June

Ewạ ni dị abutughemhiạ phọ komoọgh ogey ogbolhomaam okị esi abuphẹ bidị rotughemhị ghan bọ. Miịn bidị idiphọ awe dị koḍighi aani ni bumor r’abumarani ghisigh. Ke/kạr edughanhaan bidị owilhẹ yogh abueriphọ arighirị phọ abidị, ḅilhẹ ronmeeghi araraạr siphẹ adọl aghuḍum mọ abidị kụ okumu aZihova. Abutughemhiạ dị osilor roḍighi ghan dị opọ bidị rotughemhị bọ kalegheri aani buọ ookpomhoghan phọ, dị kotue ni omoọgh egey etirom okị esi odị. Bịn medughanhaan opọ nạ ratughemhị ghan bọ ooḍikuan awe phọ Enhaạn, kotue bọ ni ologhonhaạn nyodị ḍighaạgh mem lọ ewạ. Yira rowạ dị torobọ oye dị ratuughạ ghan Baibul phọ kaloghoma mọ odị aḍighi aani ni pakirị eghunotu aKristẹn phọ. Yira rowạ dị ephomhoghiạn abumor r’abumarani phọ kụ keḍạ ḍiḅeraạn opọ yira rotughemhị ghan bọ. Bịn medughanhaan nyodị osoph oḍigh awe dị ko/loghonhaạn nyodị ḍighaạgh ooḅereghị aZihova. (Prov. 13:20) Kụ eḍighi maạr dị abugbaany arighirị phọ odị kụ otokaany nyodị, odị kalegheri ni mọ onọ amoọgh ni bugey arighirị dị odi siẹn oḍighom mọ aZihova.—Mạk 10:29, 30; 1 Pit. 4:4. w20.10 17 ¶10-11

Yira omoọgh oḍighi oyaghirị aZizọs eḍighi maạr dị yira rowạ omhoọgh imạ asiya r’aZihova. Eeghe kụ iḍighi? Ooḅeghiọn iyạl ariphigh. Eḅẹl phọ, aZizọs aḅenhị bumatuạn phọ odị mọ: “Odẹ phọ r’aIoor odị iphomoghiạn ni inyina. Idị eḍighi bọ nyina iphomoghiạn ni imị.” (Jọn 16:27) Odị aḅẹm kẹn mọ: “Oye dị kateẹny Odẹ phọ amị o/lo, omuton oḍuạ esi amị kụ oghị oteẹny odị.” (Jọn 14:6) Oye dị rakparaghạ oḍigh arighirị r’aZihova dị u/pụr umoọgh igey asiya r’aZizọs akịgh idiphọ oye dị rakparaghạ ghan oḍigh otu kụ uu/go okạr onhụ aḍibuo phọ. AZizọs aḍighinhom ni oghaạph omaaniọm dị arọl iduọn phọ mem dị aghaạph ilọ odị idiphọ “onhụ aḍibuo oghoony iyooI igạ phọ.” (Jọn 10:7) Omhunhenhiom iyạl ephigh phọ pọ, aZizọs aaghironhaan oomo araagharạ odẹ phọ odị. Odị aḅenhị bumatuạn phọ odị mọ: “Olọ mumiịn imị mamiịn ni Odẹ phọ.” (Jọn 14:9) Kụ iḍighi kụ, ekpanhạ eten dị yira kotue olegheri aZihova pọ otuughạ ilọ adọl aghuḍum mọ aZizọs. Iduọn yira rotuughạ bọ ilọ aZizọs, ephomhoghiạn phọ yira omhoọgh bọ oghị esi odị kebụgh ghan bịn. Kụ idiphọ arighirị phọ ayira r’aZizọs rekpạr bọ, kụ idị ephomhoghiạn phọ yira omhoọgh bọ oghị esi Odẹ phọ kebụgh aani. w20.04 21-22 ¶5-6

Nạ aminạ emhinạ e/moon obobọ atolọm agadạ iidighila ḍughụm? Nạ ra/tue ghan mun karalhe agey obobọ ra/karaghị ghan mun kamhiịn eten ḍughụm? Eḍighi idiphọ, nạ katue ni akiọm ghisigh akumu aZihova r’iḍoọgh phọ ḅilhẹ r’abuẹn omoon bọ ḍughụm? Ii, nạ katue ni! Ibadị dị mokpọ r’abudị u/moon okị ni ghisigh rokiil eghiil aghuḍum mọ. Abidị ro/kiilhom r’inyaạm abidị. AZihova rangọ ghan bidị inyaạm mem dị bidị onhaghạn aani ipẹ rotughemị bọ epẹ ituughạ phọ, dị eego esi afon obobọ avidio. Bidị rokaạph ghan ni iiḅi iinhaghạn phọ koḅenị riil arookonom, sinọs, r’asiya abidị. Ka/ḅonyunu ozuan loor esi ipẹ nạ u/tue bọ uḍighi, bịn aḅenhị loor anạ mọ nạ adugh apughạn oghiil eghiil aghuḍum mọ. AZihova aphomhoghiạn ni nyhinạ loor esi omheeraam r’okparạm mọ anạ. Ophọn kụ amem dị nạ akạr amoghi olhoghanhaạn aḍighaạgh AZihova, kụ odị nyhinạ ka/wilhẹ. (Ps. 9:10) Kparipẹ ghụn, odị kaḍuraan ni atuman nyhinạ. w20.04 29 ¶16-17

Eeghe arumhuoghaạph kụ edị nạ katue ni aaḅeeghiọn r’oye dị amhoọgh ni ekụ iiḅereghị elọ odị? Kparaghạ ghan owạ araraạr dị iyạl phọ anyinha emheeraam. Eeni odị raaḅereghị aani ghan ni eginha egey Enhaạn phọ, eeni odị alọgh ni elhegh Zizọs idiphọ Opeliạ omhạr awe, ḅilhẹ odị amheeraam ni mọ yira odi mem asipioghọm dị resi eekunha. Daphạn iyaạr dị iyạl phọ anyinha emheeraam kụ aghaạph dom aBaibul phọ eten dị keḍạ ḍiḅeraạn oye phọ. Legheri ni mọ k/oomo araraạr phọ ipẹ ekụ iiḅereghị phọ rotughemhị ghan bọ kụ edị awe romeeraam ghan. Kụ iḍighi kụ mem dị nạ rolhegheri ekụ iiḅereghị oye phọ, kparaghạ awạ amhiịn ipẹ odị r’aloor amheeraam bọ. Oniin onyọ umor dị aḍighi onyọ amisonarị alhọgh ni elhegh mọ abuniin awe roḅẹm ghan mọ bunọ omeeraam ni itughemhị iraạr arumhụgh kụ eniin phọ, kuolọ rookia ghan ni mughumọ Odẹ phọ, r’Oọny phọ ḅilhẹ r’uwaloor iigbia phọ oḍighi ni eniin Enhaạn. Kụ aḅẹm mọ “Olhegheri iduọn phọ ridughanhaan ghan imhị omhiịn araraạr dị oye phọ r’amhị oḅọph ni omheeraam.” Kụ iḍighi kụ kparaghạ ghan alhegheri ipẹ awe phọ okạr bọ omheeraam. Bịn idiphọ otelhedom mọ aPọl, nạ katue ni “atophorọn bidị aḅaranaạn Kraist.”—1 Kọr. 9:19-22. w20.04 10 ¶9-10.

