May

Oḍighi idị yira kolegheri Oọny phọ odị, aZihova amheera ni moḅarạm inya arinyạ aGospel phọ siphẹ Ekpo Onhụ phọ odị. Arinyạ aGospel phọ epamanhạm iphirigba adọl aghuḍum mọ r’arukumuan phọ aZizọs. Arinyạ phọ iphẹn phọ ekaạph ipẹ aZizọs aghaạph bọ, aḍighi, ḅilhẹ alhoghoma ghan bọ. Arinyạ phọ iphẹn phọ rilhoghonhaạn ghan iyira ḍighaạgh ‘ootughiạn’ eḍeenhaan phọ aZizọs. Okạr oghaạph, arinyạ phọ iphẹn phọ epamanhạm igbaranuọm aruwol phọ aZizọs. Esi iduọn phọ, amem dị yira ooḅeghiọn ghan rinyạ aGospel phọ, kụ edị yira kokuamhị olegheri Zizọs. Bịn midughanhaan iyira odạph igbaranuọm aruwol phọ odị. Orue omhooghọm asuọ rinyạ aGospel phọ, pọ i/muneen esi aạl ghan bịn okpereghi. Ewạ mọ olhọgh mem otuughạ oḅilhẹ ogbirima ghan eten dị eḍiinyan. (Poghom Joshua. 1:8, igẹ dị edi ude) Ḍighi idị igẹ aGospel phọ ketu eye. Kparaghạ ghan omhiịn, onhaghạn, ḅilhẹ r’olhoghoma ipẹ remite bọ. Kiạ siphẹ arinyạ phọ oḍighom mọ aZihova omiteom bọ awaaghị raraạr aphogh. w21.04 4-5 ¶11-13

Rukuron asiạ epẹ omhạn kụ aZizọs agbi bọ oru isiẹn ade phọ, aZihova agananami ni siphẹ Ekpo Onhụ phọ odị mọ kobool li aMesaya 30 siliva. (Zech. 11:12, 13) Mọ opọ kabool bọ kaḍighi ni oniin oyaghirị dị atuman nyodị iboom. (Ps. 41:9) Oyil phọ aZechariah aḅilhẹ agẹ mọ: “Kiigh opoghom mọ, bịn iyool phọ ewalalạ.” (Zech. 13:7) Kparipẹ roghel aZizọs loor araraạr phọ iphẹn phọ, ekpẹ ghụn dị imiịn phọ iphẹn phọ kekparamhị omheeraam abuẹn ophomhoghiạn bọ igey phọ iduọn imiịn phọ emhunhughan bọ ni esi aZizọs. Ipẹ phọ edi aani ni rodon ḍughụm? Ii. Siẹn amem mọ ayira, abuniin Abugbaanhaạn dị oḍigh ni eegu mowilhẹ igey phọ, omiigh otughemhị yogh ilọ i/tu inẹ, oḅilhẹ okparaghạ oḍur abunhọn osighẹ siẹn igey phọ. Bidị molheenye raghaạph dị i/tu inẹ, pakirị okpẹ pakirị agey, oḅilhẹ ogbaaghiọm okpẹ Bugbaanhaạn AZihova siphẹ intanẹt phọ, r’ariisi iinhaghạn. Kuolọ u/tue uukelheghi buọ iiḅi arokpom mọ. Ḍieriphọ aḍighaạgh phọ, bidị olegheri mọ aBaibul phọ akaạph ni mọ iphẹn phọ kemite ni.—Mat. 24:24; 2 Pit. 2:18-22. w21.05 11 ¶12; 12-13 ¶18-19

