May

Mem mọ aZizọs aḍighi bọ obumoọny siẹn ade phọ, odị asopha osooromhi aloor ongọ odẹ r’onhiin phọ odị. Odị o/ghel iiḅakiọm odẹ r’onhiin phọ odị, esi ootughiạn ghan mọ odị kụ alhegheri iyaạr apu bidị. Iikia i/lo, aZizọs amhaạr ri aphạm pakirị phọ opọ odị idiphọ okpanhạ oọny. Odị alhọgh ni inyaạm otuughạ aani oḍighi ḍighaạgh odẹ phọ odị, pidị odị atue abakị aani eghunotu phọ. Eeni odẹ r’onhiin phọ aZizọs uḅenhị ni nyodị ilọ iiḍaạny phọ ekọm bọ emariạ phọ odị, ḅilhẹ r’ipẹ abutelhedom mọ Enhaạn moghaạph bọ ilọ odị. (Luk 2:8-19, 25-38) Kuolọ ipẹ oḅenhị bọ Zizọs bịn i/gbaanyạn nyodị, odị aḅilhẹ ni atuughạ aani Igẹ Iigbia phọ r’aloor. Ika kụ idị yira olhegheri bọ mọ aZizọs atuughạ ghan ni Ekpo Onhụ phọ Enhaạn agey? K’amem mọ odị aḍighi bọ ni obumoọny bịn, “onaghạn aḍughụm mọ r’ophanyanaạn asipuru phọ bidị opuru yogh bọ iḍighi ni iikia esi” abutughemhiạ phọ epẹ Jeruselem. (Luk 2:46, 47) Kụ iḍighi kụ eḍeenhaan mọ mem dị aZizọs amhạn 12 asiạ, odị matuughạ alegheri mọ aZihova kụ Odẹ onọ.—Luk 2:42, 43, 49. w20.10 29-30 ¶13-14

Oḅetenhu esi aḍuugh phọ aZizọs kụ iphighiom omheeraam aKristẹn phọ ayira. Emhiighom oghaạph otelhedom mọ aPọl ilọ oḅetenhu esi aḍuugh phọ, odị amạ amiteom iraạr ariphigh. Ariphigh phọ pọ (1) “aKraist aghol ikarạph phọ ayira kụ amugh bọ.” (2) “Uḍi ni” nyodị. (3) “Kụ oḅeton nyodị siphẹ aḍuugh phọ ḍughul otu dị emuneniom iraạr, idiphọ ogẹ bọ siphẹ aḍinyạ iigbia phọ.” (1 Kọr. 15:3, 4) Aḍuugh phọ, amaḍi phọ, r’oḅetenhu esi aḍuugh phọ aZizọs remạ ghan eeghe iyaạr esi ayira? Oyil phọ Aizaya aghaạph ni mọ “kokiigh ni aMesaya phọ osighẹ de abuẹn odi bọ” ḅilhẹ mọ “kolọgh nyodị olhoghi oḍi r’abukarạph awe.” Kuolọ i/mineen siphẹ bịn. Aizaya apumom mọ aMesaya phọ “kasighẹ esi ibadị abuḍighinhom ikarạph.” AZizọs aḍighi iphẹn phọ mem mọ odị angọ bọ ghuḍum mọ odị idiphọ ekiạ etagharạn. (Isa. 53:8, 9, 12; Mat. 20:28; Rom. 5:8) Esi iduọn phọ, aḍuugh phọ, amaḍi phọ, r’oḅetenhu esi aḍuugh phọ aZizọs kụ ingọ bọ iyira oḍuomolhoghi mọ yira kokpetenhaan ni ikarạph r’aḍuugh, oḅilhẹ ooḍikuan buọ ephomhoghiạn phọ ayira momhuughu bọ. w20.12 2-3 ¶4-6; 5 ¶11

Otelhedom mọ aPọl agbor ghan aghaạph oghaạph phọ ilhoghi arubughotu abuọ aJu phọ. Esi omaạm, oniin obughotu epẹ Tesalonikạ, “esi iraạr aḍio ophooghian [odị] aaḅeghiọn ghan rikpịgh aḍinyạ iigbia phọ [r’abuọ aJu phọ].” (Iiḍighi 17:1, 2) APọl aphoomhị ghan ni loor mem lọ rakaạph siphẹ obughotu phọ. Idị eḍighi bọ uukonhom nyodị idiphọ onyọ aJu. (Iiḍighi 26:4, 5) APọl aaḍikuan ghan r’abuọ aJu phọ, kụ iḍighi kụ idughanhaan ni nyodị oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ oḅenhị abidị. (Fil. 3:5) Mem mọ abuọ igbiphoghọm mọ okpaariọm bọ Pọl oḍuạ aTesalonikạ r’aBeria, odị aḍuạ ni aghị Atẹns. R’osi epẹ phọ, “odị aghị ghan ni obughotu phọ aagbaghanaạn r’abuọ aJu phọ r’aruuruen phọ rokueni ghan bọ [Enhaạn].” (Iiḍighi 17:17) Kuolọ mem dị aPọl rakaạph iiḅi iinhaghạn phọ epẹ aḍighi phọ, awe phọ onhaghanhạn bọ nyodị ugbatanhaạn ni. Igbo abuphẹ ronaghanhạn bọ nyodị pọ abuphẹ rooḅeghiọn ghan bọ itughemhị phọ, r’abudị r’odạph ghan itughemhị Epikurios, bidị umiịn dom mọ aPọl idiphọ “imoom itughemị.” Kụ oḅenhị nyodị mọ: “Nạ asighẹ iiruen araraạr radoghoḍi rurụ ayoor.”—Iiḍighi 17:18-20. w20.04 9 ¶5-6

Ka/miịn mọ nạ o/mhoọgh maạr oḍighinhom loor esi aḍidugh anạ. Legheri mọ loor esi iduọn yira ropiomạn ghan bọ, yira omoghi ni onmạ ighirigiir phọ Enhaạn u/kpeanhaạn bọ, opọ odị rangọ ghan bọ dị eego esi etagharạn phọ. (Efẹ. 1:7; 1 Jọn 4:10) Yira kotue ni okị esi abumor r’abumarani phọ ayira siẹn ookpomhoghan phọ ilọ okparamhị ayira. Bidị kotue ni ungọ iyira rurụ abidị oḅilhẹ oḅạ ikpo-onhụ okparamhị. (Prov. 12:25; 1 Tẹs. 5:14) Oniin onyọ umarani dị rakparaghạm aani oḅonyonhu ozuan ephẹn Nigeria dị oghol mọ Joy aḅẹm mọ: “Mị mukparạm bọ ika eḍighi maạr dị abumor phọ u/lo? Okparamhị phọ abumor r’abumaranhi phọ ungọ bọ imhị eḍeenhaan mọ aZihova rapagharanhaạn ghan ni iiḅereghị phọ amhị. Mị matuughạ ḍighaạgh abidị ilọ okparamhị aani abunhọn dị oḅonyonhu ozuan.” Toroboiperolbọ, yira olhegheri mọ k/oomo amem kụ edị abumor phọ kolegheri ghan mem dị yira owạ dị kukparamhị iyira. Kụ iḍighi kụ, eeni kewạ ni dị yira kụ kokị olọm olhoghonhaạn aḍighaạgh onyọ umor obobọ umaranhi dị masi ni amhanhanhaạm. w20.12 23-24 ¶7-8

