November

Loor iduọn yira u/legheri bọ oomo ilọ adọl phọ aJona, yira otue ni omiịn Jona idiphọ oye dị u/kpẹ oḍuomolhoghi r’oye e/ḅạr. AZihova angọ nyodị itọ oghị ogbeelhom adom ooruẹn epẹ Niniva. Kparipẹ r’onhaghanhạn Enhaạn, aJona aḍigh oghuugh bịn anyeenhe Enhọn agạ, “oḍuạ esi aZihova.” (Jonah 1:1-3) Mughumọ anạ obọ nạ muḅilhẹ ni angọ Jona enhọn eepoogh oghị ogbeelhom adom mọ ḍughụm? Eeni mi/dugh. Kuolọ aZihova aḅilhẹ ni angọ nyodị enhọn eepoogh. (Jonah 3:1, 2) Iiḅereghị phọ aJona igananami ni odọ oye phọ odị aru bọ. (Jonah 2:1, 2, 9) Iikia i/lo—oomo iiḅereghị phọ aJona iphẹn phọ—ilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh omhiịn aJona eten dị epelhom oḅẹm mọ oye dị aghiilhaan oḍighi odị asuma. Ikpo onhụ phọ odị eḍeenhaan mọ odị asooromi ni loor, angọ ghan ḍisẹph, aḅilhẹ asopha onhaghanhạn aZihova. Iikia i/lo aZihova aphogh bọ apelhe ezọ phọ odị, aphagharanhaạn iiḅereghị phọ odị, aḅilhẹ aghiọm ghisigh aḍighinhom nyodị idiphọ oyil! P’eeghe idị emhạn maạr dị torobọ okumor oye “kanaghạn ghan oomo ariphigh phọ” kụ agbi ongọ oroma! w20.04 15 ¶4-6

Abumatuạn phọ orọl bọ siphẹ oḅẹl okuron asiạ phọ umheeraam ni itughemhị aKristẹn phọ oḅilhẹ obeḍenhọm olhoghonhaạn aḍighaạgh uwaloor iigbia phọ orue onhaghanhạn Ekpo Onhụ phọ Enhaạn. Bidị uwaaghị ni omhiịn mọ itughemhị phọ iphẹn phọ ekpasị ni siphẹ Igẹ Iigbia phọ. (Iiḍighi 17:11, 12; Hib. 5:14) Omheeraam mọ abidị o/kpasị esi olhoghoma ḅilhẹ r’ipẹ renyu ghan bọ bidị bịn, ḅilhẹ bidị u/kumu ghan aZihova loor esi oḅaạl ologhi phọ bidị romoọgh ghan bọ ooḍikuan r’abuphẹ r’abidị oḅọph bọ omheeraam mọ. Kparipẹ ghụn omheeraam mọ abidị akpasị esi okạr “olegheri iyaạr” phọ Enhaạn.” (Kọl. 1:9, 10) Igey phọ ipẹ edi bọ siphẹ Ekpo Onhụ phọ Enhaạn re/nmia ghan. (Ps. 119:160) Esi omaạm, ghalhamọ r’amem dị onyọ umor uḍighi iyira idị i/nighẹ obobọ aḍighi igbogh ikarạph bịn re/nmia ghan. Ḅilhẹ kẹn ni re/nmia ghan ghalhamọ r’amem dị yira osoman ni iiḅaghamhị. Iduọn kụ iḍighi kụ ewạ ni dị yira kokuamhị olegheri itughemhị aBaibul phọ kụ okuphom owol mọ etu ni inẹ. Yira osighẹ igey aBaibul phọ kụ ophighiom omheeraam mọ ayira pọ keḍighi idị yira komiigh ghalhamọ yira usoman ni odẹgh ophogh, idiphọ ilumạ remiighemhi ghan bọ oghuugh mem ogbagarạ oghim. w20.07 9 ¶6-7

AZizọs asighẹ torobọ iyaạr lọ yira oḍighi ongọ buphẹ osagharạn bọ idiphọ iyaạr dị oḍighi ongọ nyodị. (Mat. 25:34-40) Ekpanạ eten dị yira kobakị buphẹ osagharạn bọ pọ ophinhom aani abin dị amhunhughan rukumuan oḍighi awe bumatuạn phọ. (Mat. 28:19, 20) Amem dị “[abueriphọ] iyool” phọ olhoghonhaạn ḍighaạgh, kụ edị abumor phọ aKraist kotue omuneni ogbogh oḍighi phọ ophọn phọ rakị bọ ni ghisigh nyiidiphọ. (Jọn 10:16) Nạ aḍighi aani oniin siphẹ aḍieriphọ iyool phọ, pọ torobọ amem lọ nạ amite aani epẹ erugh phọ, nạ raḍeenhaan ghan ephomhoghiạn buẹn osagharạn bọ r’aZizọs. Yira oḅilhẹ kẹn roḍighi ghan righirị aZihova r’aZizọs esi osogh aani ghan asipenị dị kobakiọm oḍighi phọ bidị rooḅakị bọ. (Luk 16:9) Esi omaạm, yira rosogh ghan kongọ oḍighi oomo isiẹn aḅirinhi phọ, eḅaramaạm bọ ni oghooghi araraạr oghị ongooghị awe dị ekperenhom iyaạr emitenaan. Yira oḅilhẹ rosogh ghan sipenị olhoghonhaạn aḍighaạgh maliom ookpomhoghan phọ ayira ḅilhẹ r’olhoghonhaạn aḍighaạgh bulọ ekuom.—Prov. 19:17. w20.04 24 ¶12-13

Ika kụ idị uw-emhạ epẹ esiinyọm mọ u/ḍeenhaan “ogbolhomaam Enhaạn aburudẹ phọ odị”? ASoviet Union phọ, umhoọgh ḍiigbu ophiemhi aruukụ iiḅereghị, kụ okparaghạ ghan aạr elhiom iiseeny phọ abidị. Oteẹny aḍiigbu phọ aḍiphẹ phọ, itooghị aSoviet Union phọ ingọ ni itọ k’epẹ omhạn lhạ phọ 1918 mọ otughemhị ghan ruutu askul mọ Enhaạn i/lo ghan. Kụ ika kụ idị uw-emhạ epẹ esiinyọm mọ “alhọgh eegu emhụgh ookparạ oghoph phọ”? ASoviet Union phọ ulheom ni iboom ikpoki ophighi okparamhị awe eghạm mọ abidị, oḅilhẹ olhemhọgh igbagarạ araraạr eghạm dị kekparamhị inyaạm mọ abidị. Uw-emhạ epẹ esiinyọm mọ r’uw-emhạ epẹ esoorom mọ umhooghọgh ni igbagarạ araraạr eghạm, ozeọm ghan aruḅum awe! Uw-emhạ epẹ esiinyọm mọ abakị ni uw-emhạ epẹ esoorom mọ oḍighi eniin ephigh iyaạr; bidị “uphighi iyaạr aḅaphanyạ phọ rekọm ghan bọ muphe.” aUnited Nations phọ.—Dan. 11:31. w20.05 6-7 ¶16-17

