September

APita asighẹ kirọ ikpo-onhụ aḍighinhom mem mọ odị rakaạph bọ kaghol imiịn phọ aJuẹl. (Iiḍighi 2:16, 17) Kparipẹ romhiighom ikpo onhụ phọ “ipẹ reten,” aPita amhiighom ghụn iduọn: “Iphẹn kụ idị mị kaḍighi ruukuna phọ”—siẹn oghaạph phọ ophọn phọ, aruukuna phọ remạ ghan siḍio eekuna eghimọm araraạr awe aJu phọ—mem mọ amuphẹ phọ uwaloor phọ Enhaạn “kasoorom oomo awe.” Iphẹn phọ eḍeenhaan mọ amuboom amem meten ni kụ imiịn phọ aJuẹl egbi omhunhughan. Amem mọ ookuom bọ uwaloor phọ Enhaạn siphẹ oḅẹl okuron asiạ phọ kụ edị oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ amhiigh ophoph oghị aghisigh apelom idị merọl ghan. Mem mọ otelhedom mọ aPọl agẹ bọ ḍinyạ phọ odị aghiọm we aKolosị phọ, lhạ phọ 61 C.E., odị aḅẹm ni mọ mogbeelhom ni iiḅi iinhaghạn phọ “oleenye oomo aḅirini phọ.” (Kọl. 1:23) Mem mọ aPọl, “oomo aḅirini phọ” imạ ghan oomo arikpisi phọ bidị oghiighị bọ. R’olhoghonhaạn aḍighaạgh iikpọ uwaloor iigbia phọ aZihova, oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ mararạ ni iboom siẹn amem mọ ayira—aleeny “oomo aḅirini phọ”!—Iiḍighi 13:47

AZihova apomoghiạn ni torobọ onyọ ayira ghalhamọ oyool phọ maphe bọ siphẹ aḍita iyool phọ. (Mat. 18:12-14) Enhaạn aguanhaan ni mọ onọ kawạ ni iyool phọ odị mophe bọ, aḅilhẹ aloghonhaạn bidị ḍighaạgh oḅilhẹ omhoọgh asiya r’odị. Odị amaaghị ni radạ dị odị kagbariọn, radạ dị abupoghom iyool Izrạl ogbariọn ghan orue owạ omhiịn oyool dị aphe. (Ezek. 34:12-16) Eḅẹl edạ phọ pọ, opoghom mọ rawạ ghan oyool phọ aphe bọ, iphẹn phọ emoghi ni olhọgh amem r’inyaạm. Kụ mem dị opoghom mọ amhiịn oyool phọ, kapạm ni aḅulemi siphẹ ipheriphọ edi bọ. Ḅilhẹ eḍighi maạr lọ oyool phọ aḍighima iyaạr obobọ okoọny rasiph, r’eten ephomhoghiạn opoghom mọ kaloghonhaạn ni ḍighaạgh akoroghị esi phọ, aḅeton, aḅilhẹ angọ eḍien. Ewạ dị ikumor awe phọ ropogh bọ “iyool igạ phọ Enaạn,” kogbariọn ghan radạ phọ iphẹn phọ orue olhoghonhaạn aḍighaạgh torobọ oyool lọ aphe. (1 Pit. 5:2, 3) Ikumor awe phọ owạ bidị, olhoghonhaạn ḍighaạgh oḅula isiẹn ookpomhoghan phọ, oḍeenhaan bidị ephomhoghiạn esi olhoghonhaạn abidị ḍighaạgh oḅilhẹ omhoọgh imạ asiya r’aZihova. w20.06 20 ¶10

AZizọs aatughiạn ghan ni mọ ibadị awe kụ koḍighi bumatuạn odị, mem mọ aḅẹm bọ mọ ibugha phọ meteẹny ḍughụm? Eeye. ABaibul phọ maḅẹm ni mọ iphurukpu awe bịn kụ komoọgh omheeraam okị esi odị. (Jọn 12:37, 38) Kụ aZizọs amoọgh kẹn ni iikpọ obạl arokpom. (Mat. 9:4) Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, odị agbon ghan ni iphurukpu abuphẹ komeeraam bọ nyodị kụ aghaạph ghan iiḅi iinhaghạn phọ aḅenhị oomo awe r’oophugh. P’eeghe idị ewạ dị yira kokaạph ghan oḅenhị torobọ oye, okel eegharạ osoph ghan ooruẹn ongọ awe ekool phọ ayira, siẹn dị yira ko/tue bọ obạl rokpom! Tuutughiạn ipẹ aZizọs aḅenhị bọ butelhedom m’odị. Eḍien phọ mesoor, iduọn phọ pọ, amem ibugha phọ meteẹny. Awe kotue ni onmia oḍighi aani bumatuạn aKraist. AZihova amiịn buphẹ kotue bọ ni oḍighi bumatuạn aKraist idiphọ “araraạr dị emhạn maạr iboom.” (Hag. 2:7) Eḍighi maạr dị yira osighẹ aani we eten phọ epẹ aZihova r’aZizọs osighẹ bọ, yira kolegheri ni raraạr aḍiḅeraạn phọ abidị ḅilhẹ r’emitenhom mọ abidị. Yira ko/miịn bidị idiphọ aruuruen, kuolọ idiphọ awe dị kotue ni oḍighi aani bumor r’abumarani ayira. w20.04 13 ¶18-19

Dị eegholhaan ni, Ekpo onhụ phọ Enhaạn etughemhị mọ amem dị yira ophomhoghiạn kụ oḅilhẹ ophamhanhạm ephomhoghiạn phọ ayira esi aZizọs kụ edị yira kotue oḅeraạn aZihova. Eniin iyaạr dị yira koḍighi orue oḍigh arighirị r’aZizọs pọ okuamhị olhegheri odị. Yira kolegheri Zizọs esi aạl ghan arinyạ phọ aMatiu, Mạk, Luk r’aJọn. Idiphọ yira rogbirima bọ rinyạ phọ iphẹn eghaạph bọ ilọ adọl aghuḍum mọ aZizọs, yira kopomoghiạn kụ oḅilhẹ olọgh eegu Zizọs loor eyoghoyoghọ eten phọ epẹ odị azoọm ghan bọ we. Esi omaạm, ghalhamọ r’iduọn odị kụ aḍighi bọ ni Odẹ otu phọ, odị o/zoọm ghan bumatuạn phọ odị mudị arebenhẹ. Kparipẹ ghụn, odị aghaạph ghan ni iitughiạn phọ odị ḅilhẹ r’ipẹ odị alhoghoma ghan bọ aḅenhị bidị. Olhoghi abidị kụ o/ḅaạl pọ olhoghi aZizọs ra/ḅaạl aani. (Jọn 11:32-36) Ghalhamọ r’abuphẹ ogbagharạn ghan bọ nyodị bịn ulhọgh ni elhegh mọ odị aḍighi ni oyaghirị oomo abuphẹ omhegheron bọ oghị esi adom mọ odị. (Mat. 11:19) Yira otuughaạny aani eten phọ epẹ aZizọs azoọm ghan bọ bumatuạn phọ odị, pọ yira komoọgh igey asiya r’abunhọn, yira omoọgh ogbaanyạn r’oḅaạl olhoghi, ḅilhẹ yira okuamhị osereghiạn Kraist. w20.04 22 ¶9-10

