October

Yira okuamhị olhegheri Zizọs, yira kotuughaạny ni eten phọ epẹ odị aatughiạn ghan bọ aḅilhẹ azọ ghan. Mem dị yira olhegheri kụ oḅilhẹ otuughaạny ghan eten iitughiạn phọ odị, pọ kụ amem dị arighirị phọ ayira r’odị kegbiạn. Ika kụ idị yira kotue otuughaạny Zizọs? Omhiịn eniin eḍeenhaan. AZizọs atughemhị ghan olhoghonhaạn aḍighaạgh bunhọn kụ apuemhi otughemhị ilọ odị. (Mat. 20:28; Rom. 15:1-3) Iphẹn phọ ilhoghonhaạn nyodị ḍighaạgh omhoọgh eegharạ osighẹ aloor ophighironọm ekiạ ḅilhẹ r’osạr ghan owilhenhaạn. Idị awe oghaạph ilọ odị, i/nuụn ghan i/pin esi odị. (Jọn 1:46, 47) Ḅilhẹ odị o/mheera ghan opiomạn dị oye apiomạn mem dị meten etir eten phọ epẹ odị kazoọm bọ oye phọ. (1 Tim. 1:12-14) AZizọs aḅẹm mọ: “Oniin aphomoghiạn ghan nyoniin—kụ oomo awe olegheriom mọ nyina kụ abumatuạn phọ amị ni.” (Jọn 13:35) Enighenị opuruan aloor mọ, “Mị radaphạn ni eḍeenhaan phọ aZizọs, esi oḍighi ghan oomo ilọ mị katue ophamanhạm eephọ r’abumor r’abumarani phọ amhị ḍughụm?” w20.04 24 ¶11

Etigheri iduọn yira odi bọ aḅirinhi dị awe dị rogbạ ghan kophuẹ oḅilhẹ ogilaạm ḍien phọ aZihova kụ odi bọ, nạ amoọgh ni eepoogh ogbatanhaạn esi abidị kụ ogbạ ghan igey phọ—mọ aZihova Enhaạn iigbia, elhiom eḍighinhom iyaạr, igey, ḅilhẹ r’ephomhoghiạn. Nạ katue ni abakị aani itooghị phọ odị. Nạ katue ni amạ aḍeenhaan we mọ itooghị phọ aZihova bịn kụ inhighẹ ḅilhẹ mọ kesighẹ eephọ r’oḅaạl olhoghi kụ etuomnaan oomo olhẹm mọ. (Ps. 37:9, 37; 146:5, 6, 10) Mem dị yira rotughemhị igey aBaibul phọ bunhọn, yira rogbor ghan koghaạph olhoghọm iiphaghamhiọm ilọ elhiom itooghị phọ Enhaạn, mọ aZihova kụ amhoọgh elhiom otooghị oomo isiẹn aḅirinhi phọ, kụ ipẹ kụ inẹ. Toroboiperolbọ, mem dị yira rokparaghạ otughemhị abidị iilhogh phọ Enhaạn, aḍiigbu ayira eḍighi ghụn olhoghonhaạn abidị ḍighaạgh dị bidị kopomhoghiạn aZihova Odẹ phọ ayira, ḅilhẹ oḅạr nyodị. Pọ iduọn phọ ewạ mọ yira omạ ghan omiteom imạ araagharạ phọ aZihova, oghaạph olhoghọm iiphaghamhiọm ilọ odọ Oye phọ rameera bọ ḍien phọ Zihova. (Isa. 63:7) Yira otughemhị eten phọ epẹ phọ, yira kologhonhaạn ni bunhọn ḍighaạgh ophomhoghiạn aZihova ḅilhẹ r’onhaghanhạn odị loor iduọn bidị rowạ bọ oḅạr odị. w20.06 6 ¶16; 7 ¶19

AZihova amakạ epul oye eekiạ eten. Mem mọ nạ arọl bọ olhoghi okuruḅakạ onhiin anạ, epul phọ anạ irọl idiphọ Enhaạn elhẹm bọ bịn, esighẹ rekị kụ inhọn asimuonịr imhoom ighiph emhiigh emiteghu isiphẹ epul phọ anạ esi atorobọ oniin okalhạ! Awe dị rowaaghị ghan raraạr owaaghị omiịn mọ iikpọ aghuḍum dị oghol mọ neuron dị edi epul oye dị mamanạm, remạn ni 100 eelạ.—Iikpọ aghuḍum mọ iphẹn phọ omhaạr bọ ookpomoghi kụ iḍighi bọ epul phọ ayira, kụ eemọr phọ remạn ni 1.5 kg. Eniin eekiạ iyaạr dị epul phọ reḍighi ghan phọ aḍiaḅa. Torobọ ekpo onhụ phọ epẹ nạ aḅạ bọ, epul phọ anạ reeḅakị ghan ighiph dị emạn ni 100 siphẹ anem mọ anạ, ooko anạ, iidoronhụ anạ, rukpo anạ, ḅilhẹ r’ekpologhi anạ. Oomo ighiph phọ iphẹn phọ rekiil ghan eniin phọ eten phọ, obọ nạ aḅạ ekpo onhụ dị konaghanhạn. Idị owaaghị omhiịn lhạ phọ 2019 eḍeenhaan mọ obumoọny dị purukụ omhạr katue ni anaghạn aḅilhẹ alọgh elhegh ekpo onhụ kirokirọ. Iphẹn phọ owaaghị bọ omhiịn emeeraam aani idị ibadị awe dị owaaghị aani raraạr omhiịn omheeraam—mọ umharạm iyira iikpọ orue olhọgh elhegh r’otuughạ arunhụ aḍiaḅạ kirokirọ. Okạr agey, aḍiaḅạ ekạr kụ eḍighi inmo k’Enhaạn. w20.05 22-23 ¶8-9

Ebraham awilhẹ ni ḍimạ adọl phọ odị arọl ghan bọ epẹ egbogh emhạ phọ Ur. Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị, odị agonom ghan “omiịn emạ phọ epẹ Enaạn metooghị bọ ephighi.” (Hibru 11:8-10, 16) Egbogh emhạ phọ epẹ Ebraham agonom ghan bọ omhiịn phọ pọ Omhạr phọ k’Enhaạn. Itooghị Omhạr phọ k’Enhaạn eḅaramaạm Zizọs Kraist r’144,000 aKristẹn phọ osagharạn bọ uwaloor phọ. APọl aghaạph aghol omhạr phọ ophọn phọ mọ “emạ Enaạn phọ edi ghan bọ, aJeruselem k’akẹ phọ.” (Hib. 12:22; Ogan. 5:8-10; 14:1) AZizọs atughemhị bumatuạn phọ odị mọ ooḅereghị ghan olhọm mọ omhạr phọ ophọn phọ aru ni, pidị oḍighi aani ipẹ odị rawạ bọ siẹn ade phọ, idiphọ roḍighi bọ k’akẹ. (Mat. 6:10) Iḍighi ni edị Ebraham alhegheri ni k’anhị k’alhe ilọ ipẹ kopighi bọ Itooghị Omhạr phọ k’Enhaạn ḍughụm? Eeye. Esi ibadị arukuron asiạ, “aaghị” ni iphẹn phọ. (Efẹ. 1:8-10; Kọl. 1:26, 27) Kuolọ Ebraham alhegheri ni mọ abuniin anmụny phọ odị koḍighi ruw-emhạ. AZihova kụ aguanhaan Ebraham oguan phọ ophọn phọ.—Gen. 17:1, 2, 6. w20.08 2-3 ¶2-4