Yira kotue ni osoman ghisigh phọ r’akpọ oḅio loor esi dị aDaniel r’aJọn umheeraam mọ buphẹ okumu bọ aZihova r’aZizọs kokpetenhaan ni igbogh iiḅaghamhị phọ retu bọ. ADaniel aḅẹm mọ kogẹ ni siḍien abuphẹ kokpetenhaan bọ “siphẹ aḍinyạ” phọ Yira koḍighi ika kụ asiḍien ayira eḍigh aani siphẹ aḍinyạ phọ? Yira koḍighi oḍeenhaan mọ yira omoọgh ni omheeraam okị esi aZizọs, Oọny IyooI Ogạ phọ Enhaạn. (Jọn 1:29) Ewạ dị yira koḅọgh ghuḍum ayira ongọ Enhaạn kụ oḍiiny muụm. (1 Pit. 3:21) Ḅilhẹ ewạ mọ yira obakị aani Omhạr phọ k’Enhaạn esi oḍighi oomo ipẹ yira kotue bọ olhoghonhaạn aani ḍighaạgh bunhọn oru olhegheri aZihova. Nyiidiphọ kụ amem dị ewạ okuamhị okparamhị oḍuomolhoghi phọ ayira esi aZihova r’ookpomhoghan aḍita arebenhẹ phọ odị oḅạr bọ nyodị. Ophọn kụ amem obakị Omhạr phọ k’Enhaạn. Yira oḍighi iduọn phọ, yira komoọgh ni pelieẹny mem mọ Omhạr phọ k’Enhaạn kapiemhi bọ uw-emhạ epẹ esiinyọm mọ r’uw-emhạ epẹ esoorom mọ. w20.05 16 ¶18-19

Adạm r’Iv ulhegheri ni ḍien phọ aZihova, ḅilhẹ r’igey dị emhạn maạr ilọ odọ phọ oye phọ Odị aru bọ. Bidị ulhegheri ni mọ odị kụ Olemhiạ phọ, angọ bọ bidị ghuḍum, imạ esi orọl, ḅilhẹ r’ogey olom obobọ anhịr. (Gen. 1:26-28; 2:18) Toroboiperolbọ, bidị ughiọm ni ghisigh osighẹ ilhoghi phọ abidị emhunhughan bọ, ogbirimaam ghan oomo ipẹ aZihova maḍighinhaan bọ bidị ḍughụm? Bidị ughiọm ni ghisigh olhọgh ghan ophophe ephomhoghiạn r’osereghiạn oghị esi Oye phọ rameera bọ ḍien phọ aḍiphẹ phọ ḍughụm? Ophagharanhaạn phọ amite ni mem mọ amulọgh ḍien phọ Enhaạn adẹgh bọ bidị aphogh. ASetan aḍighi mudị ekarạph iyaạr kụ reḅạ kụ apuru Iv mọ: “Enhaạn akạr ri aḅẹm mọ nyinha ki/le eemuma oomo ireeny phọ edi bọ siẹn oghoony phọ ḍughụm?” (Gen. 2:16, 17; 3:1) Aḍipuru phọ aḍiphẹ phọ epamhanhạm okpẹ dị aaghiạn idiphọ okarạph ooghọ. Enhaạn aḅẹm mọ bidị olhe ni eemuma atorobọ oreeny emuton nyoniin. Kụ iḍighi kụ aḍipuru phọ aSetan ilhọgh okpẹ ipẹ Enhaạn eghaạph bọ. Ikọm idị bidị ootughiạn mọ Enhaạn ra/nmo ghan inmo. Eeni kẹn Iv aatughiạn ghan mọ, ‘Emạ iyaạr edi ni dị Enhaạn aaghinhaạn nyodị.’ w20.06 3-4 ¶8-9

Abuniin arebenhẹ aZihova rologhoma ghan ophin olhoghi loor esi iyaạr dị onyọ umor obobọ onyọ umarani aḍighi bidị. Otelhedom mọ aPọl alhọgh ni elhegh mọ onyọ umor obobọ onyọ umarani atue ni uḍighi iyira “ikarạph”. Eeni amem otue ni uzoọm iyira eten dị ii/leeny, eḍighi maạr dị yira u/gona loor, yira kokạgh ni olhoghi. Ophin olhoghi katue ni akọm idị oye kaḍuraan aḍuạ esi awe phọ aZihova. Oniin onyọ umor dị oghol mọ Pablo epẹ South America, odị dị ogbaanhaạn iyaạr dị i/tu inẹ, bịn aroph roopoogh phọ odị siẹn ookpomhoghan phọ. Odị azọ ika? APablo aḅẹm mọ, “iphin ni olhoghi amhị, bịn enụm enụm mị amhiigh oḍuraan oḍuạ isiẹn ookpomhoghan phọ.” Obobọ oye dị maḍighi ghan ikarạph igbaany, ooruẹn olhoghi phọ katue ni aaḅaghamhị bịn ekọm idị kaloghoma mọ onọ o/kpeanhaạn mun dị Enhaạn keḍeenhaan ephomhoghiạn. Ghalhamọ odị makiton ni oḍeenhaan nyodị onmạ ighirigiir, eeni odị atue ni aloghoma mọ onọ o/kpeanhaạn mun orọl igbo awe phọ Enhaạn. Nạ aloghoma ika ilọ abumor r’abumarani dị osoman sidọl phọ iphẹn oghaạph bọ oghol siẹn phọ? w20.06 19 ¶6-7

Yira phọ kẹn ni ewạ ni dị yira kotọph ghan omiịn sidọl dị ketue ni ekọm iiḅaghamhị ingọ iyira. (Hib. 5:14) Esi omaạm, ewạ mọ osighẹ osụ-olhoghi kụ osaḅarạm ghan reephegh r’umoore phọ ayira. ATV r’asifim regbor ghan k’eḍeenhaan roozọ dị i/ḅaạl, kụ aroozọ phọ iphẹn phọ ebeeph ni esi Enhaạn kụ ketue ni ingọ iyira iiḅaghamhị. Kụ iḍighi kụ oghel umoore dị katue ni adughe ephomhoghiạn phọ yira omhoọgh bọ oghị esi Enhaạn. (Efẹ. 5:5, 6) Ewạ dị yira kotọph ghan omiịn iiḅaghamhị dị iinhaghạn abuẹn momheel bọ oḅuạ siẹn igey phọ kekọm. Bidị rokparaghạ ghan oḍighi idị yira komoọgh iikia ilọ abumor phọ ayira r’oḍighom mọ aZihova. (1 Tim. 4:1, 7; 2 Tim. 2:16) Odọ iinhaghạn phọ iphẹn phọ ketue ni edughe omheeraam mọ ayira, yira omoọgh oghel okpẹ iikelheghian phọ iphẹn phọ. Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị odọ iinhaghạn phọ iphẹn phọ, “awe dị iloghi abidị meḅaaghaph, igey phọ kẹn bidị i/Ioonaan mun” kụ rogbaaghị ghan. Aḍiigbu phọ abidị pọ okọm ‘ogbaragbarạ r’iikonoghiạn.’ (1 Tim. 6:4, 5) Bidị rowạ dị yira komeeraam iboroghom mọ abidị, ḅilhẹ r’oḍighi idị yira ko/ḍuom olhoghi bumor phọ ayira. w20.09 29 ¶13, 15

