhamọ yira opomoghiạn ni oḅilhẹ rolhọgh ghan eegu aZihova, inhọn araraạr ketue ni eḍighi idị yira kobilhẹ okuọm oomo aloor phọ ayira aZihova eten phọ epẹ ekpẹ bọ. Siphẹ aBaibul phọ, okuọm aloor Enhaạn remạ ghan okuamhị ophomhoghiạn odị. Mem dị yira okuọm oomo aloor ayira aZihova, yira kooseeny ghan ogina odị bịn. Yira ko/meera oye obobọ iyaạr eru esighẹ esi phọ aZihova siphẹ ekpom mọ ayira. (Ex. 34:14) Okuọm oomo aloor phọ ayira aZihova i/ḍighi eekulha. Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị okuọm aloor phọ ayira akpasị esi ariphigh dị yira molhegheri ni ilọ odị. Imạ araagharạ phọ odị kụ iḅeeraạn iyira. Yira molhegheri raraạr dị eḅeeraạn r’idị nyodị i/ḅeeraạn, kụ iphẹn phọ iḅeeraạn aani iyira. Yira molhegheri igbiom mọ odị ilọ omhạr awe, kụ r’obakị aani ghan. Yira moḍigh eghuan iduọn odị ungọ aani bọ iyira eepoogh oḍighi arighirị odị. (Ps. 25:14) Oomo phọ araraạr phọ yira rotuughạ ghan bọ ilọ Olemiạ phọ, riḍur ghan iyira kegbiemhị nyodị.—Jems. 4:8. w19.10 26 ¶1-3

Ḍio arodon, abumor r’abumarani ayira rosoman ghan ni ipaanhaạn kirokirọ. Esi omaạm, ibadị romhiinhọm ni loor esi ekperenhom iiḅaghamhị dị emite obobọ idị oye kụ akọm. Mem dị edọ iyaạr dị erọl idiphọ kụ emite, bunhiin ayira otue ni osighẹ aani righirị phọ ayira abuẹn phọ olọgh aani otu. Abunhọn otue ni ologhonhaạn ḍighaạgh eten asipenị. Kuolọ iyaạr dị oomo ayira kotue ni oḍighi pọ olhọm aZihova olhoghonhaạn aḍighaạgh bumor r’abumarani phọ ayira. Eeni amem, yira ro/legheri ghan ilọ oghaạph obobọ oḍighi mem dị yira omhiịn onyọ umor obobọ umarani dị aḅonyonhu azuan. Kuolọ oomo ayira kotue ni ologhonhaạn ḍighaạgh. Eniin eten pọ, omiteom amem oghị orọl aani r’oyaghirị phọ ayira. Edị etum siẹn, pọ olher arurụ ongọ mem dị rakaạph ipẹ emite bọ. Ḅilhẹ kẹn, yira otue ni obạl esi aBaibul dị ekạr iḅeeraạn yira dị ketue ni eedereghị nyodị. (Isa. 50:4) Iyaạr dị ekạr emhạn maạr pọ omhiịn mọ nạ atọl li siphẹ r’odị mem mọ opọ odị akạr bọ rawạ nyinhạ. Eḍighi idị yira kosopha olhọgh okparamhị asiya arighirị phọ ayira r’abumor r’abumarani phọ ayira nyiidiphọ. Asiya arighirị phọ ayira ke/tọl bịn siẹn ekureriom eghimoghọm araraạr aḅirinhi phọ ophọn phọ bịn, kuolọ ketọl li bịn k’iiḍuul! w19.11 7 ¶18-19