Yira omoọgh oghel itughemhị abuphẹ momheel bọ oḍuạ siẹn igey phọ. Egbi k’emhiighom ookpomhoghan aKristẹn phọ, Eru phọ rasighẹ ghan kaḍighinhom ibadị awe iikelheghian ozụph iikia siphẹ ilhoghi arebenhẹ phọ Enhaạn okpẹ bọ oḍuomolhoghi phọ. Loor esi iduọn phọ, ewạ dị yira kogbirima ghan olegheri ilọ eru igey ḅilhẹ r’idị eḍighi okpẹ. Amulhọgh ḍien phọ ayira atue ni asighẹ aḍighinhom intanẹt phọ odughe oḍuomolhoghi phọ yira omhoọgh bọ oghị esi aZihova r’abumor phọ ayira. Legheri oye phọ ramiteom ghan bọ okpẹ iikelheghian phọ, kụ aghel! (1 Jọn 4:1, 6; Ogan. 12:9) Orue omherenyạn izuoghom mọ aSetan ralọgh ghan bọ odughe omheeraam mọ ayira, pọ ewạ dị yira kobughẹ oḍuomolhoghi phọ yira omhoọgh bọ oghị esi oḍighi phọ aZizọs amhoọgh bọ siphẹ arigbiom mọ Enhaạn. Ewạ kẹn dị yira koḍuom olhoghi okol phọ aZihova raḍighinhom bọ ḍio arodon. (Mat. 24:45-47) Eḍighi maạr dị yira ogbor ghan otuughạ Ekpo Onhụ phọ Enhaạn, omheeraam mọ ayira kakpạr ri bịn akịgh idiphọ oreeny dị asinị phọ ekpạph ude agey. Otelhedom mọ aPọl aḍighinhom oniin phọ oghaạph omaaniọm mọ ophọn mem mọ odị ragẹ bọ ikpo onhụ phọ edi bọ siẹn esi aBaibul phọ arodon. w20.07 23-24 ¶11-12

Idiphọ awe dị u/munughan, rinyu ghan ni iyira ophogh oye anyụ r’anyụ bịn oghaạph idị oye phọ arọl. (Jọn 7:24) Kuolọ yira ko/kạr otue olegheri oomo ilọ oye lọ yira omhiịn anyụ r’anyụ bịn. Esi omaạm, ghalhamọ oyil arookonhom dị alhegheri iyaạr aḅilhẹ amhaạr agey rookonhom bịn ka/tue apogh oye bịn alegheri oomo ipẹ reeḅaghamhị bọ oye phọ. Odị kamaạr ri aler rurụ anaghạn ilọ arookonhom dị odị maghị ghan, ipẹ odị alhoghoma bọ, ḅilhẹ r’ipẹ eḅilhẹ bọ reḍighi. Eeni oyil phọ kaḅẹm kẹn ni mọ odị aghị aḍighi X-ray omhiịn ipẹ olhoghi aloor phọ odi bọ. Iduọn kụ i/lo, pọ odị kangọ ni rookonhom dị i/kpẹ. Iniin phọ kẹn, yira ko/kạr otue onaghanạn bumor r’abumarani phọ ayira esi ophogh ghan anyụ r’anyụ bịn. Yira kokparaghạ ghan ophogh idị epelhom anyụ r’anyụ bịn—ophogh ghan oye olhoghi phọ. Yira ro/bạl ghan rokpom. Kuolọ yira kotue ni okparaghạ otuughaạny aani aZihova. Ika? Odị raler ghan ni rurụ kangọ rebenhẹ phọ odị. Odị raaḅeghiọn ghan ni kaphogh emitenhom mọ r’asidọl phọ abidị. Odị raḍeenhaan ghan ni bidị igbiririph. w20.04 14-15 ¶1-3

Ewạ mọ yira omhoọgh osooromhi aloor, loor esi dị buphẹ ophoophe bọ loor phọ, roo/tughiạn ghan idị etuụgh bịn “ekasiạn.” Awe ibaga roopikian ghan koḅilhẹ oḅo iḅo igbogh. Iitughiạn ḅilhẹ r’iḍighinhom araraạr phọ abidị reḍighi ghan ni raraạr bunhọn awe ḅilhẹ kẹn r’asiloor abidị. Eḍighi maạr dị bidị u/nme iḍighinhom araraạr phọ abidị, aSetan kasighẹ ilhoghi phọ abidị alọgh ekụ ufiri aḅilhẹ aapụ ilhoghi phọ abidị. (2 Kọr. 4:4; 11:3) Oye osooromhi aloor ratuụgh ghan idị ekasiạn bịn kaatughiạn. Odị rapogh ghan loor odị eten dị eeleeny, kalhọgh elhegh mọ abunhọn awe opu ni nyodị ibadị areten. (Fil. 2:3) Ḅilhẹ kẹn alegheri mọ, “Enaạn reḅitonaạn ghan ni buphẹ robaga bọ kengọ ooḅi oghọr buphẹ osooromi bọ loor.” (1 Pit. 5:5) Buphẹ rotuụgh ghan bọ iitughiạn dị ekasiạn k’ootughiạn ro/wạ mọ aZihova aḍighi mulọgh ḍien abidị. Orue oḍighi awe dị osooromhi loor, pọ yira omoọgh osighẹ oḍighinhom oroma aBaibul phọ aḅẹm bọ mọ ‘ikporonaạn igbaany ikarạph aruuphuạ r’aroozọ phọ anyina eseere, kụ esighẹ igey imoom aroozọ ekpologhiạn.’ Ewạ mọ yira otuughạ eḍeenhaan phọ aZizọs kụ okparaghạ otuughaạny odị ipẹ inyaạm mọ ayira esi bọ.—Kọl. 3:9, 10; 1 Pit. 2:21. w20.07 7 ¶16-17

P’eeghe emạ eepoogh dị yira omhoọgh oḍighom aani ookpomhoghan phọ aZihova! Yira okạr kụ rokelhọm eephọ r’oḅaạl olhoghi iduọn yira rooḅereghị bọ aZihova siẹn igbo abumor r’abumarani phọ ayira? Nạ apạm ḍighen esi siẹn ookpomhoghan phọ aZihova? Otelhedom mọ aPọl agẹ bọ, odị atomaạm ookpomhoghan phọ loor oye. Odị aḅilhẹ kẹn atomaạm torobọ oye siẹn ookpomhoghan phọ riisi aloor phọ. (Rom. 12:4-8; 1 Kọr. 12:12-27; Efẹ. 4:16) Eḅẹl iyaạr dị yira kotue otuughạ siẹn oghaạph omaaniọm mọ aPọl pọ, torobọ onyọ ayira apạm ni esi siẹn eghunotu phọ aZihova. APọl amhiighom oghaạph omaaniọm mọ odị esi oḅẹm mọ: “Esi kirokirọ kụ itulughan bọ eḍighi ḍiniin phọ aloor phọ, kụ oḍighi oIọ esi r’esi. Igina phọ kẹn ni, ghalamọ idiphọ aḍita phọ ayira ebụgh bọ ni, yira moḅophoghạn Kraist oḍighi ḍiniin aIoor, kụ oniin atulan nyoniin idiphọ ariisi aIoor phọ.” (Rom. 12:4, 5) APọl rakaạph ghan eeghe siẹn phọ? Mọ ghalhamọ r’iduọn torobọ onyọ ayira amhoọgh bọ ni oḍighi olọ odị siẹn ookpomhoghan phọ, oomo ayira omạn ni maạr. w20.08 20 ¶1-2; 21 ¶4