Ewạ mọ oniin azoọm ghan nyooriphọ ephomhoghiạn ḅilhẹ kẹn r’olhọgh eegu siphẹ apinien phọ. (Efẹ. 5:33) ABaibul phọ atughemhị mọ yira ogbon ghan ongọ ghan kparipẹ r’aạr ghan. (Iiḍighi 20:35) Eeghe eegharạ kụ ketue eloghonhaạn ḍighaạgh olom r’anhịr oḍeenhaan ghan ephomhoghiạn r’olhọgh eegu? Ophagharanhaạn phọ pọ, osooromhi aloor. Osooromhi aloor malhoghonhaạn ni ḍighaạgh ibadị arughunotu aKristẹn omhoọgh oboom oḅaạl olhoghi siphẹ apinien phọ abidị. Esi omaạm, oniin olom dị oghol mọ Steven aḅẹm mọ: “Eḍighi maạr dị nyinha eḅọph, nyinha keḅọph ni onhụ ekumuan ekạr ekpaariọm mem lọ iiḅaghamhị emite. Kparipẹ rootughiạn mọ iphẹn kụ iḅeraạn imhị, tuutughiạn ghụn idị eḅeraạn nyooriphọ.” Anhịr phọ odị Stephanie, alhoghoma aani kẹn iniin phọ, odị aḅẹm mọ. “Oye o/lho dị keḅeraạn orughan r’oye dị r’odị kotuạn ghan oomo amem. Mem dị iiḅaghamhị emite siphẹ olhoghotu phọ, yoor rokparaghạ ghan ni olhegheri iyaạr phọ ekọm bọ, kụ yoor ooḅereghị, owaaghị raraạr, oḅilhẹ okaaphọgh. Yoor rokparaghạ ghan oolemi iiḅaghamị phọ k/eenan asiloor.” Okạr agey, olom r’anhịr romoọgh ghan ni suọ mem dị bidị uu/tughiạn iitughiạn dị epel bidị loor. w20.07 3-4 ¶5-6

Ka/beḍenhọm ghan inyaạm anạ, obobọ emhaạr anạ mem dị nạ rakumu aZihova. Otelhedom mọ aPọl aghị ni askul agey—oniin oḍiemhiom abuọ aJu phọ dị olhọgh ghan eegu agey, dị oghol mọ GamelieI kụ atughemhị nyodị. (Iiḍighi 5:34; 22:3) Amem irọl li dị aPọl aḍighi oye dị aghị ghisigh iboom igbo awe aJu phọ. (Iiḍighi 26:4) Kuolọ aPọl o/beḍenhọm loor. APọl aḅaạl li olhoghi awilhẹ yogh oomo araraạr phọ eḍighi bọ idị odị amhoọgh iikpọ odaphạn ephoghom aḅirinhi phọ. (Fil. 3:8) APọl asoman ni ḍikparamhinheẹn asidọl iduọn odị aḍighi bọ onyọ amatuạn aKraist. Okạr eelhe phọ odị bịn ulhọgh ni nyodị ḍien. (Iiḍighi 23:12-14) Kụ abuọ aRom mọ oḍighi bọ buọ emhạ phọ odị ugurọgh ni nyodị oḅilhẹ okasaghiọm ikoli. (Iiḍighi 16:19-24, 37) Oḅarạm isiẹn, asidugh phọ aPọl ikọm ni kẹn eboom eephinha engọ nyodị. (Rom. 7:21-25) Kuolọ kparipẹ romheera mọ amulhọgh ḍien phọ obobọ asidugh phọ eḅonyon nyodị ezu, odị ‘amhiloghọm ghan.’ Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị mem dị odị adugh kụ edị odị ramiịn ghan dị iikpọ Enhaạn reḍighi oḍighi loor odị.—2 Kọr. 4:7; 12:10. w20.07 16 ¶7-8

Ḍio arodon ekạr emoghi dị yira kozumaam ongọ obobọ ogbon oḍighi iphelhegbeel phọ. AZizọs aḅẹm mọ oḍighi phọ ophọn phọ kabụgh ni iboom mem dị odị amhugh. Roḅeton nyodị, aZizọs aḍighi ni idị abuniin abumatuạn odị ozẹ iboom ina eten iiḍaạny. Odị asighẹ eepoogh phọ epẹ phọ aḅenhiọm bidị mọ oḍighi akonị awe phọ kụ amhạn maạr apu torobọ iyaạr dị bidị roḍighi. (Jọn 21:15-17) Kụ odị agbi bọ ogheel k’akẹ, aZizọs aḅenhị bumatuạn phọ odị mọ oḍighi iphelhegbeel phọ odị m’amhiighom bọ kabụgh ni iboom dị tutụ bidị ko/ḍighi ogina aramhạ phọ edi bọ Izrạl bịn. (Iiḍighi 1:6-8) Ibadị asiạ reten, aZizọs aḍeenhaan ni uḍien otelhedom mọ Jọn, dị odị kamiịn raraạr dị kemite “ḍughul otu” omoọgh-we phọ. Siphẹ uḍien phọ aJọn, Odị amhiịn iyaạr aḍiigu dị emite, odị amhiịn dị ookpaạny ragbeelhom “oghaạph k’agee-pọ phọ” kaḅenhị “oomo areelhe phọ r’arughunughun r’arunhụ r’aramạ oomo aḅirini phọ.” (Ogan. 1:10; 14:6) Dị eegholhaan ni, ogbi aZihova ḍio arodon pọ omhiịn mọ oḍighi ni oḍighi iphelhegbeel phọ ophọn phọ tutụ eteẹny mem dị odị kaḅẹm mọ mekasiạn. w20.09 9 ¶5