Igẹ Iigbia phọ emạ ni emiteom mọ ogey olhegheri iyaạr phọ reganana ghan enụm enụm. (Kọl. 1:9, 10) AZihova ragananami ghan igey phọ enụm enụm. Esi iduọn phọ, ewạ ni mọ yira omhoọgh ghan okparạm okoriom mem dị aḍiḅaạl igey phọ kesoor emadạn. Mem dị abuẹn oḍiemhiom bọ ookpomhoghan phọ omhiịn mọ onhaghạn aḍughụm ayira ilọ iniin igey phọ enighẹ ooḅenhion, bidị ro/pạm ghan koḅulhemhi omhạn ooḅenhion araraạr. Mem dị abunhọn aruukụ iiḅereghị rokparaghạ ghan onmeeghi araraạr oḍighi idị keḅeraạn aḅirinhi phọ, ookpomhoghan phọ aZihova rooḅenhion ghan raraạr obọ elhoghonhaạn ḍighaạgh oomo ookpomhoghan phọ oḍuraan otuman Enhaạn ḅilhẹ r’odaphạn eten iiseeny phọ aZizọs aphighi bọ. (Jems. 4:4) Ooḅenhion phọ rooḅenhion ghan bọ radaphạn ghan igey aBaibul dị meegholhaan, ki/nyuughiom aḅirinhi phọ obobọ oḍighi idị keḅeraạn bidị. Yira opomhoghiạn igey phọ agey!—1 Tẹs. 2:3, 4. w21.10 22 ¶12

Nạ kaḍighi ika mem dị nạ alhoghoma igini? Gbon ipẹ aZihova raphogh bọ nyinhạ. (Ps. 55:22) Iphẹn phọ kelhoghonhaạn nyinhạ ḍighaạgh omhoọgh ephoghom dị eeleeny ilọ adọl phọ anạ. Tuutughiạn ipẹ aZihova raloghonhaạn bọ ḍighaạgh bunhọn aKristẹn dị olhoghoma aani igini. (1 Pit 5:9, 10) AHiroshi, onyọ umor dị ogina odị bịn kụ aḍighi onyọ Ogbaanhaạn k’abidị esi ibadị asiạ, aḅẹm mọ: “Olhegheri mọ torobọ oye phọ rakparaghạ ni okumu aZihova, ketue ni ekparamhị buẹn ogina abidị bịn kụ odi bọ siẹn igey phọ.” Pamanhạm kẹn edeọm iiseeny aZihova. Kaạph ghan aḅenhị aZihova okạr ipẹ nạ alhoghoma bọ. Emạn ni maạr ogbor ghan aạl Ekpo Onhụ phọ Enhaạn, ogbirima ghan riisi dị eḍeenhaan mọ aZihova aphomhoghiạn ni nyinhạ. Abuniin aKristẹn rootughiạn ghan ni riisi aBaibul dị keedereghị bidị, idiphọ aPsalm 27:10 r’Isaiah 41:10. Abunhọn omiịn mọ ophegh ghan ipẹ ronaghanhạm ghan bọ rurụ mem dị bidị rookolhobian ituughạ obobọ robạl Baibul, reḍighi ghan ni idị bidị ko/loghoma igini iboom. w21.06 9-10 ¶5-8

Nạ ramoghi ni ḍuugh oye ephomhoghiạn anạ ḍughụm? Pọ bạl ghan riisi aBaibul dị eghaạph ilọ awe dị oḅerion esi aḍuugh, obọ ekparamhị oḍuomolhoghi phọ anạ. Nạ ramoghi ni loor olọ eghunotu anạ dị mophorogh siẹn ookpomhoghan phọ ḍughụm? Pọ waaghị riisi aBaibul dị kengọ nyinhạ okuphom owol mọ eten phọ epẹ Enhaạn raliọm ghan bọ ilọ asuọ ayira ni. Torobọ iiḅaghamhị lọ nạ asoman, sighẹ akparamhiọm omheeraam mọ anạ. Kuukuanhaan aZihova oomo ipẹ edi bọ ekpom mọ anạ. Ka/tọl elọ anạ sạm, kparipẹ ghụn ḍuraan atuman bumor r’abumarani phọ. (Prov. 18:1) Pinhom aani ghan bin raraạr dị kelhoghonhaạn nyinhạ ḍighaạgh okparạm, ghalhamọ r’iduọn nạ raḍighinhom bọ r’izin. (Ps. 126:5, 6) Ka/bilhẹ oghị ghan ituughạ, omite ghan epẹ erugh phọ, ḅilhẹ r’aạl ghan aBaibul. Ḅilhẹ tuutughiạn ghan imạ aḍisẹph phọ aZihova aseenhaan bọ nyinhạ epẹ ghisigh. Mem dị nạ amhiịn ipẹ aZihova alhoghonhaạn bọ nyinhạ ḍighaạgh nyiidiphọ, omheeraam mọ anạ kakpạr ghan bịn. w21.11 23 ¶11; 24 ¶17