Burudẹ r’aburunhiin, ika kụ idị nyinha ketue etuughaạny aani eḍeenhaan osooromhi aloor phọ aZihova? Mem lọ ewạ, ipuru aani ghan ni iitughiạn anmụny phọ anyinha ilọ oḍighi iniin araraạr. Kụ eḍighi maạr dị ekpeanhạn ni, isighẹ aani iitughiạn phọ abidị eḍighinhom. AZihova aḅilhẹ kẹn apighi eḍeenhaan esi okparạm ghan, ghalhamọ r’amem dị arebenhẹ phọ odị opuru ḍipuru idị egbolhomaam osopha odị. Odị alher ri rurụ angọ mem mọ Ebraham aghaạph bọ ipẹ odị alhoghoma bọ ilọ ipẹ odị asopha bọ ophiemhi aSodọm r’aGomorạ. (Gen. 18:22-33) Ḅilhẹ kẹn, tuutughiạn ipẹ aZihova azoọm bọ anhịr phọ Ebraham, Sera, odị o/ghạgh olhoghi mem mọ aSera amhilhọgh bọ ilọ oguan phọ odị, mọ odị kasoph ni eghun ghalhamọ r’iduọn odị makpọ bọ ni. (Gen. 18:10-14) Kparipẹ ghụn odị azoọm ni Sera r’olhọgh eegu. Eeghe iyaạr kụ edị aburudẹ r’aburunhiin ḅilhẹ r’ikumor awe arookpomhoghan phọ kotue otuughạ esi eḍeenhaan phọ aZihova? Ḅeeḅeghiọn ipẹ nạ ramegheron ghan bọ mem dị oye dị odi eeḍiạn iiḅakiọm anạ agbagharạn osopha anạ. Nạ rakem ghan ni kamạ amiteom mọ bidị mopiomạn ḍughụm? Obobọ nạ rakparaghạ ghan ni onhaghanhạn ephoghom oye phọ? Arughunotu ḅilhẹ r’arookpomhoghan phọ kekaraghị ni emooghọm suọ eḍighi maạr dị buphẹ ropogh bọ kụ otuughaạny aZihova. w20.08 10 ¶7-9

Eḅẹl amem mọ yira omhiigh bọ ooḅughonhaan r’awe phọ aZihova, r’ikpukpụ yira uwạ ghan ni osighẹ olhoghonhaạn aḍighaạgh abunhọn, yira ulhọgh ni elhegh mọ yira oḍighi ibạm anmụny dị rowạ olhoghonhaạn aḍighaạgh eten aruwaloor, kụ rowạ ni otuughạ. (1 Kọr. 3:1, 2) Kuolọ kokaạph aani ika nyiidiphọ? Eḍighi maạr dị yira momhiigh ni okumu aZihova esi ibadị asiạ ḅilhẹ motuughạ ni omhiịn raraạr kirokirọ, iyira ki/phụ ghan mun osighẹ olhoghonhaạn aḍighaạgh, ekạr ekpaariọm ḍighaạgh awe dị ko/rọl aani siẹn igey phọ obia. Kuolọ ewạ mọ olhegheri mọ, aZihova rukparamhị ghan iyira dị eego esi abumor r’abumarani phọ ayira. (Rom. 1:11, 12) Ewạ mọ yira olhegheri ipẹ phọ, eḍighi maạr dị yira rowạ ni omhoọgh iikpọ phọ aZihova rangọ ghan bọ. Omhoọgh ekol i/loonhaan esi iikpọ dị oye amhoọgh, askul dị oye aghị, eelạ, obobọ ekpisi phọ oye phọ aḍuạ bọ kụ aru, Kuolọ edi esi osooromhi aloor ḅilhẹ r’obeḍenhọm aZihova. Eḍighi idị oomo ayira kolọgh inyaạm (1) esi obeḍenhọm ghan aZihova, (2) esi otuughaạny areḍeenhaan aBaibul phọ (3) ḅilhẹ r’esi omheera ghan mọ abumor r’abumarani phọ ayira ulhoghonhaạn ghan iyira ḍighaạgh. Mem dị yira oḍighi iduọn phọ, etigheri torobọ aḍidugh dị yira olhoghoma, aZihova k’ungọ ni iyira inyaạm! w20.07 14 ¶2; 19 ¶18-19

Ketue ni ikparanhaạn iyira oḍeenhaan okparạm ekạr nuụn ekpaariọm mem dị yira rongọ ogbaanhaạn onyọ asiya dị u/ḍighi aani onyọ ogbaanhaan. Aḍinhị olhogh phọ ogẹ bọ siẹn Ecclesiastes 3:1, 7 ketue ni ilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh. Eḅẹm mọ: “Emoọgh ni . . . mem dị ekpẹ oḅoorian r’amem dị ekpẹ oḅạ.” Aroozọ phọ ayira kụ eḍighi ogey ogbaanhaạn engọ bidị, ghalhamọ r’iduọn phọ ni, yira oomhanham osighẹ ghan oḍighinhom torobọ eepoogh dị emite oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ oḅenhị abidị. (1 Pit. 3:1, 2) Yira oḍeenhaan ghan okparạm oghị esi oomo awe—eḅaramaạm kẹn buọ eghunotu phọ ayira—iduọn yira r’ogbạ bọ ikpo onhụ phọ koḅilhẹ otughemhị r’oophugh. Yira kotue ni otuughạ okparạm esi areḍeenhaan awe aBaibul phọ okpẹ bọ oḍuomolhoghi phọ ḅilhẹ r’abuẹn aḍio arodon. AHabakkuk agon ghan ni omhiịn amem dị ekarạph eḍighinhom iyaạr kesi eekunha, kuolọ odị aḅẹm ni mọ: “Isiphẹ onhụ aḍibuo phọ amhị kụ edị mị kakiọm ghisigh ameerạ.” (Hab. 2:1) Otelhedom mọ aPọl aḅẹm ni mọ onọ rawạ ‘omadạn’ oḍighi phọ. Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, odị akparạm ni aghiọm ghisigh angọ ghan ogey ogbaanhaạn ilọ “ooḅi oghaạph” phọ.—Iiḍighi 20:24. w20.09 11-12 ¶12-14

