January

Omheeraam mọ aTimoti akpasị esi ariphigh dị eḍur nyodị etumeri aZihova. Igina phọ kẹn kụ idị ewạ mọ yira omhiigha loor ogbirima esi araraạr phọ ipẹ yira motuughạ bọ ilọ aZihova esi otuughạ ghan aBaibul phọ. Omhiighom, ewạ mọ meeraam akuphom owol iraạr ikpanạ igey aBaibul phọ. Eḅẹl phọ, ewạ mọ meeraam akuphom owol mọ aZihova kụ Olemiạ oomo araraạr. (Ex. 3:14, 15; Hib. 3:4; Ogan. 4:11) Omuneniom iyạl, meeraam ni akuphom owol mọ aBaibul phọ aḍighi dom dị Enhaạn kụ ephooghu engọ omhạr awe. (2 Tim. 3:16, 17) Ḅilhẹ edị emuneniom iraạr, ewạ mọ meeraam ni akuphom owol mọ aZihova amoọgh ni egu awe dị rokumu nyodị eeḍiạn iḍiemhiom mọ aKraist, kụ mọ Abugbaanhaạn AZihova kụ egu awe phọ abuphẹ phọ. (Isa. 43:10-12; Jọn 14:6; Iiḍ 15:14) Iphẹn phọ re/mạ ghan mọ nạ kalegheri oomo ipẹ edi bọ siphẹ aBaibul phọ. Aḍiigbu anạ pọ omhiịn mọ nạ asighẹ ni ‘iikpọ iitughiạn’ phọ anạ akparamiọm omheeraam mọ anạ ilọ igey aBaibul phọ.—Rom. 12:1. w20.07 10 ¶8-9

Imiịn phọ iphẹn phọ ekaạph ilọ aḍita igurubia dị emhooghọgh sighisigh awe ḅilhẹ ‘ezua yogh roghoony agol odaạm emạ’ rumhụ abidị. (Ogan. 9:7) Bidị umhiinhẹ “we phọ abuphẹ phọ [Mulhọgh ḍien phọ Enhaạn] u/moọgh bọ elhegh phọ [Enhaạn] rolor phọ abidị” esi oogh unwanyụ, onhụ arunwanyụ dị igurubia retọl ghan. (Ogan. 9:4) Okạr agey, iphẹn phọ ekịgh mudị rekaạph ghan ilọ arebenhẹ phọ abuphẹ aZihova masagharạn bọ uwaloor phọ. Abuẹn osagharạn bọ rogbeelhom ghan r’akpọ olhoghi dom ooruẹn phọ Enhaạn odianhaan bọ okarạph aḅirinhi phọ ophọn, kụ iphẹn phọ mekọm idị ilhoghi abuphẹ robakị bọ aḅirinhi phọ i/pọ. Iduọn phọ pọ roḅẹm ghan mọ igurubia imiịn phọ oghaạph bọ oghol siphẹ Joel 2:7-9 r’ipẹ edi bọ siphẹ aḍinyạ Ogananami phọ i/ḍighi iniin ḍughụm? Ii. Siphẹ aBaibul phọ, rosighẹ ghan ni eniin iyaạr koḍighinhom eten dị kemạ kirokirọ araraạr. Esi omaạm, siphẹ Ogananami 5:5, okol Zizọs mọ “Idimini-ḅuagụ eghun phọ k’aJuda,” kuolọ siphẹ 1 Pita 5:8, okol Eru phọ mọ “idimini-ḅuagụ dị regbophoghu.” w20.04 3 ¶8; 5 ¶10

AHega ebenhẹ onyanhị phọ aSerai, azọ ni ilọ elologhi mem mọ aḍighi aani bọ anhịr Ebram. Hega rosoph eghun bịn amhiigh ophogh osooromi aSerai, moọny phọ ko/mhạr aani bọ. Adọl phọ ilhoghorị ni esi esi dị aHega asuma aḍuạ otu loor ipẹ aSerai azoọm bọ nyodị. (Gen. 16:4-6) Odaphạn ephoghom ayira, eeni yira otue ni oḅẹm mọ aHega mamhiịn iyaạr phọ odị awạ bọ. Kuolọ aZihova o/lhoghoma idiphọ ilọ aHega. Odị arom ni ookpaạny oghị oteẹny odị. Mem mọ ookpaạny phọ amhiịn bọ nyodị, alhoghonhaạn ni nyodị ḍighaạgh oolemi ezọ phọ odị, kụ aḅilhẹ asẹph nyodị. Hega amhiịn ni mọ aZihova rapogh ghan ni nyodị, ḅilhẹ alegheri oomo ilọ adọl phọ odị. Inyu ni nyodị omhạgh aZihova mọ “Enhaạn dị remiịn ghan eten, . . . opọ umhiịn bọ ni imhị.” (Gen. 16:7-13) AZihova amhiịn eeghe loor aHega? AZihova akạr ri alhegheri emitenhom mọ r’oomo araraạr phọ ipẹ aHega masoman bọ siphẹ adọl aghuḍum mọ odị. Etigheri iduọn aZihova amhiịn bọ ni mọ eḍighinhom iyaạr phọ aHega i/nighẹ, yira kotue ni okuphom owol mọ odị amhoọgh ni ogbolhomhaam aghị esi adọl phọ r’ipẹ aHega alhoghoma bọ. w20.04 16 ¶8-9

Otelhedom mọ aPọl aḅẹm mọ oomo abugey aKristẹn omoọgh ni eghiil dị rokiil. (Hib. 12:1) Kụ oomo phọ ayira, mughumọ obumoọny obobọ okumor oye, mughumọ omoọgh inyaạm obobọ aloor medugh, amhoọgh okparạm oghiil osi epẹ eekunha phọ eḍighi maạr dị yira rowạ ni omoọgh aani iikpiạ phọ aZihova uguanhaan bọ iyira. (Mat. 24:13) APọl amoọgh ni eereẹgh oghaạph iyaạr idị eḍighi bọ odị “maghiil li eghiil phọ ateẹny eekuna.” (2 Tim. 4:7, 8) Kuolọ, eeghe kụ eghiil phọ aPọl aghaạph bọ? Eeni amem, aPọl asighẹ ghan raraạr dị oḍighi ghan siphẹ areephegh phọ ophạm ghan bọ Gris iḍiodi phọ, atughemiọm iphigh araraạr. (1 Kọr. 9:25-27; 2 Tim. 2:5) Ibadị amem, odị asighẹ ghan eghiil dị rokiil owol ade kụ atoomaạm okol aghuḍum onyọ aKristẹn. (1 Kọr. 9:24; Fil. 2:16) Oye ramiigh ghan “eghiil” phọ ephẹn phọ mem dị oye phọ aḅọgh loor angọ aZihova kụ aḍiiny muụm. (1 Pit. 3:21) Rasi ghan eekunha phọ mem dị aZihova angọ nyodị ghuḍum k’agee-pọ.—Matiu. 25:31-34, 46; 2 Tim. 4:8. w20.04 26 ¶1-3