Eghẹn eten kụ edị abutelhedom mọ aZizọs oghịgh ‘iphurukpu’ ibạm anmụny? Ọ, abuọ anhiạn kụ edị aḅirinhi phọ romaghamhị ghan maạr? Araalhạ phọ, abudị oolheghaan, ḅilhẹ r’abudị omhoọgh iikpọ. Ḍieriphọ aḍighaạgh phọ, abutelhedom mọ aZizọs u/mạn maạr esi aḅirinhi phọ, oḍighi ‘iphurukpu’ ibạm anmụny. (1 Kọr 1:26-29) Kuolọ aZihova o/mhiịn bidị idiphọ. Eeghe kụ iḍighi kụ aZizọs aghaạph bọ ilọ ‘iphurukpu phọ abuẹn phọ’? Abutelhedom mọ kụ upuru nyodị mọ: “Anhiạn kụ aḍighi okaraghị ogbogh epẹ Omạr phọ k’Enaạn?” (Mat. 18:1) Ibadị aJu phọ mem mọ amuphẹ phọ, umhaghamhị ghan maạr igbogh asidọl. Oniin oye ituughạ igbogh arinyạ aḅẹm mọ: “Awe uphorogh ghan eghuan, ḍigbogh aḍien, oolheghaan, kuuḅi aghisigh r’eegu bịn tutụ omhugh.” AZizọs alhegheri ni mọ kewạ ni dị abutelhedom mọ kolọgh inyaạm oruphuron osighẹ siphẹ ekpom mọ abidị eegharạ iipikian phọ olhegheriom bọ we aJu phọ. w21.06 20 ¶2; 21 ¶6, 8; 22 ¶9

Otelhedom mọ Pọl aphighi ni emạ eḍeenhaan idiphọ okumor oye. Esi omaạm, mem mọ ewạ bọ mọ odị aromha bumor phọ orọl bọ Tesalonikạ, odị oo/binya ongọ. Toroboiperolbọ, siphẹ arinyạ phọ odị agẹ bọ aghiọm bidị, odị aphụr asẹph omheeraam mọ, imạ iiḍighi phọ, r’okparạm mọ abidị. Odị aatughiạn ni kẹn sidọl phọ abidị, kụ aghaạph m’onọ alegheri ni mọ araraạr ekparanhaạn ni bidị, ḅilhẹ mọ bidị rokparaghạm ni igbiphoghọm. (1 Tẹs. 1:3; 2 Tẹs. 1:4) Odị agbononomhi ni aḅenhị bidị mọ bidị oḍighi emạ eḍeenhaan ongọ bunhọn aKristẹn. (1 Tẹs. 1:8, 9) P’eeghe idị eḅaạl olhoghi abidị onhaghạn iphẹn aPọl asẹph bọ bidị! Iganana ni mọ aPọl aphomhoghiạn ni bumor phọ odị agey. Ipẹ kụ inyu bọ nyodị ongọ oromha dị akuạ siphẹ arinyạ phọ odị agẹ bọ aghiọm buọ aTesalonikạ phọ.—1 Tẹs. 4:1, 3-5, 11; 2 Tẹs. 3:11, 12. w22.02 15 ¶6