AZizọs, opọ aḍighi bọ oye dị atum aZihova, oo/tughiạn ghan idị epel nyodị loor. Esi otuughaạny aZizọs, arebenẹ phọ aZihova abuẹn osooromhi bọ loor phọ rolọgh ghan kophophe uwaloor ephomhoghiạn, eḍighi bọ elhegh ookpomhoghan phọ Enhaạn. (Luk 9:48; Jọn 13:35) Kokaạph ika eḍighi maạr dị eghịgh mudị iiḅaghamhị edi siẹn ookpomhoghan phọ kụ ikumor awe phọ ko/phogh okiririom? Kparipẹ r’ogum, nạ katue ni aḍeenhaan osooromhi aloor esi obakị aani abuphẹ roḍiemhiom bọ. (Hib. 13:17) Orue oḍighi iduọn phọ pọ ewạ mọ puruan loor mọ: ‘Iiḅaghamhị phọ mị amhiịn bọ ekạr ri ebụgh iboom dị ewạ oolemhi ḍughụm? Ophọn kụ amem dị ekpeanhaạn oolemhi ḍughụm? Eḍighi oḍighi amhị oolemhi ḍughụm? Ogbạ agey, mị akạr rị rakparaghạ ghan omiteom amuḅọph obobọ mị rakparaghạ ghan omiteom aḍien amhị ḍughụm?’ AZihova amaghamhị maạr osooromhi aloor apuemhi emhaạr, ḅilhẹ kẹn amaghamhị maạr muḅọph apuemhi raraạr phọ ipẹ oye phọ katue bọ aḍighi. Esi iduọn phọ, ḍighi oomo ipẹ nạ katue bọ omhiịn mọ nạ akumu ni aZihova r’osooromhi aloor. Nạ aḍighi iduọn phọ, kelọgh ni epophe muḅọph ookpomhoghan phọ.—Efẹ. 4:2, 3. w20.07 4-5 ¶9-11

AZizọs amhaghamhị ni maạr inmo anmariịr phọ abuphẹ okpẹ bọ oḍuomolhoghi phọ, olhoghonhaạn ghan bọ nyodị ḍighaạgh ongọ ghan odị “ilọ bidị omoọgh.” (Luk 8:1-3) Odị atughemhị bidị raraạr dị eḍiinyan ilọ ogbi phọ Enhaạn. Esi omaạm, odị aḅenhị ni bidị mọ onọ kamugh ni kụ oḅilhẹ oḅeton nyinhọ. (Luk 24:5-8) Odị aakolhobian ni nmariịr phọ abuẹn phọ idiphọ odị aakolhobian bọ butelhedom mọ odị ilọ okaran iiḅaghamhị phọ bidị kosoman bọ ghisigh. (Mạk 9:30-32; 10:32-34) Eḍighi ni iyaạr aḍiḅeraạn olhegheri mọ ghalhamọ r’iduọn abutelhedom mọ aZizọs oghiil bọ ni osuma mem mọ osiph bọ nyodị, abuniin anmariịr phọ abuẹn phọ urọl li siphẹ phọ okạn bọ Zizọs Kraist. (Mat. 26:56; Mạk 15:40, 41) Anmariịr phọ abuphẹ okpẹ bọ oḍuomolhoghi phọ kụ abuḅẹl dị omhiịn mem mọ oḅeton bọ nyodị. Odị angọ ni bidị oḍighi oghị oghaạph oḅenhị abutelhedom mọ odị mọ moḅeton nyodị siphẹ aḍuugh phọ. (Mat. 28:5, 9, 10) Kụ Pentecost 33 C.E., eeni anmariịr urọl aani ni mem mọ uwaloor iigbia phọ asoorom bọ we phọ, kụ oomọ awe phọ orọl bọ siphẹ phọ umhoọgh ni ruunmo oḅạ inhọn arunhụ eten iiḍaạny ḅilhẹ r’oḅenhị abunhọn ilọ “iboom iiḍighi phọ Enaạn.”—Iiḍighi 1:14; 2:2-4, 11. w20.09 23 ¶11-12

Arukumuan oḍighi awe bumatuạn phọ, eḍighi oḍighi dị rapẹl ghan sighuḍum! Yira ulhegheri ika? Mem mọ aZizọs angọ bọ itọ phọ edi bọ siphẹ Matiu 28:19, 20, odị aḅẹm mọ: ‘Ikị, . . . eḍighi we bumatuạn . . . , eḍiinye bidị muụm.’ Oḍiiny amuụm amạn maạr asi k’iḍighen? Oomo abulọ rowạ omhoọgh aghuḍum k’agee-pọ, omoọgh oḍiiny amuụm. Kụ oye dị rawạ oḍiiny amuụm kameeraam ni mọ aḍuugh phọ r’oḅetenhu esi aḍuugh phọ aZizọs bịn kụ ketue engọ nyodị pelieẹny. Pọ kụ iyaạr phọ otelhedom mọ aPita aḅenhị bọ Kristẹn phọ mọ: “[Oḍiiny] amuụm mọ ratuạn ghan idiphọ aJizọs Kraist aḅetenu bọ siphẹ aḍuugh phọ kụ kiphẹl inyina.” (1 Pit. 3:21) Kụ iḍighi kụ mem dị omhoom onyọ amatuạn aḍiiny muụm, pọ odị maḍuom aani olhoghi omhoọgh aani apelieẹny phọ ophọn phọ. Orue oḍighi awe bumatuạn, pọ ewạ mọ yira omhaạr ‘itughemị.’ (2 Tim. 4:1, 2) Eeghe kụ iḍighi? Loor esi idị aZizọs atọ uḅenhị iyira mọ: ‘Ikị, . . . eḍighi we bumatuạn . . . , etughemị bidị.’ Otelhedom mọ aPọl aḅẹm aani mọ “nạ aḍighi ghan ni iphẹn phọ, pọ nạ kapẹl Ii Ioor phọ anạ r’abuphẹ ronaghanạn ghan bọ nyinạ.” w20.10 14 ¶1-2

Otelhedom aPita aphomhoghiạn agey oḍighi akonị awe phọ, r’olhoghonhaạn aḍighaạgh aZihova, aPita akạr ri amhaạr oḍighi phọ. (Iiḍighi 2:14, 41) Ekpanhạ iyaạr phọ yira otuạn bọ kụ rokaạph ghan bọ oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ; pọ ephomhoghiạn phọ yira omhoọgh bọ oghị esi aZihova. Ephomhoghiạn phọ yira omhoọgh bọ oghị esi aZihova r’ilhoghonhaạn ghan iyira ḍighaạgh okpạr opu aḍiitughiạn oḅẹm ghan mọ yira u/sianhaan. Mem mọ aZizọs amhạgh bọ Pita oḍighi abukoniọm awe phọ, odị aḅenhị nyodị mọ: “Ka/kiilaan!” (Luk 5:8-11) APita o/ghiilhaan ilọ ipẹ kemite bọ eḍighi maạr dị odị aḍighi onyọ amatuạn. Kparipẹ ghụn, iiḍaạny phọ aZizọs aḍighi bọ kụ bidị ozẹ bọ iboom ina phọ kụ iḍigh ḍiigu esi odị, bịn odị alhoghoma mọ onọ o/kpeanhaạn mun osighẹ aḍimhạgh okumuan r’aZizọs. Iniin phọ kẹn ni, eeni nạ atue ni aloghoma mọ nạ o/kpeanhaạn, mem dị nạ aatughiạn ipẹ ewạ bọ orue oḍighi onyọ amatuạn aKraist. Eḍighi maạr dị eḍighi iduọn, pọ bughẹ ephomhoghiạn phọ nạ amhoọgh bọ aghị esi aZihova, Zizọs, ḅilhẹ r’amatuman phọ anạ, bịn kenyu ni nyinhạ osighẹ aani aḍimhạgh phọ aZizọs oḍighi aani okoniọm awe.—Mat. 22:37, 39; Jọn 14:15. w20.09 3 ¶4-5