Eḅẹl edạ dị rogbatạn ghan oḍigh arighirị dị ekpạr pọ ogbor ghan olhọgh amem orolạn r’ophoriphọ oye phọ. Iduọn nyinha regbor bọ keghaaphạn, oniin kanhaghạn aani ḍiitughiạn oniin r’idị imiteghunhaan inyinha, bịn nyinha meḍigh righirị. Toroboiperolbọ, eḍighi ni ipaanhaạn oḍigh arighirị r’aZizọs, idị eḍighi bọ yira ko”mhiịn ghan Zizọs r’aloor. Ibadị aKristẹn oḅẹl okuron asiạ phọ usoman aani ni iniin phọ ipaanhaạn phọ. Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, otelhedom mọ aPita aḅẹm ni mọ: “Nyina nyodị k”emiịn ghan ni kụ nyina epomoghiạn ni nyodị. Nyina nyodị nyiidiphọ re/miịn ni, kụ nyina emeeraam bọ ni nyodị.” (1 Pit. 1:8) Kụ iḍighi kụ, edugh ni dị yira kotue oḍigh righirị r’aZizọs ghalhamọ yira k”omhiịn ghan ni nyodị. Ḅilhẹ kẹn, yira ko/tue oḅaanhaạn nyodị. Mem dị yira rooḅereghị, yira roḅenhị ghan aZihova iiḅaghamhị ayira. Ii, yira roḅẹm ghan ni mem dị yira rooḅereghị mọ esi aḍien phọ aZizọs, kuolọ yira ro/ḅaanhaạn ghan Zizọs onyen. Okạr oghaạph, aZizọs kẹn bịn o/wạ mọ ooḅereghị oḅenhị nyodị. Eeghe kụ iḍighi? Loor esi idị iiḅereghị eḍighi pakirị iiseeny phọ ayira, kụ ogina aZihova bịn kụ akpẹ okpuḍian ongọ iiseeny. (Mat. 4:10) Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, yira kotue ni oḍeenhaan mọ yira opomhoghiạn ni Zizọs. w20.04 20 ¶1-3

Awe dị rokiil eghiil siphẹ areephegh aweye aGrik phọ, rokpạr ghan ni kopu ipaanhaạn idiphọ aḍidugh aloor r’eephina. Kuolọ oomo idị bidị roḍighi ghan pọ oḍuom olhoghi inyaạm r’ituughạ phọ abidị. Idiphọ awe dị rokiil eghiil, yira rotuughạ aani ghan ni ilọ yira kotue okiil eghiil phọ ayira. Kuolọ yira omoọgh ni raraạr opu we dị rokiil eghiil owol ade. Yira kotue ni omoọgh iikpọ dị ke/tue ni bịn e/muneen ḍighaạgh aZihova. Eḍighi maạr dị yira obeḍenhọm aZihova, odị aguanhaan ni mọ onọ kutughemhị ni iyira aḅilhẹ uphighi iyira akparamhị! Otelhedom mọ aPọl asoman ni iboom ipaanhaạn. Ipel oḅẹm mọ uufolhomhi oḅilhẹ ogbiphoghọm nyodị, eeni amem odị alhoghoma ghan ḍidugh aloor ḅilhẹ kẹn “ooburom” agim ni nyodị. (2 Kọr. 12:7) Kuolọ kparipẹ rotuạn ipẹ emitenhaan bọ nyodị owilẹ okumu aZihova, odị amhiịn ghụn idiphọ eepoogh obeḍenhọm aZihova. (2 Kọr. 12:9, 10) Loor esi iduọn phọ, aZihova alhoghonhaạn ni Pọl ḍighaạgh siphẹ oomo iiḅaghamhị ph’odị. w20.04 29 ¶13-14

Ephua dị ro/miinọm ghan riḍien dị yira omhoọgh pọ okumuan ghan r’aZihova, aZizọs, ḅilhẹ r’aruukpaạny phọ idiphọ “abuḅaramạ siphẹ oḍighi phọ Enhaạn”. (2 Kọr. 6:1) Yira rokumuan ghan r’abidị torobọ amem lọ yira oghị oḍighi awe bumatuạn. APọl rakaạph bọ ilọ iphẹn phọ, aḅẹm mọ: “Yoor oḅọph oḍighi rokumu kongọ Enaạn.” (1 Kọr. 3:9) Mem dị yira ophinhom aani bin rukumuan epẹ erugh phọ, pọ yira oḅọph oḍighi r’aZizọs. Tuutughiạn mọ aZizọs aḅemọm ni mọ “mị odianaan ni r’anyina,” mem mọ odị rangọ bọ bumatuạn phọ odị itọ phọ eḅẹm bọ mọ, ‘ikị oomo areeIhe aḅirini phọ eḍighi we bumatuạn amị.’ (Mat. 28:19, 20) Kụ kookaạph aani ika ilọ aruukpaạny phọ? P’eeghe aḍisẹph dị aruukpaạny kụ ruuḅakị iyira iduọn yira rogbeelhom bọ ‘dom ooḅi oghaạph k’agee-pọ phọ . . . koḅenị we oomo areelhe phọ’! (Ogan. 14:6) Olhoghonhaạn aḍighaạgh k’akẹ phọ ophọn phọ mulhoghonhaạn iyira ḍighaạgh oḍighi omhunhenhi eeghe? Iduọn yira rosạr bọ dom Omhạr phọ, iniin remeleghu ghan ni iiḅi arokpom bịn keḍum. (Mat. 13:18, 23) Anhiạn kụ raḍighi ghan bọ idị iizuphạ igey phọ keḍum eḅilhẹ emuum iimhumha? AZizọs agbạ ipẹ phọ siẹn esi aBaibul phọ arodon. w20.05 30 ¶14-15

Rodon, irubal asipinien mekạ. Ghalhamọ r’arughunotu dị odi ni oniin phọ otu phọ bịn eeni odi dọl dị eghịgh mudị aruuruen. Oniin oye dị ratomoghiom ghan rughunotu aḅẹm mọ, “ogbon ghan asikomputa, igbogh asifon, obobọ ophegh asividio gem meḍighi idị aburudẹ r’aburunhiin r’anmụny abidị mookeleghạn siloor. Bịn ghalhamọ r’iduọn bidị odi bọ ni oniin phọ otu phọ, oniin nyoniin o/kạr olhegheri.” Yira ku/meera eegharạ e/moọgh ephomhoghiạn phọ edi bọ siẹn aḅirinhi phọ eḍigh siloor ayira. Ku/ḍeenhaan ghan ephomhoghiạn anmụny onhiin ogina abuọ eghunotu ayira bịn, kuolọ oḅarạm ghan buẹn r’ayira oḅọph bọ omheeraam mọ. (Rom. 12:10) Ephomhoghiạn amatir p’eeghe? Ephomhoghiạn amatir remạ ghan ephomhoghiạn phọ retọl ghan bọ igbo anmụny onhiin. Epẹ kụ edọ phọ ephomhoghiạn phọ ewạ bọ dị yira komoọgh okị esi abumor r’abumarani phọ siẹn ookpomhoghan phọ. Yira oḍeenhaan ephomhoghiạn amatir, pọ yira rologhonhaạn ghan ḍighaạgh ophamhanhạm amuḅọph phọ eḍighi bọ ekpanhạ apakirị iiseeny phọ ayira.—Mic. 2:12. w21.01 20 ¶1-2