Ephẹn phọ ekiạ dị oye aphighirọn ghan dị u/kpaariọm loor esi ephomhoghiạn phọ odị amhoọgh bọ aghị esi Enhaạn phọ, Zihova. Oye phọ rapighirọn bọ ekiạ phọ, eghun otu phọ odị, ḅilhẹ r’opinyọn rikiạ phọ kụ kobạ enhạm mọ osighẹ bọ ophighironhọm ekiạ phọ. Kuolọ iniin ariisi enhạm mọ osighẹ bọ ophighironhọm ekiạ phọ ungọ ghan ogina aZihova bịn. Ighẹn ariisi? AZihova asighẹ enhuụm enhạm idiphọ apakirị aloor enhạm mọ dị ekạr emhạn maạr. Odị aḅẹm ni kẹn mọ inhọn ariisi aloor enhạm mọ idiphọ anị phọ emạn maạr agey esi odị. (Lev. 3:6, 12, 14-16) Kụ iḍighi kụ iḅeeraạn ghan agey aZihova mem dị onyọ Izrạl asighẹ iniin ikpanạ ariisi aloor enhạm mọ ḅilhẹ r’enhuụm mọ aphighirohọm ekiạ dị uu/kpaariọm angọ nyodị. Onyọ Izrạl dị aphighirọn ekiạ phọ ephẹn phọ angọ aZihova, raḍeenhaan ghan eephuạ phọ odị amhoọgh bọ ongọ aZihova ipẹ ekạr bọ enhighẹ epelheghiom. Eniin phọ eten phọ, aZizọs eten dị u/kpaariọm angọ ni aZihova ipẹ ekạr bọ enhighẹ epelheghiom esi oḍighi oomo ipẹ odị katue bọ okumu aZihova loor ephomhoghiạn phọ odị amhoọgh bọ aghị esi aZihova. (Jọn 14:31) Esi aZizọs, oḍighi ogbi phọ aZihova kụ iḅeeraạn ghan nyodị oomo amem. (Ps. 40:8) P’eeghe idị eḅaạl olhoghi aZihova omhiịn dị aZizọs rakumu nyodị eten dị u/kpaariọm! w19.11 22-23 ¶9-10

Ekpo onhụ phọ Enhaạn iḅẹm mọ, Enhaạn rolhẹm olhẹm mọ odị esi “odiiny” aḍughul otu, odị asophe ni rukumuan phọ odị siẹn ade phọ. (Gen. 2:2) Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, arukumuan eḅeeraạn ni aZihova, kụ esi inhọn odọ areten, odị “ra/pooghian ghan oḍighi.” (Jọn 5:17) AZihova amiteom iikolhobian phọ iphẹn phọ obọ anmụny phọ Izrạl ophooghian aani ghan ḍughul otu phọ emhunhenhiom bọ oḍual phọ, idiphọ odị aphooghian bọ. Enhaạn iḅẹm mọ Aḍio Ophooghian phọ eḍighi elhegh igbo odị r’awe phọ Izrạl. (Ex. 31:12-14) Ugbiemhi ni torobọ oye, ibạm anmụny, rebenhẹ, r’inhạm olhoghotu okumuan arukumuan Ḍio Ophooghian phọ. (Ex. 20:10) Ingọ ghan we eepoogh otuughạ ilọ aZihova. Abuḍiemhiom aruukụ iiḅereghị phọ orọl bọ mem mọ aZizọs, udoghoḍi iilhogh bịn okparamhị ḍio ophooghian phọ. Bidị uḅẹm mọ okụ eemuma ḅilhẹ r’ookonom oye ḍio ophooghian eḍighi ni olhogh. (Mạk 2:23-27; 3:2-5) Kuolọ aZizọs aagholhomhi ni aḅenhị buphẹ olhẹr bọ rurụ ongọ nyodị mọ aḍiitughiạn phọ aḍiphẹ phọ i/ḅọph r’ipẹ Enhaạn. w19.12 3-4 ¶8-9