Yira oḅaạl li olhoghi rolọgh ghan mem, inyaạm, ḅilhẹ r’asipenị ayira, owạ “abuphẹ Enaạn mesaḅạr bọ omoọgh aghuḍum k’agee-pọ.” (Iiḍighi 13:48) Mem lọ yira oḍighi iduọn phọ, pọ yira rodạph ghan eḍeenhaan phọ aZizọs. Odị aḅẹm mọ: “Eḍien amị, oḍighi ghan oḍighi opọ urom bọ imị r’omadạn oḍighi phọ odị.” (Jọn 4:34; 17:4) Ipẹ kụ idị yira rowạ oḍighi aani. Yira rowạ ni omhạn oḍighi phọ moḅọgh bọ ungọ iyira. (Jọn 20:21) Kụ yira rowạ ni mọ abunhọn, eḅaramaạm buphẹ moophoọm bọ, oru ni ophinhom aani bin oḍighi phọ ophọn phọ. (Mat. 24:13) Okạr oghaạph, ipaanhaạn edi ni omhunhenhi ogbogh oḍighi phọ ophọn aZizọs aḅọgh bọ ungọ iyira. Toroboiperolbọ, ogina ayira bịn kụ ko/ḍighi oḍighi phọ ophọn phọ. AZizọs aguanhaan mọ odị katọl li r’ayira. Yira opamanạm rukumuan oḍighi awe bumatuạn phọ idiphọ awe dị “oḅọph oḍighi rokumu kongọ Enaạn” ḅilhẹ r’idiphọ “abuọ aKraist.” (1 Kọr. 3:9; 2 Kọr. 2:17) Esi iduọn phọ, yira kotue ni omunenhi oḍighi phọ. P’eeghe emạ eepoogh dị yira omhoọgh ophinhom aani abin oḍighi phọ ophọn phọ, ḅilhẹ r’olhoghonhaạn abunhọn ḍighaạgh oḍighi aani igina phọ!—Fil. 4:13. w20.11 7 ¶19-20

Ibadị amem, osopha aburudẹ r’aburunhiin ratir ghan ni ibạm anmụny phọ iboom. Osopha aburudẹ r’aburunhiin phọ kụ amhoọgh idị odi, ketue ni ekọm iiḅaghamhị engọ ibạm anmụny phọ. Kuolọ eḍighi maạr dị bidị osopha ogey osopha, pọ anmụny phọ abidị komoọgh ni eepoogh omhoọgh aghuḍum dị aḍighi olọ oḅaạl olhoghi r’ogey ogbaanyạn. Toroboiperolbọ, ibạm anmụny phọ kosopha aani ni ogey osopha. Kụ osopha o/lho dị anhighẹ aaleeny, osopha okumu Odẹ ephomhoghiạn phọ ayira opọ k’akẹ phọ, Zihova. (Ps. 73:28) Odẹ r’onhiin phọ aZizọs usopha olhoghonhaạn aḍighaạgh ibạm anmụny phọ abidị dị kokumu aZihova, kụ osopha kirokirọ phọ abidị aḍeenhaan ni mọ okumu aZihova kụ aḍighi ekpanhạ iyaạr siphẹ adọl aghuḍum mọ abidị. (Luk 2:40, 41, 52) AZizọs phọ kẹn asopha ni ogey osopha kirokirọ dị elhoghonhaạn nyodị ḍighaạgh omhunhenhi ogbi odẹ phọ odị. (Mat. 4:1-10) AZizọs aphoph ni amhanhạm aḍighi oye dị ayoghoyoghọ, aḅạr, ḅilhẹ akpọ oḅio—odọ obumoọny dị arọl iduọn odị rasighẹ ghan eghuan r’ibo k’aruomaan odẹ r’onhiin dị rokiilhaan Enhaạn. w20.10 26 ¶1-2

Gbiom olhoghi iraạr areḍeenhaan phọ iphẹn phọ. Umarani dị asiạ phọ meghị ni anyụ iboom raatughiạn ghan imạ idị odị arọl ghan mem iḍoọgh. Kuolọ ghalhamọ r’iduọn odị asoman bọ ni ipaanhaạn nyiidiphọ, odị akiọm ni ghisigh raḍighi k’angọ aZihova oomo ipẹ odị katue bọ. (1 Kor. 15:58) Odị akiọm ni ghisigh ragbiom ghan olhoghi dị odị r’abuọ ephomhoghiạn odị odi siphẹ omhoom aḅirinhi phọ oguanhaan bọ. Onhọn onyọ umaranhi aatughiạn ikarạph dị oye aḍighi nyodị siphẹ ookpomhoghan phọ, kuolọ o/wunughi ikalhạ. (Kọl. 3:13) Onyọ umor aatughiạn ikarạph dị odị aḍighi igbaany, kụ nyiidiphọ masopha oghiọm aghisigh orọl adọl dị ekpẹ oḍuomolhoghi. (Ps. 51:10) Eeghe kụ eniin iyaạr dị iraạr aKristẹn phọ abuẹn phọ oḅọph? Iraạr phọ abidị uutughiạn ni iyaạr dị emitenhaan bidị igbaany, kuolọ bidị u/tolhonhaạn esi ipẹ phọ. Kparipẹ ghụn, bidị opogh “okiọm ghisigh.” Eeghe kụ iḍighi kụ emhạn bọ maạr?” Idiphọ oye ka/tue bọ atelhe kọl kọl akị ghisigh eḍighi maạr dị rapogh ghan omhạn oomo amem, kụ edị yira phọ kẹn ni ko/tue okiọm ghisigh okumu aZihova eḍighi maạr dị yira orolhonhaạn esi ootughiạn ghan ipẹ meten bọ.—Luk 9:62. w20.11 24 ¶1-3

Ophelhegbe oye eghạm mọ Golayạt amhiịn Devid idiphọ oye dị adugh. Ii, okiririom ophogh, aGolayạt phọ abụgh, anyaaghiạn ilọ eghạm, ḅilhẹ kẹn motughemhị ilọ eghạm. Ḍieriphọ aḍighaạgh phọ, aDevid aḍighi oopho ephurukpu oḅumoọny dị u/nyaaghiạn ḅilhẹ u/legheri aani ilọ eghạm. Kuolọ aDevid abeḍenhọm iikpọ aZihova, kụ akpạr apu mulhọgh ḍien phọ odị. (1 Sam. 17:41-45, 50) ADevid akaran ni inhọn ipaanhaạn dị m’itue ni eḍighi idị odị muloghoma mọ onọ adugh ḅilhẹ inyaạm o/mhoọgh. ADevid akumuan ghan angọ opọ aZihova masaḅạr bọ oḍighi uw-emhạ Izrạl, Sọl. Uw-emhạ phọ aSọl eḅẹl amem mọ alhọgh ghan ni Devid eegu. Kuolọ esighẹ rekị bịn ophoophe aloor aḍighi idị aSọl amhoọgh eḍịm aghị esi aDevid. ASọl azoọm ni Devid ekarạph eten, dị tutụ awạ oghiigh aDevid. (1 Sam. 18:6-9, 29; 19:9-11) Etigheri ekarạph eten phọ Uw-emhạ phọ aSọl azoọm bọ nyodị, aDevid aghiọm ni ghisigh alhọgh eegu uw-emhạ phọ aZihova masaḅạr bọ. (1 Sam. 24:6) ADevid abeḍenhọm aZihova ongọ odị inyaạm mọ ewạ bọ orue okparạm odẹgh ophogh phọ.—Ps. 18:1, Igẹ dị edi anyụ emhuoghaạph phọ. w20.07 17 ¶11-13