Inhọn igbogh iiḅaghamhị iḅilhẹ ni erọl siphẹ eghunotu phọ Ebraham. Anhịr phọ odị Sera, odị akạr bọ aphomhoghiạn ko/mhạr moọny. Esi ibadị asiạ, bidị ulhoghoma ni mabi loor iphẹn phọ. ASera o/lhegheri mun ilọ oḍighi, kụ asighẹ ebenhẹ onyanhị odị Hegạr, angọ Ebraham pidị amaranaạn bidị moọny. Kuolọ mem mọ aHegạr asoph bọ eghun Ishmael, odị amhiigh ni ogilaạm aSera. Asidọl phọ ilhoghorị ni dị tutụ aSera aphorogh Hegạr siphẹ otu phọ. (Gen. 16:1-6) Eekunha phọ, aSera asoph ni eghun kụ amharanhaạn Ebraham oọny kụ odị aghol mọ Aizịk. Ebraham aphomhoghiạn ni iyạl phọ anmụny phọ odị, Ishmael r’ Aizịk. Kuolọ loor ekarạph eten phọ epẹ Ishmael azoọm ghan bọ Aizịk, ukpaariọm ni Ebraham mọ odị aphorogh Ishmael r’aHegạr. (Gen. 21:9-14) Onyebel r’oten, aZihova aḅenhị ni Ebraham mọ odị asighẹ Aizịk aphighironhọm ekiạ. (Gen. 22:1, 2; Hib. 11:17-19) Siẹn asidol phọ iphẹn phọ, Ebraham aḍuom ghan ni olhoghi mọ aZihova kaḍighi ni idị araraạr kenighenhaạn nmụny phọ odị. w20.08 4 ¶9-10

Tuutughiạn ibo phọ abuphẹ koḅerion bọ komoọgh bọ, mem dị bidị onme dọl aghuḍum mọ abidị, orue orolhọm asiigbu phọ Enhaạn. Buphẹ konmeeghi bọ dọl aghuḍum mọ abidị komoọgh ni eepoogh omhoọgh aghuḍum k’agee-pọ dọl aParadais. Ḍieriphọ aḍighaạgh phọ, aZihova ka/meera abulọ u/meera unmia orọl ogbaragbaramhị eephọ aParadais phọ. (Isa. 65:20; Jọn 5:28, 29) Eeḍiạn itooghị Omhạr phọ Enhaạn, oomo awe phọ Enhaạn komiịn ni omhunhughan ipẹ edi bọ siphẹ Proverbs 10:22 eḅẹm bọ mọ: “Aḍisẹph phọ k’ aZihova kụ reḍighi ghan idị oye kameel eelạ, ḅilhẹ Odị ra/ḅarạm ghan eephinha.” Uwaloor phọ aZihova katolhạn ni we phọ Enhaạn, kụ bidị omoọgh igey asiya r’odị, kụ bidị okiọm ghisigh otọl aani idiphọ aKraist, oḍighi we dị momhunhughan. (Jọn 13:15-17; Efẹ. 4:23) Torobọ aḍio bidị kopoph ghan bịn okị ghisigh, oḍighi bugey awe. P’eeghe ibo dị ketọl mem mọ amuphẹ phọ!—Job 33:25. w20.08 17 ¶11-12

Ewạ mọ yira olhegheri mọ buniin aKristẹn phọ abuphẹ odi bọ dọl egelenyạ phọ kụ usopha mọ bunọ kotọl dọl egelenyạ. Abunhọn aKristẹn dị odi dọl egelenyạ phọ, eeni keḅeraạn ni ophin anhịr obobọ aạl ilhom, kuolọ ko/mhiịn oye dị akasiạn. Kuolọ buniin eeni olom obobọ anhịr abidị kụ mamhugh. Etigheri iyaạr phọ eḍighi bọ, ekpẹ ni dị buọ ookpomhoghan phọ komiigh oopuru yogh abidị iyaạr phọ eḍighi bọ kụ bidị ilhom k/aạl bọ obobọ anhịr k/ophin bọ, ḅilhẹ kẹn oḅẹm mọ bunọ kologhonhaạn bidị ḍighaạgh owaanhaạn olom obobọ anhịr ḍughụm? Kuolọ eḍighi maạr dị bidị kụ nyinhạ u/ḅenhị, pọ nạ ragbi mọ abumor r’abumarani phọ abuẹn phọ kologhoma ika eḍighi maạr dị nạ aḅẹm mọ nạ rawạ owaanhaạn abidị anhịr obobọ olom? (1 Tim. 5:13) Keḅeraạn ni bumor r’abumarani phọ ayira abuẹn odi bọ dọl egelenyạ phọ eḍighi maạr dị yira omhaghamhị bidị maạr loor esi imạ araagharạ phọ abidị, k/ilọ idị bidị m’aạl ilhom obobọ u/bạl. Kparipẹ r’oseenyạn ghan abidị, enighẹ dị yira kosereghiạn ghan dọl phọ abidị ekpẹ bọ oḍuomolhoghi phọ. Yira oḍighi iduọn phọ, abumor r’abumarani phọ ayira odi bọ dọl egelenyạ phọ ko/loghoma mudị yira roḅenhị ghan bidị mọ: “Mị u/moọgh iyaạr oḍighinom anyina.” (1 Kọr. 12:21) Kparipẹ ghụn bidị komiịn mọ yira olọgh ni bidị eegu oḅilhẹ omaghamhị maạr esi phọ bidị ophạm bọ siẹn ookpomhoghan phọ. w20.08 29 ¶10, 14

AZizọs amitenhaan ni otelhedom mọ Pọl r’aloor. (1 Kọr. 15:8) APọl (Sọl) arọl eten dị rakị Damaskọs kụ anhaghạn bọ eḍọgh aZizọs phọ moḅeton bọ, aḅilhẹ amhiịn uḍien nyodị r’eegu phọ odị epẹ k’akẹ phọ. (Iiḍighi 9:3-5) Ipẹ emitenhaan bọ Pọl iḍighi ni idị odị alhegheri akuphom owol mọ uḅeton ni Zizọs. (Iiḍighi 26:12-15) Oghaạph phọ aPọl kaḍạ ni ḍiḅeraạn ibadị loor esi dị odị aphụr ghan agbiphoghọm Kristẹn phọ. APọl rokuphom bọ owol mọ uḅeton ni Zizọs siphẹ aḍuugh phọ, kụ alhọgh iboom inyaạm omhiịn mọ odị aḅenhị aani bunhọn igey phọ iphẹn phọ. Odị akparạm ni ikuphogh, ikoli, ḅilhẹ r’omuzaan aḍuugh ophiịny idiphọ odị rakaạph bọ igey phọ mọ aZizọs amhugh ni kụ moḅeton oḅilhẹ ongọ ghuḍum. (1 Kọr. 15:9-11; 2 Kọr. 11:23-27) APọl akạr akuphom owol mọ moḅeton Zizọs siphẹ aḍuugh phọ dị tutụ anyaaghiạn ni omhugh, ogbạ omheremhị omheeraam mọ odị. Areḍeenhaan aKristẹn oḅẹl okuron asiạ phọ i/ngọ aani nyinhạ okuphom owol mọ uḅeton ni Zizọs siphẹ aḍuugh phọ ḍughụm? Kụ ipẹ phọ i/kparamhị aani omheeraam mọ anạ ilọ oḅetenhu esi aḍuugh phọ ḍughụm? w20.12 3 ¶8-10