Lhạ phọ 1870, aBritain kụ utooghị ghan ongọ ibadị areelhe, oḅilhẹ omhoọgh we eghạm dị omhoọgh inyaạm oomo isiẹn aḅirinhi phọ. Itooghị phọ aBritain emerenyạn obạm ophaạl phọ akpạr bọ apu iphediphọ iraạr phọ—France, Spain, r’aNetherland. (Dan. 7:7, 8) Bịn eḍighi uw-emhạ epẹ esoorom mọ tutụ eteẹny Eḅẹl Eghạm Oomo Aḅirinhi phọ. Mem mọ amuphẹ phọ, United States of America moḍighi bumuul ḍighi dị opeleghiom, oḅilhẹ r’omoọgh siya dị ekpạr r’aBritain. Mem Eḅẹl Eghạm Oomo Aḅirinhi phọ, United States r’aBritain uḅophoghạn bịn omhoọgh ḍita awe eghạm dị omhoọgh inyaạm agey. Mem mọ amuphẹ phọ bịn aBritain r’America oḍighi iikpọ itooghị aḅirinhi phọ oghol bọ mọ Anglo-America. Idiphọ aDaniel aghaạph bọ ni, uw-emhạ phọ ophọn maakpomhoghi “ḍigbogh aḍita awe eghạm dị omhoọgh agey inyaạm.” Siẹn oomo asiḍio eekunha phọ, iikpọ itooghị Anglo-America phọ kụ uw-emhạ epẹ esoorom mọ. w20.05 4 ¶7-8

Amuụn odi siẹn ade phọ loor esi dị aZihova aseere ughede phọ ayira esi phọ ipạ emhaạr bọ ekasiạn r’erumuḍio phọ. Mughumọ ituman ni iboom erumuḍio phọ, obọ oomo amuụm mọ odi bọ siẹn ade phọ maagharaghạn, bịn ade phọ miḍighi ḍighiigh dị ekpakarạ. Kụ mọ ade phọ ikelạn ni iboom erumuḍio phọ, obọ oomo amuụm mọ odi bọ siẹn ade phọ manhiir, bịn ade phọ miḍighi egbogh eeḅoogh ice dị eeghiraan. Yira omoọgh muụm dị ephạm sighuḍum ayira loor esi imạ esi phọ aZihova aseere bọ de phọ. Ogogo phọ ragụr ghan muụm mọ odi bọ siphẹ abazị phọ r’idị eekoroghan siẹn ade phọ kekpạ eghimọm epẹ okuaḍio phọ, keekpomoghi idiphọ ootụ. Torobọ alhạ, ogogo phọ rakpạ ghan ni muụm dị rekị ni omhạn 120,000 cubic miles (500,000 cu km). Arumuụm mọ iphẹn phọ retọl ghan ni epẹ okuaḍio phọ esi aḍioph aḍughul otu kụ alhọgh idiphọ olophiạ obobọ akaraghụ idiphọ ibikpo. Bịn ekureriom mọ amuụm mọ maḅilhẹ aḅula siphẹ abazị phọ r’inhọn ariisi siẹn ade phọ idiphọ idiphọ. Eten phọ ephẹn phọ amuụm mọ ratelhe ghan bọ emạ eḍeenhaan mọ aZihova asụ ni olhoghi aḅilhẹ amhoọgh iikpọ.—Job 36:27, 28. w20.05 22 ¶6

AZizọs ukpaariọm iyira mọ ooḅereghị ghan olhọm uwaloor iigbia phọ. (Luk 11:9, 13) AZihova asighẹ uwaloor phọ odị kụ rungoọm ghan bọ iyira iikpọ—iikpọ dị ki/lọ ayira, “ilọ Enaạn.” (2 Kọr. 4:7) R’olhoghonhaạn aḍighaạgh uwaloor iigbia phọ, yira kotue ni okparaghạm torobọ odẹgh ophogh lọ yira osoman. Uwaloor iigbia phọ katue kẹn ni ulhoghonhaạn iyira ḍighaạgh oḍighi oḍighi dị ungọ iyira siẹn arukumuan phọ Enhaạn, abughẹ sighalhanyạ r’olhegheri iyaạr phọ ayira. Yira otue ni omạ omiteom mọ imạ phọ reḍuạ ghan bọ kemite loor ikuph phọ ayira ke/si inyaạm ayira, kuolọ olhoghonhaạn aḍighaạgh uwaloor phọ Enhaạn. Yira koḍeenhaan mọ yira osereghiạn ni uwaloor iigbia phọ Enhaạn, esi ooḅereghị ghan mọ uloghonhaạn iyira ḍighaạgh olhegheri ikarạph iitughiạn r’aruuphuạ dị edi olhoghi ayira. (Ps. 139:23, 24) Eḍighi maạr dị yira olhọm ipẹ phọ, aZihova kasighẹ ni uwaloor iigbia phọ odị aḍighinhom eten dị yira kotue olegheri ikarạph iitughiạn dị edi olhoghi ayira. Kụ ooḅereghị olhọm Enhaạn uwaloor iigbia phọ odị, ilọ ongọ ayira inyaạm oruur osighẹ ikarạph iitughiạn obobọ eephuạ phọ. Yira oḍighi iduọn phọ, keḍeenhaan mọ yira onyạ ni oghel atorobọ iyaạr dị keḍighi idị aZihova kakikima uwaloor iigbia phọ odị olhoghonhaạn ayira ḍighaạgh.—Efẹ. 4:30. w20.05 28-29 ¶10-12

Mem dị yira ophẹl ḍien phọ aZihova pọ yira rodaphạn ghan eḍeenhaan phọ aZizọs Kraist. AZizọs o/ḍighi idị awe olhegheri ḍien odẹ phọ odị esi osighẹ ghan oḍighinhom bịn, kuolọ aghaạph ghan aphẹl aZihova ilọ odọ oye phọ odị aru bọ. Esi omaạm, adọl aghuḍum mọ odị igbatanhaạn ni r’aḍiphẹ abuọ aFarisi phọ oḍighi bọ idị awe osighẹ mọ aZihova agbagarạ, mọ rapuru ghan idị epel we oḍighi, akelhạn, ḅilhẹ kẹn mọ o/mhoọgh igbiririph. AZizọs alhoghonhaạn ḍighaạgh dị awe phọ komiịn Odẹ phọ odị idiphọ oye dị asụ olhoghi, rakparạm ghan, amhoọgh ephomhoghiạn, ḅilhẹ rasạr ghan kawilhenhaạn. Odị aḅilhẹ kẹn alhoghonhaạn ḍighaạgh dị awe komiịn aZihova, esi eten phọ epẹ odị akaraghị bọ aaghironhaan raagharạ Odẹ phọ odị siphẹ adọl aghuḍum mọ odị ḍio etum ḍio. (Jọn 14:9) Idiphọ aZizọs, yira kotue ni okaạph oḅenhị aani bunhọn ipẹ yira olhegheri bọ ilọ aZihova, otughemhị we mọ Odị aḍighi Enhaạn ephomhoghiạn r’igbiririph. Yira oḍighi iduọn phọ, pọ yira kokirion ni okpẹ kirokirọ phọ ḅilhẹ r’iḅoroghom mọ roḅoroghom bọ aZihova, oḅaalhamhị ḍien phọ aZihova, oḍighi idị keḍighi ḍien iigbia siphẹ arokpom mọ r’ilhoghi phọ abidị. Esi ikpo onhụ phọ r’iḍighinhom araraạr phọ ayira, yira roḍeenhaan ghan we odọ oye phọ aZihova aru bọ. Yira oḅilhẹ kẹn roḅaalhamhị ghan ḍien phọ aZihova mem dị yira olhoghonhaạn ḍighaạgh oolemhi aḍiitughiạn dị i/tu inẹ dị awe omhoọgh ilọ aZihova. w20.06 6 ¶17-18