Abuọ anhiạn kụ kowạ bọ buphẹ mophe bọ? Oomo phọ ayira—ikumor awe phọ, abukọy eten phọ, abuọ eghunotu phọ, ḅilhẹ r’abukaaphọm mọ odi bọ siphẹ ookpomhoghan phọ—kotue ni ologhonhaạn ḍighaạgh owạ abidị. Nạ amoọgh ni oyaghirị obobọ onyọ asiya dị maaphoọm ḍughụm? Nạ mazuan ghan ni oye dị maaphoọm mem dị nạ odi oḍuạ otu ogbạ otu obobọ mem dị nạ rangọ ogbaanhaạn esi ogbo ḍughụm? Eḍighi maạr dị oye phọ amheera ni ongọ anạ ḍien esi phọ odị arugh bọ, pọ nạ atue ni asighẹ angọ ikumor awe phọ. Oniin okumor oye dị oghol mọ Thomasaḅẹm mo: “Mị uphụr ghan apuru bumor r’abumarani phọ mughumọ bidị olegheri ni onyọ umor dị ra/tu ghan mun ituughạ. Obobọ mughumọ bidị olegheri ni esi dị onyọ umor dị maaphoọm arugh. Kụ mem lọ mị aghị ophogh abuphẹ moophoọm bọ, mị rapuru ghan ni ilọ ibạm anmụny abidị r’asiya abidị. Abuniin abuphẹ moophoọm bọ uphạm ghan ni ibạm anmụny abidị orumom ituughạ, dị eeni ibạm anmụny phọ moḍighi ni bukaaphọm. Ibạm anmụny phọ abuphẹ phọ kẹn ni bịn emoghi ni dị kologhonhaạn ḍighaạgh oḅula esi aZihova.” w20.06 24 ¶1; 25 ¶6-7

Esi oomo olhẹm mọ odi bọ siẹn ade phọ, ogina awe bịn kụ edị olemọm iikpọ orue otuughạ ghan ilọ orọl esi ootughiạn ghan ḅilhẹ rooḅeghiọn araraạr dị memitenaan ghan bidị igbaany. Loor iphẹn phọ, yira kotue ni onme obobọ onighemị eten iitughiạn phọ ayira ḅilhẹ r’asiigbu orolọm. (1 Kọr. 6:9-11; Kọl. 3:9, 10) Ḅilhẹ kẹn, yira kotue ni otughemhị ooruẹn olhoghi phọ ayira olhegheri igey r’ikarạph. (Hib. 5:14) Yira kotue ni otuughạ ilọ oḍeenaan ephomoghiạn, igbiririph ḅilhẹ r’onmạ ighirigiir. Ḅilhẹ yira kotue ni otuughạ ilọ oḍeenaan ghan elhiom ooruẹn. Eniin eten dị yira kotue oḍeenhaan mọ yira osereghiạn ni inmo iitughiạn phọ ayira pọ esi okparaghạ ghan ootughiạn asimem mọ ipẹ aZihova muloghonaạn ghan bọ iyira ḍighaạgh ḅilhẹ uudereghị iyira. Iphẹn phọ kekparamhị ni oḍuomolhoghi phọ ayira, m’odị kaḅilhẹ ni ulhoghonhaạn iyira ḍighaạgh epẹ ghisigh. (Ps. 77:12; 78:4, 7) Enhọn eten pọ esi ootughiạn ghan oḅilhẹ osereghiạn imạ araraạr dị awe muḍighi ghan iyira. Awe dị rowaaghị ghan raraạr kophogh owaaghị omiịn mọ awe dị roḍeenhaan ghan osereghiạn romoọgh ghan oḅaạl olhoghi. w20.05 23 ¶12-13

Tuutughiạn ipẹ aMozis alhoghoma bọ mem mọ odị arọl bọ anyụ eeḅarạph phọ Horeb, kụ amhiịn bọ eegu phọ aZihova dị reten. Insight on the Scriptures iḅẹm mọ “ephẹn kụ ekạr iyaạr oḍigh aḍiigu dị mekạr ghan emitenhaan oye kụ egbi oteẹny amem mọ aKraist aru bọ.” AMozis anhaghạn ikpo onhụ dị ookpaạny aḅạ ghan dị eḅẹm ghan mọ: “Zihova, Zihova, Enhaạn onmạ ighirigiir r’igbiririph, ra/nuụn ghan k’aghạgh olhoghi, amuza r’ephomhoghiạn oḅạr r’igey, raḍeenhaan ghan ephomhoghiạn oḅạr simuonịr, rasạr ghan kawilhenhaạn opiomạn r’osoroghu iilhogh ḅilhẹ r’ikarạph.” (Ex. 33:17-23; 34:5-7) AMozis aatughiạn ghan ni ipẹ emite bọ mem lọ raḍighinhom ḍien phọ aZihova kụ aḅạ bọ ikpọ onhụ phọ edi bọ siẹn esi aBaibul phọ arodon. Mem dị yira ootughiạn ilọ aḍien phọ aZihova, kenighẹ ni dị yira kogbirima ghan ilọ oye phọ rameera bọ ḍien phọ. Yira ootughiạn ghan ilọ araagharạ phọ odị, idiphọ iikpọ, osụ olhoghi, elhiom ooruẹn, ḅilhẹ r’ephomhoghiạn phọ odị. Ootughiạn ghan araagharạ phọ iphẹn phọ r’inhọn keḍighi ni iyaạr dị odị kaḍigh ḍiigu esi ayira.—Ps. 77:11-15. w20.06 8-9 ¶3-4

aZizọs aḅẹm ni mọ ephomhoghiạn kụ edị kolegheriom bumatuạn phọ odị. (Jọn 13:34, 35) Kuolọ ewạ ni mọ yira oḍighi inhọn araraạr eḍighi maạr dị yira rowạ omhoọgh omheeraam dị akpạr. Omheeraam mọ ayira ku/kpasị esi ephomhoghiạn aKristẹn phọ awe phọ Enhaạn roḍeenhaan ghan bọ bịn. Eeghe kụ iḍighi? Oḅẹm mọ onyọ umor—mughumọ okumor oye obobọ okọy eten—kụ aḍighi igbogh ikarạph. Obobọ onyọ umor obobọ onyọ umarani kụ aḍighi nyinhạ iyaạr dị eeph. Obobọ kẹn ni eeni onyọ umor dị mameel aḍuạ kụ ragbaaghị mọ yira u/moọgh igey phọ. Nạ katuạn ni iduọn phọ bịn abilhẹ okumhu aZihova ḍughụm? Iyaạr phọ rokaạph bọ pọ iduọn, eḍighi maạr dị nạ akpasị omeeraam mọ anạ esi eten phọ epẹ awe ozọ bọ kparipẹ r’asiya phọ anạ r’aZihova, pọ omheeraam mọ anạ ka/kpạr. Ka/sighẹ ipheghepheghẹ araraạr idiphọ olhoghoma r’eten phọ epẹ iyaạr retir ghan bọ nyinhạ kụ alhoghọm omheeraam mọ anạ, kuolọ sighẹ igey ariphigh dị nạ awaaghị amhiịn kụ alhoghọm. Ewạ dị nạ kamạ aḍeenhaan loor phọ anạ mọ aBaibul phọ kụ aphamhanhạm igey phọ ilọ aZihova.—Rom. 12:2. w20.07 8 ¶2-3