Ekụ awe dị ropegh ghan bọl dị oḅọph onhụ kụ romoọgh ghan ekol kopu budị u/ḅọph onhụ. Ekpom anạ ketue ni etọl aani idiphọ ekụ awe ephegh phọ abuphẹ romoọgh ghan bọ ekol phọ, eḍighi maạr dị iitughiạn phọ anạ, eephuạ phọ anạ, r’ipẹ renyu ghan bọ nyinhạ oḍighi iyaạr omiteom kụ eḅophoghạn rekumu aZihova. Legheri mọ, keḅeraạn ni Setan odi ekpom mọ anạ. Odị rawạ dị iitughiạn phọ anạ, eephuạ phọ anạ, r’ipẹ renyu ghan bọ nyinhạ oḍighi iyaạr omiteom kegbạgh r’asiigbu phọ aZihova. Toroboiperolbọ, ewạ dị ekpom mọ anạ kemaạr eḅophoghạn pidị nạ atue akumu aZihova. (Mat. 22:36-38) Ka/meera aSetan adi ekpom anạ! Idiphọ aDevid, ḅeeḅereghị aḅenhị aZihova mọ: “Ḅophoghị ekpom mọ amhị orue oghiilhaan aḍien phọ anạ.” Miịn mọ nạ agbon ni orọl adọl aghuḍum dị edaphạn iiḅereghị phọ ipẹ phọ. Osopha phọ anạ ḍio ḍio ḍio mughumọ ogbogh obobọ obạm, aḍeenhaan ni mọ aḍien iigbia phọ aZihova eḍigh ni ḍiigu esi anạ. Idiphọ oniin onyọ Ogbaanhaạn AZihova, nạ aḍighi ghan iduọn phọ, nạ kakạr kụ aaghironhaan ḍien phọ aḍiphẹ phọ. (Prov. 27:11) Bịn oomo phọ ayira morue oḅẹm aani ipẹ oyil phọ aMicah aḅẹm bọ mọ: “yoor kotelhean ḍien phọ aZihova Enhaạn phọ ayoor k’agee-pọ k’agee-pọ.”—Mic. 4:5. w20.06 13 ¶17-18

Izuoghom mọ iphẹn uw-emhạ epẹ esiinyọm mọ r’abueriphọ abudaạm aḅirinhi phọ k’onyạ bọ ozuoghom we phọ Enhaạn, kepin ni olhoghi Enhaạn oomo iikpọ phọ kụ asighẹ eghạm Amagedọn atumom. (Ogan. 16:14, 16) Mem mọ amuphẹ phọ, kosiemhi ni eekunha uw-emhạ epẹ esiinyọm mọ r’abueriphọ aḍita areelhe phọ oḍighi bọ Gọg opọ aMegọg phọ, kụ “olọgh ḍighaạgh nyodị ka/tolonhaạn.” (Dan. 11:45) Ekpịgh phọ epẹ etum bọ siẹn, siphẹ oghaạph phọ aDaniel, eegeliọn ni okạr ipẹ kopiemhi bọ uw-emhạ epẹ esiinyọm mọ r’abuẹn r’odị oḍighan bọ, ḅilhẹ r’ipẹ kuphẹl bọ iyira. (Dan. 12:1) Ekpịgh phọ ephẹn phọ remạ ghan eeghe? AMaikiel phọ aḍinhọn aḍien otooghiạ phọ ayira, Zizọs Kraist. Odị kụ “rameerạ ghan enye” awe phọ Enhaạn emhiigh k’amem mọ ophighi bọ Itooghị phọ odị epẹ k’akẹ, lhạ phọ 1914. Moọny amem ghisigh, odị “kameerạ ni” obobọ apiemhi mulọgh ḍien phọ odị siphẹ eghạm mọ Amagedọn. Eghạm mọ kụ keḍighi eekunha iyaạr dị kemite siphẹ “amem iiḅaghamhị” phọ aDaniel aghaạph bọ aghol mọ k’ebeeph ni iboom siẹn iphirigba phọ omhạr awe.—Ogan. 6:2; 7:14. w20.05 15-16 ¶15-17

Mem mọ aJosef aḍighi bọ ebenhẹ phọ aḅilhẹ arọl ikoli phọ, odị o/rue onme dọl phọ odị ḅilhẹ o/mhoọgh eereẹgh orelhe. Ika kụ idị odị aalemhi bọ raraạr? Kparipẹ r’ogbon araraạr phọ ipẹ odị ka/tue bọ aḍighi, odị alhọgh ghan inyaạm oḍighi phọ ongọ bọ nyodị. Edị emhạn maạr epelhom, aJosef aḍighi aZihova idiphọ Oye dị amhạn maạr iboom siphẹ aghuḍum mọ odị. Epẹ eekunha phọ, aZihova asẹph ni torobọ iyaạr dị aJosef. (Gen. 39:21-23) Iphẹn emitenhaan bọ Josef iitughianhạm iyira mọ aḅirinhi phọ agbagarạ ni, ḅilhẹ mọ awe kụ uzoọm ni iyira r’ekeeny ooruẹn. Onyọ umor obobọ onyọ umarani atue kẹn ni uḍighi iyira ikarạph. Kuolọ eḍighi maạr dị yira omhiịn aZihova idiphọ Aḍighiigh obobọ esi Oghoph ayira, ekpom ayira ke/dugh kụ yira ko/bilhẹ okumu odị. (Ps. 62:6, 7; 1 Pit. 5:10) Tuutughiạn kẹn mọ aJosef amhạn 17 asiạ, mem mọ aZihova aḍeenhaan bọ nyodị simalạ phọ ipẹ phọ. Eganana ni mọ aZihova aḍuom ni olhoghi iḍoọgh arebenhẹ phọ odị. Ḍio arodon, ibadị iḍoọgh okịgh aani ni Josef. Bidị kẹn omoọgh ni omheeraam okị esi aZihova. Ologhoḍị ni buniin abidị ruutu ikoli, loor esi iduọn bidị oghiọm bọ ghisigh ophamhanhạm dọl aruukuan phọ abidị esi Enhaạn.—Ps. 110:3. w20.12 16 ¶3; 17 ¶5, 7