Yira kotue ni osighẹ intanẹt phọ oḍighinhom emạ eten—esi omaạm, yira kotue ni osighẹ okaaphạn siya ayira ḅilhẹ r’arighirị ayira. Kuolọ nạ o/mhiịn aani mọ iniin araraạr dị awe rodoghoḍi ghan siphẹ intanẹt phọ roḍighinhom ghan ilọ ophophe asiloor abidị ḍughụm? Bidị rowạ ghan oḍighi idị awe kozumaam opogh bidị, iduọn phọ pọ bidị roḅenhị ghan we mọ “Mị odi aani ni.” Buniin rokaạph ghan kẹn ni raraạr dị i/kpeanhaạn obobọ igbagarạ ikpo onhụ ilọ asifoto abidị obobọ ilọ abunhọn awe. Iphẹn phọ egbạgh osooromhi aloor phọ ḅilhẹ r’olhoghoma phọ ewạ bọ mọ onyọ aKristẹn amhoọgh (1 Pet. 3:8) Eḍighi maạr dị nạ rasighẹ ghan kaḍighinhom intanẹt phọ pọ puruan loor anạ mọ: ‘Araraạr phọ mị rakaạph ghan bọ, asifoto phọ obobọ asividio phọ mị radoghoḍi ghan bọ, reḍighi ghan ni iyaạr dị awe phọ rootughiạn ghan mọ mị rabaga ḍughụm? Obobọ kekọm ni idị awe komoọgh ephogh aḍien otu esi amhị ḍughụm?’ AKristẹn ro/ḍighi ghan idị bidị kopophe siloor abidị. Bidị rodạph ghan oroma aBaibul phọ odi bọ siẹn esi aBaibul phọ arodon. Osooromhi aloor kulhoghonhaạn iyira ḍighaạgh dị yira ko/moọgh aani uwaloor aḅirinhi phọ aḍighi bọ olọ ophophe aloor phọ.—1 Jọn 2:16. w20.07 6 ¶14-15

Kụ aPọl agbi bọ oḍighi onyọ amatuạn aKraist, odị aḍighi ghan ni ogbagarạ onyọ ugheel oọny dị agbiphoghọm ghan bumatuạn phọ aZizọs. (Iiḍighi 7:58; 1 Tim. 1:13) AZizọs r’aloor kụ asophoghom Pọl, mem mọ opọ olhegheriom bọ nyodị idiphọ aSọl, dị rakị ogbiphoghọm ookpomhoghan aKristẹn phọ. AZizọs arọl epẹ k’akẹ kụ aḅaanhaạn Sọl kụ aḍighi idị odị u/miịn mun eten. Oḍighi idị odị kaḅilhẹ amiịn eten, iwạ ni dị aPọl kawạ olhoghonhaạn aḍighaạgh awe phọ abuphẹ odị agbiphoghọm ghan bọ. Odị asooromhi ni loor asighẹ olhoghonhaạn aḍighaạgh, ḍighaạgh otelhedom dị oghol mọ Ananayạs, opọ aḍighi bọ idị odị aḅilhẹ amhiịn eten. (Iiḍighi 9:3-9, 17, 18) Onyebel r’oten aPọl aḅilhẹ ni aḍighi oye dị aalheghaan siphẹ ookpomhoghan aKristẹn phọ, kuolọ r’amem r’amem odị o/wulha ipẹ emitenhaan bọ nyodị mem mọ odị aḍuạ bọ rakị Damaskọs. APọl asooromhi ni loor asighẹ olhoghonhaạn aḍighaạgh abumor r’abumarani phọ. Odị aḅẹm mọ, “bidị ruloghonhaạn ghan imị ḍighaạgh iboom.”—Kọl. 4:10, 11. w20.07 18-19 ¶16-17

Ghalhamọ r’iduọn aZihova kụ aḍighi bọ ni Enhaạn oomo iikpọ, odị adiighi ni iikpọ phọ odị bunhọn. Esi omaạm, odị amạ Zizọs oḍighi Uw-emhạ Omhạr phọ, kụ odị kangọ kẹn ni iikpọ dị ekasiạn 144,000 abuphẹ koḅophoghạn bọ r’aZizọs otooghị. Ii, aZihova matughemhị Zizọs oḍighi Uw-emhạ r’Ogbogh Opinyọn rikiạ. (Hib. 5:8, 9) Odị aḅilhẹ kẹn ni atughemhị buphẹ k’odạ bọ r’aZizọs. Kuolọ odị ra/kparaghạ ghan ooḅakị oomo araraạr phọ ipẹ odị maḅọgh bọ alhọgh ḍighaạgh abidị oḍighi, kparipẹ ghụn odị aḍuom ni olhoghi mọ bidị koḍighi ni omunhenhi ogbi phọ odị. (Ogan. 5:10) Eḍighi maạr dị odẹ k’akẹ phọ ayira—u/moghi bọ ni olhoghonhaạn aḍighaạgh oye—kụ adi ni iikpọ phọ odị angọ bunhọn, pọ p’eeghe idị yira phọ kẹn omhoghi oḍighi aani ghan iniin phọ! Esi omaạm, nạ aḍighi uw-emhụ eghunotu obobọ okumor oye ookpomhoghan ḍughụm? Tuughaạny aZihova esi oḅọgh aani ghan oḍighi ongọ abunhọn, kụ akparaghạ ghan oghel odẹgh-ophogh oghị ghan oḅiligha abidị ophogh mughumọ otue ni roḍighi. Mem dị nạ atuughaạny aZihova, ko/ḍighi oḍighi phọ bịn, kuolọ nạ katughemhị bunhọn kụ aḅilhẹ aloghonhaạn bidị ḍighaạgh omhoọgh akpọ olhoghi.—Isa. 41:10. w20.08 9 ¶5-6