Imiịn dị egbolhomaam uw-emhạ epẹ esiinyọm mọ ḅilhẹ r’uw-emhạ epẹ esoorom mọ memhunhughan ni, kụ iḍighi kụ yira kotue ni okuphom owol mọ ephediphọ apakirị phọ kemunughan aani ni. Orue onhaghanhạn imiịn phọ ogẹ bọ siphẹ Daniel emhuoghaạph phọ 11, pọ ewạ mọ olhegheri mọ imiịn phọ rekaạph ghan ilọ ogina aruw-emhạ r’itooghị dị ketir we phọ Enhaạn. Kụ ghalhamọ r’iduọn arebenhẹ phọ Enhaạn oghom bọ ni mem dị osighẹ onhụ abạl awe phọ odi bọ siẹn aḅirinhi phọ kụ ropoghom, bidị kụ edị itooghị phọ renyaạm ghan. Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị aḍiigbu aSetan ḅilhẹ r’aḅirinhi phọ—pọ ophiemhi abuphẹ rokumu bọ aZihova r’aZizọs. (Gen. 3:15; Ogan. 11:7; 12:17) Oḅarạm isiphẹ, imiịn phọ aDaniel agẹ bọ emoọgh oḅọph r’inhọn imiịn aBaibul phọ. Okạr oghaạph, yira kotue okạr onaghanhạn imiịn phọ aDaniel eḍighi maạr dị yira osighẹ ophoghom inhọn ariisi aḍinyạ iigbia phọ. w20.05 2 ¶1-2

Ibadị awe ḍio arodon omoọgh ni remheeraam dị egbaranhaạn idị egbolhomaam dọl abuphẹ momhuughu bọ. Kuolọ aBaibul phọ akaạph aani ika? Mem dị oye amhugh, aloor phọ reḅọr ghan ni. Kuolọ Opọ alhẹm bọ aḅirinhi phọ mem dị r’iyaạr i/tọl katue ni aḅeton oye phọ aḅilhẹ angọ nyodị loor dị ekasiạn. (Gen. 1:1; 2:7) Otelhedom mọ aPọl aḍighinhom oghaạph omaaniọm dị aḍeenhaan mọ oḅilhẹ oḅeton oye dị mamhugh ke/moghi dị Enhaạn ketuụgh ḍigbaany aloor phọ bịn kụ angọ oye phọ. Tuutughiạn ilọ “oopho ekpo” dị ozụph, iini “ekpọ obiakpạ,” mem dị ozụph ekpo phọ kụ emhiigh osi, reḍighi ghan omhoom oreeny. Omhoom oreeny phọ ragbatanhaạn ghan ni ebạm ekpo phọ ozụph bọ. APọl aḍighinhom oghaạph omaaniọm mọ ophọn phọ oḍeenhaan mọ Olemiạ phọ ayira kụ kangọ “ḍizu lọ eḅeraạn nyodị.” APọl aḅẹm kẹn mọ ‘araraạr [ilọ k’akẹ] edi ni; iniin [ilọ] isiẹn ade phọ.’ Iduọn phọ odị raḅẹm ghan mọ eeghe? Odị raḅẹm ghan mọ siẹn ade phọ asiloor iphulhupul kụ edi ghan, kuolọ epẹ k’akẹ phọ aruwaloor kụ edi ghan, idiphọ aruukpaạny phọ.—1 Kọr. 15:36-41. w20.12 9-10 ¶7-9

Omoo phọ ayira rowạ ni orọl adọl aghuḍum eborọph ḅilhẹ r’eephọ. Onyọ ayira o/lho dị rakelhọm ghan ooḅaghamhiạn aloor. Kuolọ, eeni amem yira rokaran ghan ni ooḅaghamhiạn aloor kụ opuru aani idiphọ Uw-emhạ phọ Devid apuru bọ siẹn esi aBaibul ibạl phọ arodon. Yira ko/tue opamaghạn iniin araraạr dị rekọm ghan ooḅaghamhiạn aloor. Esi omaạm, yira ko/tue opamaghạn eten phọ epẹ aḍighi eḍien, ikpoki otu, ḅilhẹ r’aḍighi iinmenian rekị ghan bọ anyụ bịn torobọ alhạ; Yira kẹn ko/tue opamaghạn eten phọ epẹ abuọ otu oḍighi ayira, obobọ abuọ askul ayira kukpaariọm ghan bọ iyira ogbạ okpẹ ḅilhẹ r’opesi ipesi. Ḅilhẹ yira ko/tue osophoghom osoroghu iilhogh phọ remite ghan bọ epẹ ekool phọ ayira. Yira rosoman ghan ipaanhaạn phọ iphẹn phọ loor esi dị yira odi aḅirinhi dị adọl aghuḍum ibadị awe i/moọgh muḅọph r’asinhị iilhogh aBaibul phọ. Ḅilhẹ kẹn aSetan, emhụgh aḅirinhi phọ ophọn phọ, alegheri ni mọ “ogbiriḅa ilọ aḅirini phọ,” kesophoghom ni we okumu aZihova. (Mat. 13:22; 1 Jọn 5:19) Iikia i/lo, aḅirinhi phọ amuza bọ r’asidọl dị rekọm ghan ooḅaghamhiạn aloor! w21.01 2 ¶1, 3

Otelhedom mọ aJọn uḅenhị iyira mọ ku/lọgh ḍien bumor r’abumarani phọ ayira. Eḍighi maạr dị yira u/dạph oroma phọ opọ phọ, aSetan katue ni usighẹ iyira aḍighinhom. (1 Jọn 2:11) Iphẹn phọ imitenhaan ni buniin siphẹ eekunha oḅẹl okuron asiạ phọ, aSetan akparaghạ ghan ni ipẹ odị katue bọ okọm amulọgh ḍien r’ogbariọn awe phọ Enhaạn. Mem mọ aJọn agẹ bọ rinyạ phọ odị, awe dị oghịgh aani Setan moḍiku siphẹ ookpomhoghan phọ. Esi omaạm, aDiotrifis akọm ni oboom amadia oniin ookpomhoghan. (3 Jọn 9, 10) Odị o/lhọgh eegu we phọ aloor phọ repogh bọ olhọgh ghan bọ mọ oru ophogh ookpomhoghan phọ. Odị akparaghạ ghan kẹn ophorogh isiphẹ ookpomhoghan phọ buphẹ olhọgh ghan bọ otu we dị u/ḅeraạn nyodị. P’eeghe oḅom emhụ! ASetan akạr kụ anyaaghiạn ogbariọn ḅilhẹ r’okpạr opu awe phọ Enhaạn ḍio arodon. Ku/meera amulọgh ḍien ugbariọn iyira. w21.01 11 ¶14

