March

“IyooI igạ phọ” oghaạph bọ oghol siẹn aḍidogh phọ edi bọ Matiu 25:31-36, emerenyạn buọ elhiom eḍighinhom iyaạr phọ odi bọ mem eekunha phọ, omhoọgh bọ oḍuomolhoghi orọl isiẹn ade phọ—iduọn phọ pọ abueriphọ iyool phọ. Bidị oḅạr ri oḅilhẹ obakị bumor phọ aKraist abuẹn osagharạn bọ uwaloor phọ esi olhoghonhaạn abidị ḍighaạgh oḍighi phọ bidị omhoọgh bọ—oḍighi igbeel r’oḍighi awe bumatuạn phọ. (Mat. 24:14; 28:19, 20) Torobọ alhạ, siwiki phọ rekị bọ oteẹny aMemorial phọ, abueriphọ iyool phọ robakị ghan ni bumor phọ aKraist esi oḍighom aani ogbeelhom aḍimhạgh aMemorial phọ. Bidị rologhonhaạn ghan ni ḍighaạgh omhiịn mọ opạm ni aMemorial phọ oomo isiẹn aḅirinhi phọ. Abueriphọ iyool phọ romoọgh ghan ni ibo obakị abumor phọ aKraist reten phọ iphẹn phọ. Bidị olegheri mọ aKraist amiịn torobọ iyaạr dị oḍighinhaan buphẹ osagharạn bọ idiphọ iyaạr dị oḍighinhaan nyodị.—Mat. 25:37-40. w22.01 22 ¶11-12

Mem dị yira otuughaạny raagharạ phọ r’eten phọ epẹ odị azoọm ghan bọ we—pọ yira rotuughaạny ghan aZihova. Esi omaạm, aZizọs amhoọgh ni igbiririph aghị esi oye ezẹgh okụ ufe, anhịr dị egbagarạ ezẹgh eḍigh, ḅilhẹ r’abudị omheelhom otọ. (Mạk 1:40, 41; 5:25-34; Jọn 11:33-35) Yira oghiọm ghisigh otuughaạny nyodị, asiya phọ ayira r’aZihova kekpạr ghan bịn. Odạph igbaranuọm aruwol phọ aZizọs reḍighi ghan idị aḅirinhi phọ ophọn iyira ku/gbaragbaramhị. Ḍughul phọ eḅaạl kokiigh bọ nyodị, aZizọs aḅẹm mọ: “Mị makpạr ri apu aḅirini phọ.” (Jọn 16:33) Iduọn phọ pọ aZizọs raḅẹm ghan m’onọ o/mheel oḍighanhaan iitughiạn, siigbu, r’iḍighinhom araraạr aḅirinhi phọ ophọn phọ. AZizọs agbon iyaạr phọ otụ bọ kụ orom nyodị oru isiẹn ade phọ—oḅaalhamhị aḍien phọ aZihova. Kokaạph aani ika ilọ ayira? Ibadị araraạr edi ni dị ketue igbaragbaramhị iyira siẹn aḅirinhi phọ ophọn phọ. Kuolọ eḍighi maạr dị yira ogbon oḍighi ogbi phọ aZihova idiphọ aZizọs, yira ‘kokpạr ri opu’ aani aḅirinhi phọ.—1 Jọn 5:5. w21.04 3-4 ¶7-8

Otelhedom mọ aPọl alhegheri ni oguan phọ aZizọs aḅẹm bọ mọ “torobọ oye lọ ameeraam [Zizọs] ka/pe, kamoọgh ghụn ghuḍum k’agee-pọ.” (Jọn 3:16; Rom. 6:23) Okạr oghaạph, aPọl aḍighi aani oniin odị amhoọgh omheeraam esi etagharạn phọ. Odị akuphom ni owol mọ aZihova aakolhobian ni osạr owilhenhaạn ghalhamọ r’awe dị oḍighi igbogh ikarạph kụ okiton. (Ps. 86:5) APọl amhoọgh kẹn omheeraam mọ Enhaạn epomhoghiạn ni nyodị loor ekiạ phọ aKraist. Lọgh elhegh ikpo onhụ okparamhị phọ edi bọ eekunha aGaletia 2:20. APọl aḅẹm mọ: “Oọny phọ Enaạn . . . uphomoghiạn bọ imị kụ ughol bọ imị kụ amugh.” APọl o/lhoghoma mọ onọ abeeph asi esi dị Enhaạn ka/tue apomoghiạn, odị o/ḅẹm mọ ‘mị mamhiịn iyaạr phọ eḍighi bọ kụ aZihova aphomhoghiạn bọ bumor phọ amhị, kụ imhị u/phomhoghiạn aani bọ.’ APọl aḅenhị we aRom mọ: “AKraist ughol . . . iyira aphiemi ghuḍum mọ odị k’amem dị yira odi ni ekụ ikarạph.” (Rom. 5:8) Ephomhoghiạn phọ Enhaạn i/moọgh okụ! APọl akạr kụ akuphom owol iikpọ phọ ephomhoghiạn phọ Enhaạn emhoọgh bọ. APọl alhegheri ni ipẹ aZihova akparaghạm ghan bọ eelhe phọ Izrạl. w21.04 22 ¶8-10

Siphẹ itughemhị phọ Loghonhaạn nyodị ḍighaạgh ophomhoghiạn aZihova. Ika? Wạ ghan roopoogh olhoghonhaạn odị ḍighaạgh olhegheri araagharạ phọ aZihova. Ḍighi idị odị kamiịn aZihova idiphọ Enhaạn oḅaạl olhoghi dị rabakị ghan buphẹ ophomhoghiạn bọ nyodị. (1 Tim. 1:11; Hib. 11:6) Ḅenhị nyodị mọ odị kamooghọm ni suọ esi osighẹ oḍighinhom ipẹ odị matuughạ bọ, ḅilhẹ mọ asuọ phọ odị kamoọgh bọ eeghironhaan ephomhoghiạn phọ aZihova esi odị. (Isa. 48:17, 18) Kenyu ni nyodị onmeeghi araraạr siphẹ adọl aghuḍum mọ odị iduọn ephomhoghiạn odị esi aZihova rebụgh bọ. Orue ophoph oghị aghisigh oḍiiny aani amuụm, pọ ewạ dị opọ rotughemhị bọ kapinyọn rikiạ. Eeni kewạ dị abuniin abuphẹ yira rotughemhị ghan bọ koḅilhẹ iniin araraạr emhoọgh abidị. Ibadị eeni kewạ dị kobilhẹ righirị abidị dị u/pomhoghiạn aZihova. Abunhọn eeni abuọ eghunotu abidị dị Abugbaanhaạn AZihova u/ḅeraạn kụ koḅitonhaạn. AZizọs aguanhaan ni mọ amaḅi ka/tolhonhaạn buphẹ rodạph bọ nyodị. Kosephọm bidị r’eghunotu ephomhoghiạn.—Mạk 10:29, 30. w21.06 4 ¶8-9