Yira otue ni opuruan siloor mọ: ‘Mị ragbor ghan ni kaghị ituughạ ḍughụm?’ Mem dị yira oghị ituughạ, yira ronaghạn ghan ni raghaạph dị riimhanhamhi ghan iyira, ḅilhẹ kẹn ooḅughonhaan abumor r’abumarani phọ rilhọgh ghan ni iyira kephophe. (Mat. 11:28) Yira otue kẹn ni opuruan siloor mọ, ‘Mị amoọgh ni egey edeọm ituughạ ogina amhị ḍughụm?’ Eḍighi maạr dị nạ odi ghan r’eghunotu anyinha, nyinha remiteom ghan ni mem ophạm iiseeny eghunotu phọ torobọ awiki ḍughụm? Obobọ eḍighi maạr dị ogina anạ kụ odi, nạ ratue ghan ni kaghiọm ghisigh atuughạ ghan mudị nạ odi r’eghunotu anyinha ḍughụm? Ḅilhẹ kẹn, nạ rapinhom aani ghan ni bin dị amhanhạm siẹn oḍighi iphelhegbeel phọ r’oḍighi awe bumatuạn phọ ḍughụm?’ Eeghe kụ iḍighi kụ ewạ bọ ni mọ opuruan siloor sipuru phọ ipẹ phọ? ABaibul phọ uḅenhị iyira mọ aZihova raaḅeghiọn ghan ni iitughiạn phọ r’ekpom mọ ayira, kụ iḍighi kụ ewạ mọ yira oḍighi aani ghan igina phọ. (1 Chron. 28:9) Eḍighi maạr dị yira omhiịn mọ ewạ onme asiigbu ayira, ezọ ayira, obobọ iitughiạn phọ ayira, pọ olhọm ni aZihova olhoghonhaạn aḍighaạgh. Nyiidiphọ kụ amem ookolhobian asiloor phọ ayira ilọ odẹgh ophogh phọ ratu bọ ghisigh. w20.09 19 ¶19-20

AZizọs asighẹ ni oghaạph omaaniọm amạ amiteom iyaạr dị oye dị rawạ oḍighi onyọ amatuạn odị kapụr aḍighi. Odị aghaạph ilọ oye dị rawạ olhọgh otu r’uw-emhạ dị rawạ oghị eghạm. AZizọs aḅẹm mọ, oye phọ rawạ bọ olhọgh otu phọ arọl li ude aphụr “agbiighi oomo ikpoki lọ kemanạm ologhọm otu phọ” ḅilhẹ mọ odaạm emhạ phọ rawạ bọ oghị eghạm mọ aphụr ri arọl ude “agbiighi mughumọ odị katue ni amoọgh iikpọ oghị odaluạn r’odaạm emạ phọ opọ” odị rakị bọ eenhan phọ. (Luk 14:27-32) AZizọs alhegheri ni mọ iniin phọ kẹn kụ edị ewạ dị torobọ oye dị rawạ oḍighi onyọ amatuạn odị kapụr agbiighi aaḅeghiọn alegheri ipẹ remạ ghan bọ odạph odị. Loor ephigh phọ ephẹn phọ, ewạ dị yira kologhonhaạn ḍighaạgh buphẹ yira rotughemhị ghan bọ dị bidị kotuughạ ghan r’ayira torobọ awiki orue oḍighi iphẹn aZizọs aghaạph bọ. Idiphọ otughemhiạ, ewạ ni dị nạ kapụr akuamhị aakolhobian ekpịgh ituughạ phọ. Tuutughiạn ghan ilọ opọ nạ ratughemhị bọ, agbirima ilọ ipẹ nạ katue bọ atughemhị eten dị edugh ḅilhẹ eegholhaan pidị opọ nạ ratughemhị bọ anhaghanhạn aḅilhẹ arue asighẹ aḍighinhom ipẹ nạ katughemhị bọ.—Neh. 8:8; Prov. 15:28a. w20.10 7 ¶5; 8 ¶7

Itọ phọ aZizọs eegholhaan ni. Yira omoọgh otughemhị awe raraạr phọ ipẹ odị atọ bọ uḅenhị iyira. Kuolọ ephigh iyaạr edi ni dị ewạ mọ olhọgh elhegh. AZizọs o/ḅẹm mọ: ‘Itughemị bidị oomo araraạr phọ mị atọ bọ iḅenị inyina.’ Kparipẹ ghụn aḅẹm mọ: Itughemhị bidị “ooko oomo araraạr phọ mị atọ bọ iḅenị inyina.” Orue odaphạn oroma phọ opọ phọ mem dị yira rotughemhị oye Baibul, pọ i/wạ moḍighi butughemhiạ bịn, kuolọ omhaạr ogbạ ghan oḅenhị bidị ilọ oḍighi. (Iiḍighi 8:31) “Ooko” itọ remạ ghan odạph itọ phọ. Mem dị yira rotughemhị we Baibul phọ, yira rotughemhị ghan bidị ipẹ Enhaạn rawạ bọ mọ oḍighi. Kuolọ yira omoọgh oḍighi idị epelhom siphẹ. Yira omoọgh otughemhị abidị ilọ osighẹ oḍighinhom ipẹ bidị rotuughạ bọ siphẹ adọl aghuḍum mọ abidị. (Jọn 14:15; 1 Jọn 2:3) Eḍeenhaan phọ ayira ketue ni etughemhị aani opọ yira rotughemhị ghan bọ, ilọ osighẹ asinhị iilhogh aBaibul phọ kụ oḍighinhom epẹ otu askul phọ, otu oḍighi, obobọ mem dị razaamhiạn loor r’abunhọn. Mem dị yira odi r’abidị, yira otue ni ooḅereghị olọm aZihova masighẹ uwaloor iigbia phọ aaḅakiọm bidị.—Jọn 16:13. w20.11 2-3 ¶3-5

Abumatuạn phọ aZizọs usoman ni ipaanhaạn kirokirọ. Esi omaạm, ikpooghinheen arinyạ iigbia phọ i/ḍiza mem mọ opọ phọ. Arinyạ osighẹ otuughaạm i/tọl, iduọn yira omhoọgh bọ ḍio arodon. Ḅilhẹ kẹn, awe dị oḅạ ghan runhụ aḍiaḅạ kirokirọ kụ edị bidị kokaạph oḅenhị. Etigheri ipaanhaạn phọ iphẹn phọ, r’oophugh abumatuạn phọ abuẹn phọ uḍighi ni oḍighi dị u/seere olhoghi—esi 30 asiạ, bidị ugbeelhom ni iiḅi iinhaghạn phọ “oleenye oomo aḅirini pho.” (Kọl. 1:6, 23) Siẹn amem mọ ayira, aZihova akiọm ni ghisigh raaḅakị kaḅilhẹ angọ iikpọ we phọ odị. Ogbogh apakirị iiḅakiọm mọ eḍuạ siphẹ aBaibul phọ, uwaloor phọ odị aphum bọ kụ ogẹ kụ atu. Isiphẹ phọ kụ edị yira omhiịn bọ dị ogẹ ilọ arukumuan phọ aZizọs ḅilhẹ r’itọ phọ odị eḅẹm bọ mọ abumatuạn phọ odị oghiọm ni ghisigh oḍighi phọ odị amhiighom bọ. (Mat. 28:19, 20) AZihova ra/lọgh ghan oye iiseẹny; odị aghaạph ni mọ kokaạph ni oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ oḅenhị we “oomo areelhe phọ r’arughunughun r’arunhụ r’aramạ oomo aḅirini phọ.” (Ogan. 14:6, 7) Odị rawạ dị torobọ oye kanaghạn aani dom Omhạr phọ. w20.10 21 ¶6-8