Abutelhedom mọ aPita ḅilhẹ r’aJọn umhiịn idiphọ eghuan dị kogbiphoghọm bidị loor iduọn bidị rodạph bọ Zizọs ḅilhẹ rokaạph bọ ilọ itughemhị phọ odị koḅenhị we. (Iiḍighi 4:18-21; 5:27-29, 41, 42) Abumatuạn phọ u/moọgh iyaạr otuạn oghiil umugholoor. Okạr ophogh, abuḅẹl aKristẹn phọ orọl bọ siphẹ oḅẹl okuron asiạ phọ kụ uḍighi imạ araraạr ongọ omhạr awe opu buọ isophoghom mọ abidị. Esi omaạm, arinyạ phọ ipẹ Enhaạn ephum bọ bidị ogẹ phọ ekiọm ni ghisigh reloghonhaạn ḍighaạgh keḅilhẹ engọ oḍuomolhoghi irubal awe, ḅilhẹ kẹn Omhạr phọ opọ bidị ogbeelhom ghan bọ odi ni ratooghị epẹ k’akẹ, kụ moọny amem katooghị ni angọ oomo omhạr awe siẹn ade phọ. (Mat. 24:14) Ḍieriphọ aḍighaạgh phọ, iikpọ itooghị phọ esophoghom ghan bọ Kristẹn phọ abuphẹ phọ m’emheel li k’asiạ dị meten epẹ omhạn. Kuolọ iduọn rokaạph bọ, abumatuạn phọ abuphẹ okpẹ bọ oḍuomolhoghi phọ moḍighi ruw-emhạ epẹ k’akẹ. Kuolọ, abuọ isophoghom mọ abidị momhuughu, kụ eḍighi maạr dị oḅerion ni bidị siphẹ aḍuugh phọ, pọ bidị kotọl eeḍiạn Omhạr phọ abuḅẹl aKristẹn phọ abuphẹ bidị olhọgh bọ ḍien phọ ogbeelhom ghan bọ.—Ogan. 5:10. w20.07 15 ¶4

Ebraham amhoọgh Omheeraam dị akpạr aghị esi aruguanhaan phọ Enhaạn, dị tutụ eghịgh esi odị mudị odị amhiịn ni Opọ Osagharạn bọ, obobọ aMesaya phọ, opọ kaḍighi bọ Uw-emhạ Itooghị Omhạr phọ k’Enhaạn. Loor ephigh phọ ephẹn phọ, aZizọs aḅenhị we aJu phọ orọl bọ siiḍio phọ odị mọ: “IḅaạI li ologhi Ebraham odẹ phọ anyina omiịn aani aḍio phọ amị. Kụ odị amiịn ni, kụ amoọgh ibo.” (Jọn 8:56) Dị eegholhaan ni, Ebraham alhegheri ni mọ eemharạ eemharạ odị koḍighom aani ni pakirị Omhạr phọ aZihova kapighi bọ, kụ odị akori ni omhiịn dị aZihova kamunenhi oguan phọ opọ phọ. Ika kụ idị Ebraham aḍeenhaan bọ mọ onọ ragon ni omhiịn emhạ phọ obobọ Omhạr phọ Enhaạn metooghị bọ ephighi? Eḅẹl phọ, Ebraham o/ḍighom aani itooghị aḅirinhi phọ. Odị aḍuạ ghan emhạ agbạ emhạ, aḍuạ marugh agbạ marugh, kụ odị r’amem r’amem o/bakị r’oniin uw-emhạ isiẹn ade phọ. Oḅarạm isiẹn, Ebraham o/kparaghạ ghan ophighi itooghị ilọ odị. Kparipẹ ghụn odị aghiọm ghisigh anhaghanhạn ghan aZihova kụ akori ghan dị Odị kamuneni ipẹ Odị aguanhaan bọ. Iphẹn phọ iḍighi idị odị amhoọgh omheeraam dị abụgh iboom aghị esi aZihova. w20.08 3 ¶4-5

AZihova aguanaan mọ oye ka/tọl eeḍiạn itooghị phọ aKraist kụ aḅẹm mọ: “Mị u/moon.” (Isa. 33:24; Rom. 6:7) Kụ iḍighi kụ buphẹ koḅerion bọ siphẹ aḍuugh phọ koḅilhẹ omoọgh siloor dị emhoon. Toroboiperolbọ bidị ko/munughan mem mem mọ. Eḍighi iduọn phọ, abuọ ephomhoghiạn phọ abidị otue ni ookia bidị. Ekịgh mudị enụm enụm kụ oomo omhạr awe omunughan siphẹ eeḍiạn Itooghị Oonịr Asiạ phọ aKraist. Itooghị oonịr asiạ phọ resi eekunha kụ aZizọs aḅọgh itooghị Omhạr phọ angọ Odẹ phọ odị. Mem mọ amuẹn phọ bịn Omhạr phọ makuamhị amunenhi oomo iiḍighi phọ odị, eḅaramaạm oḅilhẹ oḅerion omhạr awe ongọ aghuḍum dị amhunhughan. (1 Kọr. 15:24-28; Ogan. 20:1-3) Tuutughiạn ipẹ ketọl bọ mem dị nạ aghị oomhaghạgh abuọ ephomhoghiạn phọ anạ. Ibo phọ nạ kaloghoma bọ kengọ nyinhạ emoghi ḍughụm obobọ reẹgh? Nạ kamoọr ri suọr kụ aboom ghan aZihova ḍughụm? Yira okuphom ni owol eniin iyaạr, nạ kaloghoma ni eboom ephomhoghiạn dị u/ḅarạm beeph ikarạph ḅilhẹ r’ogbolhomaam Odẹ k’akẹ phọ r’Oọny phọ odị, loor esi iikiạ inmo oḅetenhu esi aḍuugh phọ. w20.08 16-17 ¶9-10

Otelhedom mọ aPọl aroma Kristẹn mọ bidị ooḅeghiọn mughumọ bidị kokumu aZihova idiphọ egelenyạ. (1 Kọr. 7:8-9)Okạr oghaạph, aPọl o/phogh osooromhi Kristẹn dị odi dọl egelenyạ. Esi omaạm, odị asaḅạr ri Timoti oḍoọgh oye dị arọl dọl egelenyạ, ophạm iphigh iiḍighi. (Fil. 2:19-22) Eegholhaan ni mọ keḍighi ni opiomạn ootughiạn mọ onyọ umor o/si omhanhanhaạm ophạm iniin aroopoogh arukumuan, emuton dị aphin anhịr obobọ u/pin. (1 Kọr. 7:32-35, 38) AZizọs obobọ aPọl u/tughemhị mọ aKristẹn omoọgh aạl ilhom obobọ ophin anhịr, obobọ omoọgh orọl adọl egelenyạ. Esi iduọn phọ, yira kokạr okaạph ika ilọ apinien obobọ egelenyạ? AWatchtower October 1, 2012, akạr akaạph aageliọn mọ: “Okạr oghaạph, kotue ni oḅẹm mọ, [apinien obobọ egelenyạ] eḍighi inmo k’Enhaạn. . . . AZihova ra/pogh ghan [egelenyạ] idiphọ iyaạr dị kekọm roofola obobọ okururu.” Odaphạn iphẹn phọ, ewạ mọ yira olhọgh ghan eegu bumor r’abumarani dị odi dọl egelenyạ siẹn ookpomhoghan phọ. w20.08 28 ¶8-9