Otelhedom mọ aPọl atomaạm rukumuan oḍighi awe bumatuạn idiphọ ozụph iizuphạ, omạ omiteom mọ epelhom ni ozụph ghan bịn. Odị aghiọm olhoghi buọ aKorịnt mọ: “Mị kụ uzụph bọ iizuphạ phọ, ApoIọs aaḍuom ghan muụm . . . Nyina kụ iizuphạ ozo phọ Enaạn.” (1 Kọr 3:6-9.) Idiphọ awe arukumuan “ozo phọ Enaạn,” yira ro/zụph ghan iizuphạ phọ bịn kuolọ rooḍuom ghan kẹn muụm komhaạr ophogh eḍumom iizuphạ phọ. Eniin phọ amem mọ, yira olọgh elhegh mọ Enhaạn kụ raḍighi ghan idị iizuphạ phọ keḍum. Eḍighi ni iyaạr eghuan ophinhom aani abin oḍighi ogbạ ikpo onhụ phọ r’otughemhị igey phọ bunhọn! Oḍighi phọ ophọn phọ rungọ ghan iyira ogey oḅaạl olhoghi. Otelhedom mọ aPọl alhoghonhaạn bọ ḍighaạgh ibadị oḍighi abumatuạn epẹ Tesalonikạ aḅẹm mọ: “Nyina kụ emụ oḍuom ologhi r’oḅaạl ologhi r’eghoony iphelegbe phọ yoor kozua bọ oboom ḍio phọ aJizọs Omoọgh-we phọ ayira katu bọ. Okạr igey ni, nyina ilọgh ni iyoor omạn ingoọm iyoor oḅaạl ologhi.”—1 Tẹs. 2:19, 20; Iiḍighi 17:1-4. w21.07 3 ¶5; 7 ¶17

AZihova kụ aḍur torobọ onyọ ayira alhoghomạ. (Jọn 6:44) Gbiom olhoghi idị ipẹ phọ remạ ghan. AZihova aaḅeghiọn bọ aphogh riisi eelạ awe phọ odi bọ oomo aḅirinhi phọ, amiịn ni eekiạ iyaạr loor anạ—eeḅi ekpom dị ketue ni epomhoghiạn nyodị. (1 Chron. 28:9) AZihova alegheri ni aḅilhẹ apomhoghiạn nyinhạ. P’eeghe idị iphẹn phọ ikparamhị iyira! AZihova amoọgh ni ogbolhomaam anạ r’abumor r’abumarani phọ. Oḍighi idị yira konaghanhạn iphẹn phọ, aZizọs atomaạm aZihova opoghom iyool. Eḍighi maạr dị 1 esi 100 iyool kụ aphe, opoghom mọ raḍighi ghan ika? Odị ‘kabilẹ esugha-dị r’esugha phọ epẹ aroogbolom mọ, akị awạ nyopọ aphe bọ.’ Mem dị opoghom mọ amhiịn oyool phọ, ra/kaghạm ghan olhoghi, rabo ghan ibo. Ephigh phọ pọ, torobọ oyool amạn ni maạr esi aZihova. AZizọs aḅẹm mọ: “I/ḅeraạn Odẹ phọ anyina odi bọ k’akẹ phọ lọ oniin ephurukpu onyọ abuẹn phọ kaphe.”—Mat. 18:12-14. w21.06 20 ¶1-2

Mem dị yira ootughiạn ghan ephomhoghiạn phọ Enhaạn re/mineen ghan bọ, kebughẹ ni ephomhoghiạn phọ ayira esi aZihova eḅilhẹ ekparamhị siya phọ ayira r’odị. (Rom. 8:38, 39) Rinyu ghan iyira otuughaạny eḍeenhaan phọ aZizọs. (1 Pit. 2:21) Mem dị rekpụl aMemorial phọ, yira robạl ghan igẹ aBaibul dị eghaạph ilọ awiki phọ aZizọs arọl bọ siẹn ade phọ asughanham omhạn, ḍuugh phọ r’oḅetenhu esi aḍuugh phọ odị. Kụ siphẹ aMemorial phọ, oghaạph phọ ruutughianhạm ghan iyira ephomhoghiạn phọ aZizọs uḍeenhaan bọ iyira. (Efẹ. 5:2; 1 Jọn 3:16) Mem dị yira aạl oḅilhẹ ogbirima ilọ eḍeenhaan osighẹ aloor ophighironhọm ekiạ phọ aZizọs, rinyu ghan ni iyira otuụgh adọl phọ “aḍiphẹ aJizọs Kraist arọl ghan bọ kụ [orọl] aani.” (1 Jọn 2:6) Rekparamhị ghan osopha phọ ayira orolhọm ephomhoghiạn phọ Enhaạn. (Jud 20, 21) Yira kotolhọm ephomhoghiạn phọ Enhaạn esi oḍighi oomo ipẹ yira kotue bọ onhaghanhạn odị, oḅaalhamhị aḍien phọ odị, ḅilhẹ roḅaalhamhị olhoghi odị. (Prov. 27:11; Mat. 6:9; 1 Jọn 5:3) AMemorial phọ runyu ghan iyira orọl atorobọ aḍio eten dị eḍeenhaan mọ yira roḅenhị ghan aZihova mọ, ‘Mị rawạ orolhọm ephomhoghiạn phọ anạ bịn k’agee-pọ!’ w22.01 23 ¶17; 25 ¶18-19