Mem dị yira ogbor otuughạ ilọ ikpanhạ araagharạ phọ eḍeenhaan bọ odọ phọ oye phọ aZihova aru bọ, kidughanhaan ni iyira orue otuughaạny odị. Olhegheri aZihova okuamhị alhoghonhaạn ni Devid ḍighaạgh orue otuughaạny eten phọ epẹ aZihova razoọm ghan bọ bunhọn awe. Loor esi iduọn aDevid amhoọgh bọ imạ asiya r’aZihova, odị aḍighi ni ogey uw-emhạ dị awe phọ Izrạl ophomhoghiạn agey, kụ aZihova aḅilhẹ asighẹ nyodị aḍighinhom idiphọ Uw-emhạ dị aḍighi eḍeenhaan angọ bueriphọ aruw-emhạ phọ. (1 Ki. 15:11; 2 Ki. 14:1-3) Yira otuughạ eeghe? Ewạ mọ yira ‘otuughaạny’ ghan Enhaạn. Mem dị yira otuughaạny raagharạ phọ odị, pọ yira roḍeenhaan ghan mọ yira anmụny odị ni. (Efẹ. 4:24) Yira ko/bilhẹ otuughạ ghan ilọ aZihova. (Eccl. 3:11) Kuolọ iyaạr dị emhạn maạr epelheghiom pọ, ko/nhụ ipẹ yira kolegheri bọ bịn, kuolọ ipẹ yira kosighẹ bọ oḍighinhom ipẹ yira motuughạ bọ ilọ odị. Kụ iḍighi kụ, eḍighi maạr dị yira osighẹ oḍighinhom ipẹ yira rotuughạ ghan bọ, oḅilhẹ okparaghạ otuughaạny Odẹ ephomhoghiạn phọ ayira, odị kakiọm ni ghisigh aḍuraan utuman iyira. (Jems. 4:8) Dị eego esi Ekpo Onhụ phọ odị, odị akaạph ni akpaariọm mọ r’amem r’amem onọ ka/bilhẹ buphẹ rowạ ghan bọ nyodị. w19.12 20 ¶20; 21 ¶21, 23

AJekọb aphomhoghiạn ni oomo anmụny ph’odị, kuolọ odị aphomhoghiạn Josef phọ amhạn bọ 17 asiạ kụ igbogh. Abumor phọ aJosef uzọ ika esi iphẹn phọ? Bidị umhoọgh eḍịm oghị esi aJosef, bịn ekọm idị bidị olhọgh nyodị ḍien. Abumor phọ aJosef aal li nyodị kụ ogbạ okpẹ oḅenhị odẹ abidị mọ elhom enhạm meghiigh ooḅi oọny phọ odị. Eḍịm ikọm idị bidị ogbaragbaramhị eephọ eghunotu phọ abidị ḅilhẹ olhoghi odẹ abidị eeph. (Gen. 37:3, 4, 27-34) Eḍịm eḍighi aani eniin egbagarạ “eḍighinom iyaạr iphulupul phọ” dị ketue ni ekikima oye oḍigh aani Omhạr phọ k’Enhaạn. (Gal. 5:19-21) Eḍịm kụ azin amulhọgh ḍien, iruonhụ, r’ophin olhoghi. Oghaạph abumor ph’aJosef iḍeenhaan iyira mọ eḍịm ketue ni egbaragbaramhị siya ḅilhẹ engọ iiḅaghamhị eephọ siphẹ eghunotu phọ. Olegheri ni mọ yira ko/ḍighi iphẹn abumor phọ aJosef oḍighi bọ, kuolọ yira oḍighi we dị u/munughan ḅilhẹ arokpom m’ayira ketue ni iikelheghi iyira. Epẹ kụ iyaạr phọ eeni amem yira romoọgh ghan bọ olhoghi eḍịm koghị esi abunhọn. w20.02 14 ¶1-3

Eniin amem, aZihova asighẹ ni iniin iikpọ uwaloor iigbia phọ odị loor aMozis angọ aani egu ikumor awe Izrạl dị omhereghạ otuman ogbogo iiḅereghị phọ. Onyebel r’oten, aMozis anhaghạn mọ iyạl ikumor awe dị ko/ghị aani siphẹ ogbogo iiḅereghị phọ, momhoọgh aani uwaloor iigbia phọ bịn omiigh oḅo idiphọ ariil. Odị amhegheron ika mem mọ aJosua aḅẹm bọ mọ oghị osophoghom iyạl ph’ikumor awe phọ? AMozis o/mhoọgh olhoghi eḍịm oghị esi iyạl phọ ikumor awe phọ abuẹn phọ aZihova asighẹ bọ aḍighinhom. Kparipẹ ghụn, odị asooromhi ni loor abo r’abidị. (Num. 11:24-29) Yira otuughạ eeghe esi aMozis? Eḍighi maạr dị nạ aḍighi okumor oye ookpomhoghan, moḅenhị ghan ni nyinhạ otughemhị aani onhọn oye eepoogh arukumuan dị nạ amhoọgh aḅilhẹ aphomhoghiạn ḍughụm? Eḍighi maạr dị nạ asooromhi loor idiphọ aMozis, nạ ka/loghoma mọ rowạ ogboton anạ agadạ, eḍighi maạr dị oḅenhị nyinhạ otughemhị aani onyọ umor dị epẹ ghisigh katue apạm aani eepoogh arukumuan phọ anạ. Kparipẹ ghụn ni, nạ kaḅaạl li olhoghi aloghonhaạn ḍighaạgh onyọ umor phọ. w20.02 15 ¶9; 17 ¶10-11