“Omoọgh-we phọ kaḍighi ni iphẹn dị aguanaan bọ. Odị kingọ ni inyina inyaạm, iphẹl inyina asighẹ ḍighaạgh Eru.” (2 Tẹs. 3:3) Ika kụ idị aZihova rughoph ghan iyira? AZihova amiteom iinyạ eghạm dị ketue ighoph iyira esighẹ esi izuoghom mọ aSetan. (Efesọs 6:13-17) Iinyạ eghạm mọ Enhaạn emoọgh iikpọ ḅilhẹ emoon agey! Kuolọ amem lọ yira osighẹ oomo iinyạ eghạm mọ Enhaạn onyaaghiạn—oḅilhẹ oghiọm ghisigh oḍighinhom ghan, kụ idị ketue ighoph iyira. Esi omaạm, Okuughaam igey phọ ramạ ghan igey phọ edi bọ siphẹ Ekpo Onhụ phọ Enhaạn, Baibul phọ. Eeghe kụ iḍighi kụ ewạ bọ ni mọ osighẹ oḍighinhom okuughaam mọ ophọn phọ? Loor esi dị aSetan “odẹ oomo okpẹ.” (Jọn 8:44) Odị mamhiigh ni ogbạ okpẹ esi asimuonịr asiạ ḅilhẹ maakeleghi “oomo aḅirini phọ”! (Ogan. 12:9) Kuolọ, igey phọ edi bọ siphẹ aBaibul phọ righoph ghan iyira kesighẹ esi iikeleghian phọ aSetan. Ika kụ idị yira kotue osighẹ oḍighinhom okuughaam mọ ophọn phọ oghaạph bọ omaaniọm siẹn phọ? Yira koḍighi iduọn phọ esi otuughạ olhegheri igey phọ ilọ aZihova, r’esi ooseenyom ghan odị “uwaIoor r’igey phọ,” ḅilhẹ r’oḍighi ghan ipẹ eru bọ igey oomo amem.—Jọn 4:24; Efẹ. 4:25; Hib. 13:18. w21.03 26-27 ¶3-5

Ade phọ aḍiphẹ phọ ikạr kụ emhoọgh maạr oḍighinhom, loor esi dị irọl ghan ekpisi dị ophạm ghan igey iiseeny. Emhiigh Pentikọst 33 C.E., “ade” phọ i/ḍighi mun de eniin ekpisi siẹn aḅirinhi phọ; loor esi dị awe phọ aZihova osaraạny ni oomo isiẹn ade phọ. Kparipẹ ghụn, ‘ade phọ omhaạr bọ onhighemhị’ ḍio phọ arodon pọ arukumuan oolhoọgh awe phọ aZihova, idiphọ iiseeny phọ bidị rongọ ghan bọ aZihova eego bọ esi ituughạ phọ r’oḍighi iphelhegbeel phọ. Siẹn asiḍio eekunha phọ, uw-emhạ epẹ esiinyọm mọ maḍigh ni “de phọ omhaạr bọ onhighemhị” ibadị amem. Esi omaạm, mem mọ itooghị aNazi Germany eḍighi bọ uw-emhạ epẹ esiinyọm mọ, aḍigh ni “de phọ omhaạr bọ onhighemhị,” ekạr ekpaariọm mem omhunhenhiom iyạl eghạm oomo aḅirinhi phọ, esi okpuuroghọm r’ozeeghị awe phọ Enhaạn. Mem mọ itooghị aSoviet Union eḍighi bọ uw-emhạ epẹ esiinyọm mọ mem mọ Omhunhunhiom Iyạl Eghạm Oomo Aḅirinhi phọ emhinheen bọ, aḍigh ni “de phọ Omhaạr bọ Onhighemhị” esi okpuuroghọm awe phọ Enhaạn kụ ophorogh abidị siphẹ ikaraghị aramhạ phọ abidị. w20.05 13 ¶7-8

Ooḅeghiọn ilọ abuniin awe dị oḍighi righirị Enhaạn kụ egbi bọ oteẹny oghiil aKristẹn phọ. Ebraham oye dị amhoọgh omheeraam dị akpạr agey. 1,000 asiạ reten egbi k’amem mọ Ebraham amhugh bọ, aZihova amhạgh ni Ebraham mọ “oyaghirị amhị.” (Isa. 41:8) Iphẹn phọ remạ ghan keḍeenhaan mọ ghalhamọ yira umhugh ni, aZihova usighẹ ni iyira idiphọ arighirị odị. Esi aZihova, Ebraham odi ni. (Luk 20:37, 38) Onhọn oye pọ aJob. Mem mọ oomo aruukpaạny phọ ookpomhoghan bọ epẹ k’akẹ, aZihova aghaạph ni imạ ilọ aJob r’akpọ oḅio. AZihova amhạgh nyodị mọ “oye dị aaleeny esi aruukuan, rakiilhaan Enhaạn aḅilhẹ aghel raraạr dị i/nighẹ.” (Job 1:6-8) AZihova alhoghoma ika ilọ aDaniel, opọ akumu bọ nyodị esi 80 asiạ, ḍiiruen ade dị roo/ḅereghị ghan Enhaạn? Iraạr amem aruukpaạny aZihova eghị ghan bọ oḅenhị okumor oye phọ ophọn mọ odị “amạn maạr agey” esi Enhaạn. (Dan. 9:23; 10:11, 19) Yira kotue ni okuphom owol mọ aZihova akạr kụ rakori ḍio phọ aḍiphẹ odị kaḅerion bọ buuḅi arighirị phọ odị abuẹn phọ momhuughu bọ.—Job 14:15. w20.05 26-27 ¶3-4

Oye dị ratuughạ Baibul phọ atue ni atuughạ alegheri ilọ iilhogh phọ Enhaạn bịn eḅeraạn. Kuolọ odị katue ni bịn amiịn aZihova idiphọ Oye bịn anaghanhạn ghan nyodị r’ephomhoghiạn ḍughụm? Legheri mọ Adạm r’Iv ulhegheri ni iilhogh phọ Enhaạn, kuolọ bidị u/karaghị upomoghiạn Ongoọm Iilhogh phọ. (Gen. 3:1-6) Kụ iḍighi kụ, ewạ mọ oḍighi ghan idị epelhom otughemhị abunhọn ilọ iilhogh elhiom eḍighinhom iyaạr phọ Enhaạn ḅilhẹ r’asiigbu phọ odị. Asiigbu phọ aZihova ḅilhẹ r’ipẹ odị rawạ bọ ḍighaạgh ayira, eḍighi ni iyaạr aḍiḅeraạn ḅilhẹ emaạr enighẹ. (Ps. 119:97, 111, 112) Kuolọ eeni abuphẹ yira rotughemhị ghan bọ Baibul phọ ko/miịn aani idiphọ, emuton lọ bidị ophụr omhiịn ephomhoghiạn phọ edi bọ siphẹ iilhogh phọ aZihova. Kụ iḍighi kụ, yira otue ni opuru buẹn yira rotughemhị ghan bọ mọ: “Nạ aatughiạn mọ eeghe kụ iḍighi kụ Enhaạn eḅẹm bọ mọ arebenhẹ phọ odị oḍighi ghan iduọn obobọ ku/ḍighi ghan? Iphẹn phọ itughemhị iyira eeghe ilọ odị?” Eḍighi maạr dị yira olhoghonhaạn ḍighaạgh buphẹ yira rotughemhị ghan bọ, ootughiạn ilọ aZihova kụ oḅilhẹ omhoọgh egey ephomhoghiạn oghị esi aḍien arughuenhian phọ odị, yira otue ni oteẹny ekpom mọ abidị. Buphẹ yira rotughemhị ghan bọ ko/pomhoghiạn ogina iilhogh phọ bịn kuolọ kopomoghiạn kẹn Ongoọm Iilhogh phọ. Omheeraam mọ abidị kapoph ni ḅilhẹ aloghonhaạn bidị ḍighaạgh orue okparạm ogbagarạ odẹgh ophogh.—1 Kọr. 3:12-15. w20.06 10 ¶10-11