AZihova ungọ iyira eereẹgh osopha ghan osopha. Yira kotue ni osaḅạr eten aghuḍum dị iḅeraạn iyira. Enhaạn ephomhoghiạn phọ ayira ramoọgh ghan ni ibo mem dị yira osaḅạr okumu odị. (Ps. 84:11; Prov. 27:11) Yira kotue ni oḍighinhom eereẹgh phọ ayira ibadị areten. Yira kotue ni otuughaạny Zizọs esi osaḅạr omhoọgh ogbolhomaam iiḅaghamhị abunhọn kụ opuemhi ilọ ayira. Eniin amem dị aZizọs r’abutelhedom mọ odị mokumuan kụ aloor edugh, bidị ughị ni esi orọl ophooghian. Toroboiperolbọ, bidị u/pooghian. Aḍita awe uru ni oteẹny bidị, kụ owạ dị aZizọs katughemhị bidị. Kuolọ i/pin esi aZizọs. Kparipẹ ghụn, odị amhoọgh igbiririph aghị esi abidị. Esi iduọn phọ, aZizọs aḍighi ika? “Odị amiigh otughemị abidị iminighạn araraạr.” (Mạk 6:30-34) Mem dị yira otuughaạny Zizọs esi osighẹ amem mọ r’inyaạm mọ ayira olhoghonhaạn ḍighaạgh bunhọn, pọ yira rokuenhi ghan Odẹ k’akẹ phọ ayira.—Mat. 5:14-16. w21.08 3 ¶7-8

AZihova o/wạ mọ torobọ iyaạr eḍighi eniin. Iphẹn phọ eganana ni esi olhẹm mọ odị, eḅaramaạm omhạr awe. Yira ogbaranhaạn ni. Esi iduọn phọ, aZihova iyira ru/tomaạm ghan bunhọn. Odị raaḅeghiọn ghan ekpom mọ anạ eḍighi bọ oye ibooghiạn anạ. (1 Sam. 16:7) Odị alegheri ni inyaạm mọ, ḍidugh, ḅilhẹ remitenhom mọ anạ. Odị ra/puru ghan idị epel nyinhạ loor. Ewạ mọ yira omhiịn aani ghan loor phọ ayira eten phọ epẹ aZihova ramiịn ghan bọ. Bịn yira morue omoọgh “iitughiạn dị ekasiạn,” ilọ aloor phọ ayira. (Rom. 12:3) Okạr oghaạph, yira kotue ni omooghọm suọ reḍeenhaan abunhọn. Esi omaạm, yira otue ni omiịn emạ eḍeenhaan onyọ umor obobọ umarani dị raḍighi ni imạ epẹ erugh phọ. (Hib. 13:7) Yira kotue ni otuughạ iyaạr esi onyọ umor obobọ umarani, dị kilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh orophomhi asighalhanyạ phọ ayira epẹ erugh phọ. (Fil. 3:17) Toroboiperolbọ, ogbaranhaạn odi ni esi otuughaạny emạ eḍeenhaan oye r’otomaạm aloor oye phọ onhọn oye. w21.07 20 ¶1-2

Nạ katue ni akparamhị omheeraam mọ anạ esi olemhiạ phọ mem dị nạ akiririom aphogh ghan inhạm mọ, iizuphạ phọ, ḅilhẹ r’araanhaạn phọ. (Ps. 19:1) Iduọn nạ ratuughạ bọ kabughẹ ilọ araraạr phọ iphẹn phọ, kụ edị nạ katue akuamhị ameeraam akuphom owol mọ aZihova ku olemhiạ oomo araraạr. Mem dị nạ ratuughạ ilọ olhẹm mọ, gbon ghan omhiịn araraạr dị ipẹ phọ etughemhị nyinhạ ilọ olemhiạ phọ. (Rom. 1:20) Esi omaạm, nạ alegheri ni mọ erumuḍio phọ rengọ ghan eghologhọl r’aḍiḅaạl ophamhanhạm aghuḍum siẹn ade phọ, kuolọ iniin aḍiḅaạl erumuḍiọ phọ ketue ni ekọm iiḅaghamhị engọ oye. Esi iduọn phọ, yira omoghi ni oghoph. Kụ yira omoọgh ni oghoph phọ opọ phọ! Ika? Ade phọ yira odi bọ kụ imhoọgh oghoph phọ opọ phọ—omhunhenhiom iyạl ookpe akẹ phọ. Ookpe phọ opọ phọ kụ rughoph ghan bọ iyira esi odọ eghologhọl r’aḍiḅaạl phọ aḍiẹn phọ. Torobọ amem dị ekarạph eghologhọl aḍiḅaạl phọ ephẹn phọ ebụgh, inyaạm ookpe phọ ophọn phọ repogh ghan bịn obụgh aani. Ḅilhẹ kụ, iphẹn phọ i”ḍeenhaan mọ Olemhiạ odi ni dị asụ olhoghi ḅilhẹ amhoọgh ephomhoghiạn aru esi ayira? w21.08 17 ¶9-10

Mem dị oye aḍiiny muụm, yira omoọgh oghiọm aghisigh oḍeenhaan ghan odị ephomhoghiạn r’olhọgh eegu. (1 Jọn 4:20) Ika kụ idị yira kotue bọ oḍighi iduọn phọ? Eniin eten pọ, oḍuom olhoghi nyodị. Esi omaạm, mem dị odị apiomạn, yira ko/kpalhạm nyodị mudị odị alhegheri ni kụ aḍighi. Kparipẹ ghụn, yira kokuenhi nyodị, osighẹ mọ odị kụ upu iyira ghụn.—Rom 12:10; Fil. 2:3) Okạr agey, yira ronmạ ghan ni ighirigiir koḅilhẹ oḍighi iiḅi oomo awe. Eḍighi maạr dị yira rowạ oḍighom aani eghunotu phọ aZihova, pọ yira omoọgh osighẹ oḍighinhom Ekpo Onhụ phọ Enhaạn. Esi omaạm, aZizọs utughemhị iyira mọ onmạ ghan ighirigiir oḅilhẹ oḍighi iiḅi torobọ oye, ghalhamọ r’amulhọgh ḍien ayira. (Luk 6:32-36) Eeni amem etue ni ikparanhaạn iyira oḍighi iphẹn phọ. Eḍighi idiphọ, pọ yira omoọgh ootughiạn ghan kụ oḅilhẹ ozọ idiphọ aZizọs. Mem dị yira oḍighi oomo ipẹ yira kotue bọ onhaghanhạn aZihova oḅilhẹ otuughaạny Zizọs, pọ yira roḍeenhaan ghan Odẹ k’akẹ phọ ayira mọ yira rowạ ni oḍighi aani abuọ eghunotu phọ odị k’agee-pọ. w21.08 6 ¶14-15