Ibadị areḍeenhaan emạ ni emiteom mọ aruukpaạny phọ rulhoghonhaạn ni iyira ḍighaạgh owạ abulọ mophe kụ rowạ ni oḅula esi aZihova. (Ogan. 14:6) Esi omaạm, aSilvio epẹ Ecuador, aaḅereghị ni ilọ olhoghonhaạn aḍighaạgh oḅilhẹ oḅula isiẹn ookpomhoghan phọ. Odị odi raaḅereghị kụ anhaghạn dị okar eghuugh odị. Akị apogh iyạl ikumor awe dị oghị ophogh odị. Olhoghi abidị aḅaạl li agey, omhiighom ongọ olhoghonhaạn aḍighaạgh phọ ewạ bọ. Yira komoọgh ni ibo esi olhoghonhaạn aḍighaạgh buphẹ modugh bọ oḅula esi aZihova. Oniin okọy eten dị oghol mọ Salvador, dị alhọgh ghan ikuph olhoghonhaạn aḍighaạgh buphẹ moophoọm bọ, aḅẹm mọ: “Eeni amem mị ra/tue ghan kaphamhaghạn loor, loor oḅaạl olhoghi. Olhoghi amhị raḅaạl ghan agey ophinhom aani abin mem dị aZihova atagharạn oniin oyool odị asighẹ siphẹ aḅirinhi phọ aSetan.” Eḍighi maạr dị nạ mawilhẹ ooḍikuan r’awe phọ aZihova, pọ legheri mọ aZihova aphomhoghiạn ni nyinhạ. AZihova rakori ni omhiịn dị nạ kaḅula esi odị, kụ r’oḅaạl olhoghi odị kaghuraam ni nyinhạ. w20.06 29 ¶16-18

AZihova “Ogbogh Otomoghiom” mọ ayira, amiteom ni reḍeenhaan siphẹ Ekpo onhụ phọ odị ilọ osighẹ otughemhiọm ayira. (Isa. 30:21) Yira kotuughạ ni siphẹ igẹ aBaibul phọ ilọ awe dị oḍeenhaan raagharạ dị eḅeraạn Enhaạn. Kụ yira oḅilhẹ ooḅeghiọn ipẹ emitenhaan bọ buphẹ u/tue bọ uḍeenhaan aani imạ phọ araagharạ phọ iphẹn phọ. (Ps. 37:37; 1 Kọr. 10:11) Tuutughiạn ipẹ emitenhaan bọ Uw-emhạ phọ Sọl. Emhiighom mọ odị aḍighi ni oḍoọgh oye dị alhegheri okụ, odị alhọgh ni elhegh sidugh odị, kụ aghiilaan ghan kẹn ophamhạgh iboom iiḍighi. (1 Sam. 9:21; 10:20-22) Esighẹ rekị bịn aSọl aḅaạr emhụ amhiigh oḍighi araraạr dị nyodị i/si. Eegharạ phọ ephẹn phọ iganana mem mọ purukụ odị aḍighi bọ uw-emhạ. Eniin amem, odị o/rue okparạm okori oyil phọ Samuel, bịn aghị aphighirọn ekiạ dị nyodị i/si. Iphẹn phọ ikọm idị aSọl aroph kuuḅi aghisigh aZihova ḅilhẹ r’agadạ itooghị phọ. (1 Sam. 13:8-14) Keḍighi ni osụ-olhoghi eḍighi maạr dị yira otuughạ esi eḍeenhaan iphụr arurụ phọ ephẹn phọ ilọ oghel oḍighi ghan araraạr dị iyira i/si. w20.08 10 ¶10-11

Mem dị nạ raatughiạn ilọ awe dị ophạm riisi siẹn ookpomhoghan phọ, olhoghi anạ kakiil akị buẹn oḍiemhiom bọ. (1 Tẹs. 5:12; Hib. 13:17) Etu ni inẹ mọ dị eego esi aKraist, aZihova m’angọ “inmo” we siẹn ookpomhoghan phọ Odị. (Efẹ. 4:8) Awe phọ Enhaạn angọ bọ “inmo” phọ eḅaramaạm Loor phọ Repogh bọ, bulọgh ḍighaạgh aLoor phọ Repogh bọ, Ruukụ phọ Repogh bọ Ilạ Agadạ phọ, bupoghom eghir, buphẹ rotughemhị ghan bọ ruskul aBaibul phọ, ikumor awe ookpomhoghan phọ, ḅilhẹ r’abuphẹ rologhonhaạn ghan bọ ḍighaạgh ikumor awe phọ. Uwaloor iigbia phọ aZihova kụ amạ oomo abumor phọ abuẹn phọ ophogh oḅilhẹ okparamhị iyool phọ aZihova omhạn bọ maạr siẹn ookpomhoghan phọ. (1 Pit. 5:2, 3) Uwaloor iigbia phọ ramạ ghan bumor ophạm iiḍighi kirokirọ siẹn ookpomhoghan phọ. Idiphọ akirokirọ ariisi aloor phọ, idiphọ araghaạgh r’aruwol rekumuan ghan bọ ongoọm asuọ oomo aloor phọ, kụ idị abumor phọ abuphẹ phọ uwaloor iigbia phọ m’amạ bọ, rokumuan ghan ongoọm asuọ oomo ookpomhoghan phọ. Bidị ro/ḍighi ghan iduọn phọ pidị awe osẹph bidị. Kparipẹ ghụn, bidị rokparaghạ ghan olhọgh ophophe ḅilhẹ r’okparamhị abumor r’abumarani phọ. (1 Tẹs. 2:6-8) Yira rosẹph ni aZihova ongọ ayira bumor dị osianhaan, kụ osighẹ ḍiḅeraạn abunhọn kụ oḍighi eḅẹl! w20.08 21 ¶5-6

Eniin iyaạr phọ eḍighi bọ kụ yira rogbạ ghan bọ ikpo-onhụ phọ loor esi dị ibadị okạr kụ “royeeIa” owạ igey phọ ilọ Omhạr phọ k’Enhaạn. (Mat. 9:36) AZihova rawạ mọ oomo awe omhoọgh olhegheri iyaạr igey phọ, pidị omoọgh pelieẹny. (1 Tim. 2:4) Mem dị yira ootughiạn ipẹ oḍighi iphelhegbeel phọ kapẹl bọ sighuḍum awe, kinyu ni iyira ophinhom aani abin. Yira ropẹl ghan sighuḍum awe. (Rom. 10:13-15; 1 Tim. 4:16) Ewạ dị kokạr unyaamhị iyira ilọ oḍighi phọ. Ewạ kẹn dị yira kolegheri ilọ oḍighinhom araraạr oḍighi phọ. AZizọs angọ ni iiḅakiọm dị eegholaany bumatuạn phọ odị. Odị aḅenhị ni bidị raraạr lọ bidị kopạm, dom mọ bidị kogbeelhom bọ, r’ilọ oghaạph. (Mat. 10:5-7; Luk 10:1-11) Rodon, oḍighom mọ aZihova omiteom ni Igbe Araraạr Osighẹ Otughemhiọm dị ephạm raraạr dị moḍighinhom ni omhoọgh ekol. Kụ mutughemhị ni iyira ilọ oḍighinhom araraạr phọ. Itughemhị phọ ipẹ phọ kụ ringọ ghan bọ iyira okpọ-oḅio phọ r’asighalhanyạ phọ ewạ bọ orue omhoọgh ekol siẹn oḍighi phọ ayira.—2 Tim. 2:15. w20.09 4 ¶6-7, 10