Iirurughiạn ketue ni etir iitughiạn phọ ayira r’ipẹ yira rologhoma ghan bọ. Eeni keḍighi ni umugholoor esi ayira mem dị awe omhiịn mọ yira u/kạr u/moon obobọ mem dị adọl phọ ayira mesi esi dị oye kụ o/lhọgh ḍighaạgh pọ i/ḅọph. Ghalhamọ r’amem dị abunhọn awe u/legheri ni mọ yira u/moon, yira otue ni omoọgh umugholoor loor esi dị yira ko/tue mun oḍighi ipẹ yira oḍighi ghan bọ. Odọ asimem mọ iphẹn phọ, aZihova rukparamhị ghan iyira. Ika? Siphẹ aBaibul phọ, aZihova akpologhi ni imạ ikpo onhụ dị righiọm ghan iyira olhoghi mọ yira omoọgh ni maạr oḍighinhom esi odị etigheri e/moon phọ ayira. (Ps. 31:19; 41:3) Dị eego esi Ekpo Onhụ phọ ipẹ phọ ophooghu bọ ongọ, odị kulhoghonhaạn ni iyira ḍighaạgh okaran ikarạph iitughiạn ḅilhẹ r’olhoghoma dị u/kpeanhaạn, reḍuạ ghan bọ kemite loor esi e/moon. Legheri mọ aZihova alegheri ni iiḅaghamhị phọ nạ asoman bọ. Lọm nyodị olhoghonhaạn aḍighaạgh pidị nạ arue amhoọgh ephoghom dị eeleeny ilọ iiḅaghamhị phọ anạ. Kụ abạl ghan imạ ikpo onhụ iidereghị phọ aZihova akpolhoghinhaan bọ nyinhạ siphẹ aBaibul phọ. Pogh akiririom agey siikpịgh phọ ipẹ eghaạph bọ idị aZihova amhaghamhị maạr rebenhẹ phọ odị. Nạ aḍighi iduọn phọ, nạ kamiịn ni mọ aZihova apomhoghiạn ni oomo abuphẹ rokumu bọ nyodị eten dị ekpẹ oḍuomolhoghi.—Ps. 84:11. w20.01 15-16 ¶9-10; 17 ¶12

Aizịk aḍighi ni oye dị amheel eelạ, kụ awe aPhilistine phọ omhoọgh eḍịm oghị esi eelạ ph’odị. (Gen. 26:12-14) Dị tutụ bidị ookpereghi sighuḍia phọ Aizịk akpaaghị ghan bọ muụm angooghị inhạm mọ odị. (Gen. 26:15, 16, 27) Idiphọ awe aPhilistine phọ, ibadị awe ḍio arodon omoọgh eḍịm okị esi abuphẹ omhoọgh bọ ruphua opu bidị. Bidị omoọgh ḍiḅeraạn araraạr abunhọn, kụ oḅilhẹ rosophoghom ghan okạr opọ amhoọgh bọ iyaạr phọ. Abuḍiemhiom aruukụ iiḅereghị aJu phọ umhoọgh ni eḍịm oghị esi aZizọs, loor esi dị awe usereghiạn ghan nyodị. (Mat. 7:28, 29) AZizọs amheerạ enye Enhaạn, kụ odị atughemhị ghan igey phọ. Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, abuḍiemhiom aruukụ iiḅereghị phọ ugbaaghị ni ikarạph asiagbạ ophuenhọm ghan ḍien phọ aZizọs. (Mạk 15:10; Jọn 11:47, 48; 12:12, 13, 19) Iphẹn phọ itughemhị iyira eeghe? Ewạ mọ yira eenhan torobọ inyuughiom omhoọgh eḍịm oghị esi abuphẹ imạ araagharạ phọ abidị mekọm bọ idị bidị oḅeraạn we ookpomhoghan phọ. Kparipẹ ghụn okparaghạ ghan otuughaạny emạ eḍeenhaan phọ abidị.—1 Kọr. 11:1. w20.02 15 ¶4-5