Beḍenhọm aZihova. Odị aguanhaan ookuom ayira ḍisẹph kirokirọ mem dị yira oḍuom nyodị olhoghi kụ ongọ ipẹ ekạr bọ enhighẹ. Areḍeenhaan awe dị okuọm loor rukumuan phọ aZihova emuza ni siphẹ aBaibul phọ. Bidị kụ uphụr ghan oḍighi iyaạr omiteom kụ aZihova asẹph. Esi omaạm, amem mọ Ebraham awilhẹ bọ emhạ phọ odị aḍuạ, kụ ‘odị u/legheri bọ ni epẹ dị rakị bọ’—kụ edị aZihova asẹph nyodị. (Hib. 11:8) Mọ aJekọb m”ugbạ bọ inhụgh r’ookpaạny phọ obọ mu/moọgh ḍisẹph dị egbatanhaạn. (Gen. 32:24-30) Mem mọ eelhe phọ Izrạl rokị bọ oḍigh Ade Oguan phọ, m’abupinyọn rikiạ phọ mu”daarị bọ edạ siphẹ Ophiịny aJordan phọ, obọ awe phọ mu/tue uḅeẹny ophiịny phọ. (Josh. 3:14-16) Areḍeenhaan Abugbaanhaạn aḍio arodon dị obeḍenhọm aZihova ketue ni ilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh. w21.08 29-30 ¶12-14

Nyinha abumor r’abumarani phọ elegheri ni idị oḍighi ghan raraạr mem dị eten, kuolọ nyinha eḅilhẹ ni emiịn mọ emoghi ni odaphạn ghan onmia asidọl phọ. Abudị asiạ meghị anyụ kụ ogbi oḍiiny amuụm, omoọgh kẹn ibadị araraạr ongọ aani. Iḍoọgh phọ kokelhọm ni olhegheri aani ilọ ipẹ nyinha memhiịn bọ r’araraạr dị nyinha metuughạ siphẹ aghuḍum mọ anyinha. Nyinha ‘engaanị ghan bunọn’ ipẹ nyinha melhegheri bọ, aZihova kisẹph ni inyinha (Luk 6:38) Mem dị nyinha abuẹn asiạ phọ meghị bọ elhoghomạ iḍoọgh phọ, bidị r’anyinha kemooghọm ni suọ. (Rom. 1:12) Torobọ agạ phọ omooghọgh ni iphigh araraạr dị ophoriphọ agạ phọ u/moọgh. Abuphẹ asiạ phọ meghị bọ opạm ni olhegheri iyaạr r’osụ-olhoghi dị bidị omhoọgh k’eghoroghọr. Iḍoọgh phọ okpạr oḅilhẹ omoọgh inyaạm. Mem dị iḍoọgh phọ r’abuẹn mobia bọ siẹn igey phọ rokumuan idiphọ arighirị, resighẹ ghan ni ḍisẹph keghiọm Odẹ ephomhoghiạn k’akẹ phọ ayira r’ookpomhoghan phọ. w21.09 8 ¶3; 13 ¶17-18

Eeghe kụ iḍighi kụ ibadị aJu phọ oghel bọ Zizọs loor eten aḍuugh phọ odị? Esi abidị, idiphọ aZizọs amhugh bọ loor oreeny phọ eḍeenhaan mọ odị osoroghuom iilhogh r’oḍighinhom ikarạph, ka/Mesaya. (Deut. 21:22, 23) AJu phọ abuphẹ oghel bọ Zizọs u/lọgh elhegh mọ odị iyaạr o/piọm, mọ ugbaaghị ni okpẹ bịn oḅạm emhụ odị, ḅilhẹ mọ uzoọm nyodị idị i/nighẹ. Buphẹ owaaghị bọ ḍighiton phọ odị ophogh u/moọgh ogbolhomaam odị. Ogbogh otu iiruẹn phọ ukem bịn ookpomhoghan ilọ owaaghị ophogh eten dị i/daphạn olhogh. (Luk 22:54; Jọn 18:24) Kparipẹ dị abugboom iiruẹn phọ koler rurụ onaghạn iyaạr phọ otụ bọ kụ osiph Zizọs, bidị ghụn kụ uwaraghạ ghan “siagbạ osiphom odị olọgh esi aḍuugh.” (Mat. 26:59; Mạk 14:55-64) Mem mọ oḅeton bọ Zizọs, abukarạph abugboom iiruẹn phọ abuphẹ phọ ukpẹ we eghạm aRom “iboom ikpoki” mọ ogbạ okpẹ ookpereghiom okạr ipẹ eḍighi bọ kụ oḍi phọ mapokoro bọ.—Mat. 28:11-15. w21.05 11 ¶12-13

AZihova katue ni asiemhi eekunha aḅirinhi phọ ophọn pho torobọ amem. Kuolọ okparạm mọ odị mulhoghonhaạn ni iyira ḍighaạgh agey! Omarạm e/munughan oomo eemharạ eemharạ phọ Adạm r’Iv. Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, aZihova apomoghiạn ni aḅilhẹ rapogh ghan bidị, kụ maguanhaan osiemhi eekunha okarạph aḅirinhi phọ ophọn phọ. (1 Jọn 4:19) Ḅilhẹ odị mamạ ni ḍio dị odị kasiemhi eekunha oomo iiḅaghamhị omhạr awe. Ephomhoghiạn phọ aZihova iyira i/nyu oḍighan aani odị okparạm tutụ eteẹny mem dị mekasiạn ḍughụm? AZihova kụ eḍeenhaan ogey okparạm. AZizọs atuughaạny ni okparạm mọ Odẹ phọ odị. Mem mọ odị arọl bọ siẹn ade phọ, aZizọs aghol emhụ ayira akparạm itonyonhaan, umugholoor, r’oreeny imhinhimhiịn. (Hib. 12:2, 3) Iikia i/lo, eḍeenhaan okparạm mọ aZihova kụ ingọ bọ Zizọs inyaạm okparạm. Kụ kikparamhị aani ni iyira. w21.07 12-13 ¶15-17