Nạ katue ni agbiom olhoghi idị olhoghi otelhedom mọ Jọn aḅaạl mem mọ anhaghạn bọ mọ buphẹ odị alhoghonhaạn bọ ḍighaạgh olhegheri igey phọ okiọm ni ghisigh rokumu aZihova eten dị ekpẹ oḍuomolhoghi? Bidị usoman ni ibadị iiḅaghamhị, ḅilhẹ aJọn alhọgh ni ikuph omhiịn mọ odị akparamhị ni omheeraam aKristẹn phọ abuphẹ odị asighẹ bọ idiphọ anmụny odị. Iniin phọ kẹn ni kụ edị olhoghi ayira raḅaạl ghan mem dị anmụny phọ ayira, ḅilhẹ r’abuphẹ yira rotughemhị ghan bọ Baibul phọ oḅọgh loor ongọ aZihova ḅilhẹ oghiọm ghisigh rokumu nyodị. (3 Jọn 3) Lhạ phọ eḍighi bọ 98 C.E., uwaloor iigbia phọ aZihova aphum ni Jọn ogẹ iraạr arinyạ. Emhụ iyaạr phọ odị atụ bọ kụ agẹ rinyạ phọ iphẹn phọ, pọ onyaamhị aKristẹn phọ abuphẹ orọl bọ mem mọ amuphẹ phọ, ophạm omheeraam mọ abidị esi aZizọs okparamhị ḅilhẹ r’oghiọm aghisigh orolhọm igey phọ. AJọn aaḅaghamhiạn ni loor ilọ ipẹ abutughemhiạ okpẹ phọ moḍigh bọ siphẹ ookpomhoghan phọ. (1 Jọn 2:18, 19, 26) Abutughemhiạ phọ abuẹn phọ momheel bọ oḍuạ siẹn igey phọ, upu bịn oḅẹm mọ bunọ olegheri ni Enhaạn, kuolọ bidị uu/ko iilhogh phọ aZihova. w20.07 20 ¶1-3

Yira omoọgh omheeraam okị esi adom mọ yira rogbeelhom ghan bọ, kụ ipẹ phọ r’inyu ghan ni iyira ophinom aani abin, oḍighi idị ibadị awe konaghạn aani dom mọ aḍiẹn phọ. Yira oḍuomolhoghi ruguanhaan pho edi bọ siphẹ Ekpo Onhụ phọ Enhaạn. (Ps. 119:42; Isa. 40:8) Yira momhiịn dị imiịn aBaibul phọ remunughan ḍio phọ arodon. Yira momhiịn dị awe ronmeeghi sidọl aghuḍum mọ abidị mem dị bidị omhiigh osighẹ oḍighinhom oroma aBaibul phọ. Iphẹn phọ ekpoomhị oḅio ayira mọ iiḅi iinhaghạn Omhạr phọ k’Enhaạn eḍighi dom dị ewạ mọ torobọ oye anhaghạn. Yira oḅilhẹ kẹn omoọgh omheeraam okị esi aZihova phọ Urom bọ iyira dom mọ yira rogbeelhom bọ, ḅilhẹ r’opọ odị mamạ bọ oḍighi Uw-emhạ Itooghị Omhạr phọ, Zizọs. Etigheri torobọ asidọl dị yira osoman, oomo amem aZihova kaḍighi ni oghoph ḅilhẹ r’inyaạm ayira. (Ps. 46:1-3) Oḅarạm isiẹn, yira oḍuomolhoghi mọ aZizọs asighẹ ni iikpọ phọ aZihova mangọ bọ nyodị raaḅakiọm oḍighi iphelhegbeel phọ. (Mat. 28:18-20) Omheeraam raḍighi ghan idị yira koḍuomolhoghi mọ aZihova kasẹph ni ikuph phọ yira rolọgh ghan bọ. w20.09 12 ¶15-17

Eeni amem remoghi ghan ni dị oye kakaaphanhaạn bumarani phọ mem lọ bidị osoman iiḅaghamhị. (Isa. 1:17) Esi omaạm, eeni amem kemoghi ni olhoghonhaạn aḍighaạgh ekpukelhe anhịr obobọ onyọ umarani dị olom aseere, oḍighi iniin araraạr dị olom mọ kụ aḍighi ghan. Kemoghi kẹn ni olhoghonhaạn aḍighaạgh onyọ umarani dị asiạ phọ meghị anyụ, oghị oghaaphanhaạn oyil arookonhom odị. Obobọ kemoghi ni oghaaphanhaạn onyọ umarani dị rakọy ghan eten ḅilhẹ aḅọgh loor alhọgh inhọn arukumuan ookpomhoghan phọ, kụ abunhọn abumor rogbaaghiọm mọ ra/gbor ghan kamite epẹ erugh phọ. Ooḅeghiọn eḍeenhaan phọ aZizọs. AZizọs oo/binyemhiom ghan mem oghaaphanhaạn anmariịr ookpomhoghan phọ mem dị abunhọn awe u/kạr unaghanhạn bidị. Esi omaạm, odị aghaaphanhaạn ni Meri mem mọ aMatạ anyaạm bọ nyodị. (Luk 10:38-42) Odị aḅilhẹ ni kẹn aghaaphanhaạn Meri enhọn amem dị abunhọn awe oḅaạm mọ aḍighi iyaạr dị i/nighẹ. (Mạk 14:3-9) AZizọs anhaghanhạn ni ḍiitughiạn phọ aMeri kụ asẹph nyodị. Odị aḅilhẹ kẹn asẹph nyodị kụ aḅẹm mọ, iiḅi phọ iphẹn phọ anhịr phọ ophọn aḍighi bọ kokaạph ni “torobọ esi siẹn aḅirini phọ, dị rokaạph ooḅi oghaạph phọ.” w20.09 24 ¶15-16