Uw-emhạ phọ Devid aḍighi oye dị aphomhoghiạn “olhogh phọ aZihova.” (Ps. 1:1-3) ADevid alhegheri ni mọ aZihova rapẹl ghan ni buphẹ osooromhi bọ loor kaḅitonhaạn buphẹ ophoophe bọ loor. (2 Sam. 22:28) Iphẹn phọ remạ ghan mọ aDevid amheera mọ olhogh phọ Enhaạn anme iitughiạn phọ odị. Odị agẹ mọ: “Mị kaaseeny ni aZihova, opọ muroma bọ imhị. Ghalhamọ ḍughul aḍughul, iitughiạn phọ amhị r’iilemhi ghan ni imhị.” (Ps. 16:7) Eḍighi maạr dị yira osooromhi loor, yira komeera ni mọ Ekpo Onhụ phọ Enhaạn kụ eelemhi ghan iitughiạn phọ ayira kụ egbi oteẹny amem dị kirorori iyira elọgh esi oḍighi iyaạr dị i/nighẹ. Ekpo Onhụ phọ Enhaạn kekịgh idiphọ edọgh dị riḅenhị ghan iyira mọ: “Ephẹn kụ eten phọ. Itelhe nyeẹn.” Kiphụr ghan iyira rurụ mem dị yira rowạ opiọm eten phọ—moghị elhiom obobọ ekeeny. (Isa. 30:21) Esi iduọn phọ, yira onhaghanhạn aZihova, yira komooghọm ni suọ esi ibadị areten. (Isa. 48:17) Esi omaạm, yira kokpetenhaan ni umugholoor phọ ratọl ghan bọ mem dị oye ruulemhi iyira. Ḅilhẹ yira oḍuraan otuman aZihova loor esi dị yira olọgh elhegh mọ Enhaạn ruphạm ni yira idiphọ odẹ r’oọny.—Hib. 12:7. w20.11 20 ¶6-7

Iitughiạn phọ iphẹn phọ itir ri ibadị siphẹ Korịnt. (1 Kọr. 15:12) Ḅilhẹ kẹn, eeni abunhọn uutughiạn ghan mọ oḅetenhu esi aḍuugh phọ aḍighi oghaạph omaạm bịn, mọ yira umhugh idiphọ abuḍighinhom ikarạph kụ oḅerenhu mem mọ yira oḍighi bọ Kristẹn phọ. Etigheri ephigh phọ bidị otuạn bọ kụ u/meeraam bọ mọ oḅetenhu esi aḍuugh odi ni, omheeraan mọ abidị aḍighi eepua omheeraam. Idị eḍighi bọ, eḍighi maạr dị Enhaạn u/ḅeton Zizọs pọ u/kpẹ etagharạn ophelhọm omhạr awe esi ikarạph phọ. Esi iduọn phọ abuphẹ oghel bọ oḅetenhu esi aḍuugh phọ u/moọgh oḍuomolhoghi. (1 Kọr. 15:13-19; Hib. 9:12, 14) Otelhedom mọ aPọl r’aloor alhegheri ni mọ “moḅeton Kraist siphẹ aḍuugh phọ.” Oḅeton phọ opọ phọ apelheghiom nyopọ abuphẹ moḅerion ghan bọ—loor esi dị buphẹ moḅerion ghan bọ uḅilhẹ ni omhuughu. APọl aḅẹm mọ aZizọs aḍighi “iḅẹl iimuma abuphẹ koḅerion bọ siphẹ aralhạ aḍuugh phọ.” Odị kụ oḅẹl oye dị oḅeton ongọ ghuḍum idiphọ uwaloor, ḅilhẹ oḅẹl oye dị agheel k’akẹ.—1 Kọr. 15:20; Iiḍighi 26:23; 1 Pita 3:18, 22. w20.12 5 ¶11-12

Siphẹ oḅẹl okuron asiạ phọ. Aloor phọ repogh bọ erọl bọ Jeruselem uḅophoghạn ni okumuan, omhiịn mọ bidị opamanhạm ni eephọ oḅilhẹ omaạr oḅoonhomhị raraạr igbo awe phọ Enhaạn. (Iiḍighi 2:42) Esi omaạm, mem mọ oghaạph iḍun phọ alhegheri bọ bịn agholhoghọl mem mọ reteẹny bọ lhạ phọ 49 C.E., dị eego esi iiḅakiọm uwaloor iigbia phọ, aloor phọ repogh bọ uuḅeghiọn ni iiḅaghamhị phọ esoor bọ. Mọ ookpomhoghan phọ m”uḅọph bọ onhụ ilọ oghaạph phọ ophọn phọ, obọ oḍighi iphelhegbeel phọ muḅula ni omhạn. Kụ ghalhamọ r’iduọn bidị oḍighi bọ ni buọ aJu, abutelhedom mọ r’ikumor awe phọ u/meera ikạ eḍighinhom iyaạr abuọ aJu phọ obobọ abuẹn rotughemhị bọ emhoogh bidị. Kparipẹ ghụn, bidị uughiraan osoman Ekpo Onhụ phọ Enhaạn ḅilhẹ r’iiḅakiọm uwaloor iigbia phọ. (Iiḍighi 15:1, 2, 5-20, 28) Eeghe kụ iḍuạ emite? AZihova asẹph ni osopha phọ abidị, kụ eephọ r’amuḅọph esoor, kụ bidị oghiọm ghisigh oḍighi iphelhegbeel phọ. (Iiḍighi 15:30, 31; 16:5) Siẹn amem mọ ayira, Oḍighom mọ aZihova rakumuan ni kẹn omhiịn mọ opamanhạm ni eephọ oḅilhẹ omaạr oḅoonhomhị raraạr igbo awe phọ aZihova. w20.10 22-23 ¶11-12

Loor esi aḍikpọ, e/moon, obobọ inhọn araraạr, eeni yira ko/tue mun osianhaan omhoọgh iniin aroopoogh siphẹ ookpomhoghan phọ. Mem dị eḍighi iduọn phọ, yira kotue ni otuughaạny eḍeenhaan Uw-emhạ phọ Devid. Mem mọ oḅenhị bọ nyodị mọ odị kụ ka/lọgh otu iiḅereghị phọ Enhaạn—eepoogh dị odị akạr awạ ghan omhoọgh—odị abakị ni opọ Enhaạn asaḅạr bọ olhọgh otu iiḅereghị phọ. ADevid aghị ni ghisigh asogh r’ophooph olhoghi angọ ilọ oḍighi olhọgh otu phọ. P’eeghe emạ eḍeenhaan dị ekpẹ odaphạn aani! (2 Sam. 7:12, 13; 1 Chron. 29:3-5) Loor esi e’ ’moon, aHugues, oniin onyọ umor epẹ France, awilhẹ ni okumuan idiphọ oniin okumor oye ookpomhoghan. Odị o/rue ghan oḍighi r’iyaar siphẹ olhoghotu phọ kẹn. Odị agẹ mọ: “Eḅẹl amem mọ, mị uḅonyonhu ni azuan esi ootughiạn ghan mọ mị u/moọgh iyaạr oḍighinhom. Kuolọ esighẹ rekị bịn, mị arue amhiịn mọ i/nighẹ dị mị kakiigha loor amhị esi araraạr phọ ipẹ mị ka/tue mun bọ aḍighị, mị umhooghọm ni ibo esi ogbon ghan ipẹ mị katue bọ aḍighi angọ aZihova. Idiphọ aGideon r’iraạr arukuron awe eghạm mọ odị—aloor phọ edugh bọ ni—mị kakiọm ni ghisigh akpạr apu!”—Judg. 8:4. w20.12 25 ¶14-15