Iniin areelhe, awe romegheron ghan ni agey oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ. Loor esi dị eḍighi iyaạr dị bidị okori ghan ni! Inhọn areelhe, awe phọ u/kạr u/moọgh ḍiḅeraạn Enhaạn obobọ Baibul phọ. Awe romegheron aani ghan ika epẹ ekool phọ anyinha? Torobọ eten phọ epẹ bidị romegheron bọ, aZihova rawạ mọ yira oghiọm ghisigh oḍighi iphelhegbeel phọ tutụ odị aḅẹm mọ mekasiạn ni. Mem mọ amuphẹ ekạr bọ ekasiạn esi aZihova, oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ kasi ni eekunha “kụ eekunha phọ egbi eteẹny.” (Mat. 24:14) AZizọs aghaạph ni ilọ araraạr dị kemite r’asidọl dị ketọl siḍio eekunha phọ, dị ketue ni egbaragbaramhị buẹn rodạph bọ nyodị omhunhenhi oḍighi iphelhegbeel phọ. Odị aromha ni bumatuạn phọ odị mọ “igon ghan.” (Mat. 24:42) Ḍio phọ arodon yira osoman aani ni idọ araraạr phọ ipẹ ekikima bọ we orụgh phọ aNoa olher arurụ ongọ adom iphụr arurụ phọ aNoa agbeelhom bọ. (Mat. 24:37-39; 2 Pit. 2:5) Loor esi iduọn phọ, ewạ mọ yira ogbon oḍighi phọ aZihova m’ungọ bọ iyira. w20.09 8 ¶1-2, 4

“Oghạgh ologhi,” aSetan abụgh ni, kụ iḍighi kụ keḍighi ni elologhi ootughiạn mọ aSetan ka/tue uḍighi iyira iyaạr. (Ogan. 12:12) Ghisigh kodẹgh ni opogh dọl aruukuan phọ ayira. Moọny amem, aḅirinhi phọ kosoman ni “iminimiịn [dị] keloghorị ni epu idị memite ghan.” (Mat. 24:21) Mem mọ amuphẹ phọ abuọ eghunotu ayira kunyaạm ni iyira, osophoghom oḍighi phọ ayira. (Mat. 10:35, 36) Idiphọ Uw-emhạ phọ Asa, nạ kaḍuom ni olhoghi aZihova ilọ olhoghonhaạn aḍighaạgh r’oghoph ḍughụm? (2 Chron. 14:11) K’aḍio phọ, aZihova ruukolhobian ghan ni iyira ilọ ipẹ kemite bọ ghisigh. Odị raaḅakị ni “ebenhẹ phọ asụ bọ olhoghi phọ aḅilhẹ akpẹ oḍuomolhoghi” phọ ongọ ghan ayira “eḍien mem lọ ekpẹ ongọ”, olhoghonhaạn ayira ḍighaạgh ophamhanhạm iiseeny phọ ayira. (Mat. 24:45) Kuolọ yira omoọgh oḍighi aani ipẹ yira kotue bọ, oḍighi idị omheeraam mọ ayira esi aZihova ka/phighaphigha.—Heb. 10:38, 39. w20.09 18 ¶16-18

Mem dị emhoọgh muḅọph r’ogbi phọ odị, aZihova rasighẹ ghan ni iikpọ uwaloor iigbia phọ odị epelheghiom bọ kaḍighinhom idị awe dị ophạm iikpọ koḍighi ipẹ eḅeraạn bọ nyodị. Awe rokoghorọn ghan ni okol amuụm kongọ enhọn agạ, odaphạn ipẹ bidị ogbiighi bọ. Iniin phọ kẹn ni, aZihova katue ni aḍighinhom uwaloor phọ odị onme iitughiạn abutooghiạ, oḍighi idị bidị koḍighi idị emhoọgh muḅọph r’ogbi phọ odị. Mem dị eḍighi iduọn phọ, ketue ni enyu we dị ophạm iikpọ osopha idị kengọ suọ we phọ Enhaạn. (Poghom Ezra 7:21, 25, 26.) Eeghe kụ edị yira koḍighi? Yira kotue ni ooḅereghinhaạn “bulọ odaaghị reelhe r’abulọ rotooghị raraạr kongọ bunọn” mem lọ bidị rowạ osopha osopha dị katir oghị ghan ituughạ r’oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ ayira. (1 Tim. 2:1, 2; Neh. 1:11) Idiphọ aKristẹn oḅẹl okuron asiạ phọ oḍighi bọ, yira kẹn ni kotue ni ooḅereghinhaạn bumor r’abumarani phọ ayira odiighi bọ ikoli phọ.—Iiḍighi 12:5; Hib. 13:3. w20.11 15 ¶13-14

Eḍighi maạr dị nạ kụ akạr atughemhị opọ aḍiiny bọ muụm mọ! (1 Tẹs. 2:19, 20) Abumhoom abumatuạn phọ oḍiiny bọ muụm mọ oḍighi ḍinyạ dị “ogẹ” oruom buẹn otughemhị bọ bidị ḅilhẹ r’oomo ookpomhoghan phọ. (2 Kọr. 3:1-3) Eḍighi ni iyaạr oḅaạl olhoghi olhegheri mọ esi inya asiạ, abumor r’abumarani phọ utughemhị ni Baibul phọ we dị romạn ni 10,000,000 torobọ unwanyụ siẹn oomo aḅirinhi phọ. Kụ siphẹ inya asiạ phọ ipẹ phọ, awe dị ropel li 280,000 kụ uḍiiny ghan muụm torobọ alhạ idiphọ Abugbaanhaạn AZihova ḅilhẹ r’idiphọ abumhoom abumatuạn aZizọs Kraist. Ika kụ idị yira kotue ologhonhaạn ḍighaạgh irubal awe phọ abuẹn phọ rotuughạ bọ Baibul phọ oḍiiny aani amuụm? Eḍighi bọ edị aZihova aghiọm bọ ni ghisigh angọ eepoogh we oru oḍighi aani abumatuạn aKraist, pọ ewạ ni mọ yira oḍighi oomo ipẹ yira kotue bọ olhoghonhaạn buẹn phọ ḍighaạgh dị kopoph okị ghisigh oḍiiny aani muụm egina amem. Idị eḍighi bọ amem mọ reegborion ni!—1 Kọr. 7:29a; 1 Pit. 4:7. w20.10 6 ¶1-2

Uw-emhạ phọ aSọl o/nhaghanhạn aZihova. Kụ mem mọ oyil phọ aSamuẹl aghị bọ ateẹny nyodị ilọ iphẹn phọ, aSọl o/lhoghoma mọ onọ apiomạn ni. Kparipẹ ghụn, odị akparaghạ ogbạ ophelhaạm aloor odị esi ootughiạn mọ ki/kạr ikarạph, kụ okpalhạm abunhọn. (1 Sam. 15:13-24) Dị ke/kạr ri ebia, aSọl azọ kẹn ni eniin phọ eten phọ. (1 Sam. 13:10-14) Dị eeph ni iboom, aSọl angọ ogẹl mọ ophoophe aloor aḍigh siphẹ ekpom mọ odị. Odị o/mheera oolemhi iitughiạn phọ odị, esi iduọn phọ aZihova aḅaạm ni aḅilhẹ aghel nyodị. Yira u/wạ otuughaạny aani eḍeenhaan phọ aSọl, kụ iḍighi kụ, opuruan ghan siloor ayira mọ: ‘Mem dị mị aạl Ekpo Onhụ Enhaạn dị eḍighi oroma, mị rawạ ghan ni egbaạm otuạn oghel oroma phọ ḍughụm? Mị raatughiạn ghan ni mọ iphẹn mị raḍighi bọ ikạr ri i/beeph ḍughụm? Mị rakpalhạm ghan bunhọn ḍughụm?’ Eḍighi maạr dị ophagharanhaạn phọ ayira aḍighi ii, pọ ewạ dị yira koolemhi iitughiạn phọ ḅilhẹ r’aroozọ phọ ayira. Obọ ophoophe aloor kaḍigh ghan bọ ekpom mọ ayira bịn aZihova ughel iyira idiphọ arighirị odị. w20.11 20 ¶4-5