Ogey opoghom ralegheri ghan mọ oyool odị katue ni ape. Iloni iloni kụ oniin aphe, opoghom mọ amhiịn ka/zoọm egbagarạ eten. Ooḅeghiọn eḍeenhaan idị Enhaạn alhoghonhaạn ḍighaạgh buniin arebenhẹ odị dị owilhẹ ooḅereghị odị esi ekulha amem. Oyil phọ aJona aghiilhaan oḍighi dị ongọ nyodị bịn asuma. Ghalhamọ r’iduọn phọ ni aZihova o/ghel Jona. Idiphọ ogey opoghom, aZihova atagharạn ni nyodị aḅilhẹ alhoghonhaạn ḍighaạgh omhoọgh inyaạm mọ ewạ bọ orue omhunhenhi oḍighi phọ odị. (Jonah 2:7; 3:1, 2) Onyebel roten, Enhaạn asighẹ ni oreeny ote aḍighinhom olhoghonhaạn aJona ḍighaạgh olhegheri idị aghuḍum atorobọ oye amhạn maạr. (Jonah 4:10, 11) Yira otuughạ eeghe siẹn phọ? Ikumor awe phọ ku/nuụn ghan u/kel oye dị maaphoọm, kparipẹ ghụn bidị okparaghạ ghan olhegheri iyaạr phọ ekọm bọ kụ oyool phọ amheel bọ aḍuạ. Mem dị oyool phọ aḅilhẹ aḅula ḍighaạgh aZihova, ikumor awe phọ oghiọm ghisigh oḍeenhaan ephomhoghiạn r’aḍiḅeraạn. w20.06 20-21 ¶10-12

Mem mọ itooghị aSoviet Union phọ emheel bọ lhạ phọ 1991, awe phọ Enhaạn orologhụ bọ rikpisi phọ ipẹ phọ umhoọgh ni “oọny olhoghonhaạn aḍighaạgh”—mem eereẹgh. Esi iduọn phọ bidị umhoọgh ni eereẹgh ogbeelhom iiḅi iinhaghạn phọ, i/bia iboom bịn onhụ abạl abukaaphọm mọ omhạn riisi asimuonịr rikpisi phọ ipẹ phọ. Kuolọ iyạl ikpo asiạ reten bịn aRussia r’abuphẹ r’odị oḍighan bọ, oḍighi uw-emhạ epẹ esiinyọm mọ. Iraạr araraạr kụ edị kosighẹ olegheriom itooghị dị kesighẹ esi uw-emhạ epẹ esiinyọm mọ r’uw-emhạ epẹ esoorom mọ: (1) kekpuuroghọm ghan ni we phọ Enhaạn, (2) eten phọ epẹ kazoọm ghan bọ we phọ Enhaạn keḍeenhaan mọ alọgh ḍien egey Enhaạn phọ Zihova r’awe phọ odị, ḅilhẹ (3) kaapikian ni r’ipheriphọ iikpọ itooghị phọ. ARussia r’abuphẹ oḍighan bọ nyodị, ukpuuroghọm we phọ Enhaạn, osophoghom oḍighi iphelhegbeel phọ ḅilhẹ kẹn rogbiphoghọm riisi asimuonịr. Iḍighinhom araraạr phọ abidị eḍeenhaan mọ bidị olọgh ḍien aZihova r’awe phọ odị. Ḅilhẹ bidị roopikian ni r’uw-emhạ epẹ esoorom mọ eḍighi bọ Iikpọ Itooghị Anglo-America phọ. w20.05 12 ¶3-4

Eḍighi bọ edị itughemhị kụ kilhoghonhaạn bọ iyira ḍighaạgh oḍighi awe bumatuạn phọ, pọ ewạ mọ itughemhị phọ ayira emhaạr ghan ekuạ. Yira rotughemhị ni irubal awe igey phọ edi bọ siphẹ aBaibul phọ. Loor esi iduọn yira ophomhoghiạn bọ Ekpo Onhụ phọ Enhaạn, yira kotue ni osoman odẹgh ophogh oghaạph ghan iboom ilọ ipẹ yira molhegheri bọ mem dị yira rotughemhị bunhọn. Toroboiperolbọ, mughumọ nạ apạm Ituughạ Otu Okoriom mọ, Ituughạ ABaibul Ookpomhoghan Phọ, obobọ nạ akị otughemhị aBaibul oye, meera ghan aBaibul phọ kụ aghaạph ghan. Orue ongọ eepoogh dị aBaibul phọ kụ kakaaphạn ghan oye phọ, pọ ewạ ni dị otughemhiạ phọ kamoọgh ophamhaghạn aloor, ku/kparaghạ ghan ogbạ oomo idị odị alhegheri ilọ esi aBaibul phọ obobọ emhuoghaạph phọ. (Jọn 16:12) Tuutughiạn olhegheri iyaạr aBaibul phọ nạ amhoọgh ghan bọ mem mọ purukụ nạ aḍiiny bọ muụm mọ ḅilhẹ r’anyiidiphọ. Eeni mem mọ opọ phọ nạ ulhegheri ghan ikpanhạ itughemhị aBaibul phọ bịn. (Hib. 6:1) Isighẹ ni siạ kụ nạ agbi bọ onhaghanhạn iphẹn nạ alhegheri bọ nyiidiphọ, kụ iḍighi kụ ka/kparaghạ ghan otughemhị oomo araraạr dị nạ alhegheri mem. w20.10 14-15 ¶2-4

AZihova asaḅạr ogey odẹ r’onhiin kụ angọ Zizọs. (Mat. 1:18-23; Luk 1:26-38) Ikpo onhụ phọ aMeri ogẹ bọ siphẹ aBaibul phọ, eḍeenhaan ni eboom ephomhoghiạn phọ odị amhoọgh bọ aghị esi aZihova r’Ekpo Onhụ phọ odị. (Luk 1:46-55) Ḅilhẹ eten phọ epẹ aJosef adaphạn bọ iiḅakiọm mọ aZihova eḍeenhaan mọ odị aphomhoghiạn ni Enhaạn aḅilhẹ ghan awạ oḍighi idị keḅeraạn Enhaạn. (Mat. 1:24) Lọgh elhegh mọ aZihova o/saḅạr we dị omheel eelạ kụ oḍighi odẹ r’onhiin aZizọs. Ekiạ phọ aJosef r’aMeri ophighirọn bọ mem mọ omhạr bọ Zizọs eḍeenhaan mọ bidị uḍighi ni rukulhom. (Luk 2:24) Iphẹn phọ eḍeenhaan mọ bidị u/kạr umoọgh iboom araraạr r’ikpoki, ekạr ekpaariọm iduọn eghunotu phọ rebụgh bọ r’ibạm anmụny dị r’omạn ni oḍual. (Mat. 13:55, 56) AZihova aako ghan ni Zizọs asighẹ esi ootor’osooromineen, kuolọ o/ghoph ghan Oọny phọ Odị osighẹ esi oomo ipaanhaạn. (Mat. 2:13-15) Esi omaạm, aZizọs amhoọgh ni bumor dị u/nuụn bọ umeeraam mọ odị kụ aMesaya phọ. (Mạk 3:21; Jọn 7:5) Eeni aJosef amhugh mem dị aZizọs aḍighi ni obumoọny kụ iphẹn phọ iiḅaghamhị nyodị. w20.10 26-27 ¶4-6