Ewạ ni okparạm loor esi dị resighẹ ghan ni mem kụ oye agbi oḅula esi aZihova. Ibadị abudị momheel ghan oḅuạ uḅẹm mọ ikumor awe phọ r’abunhọn moghị ni oḅilhẹ okị ikika amem opogh bidị kụ bidị ogbi bọ oḅula isiẹn ookpomhoghan phọ. Umarani dị oghol mọ Nancy, epẹ Asia, agẹ mọ: “Oniin ogbogh oyaghirị amhị siẹn ookpomhoghan phọ ulhoghonhaạn imhị ḍighaạgh agey, odị usighẹ imhị idiphọ okumor umarani odị, kụ uutughianhạm ghan imhị imạ amem mọ yoor oghelhọm ghan bọ. R’okparạm, alher ghan ni rurụ ungọ imhị mem dị mị rakaạph ipẹ mị alhoghoma bọ, kụ o/wilhẹ ghan ongọ amhị oroma. Akạr kụ aḍighi ogey oyaghirị, dị aakolhobian olhoghonhaạn amhị ḍighaạgh torọ amem.” Oseenyạn ghan aḍighi idiphọ elo ikuoghị, katue ni aakonhom ophin olhoghi. Abuniin abudị owilhẹ ookpomhoghan phọ, urolhọm ghan ophin olhoghi esi ibadị asiạ loor iyaạr dị oye aḍighi bidị siẹn ookpomhoghan phọ. Kụ ophin olhoghi phọ opọ phọ o/mheera mọ bidị oḅula esi aZihova. Eeni buniin rootughiạn ghan mọ mozoọm bidị eten dị i/nighẹ. Eeni bidị kowạ ni oye dị kaler rurụ angọ bidị, aḅilhẹ anaghanhạn ipẹ bidị olhoghoma bọ. w20.06 26 ¶10-11

Torobọ amem lọ nạ akpạr apu odẹgh ophogh, kedughanhaan ghan nyinhạ oḍighi ghan ipẹ enhighẹ bọ. Legheri kẹn mọ, ewalhawalhạ eten phọ epẹ aḅirinhi phọ osighẹ bọ orolhạn esi iḍuạ esi aSetan kụ eru. Kụ iḍighi kụ torọ amem lọ nạ akpạr apu omheel oḍighanhaan, pọ nạ ‘makpạr apu Eru.’ Yira omeeraam ni mọ aZihova kụ amhoọgh elhiom omạ aroozọ dị eḍighi ikarạph. Ḅilhẹ yira roḍighi ghan ni oomo ipẹ yira kotue bọ oḍuạ eso ikarạph. Kụ ilo ni ilo ni kụ yira oḍighi ikarạph, pọ oghaạph ikarạph phọ ayira oḅenhị aZihova esi iiḅereghị. (1 Jọn 1:9) Kuolọ eḍighi maạr dị yira oḍighi igbogh ikarạph, pọ owạ olhoghonhaạn aḍighaạgh ikumor awe phọ aZihova mamạ bọ ophogh ayira. (Jems. 5:14-16) Toroboiperolbọ, yira ku/meera olhoghoma apum esi ikarạph dị yira oḍighi aạr iyira boọr. Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị Odẹ ephomhoghiạn phọ ayira amiteom ekiạ etagharạn dị eego esi Oọny phọ odị, pidị osạr ikarạph phọ ayira owilhenhaạn, odị akạr ri akuphom owol oḍighi iduọn phọ. Kụ iḍighi kụ iyaạr i/lo dị ketue ikikima iyira okumu aZihova r’ooruẹn olhoghi dị aḅaạl.—1 Jọn 2:1, 2, 12; 3:19, 20. w20.07 22-23 ¶9-10

Amem irọl li dị ogina aZihova bịn kụ arọl ghan. Kuolọ odị o/rọl dọl igini. Odị amhunhughan ni esi oomo areten phọ odị. Toroboiperolbọ, Ephomhoghiạn inyu ni aZihova omhiigh olhẹm aghuḍum. Odị awạ ni mọ torobọ oye aghelhọm aani ghuḍum. (1 Jọn 4:19) Eḅẹl phọ, aZihova aphụr alhẹm oye dị r’odị koḅọph okumuan, oọny phọ odị Zizọs Kraist. Esi Oọny phọ odị kụ edị olhẹm bọ “oomo araraạr phọ,” eḅaramaạm olhẹm aruukpaạny phọ. (Kọl. 1:16) AZizọs amhoọgh ni ibo ilọ eepoogh okumuan r’Odẹ phọ odị. (Prov. 8:30) Anmụny phọ Enhaạn oḍighi bọ ruukpaạny phọ umhoọgh ni riphigh otuạn obo aani. Bidị kụ uphụr omhiịn mem mọ aZihova r’Uw-oḍighi phọ odị, Zizọs, olhẹm bọ kẹ phọ r’ade phọ. Bidị umhegheron ika? Bidị ulọ ni “ḍiolọ ibo” mem mọ olhẹm bọ de phọ, kụ iikia i/lo mọ aḍiolọ ibo phọ abidị ighiọm ni ghisigh esi atorobọ iyaạr dị aZihova alhẹm eḅaramaạm olhẹm mọ aZihova asughanham bọ omhạn phọ, oye. (Job 38:7; Prov. 8:31) Torobọ olhẹm mọ agananamhi ephomhoghiạn phọ r’osụ-olhoghi phọ aZihova.—Ps. 104:24; Rom. 1:20. w20.08 14 ¶1-2

AZihova ulhẹm iyira eten dị yira kopomhoghiạn ghan we, ḅilhẹ awe kuphomhoghiạn ghan iyira. Esi iduọn phọ, mem dị oye ulhọgh iyira ḍien olhoghi ayira ra/ḅaạl ghan, eeni kẹn yira romoọgh ghan ni oghiilhaan. Oniin onyọ umor agẹ mọ: “Mem dị abuọ eghạm ukuphogh imhị, uutuuny imhị, oḅilhẹ upaạr imhị loor iduọn mị aḍighi bọ onyọ Ogbaanhaạn AZihova, iikperemhi ni imhị, mị aḅilhẹ alhoghoma roofolha.” Repin ghan ni iboom mem dị awe ulhọgh iyira ḍien, kuolọ i/ḍighi iikia esi ayira. AZizọs aḅẹm ni mọ kulhọgh ni iyira ḍien. Eeghe kụ iḍighikụ aḅirinhi phọ olọgh bọ ḍien bumatuạn phọ aZizọs? Loor esi dị idiphọ aZizọs, yira “k/abuọ aḅirini phọ.” (Jọn 15:17-19) Kụ iḍighi kụ, ghalhamọ r’iduọn yira rolọgh ghan bọ ni eegu itooghị omhạr awe, yira roo/seeny ghan bidị obobọ silagbạ abidị. Yira rooseeny ghan aZihova bịn. Yira robakị ghan elhiom mọ Enhaạn emhoọgh bọ otooghị ongọ omhạr awe—elhiom mọ aSetan r’otul phọ odị mopạ bọ. (Gen. 3:1-5, 15) Yira rogbeelhom ghan mọ Omhạr phọ k’Enhaạn bịn kụ oḍuomolhoghi omhạr awe, ḅilhẹ mọ moọny amem kapiemhi oomo abuphẹ ogbagharạn bọ Itooghị Omhạr phọ. (Dan. 2:44; Ogan. 19:19-21) Adom mọ aḍiphẹ phọ eḍighi ni iiḅi iinhaghạn esi abuphonheẹn awe phọ, kuolọ eḍighi ikarạph iinhaghạn esi abukarạph phọ. w21.03 20 ¶1-2