ASetan rasighẹ ghan buḍiemhiom aruukụ iiḅereghị okpẹ kụ aḍighinhom oḅẹm mọ aZihova agbagarạ oye, ḅilhẹ mọ odị kụ rakọm bọ imhinhimhiịn omhạr awe. Buniin roḅẹm ghan kẹn mọ mem dị obumoọny amhugh mọ Enhaạn kụ isighẹ rekị oḍighinhom ookpaạny epẹ k’akẹ. P’eeghe ophuẹ aḍien! Yira olegheri ni igey phọ. Mem dị yira omheelhom e/moon obobọ oye umhughanhaan iyira, yira ro/kpalạm ghan Enhaạn. Ḍieriphọ aḍighaạgh phọ, yira omoọgh omheeraam mọ ḍiniin aḍio odị kaalemhi ni raraạr. Yira otue ni oḅenhị torobọ oye dị kameera ni anaghạn mọ aZihova Enhaạn ephomhoghiạn. Iphẹn phọ kemiteom ni ogey ophagharanhaạn engọ opọ ranmoghoghoọm bọ aZihova. (Prov. 27:11) AZihova aḍighi Enhaạn igbiririph. Re/ḅeraạn ghan nyodị mem dị yira romoghi loor imhinhimhiịn phọ yira osoman bọ—mughumọ igbiphoghọm, e/moon, obobọ e/munughan ayira. (Ps. 22:23, 24) AZihova anaghanhạn ni ipẹ riphin bọ iyira; kụ rawạ ni osiemhi eekunha, kụ kasiemhi ni.—Poghom Exodus 3:7, 8; Isaiah 63:9. w21.07 9-10 ¶9-10

Moọny amem omhạr awe phọ abuphẹ ronaghanhạn bọ aZihova kokelhọm egbogh—eepoogh ophomhoghiạn r’ooḅereghị aZihova k’agee-pọ! AZizọs kaaḍighion ni oomo iiḅaghamhị phọ emite bọ loor iduọn Adạm r’Iv osopha bọ oḍuạ isiẹn eghunotu phọ Enhaạn. AZihova kaḅerion irubal awe aḅilhẹ angọ eepoogh omhoọgh aghuḍum k’agee-pọ r’omhoon aloor, de dị eḍighi paradaịs. (Luk 23:42, 43) Mem dị apakirị eghunotu abuseenyom mọ aZihova ophọn isiẹn ade phọ oḍighi we dị momhunhughan, torobọ onyọ abidị kamoọgh ni “eegu r’eghuan” phọ aDevid aghaạph bọ aghol. Eḍighi maạr dị nạ aḍighi aani oniin olọ ‘aḍigbogh aḍita’ phọ, pọ nạ amoọgh ni ookiạ oḍuomolhoghi. (Ogan. 7:9) Enhaạn aphomoghiạn nyinhạ; kụ odị rawạ mọ ḍighi aani olọ eghunotu phọ odị. Kụ iḍighi kụ, ḍighi oomo ipẹ nạ katue bọ oḍighi ipẹ eḅeraạn bọ nyodị. U/bilhẹ ghan ootughiạn ghan ilọ aruguanhaan phọ Enhaạn torobọ aḍio. Maghamhị maạr eepoogh phọ nạ amhoọgh bọ ooḅereghị aani ooḅi Odẹ k’akẹ phọ ayira, kụ aḅilhẹ asereghiạn oḍuomolhoghi ooseeny odị k’agee-pọ! w21.08 7 ¶18-19