Nạ malhoghoma ghan ni mọ ogina anạ bịn odi, mọ oye olhoghonhaạn anạ ḍighaạgh o/lho mem dị nạ amhoọgh iiḅaghamhị ḍughụm? Ibadị molhoghoma ghan ni iduọn phọ, ghalhamọ r’abenhẹ aZihova dị okpẹ oḍuomolhoghi. (1 Ki. 19:14) Eḍighi maạr dị emitenhaan nyinhạ iduọn phọ, pọ tuutughiạn oguan phọ aZihova aḅẹm bọ mọ: “Mị inyina ki/wilẹ. Mị inyina ki/ghel.” Esi iduọn phọ, yira otue ni oḅẹm r’akpọ oḅio mọ: “AZihova odi agạ amhị; Mị ka/kiilaan.” (Hib. 13:5, 6) Otelhedom mọ aPọl agẹ ikpo onhụ phọ ipẹ aghiọm buphẹ r’odị oḅọph bọ omheeraam mọ epẹ Judia lhạ phọ 61 C.E. Ikpo onhụ phọ odị iitughianhạm iyira ipẹ okọ suọr phọ agẹ bọ siphẹ Psalm 118:5-7. Idiphọ okọ suọr phọ, araraạr dị emiteghunhaan Pọl iḍighi ni idị odị alhegheri ni mọ aZihova kụ Olọgh Ḍighaạgh. Esi omaạm, esi iyạl asiạ dị meten kụ odị agbi bọ ogẹ aḍinyạ phọ oghiọm buọ aHibru phọ, aPọl arọl li esi ooto r’osooromineen epẹ ophiịny-abazị phọ, mem dị aḍigh oghuugh. (Iiḍighi 27:4, 15, 20) Kụ egbi bọ oteẹny amem mọ bidị oḍigh bọ oghuugh phọ, ḅilhẹ r’oomo amem mọ bidị orọl bọ siphẹ oghuugh phọ, aZihova alhoghonhaạn ni ḍighaạgh Pọl ibadị areten. w20.11 12 ¶1-2

Eeghe kụ i/ḍighi bọ osụ olhoghi ootughiạn ghan mọ adọl ayira inhighẹ ghan mem dị meten epu nyiidiphọ? Ootughiạn ghan ipẹ meten bọ kekọm idị yira kootughiạn ghan ilọ imạ imạ araraạr dị yira oghelhọm ghan bịn. Esi omaạm, mem mọ awe phọ Izrạl oḍuạ bọ Ijipt, bidị uugboronhom ni bịn owulha ipẹ adọl phọ abidị ekpạr bọ epẹ Ijipt. Bịn ootughiạn ghan imạ ariiḍien dị bidị olhe ghan. Kụ oḅẹm ghan mọ: “P’eeghe idị yoor u/tue ubulha ina phọ yoor aạny ghan bọ oopho epẹ Ijipt, r’akukumba, r’aḍighọ, r’iikiriphạ, r’ayo, r’agalik phọ olhe ghan bọ!” (Num. 11:5) Kuolọ bidị ulhe ghan iimhumha phọ iphẹn phọ “oopho” bịn ḍughụm? Eeye. Awe phọ Izrạl umhiinhọm ghan agey kụ ogbi oteẹny iyaạr olhe; mem mọ amuphẹ phọ bidị uḍighi rebenhẹ eelhe phọ Ijipt kụ okpuuroghọm ghan bidị. (Ex. 1:13, 14; 3:6-9) Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, bidị uwulha ni ḍigbagarạ adọl phọ aḍiphẹ bidị orọl bọ bịn ootughiạn ghan riiḍien dị bidị olhe ghan. Bidị usaḅạr ogbon imạ araraạr phọ bidị oghelhọm bọ kparipẹ rogbon imạ araraạr phọ aZihova maḍighinhaan bọ bidị. Olhoghi aZihova o/ḅaạl esi iphẹn bidị ozọ bọ.—Num. 11:10. w20.11 25 ¶5-6

Eeni amem, oḅonyonhu ozuan phọ ayira atue ni aḍuạ esi ootughiạn idiphọ aghuḍum oye akper bọ ḅilhẹ “r’iiḅaghamhị phọ ephạm bọ.” (Job 14:1) Kụ reḍighi ghan ni idiphọ. Ibadị arebenhẹ aZihova iḍiodi phọ m’olhoghoma aani ghan ni iduọn phọ. Abuniin ukạr owạ ghan ḍuugh. (1 Ki. 19:2-4; Job 3:1-3, 11; 7:15, 16) Kuolọ egbạ amem aZihova Enhaạn phọ bidị oḍuom bọ olhoghi phọ aadereghị ghan ni aḅilhẹ akparamhị bidị. Ugẹ ipẹ emitenhaan bọ bidị oseere pidị yira omoọgh iidereghị oḅilhẹ otuughạ raraạr. (Rom. 15:4) Ooḅeghiọn ilọ aJosef oọny phọ aJekọb. Adọl aghuḍum mọ aJosef inmia bịn emhadạn, aJosef aḍuạ esi oọny dị olhọgh iiseẹny bịn aḍighi oghiil ebenhẹ oye olọ aruru dị rakumuan ghan ogiga odaạm mọ epẹ Ijipt. (Gen. 37:3, 4, 21-28; 39:1) Bịn anhịr aPotiphar agbạ okpẹ mọ aJosef aghị obiighi onọ. Kparipẹ r’owaaghị olhegheri ipẹ emite bọ, aPotiphar asighẹ ni Josef alhọgh ikoli kụ ophaḍiọm nyodị rukuron. (Gen. 39:14-20; Ps. 105:17, 18) Okạr agey aJosef amhoọgh ni ephigh otuạn oḅonyonhu ozuan! w20.12 16-17 ¶1-4

Epẹ kụ iyaạr dị aZizọs aḍighi eḅẹl siphẹ iiḅereghị phọ. Kuolọ ikpo onhụ phọ aZizọs iphẹn phọ remạ ghan eeghe? Olhọgh eegu obobọ oḅaalhamhị phọ remạ ghan oḍighi idị ketọl dọl iigbia, obobọ esererẹ. Kuolọ abuniin awe otue ni opuru mọ, ‘Aḍien phọ aZihova i/ḍighi iigbia, i/ḅaạl obobọ i/sererẹ ḍughụm?’ Orue ophagharanhaạn, ewạ mọ yira olhegheri iyaạr dị aḍien eru. Aḍien i/ḍighi oopho ekpo onhụ dị ogẹ esi bịn obobọ oghol oye. Lọgh elhegh mọ aBaibul phọ aḅẹm mọ: “Aḍigey aḍien kụ edị kosaḅạr kparipẹ r’eboom eelạ.” (Prov. 22:1; Eccl. 7:1) Eeghe kụ iḍighi kụ aḍien emhạn bọ maạr kipekipẹ? Loor esi dị eḅaramaạm ipẹ olhegheriom bọ oye phọ, ḅilhẹ r’ipẹ awe rootughiạn ghan bọ koghị esi opọ rameera bọ ḍien phọ. Esi iduọn phọ, eten phọ epẹ ogẹ bọ ḍien phọ obobọ oghol bọ kụ i/moọgh maạr oḍighinhom; iyaạr dị emhoọgh maạr oḍighinhom pọ ipẹ awe rootughiạn ghan bọ mem dị onhaghạn ḍien phọ. Mem lọ awe ogbaaghiọm okpẹ aZihova, p’iduọn phọ bidị ropuẹ ghan odọ phọ oye phọ odị aru bọ. Mem dị bidị oghaạph ikarạph araraạr oghị esi odị, p’iduọn phọ bidị rokparaghạ ghan ophuẹ aḍien phọ odị. w20.06 3 ¶5-7