AZihova rawạ mọ yira omhoọgh eeghe olhoghoma kụ oghị esi iyool phọ odị mophe bọ? AZizọs uphighinhaan ni iyira emạ eḍeenhaan odạph. Odị alhegheri ni mọ oomo iyool phọ aZihova omoọgh ni maạr oḍighinhom ghisigh Enhaạn, kụ iḍighi kụ aZizọs aḍighi ni oomo ipẹ odị katue bọ omhiịn mọ odị aloghonhaạn ni ḍighaạgh “we Izrạl dị oghịgh iyool igạ dị ephe eten” oḅula aḍighaạgh aZihova. (Mat. 15:24) Idiphọ ogey opoghom, aZizọs aḅilhẹ kẹn aḍighi oomo ipẹ odị katue bọ omhiịn mọ odị o/roph r’oniin oyool aZihova. (Jọn 6:39) Otelhedom mọ aPọl aromha ni ikumor awe ookpomhoghan phọ Efesọs mọ bidị otuughaạny eḍeenhaan phọ aZizọs, mem mọ odị aḅẹm bọ mọ, “ekpeanaạn ni okumuan ghan ologhonaạn aḍighaạgh buphẹ inyaạm mọ i/Io bọ, r’oghiọm ghan ologhi ikpo onhụ Omoọgh-we phọ idiphọ odị r’aIoor odị aḅẹm bọ mọ, ‘Ibo k’Enaạn edianaan buphẹ rongọ bọ epu buphẹ roboọr bọ.’ ” (Iiḍighi 20:17, 35) Eganana ni mọ ikumor awe phọ ḍio arodon omoọgh oḍighi dị amhạn maạr iboom, oḍighi ophogh iyool phọ aZihova. Oniin onyọ umor dị oghol mọ Salvador dị aḍighi okumor oye epẹ Spain aḅẹm mọ, “mem dị mị aatughiạn ipẹ aZihova raḍeenhaan ghan bọ ogbolhomaam iyool phọ odị abuphẹ ophe bọ, r’inyu ghan ni imhị oḍighi oomo ipẹ mị katue bọ olhoghonhaạn aani abidị ḍighaạgh, mị akuphom ni owol mọ aZihova rawạ ni mọ mị upogh aani bidị.” w20.06 23 ¶15-16

AZihova kakparạm ni akori tutụ k’eekunha oonịr asiạ phọ, kụ agbi ogon dị yira komunughan. Tutụ k’amem mọ amuphẹ phọ, aZihova aakolhobian ni ophogh ghan ogunhọm ikarạph phọ ayira. Loor ephigh phọ ephẹn phọ, yira ophogh ghan imạ ilọ abunhọn kụ omhoọgh ghan okparạm oghị esi abidị. AZizọs r’aruukpaạny phọ umhoọgh ni ibo mem mọ olhẹm bọ de phọ. Kuolọ gbiom olhoghi odọ ibo dị bidị komoọgh mem dị omhiịn dị awe dị omhunhughan, ophomhoghiạn, kụ rokumu aZihova omuza siẹn ade phọ. Gbiom olhoghi odọ ibo dị buphẹ kotooghị bọ r’aKraist komoọgh mem dị bidị omhiịn dị omhạr awe rokelhọm iiḍighi itooghị phọ abidị. (Ogan. 4:4, 9-11; 5:9, 10) Ḅilhẹ kẹn ni, gbiom olhoghi idị ketọl mem dị izin ibo esighẹ esi izin eephinha, mem dị imhinhimhiịn, emoghi, r’aḍuugh i/lo mun Kụ egbi oteẹny amem mọ amuphẹ phọ, sopha otuughaạny ephomhoghiạn phọ, osụ-olhoghi phọ, r’okparạm Odẹ phọ ayira. Eḍighi maạr dị nạ aḍighi iduọn phọ, nạ kapamhanhạm ni ibo phọ anạ etigheri ipaanhaạn dị nạ asoman. (Jems. 1:2-4) P’eeghe idị olhoghi ayira aḅaạl ilọ oguan phọ aZihova uguanhaan bọ iyira mọ onọ “kaḅeton ni” buphẹ momhuughu bọ!—Iiḍighi 24:15. w20.08 19 ¶18-19

ABaibul phọ aḍighi inmo ephomhoghiạn dị Enhaạn ingọ iyira. Odẹ k’akẹ phọ ayira aphum we ogẹ oseenhaan ayira loor esi dị odị uphomhoghiạn iyira agey. Dị eego esi aBaibul phọ, aZihova apanyanhaạn sipuru ayira dị emhạn maạr iboom, idiphọ iphẹn eḅẹm bọ mọ: Yira umite ika? Eeghe kụ ogbi aghuḍum mọ? Ḅilhẹ aghisigh phọ apamanạm eeghe? AZihova rawạ mọ oomo anmụny phọ odị olhegheri ophanyanhaạn asipuru phọ ipẹ phọ, esi iduọn phọ, odị manyu ni we ogẹ aBaibul phọ oteneghi arunhụ kirokirọ k’amem dị mebia ni iboom. Ḍio arodon, mogẹ ni pakirị aBaibul phọ obobọ oomo phọ odị runhụ aḍiaḅạ dị repel li 3,000! ABaibul phọ kụ aḍinyạ dị mogẹ ghan oteneghi runhụ kirokirọ ḅilhẹ odiemhi we opu. Yira roḍeenhaan ghan mọ yira osereghiạn ni Baibul phọ esi aạl ghan atorobọ aḍio, ogbirima ghan ipẹ esi phọ itughemhị bọ iyira oḅilhẹ osighẹ ghan oḍighinhom. Oḅarạm isiphẹ, yira roḍeenhaan ghan mọ yira osereghiạn ni Enhaạn esi oḍighi ghan oomo ipẹ yira kotue bọ omhiịn mọ yira okaạph ni dom aBaibul phọ oḅenhị ibadị awe, lọ edugh ni.—Ps. 1:1-3; Matt. 28:19, 20. w20.05 24-25 ¶15-16

Ungọ oyil phọ Jerimaya ekool oḍighi dị ekạr kụ ekpạr. Iphẹn phọ ikọm ni oḅonyonhu ozuan engọ nyodị dị tutụ odị aḅẹm mọ onọ ka/kaạph mun ilọ aḍien phọ Enhaạn. Kuolọ odị o/rue owilhẹ. Eeghe kụ iḍighi? “Ekpo Onhụ phọ aZihova” ighịgh niạn dị reemor epẹ olhoghi aloor phọ odị, kụ odị o/rue oḅoronhom! (Jer. 20:9) Iniin kẹn kụ edị kinyu iyira oḍighi aani eḍighi maạr yira olhọgh mem ḍio etum ḍio otuughạ Ekpo Onhụ phọ Enhaạn oḅilhẹ ogbirima ghan ilọ ipẹ rekaạph bọ. Kụ eekunha phọ, yira kokiọm ni ghisigh omoọgh ibo, esi oghaạph ghan oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ. (Jer. 15:16) Kụ iḍighi kụ, mem dị nạ alhoghoma oḅonyonhu ozuan, lọm aZihova ilọ olhoghonhaạn aḍighaạgh. Odị kalhoghonhaạn ni nyinhạ ḍighaạgh okaran e/munughan, siḍidugh anạ, obobọ e/moon. Odị kalhoghonhaạn ni nyinhạ ḍighaạgh omhoọgh ephoghom dị eeleeny ilọ ipẹ nạ rakumuan bọ siẹn arukumuan phọ odị. Kụ odị kalhoghonhaạn ni nyinhạ ḍighaạgh omhoọgh emạ ephoghom oghị esi arukumuan epẹ erugh phọ. Idị epelhom siẹn, kaạph oomo ipẹ nạ raloghoma ghan bọ aḅenhị Odẹ k’akẹ phọ ayira. R’olhoghonhaạn aḍighaạgh odị, nạ kakpạr ri apu oḅonyonhu ozuan. w20.12 27 ¶20-21