Oyil phọ aJeremiah aghaạph ni iiḅi iinhaghạn phọ esi ibadị asiạ, eeḍiạn isophoghom r”enaghanhạn. Odị aḅonyonhu ni azuan loor esi “iitunyan r’areẹgh,” ḍighaạgh awe phọ abuphẹ osophoghom ghan bọ nyodị, dị tutụ aḅẹm mọ onọ kabilhẹ oḍighi phọ odị. (Jer. 20:8, 9) Kuolọ i/pẹr aJeremiah! Eeghe kụ ilhoghonhaạn bọ nyodị ḍighaạgh okpạr opu ikarạph iitughiạn phọ, kụ omhoọgh ibo siphẹ arukumuan phọ odị? Odị agbon iyạl ariphigh dị emhạn maạr. Eḅẹl phọ, adom mọ Enhaạn engọ bọ nyodị eḅaramaạm ilọ “aghisigh r’oḍuomolhoghi.” (Jer. 29:11) Omhunhenhiom iyạl, aZihova masaḅạr nyodị aJeremiah oghaạph ilọ odị. (Jer. 15:16) Yira phọ kẹn rogbeelhom aani ghan dom oḍuomolhoghi siẹn okulakulạ aḅirinhi phọ ophọn, ḅilhẹ kẹn yira romeera ghan ḍien aZihova idiphọ Abugbaanhaạn odị. Mem dị yira ogbon riphigh phọ iphẹn phọ, yira komoọgh ni ibo etigheri ipẹ awe omhegheron bọ oru esi adom mọ ayira. Kụ iḍighi kụ, ka/ḅonyonhu azuan obobọ nyinhạ ki/phẹr eḍighi maạr dị esighẹ mem kụ oye phọ nạ ratughemhị bọ k”ophoph oghị ghisigh. Resighẹ ghan ni mem kụ oye apoph akị ghisigh siẹn igey phọ.—Jems. 5:7, 8. w21.10 27 ¶12-13

Etigheri onhụ asiạ phọ yira mokumu bọ aZihova, ewạ ni dị yira kokiọm ghisigh okparamhị ghan omheeraam mọ ayira. Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị yira u/gona loor, omheeraam mọ ayira atue ni adugh. Iduọn yira motuughạ bọ, omheeraam mọ ayira aḅaramaạm raraạr dị yira k”omhiịn ekpeḍien. Redugh ghan ni onhuụn owulha iyaạr dị yira ko/tue omiịn. Pọ kụ iyaạr phọ aPọl aghol bọ e/moọgh omheeraạm mọ “ikarạph [dị] ikpophonom iyira.” (Hib. 12:1) Ika nuụn kụ edị yira kotue bọ okparamhị omheeraam mọ ayira? (2 Tẹs. 1:3) Eḅẹl phọ, gbor ghan alhọm aZihova uwaloor iigbia phọ odị. Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị omheeraam aḍighi aani pakirị eemhumha uwaloor iigbia phọ. (Gal. 5:22, 23) Yira ko/tue omoọgh oḅilhẹ okparamhị omheeraam ayira esi Olemhiạ phọ dị uwaloor iigbia phọ u/lọgh ḍighaạgh. Yira olhọm ghan aZihova uwaloor iigbia phọ odị, odị kungọ ni iyira. (Luk 11:13) Yira kotue ni ooḅereghị mọ: Enhaạn “bughẹ omeeraam mọ ayoor.” (Luk 17:5) Oḅarạm isiphẹ, gbor ghan aphạm ituughạ aBaibul ogina anạ.—Ps. 1:2, 3. w21.08 18-19 ¶16-18

Ibadị araraạr edi ni dị abuẹn asiạ meghị bọ anyụ kotue oḍighi siẹn ookpomhoghan phọ. Ghalhamọ r’iduọn eeni bidị u/moọgh mun bọ ni inyaạm, bidị omoọgh ni oboom olhegheri iyaạr. AZihova akiọm ni ghisigh asighẹ bidị raḍighinhom ibadị areten. Areḍeenhaan awe dị okpẹ oḍuomolhoghi dị okumu aZihova bịn okpoọm edi ni siphẹ aBaibul phọ. Esi omaạm, aMozis amhạn 80 asiạ mem mọ aZihova amạ bọ nyodị idiphọ oyil ḅilhẹ roḍiemhiom eelhe phọ Izrạl. AZihova aghị ni ghisigh asighẹ Daniel aḍighinhom idiphọ oyil ghalhamọ r’amem dị odị mapel li 90 asiạ. Ḅilhẹ kẹn eeni otelhedom mọ aJọn mapel li 90 asiạ mem mọ ophum bọ nyodị ogẹ aḍinyạ Ogananami phọ. ABaibul phọ o/ghaạph iboom ilọ “oye aruukuan” phọ Simiọn, kuolọ aZihova alhegheri ni nyodị akuphom owol kụ angọ nyodị eepoogh omhiịn aani aZizọs idiphọ obumoọny r’oḅilhẹ omhiịn imiịn ilọ obumoọny phọ r’onhiin phọ.—Luk 2:22, 25-35. w21.09 3-4 ¶5-7