Yira otue ni ologhoma oghiilhaan bịn otolonhaạn ghan ooḅaghamhiạn aloor. Esi omaạm, eeni yira otue ni ologhoma mọ yira ko/tue omoọgh ikpoki ophoghaam aloor, obobọ mọ eeni yira komeel e/moon bịn opiọm oghị oḍighi, obobọ eeni kẹn otoph oḍighi phọ. Yira otue kẹn ni ooḅaghamhiạn loor mọ yira kosoor olhogh Enhaạn eḍighi maạr dị yira osoman odẹgh ophogh. Moọny amem aSetan kaḍighi ni idị abuphẹ odị adạ bọ kozuom we phọ Enhaạn, esi iduọn phọ, yira otue ni omiigh ooḅaghamhiạn aloor ilọ ipẹ yira koḍighi bọ mem dị bidị kuzuoghom bọ iyira. Eeni yira otue ni opuru mọ, ‘Ebeeph ni ootughiạn ghan ilọ iphẹn phọ ḍughụm?’ Yira olegheri ni mọ aZizọs aḅenhị bumatuạn phọ odị mọ: ‘K/eeḅaghamiạn loor anyina.’ (Mat. 6:25) Eḍighi ni edị aZizọs raḅẹm ghan siẹn phọ mọ yira ko/moọgh ghan r’enụm ooḅaghamhiạn aloor ḍughụm? Eeye! Tuutughiạn mọ abuniin arebenhẹ aZihova dị okpẹ oḍuomolhoghi iḍiodi phọ umhoọgh ni ooḅaghamhiạn aloor, kuolọ aZihova o/ghel bidị. (1 Ki. 19:4) AZizọs ruudereghị ghan iyira. Odị o/wạ dị yira kooḅaghamhiạn loor iboom ilọ adọl aghuḍum mọ ayira, bịn opogh ogunhọm rukumuan phọ aZihova. w21.01 3 ¶4-5

Olom mọ kangọ ni igbiighi aZihova r’aZizọs ilọ eten phọ epẹ odị aphogh bọ eghunotu phọ odị. (1 Pit. 3:7) Idiphọ uw-emhụ oomo aḅirinhi phọ, aZihova amoọgh ni iikpọ otọ ipẹ anmụny phọ odị kozọ ghan bọ, ḅilhẹ r’omhiịn mọ bidị odaphạn ni itọ phọ odị. (Isa. 33:22) Idiphọ uw-emhụ ookpomhoghan aKristẹn phọ, aZizọs amoọgh ni iikpọ olhọgh iilhogh ḅilhẹ r’omhiịn mọ odaphạn ni. (Gal. 6:2; Kọl. 1:18-20) Odaphạn iphẹn aZihova r’aZizọs ophighi bọ, onyọ aKristẹn dị aḍighi uw-emhụ eghunotu amoọgh ni iikpọ ongọ ghan itọ eghunotu phọ odị. (Rom. 7:2; Efẹ. 6:4) Toroboiperolbọ, iikpọ phọ odị emoọgh ni esi dị ekpọ ukpe. Esi omaạm, itọ phọ odị emoọgh okpasị ghan isiphẹ asinhị iilhogh phọ edi bọ siphẹ Ekpo Onhụ phọ Enhaạn. (Prov. 3:5, 6) Ḅilhẹ uw-emhụ eghunotu o/mhoọgh iikpọ odoghoḍi iilhogh ongọ abudị u/ḍighi aani buọ eghunotu odị. (Rom. 14:4) Ḅilhẹ kẹn, mem dị anmụny r’anmanyaạn uw-emhụ eghunotu omhanhạm kụ orugh ḍiọ abidị, bidị kokiọm ni ghisigh olọgh ghan eegu odẹ phọ abidị, kuolọ bidị u/lo mun eeḍiạn itooghị odị.—Mat. 19:5. w21.02 2-3 ¶3-5

Eniin eten dị emhạn maạr dị uw-emhụ eghunotu phọ kaḍeenhaan mọ onọ apomoghiạn ni eghunotu phọ odị pọ omiteom ghan ongọ araraạr phọ ipẹ ewạ bọ siphẹ eghunotu phọ. Toroboiperolbọ, ewạ ni dị odị kalegheri mọ olhoghonhaạn aḍighaạgh eghunotu phọ odị omhoọgh amugey amasian r’aZihova kụ imhạn maạr epelhom. (Mat. 5:3) Ghalhamọ r’amem mọ aZizọs ramugh bọ siphẹ anyụ oreeny imhinhimhiịn phọ, odị awạ ghan okuphom owol mọ omhaạr rị opogh Meri. Esi iduọn phọ etigheri iboom mọ imhinhimhiịn phọ odị asoman bọ, aZizọs aḅọgh Meri alhọgh ḍighaạgh otelhedom mọ Jọn. (Jọn 19:26, 27) Onyọ umor dị aḍighi uw-emhụ eghunotu atue ni amoọgh ibadị iiḍighi dị emhạn maạr. Odị amoọgh okumuan ghan agey epẹ otu oḍighi phọ odị pidị esighẹ rughuenhian etuomaan aZihova. (Efẹ. 6:5, 6; Taitọs 2:9, 10) Kụ eeni apạm kẹn iiḍighi siphẹ ookpomhoghan phọ, idiphọ oghị ophogh ghan abumor r’abumarani phọ olhọgh ophophe abidị, ḅilhẹ r’oḍiemhiom ghan oghị ogbeelhom iiḅi iinhaghạn phọ. Eniin phọ amem mọ, emạn ni maạr ogbor ghan otuughạ aBaibul phọ r’anhịr phọ odị ḅilhẹ r’ibạm anmụny phọ. Eghunotu phọ kosereghiạn ni ikuph phọ odị ralọgh ghan bọ ophogh abidị ḅilhẹ r’oḍighi idị bidị komoọgh igey asiya r’aZihova.—Efẹ. 5:28, 29; 6:4. w21.01 12 ¶15, 17