AZihova akuenhi ni bumarani phọ esi ongọ abidị oḍighi dị amhạn maạr siẹn ookpomhoghan phọ. Bidị oḍighi eḍeenhaan osụ-olhoghi, omheeraam, oophugh, akpọ oḅio, onmo ghan inmo oḅilhẹ oḍighi ghan igey iiḍighi. (Luk 8:2, 3; Iiḍighi 16:14, 15; Rom. 16:3, 6; Fil. 4:3; Hib. 11:11, 31, 35) Yira oḅilhẹ kẹn omoọgh ikumor awe dị asiạ phọ m’eghị anyụ iboom siẹn ookpomhoghan phọ. Bidị rosoman ghan ni iiḅaghamhị e/moon kirokirọ loor aḍikpọ phọ abidị. Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, abuphẹ mokpọ bọ roḍighi ghan ni ipẹ bidị kotue bọ epẹ erugh phọ, kụ rosighẹ ghan oomo inyaạm mọ bidị omhoọgh bọ koḍighinhom okparamhị r’otughemhị abunhọn! Kụ yira rokelhọm ghan ni raraạr phọ ipẹ bidị motuughạ bọ. Okạr agey, bidị onighẹ ni esi aZihova ḅilhẹ r’ayira. (Prov. 16:31) Kokaạph aani ika ilọ iḍoọgh phọ. Bidị rosoman ghan ni ibadị ipaanhaạn, iduọn bidị ropoph bọ komhanhạm siẹn aḅirinhi phọ aSetan Eru phọ kụ raaḅakị bọ, ḅilhẹ ikarạph itughemhị phọ odị emuza bọ. Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, rilhọgh ghan ni iyira kephophe mem dị yira omhiịn iḍoọgh phọ abuẹn phọ dị ropanyanhaạn sipuru epẹ otu ituughạ phọ, romite epẹ erugh phọ, kụ rogbạ ilọ omheeraam mọ abidị r’akpọ oḅio. Ii, nyinha iḍoọgh, nyinha epạm ni esi dị emhạn maạr iboom siẹn ookpomhoghan phọ aZihova!—Ps. 8:2. w20.08 21-22 ¶9-11

Mem lọ purukụ yira omhiigh oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ, ḅilhẹ omạ loor ayira omiteom idiphọ Abugbaanhaạn aZihova, eeni yira kosoman ni “oghim” isophoghom, r’arigilaạm ḅilhẹ kẹn r’ikpuuroghọm loor adom mọ ayira. Ika kụ idị nạ katue amoọgh akpọ-oḅio? Eḅẹl phọ pọ, kuphom owol mọ aZizọs odi ni epẹ k’akẹ raaḅakị oḍighi phọ ophọn phọ. (Jọn 16:33; Ogan. 14:14-16) Edi etum siẹn, moọgh omheeraam mọ aZihova k’aphogh ni nyinhạ. (Mat. 6:32-34) Idiphọ omheeraam mọ anạ rabụgh bọ kụ idị nạ kamoọgh akpọ oḅio. Nạ uḍeenhaan ni oboom omheeraam mem mọ nạ aḅenhị bọ righirị r’abuọ eghunotu anạ mọ nạ mamhiigh ratuughạ Baibul phọ r’Abugbaanhaạn AZihova, ḅilhẹ rakị aani ituughạ phọ abidị! Iikia i/lo nạ manmeeghi ni raraạr siphẹ adọl aghuḍum mọ anạ, orue orolhọm asiigbu elhiom eḍighinhom iyaạr phọ aZihova. Ipẹ phọ isighẹ ni omheeraam r’akpọ oḅio. Iduọn nạ aghiọm bọ ni ghisigh raḍeenhaan akpọ-aḅio, kuphom ni owol mọ “aZihova Enhaạn phọ anạ odi ni r’anạ torobọ ekpisi dị nạ aghị.”—Josh. 1:7-9. w20.09 5 ¶11-12

Uw-emhạ phọ Asa emạ eḍeenhaan oye dị azoọm r’osụ-olhoghi esi obeḍenhọm aZihova r’oomo ekpom. Odị o/kumu ghan aZihova mem dị iiḅaghamhị edi bịn, kuolọ ghalhamọ r’amem eephọ. K’emhiighom mọ, bịn “ekpom mọ Asa imhunhughan ni esi aZihova.” (1 Ki. 15:14, igẹ dị edi ude) Eniin eten dị Asa aḍighi aḍeenhaan iphẹn phọ pọ amem mọ odị agbuurogh bọ asighẹ iiḅereghị ikaanheẹn araraạr siphẹ eelhe phọ aJudah. ABaibul phọ aḅẹm mọ “odị agborion ni iiruen arenmeny phọ r’ariisi iisue phọ, alhereghi igbudu phọ, ḅilhẹ r’arokọ iigbia phọ.” (2 Chron. 14:3, 5) Odị aḅilhẹ kẹn ni agboton agadạ Maacah, ogbogh onhiin phọ odị idiphọ ukuenhi anhịr siphẹ eelhe phọ. Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị ogbogh onhiin phọ odị aphophe ghan iiḅereghị ikaanheẹn arumhụgh. (1 Ki. 15:11-13) Asa aḍighi ni idị epelhom ophiemhị ikaaghinheẹn arumhụgh phọ. Odị alhọgh ni aphophe iserereẹny iiseeny, alhoghonhaạn ḍighaạgh eelhe phọ aJudah oḅulha esi aZihova. AZihova asephọm Asa r’awe phọ Izrạl eephọ. Esi aḍioph asiạ siphẹ itooghị phọ Asa, “iiḅaghamhị i/tọl de phọ.”—2 Chron. 14:1, 4, 6. w20.09 14 ¶2-3

Yira rogbor ghan ni koḅọgh iphigh araraạr ayira ongọ bunhọn awe mọ uphamhanhaạn iyira. Esi omaạm, yira rolọgh ghan ni ikpoki bạnk, mem dị yira oḍighi iduọn phọ, yira rowạ ghan m’omhaạr oseere ikpoki phọ dị ke/pe obobọ oye ka/mi. Otelhedom mọ aPọl aatughianhạm ni Timoti mọ ongọ ni nyodị iyaạr dị emhạn maạr—ogey olhegheri iyaạr ogbi phọ Enhaạn ilọ omhạr awe. Ubilhẹ kẹn oḅọgh ongọ Timoti eepoogh “oḍighi oye dị rakaạph ghan ooḅi oghaạph phọ.” (2 Tim. 4:2, 5) APọl aroma Timoti omhaạr ophạm ipẹ moḅọgh bọ ongọ nyodị. Idiphọ aTimoti, oḅọgh ni raraạr dị emhạn maạr ungọ aani iyira. AZihova m’unmoom iyira olhegheri iyaạr igey dị emhạn ni maạr iboom, dị edi siphẹ Ekpo Onhụ phọ odị, aBaibul phọ. Igey phọ iphẹn phọ emạn ni maạr, loor esi dị itughemhị iyira ilọ omhoọgh mugey amasian r’aZihova, ḅilhẹ kẹn ekaạph ilọ araraạr dị ketue ingọ iyira ogey oḅaạl olhoghi siẹn aghuḍum mọ ayira. Mem dị yira osighẹ igey phọ ipẹ phọ kụ orolhọm, kitagharạn iyira esighẹ esi oḍighi ebenhẹ ongọ ikarạph itughemhị ḅilhẹ r’aroozọ dị i/ḅaạl.—1 Kọr. 6:9-11. w20.09 26 ¶1-3