Siphẹ eḅẹl eghạm oomo aḅirinhi phọ, itooghị aGermany r’aBritain ukpuuroghọm ni rebenhẹ phọ Enhaạn u/meera bọ upạm aani reenemạ phọ. I/mineen siphẹ, itooghị U.S. isiphi ni buphẹ oḍiemhiom bọ oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ olhoghoḍị ikoli. Ikpuuroghọm mọ iphẹn phọ imhunhenhi imiịn phọ edi bọ siphẹ Ogananami 11:7-10. Kụ esighẹ siạ phọ 1930 kụ rekị, ekạr ekpaariọm mem omhunhenhiom iyạl eghạm oomo aḅirinhi phọ, uw-emhạ epẹ esiinyọm mọ akpuuroghọm agey we phọ Enhaạn, dị ighirigiir u/nmạ. AHitler r’awe phọ odị usophoghom ni oḍighi awe phọ Enhaạn. Abuọ isophoghom mọ uzẹ ni rukuron awe phọ Enhaạn, osighẹ simuunịr olhoghoḍị dọl imhinhimhiịn. Uw-emhạ epẹ esiinyọm mọ akạr kụ “aapụ esi iigbia phọ” aḅilhẹ “aphiemhi eḍighinhom iyaạr phọ,” esi osophoghom eereẹgh awe phọ Enhaạn, mọ kuu/seeny mun ḍien phọ aZihova esi ogbo. (Dan. 11:30b, 31a) AHitler oḍiemhiom mọ akạr kụ aghunyan mọ onọ ka/sugheeny r’oniin ebenhẹ Enhaạn siphẹ Germany. w20.05 6 ¶12-13

Mem dị yira omhoọgh ephomhoghiạn anmụny onhiin oghị esi oniin atum nyoniin, pọ yira rokoph ghan ookpomhoghan phọ kosighẹ esi eegharạ iipikian. Tuutughiạn mọ aJonatan o/kparaghạ ghan oopikian r’aDevid, idiphọ oye dị r’odị rookonhoghiạn agadạ odạ. (1 Sam. 20:42) Oomo phọ ayira kotue ni otuughaạny aani eḍeenhaan phọ aJonatan. Esi omaạm, ka/moọgh eḍịm akị esi oye dị r’anạ reḍighi ghan oḍighi loor esi asighalhanyạ dị odị amhoọgh, kuolọ ‘r’osooromi aloor, torobọ onyọ ayira asighenọm ghan mọ ophorị phọ kụ aḍighi ogey apu nyinọ!’ (Fil. 2:3) Olhegheri mọ torobọ oye siẹn ookpomhoghan phọ amoọgh ni iyaạr dị katue ni aḍighi aani. Yira osooromhi loor, yira komiịn ghan imạ araagharạ dị abumor r’abumarani phọ ayira omhoọgh ḅilhẹ omooghọm aani suọ emạ eḍeenhaan phọ abidị ekpẹ bọ oḍuomolhoghi. (1 Cor. 12:21-25) Mem dị oniin aḍeenhaan ephomhoghiạn anmụny onhiin aghị esi ophoriphọ, pọ yira roodereghị ghan bumor r’abumarani phọ ayira mem lọ osoman iiḅaghamhị. Yira rokparamhị ghan muḅọph siẹn igbo awe phọ Enhaạn. Yira roḍeenhaan ghan ni mọ yira abumatuạn aZizọs, kụ iphẹn phọ reḍạ ghan we iiḅi arokpom kelhọgh siẹn igey phọ. Idị epelhom oomo phọ idị, yira rokuenhi ghan “Odẹ onmạ ighirigiir, Enaạn phọ eḍighi bọ zin oomo iidereghị phọ,” Zihova.—2 Kọr. 1:3. w21.01 24 ¶14; 25 ¶16

Ḍio arodon, idiphọ aweye aZihova eeni amem ruphogh ghan ni iyira kosooromhi koḅilhẹ ugilaạm iyira mọ yira maạr u/legheri ḅilhẹ mọ yira odugh. Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị yira u/meera uḅophoghạn aani iḍighinhom araraạr abuphẹ ukitonhom bọ iyira. Yira rokparaghạ ghan oḍighi awe dị osooromhi loor, buphonheẹn, ḅilhẹ ronaghanhạn ghan. Ḍieriphọ aḍighaạgh phọ, aḅirinhi phọ romoọgh ghan ḍiḅeraạn k’oghị esi oye dị aphoophe loor, raadaraghu, ḅilhẹ ragbagharạn ghan. Oḅarạm isiphẹ, yira ro/ḍighom aani ghan imirighan itooghị phọ, ḅilhẹ r’aweye eghạm atorobọ eelhe. Loor esi iduọn yira u/meera bọ mọ aḅirinhi phọ upiloghọm iyira eghighimaạm, aḅirinhi phọ umhiịn iyira idiphọ awe dị odugh. (Rom 12:2) Etigheri ipẹ aḅirinhi phọ rootughiạn ghan bọ ilọ ayira, aZihova usighẹ ni iyira raḍighinhom raraạr dị ebụgh ni iboom. Odị usighẹ ni iyira ragbeelhom iiḅi iinhaghạn phọ eten dị ke/rọl ghan. Ḍio arodon, arebenhẹ phọ odị kụ awe dị ogbạ otenheghi kụ oḅilhẹ odiighi rinyạ dị epelheghiom siẹn ade phọ, ḅilhẹ osighẹ ni Baibul phọ roḍighinhom olhoghonhaạn aḍighaạgh irubal awe onhighemhị adọl aghuḍum mọ abidị. Yira rongọ oomo aḍisẹph aZihova. w20.07 15 ¶5-6

AZizọs asooromhi ni loor ranaghanhạn ghan itọ aZihova, u/ḅẹm mọ odị iyaạr o/lhegheri obobọ mọ o/mhoọgh ḍighalhanyạ. Eten itughemhị phọ odị eegholhaan bọ eḅilhẹ edugh onhaghanhạn eḍeenhaan mọ odị alegheri ni iyaạr agey. (Jọn 7:45, 46) AZihova alhegheri ni idị aZizọs katue aḍighi kụ amheeraam bọ mọ odị akumuan r’odị mem mọ Odị ralẹm bọ kẹ phọ r’ade phọ r’oomo araraạr aḅirinhi phọ. (Prov. 8:30; Hib. 1:2-4) Kụ emhiigh k’amem mọ aḅeton bọ Zizọs siphẹ aḍuugh phọ, aZihova mangọ Zizọs ‘oomo phọ iikpọ phọ epẹ k’akẹ r’isiẹn ade phọ.’ (Mat. 28:18) Kuolọ ghalhamọ r’iduọn aZizọs amhoọgh bọ ni sighalhanyạ agey, odị rapuru ghan ni aZihova iiḅakiọm. Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị odị apomoghiạn Odẹ phọ odị. Aburulom mọ olhegheri mọ aZihova ra/ḅẹm ghan mọ anmariịr osoorom opu lhephiri kụ atụ bọ atọ mọ bidị osooromhi loor onhaghanhạn ghan burulom mọ abidị. Iphẹn phọ eegholhaan ni esi ipẹ aZihova asaḅạr aani bọ ni nmariịr oghị otooghị r’aZizọs epẹ k’akẹ. (Gal. 3:26-29) AZihova aḍeenhaan ni mọ onọ aḍuom ni olhoghi Oọny phọ odị esi ongọ aani odị iikpọ. Iniin phọ kẹn ni, olom dị asụ olhoghi kaḅọgh ni iikpọ angọ aani anhịr phọ odị. w21.02 11 ¶13-14