Ekpo Onhụ phọ Enhaạn eḅẹm mọ, ogey anhịr ilhom ramaạr ghan ni kaphogh eghunotu phọ, k’aghonhaan aḅilhẹ amhaạr aphạm raraạr eghunotu phọ, k’aḅilhẹ amhaạr aaḅakị ikpoki eghunotu phọ (Prov. 31:15, 16, 18) Odị o/ḍighi ebenhẹ dị u/moọgh elhiom osogh aani ghan iitughiạn. Kparipẹ ghụn, olom mọ odị r’aḍuom ghan nyodị olhoghi kụ aler rurụ anaghạn aani ḍiitughiạn odị. (Prov. 31:11, 26) Mem dị olom mọ azoọm ghan anhịr phọ odị eten olhọgh eegu iduọn omạ bọ siẹn phọ, anhịr phọ kaḅaạl li olhoghi asooromhi ghan loor anaghanhạn ghan nyodị. Etigheri raraạr phọ odị maḍighi yogh bọ, aZizọs o/lhoghoma mọ esoorom epughạn orọl eeḍiạn itọ aZihova. (1 Kọr. 15:28; Fil. 2:5, 6) Iniin phọ kẹn ni, ogey anhịr lọ adaphạn eḍeenhaan phọ aZizọs ka/loghoma mọ eḍighi roofola osooromhi aloor onhaghanhạn ghan olom mọ odị. Odị ka/kol ogina emhụ iduọn odị aphomhoghiạn bọ olom mọ odị kụ abakị nyodị, kuolọ loor esi dị odị apomoghiạn aḅilhẹ alọgh eegu aZihova. Anhịr ilhom dị aḍighi onyọ aKristẹn aḅilhẹ asooromhị loor ranaghanhạn ghan olom mọ, ka/bakị olom mọ odị mem dị aḅenhị nyodị oḍighi iyaạr dị egbạgh sinhị iilhogh aBaibul phọ. w21.02 11 ¶14-15; 12 ¶19

Ophomhoghiạn Enhaạn reloghonhaạn aani ghan kẹn ḍighaạgh rebenhẹ phọ aZihova okparạm igbiphoghọm. Esi omaạm, mem mọ ogbogh otu iiruẹn aJu phọ otọ bọ mọ abutelhedom mọ ku/kaạph mun iiḅi iinhaghạn phọ, ephomhoghiạn Enhaạn iḍighi idị bidị oḅẹm mọ, “yoor konaghanạn Enaạn, ko/naghanạn we.” (Iiḍighi 5:29; 1 Jọn 5:3) Edọ phọ ephomhoghiạn phọ ephẹn phọ rekparamhị aani ni kẹn bumor phọ ayira abuphẹ osoman bọ igbiphoghọm ḍighaạgh abuọ itooghị dị omhoọgh ni iikpọ iboom ḍio arodon. Yira ro/ḅonyonhu ghan kozuan mem dị aḅirinhi phọ ulhọgh iyira ḍien, yira romoọgh ghan ghụn oḅaạl olhoghi. (Iiḍighi 5:41; Rom. 5:4, 5) Eeni iniin igbogh ipaanhaạn ayira reḍuạ ghan esi abuọ eghunotu ayira kụ etu. Mem mọ yira omhiigh bọ omhoọgh aḍiḅeraạn igey phọ, eeni abuniin abuọ eghunotu ayira uutughiạn ghan mọ muukeleghi iyira. Abuniin otue ni ootughiạn mọ emhụ ayira i/bomạ. (Poghom Mạk 3:21.) Bidị otue ni uzuoghom iyira. Isophoghom mọ iphẹn phọ ki/ḍighi iikia esi ayira. AZizọs aḅẹm mọ: “Asiya oye phọ kụ kolọgh oye phọ ḍien.”—Mat. 10:36. w21.03 21 ¶6-7

Mem dị nạ adạph oye aghị otughemhị oye Baibul, maạr ghan alher rurụ mem dị otughemhiạ phọ r’opọ rotughemhị bọ rokaạph. Bịn nạ makạr atue alegheri mem dị nạ kaloghonhaạn aani ḍighaạgh. Ii, ewạ dị nạ kaatughiạn kụ agbi oghaạph aani iyaạr. Esi omaạm, ka/kaạph iboom araraạr, ka/nme ḍiitughiạn otughemhiạ phọ, obobọ ka/nme emhuoghaạph phọ. Kuolọ oghaạph phọ anạ akper, ḍighinhom oghaạph omaaniọm, obobọ ḍipuru dị keloghonhaạn ḍighaạgh eegholhomhi ekpanhạ iyaạr phọ rokaạph bọ. Eeni amem nạ kaloghoma ni mọ nạ o/kạr oghaạph aani iyaạr siphẹ ituughạ aBaibul phọ. Kuolọ, eḍighi maạr dị nạ asẹph opọ rotughemhị bọ aḅilhẹ aḍeenhaan ḍiḅeraạn, pọ nạ raloghonhaạn ḍighaạgh opọ rotughemhị bọ ophoph oghị aghisigh. Eḍighi maạr dị keloghonhaạn ni ḍighaạgh opọ rotughemhị bọ, pọ nạ atue ni akaạph eten dị ekper ipẹ nạ alhegheri bọ igey phọ, arue bọ akpạr apu ipaanhaạn dị nạ asoman ghan, obobọ idị aZihova alhoghonhaạn nyinhạ aḍighaạgh siphẹ aghuḍum mọ anạ. (Ps. 78:4, 7) Ipẹ nạ kakaạph bọ etue ni eḍighi ipẹ opọ rotughemhị bọ rawạ bọ onhaghạn phọ. Etue ni ekparamhị omheeraam mọ odị obobọ etue ni enyu nyodị ophoph oghị aghisigh oḍiiny amuụm. w21.03 10 ¶9-10

Anhiạn kụ akpẹ ongọ aḍisẹph esi ekol phọ yira romoọgh ghan bọ epẹ erugh phọ? APọl aphagharanhaạn ḍipuru phọ aḍiphẹ phọ mem mọ odị agẹ bọ ikponhụ phọ iphẹn phọ ilọ ookpomhoghan aKorịnt phọ, odị aḅẹm mọ: “Mị kụ uzụph bọ iizuphạ phọ, ApoIọs aaḍuom ghan muụm, kụ Enaạn kụ iphophe bọ. Opọ azụph bọ r’opọ aaḍuom ghan bọ muụm mọ u/mạn iyaạr. Enaạn phọ ephophe bọ bịn kụ imạn iyaạr.” (1 Kọr. 3:6, 7) Idiphọ aPọl, oomo amem yira ongọ ghan ḍisẹph aZihova esi atorobọ ekol dị yira omhoọgh epẹ erugh phọ. Ika kụ idị yira kotue oḍeenhaan mọ yira osereghiạn ni eepoogh ‘oḅophoghạn’ okumuan r’Enhaạn, aKraist, ḅilhẹ r’aruukpaạny phọ? (2 Kọr. 6:1) Yira kotue oḍighi iduọn phọ esi owạ ghan aroopoogh oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ oḅenhị aani abunhọn Yira ku/bilẹ ghan ooduom amuụm ipẹ yira mozụph bọ. Mem dị oye aḍeenhaan ḍiḅeraạn, ewạ ni dị yira koḍighi oomo ipẹ yira kotue bọ oḅilhẹ oghị ophogh oye phọ, ilọ omhiigh ituughạ Baibul. Idiphọ ituughạ phọ repoph bọ k’eghị ghisigh, olhoghi ayira raḅaạl ghan ni omhiịn idị aZihova malhoghonhaạn ḍighaạgh oye phọ onmia esi iitughiạn r’iḍighinhom araraạr.