Ḍio ḍio ḍio yira rologhoma ghan ni onmạ ighirigiir Odẹ k’akẹ phọ ayira. (Ps. 103:10-14) AZizọs aḍeenhaan ghan ni onmạ ighirigiir r’osạr owilhenhaạn budaphạm mọ odị; etigheri iduọn bidị u/munughan bọ. Odị amheera ni ongọ aghuḍum mọ odị pidị osạr ikarạph phọ ayira uwilhenhaạn iyira. (1 Jọn 2:1, 2) Yira rokparamhị ghan ogọ ephomhoghiạn aKristẹn phọ mem dị yira ‘osạr ghan ikarạph owilenaạn.’ (Efẹ. 4:32) Ii, eeni amem rekpạr ghan ni osạr owilhenhaạn, kụ iḍighi kụ emoghi ni olhọgh ikuph orue oḍighi iduọn phọ. Oniin umarani aghaạph ni idị emhuoghaạph aWatchtower dị eḅẹm mọ “Forgive One Another Freely” elhoghonhaạn nyodị ḍighaạgh otuụgh iphẹn phọ oḍighi. Odị agẹ mọ: “[Emhuoghaạph phọ] egbạ ni eegholhomhi mọ mem dị oye asạr awilhenhaạn pọ re/mạ ghan mọ oye phọ asereghiạn ikarạph phọ oḍighi bọ obobọ mọ re/pin esi oye phọ. Kuolọ osạr owilhenhaạn remạ ghan mọ oye phọ kabilhẹ oghaghạm olhoghi oye phọ aḍighi bọ ikarạph phọ kụ apamanhạm eephọ.” Mem dị yira osạr owilhenhaạn bumor r’abumarani phọ ayira, pọ yira roḍeenhaan ghan mọ yira opomhoghiạn ni bidị ḅilhẹ yira rotuughaạny ghan Odẹ phọ ayira, Zihova. w21.09 23-24 ¶15-16

AZizọs aphomhoghiạn igey phọ, igey phọ ilọ Enhaạn r’ogbi phọ Odị. AZizọs arọl r’idị emhoọgh muḅọph r’igey phọ, kụ aḍighi idị abunhọn awe olhegheri aani igey phọ. (Jọn 18:37) Abugey abudaphạm mọ aZizọs opomhoghiạn aani kẹn igey phọ. (Jọn 4:23) Okạr oghaạph, otelhedom mọ aPita aghol bugey aKristẹn mọ “eten igey phọ.” (2 Pit. 2:2) Loor ephomhoghiạn igey phọ, aKristẹn oḅẹl okuron asiạ phọ ughel li itughemhị aruukụ iiḅereghị, iḍighinhom araraạr awe abidị, ḅilhẹ kẹn r’iitughiạn dị egbạgh r’igey phọ. (Kọl. 2:8) Ḍio arodon, abugey aKristẹn rokparaghạ ghan ni oomo ipẹ bidị kotue bọ otuụgh orọl “dọl igey phọ” esi okpasị omheeraam mọ abidị r’eten aghuḍum mọ abidị siphẹ Ekpo Onhụ phọ aZihova. (3 Jon 3, 4) Arebenhẹ phọ Enhaạn ḍio arodon ro/kophora ghan mọ bidị olegheri omạn oomo igey phọ ilọ Enhaạn. Eeni amem bidị ropiọm ghan ni eten phọ epẹ bidị rogbạ ghan bọ Baibul phọ ḅilhẹ r’ilọ ooḅakị ookpomhoghan phọ. Mem dị aḍiḅaạl igey phọ mesoor, bidị rooḅenhion ghan raraạr. w21.10 21-22 ¶11-12

Idiphọ iikpe eko ghan bọ ekitonhom eḅilhẹ eghoph ramhạ r’awe iḍiodi phọ, kụ idị iiḍighi ephomhoghiạn oḅạr phọ aZihova eko ikitonhom iyira, eḅilhẹ righoph ghan iyira kesighẹ esi ootor’osooromineen dị kekạ siya phọ ayira r’aZihova. Ephomhoghiạn oḅạr phọ aZihova renyu ghan nyodị oḍur ayira olhoghomạ. (Jer. 31:3) Okọ suọr phọ aDevid aḅilhẹ ni amaaniọm enhọn iyaạr oghoph phọ awe phọ Enhaạn rokelhọm bọ. Odị agẹ mọ: “Enhaạn kụ esi ibooghiạn amhị, Enhaạn phọ riḍeenhaan ghan bọ imhị ephomhoghiạn oḅạr.” ADevid aḅilhẹ aghaạph ilọ aZihova mọ: “Odị kụ ephomhoghiạn oḅạr amhị r’ookparạ oghoph amhị, esi ibooghiạn amhị r’opeliạ amhị, osuarạm amhị r’Opọ mị maḍighi bọ ḍibuọ amhị.” (Ps. 59:17; 144:2) Uḍighi ika kụ aDevid asighẹ bọ ephomhoghiạn oḅạr phọ aZihova akomọm esi ibooghiạn r’ookparạ oghoph? Etigheri ekpisi phọ yira odi bọ siẹn ade phọ idiphọ arebenhẹ aZihova, odị kungọ ni iyira torobọ oghoph lọ ewạ orue ophạm asiya phọ ayira r’odị. w21.11 6 ¶14-15

Mem dị aZizọs r’abumatuạn odị ozuan oghim ophiịny, aZizọs asighẹ ipẹ emite bọ kụ alhoghonhaạn bidị ḍighaạgh omhiịn mọ bidị omoghi obughẹ omheeraam mọ abidị. (Mat. 8:23-26) Iduọn oghim mọ rabụgh bọ, oolhogh ophiịny phọ aphum ghan muụm bịn alhoghoḍị siphẹ oghuugh phọ, kuolọ aZizọs aphoomhị loor bịn anhaanhị ghan. R’oḅio kakaph abutelhedom mọ odị ughị ni osumeẹny nyodị kụ olhọm mọ aphẹl bunọ, Uw-emhoọgh phọ aphagharanhaạn bidị mọ: “Sey, nyina awe dị omeeraam u/manạm. Eeghe kụ iḍighi kụ nyina reepuph bọ iduọn phọ?” Nạ asoman ni “oboom oghim” siphẹ adọl aghuḍum mọ anạ ḍughụm? Eeni nạ ramiinọm loor esi iiḅaghamhị eseereom. Eeni oghim olọ anạ aḍighi e/moon dị meḅonyon nyinhạ ezu, kụ nạ o/lhegheri ilọ oḍighi. Oobaghamhiạn aloor katu ghan ni eeni amem, kuolọ ka/meera esophoghom nyinhạ oḍuomolhoghi aZihova. Ḍuraan atuman nyodị esi iiḅereghị r’oomo ekpom. Kparamhị omheeraam mọ anạ esi ogbiran ghan ilọ asimem dị aZihova malhoghonhaạn ghan nyinhạ ḍighaạgh. (Ps. 77:11) Nạ katue ni akuphom owol mọ r’amem r’amem odị nyinhạ ka/ḅitonhaạn. w21.11 22 ¶7, 10