Oḅẹm mọ nạ urọl aani epẹ eelhe phọ aPersia 2,500 asiạ epẹ omhạn kụ nạ rawạ oḅaanhaạn otooghiạ eelhe phọ. Nạ ka/tue bịn akị aḍigh ateẹny otooghiạ phọ dị odị kụ nyinhạ u/mạgh. Nạ apikimạ kụ aḍigh pọ elọ anạ memhinheen! P’eeghe idị olhoghi ayira aḅaạl esi iduọn aZihova u/kịgh aani bọ otooghiạ phọ aPersia! Yira roḅaanhaạn ghan ni nyodị torobọ amem. Odị ungọ ni iyira eereẹgh oḅaanhaạn odị. Esi omaạm, ghalhamọ r’iduọn aZihova rameera ghan bọ ni itaanheẹn asiḍien, idiphọ Ogbogh Olemiạ, Enhaạn Oomo-iikpọ, ḅilhẹ r’Uw-emhoọgh, odị rawạ ni mọ yira oḅaanhaạn ghan nyodị esi omhạgh ghan odị mọ “Odẹ.” (Mat. 6:9) P’eeghe idị itir iyira olhegheri mọ aZihova rawạ ni mọ yira otuman nyodị agey! Ekạr ekpeanhaạn omhạgh ghan aZihova mọ “Odẹ”—loor esi dị odị kụ aZin aghuḍum mọ ayira. (Ps. 36:9) Eḍighi bọ edị aZihova aḍighi Odẹ ayira, yira ole omhụgh onhaghanhạn odị. Kụ iḍighi kụ, eḍighi maạr dị yira oḍighi ipẹ dị uḅenhị bọ iyira, yira kokelhọm ni ḍisẹph kirokirọ. (Hib. 12:9) Aḍisẹph kirokirọ phọ ipẹ phọ eḅaramaạm ghuḍum k’agee-pọ, epẹ k’akẹ obobọ siẹn ade phọ. w20.02 2 ¶1-3

Aḍiigbu ayira pọ olhoghonhaạn aḍighaạgh buphẹ yira rotughemhị ghan bọ Baibul phọ okparamhị asiya phọ abidị r’aZihova. (Efẹ. 4:13) Oye lọ amheeraam otuughạ aBaibul phọ ramoọgh ghan ni ogbolhomaam ilọ ipẹ aBaibul phọ kaloghonhaạn bọ nyodị ḍighaạgh. Kuolọ idiphọ ephomhoghiạn phọ odị esi aZihova rebụgh bọ, bịn odị mamhiigh ootughiạn aani idị odị kaloghonhaạn aani ḍighaạgh bunhọn epẹ erugh phọ, r’abuẹn isiẹn ookpomhoghan phọ. (Mat. 22:37-39) Mem lọ ekpeanhaạn, ka/bilhẹ oḅenhị aani opọ nạ ratughemhị ghan bọ ilọ eepoogh phọ yira omhoọgh bọ ilọ osogh aani ghan iisogh obakị oḍighi Omhạr phọ. Tughemhị nyopọ nạ retughemhị ghan bọ Baibul phọ ilọ oḍighi ghan mem dị iiḅaghamhị emite. Esi omaạm, nạ kaḍighi ika eḍighi maạr dị oye dị nạ ratughemhị ghan Baibul dị muụm ko/ḍiiny, aḅenhị nyinhạ mọ oye apiomạn nyodị siphẹ ookpomhoghan phọ? Kparipẹ roḅenhị odị mọ odị kụ apiomạn obobọ onyọ umor phọ, ḅenhị ghụn nyodị ipẹ aBaibul phọ aḅẹm bọ mọ oḍighi ghan. Ḅenhị mọ odị asạr awilhenhaạn onyọ umor phọ, obobọ odị aghị ateẹny onyọ umor phọ aghaaphạn eyoghoyoghọ eten ḅilhẹ r’eten ephomhoghiạn, ilọ oḅilhẹ ophomhoghiạn ‘umor phọ odị’. (Poghom Matiu 18:15.) Loghonhaạn ḍighaạgh opọ nạ ratughemhị ghan bọ ookolhobian ipẹ dị kakaạph bọ. w20.01 5-6 ¶14-15