Ekpo Onhụ phọ Enhaạn etọl idiphọ atamaḍiki dị rulhoghonhaạn ghan iyira ḍighaạgh omhiịn ḅilhẹ r’oolemhi araraạr dị ewạ mọ oolemhi siphẹ aghuḍum mọ ayira. (Jems 1:23-25) Esi omaạm, mem dị yira otuughạ Ekpo Onhụ phọ Enhaạn yira otue ni omiịn mọ ewạ ophamhaghạ ghan ophinolhoghi ayira. Bịn esi olhoghonhaạn aḍighaạgh aZihova, yira kotue ni oyoghoyoghọ mem dị yira rozoọm we obobọ osoman iiḅaghamhị dị ketue ekọm ophinolhoghi ingọ iyira. Rilhoghonhaạn ghan kẹn iyira ḍighaạgh ootughiạn eten dị emhoon ḅilhẹ r’osopha ghan ogey osopha. (Jems 3:13) P’eeghe idị emhạn maạr, okuamhị olhegheri aBaibul phọ! Eeni amem, yira ropiomạn ghan kụ ogbi olhegheri ilọ ekpẹ oḍighi. Eten dị enhighẹ omhoọgh osụ olhoghi pọ otuughạ ghan esi igey r’ikarạph areḍeenhaan abunhọn. Pọ kụ iyaạr phọ aJems uroma bọ iyira mọ otuughạ esi areḍeenhaan awe aBaibul phọ idiphọ Ebraham, Rehab, Job, r’llaija. (Jems 2:21-26; 5:10, 11, 17, 18) Arebenhẹ phọ aZihova abuẹn phọ okpẹ bọ ni oḍuomolhoghi phọ, urue ni okparaghạm iiḅaghamhị kirokirọ dị mitue ni emhi ibo phọ abidị esighẹ. Areḍeenhaan okparạm mọ abidị eḍeenhaan mọ r’olhoghonhaạn aḍighaạgh aZihova, yira kotue ni oḍighi aani igina phọ. w21.02 29-30 ¶12-13

Mem dị rotughemhị oye Baibul, otughemhiạ phọ kụ amhoọgh oḍighi olhoghonhaạn aḍighaạgh opọ odị ratughemhị bọ onhaghanhạn Ekpo Onhụ phọ Enhaạn. Eḍighi maạr dị otughemhiạ phọ amhạgh nyinhạ odạph aani odị, pọ miịn loor anạ idiphọ olọgh ḍighaạgh odị. Oḍighi anạ pọ obakị aani odị. (Eccl. 4:9, 10) Kuolọ, nạ kakạr aḍighi aani eeghe olhoghonhaạn aḍighaạgh otughemhiạ phọ oḍighi idị ituughạ phọ kemoọgh ekol? Kookolhobian ilọ ituughạ phọ. Pụr apuru otughemhiạ phọ alhegheri enụm ilọ opọ odị ratughemhị ghan bọ. Nạ alegheri eeghe ilọ opọ nạ ratughemhị ghan bọ? Eghẹn emhuoghaạph kụ edị nạ katughemhị bọ nyodị? Eeghe ekpanhạ iyaạr kụ edị nạ rawạ dị odị kalegheri? Iyaạr edi ni dị ewạ obobọ i/wạ dị mị kaḍighi obobọ akaạph mem dị momhiigh otughemhị oye phọ Baibul ḍughụm? Ika kụ idị mị kaloghonhaạn ḍighaạgh opọ rotughemhị bọ ophoph oghị aghisigh”? Ii, olegheri ni mọ otughemhiạ phọ ka/ḅenhị nyinhạ raraạr ibooghiạn oye phọ, kuolọ iphurukpu phọ ipẹ odị kaḅenhị bọ nyinhạ kelọgh ni ḍighaạgh. Onyọ amisonarị dị oghol mọ Joy aḅẹm mọ: “Oghaaphạn phọ amhị raloghonhaạn ghan ḍighaạgh buphẹ rudạph ghan bọ imhị omhoọgh aḍiḅeraạn oghị esi opọ rotughemhị bọ, ḅilhẹ r’olhegheri ipẹ bidị kokaạph aani bọ mem dị ituughạ aBaibul phọ memhiigh.” w21.03 9 ¶5-6

Eeni amem rotuạn iduọn yira rodạph ghan bọ iilhogh phọ Enhaạn kụ ulhọgh iyira ḍien. Iilhogh phọ Enhaạn egbatanhaạn ni r’iḅoriạ araagharạ aḅirinhi phọ. Esi omaạm, ibadị okạr odimom ghan iḅoriạ iḍighinhom araraạr phọ erọl ghan bọ Sodom r’aGomorrah kụ Enhaạn ephiemhi bọ! (Jud 7) Loor iduọn yira rodạph ghan bọ siigbu aBaibul phọ idị egbolhomaam iḍighinhom araraạr phọ ipẹ phọ, ibadị awe rugilaạm ghan ni iyira, bidị roḅẹm ghan mọ yira igbagarạ awe. (1 Pit. 4:3, 4) Eeghe kụ kilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh okparạm mem dị awe ulhọgh iyira ḍien ḅilhẹ ruutuuny iyira? Ewạ mọ okparamhị omheeraam mọ ayira mọ aZihova kulhoghonhaạn ni iyira ḍighaạgh. Idiphọ osuarạm, omheeraam mọ ayira katue ni aḍighi idị yira kokoronaan oomo “ikpinạ epo phọ Eru ketum bọ niạn etạph ghan etuom.” (Efẹ. 6:16) Kuolọ, ewạ kẹn enhọn iyaạr. Ewạ mọ omhoọgh ephomhoghiạn. Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị ephomhoghiạn “re/kpom ghan ekpom.” Okụ o/lhoonhaan ghan omheeraam mọ r’okparạm mọ odị. (1 Kọr. 13:4-7, 13) Ephomhoghiạn aZihova, r’abuẹn r’ayira oḅọph bọ omheeraam mọ, ghalhamọ kẹn r’amulhọgh ḍien phọ ayira ketue inyaamhị iyira okparạm amulọgh ḍien. w21.03 20-21 ¶3-4

Eeni amem, yira roḍeenhaan ghan ephomhoghiạn bumor r’abumarani phọ ayira esi araraạr dị yira ro/ḍighi ghan. Esi omaạm, iyaạr dị bidị oghaạph re/nuụn ghan kephin olhoghi ayira. Tuutughiạn idị emite mem mọ rekpụl bọ eekunha aghuḍum mọ aZizọs siẹn ade phọ. Odị aḅenhị bumatuạn phọ odị mọ eḍighi maạr dị bidị rowạ omhoọgh aghuḍum pọ bidị kobạ iphulhupul phọ odị oḅilhẹ opughọl iḅaạl phọ odị. (Jọn 6:53-57) Oghaạph phọ ophọn phọ aḍigh ni ḍiigu dị tutụ ibadị abumatuạn phọ owilhẹ nyodị oḅuạ—kuolọ abugey arighirị phọ aZizọs uḅạr ri nyodị. Bidị urọl li r’odị. Bidị u/naghanhạn ipẹ aZizọs aghaạph bọ, kụ eeni iḍighi ni iikia esi abidị. Toroboiperolbọ, abugey arighirị phọ aZizọs uu/tughiạn mọ odị akaạph iyaạr dị i/nighẹ, bịn ephin ilhoghi abidị. Kparipẹ ghụn, bidị uḍuom ni olhoghi nyodị loor esi dị bidị olegheri mọ odị rakaạph ghan idị eru inẹ. (Jọn 6:60, 66-69) P’eeghe idị emhạn maạr dị iyaạr dị arighirị ayira oghaạph kee/gboronhom ghan epin olhoghi ayira! Kparipẹ ghụn, yira kongọ ghan bidị eepoogh dị bidị r’ayira kokaaphọgh.—Prov. 18:13. w21.01 11 ¶13