Oye atue ni aatughiạn mọ odị ko/sighẹ ghan bọ iyaạr onhọn oye pọ odị radaphạn ni itọ phọ iphẹn phọ. Toroboiperolbọ, eeni odị rami ni imhi inhọn areten. Esi omaạm, omuul ḍighi dị rasighẹ ghan otoọm dị u/munughan kaagbegheḍiom we pọ rami ghan imhi. Leviticus 19:13 eḅẹm mọ: “Kaa/gbegheḍiom onhọn oye.” Kụ iḍighi kụ oogbegheḍiom oye ḍighi dị romuul pọ imhi. Omhunhenhiom ophaanyạ olhogh phọ akaạph ilọ imhi, kuolọ ipẹ oghaạph bọ siphẹ Leviticus iloghonhaạn iyira ḍighaạgh onhaghanhạn ipẹ yira kosighẹ bọ oḍighinhom ḍinhị olhogh phọ aḍiphẹ phọ. Yira komooghọm ni suọ esi ootughiạn ekpeḍien phọ epẹ aZihova aphoghom ghan bọ iigbegheḍiom r’imhi. Yira otue ni opuruan siloor mọ: ‘Odaphạn Leviticus 19:11-13, agạ odi ni siẹn adọl aghuḍum mọ amhị dị emhoghi okiririom ophogh ḍughụm? Ewạ ni dị mị kaaḅenion eten emhuulhom aḍighi phọ amhị obobọ eegharạ oḍighi phọ amhị ḍughụm?’ w21.12 9-10 ¶6-8

Mem dị ogina anạ raaḅereghị, tuutughiạn sipiomạn dị nạ apiomạn emhụ aḍio phọ kụ alhọm aZihova osạr owilhenhaạn. Kuolọ eḍighi maạr dị nạ maḍighi igbogh ikarạph kemoghi ni dị nạ kateẹny ikumor awe phọ ilọ olhoghonhaạn aḍighaạgh. Bidị konhaghanhạn ni nyinhạ kụ osighẹ Ekpo Onhụ phọ Enhaạn oromaam nyinhạ. Bidị kooḅereghị ni r’anạ, kụ olọm aZihova mọ asighẹ aḍighinhom ekiạ phọ aZizọs, obọ asiya phọ anạ r’aZihova eḅilhẹ emhoon.” (Jems. 5:14-16) Ḅilhẹ kẹn, nạ kamooghọm ni suọ ogbirima ilọ etagharạn phọ. Eeni ketir ri nyinhạ iboom mem dị nạ aatughiạn ilọ imhinhimhiịn Oọny phọ Enhaạn. Kuolọ amem dị nạ aghiọm ghisigh akuamhị ghan agbirima ilọ ekiạ phọ aZizọs aphighirọn bọ, kụ edị ephomhoghiạn phọ anạ esi odị r’Odẹ phọ odị kekuamhị ebụgh. Torobọ alhạ yira rosereghiạn ghan ni etagharạn phọ esi oghị aani ghan aMemorial phọ, r’esi omhạgh aani ghan abunhọn r’oophugh mọ oru uḍighan aani iyira. P’eeghe eepoogh dị aZihova ungọ iyira, otughemhị aani abunhọn ilọ Oọny phọ odị! w21.04 18-19 ¶13-16

Tuutughiạn ipẹ aZizọs azọ bọ mem mọ aḍita awe phọ oghị bọ epẹ ogbạl eeḅarạph phọ oteẹny nyodị. Oomo adulhe phọ aZizọs arọl iiḅereghị. Kụ eeni aloor odị ikạr kụ edugh, kuolọ mem mọ odị amhiịn bọ ḍita phọ, odị aseenyạn ni rukulhom mọ r’abuẹn u/moon bọ. Odị oo/konhom bidị bịn, odị angoọm oghaạph ogbo dị ratir ghan ni we k’aḍio arodon—Oghaạph Anyụ Eeḅarạph phọ. (Luk 6:12-20) AZizọs o/kaaghọm kẹn mem mọ odị. Gbiom olhoghi idị aZizọs alhoghoma mem mọ osoph bọ emhụ oyaghirị phọ odị Jọn Oḍiinyeom Muụm mọ. ABaibul phọ aḅẹm mọ: “Mem dị aJizọs anaghạn bọ [ilọ aḍuugh phọ aJọn], ogina odị aḍigh oghuugh aḍuạ aghị ekpisi dị enamian.” (Mat. 14:10-13) Kuolọ aḍiboom aḍita awe kụ uphụr osi nyodị epẹ dị rakị bọ. (Mạk 6:31-33) Odị arọph ni amhiịn mọ awe phọ omoghi olhoghonhaạn aḍighaạgh eten aruwaloor, kụ aagborion aḍighi ipẹ phọ angọ.—Luk 9:10, 11. w22.02 21 ¶4, 6

Yira koḍighi ika mem dị yira olhegheri mọ yira mopiomạn onyọ umor? Okuamhị ooḅereghị oḅenhị aZihova. Olhọm mọ odị asẹph ikuph phọ yira kolọgh bọ owạ eephọ r’umor phọ ayira. Oḅilhẹ kẹn olhọgh mem ooḅeghiọn siloor ayira ophogh. Yira otue ni opuruan loor mọ: ‘Mị aakolhobian ni osighẹ opiomạn phọ, ooḅereghiạn r’oseere eephọ? AZihova r’aZizọs kologhoma ika mem dị mị agbariọn radạ owạ eephọ rumor obobọ umarani amhị?’ Ophanyanhaạn phọ ayira kunyu ni iyira onhaghanhạn aZizọs, kụ osooromhi aloor oteẹny onyọ umor phọ obobọ umarani phọ owạ eephọ. Oḍighinhom ghan r’osooromhi aloor mem dị yira oghị owạ eephọ r’umor ayira. (Efẹ. 4:2, 3) Omhoọgh ḍiigbu ogbuurogh osighẹ torobọ eephinha dị odị alhoghoma. Legheri mọ owạ eephọ r’umor phọ anạ kụ imhạn maạr epu olhegheri oye dị odi elhiom r’odị apiomạn.—1 Kọr. 6:7. w21.12 26 ¶13-16