Mem dị yira ooḅereghị olhọm osạr owilhenhaạn, osighẹ malhiọm, kụ oḅilhẹ okparaghạ oḍighi idị yira ko/ḍighi mun iniin phọ ikarạph phọ, pọ yira roḍeenhaan ghan mọ yira osereghiạn ni osạr owilhenhaạn phọ aZihova. Mem dị yira ogbatạn radạ phọ ipẹ phọ, yira koḅilhẹ ni omooghạ eephọ olhoghi phọ ayira. P’eeghe idị eḍighi iidereghị olhegheri mọ “aZihova atuman ni buphẹ arokpom mọ eḅonyonhu bọ ezuan; kaphẹl buphẹ modugh bọ”! (Ps. 34:18) Iduọn asiḍio eekunha phọ remunheen bọ, araraạr okọm ooḅaghamhiạn aloor kebụgh ghan bịn. Mem dị nạ alhoghoma ooḅaghamhiạn aloor, kaa/binyemiom ghan ooḅereghị oḅenhị aZihova ilọ olhoghonhaạn aḍighaạgh. Kuamị atuughạ Baibul phọ. Tuughaạny reḍeenhaan phọ Anạ, otelhedom mọ Pọl, ḅilhẹ r’uw-emhạ Devid. Ḅeeḅereghị aZihova alhoghonhaạn nyinhạ ḍighaạgh olhegheri iyaạr phọ ekọm bọ ooḅaghamhiạn aloor phọ anạ. (Ps. 139:23) Meera odị alhoghonhaạn nyinhạ ḍighaạgh arool iiḅaghamhị phọ anạ, ekạr ekpaariọm ipẹ nạ ka/tue bọ apamaghạn. Nạ aḍighi iduọn phọ, nạ kakịgh aani okọ suọr phọ amhoọr bọ aḅenhị aZihova mọ. “Mem dị ooḅaghamhiạn aloor uḅogh imhị, nạ kụ uudereghị aḅilhẹ uubọ imhị.”—Ps. 94:19. w20.02 24 ¶17; 25 ¶20-21

Ekpo onhụ aGrik phọ ogbạ bọ mọ “[Enhaạn] kụ iphum” remạ ghan mọ “Enhaạn kụ iphooghu elhọgh.” Enhaạn isighẹ uwaloor phọ odị kụ “ephooghuom” iitughiạn phọ odị elhọgh ilhoghi abuphẹ ogẹ bọ Baibul phọ. Mem dị yira obạl Baibul phọ oḅilhẹ ogbirima ipẹ yira aạl bọ, bịn iromoghiom mọ Enhaạn meḍigh ilhoghi phọ r’arokpom mọ ayira. Ipẹ phọ rinyu ghan iyira onme adọl aghuḍum mọ ayira orọl ipẹ eḅeeraạn bọ Enhaạn. (Hib. 4:12) Kuolọ, okạr omhooghọm asuọ uwaloor iigbia phọ, emoghi ni dị yira k’oko mem ogbor ghan otuughaạm Baibul phọ, ḅilhẹ okuamhị ootughiạn ilọ ipẹ yira aạl bọ. Bịn Ekpo onhụ phọ Enhaạn kụ kenyu ghan torobọ iyaạr dị yira oghaạph oḅilhẹ oḍighi. Ewạ kẹn mọ, oḅophoghạn ghan ooseeny Enhaạn. (Ps. 22:22) Uwaloor phọ aZihova ratọl ghan siphẹ otu ituughạ phọ ayira. (Ogan. 2:29) Utụ eeghe kụ oḅẹm bọ iduọn phọ? Loor esi dị, mem dị yira ookpomhoghan r’abumor r’abumarani phọ ayira ilọ iiseeny phọ, yira rooḅereghị ghan kolọm uwaloor iigbia phọ, komoọr suọr dị ekpasị esi ekpo onhụ phọ Enhaạn, koḅilhẹ onhaghạn raghaạph aBaibul dị abumor dị uwaloor iigbia phọ kụ amạ kongọ. Okạr omhooghọm asuọ uwaloor iigbia phọ, pọ emoghi ni omhaạr ookolobian kụ oru ituughạ phọ, ophagharanhaạn aani aḍipuru. w19.11 11 ¶13-14