Siphẹ aḍinyạ aBaibul phọ otelhedom mọ aJọn agẹ bọ ilọ adọl aghuḍum mọ aZizọs, odị aḍighinhom ni ikpo onhụ phọ “ephomoghiạn” ḅilhẹ “aphomoghiạn” apuemhi iraạr abueriphọ abugeọm aGospel phọ. Igẹ phọ ophum bọ Jọn ogẹ, itughemhị iyira mọ ephomhoghiạn kụ enyu ghan torobọ iyaạr dị onyọ aKristẹn raḍighi. (1 Jọn 4:10, 11) Isighẹ ni mem kụ aJọn agbi bọ olhegheri ilọ iphẹn phọ. K/oomo amem kụ edị aJọn aḍeenhaan ghan ephomhoghiạn mem mọ odị aḍighi bọ oḍoọgh oye. Esi omaạm, eniin amem dị aZizọs r’abutelhedom mọ odị rokị Jeruselem kụ oogo Sameria, eniin emhạ aSameria u/meera ulọgh bidị otu. AJọn aḅẹm mọ omhạgh niạn k’akẹ osoore ophiemhi oomo awe emhạ phọ! (Luk 9:52-56) Enhọn amem kẹn aJọn r’umor phọ odị Jems, uḅenhị onhiin abidị mọ aghị aḅenhị Zizọs mọ angọ bidị igbogh asidọl, orọl ekeeny r’elhiom odị epẹ Omhạr phọ. Mem mọ abueriphọ abutelhedom mọ onhaghạn bọ ipẹ aJems r’aJọn oḍighi bọ, ughaghạm ni bidị olhoghi! (Mat. 20:20, 21, 24) Toroboiperolbọ, etigheri sipiomạn phọ odị iphẹn phọ, aZizọs aphomhoghiạn ni nyodị.—Jọn 21:7. w21.01 8-9 ¶3-4

AZihova rasopha ghan osopha dị keloghonhaạn aani ḍighaạgh bunhọn. Esi omaạm, odị asopha olhẹm aghuḍum, ki/lọ omhooghọm asuọ bịn, kuolọ awạ dị yira kokelhọm aani ibo aghuḍum. Oye o/lho dị mutue akpaariọm aZihova ongọ ogina Oọny phọ odị omhugh ookpereghi ikarạph phọ ayira. Kuolọ r’ophooph olhoghi, odị asopha ni ongọ Oọny phọ odị idiphọ ekiạ etagharạn pidị ilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh. AZizọs kẹn ni asopha ghan ni osopha dị engọ bunhọn suọ. Esi omaạm, odị asopha ni osighẹ amem ophooghian odị otughemhiọm aḍita awe dị osoor. (Mạk 6:31-34) Ogey uw-emhụ eghunotu alegheri ni mọ iyaạr dị ekpạr dị odị kaḍighi pọ osopha osopha dị kengọ suọ eghunotu phọ odị, kụ ra/peghom ghan ephegh mem lọ esi osopha osopha. Odị rakparaghạ ghan ni oḍighi idị odị ka/sopha osopha dị odị u/pụr uutughiạn, ḅilhẹ kẹn ka/daphạn ghan inyuughiom mọ odị bịn asopha osopha. Kparipẹ ghụn, odị kameera aZihova atughemhị nyodị ilọ oḍighi. (Prov. 2:6, 7) Uw-emhụ eghunotu kụ aḍighi iphẹn phọ, pọ kaa/tughiạn ghan ilọ kengọ suọ ogina odị bịn. (Fil. 2:4) Eḍighi maạr dị olom akparaghạ adaphạn eḍeenhaan phọ aZihova r’aZizọs ophighi bọ, odị kaḍighi ni ogey uw-emhụ eghunotu. w21.02 7 ¶19-21

Uw-emhạ phọ Asa asooromhi ni loor aḅilhẹ akpọ oḅio mem mọ odị aḍighi bọ oḍoọgh oye. Esi omaạm, mem mọ odị asighẹ bọ esi Abijah odẹ phọ odị idiphọ uw-emhạ, odị amhiigh ni oḅeer osighẹ iiḅereghị ikaaghinheẹn arumhụgh siphẹ eelhe phọ. Odị aḅilhẹ kẹn “atọ mọ awe phọ aJuda ooko Olhogh phọ r’itọ aZihova Enhaạn aburudẹ aburudẹ phọ abidị.” (2 Chron. 14:1-7) Ḅilhẹ mem mọ aZerah oye olọ Ethiopia phọ asighẹ bọ 1,000,000 awe eghạm aru ozuom awe phọ aJuda. R’osụ olhoghi Asa aaghiraan ni asoman aZihova ilọ olhoghonhaạn aḍighaạgh, kụ aḅẹm mọ: “Sey Zihova, nạ katue ni apẹl we eghạm lọ odugh, idiphọ nạ kapẹl bọ bulọ okpạr. Ulhoghonhaạn iyoor ḍighaạgh, Sey Zihova Enhaạn phọ ayoor, loor esi dị yoor roḍuom ghan nyinhạ olhoghi.” Imạ phọ ikpo onhụ phọ iphẹn Asa aḅạ bọ eḍeenhaan mọ odị amhoọgh ni oḍuomolhoghi aghị esi iikpọ phọ aZihova amhoọgh bọ ophẹl odị r’awe phọ odị. Asa aḍuom olhoghi Odẹ k’akẹ phọ odị, kụ “aZihova akpạr ri apu we eghạm mọ Ethiopia.” (2 Chron. 14:8-12) Iikia i/lo nạ kameeraam ni mọ oghị eenan aḍita awe dị omhạn 1,000,000 k/oọny oḍighi, kuolọ loor esi iduọn Asa abeḍenhọm bọ aZihova odị akpạr ri apu. w21.03 5 ¶12-13