Iḍoọgh, isopha opọ nyinha kekumu bọ. Nạ amoọgh olhegheri odọ oye phọ aZihova aru bọ, iyaạr phọ ogbi phọ odị aru bọ, ḅilhẹ r’ipẹ nạ katue bọ aḍighi aani ogbi phọ odị siphẹ adọl aghuḍum mọ anạ. (Rom. 12:2) Pọ kụ amem dị nạ kakạr atue asopha ephigh osopha siphẹ adọl aghuḍum mọ anạ, osopha okumu aZihova. (Josh. 24:15) Eḍighi maạr dị nạ amhoọgh egey edeọm ibạl r’ituughạ aBaibul, ephomhoghiạn phọ nạ amhoọgh bọ aghị esi Enhaạn kepoph ni, ḅilhẹ omheeraam mọ anạ esi odị akpạr. Sopha osighẹ ogbi phọ aZihova kụ oḍighi eḅẹl iyaạr siphẹ aghuḍum mọ anạ. Aḅirinhi phọ aSetan oḅẹm mọ nạ asighẹ sighalhanyạ phọ anạ awaạm ghan ilọ kengọ nyinhạ suọ bịn, pọ nạ kamoọgh ni oḅaạl olhoghi. Kuolọ okạr oghaạph, buphẹ ogbon bọ siigbu iphulhupul phọ omeelhom ni otọ dị “ragimi iloghi phọ abidị idiphọ iitoor.” (1 Tim. 6:9, 10) Ḍieriphọ aḍighaạgh phọ, eḍighi maạr dị nạ anhaghanhạn aZihova kụ asopha osighẹ ogbi phọ aZihova kụ oḍighi eḅẹl iyaạr siphẹ aghuḍum mọ anạ, pọ nạ kamoọgh ni ekol siphẹ adọl aghuḍum mọ anạ, aḅilhẹ “azọ r’osụ olhoghi.”—Josh. 1:8. w20.10 30-31 ¶17-18

Siphẹ oḅẹl okuron asiạ phọ, adom mọ aZizọs agbeelhom ghan bọ engọ oḍuomolhoghi oomo omhạr awe. Odị atọ aḅenhị bumatuạn phọ odị mọ oghiọm ghisigh oḍighi phọ odị amhiighom bọ, ongọ ghan ogbaanhaạn tutụ bidị osiemhi “eekuna aḅirini phọ.” (Iiḍighi 1:8) Ii, bidị bịn ko/tue oḍighi oḍighi phọ ophọn phọ r’inyaạm abidị. Kewạ ni mọ bidị omhoọgh uwaloor iigbia phọ—“olọgh ḍighaạgh phọ [nwt]” aZizọs aguanhaan bọ bidị. (Jọn 14:26; Zech. 4:6) Ungọ uwaloor iigbia phọ bumatuạn phọ Pentecost 33 C.E. R’olhoghonhaạn aḍighaạgh uwaloor iigbia phọ, bidị umhiigh ogbạ ikpo onhụ phọ egina amem, kụ esi ekulha amem asimuonịr umheeraam ni dom iiḅi iinhaghạn phọ. (Iiḍighi 2:41; 4:4) Mem dị awe omhiigh okpuuroghọm abidị, bidị u/meel uḍighanhaan esi oghiilhaan, kuolọ bidị ulhọm Enhaạn olhoghonhaạn aḍighaạgh. Bidị uuḅereghị mọ: ngọ rebenẹ phọ anạ “akpọ ologhi oghaaphọm ghan oghaạph phọ anạ.” Uwaloor iigbia phọ amuza ni loor oomo abidị kụ oghiọm ghisigh “oghaaphọm ghan oghaạph phọ Enaạn r’akpọ ologhi.”—Iiḍighi 4:18-20, 29, 31. w20.10 21 ¶4-5

Eeghe kụ iḍighi kụ yira kotue bọ ni okuphom owol mọ aZihova aḅeton ni Zizọs siphẹ aḍuugh phọ? Ibadị awe urọl li dị osighẹ riḍien abidị omhiinhọm kụ oḅilhẹ oghaạph mọ moḅeton Zizọs siphẹ aḍuugh phọ. (1 Kọr. 15:5-7) Oḅẹl oye dị otelhedom mọ aPọl aghaạph aghol pọ aPita (Kifas). Aḍita abutelhedom umheeraam aani ni mọ aPita amhiịn ni Zizọs mem mọ oḅeton bọ. (Luk 24:33, 34) Opumhom isiẹn, “aḍioph r’iyạl” abutelhedom mọ umhiịn ni Zizọs mem mọ oḅeton bọ. Ipẹ reten kụ aKraist “amitenaan ḍita abuọ asiya dị opel [500] mem,” eeni iḍighi siphẹ ookpomhoghan ibo phọ ophạm bọ epẹ Galili, oghaạph bọ oghol siphẹ Matiu 28:16-20. AZizọs aḅilhẹ kẹn “amitenaan Jems,” eeni oọny onhiin phọ odị u/meeraam bọ eḅẹl amem mọ m’aZizọs kụ aMesaya phọ ni. (Jọn 7:5) AJems romhiịn Zizọs phọ moḅeton bọ, bịn amheeraam. Iikia i/lo, lhạ phọ 55 C.E. mem mọ aPọl agẹ bọ ḍinyạ phọ aḍiẹn phọ, ibadị awe dị osighẹ riḍien abidị omhiinhọm Zizọs phọ oḅeton bọ urọl li. w20.12 3 ¶5, 7-8

Ketue ni ikparanhaạn iyira ootughiạn eten dị emhoon mem dị yira u/moon, ekạr nuụn ekpaariọm mem dị e/moon phọ mebia. Esi iduọn phọ, soman aZihova ilọ olhoghonhaạn aḍighaạgh. Ghalhamọ r’iduọn odị iyira ruu/konhom ghan bọ eten iiḍaạny rodon, odị ruudereghị ghan ni iyira kaḅilhẹ angọ inyaạm okparaghạm. (Ps. 94:19) Esi omaạm, odị atue ni aḍighi idị abumor phọ ayira kotu uḍighinhaan iyira raraạr dị remoghi. Odị atue ni anyu bumor phọ oru ooḅereghị r’ayira. Obobọ atue ni aḍighi idị yira kootughiạn riisi aBaibul dị kiidereghị iyira, eeni idị egbolhomaam ookiạ oḍuom olhoghi phọ ayira orọl r’ogey omhoon aloor siphẹ omhoom aḅirinhi phọ ratu bọ. (Rom. 15:4) Toroboiperolbọ, yiraotue ni ologhoma mọ yira ro/ḍighi mun ipẹ yira oḍighi ghan bọ epẹ erugh phọ. Oniin onyọ umarani amesịn kụ alhoghonhaạn ghan ḍighaạgh ophooghu esi 37 asiạ! Odị amhoọgh kansạ, aạy nyodị, ḅilhẹ r’ezẹgh dị erọl siphẹ aḍizu phọ odị. Kuolọ iphẹn phọ bịn i/kikima nyodị ongọ ogbaanhaạn. Odị angọ ghan ni ogbaanhaạn sinọs phọ r’abunhọn abuọ arookonhom mọ dị oru ghan ophogh odị, kụ malhoghonhaạn ḍighaạgh 17 awe olhegheri igey phọ! w20.12 24 ¶9; 25 ¶12