Abuniin abumarani, isiphẹ otu ituughạ phọ kụ edị bidị rooḍikuan ghan r’abumor r’abumarani phọ. Kụ iḍighi kụ mem dị yira oghị ituughạ, oghuraam ghan, oghaaphạn ghan bidị, oḅilhẹ oḍighi oḍeenhaan mọ yira omoọgh ni ogbolhomaam abidị. Idiphọ aZizọs, yira kotue ni omoọgh ghan mem r’abumarani phọ. Eeni esi omhạgh aani ghan abidị oru k’ayira olhe eḍien obobọ ozaamiạn aloor. Mem dị yira roḍighi iduọn phọ, omhiịn mọ araghaạph phọ ayira eḍighi ni idị kelọgh oye epophe. (Rom. 1:11, 12) Ikumor awe phọ omhoọgh aani odọ aḍiitughiạn phọ aZizọs amhoọgh bọ. AZizọs alhegheri ni mọ kekparanhaạn ni buniin orọl adọl egelenyạ, kuolọ odị agbạ ni aagholhomhi mọ oḅaạl olhoghi o/lho ghan esi omhoọgh eghunotu bịn. (Luk 11:27, 28) Kparipẹ ghụn, ogey oḅaạl olhoghi raḍuạ ghan esi osighẹ arukumuan phọ aZihova kụ oḍighi eḅẹl. (Mat. 19:12) Ekạr ekpaariọm ikumor awe phọ osighẹ anmariịr phọ idiphọ abumarani ḅilhẹ r’aburunhiin abidị. Ewạ dị ikumor awe phọ kosighẹ ghan mem mọ ko/mhiigh bọ ituughạ phọ, ḅilhẹ r’amem dị m’omhạn ituughạ phọ okaaphạn ghan r’abumarani phọ. w20.09 21-22 ¶7-9

Epẹ Izrạl, oḅephom ozo phọ kazụph iizuphạ phọ mem dị oḅẹl olophiạ phọ rolhọph, kụ abugha ogbo unu phọ. (Mạk 4:28) Eḍighi idị r’osụ olhoghi yira kotuughaạny aani okparạm abuḅephom iizo phọ. Toroboiperolbọ, eeni amem iphẹn phọ keḍighi ni ipaanhaạn. Idiphọ awe dị u/munughan, yira rowạ ghan omhiịn asuọ arukumuan phọ ayira egina amem. Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, eḍighi maạr dị yira rowạ mọ oghoony iizuphạ phọ ayira amhuum pọ yira omoọgh—omhaạr oguph ghan kụ ogbi ozụph, ozụph ghan, oghoọr arooghọ phọ, kụ oḅilhẹ ooḍuom ghan amuụm. Eḍighi maạr dị yira rowạ oḍighi awe bumatuạn pọ ewạ ni olhọgh inyaạm. Esi omaạm, resighẹ ghan ni mem, orue oruphuron osighẹ atukarạph arooghọ, idiphọ ophogh ghan abunhọn osooromi, siphẹ rokpom abuphẹ yira rotughemhị ghan bọ. Okparạm kulhoghonhaạn iyira ḍighaạgh dị yira ko/ḍugh mem dị yira osoman idọ ipaanhaạn phọ iphẹn. Ewạ kẹn ni okparạm mem dị awe u/ler rurụ u/ngọ oghaạph phọ ayira. Idị eḍighi bọ yira ko/tue okpaariọm buphẹ yira rotughemhị ghan bọ Baibul phọ omhoọgh omheeraam dị abụgh. Abumatuạn phọ aZizọs bịn eeni amem u/nuụn ghan u/naghanhạn ghan ipẹ aZizọs atughemhị ghan bọ. (Jọn 14:9) Olhegheri mọ yira otue ni ozụph, ooḍuom muụm, kuolọ Enhaạn kụ keḍighi idị kepoph.—1 Kọr. 3:6. w20.09 11 ¶10-11

Oomo phọ ayira rowạ ni dị buẹn yira rotughemhị ghan bọ Baibul phọ kopoph okị ghisigh oḍiiny aani muụm. Eniin eten dị yira kotue ologhonhaạn bidị ḍighaạgh pọ omhạgh aani abidị oru aani ghan ituughạ. Oye dị rotughemhị ghan Baibul kụ amhiigh oru ituughạ, rapoph ghan k’aghị ghisigh egina amem. Abuniin abutughemhiạ roḅenhị ghan ni buẹn bidị rotughemhị ghan bọ Baibul phọ mọ pakirị ituughạ aBaibul phọ bidị kokelhọm ghan epẹ aKindọm Họl phọ, kụ pakirị bidị otuughạ siẹn olhoghotu. Bạl li Hibru 10:24, 25 aḅenhị nyopọ nạ ratughemhị ghan bọ, kụ agbạ aḅenhị nyodị iyaạr phọ emhạn bọ maạr oghị ghan ituughạ. Eten eenyuụm, kaạph ghan aḅenhị nyodị raraạr dị nạ atuughạ epẹ otu ituughạ phọ. Ipẹ phọ ketue ni enyu nyodị oru aani ituughạ epu okạr omhạgh odị. Ipẹ opọ nạ ratughemhị ghan bọ Baibul phọ kaloghoma bọ mem dị aghị aani ituughạ phọ kepu ni idị odị raloghoma ghan inhọn aruutu iiḅereghị dị odị rakị ghan. (1 Kọr. 14:24, 25) Odị kaazuanhaan ni we siphẹ aKindọm Họl phọ dị omhoọgh imạ araagharạ dị odị katue ni atuughaạny siphẹ aKindọm Họl phọ ḅilhẹ eloghonhaạn nyodị ḍighaạgh ophoph oghị aghisigh oḍiiny aani amuụm. w20.10 10-11 ¶14-15

Uwaloor iigbia phọ Enhaạn kalhoghonhaạn ni nyinhạ ḍighaạgh orue osighẹ oḍighinhom ipẹ nạ aạl bọ siphẹ Ekpo Onhụ phọ Enhaạn. Kụ iḍighi kụ ḅeeḅereghị alhọm aani idiphọ okọ suọr phọ aaḅereghị bọ mọ: “Utughemhị imhị, Sey Zihova, ilọ eten phọ anạ. Mị katelhe ni siphẹ igey phọ anạ. Ḅophoghị ekpom mọ amhị orue oghiilhaan aḍien phọ anạ.” (Ps. 86:11) Kụ iḍighi kụ, kiọm ghisigh abạl ghan kụ atuughạ ghan Baibul phọ r’arinyạ phọ aZihova mamiteom bọ dị eego esi ookpomhoghan phọ odị. Ii, aḍiigbu phọ anạ ki/ḍighi omhoọgh olhegheri iyaạr bịn. Kuolọ kuphom owol igey phọ siphẹ ekpom mọ anạ kụ atuụgh adaphạn siphẹ aghuḍum mọ anạ. Uwaloor iigbia phọ aZihova kalhoghonhaạn ni nyinhạ ḍighaạgh oḍighi idiphọ phọ. Ewạ mọ loghonhaạn aani kẹn ḍighaạgh bumor r’abumarani phọ. (Hib. 10:24, 25) Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị oomo phọ anyinha eniin phọ eghunotu phọ. Ḅeeḅereghị alhọm aZihova ongọ anạ uwaloor iigbia phọ dị kalhoghonhaạn ghan nyinhạ ḍighaạgh ophagharanhaạn ghan aḍipuru dị eḍuạ k’ekpom mem dị oghị ituughạ ḅilhẹ r’orue oḍighi ghan agey asiamẹnt dị ongọ nyinhạ. Nạ aḍighi ghan iduọn phọ pọ nạ raḅenhị ghan aZihova r’Oọny phọ odị mọ nạ akạr kụ apomhoghiạn “iyool” phọ odị omhạn bọ maạr.” (Jọn 21:15-17) Esi iduọn phọ naghanhạn Ogbogh Otomoghiom mọ anạ esi omhooghọm asuạ eepoogh eḍien aruwaloor phọ odị ramiteom ghan bọ. w20.10 24-25 ¶15-17