Ewạ ni dị opọ nạ ratughemhị bọ kamiịn oophugh phọ r’omheeraam mọ nạ amhoọgh bọ aghị esi igey aBaibul phọ nạ ratughemhị bọ. Ipẹ phọ etue ni eḍighi idị odị kakelhọm aani ipẹ odị ratuughạ bọ. Eḍighi maạr lọ ewạ, pọ ḅenhị ni nyodị idị asinhị iilhogh aBaibul phọ melhoghonhaạn nyinhạ ḍighaạgh. Bịn odị kamiịn ni mọ aBaibul phọ apạm ni iiḅakiọm dị keloghonhaạn aani nyodị ḍighaạgh. Mem dị nạ ratughemhị oye Baibul, mạ ni aḍeenhaan nyodị bumor dị osoman ghan odọ phọ ipaanhaạn phọ odị asoman bọ kụ okpạr ri opu. Nạ atue kẹn ni apạm oye siphẹ ookpomhoghan phọ, dị amhoọgh imạ eḍeenhaan dị ketue ni engọ suọ opọ nạ ratughemhị ghan bọ. Loghonhaạn ḍighaạgh opọ nạ ratughemhị ghan bọ omhiịn osụ olhoghi phọ odi bọ osighẹ ghan oḍighinhom asinhị iilhogh aBaibul phọ siphẹ adọl aghuḍum mọ odị. Eḍighi maạr dị opọ nạ ratughemhị bọ m’aạl ilhom obobọ aphin anhịr, olom mọ odị obobọ anhịr phọ ratuughạ aani ghan ni ḍughụm? Eḍighi maạr dị ra/tuughạ aani, pọ ḍighi idị odị kaḍighom aani ituughạ phọ. Ḍighi idị opọ nạ ratughemhị bọ kakaạph aani ghan ipẹ odị matuughạ bọ aḅenhị buọ eghunotu odị r’arighirị odị.—Jọn 1:40-45. w20.10 16 ¶7-9

AJosef r’aMeri ulhoghonhaạn ni ḍighaạgh Zizọs omhoọgh akuuḅi aghisigh Enhaạn; bidị udaphạn ni itọ phọ aZihova angọ bọ burudẹ r’aburunhiin. (Deut. 6:6, 7) AJosef r’aMeri umhoọgh ephomhoghiạn dị eḍiinya oghị esi aZihova, kụ bidị ogbon oḍighi idị anmụny phọ abidị komoọgh aani eniin phọ ephomhoghiạn phọ okị esi aZihova. AJosef r’aMeri usopha ophamhanhạm egey edeọm iiseeny siphẹ eghunotu phọ abidị. Esi iduọn phọ, bidị ughị ghan ni ituughạ siphẹ otu iiḅereghị phọ epẹ Nazerẹt torobọ awiki, oḅilhẹ olhe aani ghan eyaạl Ophẹl Otenhe phọ torobọ alhạ epẹ Jeruselem. (Luk 2:41; 4:16) Eeni bidị usighẹ ghan ni mem mọ opọ bidị orelheom ghan bọ oghị Jeruselem otughemhiọm Zizọs r’abumor phọ odị ilọ iphirigba awe phọ aZihova, eeni ughị ghan ni kẹn omhiịn rikpisi dị aBaibul phọ aghaạph aghol. Idiphọ emariạ phọ abidị rebụgh bọ, eeni iḍighi ni ipaanhaạn oghiọm aghisigh ophamhanhạm edeọm iiseeny phọ abidị. Kuolọ miịn suọ phọ bidị omhoọgh bọ! Loor esi iduọn bidị osighẹ bọ iiseeny phọ aZihova kụ oḍighi eḅẹl, eghunotu phọ abidị umhoọgh ni igey asiya r’aZihova. w20.10 28 ¶8-9

Eḍighi maạr dị oye amhạgh nyinhạ odạph odị oghị otughemhị aBaibul oye, kenighẹ agey eḍighi maạr dị nạ aakolhobian emhuoghaạph phọ kotuughạ bọ. (Ezra 7:10) Umor phọ Dorin okọy eten dị agbatanhaạn, aḅẹm mọ: “Olhoghi amhị raḅaạl ghan agey mem dị opọ udạph bọ imhị aakolhobian ituughạ phọ. Idị eḍighi bọ keloghonhaạn nyodị ḍighaạgh oghaạph aani iyaạr dị ketoor opọ rotughemhị bọ.” Oḅarạm isiphẹ, opọ rotughemhị bọ kamiịn ni mọ iyạl phọ anyinha eekolhobian agey kụ etu bọ, kụ iphẹn phọ keḍighi emạ eḍeenhaan kụ engọ nyodị. Ghalhamọ nạ o/rue ookolhobian agey, lọgh ni mem aphogh aḅilhẹ asighẹ alhọgh olhoghi anạ ikpanhạ araraạr ituughạ phọ edi bọ siphẹ emhuoghaạph phọ Iiḅereghị emạn maạr agey mem dị rotughemhị oye Baibul, kụ iḍighi kụ eḍighi maạr dị otughemhiạ phọ aḅenhị nyinhạ mọ nạ kụ kaaḅereghị, pọ tuutughiạn ni ipẹ nạ kaaḅereghị bọ k’ekpo amem, bịn iiḅereghị phọ anạ m’emhaạr emoon. (Ps. 141:2) Oniin onyọ umarani dị oghol mọ Hanae, dị odi ghan epẹ Japan, o/wulha iiḅereghị dị onyọ umarani dị adạph aani otughemhiạ odị aaḅereghị. AHanae aḅẹm mọ: “Mị ulhoghoma ni siphẹ aloor phọ amhị mọ onyọ umarani phọ amoọgh siya dị ekpạr r’aZihova, kụ mị awạ ghan orọl aani idiphọ odị. Mị uḅilhẹ kẹn alhoghoma ephomhoghiạn mem mọ odị agholhom aani bọ ḍien amhị siphẹ iiḅereghị phọ.” w21.03 9-10 ¶7-8