Olhoghi aZizọs eeph ni loor esi dị ogbogh opol awe eelhe phọ odị kokel li dom Omhạr phọ. Esi iduọn phọ, kopiemhi ni Jeruselem, kụ osighẹ Ju phọ abuphẹ kosugha bọ okị dọl arebenhẹ. (Luk 21:20-24) Idiphọ aZizọs aghaạph bọ, ogbogh opol awe phọ ughel li nyodị. Ika kụ idị ogbogh opol awe omhegheron oru osi adom Omhạr phọ epẹ nạ odi bọ? Eeghe kụ edị nạ atuughạ esi emoghi phọ aZizọs, eḍighi maạr dị ephurukpu awe bịn kụ omhegheron agey etigheri ikuph phọ nạ alhọgh bọ otughemhị abidị igey phọ? AZihova amoọgh ni ogbolhomaam awe. Emoghi phọ aZizọs iitughianhạm iyira odọ ogbolhomaam dị aZihova amhoọgh aru esi awe. “Odị o/wạ ophiemi r’oniin oye, odị rawạ ghan ghụn mọ oomo phọ awe phọ okiton esi ikarạph phọ abidị.” (2 Pit. 3:9) Rodon yira roḍeenhaan ghan mọ yira opomoghiạn matuman ayira esi olhọgh ikuph osighẹ aloor ophighironhọm ekiạ ilọ oteẹny arokpom abidị r’iiḅi iinhaghạn phọ.—Mat. 22:39. w22.01 16 ¶10-12

Nạ agbirima ghan ipẹ aZihova maḍighinhaan bọ we phọ odị epẹ omhạn ḅilhẹ r’idị odị maḍighinhaan nyinhạ r’aloor, omheeraam mọ anạ esi odị kakạr kụ akpạr. Edị ekạr emhạn maạr pọ, ephomhoghiạn phọ anạ esi aZihova kebụgh. Ephomhoghiạn phọ eḍighi bọ eegharạ dị epu inhọn, kenyu nyinhạ onhaghanhạn ghan itọ aZihova, ophinyọn arikiạ oḍighi idị eḅeraạn nyodị, ḅilhẹ r’okparaghạm iiḅaghamhị. (Mat. 22:37-39; 1 Kọr. 13:4, 7; 1 Jọn 5:3) Iyaạr i/lo dị enhighẹ eeleeny siya arighirị dị ekpulhạn r’aZihova! (Ps. 63:1-7) Legheri mọ iiḅereghị, ituughạ ogina anạ, ḅilhẹ r’ogbirima ghan eḍighi pakirị iiseeny phọ ayira. Idiphọ aZizọs, owạ ghan esi lọ enamhian omhoọgh amem r’aZihova. Sigheọgh raraạr dị i/moọgh maạr oḍighinhom dị kegbaragbaramhị nyinhạ. Lọm aZihova alhoghonhaạn nyinhạ ḍighaạgh ogbon ghan amem dị nạ r’aḍighi raraạr dị kekparamhị siya phọ anạ r’aZihova. Eru maạr dị nạ u/peghom ephegh moọny eepoogh lọ nạ amhoọgh nyiidiphọ, aZihova kakpẹ ni nyinhạ iikpiạ aghuḍum k’agee-pọ siphẹ omhoom aḅirinhi phọ.—Mạk 4:24. w22.01 31 ¶18-20

Iitughiạn phọ ayira kụ remoogh ghan bọ iḍighinhom araraạr phọ ayira. Epẹ kụ iyaạr phọ aZizọs utughemhị bọ iyira oghel iitughiạn dị kekọm idị yira koḍighi igbogh ikarạph. (Mat. 5:21, 22, 28, 29) Dị iikia i/lo yira rowạ ghan ni oḍighi araraạr dị keḅaalhamhị olhoghi Odẹ k’akẹ phọ ayira. Esi iduọn phọ emạn ni maạr dị yira koogborionhom ghan otuphuron osighẹ ikarạph iitughiạn siphẹ ekpom mọ ayira! AZizọs aḅẹm mọ: ‘Ikpo onhụ phọ reḍuạ ghan siphẹ ologhi oye phọ kụ emite.’ (Mat. 15:18) Okạr agey, ikpo onhụ phọ ayira reḍeenhaan ghan oye ibooghiạn phọ ayira. Esi iduọn phọ puruan loor mọ: ‘Mị akel li ogbạ okpẹ, ghalhamọ ramem dị oghaạph ipẹ eru bọ inẹ kilhọgh imhị esi iiḅaghamhị? Idiphọ odị m’aạl ilhom obobọ maphin anhịr, mị agona ni loor omhiịn mọ mị u/kaạph raghaạph iḍọ upoghomhiom oye dị u/ḍighi olom obobọ anhịr amhị? Mị rakel ghan ni raghaạph ipesi idiphọ iyaạr dị eḅọr? Mị ratue ghan ni kaphamaghạn loor amhị mem dị oye aḍighi iyaạr dị ephin olhoghi amhị?’ Nạ agbirima sipuru phọ iphẹn phọ kelọgh ni ḍighaạgh. Esi iduọn phọ, eḍighi maạr dị nạ rawạ okporonhaạn oroph igbaany aroozọ phọ, pọ nạ kamiighom oghel araghaạph ipesi, iitunyian ḅilhẹ rogbaaghị okpẹ. w22.03 5 ¶12-14

Abuphẹ ropuru ghan bọ oromha kparipẹ rokori dị awe ku kotu otoma bidị kụ rokị ghan ghisigh siẹn igey phọ kopu buphẹ ro/puru ghan bọ. Esi iduọn phọ, kem ghan agbatạn edạ opuru ghan oromha. Pụr amem kụ edị yira kopuru ghan oromha buẹn r’ayira oḅọph bọ omheeraam mọ? Ooḅeghiọn iniin asidọl. (1) Onyọ umarani amạgh onhọn okaaphọm dị asilor dị iyạl abidị kokị otughemhị oye Baibul, kụ onyebel roten apuru oromha ilọ onhighemhị eten itughemhị phọ odị. (2) Onyọ umarani dị k”aạl ilhom rawạ ogho arusuomạ, kụ akị apuru onyọ umarani dị asianhaan ilọ ipẹ odị kaselẹ bọ. (3) Onyọ umor kangọ oḅẹl oghaạph ogbo odị, kụ akị aḅenhị onhọn okaaphọm dị asilor mọ amhiigha loor anhaghạn oghaạph phọ odị, kụ akori amaaghị riisi dị esughanham. Ghalhamọ oye dị rangọ ghan ni raghaạph esi ibadị asiạ atue ni apuru onhọn oye esi dị odị asughanham, kụ asighẹ aḍighinhom oromha phọ ongọ bọ nyodị.—Prov. 19:20. w22.02 13 ¶15-17