AZizọs azoọm ika bumatuạn phọ odị mem mọ bidị odugh bọ esi ekulha amem? Oḅeton bọ nyodị, i/bia bịn odị aghị aḅenhị bumatuạn phọ odị mọ: “Ke/kiilaan. Ikị eḅenị bumor phọ amị [mọ muḅeton imhị].” (Mat. 28:10a) AZizọs o/ḅitonhaạn bumatuạn phọ odị. Ghalhamọ r’iduọn bidị oḅitonhaạn bọ ni nyodị, odị amhạgh ni bidị mọ “bumor” amhị. Idiphọ aZihova, aZizọs amhoọgh igbiririph r’osạr owilhenhaạn ghan. (2 Ki. 13:23) Iniin phọ kẹn ni, yira omoọgh ni ogbolhomaam okị esi abuphẹ mowilhẹ bọ omite ghan epẹ erugh phọ. Bidị abumor r’abumarani ayira, kụ yira opomhoghiạn ni bidị! Yira ko/bilhẹ ni ootughiạn arukumuan ephomhoghiạn phọ bidị okumuan ghan bọ mem dị eten—buniin eeni ukumuan ni esi ibadị asiạ. (Hib. 6:10) Inyaam abidị edi ni! (Luk 15:4-7) Esi iduọn phọ, yira otue ni omạgh aani buphẹ moophoọm bọ oru ituughạ. Mem dị oye dị maaphoọm aru aḍigh siẹn aKindọm Họl phọ, okem ghan oghị omhạgh nyodị r’eenyuụm mọ nạ masi. w20.11 6 ¶14-17

AJems r’aJọn ḅilhẹ r’onhiin phọ abidị, oru bọ olhọm Zizọs ilọ ongọ abidị eepoogh dị odị u/moọgh elhiom ongọ. Mem mem mọ bịn aZizọs aḅẹm mọ ogina Odẹ k’akẹ phọ odị kụ k’amạ we dị okpẹ orọl aḍighaạgh elhiom ḅilhẹ r’aḍighaạgh ekeeny odị siphẹ Omhạr phọ. (Mat. 20:20-23) AZizọs aḍeenhaan mọ onọ alọgh ni elhegh esi phọ inyaạm mọ odị esi bọ. Odị alhegheri ni okụ odị, odị o/ḍighi iyaạr dị aZihova k/ongọ nyodị iikpọ oḍighi. (Jọn 12:49) Ika kụ idị yira kotue otuughaạny aani emạ eḍeenhaan phọ aZizọs? Yira kotuughaạny aani eḍeenhaan olhegheri okụ phọ aZizọs, esi osighẹ ghan oḍighinhom oroma aBaibul phọ odi bọ siẹn esi aBaibul phọ arodon. Kụ iḍighi kụ mem dị upuru iyira oroma, i/wạ dị yira kosighẹ mọ iphẹn yira ootughiạn bọ bịn, obobọ okaạph ghan ipẹ eru bọ olhoghi ayira mem mem mọ, kparipẹ ghụn oghiil ghan oghị siphẹ aBaibul phọ, obobọ siphẹ arinyạ phọ regbạ ghan bọ Baibul phọ. Yira oḍighi ghan iduọn phọ, pọ eḍeenhaan mọ yira olọgh ni elhegh esi phọ inyaạm mọ ayira esi bọ. Yira olhegheri okụ, pọ yira rokueni ghan “[itọ] aruukuan” Enhaạn oomo iikpọ phọ.—Ogan. 15:3, 4. w20.08 11-12 ¶14-15

Eḍighi maạr dị nạ amhiịn mọ ewạ dị nạ kakị atoma oyaghirị anạ, eeghe iyaạr kụ edị nạ kalọgh elhegh? Tutụ nạ kakị atoma oyaghirị phọ anạ, puruan loor anạ mọ, ‘Mị raloghoma ghan mọ mị “kụ useleman amhạn” ḍughụm?’ Oye dị raloghoma ghan mọ onọ kụ aseleman amhạn radạph ghan siigbu odị kụ asophonhaan iiruẹn bunhọn kparipẹ r’asiigbu phọ iphẹn aZihova, kụ eeni kẹn ra/ḍeenhaan ghan onmạ-ighirigiir. Eḍighi maạr dị nạ aaḅeghiọn loor phọ anạ aphogh kụ amhiịn mọ ekpẹ ni dị nạ kakị atoma oyaghirị phọ anạ, pọ legheri ni iiḅaghamhị phọ kụ aḍighinhom sipuru dị keloghonhaạn ḍighaạgh oyaghirị phọ anạ olhegheri opiomạn phọ odị. Miịn ni mọ oroma phọ anạ akpasị ni siphẹ aḍinyạ iigbia phọ, kụ alhegheri mọ nạ kụ ka/sophonhaan ooruẹn oyaghirị phọ anạ kuolọ aZihova. (Rom 14:10) Beḍenhọm osụ olhoghi phọ odi bọ siphẹ Ekpo Onhụ phọ Enhaạn, kụ mem dị nạ ratoma oye, tuughaạny igbiririph phọ aZizọs. (Prov. 3:5; Mat. 12:20) Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị ipẹ yira ozoọm bọ bunhọn kụ edị aZihova katuụgh uzoọm aani iyira.—Jems 2:13. w20.11 21 ¶13