AZizọs angọ ni okuphom owol otelhedom mọ aPọl mọ odị kasi ni Rom. Toroboiperolbọ, abuniin abuọ aJu phọ uḅian ni osophom odị eten bịn oghiigh epẹ Jeruselem. Mem dị aKlodiọs Lisias oḍiemhiom abuọ eghạm aRom mọ anhaghạn bọ oḅian phọ ophọn phọ, odị aghị ni atagharạn Pọl. Mem mem mọ bịn aKlodiọs Lisias—arom eboom egu awe eghạm bịn oghị oghoph Pọl otuạn osiemhi SizariaOsi bọ epẹ, Otooghiạ phọ Felịks atọ ni mọ omhaạr “oseere Pọl siphẹ ogiga phọ ogholom bọ Herọd oolhạ phọ.” Bịn eru eḍighi idị aPọl akpetenhaan buọ aJu phọ oḅian bọ oghiigh odị. (Iiḍighi 23:12-35) Kuolọ aFestọs rosighẹ esi phọ aFeIịks ratooghị, kụ “awạ ghan omoọgh aḍiiḅi aḍien esi abuọ aJu phọ,” kụ apuru Pọl mọ: “Nạ rawạ ni oghị aJeruseIem kụ orọl oghaạph aḍighiton phọ anạ ghisigh amị ḍughụm?” APọl alhegheri ni mọ eeni abuọ aJu phọ otue ni okiigh nyodị epẹ Jeruselem. Odị aḅẹm mọ: “Mị masighẹ ḍighiton phọ amị rakiomaạn Siza!” kụ aFestọs aḅenhị Pọl mọ: “Nạ masighẹ bọ ḍighiton phọ anạ aghiomaạn Siza, pọ nạ kakị ni k’aSiza phọ.” Moọny amem, aPọl asi ni Rom—bịn akpetenhaan Ju phọ abuẹn owạ bọ oghiigh odị.—Iiḍighi 25:6-12. w20.11 13 ¶4; 14 ¶8-10

Oomo ayira rologhoma ghan ni apum eeni amem. Esi omaạm, ibadị ayira rologhoma ghan ni apum mem dị yira ootughiạn ikarạph dị yira oḍighi ghan mem mọ yira ko/nhaghạn bọ igey phọ. Abunhọn rologhoma ghan apum ikarạph dị bidị oḍighi siẹn bidị moḍiiny bọ ni muụm. (Rom. 3:23) Ogbạ agey, yira rowạ ghan ni oḍighi ipẹ enhighẹ bọ. Kuolọ yira “ro/gbạ ghan mem opiomạn.” (Jems. 3:2; Rom. 7:21-23) Ii, yira ro/kelhọm ghan olhoghoma apum, kuolọ kilhoghonhaạn ni iyira ḍighaạgh. Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị olhoghoma apum ketue ni inyu iyira onmia kụ osopha dị yira ko/ḅula mun oḍighi ikarạph phọ. (Hib. 12:12, 13) Ḍieriphọ aḍighaạgh phọ, ketue ni edugh dị yira kologhoma oboom apum—iduọn phọ pọ, oghiọm aghisigh olhoghoma apum ghalhamọ r’amem dị oye phọ makiton ni ḅilhẹ aZihova masạr ri awilhenhaạn oye phọ. Olhoghoma ghan apum dị arọl iduọn phọ katue ni angọ oye phọ iiḅaghamhị. (Ps. 31:10; 38:3, 4) Kụ iḍighi kụ ewạ ni dị yira kogona loor ilọ aḍiphil olhoghoma ghan oboom apum. Loor esi dị olhoghi aSetan kaḅaạl ghụn eḍighi maạr dị yira odugh—ghalhamọ r’amem dị aZihova masạr ri uwilhenhaạn iyira!—Poghom 2 Korịnt 2:5-7, 11. w20.11 27 ¶12-13

Okọ suọr onyọ aLivaị phọ amhiigh omhoọgh eḍịm oghị esi abukarạph phọ, ke/si ikarạph iḍighinhom araraạr phọ abidị kuolọ esi araraạr phọ bidị momhoọgh bọ kụ medume bọ bidị. (Ps. 73:2-9, 11-14) Ighịgh mudị bidị omoọgh oomo araraạr phọ—ruphua, ḍimạ adọl dị ooḅaghamhiạn aloor u/lo. Iwạ ni mọ onyọ aLivaị phọ amhiịn raraạr eten phọ epẹ aZihova amhiịn bọ. Mem mọ odị aḍighi bọ iduọn phọ, odị aḅilhẹ ni amhoọgh eephọ r’ophalhaḅaạl olhoghi. Odị aḅẹm mọ: “Etigheri [aZihova] mị u/wạ mun enhọn iyaạr siẹn ade phọ.” (Ps. 73:25) Iniin phọ kẹn ni, r’amem r’amem yira ku/moọgh eḍịm ukị esi abukarạph awe dị oghịgh mudị r’oḍum. Oḅaạl olhoghi phọ abidị aḍighi olọ anyụ r’anyụ r’ekulha amem bịn. (Eccl. 8:12, 13) Yira ogbeghe bidị pọ yira rowạ oḅonyonhu ozuan r’ophuenhọm asiya phọ ayira r’aZihova. Esi iduọn phọ, eḍighi maạr dị nạ alhoghoma mọ nạ mamhiigh ramoọgh eḍịm k’aghị esi abukarạph phọ dị oghịgh mudị romoọgh ekol, pọ ḍighi ipẹ onyọ aLivai phọ aḍighi bọ. Ḍighinhom oromha ephomhoghiạn phọ Enhaạn aḅilhẹ aaḍikuan ghan r’awe dị roḍighi ghan ogbi aZihova. AZihova kụ aḍighi zin ibo phọ anạ, nạ kamoọgh ni igey ibo. Nạ katọl li siphẹ eten “okaraghị akugey aghuḍum mọ.”—1 Tim. 6:19. w20.12 19 ¶14-16

Mem dị nạ aaḅereghị aḅenhị aZihova ipẹ reeḅaghamhị bọ nyinhạ, kureriom ghan r’ikpo-onhụ aḍisẹph. Ekpẹ ni ootughiạn ghan aḍisẹph kirokirọ phọ Enhaạn misẹph bọ iyira, ghalhamọ r’amem dị yira osoman ni iiḅaghamhị. Kuolọ nạ kaḍighi ika eḍighi maạr dị nạ u/legheri ilọ okạr omhiighom kụ oghaạph oḅenhị aZihova ipẹ nạ alhoghoma bọ? AZihova kanaghạn ni iiḅereghị phọ anạ, ghalhamọ nạ uḅẹm mọ, ‘Ka/lẹ ulhoghonhaạn ḍighaạgh!’ (2 Chron. 18:31) Beḍenhọm osụ-olhoghi phọ aZihova, k/olọ anạ. Oghiil phọ amhunhenhiom bọ ophaanyạ B.C.E, mem oyil phọ Aizaya, awe phọ aJuda ughiilhaan ni izuoghom abuọ Assyria phọ. Loor okpetenhaan izuoghom Assyria phọ, awe phọ aJuda ughị ni oteẹny Ijipt ilọ olhoghonhaạn aḍighaạgh. (Isa. 30:1, 2) AZihova aphụr bidị rurụ mọ oḍuomolhoghi Ijipt kekọm muphe kụ engọ bidị. (Isa. 30:7, 12, 13) AZihova arom ni Aizaya oḅenhị awe phọ eten dị bidị komoọgh oghoph. Odị aḅẹm mọ: “Nyinha kemoọgh inyaạm esi ophoomhị ghan aloor kụ oḍeenhaan oḍuomolhoghi” esi aZihova.—Isa. 30:15b. w21.01 3-4 ¶8-9