Idiphọ aZihova aphomhoghiạn bọ aḅilhẹ aphogh Zizọs mem mọ odị rakumuan bọ siẹn ade phọ r’ipaanhaạn, kụ edị odị kuphomhoghiạn iyira aḅilhẹ ughoph iyira. (Jọn 5:20) Odị alhoghonhaạn ni ḍighaạgh Zizọs ophạm omheeraam mọ odị, akparamhị nyodị mem dị odị amhoọgh oboom ooḅaghamhiạn aloor, aḅilhẹ angọ nyodị raraạr lọ ekuom nyodị. AZihova o/phạm oḅulhemhi omhạn oḅenhị Oọny phọ odị mọ onọ apomhoghiạn ni aḅilhẹ aḅeraạn nyodị. (Mat. 3:16, 17) Loor iduọn aZizọs alhegheri bọ mọ Odẹ k’akẹ phọ odị odi ni r’odị oomo amem, odị alhoghoma ni mọ onọ bịn o/lho. Idiphọ aZizọs, oomo phọ ayira molhoghoma aani ni ephomhoghiạn phọ aZihova. Tuutughiạn aạ: AZihova muḍur iyira aloghomạ aḅilhẹ ungọ iyira bumor r’abumarani ephomhoghiạn dị rukparamhị ghan iyira mem iiḅaghamhị koḅilhẹ oḍighi idị olhoghi ayira kaḅaạl. (Jọn 6:44) AZihova aḅilhẹ kẹn ungọ iyira raraạr dị rekparamhị ghan omheeraam ayira. Odị rungọ ghan iyira kẹn raraạr lọ ikuom iyira. (Mat. 6:31, 32) Mem dị yira ootughiạn ghan ilọ ephomhoghiạn phọ aZihova, ephomhoghiạn phọ yira omhoọgh bọ oghị esi odị kebụgh ghan bịn. w21.09 22 ¶8-9

Adọl aghuḍum anạ irọl ghan ika kụ nạ agbi bọ omhiigh otuughạ aBaibul phọ r’Abugbaanhaạn AZihova? Re/ḅeraạn ghan ibadị ayira ootughiạn amem mọ amuphẹ phọ. Araagharạ r’iḍighinhom araraạr ayira idaphạn ghan raraạr dị aḅirinhi phọ omhiịn mọ enighẹ obobọ i/nighẹ. Kụ ekọm idị yira orọl ghan ‘siẹn aḅirini phọ bịn, oḍuom ologhi u/moọgh, ḅilẹ kẹn Enaạn u/legheri.’ (Efẹ. 2:12) Kuolọ iduọn nạ ratuughạ bọ Baibul phọ, nạ uru ni alhegheri mọ nạ amoọgh Odẹ k’akẹ dị aphomhoghiạn nyinhạ iboom. Kụ nạ aru amhiịn mọ, oḍighi idị keḅeraạn aZihova ḅilhẹ r’oḍighi aani apakirị eghunotu phọ odị, pọ kewạ mọ nme dọl aghuḍum mọ anạ, ḅilhẹ r’iitughiạn phọ anạ. Kụ aḅilhẹ atuughạ ilọ orolhọm asiigbu phọ odị eghị bọ anyụ phọ. (Efẹ. 5:3-5) AZihova Olemiạ r’Odẹ k’akẹ phọ ayira, amhoọgh ni elhiom osopha ipẹ abuọ eghunotu phọ odị kozọ ghan bọ. Kụ odị atọ mọ tutụ yira koḍiiny muụm, pọ olhọgh inyaạm ‘okporonhaạn igbaany ikarạph aruuphuạ r’aroozọ phọ’ ayira. w22.03 2 ¶1-3

Aḍieriphọ iyool phọ robo ghan mem dị oghị aMemorial phọ kụ bidị rogbirima ghan kẹn ilọ oḍuomolhoghi phọ abidị. Bidị rogon aani ghan onhaghạn oghaạph aMemorial phọ. Ogbogh apakirị oghaạph phọ ragbon ghan ipẹ aKraist r’144,000 koḍighinhaan bọ buphẹ okpẹ bọ oḍuomolhoghi phọ mem Itooghị Oniin Oonịr Asiạ phọ aKraist. Eeḍiạn itooghị Uw-emhạ phọ abidị Zizọs Kraist, abutooghiạ k’akẹ phọ kotenhe de phọ paradaịs kụ ologhonhaạn ḍighaạgh buphẹ osooromhi bọ loor phọ omhunhughan. P’eeghe oḅaạl olhoghi dị ratọl ghan esi irubal abuẹn rokị aani ghan bọ aMemorial phọ mem dị bidị rootughiạn omhiịn omhunhughan imiịn aBaibul phọ edi bọ Isaiah 35:5, 6; 65:21-23; r’Ogananami 21:3, 4. Ogbiom ghan olhoghi dị abuọ ephomhoghiạn phọ abidị odi siphẹ omhoom aḅirinhi phọ, rekparamhị ghan oḍuomolhoghi phọ abidị ilọ aghisigh phọ ḅilhẹ r’oghiọm aghisigh okumu aZihova.—Mat. 24:13; Gal. 6:9. w22.01 21 ¶5-7

Etagharạn phọ p’eeghe? Etagharạn phọ kụ iyaạr phọ aZizọs akpẹ bọ, ogho oḅulhemi iyaạr phọ Adạm aroph bọ. (1 Kọr. 15:22) Uḍighi ika kụ yira omhoghi bọ ni etagharạn phọ? Loor esi dị odaphạn elhiom ooruẹn phọ aZihova, idiphọ edi bọ siphẹ Olhogh phọ, aghuḍum amerenyạn ghuḍum. (Ex. 21:23, 24) Adạm aroph ghuḍum dị amhunhughan. Oḍighi idị kekasiạn r’elhiom ooruẹn phọ Enhaạn, aZizọs aphighirọn ghuḍum mọ odị amhunhughan bọ. (Rom. 5:17) Esi iduọn phọ, odị maḍighi “Odẹ k’agee-pọ” esi oomo abuphẹ omheeraam bọ etagharạn phọ. (Isa. 9:6; Rom. 3:23, 24) AZizọs aakolhobian ophighirọn aghuḍum mọ odị loor eboom ephomhoghiạn phọ odị amhoọgh bọ aghị esi Odẹ phọ odị r’ayira. (Jọn 14:31; 15:13) Loor ephomhoghiạn phọ ephẹn phọ, aZizọs asopha orọl adọl aruukuan bịn k’eekunha aghuḍum mọ odị, ḅilhẹ r’omhunhenhi ogbi Odẹ phọ odị. Iphẹn phọ meḍighi idị iḅẹl igbiom mọ aZihova ilọ omhạr awe r’ade phọ kemunughan. w21.04 14 ¶2-3