Keḅeraạn ni nyinhạ dị awe kopogh ḍizu anạ, ipẹ arisigh anạ odi bọ, obobọ ḍiphoph r’aḍibụgh anạ bịn okaạph ilọ anạ ḍughụm? Eeni nyinhạ ke/ḅeraạn. P’eeghe iidereghị dị ingọ iyira olhegheri mọ aZihova ra/dạph ghan eten phọ epẹ awe ropogh ghan bọ kụ kuzoọm iyira! Esi omaạm, mem mọ aSamuẹl aphogh bọ nmụny phọ aZesị, o/mhiịn aani ipẹ aZihova amhiịn bọ. AZihova aḅenhị Samuẹl mọ oniin oọny aZesị kaḍighi ni uw-emhạ siphẹ Izrạl. Kuolọ oghẹn? ASamuẹl romhiịn okpanhạ phọ aZesị, Ilayạb, bịn aḅẹm mọ, “Okạr agey ophọn amheerạ bọ siẹn ghisigh aZihova kụ edị odị masagharạn bọ.” Ilayạb amite ilọ aruw-emhạ. “Kụ aZihova aḅenhị Samuẹl mọ: ‘Ka/pogh ḍimite phọ odị ḅilhẹ r’aḍiphoph phọ, idị eḍighi bọ mị maghel nyodị.’ ” Yira otuughạ eeghe siẹn phọ? AZihova aghiọm ghisigh aḅẹm mọ: “Oye ramiịn ghan anyụ r’anyụ, kuolọ aZihova ramiịn ghan k’epẹ ekpom mọ.” (1 Sam. 16:1, 6, 7) Ewạ ni mọ otuughaạny aani ghan aZihova mem lọ yira rozoọm bumor r’abumarani phọ ayira. w20.04 14 ¶1; 15 ¶3

AZizọs aago ghan ekpisi iizo kụ aghị erelhe phọ odị. Kụ amhiịn iizo abarley dị eeni purukụ ozuphọgh ni. (Jọn 4:3-6) Iizuphạ phọ kenighẹ obugha esi inya unwanyụ. Kụ aZizọs aghaạph iyaạr dị eeni eḍighi ni iikia, mọ: “Imaạr ephogh iizo phọ. Eḍien phọ mesoor, kụ amem ibugha phọ meteẹny.” (Jọn 4:35, 36) Odị rakaạph ghan eeghe siẹn phọ? Siẹn phọ aZizọs rakaạph ghan ilọ oḍighi awe bumatuạn. Tuutughiạn ipẹ purukụ emite bọ. Ghalhamọ r’iduọn abuọ aJu phọ ro/lhean ghan bọ ni r’abuọ aSameria phọ, aZizọs aghaạph ni oghaạph phọ aḅenhị anhịr olọ aSameria—kụ anhịr phọ alher ri rurụ anhaghạn! Okạr agey, mem mọ aZizọs rakaạph bọ ilọ “eḍien phọ mesoor” bọ, ibadị abuọ aSameria dị onhaghạn aani ilọ aZizọs ḍighaạgh anhịr phọ udạph ni anhịr phọ oghị onhaghạn aani oghaạph phọ aZizọs. (Jọn 4:9, 39-42) Iniin idị oghaạph dị egbolomaam esi aBaibul phọ ephẹn phọ eḅẹm mọ: “Ikpukpụ phọ awe phọ olhọgh bọ . . . iḍeenhaan mọ bidị okịgh ni iizuphạ dị menhighẹ obugha.” w20.04 8 ¶1-2

Ituughạ phọ ayira eḅilhẹ ni rilhoghonhaạn ghan iyira ḍighaạgh orophomhi asighalhanyạ phọ ayira ilọ oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ r’otughemhị aBaibul phọ. Esi omaạm, yira rotuughạ ghan ni ilọ osighẹ oḍighinhom Igbe Araraạr Osighẹ Otughemhiọm Mọ Ayira. Esi iduọn phọ, kookolhobian ghan agey kụ agbi oghị ituughạ. Maạr ghan alher rurụ mem dị ituughạ phọ memhiigh. Mem dị ituughạ emhinheen, sighẹ ni aḍighinhom ipẹ nạ matuughạ bọ. Nạ aḍighi iphẹn phọ, nạ kaḍighi ni “ogey onyọ eghạm k’aJizọs Kraist.” (2 Tim. 2:3) Yira oḅilhẹ kẹn omoọgh olhoghonhaạn aḍighaạgh aḍita aruukpaạny dị omhoọgh iikpọ. Gbiom olhoghi idị oniin ookpaạny katue aḍighi! (Isa. 37:36) Kụ agbiom nuụn olhoghi idị aḍita aruukpaạny ketue eḍighi. Oye obobọ okarạph uwaloor o/lho dị katue amerenyạn ḍita awe eghạm iikpọ phọ aZihova. Okạr oghaạph, oniin onyọ Ogbaanhaạn aZihova dị akpẹ oḍuomolhoghi katue ni amerenyạn ḍiboom aḍita. (Judg. 6:16) P’eeghe idị ipẹ phọ eru ni inẹ! Tuutughiạn ghan ni iphẹn phọ mem dị oye otu oḍighi anyinha, obobọ olọ askul anyinha, onyọ asiya anạ dị ra/tu aani ghan ituughạ aghaạph obobọ aḍighi iyaạr dị ekọm oḅonyonhu ozuan engọ nyinhạ. Legheri mọ ogina anạ bịn o/lho. Nạ odi eeḍiạn iiḅakiọm aZihova, kụ iḍighi kụ odị kabakị ni nyinhạ. w21.03 29 ¶13-14

Eeni otelhedom mọ aPọl aghaạph ghan aghol Isaiah 22:13, eghaạph bọ ilọ araagharạ abuọ Izrạl phọ. Kparipẹ r’oḍuraan otuman Enhaạn, bidị uphorogh ghan dọl aghuḍum oghelhọm aloor bịn. Okạr oghaạph, eegharạ awe Izrạl phọ iḍeenhaan mọ bidị uḅẹm ghan mọ “olhe oghelhọm rodon, iḍue yira komuughu ni,” ephoghom dị ibadị omhoọgh ni ghalhamọ k’aḍio arodon. Eegholhaan ni mọ mem dị yira olhegheri mọ aZihova kaḅerion ni buphẹ momhuughu bọ, kilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh osaḅạr igey arighirị. Iwạ ni dị abumor phọ epẹ Korịnt kobilhẹ ooḍikuan ghan abuphẹ oḅẹm bọ mọ oḅetenhu esi aḍuugh o/lho ghan. Ephẹn phọ ephigh iyaạr ituughạ ni ḍio arodon: Igey ke/tue eḍuạ emite esi ogbor ghan orelhean awe dị u/moọgh ogbolhomaam ilọ aghisigh phọ ḅilhẹ roḅem ghan bọ mọ olhe ophughọl, iḍue yira komuughu ni. Orelhean ghan odọ awe phọ abuẹn phọ ketue ni epiemhi ephoghom mọ r’eten aghuḍum ogey onyọ aKristẹn. Ketue kẹn ni etorori nyodị elọgh orọl adọl aghuḍum dị Enhaạn aghel—r’oḍighi yogh ikarạph. Kụ iḍighi kụ, aPọl apụr ri rurụ akpaariọm mọ: “Isereghian ewiIẹ ikarạph areten phọ anyina.”—1 Kọr. 15:33, 34. w20.12 9 ¶3, 5-6