Koonmo bumor phọ aKraist abuẹn osagharạn bọ uwaloor iigbia phọ ruunmo oḍighi aruw-emhạ r’abupinyọn rikiạ epẹ k’akẹ r’odị. (Ogan. 20:6) AZihova, Zizọs, ḅilhẹ r’aruukpaạny phọ kogon ni omhiịn dị 144,000 abuẹn osagharạn bọ komoọgh ruunmo phọ abidị epẹ k’akẹ phọ. Otelhedom mọ aJọn roghaạph bọ ilọ 144,000 aruw-emhạ phọ ḅilhẹ r’abupinyọn rikiạ phọ, odị amhiịn ni enhọn eekiạ iyaạr, “siadạm awe” dị mokpetenhaan Amagedọn. Iyạl phọ arugu phọ iphẹn phọ egbaranhaạn ni, loor esi dị emhunhenhiom iyạl egu phọ ebụgh epu eḅẹl phọ, kụ kẹn ko/tue obạl omuneni. (Ogạn. 7:9, 10) “Iphalaḅaạl” phọ bidị oonmenan bọ remạ ghan mọ bidị urọl dọl dị r’iyaạr bidị “i/bịph” siẹn aḅirinhi phọ aSetan, ḅilhẹ mọ bidị oḅạr Enhaạn r’aKraist. (Jems. 1:27) Bidị ulọ omiteom mọ bidị momhoọgh pelieẹny loor esi ipẹ aZihova r’aZizọs Oọny oyool phọ Enhaạn moḍighi bọ. Bidị uphamhạgh ighirikị iriịr oḍeenhaan mọ r’ibo bidị osighẹ ni Zizọs idiphọ Uw-emhạ dị aZihova kụ mamạ.—Poghom Jọn 12:12, 13. w21.01 15-16 ¶6-7

Olhephiri oọny katue ni atuughạ ilọ oḍighi ogey uw-emhụ eghunotu esi otuughaạny eten phọ epẹ aZihova r’aZizọs roḍighinhom ghan bọ iikpọ phọ abidị. Esi omaạm, ooḅeghiọn eegharạ osooromhi aloor. AZihova kụ oye dị asụ olhoghi apelheghiom siẹn oomo aḅirinhi phọ, ghalhamọ r’iduọn phọ ni, odị raler ghan ni rurụ kangọ ḍiitughiạn arebenhẹ phọ odị. (Gen. 18:23, 24, 32) AZihova amunughan, kuolọ odị iyira ru/puru ghan idị ipel iyira loor. Kparipẹ ghụn, odị raloghonhaạn ghan ḍighaạgh buphẹ rokumu bọ nyodị omhoọgh ekol. (Ps. 113:6, 7) Okạr oghaạph, aBaibul phọ aḅẹm mọ aZihova “olọgh ḍighaạgh.” (Ps. 27:9; Hib. 13:6) Uw-emhạ phọ Devid aḅẹm mọ osooromhi aloor phọ aZihova kụ alhoghonhaạn bọ nyodị ḍighaạgh orue oḍighi omhunhenhi oboom oḍighi phọ ongọ bọ nyodị. Ooḅeghiọn eḍeenhaan phọ aZizọs. Ghalhamọ r’iduọn odị aḍighi bọ ni Uw-emhoọgh r’Odẹ otu abumatuạn phọ odị, odị aatol li ruwol abidị. AZizọs r’aloor aḅẹm mọ: “Mị mingọ inyina iyaạr omaạm ghan mọ iḍighi ghan iphẹn mị iḍighi bọ inyina.” (Jọn 13:12-17) Ii, ghalhamọ r’iduọn odị amhoọgh bọ ni iboom iikpọ, aZizọs o/gon dị kokumu nyodị. Kparipẹ ghụn, odị kụ akumu bunhọn.—Mat. 20:28. w21.02 3-4 ¶8-10

Iḍoọgh abumor, nyinha emoọgh ni ibadị araraạr oḍighi siẹn ookpomhoghan phọ. Ibadị anyinha emoọgh agey inyaạm ḅilhẹ ekpạr iikpọ. Nyinha emoọgh agey maạr oḍighinhom siẹn ookpomhoghan phọ. Eeni nạ ragon ni omhiịn aḍio dị komạ aani nyinhạ idiphọ odị raloghonhaạn aani ḍighaạgh ikumor awe phọ. Toroboiperolbọ, eeni nạ kaloghoma ni mọ abunhọn omhiịn nyinhạ idiphọ oye dị ko/mhanhạm, obobọ olhegheri iyaạr phọ ko/kasiạn oḅọgh iiḍighi ongọ. Ii, ghalhamọ r’iduọn nạ ko/mhanhạm bọ ni, araraạr edi ni dị nạ katue aḍighi nyiidiphọ orue oḍighi idị abunhọn koḍuom nyinhạ olhoghi ḅilhẹ olọgh nyinhạ eegu siẹn ookpomhoghan phọ. Ugheel anmụny, nyinha emoọgh ni sighalhanyạ dị nyinha ketue esighẹ eloghonhaạn ḍighaạgh bunhọn siẹn ookpomhoghan phọ ḍughụm? Ibadị anyinha reḍighi ni iduọn phọ. Esi omaạm, olhoghi ibadị abumor dị asiạ phọ meghị anyụ raḅaạl ghan ni agey mem dị oḍeenhaan bidị ilọ ozuughị ogbogh afon abidị, pidị bidị opamạm ituughạ ogina abidị ḅilhẹ rookolhobianham ituughạ. Iḍoọgh, abuphẹ asiạ phọ meghị bọ anyụ kotue ni omooghọm suọ olhegheri iyaạr phọ anyinha ilọ igbogh asifon phọ. Torobọ iyaạr lọ nạ raḍighi, ḍighi idị omhạn Odẹ k’akẹ phọ ayira kagughughụ. w21.03 2 ¶1, 3; 7 ¶18

Ghalhamọ anhịr phọ kụ amhaạr ri ḍinyạ apu, olom mọ kụ kaḍiemhiom ghan iiseeny eghunotu phọ, ḅilhẹ r’amem lọ ophạm iiḍighi ookpomhoghan phọ. (Efẹ. 6:4) Anhịr ilhom amoọgh osooromhi aloor onhaghanhạn ghan olom odị, kuolọ eḍighi oḍighi odị ophamanhạm igey asiya r’Enhaạn. Esi iduọn phọ, ewạ mọ odị agho mem aphạm ghan ituughạ oginha odị, ḅilhẹ r’ogbirima ghan. Iphẹn phọ keloghonhaạn nyodị ḍighaạgh oghiọm aghisigh ophomhoghiạn r’olhọgh eegu aZihova, kụ omhooghọm ibo esi osooromhi aloor onhaghanhạn ghan olom mọ odị. Anmariịr ilhom dị ophomhoghiạn aZihova kụ osooromhi loor ronaghanhạn ghan olom abidị, rokelhọm ghan ni ibo r’ogbaanyạn kopu buphẹ oghel bọ iikolhobian aruw-emhụ phọ aZihova amiteom bọ. Bidị oḅilhẹ kẹn oḍighi emạ eḍeenhaan kụ ongọ ugheel anmụny r’isinha anmanyaạn phọ. Ḅilhẹ bidị rologhonhaạn ghan ḍighaạgh omiteom ephomhoghiạn r’eephọ siphẹ eghunotu phọ r’ookpomhoghan phọ. (Taitọs 2:3-5) Ḍio arodon, ogbogh opol abuẹn oḅạr bọ kụ rokumu aZihova oḍighi nmariịr.—Ps. 68:11. w21.02 13 ¶21-23