Aburudẹ r’aburunhiin ku/sighẹ ghan oniin obumoọny utomaạm onhọn obobọ ku/tom oḍighi iyaạr dị epel inyaạm abidị. Loor esi dị, rekọm ghan oḅonyonhu ozuan. (Efẹ 6:4) Onyọ umarani dị oghol mọ Sachiko aḅẹm mọ: “Onhiin amhị awạ ghan dị mị kapasị ghan bịn amạn oomo ezạm mọ, iphẹn phọ i/tue idugh. Kụ ghalhamọ r’iduọn mị mamhadạn bọ ni askul k’asiạ phọ, bịn eeni amem mị raatughiạn ghan ni mọ eeni arukumuan phọ amhị i/mạn maạr esi aZihova ghalhamọ mị uḍighi ni oomo ipẹ mị katue bọ.” Uw-emhạ phọ Devid aḅẹm mọ odị “o/mhoọgh iyaạr oḍighinhom igbogh araraạr,” obobọ raraạr dị ekparanhaạn nyodị. Osooromhi aloor ḅilhẹ r’ogbaanyạn phọ odị aḍighi ni idị odị ‘amhoọgh eephọ’ olhoghi. Eeghe kụ idị aburudẹ r’aburunhiin kotuughạ esi ikpo onhụ phọ aDevid? Aburudẹ r’aburunhiin kotue ni oḍeenhaan osooromhi aloor r’olhegheri okụ esi ipẹ bidị r’ibạm anmụny phọ abidị kotue bọ oḍighi. Bidị kotue ni okparamhị ibạm anmụny phọ abidị esi olhọgh ghan elhegh inyaạm ḅilhẹ r’asidugh phọ abidị mem dị bidị rologhonhaạn ḍighaạgh bidị ophighi asiigbu dị ekasiạn. w21.07 21-22 ¶5-6

AZihova angọ ni torobọ onyọ ayira eereẹgh osopha ghan ilọ iḅeraạn iyira. Osopha mughumọ oye phọ kanaghanhạn nyodị obobọ ka/naghanạn. Aburudẹ r’aburuniin abuniin iḍoọgh u/ḍighi egey eḍeenhaan, kuolọ iḍoọgh phọ osopha ni oḅạr aZihova r’okumu odị. Bunhọn dị aburudẹ phọ r’aburunhiin roḍighi ni ipẹ bidị kotue bọ otughemhị ibạm anmụny phọ abidị ilọ Enhaạn, mowilhẹ aZihova. Toroboiperolbọ, torobọ onyọ ayira kụ kasopha mughumọ odị kakumu ni aZihova. (Josh. 24:15) Esi iduọn phọ, aburudẹ r’aburunhiin dị obumoọny abidị awilhẹ aZihova kuu/tughiạn mọ opiomạn abidị! Eeni amem, odẹ obobọ onhiin atue ni bịn abilẹ okumu aZihova aḅilhẹ agunhọm eghunotu phọ odị. (Ps. 27:10) Iphẹn phọ reḅonyon ghan ni kezu ibạm anmụny phọ ootughiạn bọ mọ odẹ r’onhiin okpẹ oḍighi egey eḍeenhaan odaphạn. Iḍoọgh, eḍighi maạr dị mophorogh odẹ obobọ onhiin anạ siẹn ookpomhoghan phọ, pọ kuphom ni owol mọ aZihova anaghanhạn ni eephina phọ anạ. Odị apomhoghiạn ni nyinhạ aḅilhẹ asereghiạn dọl oḅạr phọ anạ. Legheri mọ nạ kụ o/kọm bọ iyaạr phọ odẹ obobọ onhiin phọ anạ asopha bọ owilhẹ aZihova. w21.09 27 ¶5-7