ABaibul phọ apamanhạm ni reḍeenhaan awe dị u/munughan dị oḍeenhaan ephomhoghiạn anmụny onhiin. Esi omaạm, aJonatan r’aDevid. ABaibul phọ aḅẹm mọ: “AJonatan asighẹ righirị Devid kụ aphomhoghiạn nyodị idiphọ aloor phọ odị.” (1 Sam. 18:1) Mem mọ osagharạn bọ Devid osighẹ esi aSọl idiphọ uw-emhạ, aSọl amhoọgh ni eḍịm aghị esi aDevid kụ awạ reten oghiigh odị. Kuolọ aJonatan oọny phọ odị o/ḍighan aani odẹ phọ odị rawạ bọ oghiigh aDevid. AJonatan r’aDevid ughunyan ni ophamhanhạm arighirị dị oniin kabakị ghan nyoniin oomo amem. (1 Sam. 20:42) Ephomhoghiạn anmụny onhiin phọ erọl bọ igbo aJonatan r’aDevid ekạr kụ eḍighan elhegh loor esi dị ibadị araraạr irọl li dị mitue ni ekikima bidị oḍigh arighirị. Esi omaạm, aJonatan asighẹ 30 asiạ kụ aghupheriom Devid. AJonatan mutue ni aḅẹm mọ onọ ka/tue aḍigh righirị r’oye dị r’odị u/ḍighi iigbo, ḅilhẹ dị olhegheri iyaạr phọ ko/mhanhạm. Kuolọ, aJonatan o/zoọm Devid idiphọ, alhọgh ni nyodị eghuan. w21.01 21-22 ¶6-7

AZizọs aguanhaan ni budaphạm mọ odị mọ bidị komoọgh ni ogey oḅaạl olhoghi. Odị aḅilhẹ kẹn ni apụr rurụ buphẹ ophomhoghiạn bọ nyodị mọ bidị kosoman ni iiḅaghamhị. (Mat. 10:22, 23; Luk 6:20-23) Olhoghi ayira aḅaạl li esi iduọn yira oḍighi bọ bumatuạn aKraist. Kuolọ retọl ghan ika esi anạ mem dị oye siphẹ eghunotu phọ anạ asophoghom nyinhạ, abuọ itooghị phọ ogbiphoghọm nyinhạ, obobọ oye dị r’anạ reḍighi ghan oḍighi obobọ rekị ghan askul kụ akpaariọm nyinhạ oḍighi ikarạph? Eegholhaan ni mọ ketue ni ekọm ooḅaghamhiạn aloor engọ nyinhạ. Ibadị awe ro/miịn ghan igbiphoghọm idiphọ iyaạr otuạn omhoọgh ibo. Kuolọ epẹ kụ iyaạr dị Ekpo Onhụ phọ Enhaạn iḅenhị iyira. Esi omaạm, otelhedom mo aJems agẹ mọ omhoọgh ghan ni ibo mem lọ iiḅaghamhị kirokirọ iteẹny iyira. (Jems 1:2, 12) AZizọs aḅẹm mọ yira omhoọgh ghan ni oḅaạl olhoghi mem dị awe rugbiphoghọm iyira. (Mat. 5:11) AZihova aphum ni Jems ogẹ oroma dị kaloghonhaạn ḍighaạgh Kristẹn phọ abuẹn phọ omhoọgh ibo eeḍiạn odọ kirokirọ iiḅaghamhị phọ iphẹn phọ. w21.02 26 ¶1-2; 27 ¶5

Abuniin abudị orọl aani mem mọ aTimoti u/maghamhị maạr eepoogh phọ bidị omhoọgh bọ oḅophoghạn okumuan r’Enhaạn. Igbo abuẹn phọ pọ, aDemạs, aFijelọs, aHemojenis, aHaimenios r’Aleksandạ, ḅilhẹ r’aFaiIitos. (1 Tim. 1:19, 20; 2 Tim. 1:15; 2:16-18; 4:10) Iphẹn phọ eḍeenhaan mọ oomo phọ awe phọ abuẹn phọ ukpạr ghan ni siẹn igey phọ, kuolọ bidị uwilhẹ ootughiạn ghan idị eepoogh phọ aZihova angọ bọ bidị emhạn maạr. Ika kụ idị aSetan rakparaghạ ghan oḍighi idị yira ko/maạr opạm ruphua phọ iphẹn aZihova mungọ bọ iyira? Lọgh elhegh iniin ikeḍi odị. Odị rasighẹ ghan kaḍighinhom umoore, r’asifim dị repophe ghan iḍighinhom araraạr r’iitughiạn, ḅilhẹ r’aroozọ dị odị alhegheri mọ ketue ni eḍighi idị yira kobilhẹ u/maạr upạm igey phọ. Odị rakparaghạ ghan osighẹ ikpaarioghọm iigbo obobọ ikpuuroghọm ookperemhiom ayira obọ yira owilhẹ oghaạph ghan iiḅi iinhaghạn phọ. Odị aḅilhẹ kẹn rakparaghạ ghan oḍighi idị yira koler rurụ ongọ “eepua oghaạph r’oogbaghanaạn elologhi phọ buniin awe rokol ghan bọ mọ ‘ogbogh ologhi.’ ” Ophọn phọ pọ oghaạph abuẹn momheel bọ oḍuạ siẹn igey phọ. Eḍighi maạr dị yira u/gona loor, pọ enụm enụm yira kotue ni bịn oḅilhẹ igey phọ.—1 Tim. 6:21. w20.09 27 ¶6-8

Oyaghirị anạ obobọ olọ eghunotu anyinha mabi ghan ni nyinhạ ḍughụm? Eḍighi idiphọ, pọ nạ kakạr kụ akelhọm esi ooḅeghiọn ilọ Absalom, (2 Sam. 15:5-14, 31; 18:6-14.) Iduọn nạ raakolhobian bọ aạl eḍeenhaan phọ ephẹn phọ, ḅeeḅereghị aḅenhị aZihova ipẹ nạ alhoghoma bọ ilọ eten phọ mozoọm bọ nyinhạ. (Ps. 6:6-9) Edị etum siẹn, gbiom olhoghi ipẹ aDevid alhoghoma bọ mem mọ iphẹn phọ remitenhaan bọ nyodị. Odị aphomhoghiạn agey Absalom aḅilhẹ aḍuomolhoghi Ahithophel. Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, bidị ubi ni nyodị. Bidị uḍighi idị olhoghi aDevid eeph kụ okparaghạ ghan oghiigh odị. ADevid mutue ni aroph oḍuomolhoghi phọ odị amhoọgh bọ aghị esi abueriphọ arighirị phọ odị, esi ootughiạn mọ eeni bidị moḍighan aani Absalom. Odị mutue ni aatughiạn ilọ ogina odị bịn kụ mukiil aḍuạ siphẹ eelhe phọ. Obobọ aDevid mutue ni bịn aḅonyonhu azuan. Kparipẹ ghụn, odị aaḅereghị alhọm aZihova olhoghonhaạn aḍighaạgh. Odị aḅilhẹ kẹn apuru olhoghonhaạn aḍighaạgh righirị phọ odị. Kụ aagboronhom aḍighi torobọ iyaạr dị odị asopha oḍighi. Odị aghiọm ni ghisigh aḍuom ghan olhoghi aZihova r’arighirị phọ odị. w21.03 15 ¶7-8; 17 ¶10-11