Ekpịgh phọ ephẹn phọ ekaạph ilọ eten phọ epẹ aZihova adẹ bọ eghunotu phọ odị, emhiigh epẹ k’akẹ kụ esi siẹn ade phọ. Oḍighi uw-emhụ aḅaramaạm iyạl araraạr—iikpọ r’ongọ igbiighi ipẹ odị aḍighi bọ. AZihova kụ ogbogh ‘uw-emhụ’ obobọ oye dị amhoọgh iikpọ dị epelheghiom, kụ odị kụ rapogh ghan oomo anmụny phọ odị, emhiigh ruukpaạny phọ kụ esi omhạr awe. (Rom. 14:10; Efẹ. 3:14, 15) AZihova mangọ Zizọs iikpọ ophogh ookpomhoghan phọ, kuolọ aZizọs kangọ ni igbiighi ilọ eten phọ epẹ odị uzoọm bọ iyira. (1 Kọr. 15:27) AZihova angọ kẹn ni olom iikpọ ophogh anhịr r’ibạm anmụny phọ odị. Ika nuụn kụ edị olhephiri oọny katue bọ atuughạ oḍighi ogey uw-emhụ eghunotu? Olhephiri oọny amoọgh onhaghanhạn ipẹ aZihova rawạ bọ mọ odị aḍighi. Ewạ kẹn dị odị kalegheri iyaạr phọ eḍighi bọ kụ aZihova angọ bọ buniin iikpọ ophogh abunhọn ḅilhẹ r’ipẹ odị katue bọ atuughaạny eḍeenhaan phọ aZihova r’aZizọs ophighi bọ. Eeghe kụ iḍighi kụ emhạn bọ maạr dị olhephiri oọny kalegheri iphẹn phọ? Loor esi dị, aZihova mangọ ruw-emhụ eghunotu iikpọ, kụ odị rawạ mọ bidị oḍighinhom agey iikpọ phọ ongọ bọ bidị.—Luk 12:48b. w21.02 2 ¶1-3

Enighẹ kẹn dị yira kobulayogh ghan iniin araraạr idiphọ aZihova raḍighi ghan bọ. Esi omaạm, ghalhamọ r’iduọn aZihova amhoọgh bọ epul iitughiạn dị emhunhughan, mem dị yira okiton esi ikarạph dị yira oḍighi, odị rasạr ghan ni kawilhenhaạn aḅilhẹ awula opiomạn phọ ayira. (Ps. 25:7; 130:3, 4) Odị rawạ mọ yira oḍighi aani igina phọ kụ oghị esi awe dị upiomạn iyira koulọ molhoghomha saị. (Mat 3. 6:14; Luk 17:3, 4) Yira roḍeenhaan ghan mọ yira osereghiạn ni iikiạ inmo epul phọ ayira esi osighẹ ghan oghueniom Oye phọ ungọ bọ iyira. Abuniin awe osighẹ ghụn rupul phọ abidị rowaạm ghan suọ ilọ aloor—esi ophighi asiigbu ilọ abidị. Kuolọ loor esi iduọn aZihova kụ ulhẹm bọ iyira, eḍighi ni iyaạr osụ olhoghi omhiịn mọ asiigbu phọ odị kụ kinighenhaạn iyira epu ilọ ayira. (Rom. 12:1, 2) Yira komoọgh ni eephọ eḍighi maạr dị yira odạph siigbu phọ odị. (Isa. 48:18) Ḅilhẹ kẹn yira kokuamị omiịn emhụ ipẹ odị atụ bọ kụ ulhẹm iyira—oghuenhi Olemiạ ḅilhẹ r’Odẹ phọ ayira, kụ oḍighi idị odị kuubagaam iyira.—Prov. 27:11. w20.05 23-24 ¶13-14

Ika kụ idị yira kotue oḍeenhaan ghan ephomhoghiạn anmụny onhiin bumor r’abumarani phọ ayira ḍio arodon? Mem dị yira okuamhị olhegheri agey bumor r’abumarani phọ ayira, ketue ni idughanhaan iyira oḍeenhaan abidị ephomhoghiạn anmụny onhiin. Asiạ oye phọ r’ekpisi phọ bidị oḍuạ bọ kụ omite ki/sophoghom iyira osighẹ abidị righirị. Legheri mọ, aJonatan asighẹ siạ dị remạn ni 30 asiạ kụ aghupheriom bọ Devid; ghalhamọ r’iduọn phọ ni, odị asighẹ ni Devid idiphọ ogbogh oyaghirị odị. Nạ katue ni asighẹ aani oye idiphọ oyaghirị anạ mughumọ okumor oye obobọ obumoọny siphẹ ookpomhoghan phọ ḍughụm? Nạ aḍighi iduọn phọ, pọ nạ ‘apomoghiạn buọ asiya phọ.’ (1 Pit. 2:17) Eḍighi edị omhoọgh ephomhoghiạn anmụny onhiin oghị esi abumor r’abumarani phọ remạ ghan mọ torobọ oye kaḍighi ogbogh oyaghirị ayira siphẹ ookpomhoghan phọ ḍughụm? Eeye, ke/tue edugh. Toroboiperolbọ, i/beeph okạr otuman abuniin kụ opuemhi abunhọn siphẹ ookpomhoghan phọ, eeni loor esi araraạr dị yira oḅophoghạn ghan roḍighi. AZizọs asighẹ oomo abutelhedom mọ odị idiphọ “arighirị,” kuolọ odị akạr amhoọgh ephomhoghiạn dị egbatanhaạn aghị esi aJọn. (Jọn 13:23; 15:15; 20:2) Toroboiperolbọ, aZizọs o/lhọgh iiseẹny Jọn opuemhi bueriphọ abutelhedom mọ.—Mạk 10:35-40. w21.01 23 ¶12-13

Eten phọ epẹ otelhedom mọ aPọl aghaạph ghan bọ iiḅi iinhaghạn phọ aḅenhị we Atẹns igbatanhaạn ni r’ipẹ odị aghaạph ghan bọ aḅenhị buọ aJu phọ. Odị amhaạr ri aaḅeghiọn ghan marugh awe phọ r’eten iiseeny phọ abidị. (Iiḍighi 17:23) Edị etum siphẹ, aPọl awaaghị ni amhiịn raraạr dị bidị omheeraam dị emhoọgh muḅọph r’igey phọ edi bọ siphẹ igẹ iigbia phọ. APọl adaphạn ipẹ odị amhiịn bọ kụ amhiighom oghaạph phọ odị. Odị aḅenhị buọ Atẹns phọ mọ adom mọ odị aphạm bọ iḍuạ esi “Emụgh” phọ bidị u/Iegheri bọ kụ rokueni bọ kụ eru. Ghalhamọ r’iduọn abuọ Atẹns phọ u/legheri bọ ni igẹ iigbia phọ agey, aPọl oo/tughiạn mọ bidị ko/tue oḍighi Kristẹn. Kparipẹ ghụn odị amhiịn bidị idiphọ iizuphạ dị meteẹny obugha, kụ odị aaḅenhion eten oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ odị. Idiphọ aPọl, maạr ghan aphogh. Pogh ghan raraạr dị keḍeenhaan nyinhạ remeeraam awe ekool phọ anyinha. Eeghe araraạr kụ edị uwotu phọ asighẹ anhighemhiọm otu phọ odị obobọ moto odị? Aḍien phọ odị, iinmenian phọ odị, eten phọ aseere bọ loor phọ odị, ghalhamọ kẹn r’ikpo onhụ phọ eḍeenhaan ni ekụ iiḅereghị phọ odị ḍughụm? w20.04 9-10 ¶7-8