Otelhedom mọ aPọl akạr amhoghi olhoghonhaạn aḍighaạgh. Lhạ phọ 56 C.E., aḍita awe ughị ni bịn oghọgh nyodị omiteom siphẹ otu iiḅereghị phọ epẹ Jeruselem bịn onyạ oghiigh odị. R’eḅaạl ḍieriphọ aḍio phọ bịn osighẹ Pọl oghị siphẹ otu iiruẹn phọ, kụ amulọgh ḍien phọ uwạ ni ophanyị odị. (Iiḍighi 21:30-32; 22:30; 23:6-10) Mem mọ amuphẹ phọ, eeni aPọl aatughiạn ni mọ, ‘K’apụr amem kụ edị mị kakparạm ghan roofolha phọ iphẹn phọ?’ Eeghe olhoghonhaạn aḍighaạgh kụ edị aPọl amhoọgh? Rosiph bọ Pọl ḍughul, kụ “Omoọgh-we phọ,” aZizọs, aru amheerạ atuman nyodị kụ aḅenhị mọ: “Moọgh okparạm. Idiphọ nạ aghaạph bọ iIọ amị epẹ JeruseIem kụ idị nạ kughaaphaạn ni imị epẹ Rom.” (Iiḍighi 23:11) P’eeghe okparamhị dị akasiạn r’amem mọ! AZizọs asẹph ni Pọl ilọ ogbaanhaạn phọ odị mangọ epẹ Jeruselem. Kụ aḅilhẹ aguanhaan mọ odị kasi ni Rom, akiọm ghisigh angọ aani ogbaanhaạn epẹ phọ. Iikia i/lo, mem mọ oguanhaan bọ nyodị ipẹ phọ, aPọl alhoghoma ni oghoph idiphọ obumoọny dị odẹ amhaạr aghuraam. w20.11 12 ¶1, 3; 13 ¶4

Oḍuomolhoghi phọ ayira ilọ Omhạr phọ “akịgh idiphọ ekạn dị okananaạn [sighuḍum mọ] ayira,” raḍighi ghan idị yira ro/piigha ghan ghalhamọ asidọl phọ inmia ni. Tuutughiạn oguan phọ aZihova ilọ amem dị ikarạph iitughiạn ke/tọl ghan mun. (Isa. 65:17) Gbiom olhoghi dị nạ odi omhoom aḅirinhi dị eephọ kụ edi, aḅirinhi dị asidọl dị kekọm ooḅaghamhiạn aloor i/lo mun. (Mic. 4:4) Oghaạph ghan ilọ omhoom aḅirinhi phọ oḅenhị abunhọn awe kekparamhị kẹn oḍuomolhoghi phọ anạ. Esi iduọn phọ, ḍighi oomo ipẹ nạ katue bọ siphẹ oḍighi iphelhegbeel phọ r’oḍighi awe bumatuạn phọ. Nạ aḍighi ghan iduọn phọ, ‘eekuna phọ, . . . araraạr phọ ipẹ nạ aḍuom bọ ologhi phọ kemite ni idiphọ nạ rawạ bọ.” (Hib. 6:11) Iduọn aḅirinhi phọ ophọn rasi bọ eekunha, yira kosoman ni sidọl dị kekọm ghan ooḅaghamhiạn aloor iboom. Yira kotue ni opoomhị loor kụ okaran asidọl phọ ipẹ phọ, kuolọ ke/si inyaạm ayira, esi oḍuom ghan olhoghi aZihova. Oḍeenhaan esi iiḍighi phọ ayira mọ yira omoọgh ni omheeraam okị esi oguan phọ aZihova aḅẹm bọ mọ: “Nyinha kemoọgh inyaạm esi ophoomhị ghan aloor kụ oḍeenhaan oḍuomolhoghi.”—Isa. 30:15. w21.01 7 ¶17-18

Lọgh elhegh mọ aJems 5:11 esighẹ ephomhoghiạn amatir phọ aZihova ekomọm enhọn eegharạ dị riḍur ghan iyira ketumeriom nyodị—eegharạ onmạ-ighirigiir phọ odị. (Ex. 34:6) Eniin eten dị aZihova ruḍeenhaan ghan iyira onmạ-ighirigiir pọ esi osạr ghan owilhenhaạn asipiomạn phọ ayira. (Ps. 51:1) Siẹn aBaibul phọ, onmạ-ighirigiir apelhom ni oḅẹm mọ osạr owilhenhaạn bịn. Onmạ-ighirigiir phọ pọ iyaạr phọ epẹ retir ghan bọ oye oḍighi iyaạr omiteom mem dị amhiịn oye dị odi esi iiḅaghamhị. AZihova akaạph ni amiteom mọ eephuạ phọ odị amhoọgh bọ olhoghonhaạn ayira ḍighaạgh epu ni nyephẹ onhiin amhoọgh bọ aghị esi oọny odị. (Isa. 49:15) Mem dị yira odi esi iiḅaghamhị, onmạ-ighirigiir phọ aZihova ranyu ghan ni nyodị olhoghonhaạn ayira ḍighaạgh. (Ps. 37:39; 1 Kọr. 10:13) Yira kotue ni oḍeenhaan onmạ-ighirigiir bumor r’abumarani phọ ayira esi osạr ghan owilhenhaạn abidị ḅilhẹ ku/lọgh ghan iyaạr olhoghi mem dị bidị upiomạn iyira. (Efẹ. 4:32) Enhọn ekpanhạ eten dị yira kotue oḍeenhaan onmạ-ighirigiir bumor r’abumarani phọ ayira pọ olhoghonhaạn ghan abidị ḍighaạgh mem dị bidị osoman ḍikparamhinheẹn adọl. Yira oḍighi iduọn phọ, pọ yira rotuughaạny ghan aZihova, opọ amhoọgh bọ iboom igbiririph r’onmạ ighirigiir dị apelheghiom.—Efẹ. 5:1. w21.01 21 ¶5