Otelhedom mọ aPọl apighi ni emạ eḍeenhaan mem dị rokaạph ilọ akpọ oḅio r’okparạm. Aloor odị idugh ghan ni eeni amem. Kuolọ odị arue ni akparạm idị eḍighi bọ odị abeḍenhọm aZihova ongọ odị inyaạm mọ rewạ bọ. (2 Kọr. 12:8-10; Fil. 4:13) Yira kotue ni omoọgh aani iniin phọ inyaạm mọ r’akpọ oḅio, eḍighi maạr dị yira olhọgh elhegh mọ yira omoghi ni olhoghonhaạn aḍighaạgh aZihova. (Jems. 4:10) Ewạ mọ yira olhegheri mọ iiḅaghamhị phọ yira osoman bọ i/ḍighi ilhioghọm aZihova. Onyọ amatuạn phọ aJems ungọ iyira okuphom owol mọ: “Oye lọ odẹgh ophogh ateẹny ku/ḅẹm mọ odẹgh ophogh phọ aḍuạ esi Enaạn kụ aru. Enaạn oye re/dẹgh ghan kephogh, kụ odẹgh ophogh nyodị ra/teẹny ghan.” (Jems. 1:13) Olhegheri ephigh phọ ephẹn phọ, kilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh oḍuraan otuman Odẹ ephomhoghiạn k’akẹ phọ ayira. AZihova aḍighi Enhaạn dị “re/nme ghan eḍighinom iyaạr” phọ odị. (Jems. 1:17) Odị alhoghonhaạn ni ḍighaạgh buḅẹl aKristẹn phọ mem dị osoman iiḅaghamhị, esi iduọn phọ odị kulhoghonhaạn aani ni iyira ḍighaạgh ḍio arodon. Ḅeeḅereghị r’ikpukpụ mọ aZihova alhoghonhaạn nyinhạ ḍighaạgh omhoọgh osụ olhoghi, omheeraam, ḅilhẹ r’akpọ oḅio. Odị kapagharanhaạn ni iiḅereghị phọ anạ. w21.02 31 ¶19-21

Nạ atue ni akparamhị oye dị rotughemhị ghan Baibul phọ dị mamhiigh oru ituughạ, esi oḍeenhaan ghan ḍiḅeraạn. (Fil. 2:4). Eten dị nạ uu/puru yogh sipuru dị kesiphe nyodị umugholoor, nạ atue ni asẹph nyodị loor onmia dị nạ amhiịn siphẹ aloor phọ odị, kụ aḅilhẹ apuru nyodị idị ituughạ aBaibul phọ, eghunotu phọ odị, ḅilhẹ r’oḍighi odị rakị. Oghaaphạn phọ ophọn phọ kaḍur nyinhạ agbiemhị nyodị. Nạ aḍigh righirị r’odị, pọ nạ raloghonhaạn ḍighaạgh nyodị ophoph oghị aghisigh oḍiiny amuụm. Idiphọ opọ rotughemhị ghan bọ Baibul phọ aghiọm bọ ghisigh ranme dọl aghuḍum mọ odị, loghonhaạn nyodị ḍighaạgh olhoghoma mọ odị olọ ookpomhoghan phọ ni. Nạ katue ni aḍighi iphẹn phọ esi olhọgh odị otu. (Hib. 13:2) Mem dị omạ opọ rotughemhị ghan bọ Baibul phọ oḍighi aani oniin okaaphọm, mem mem mọ mạgh nyodị odạph aani anạ omite epẹ erugh phọ. Oniin okaaphọm dị oghol mọ Diego, epe Brazil, aḅẹm mọ: “Ibadị abumor umhạgh ghan ni imhị omite epẹ erugh phọ r’abidị. Ephẹn phọ emạ eepoogh osighẹ olhegheriom abidị. Mị utuughạ ni iboom araraạr ḍighaạgh abidị, kụ mị akạr alhoghoma dị mị aḍuraan atuman aZihova r’aZizọs.” w21.03 12 ¶15-16

AZizọs aḅenhị bumatuạn phọ odị mọ ophomhoghiạn ghan ni mulọgh ḍien abidị. (Mat. 5:44, 45) Edugh ni ḍughụm? Eeye! Kuolọ r’olhoghonhaạn aḍighaạgh uwaloor iigbia phọ Enhaạn, edugh ni. Eemuma uwaloor phọ Enhaạn eḅaramaạm; ephomhoghiạn, okparạm, onmạ ighirigiir, osooromi aloor, ḅilhẹ r’ophamhaghạn aloor. (Gal. 5:22, 23) Araagharạ phọ iphẹn phọ kilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh okparạm amulọgh ḍien. Ibadị abuọ isophoghom mọ monme olhoghi, eeni loor esi dị olom, anhịr, obumoọny, obobọ amatuman kụ aḍeenhaan raagharạ uwaloor phọ Enhaạn etigheri isophoghom. Ibadị abuọ isophoghom mọ moḍighi aani kẹn buuḅi abumor r’abumarani ayira. Esi iduọn phọ, eḍighi maạr dị ekparanhaạn nyinhạ oḍeenhaan ephomhoghiạn bulọ olhọgh nyinhạ ḍien loor okumu aZihova phọ, pọ ḅeeḅereghị alhọm uwaloor iigbia phọ aZihova. (Luk 11:13) Kụ akuphom owol mọ iyaạr dị enhighẹ eeleeny orọl ipẹ Enhaạn rewạ bọ i/lo ghan. (Prov. 3:5-7) Amulọgh ḍien amoọgh ni iikpọ ḅilhẹ rapin ghan ni, kuolọ ephomhoghiạn kụ imhoọgh iikpọ epu. Renme ghan rokpom. Rengọ ghan aZihova oḅaạl olhoghi. Kụ ghalhamọ abuọ isophoghom ughiọm ni ghisigh ulhọgh iyira ḍien, yira kotue ni omoọgh oḅaạl olhoghi. w21.03 23 ¶13; 24 ¶15, 17

Oyil phọ Joel aghaạph ghan ilo izuoghom awe eghạm. (Joel 2:1, 8, 11) AZihova aḅẹm mọ onọ kasighẹ “ḍita awe eghạm” mọ odị (we eghạm mọ aBabilọn) kụ aliọm we phọ Izrạl oḅaạr bọ emhụ phọ. (Joel 2:25) Okol we eghạm mọ abuẹn phọ mọ “abuọ esiinyọm mọ” loor esi dị awe aBabilọn phọ koḍuạ epẹ esiinyọm mọ kụ otu ozuoghom we phọ Izrạl. (Joel 2:20) Otoomaạm we eghạm mọ abuẹn phọ idiphọ oolhoọgh igurubia dị emhaạr ediạn. AJuẹl aghaạph ilọ abidị mọ: “Torobọ [onyọ eghạm mọ] apạm agạ phọ opọ odị. . . . Kụ okpiphaan kụ rokị oḍigh epẹ egbogh emhạ phọ . . . Bidị osinyighụ anyụ otu, siwinda bidị roḅughogh idiphọ aruḅạ.” (Joel 2:8, 9) Ḍighi dị eghịgh mudị nạ ramiịn ni ipẹ remite bọ. Awe eghạm omuza torobọ esi. Ekpisi aaghiạn i/lo. Oye ka/tue akpetenhaan elool eghạm awe aBabilọn phọ! Idiphọ igurubia, awe eghạm aBabilọn phọ (obobọ abuọ aChaldea phọ) uzuoghom ni egbogh emhạ phọ aJeruselem lhạ phọ 607 B.C.E. ABaibul phọ aḅẹm mọ: “Uw-emhạ aChaldea phọ, . . . o/nmạ ighirigiir oḍoọgh olhephiri oọny obobọ esina, obobọ buphẹ mokpooghị bọ obobọ buphẹ rookpeleghụ bọ.”—2 Chron. 36:17. w20.04 5 ¶11-12