Ewạ dị uw-emhụ eghunotu kamoọgh ghan ephoghom dị eeleeny. Odị ku/lọgh muboom amem siphẹ oḍighi owạ kụ olhe phọ odị bịn aphogh agunhọm oḍighi idị eghunotu phọ odị komoọgh siya dị ekpạr r’aZihova ḅilhẹ r’oghoph eghunotu phọ odị, ghalhamọ kẹn r’otughemhị ghan abidị. AZihova ratughemhị ghan kaḅilhẹ ulhiọm iyira ilọ olhoghonhaạn ayira ḍighaạgh. (Hib. 12:7-9) Idiphọ Odẹ phọ odị, aZizọs atughemhị ghan ni buphẹ orọl bọ eeḍiạn odị r’eten ephomhoghiạn. (Jọn 15:14, 15) Odị aḅaạm ghan ni bidị kuolọ eyoghoyoghọ eten. (Mat. 20:24-28) Odị anaghanhạn ni mọ yira u/munughan ḅilhẹ mọ yira ropiomạn ghan ni. (Mat. 26:41) Uw-emhụ eghunotu dị ratuughaạny aZihova r’aZizọs ralegheri ghan ni mọ anhịr phọ odị ḅilhẹ r’ibạm anmụny phọ u/munughan. Esi iduọn phọ, odị ‘ra/mooghaam ghan’ anhịr phọ odị obobọ ibạm anmụny phọ. (Kọl. 3:19) Kparipẹ ghụn, odị ‘rapoomi’ ghan ni loor kasighẹ aḍighinhom ḍinhị olhogh phọ ogẹ bọ siphẹ Galatia 6:1 orue oolemhi ghan abidị, ḅilhẹ odị alegheri ni mọ onọ kẹn o/mhunhughan aani. Idiphọ aZizọs, odị alọgh ni elhegh mọ emạ eten otughemhị ghan pọ omhoọgh emạ eḍeenhaan. w21.02 6-7 ¶16-18

AZihova asighẹ etagharạn phọ kụ akoom ghuḍum atorobọ oye siẹn ookpomhoghan phọ, r’atorobọ oye dị amheeraam aani ekiạ phọ aZizọs. (Mạk 10:45; Iiḍighi 20:28; 1 Kọr. 15:21, 22) Kụ iḍighi kụ, ekpeanhaạn ni dị aZihova kamạ Zizọs phọ angọ bọ ghuḍum mọ odị idiphọ etagharạn, maḍighi uw-emhụ ookpomhoghan phọ. Kụ idiphọ uw-emhụ ayira, aZizọs amoọgh ni iikpọ ongọ ayira itọ ḅilhẹ r’omhiịn mọ torobọ oye, torobọ eghunotu, ḅilhẹ r’oomo ookpomhoghan phọ odaphạn ni. (Gal. 6:2) AZizọs raḍighi ghan ni idị epelhom ongọ ayira itọ. Odị ramaạr ghan ni kaphogh ḅilhẹ kamhaghamhị maạr torobọ onyọ ayira. (Efẹ. 5:29) Abumarani phọ roḍeenhaan ghan mọ bidị olọgh ni eegu Kraist esi odaphạn ghan iiḅakiọm awe phọ abuphẹ odị amạ bọ mọ ophogh ghan bidị. Abumor roḍeenhaan ghan mọ bidị onaghanhạn ni iikolhobian aruw-emhụ phọ, esi olhọgh ghan eegu kụ oḅilhẹ oghuenhi ghan bumarani phọ. Mem dị oomo awe siẹn ookpomhoghan phọ —kụ onhaghanhạn oḅilhẹ olhọgh eegu iikolhobian aruw-emhụ phọ, ookpomhoghan phọ rakelhọm ghan ni eephọ. Kụ edị ekạr emhạn maạr pọ, resighẹ ghan iiseeny kụ etuomnaan Odẹ ephomhoghiạn phọ ayira opọ k’akẹ phọ, Zihova. w21.02 18-19 ¶14-17

Mem mọ aDavid r’awe eghạm mọ odị oghiil bọ osuma loor emhụ aSọl, bidị uwilhẹ ni rughunotu abidị r’oomo araraạr emhoọgh abidị oghị ee eghạm. Iduọn bidị oḅuạ bọ, bịn amulọgh ḍien oru owum oomo araraạr abidị oḅilhẹ osiphi rughunotu phọ abidị oḍuanhạm. Mem mọ aDevid aḅula bọ, odị mutue ni aatughiạn m’onọ amhoọgh bọ ni olhegheri iyaạr eghạm, m’onọ katue ni agbiighi bịn alegheri ikeḍi otagharanhạm rughunotu phọ abidị r’araraạr phọ bidị osigheọgh bọ. ADevid o/ḍighi idiphọ, kparipẹ ghụn odị awạ iiḅakiọm aZihova. aDevid apuru ni aZihova mọ: “Mị ukị ni ophorogh awe phọ abuẹn oru bọ eghạm mọ ephẹn ḍughụm?” AZihova aḅenhị ni Devid mọ odị aphorogh ni bidị, kụ angọ nyodị okuphom owol mọ odị katanyạn ni we phọ odị. (1 Sam. 30:7-10) Nạ atuughạ eeghe esi iphẹn phọ? Wạ ghan iiḅakiọm abunhọn kụ agbi osopha osopha. Iḍoọgh, ipuru aani ni odẹ r’onhiin anạ. Nạ katue ni amoọgh ogey oroma ḍighaạgh ikumor awe phọ abuẹn mobia bọ. AZihova aḍuom ni olhoghi ikumor awe phọ, kụ nạ kẹn ni ḍuom aani ni bidị olhoghi. AZihova amiịn bidị idiphọ “inmo” dị ongọ ookpomhoghan phọ. (Efẹ. 4:8) Nạ katue ni asopha ogey osopha eḍighi maạr dị nạ atuughaạny omheeraam mọ abidị aḅilhẹ anhaghanhạn ghan oroma lọ bidị ongọ nyinhạ. w21.03 4-5 ¶10-11

AZizọs aḅẹm mọ, eḍighi maạr dị yira u/sighẹ uḍighinhom ipẹ yira motuughạ bọ, pọ yira okịgh idiphọ oye dị alhọgh otu anyụ iisaạr. Odị rakumuan ni, kuolọ rapiemhi ni inyaạm odị bịn. Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị, mem dị oghim r’amuụm aḍigho aru arọph otu phọ, kameleghu ni. (Mat. 7:24-27) Iniin phọ kẹn ni, eḍighi maạr dị yira u/sighẹ uḍighinhom ipẹ yira otuughạ bọ, pọ yira opiemhi ni inyaạm ayira bịn. Kụ mem dị omheeraam mọ ayira aḍigh esi odẹgh ophogh obobọ yira osoman ikpuuroghọm, yira ko/tue omoọgh inyaạm omheerạ giph. Ḍieriphọ aḍighaạgh phọ, mem lọ yira otuughạ oḅilhẹ osighẹ oḍighinhom ipẹ yira otuughạ bọ, pọ yira kotue ghan ni osopha ogey osopha, omoọgh eephọ, ḅilhẹ omoọgh omheeraam dị akpạr. (Isa. 48:17, 18) Orue ophamhanhạm aḍimheerạ phọ ayira mem iiḅaghamhị, pọ ewạ dị yira kobeḍenhọm aZihova esi ogbor ghan ooḅereghị r’omhoọgh egey edeọm ituughạ Ekpo Onhụ phọ odị. Oomo amem yira ootughiạn ghan mọ iyaạr dị ekạr emhạn maạr dị yira koḍighi pọ osighẹ arughuenhian oruom aZihova. Yira kotue ni okuphom owol mọ aZihova r’amem r’amem iyira ku/ḅitonhaạn ḅilhẹ iyaạr i/lo dị ketue ekạ ephomhoghiạn phọ edi bọ igbo ayira r’odị.—Hib 13:5, 6. w21.03 15 ¶6; 18 ¶20