Kotue ni omaaniọm oye dị ophorogh idiphọ oyool dị amhoọgh ezẹgh dị ketue ni eetenheghian. Odị o/mhoon eten aruwaloor. (Jems. 5:14) E/moon aruwaloor eḅilhẹ ekịgh idiphọ iniin areezẹgh dị reetenheghian ghan. Kụ iḍighi kụ ewạ ni dị kogbatạn oye dị u/moon eten aruwaloor osighẹ igbo ookpomhoghan phọ. Ilioghọm mọ iphẹn phọ eḍighi eḍeenhaan ephomhoghiạn phọ aZihova amhoọgh bọ aghị esi iyool phọ Odị abuphẹ okpẹ bọ oḍuomolhoghi phọ, kụ ketue kẹn ni eḅọgh ekpom oḍighinhom ikarạph phọ bịn akiton. Oye dị ophorogh, katue ni akị ituughạ, pidị odị atue aḅilhẹ asighẹ iromhoghiom dị keḅilhẹ ekparamhị nyodị. Odị kẹn ni katue ni asighẹ rinyạ aạl aḅilhẹ apogh JW Broadcasting^®. Mem dị ikumor awe phọ omhiịn oghị aghisigh phọ odị, mem emhạn mem bidị kotue ni ongọ nyodị oromha r’iiḅakiọm olhoghonhaạn odị ḍighaạgh dị odị kaḅilhẹ amoon, bịn oḅilhẹ omạgh nyodị oḅulhemhi idiphọ oniin onyọ Ogbaanhaạn AZihova. w21.10 10 ¶9, 11

Ḍio arodon, yira rodạph ghan eten iiseeny aKristẹn oḅẹl okuron asiạ phọ. Esi omaạm, eten phọ epẹ romạ ghan bọ bupoghom eghir, ikumor awe, r’abuẹn rologhonhaạn ghan bọ ḍighaạgh ikumor awe phọ—eeghironhaan ipẹ abutelhedom mọ oḍighi ghan bọ siphẹ oḅẹl okuron asiạ phọ. (Fil. 1:1; Taitọs 1:5) Ipẹ yira osighẹ bọ pinien r’orolạn esi r’iḅaạl, ḅilhẹ r’aḍiḅeraạn phọ yira omhoọgh bọ oghoph ookpomhoghan phọ esi abuḍighinhom ikarạph dị u/meera ukiton, edaphạn aani ipẹ aKristẹn oḅẹl okuron asiạ phọ oḍighi ghan bọ. (Iiḍighi 15:28, 29; 1 Kọr. 5:11-13; 6:9, 10; Hib. 13:4) ABaibul phọ akaạph ni aagholhomhi mọ, “oniin omeeraam” kụ edị Enhaạn resighẹ ghan. (Efẹ. 4:4-6) P’eeghe idị eḍighi iyaạr eghuan oḍighi aani oniin onyọ Ogbaanhaạn AZihova ḅilhẹ r’olhegheri igey phọ ilọ aZihova r’arigbiom mọ odị! Olhom ogheelhom igey phọ iphẹn phọ r’okuphom owol dị akpạr. w21.10 22-23 ¶15-17

Uw-emhạ phọ aJehoshaphat asoman ni igbogh ipaanhaạn. Aḍita awe eghạm Ammon, Moab, r’awe aroogbolhom mọ aSeir, uru ni opaạr nyodị, eghunotu odị, ḅilhẹ r’awe phọ odị. (2 Chron. 20:1, 2) AJehoshaphat aḍighi ika? Odị alhọm aZihova olhoghonhaạn aḍighaạgh r’inyaạm. Iiḅereghị osooromhi aloor phọ aJehoshaphat ogẹ bọ siphẹ 2 Chronicles 20:5-12, eḍeenhaan okạr ipẹ odị aḍuom bọ olhoghi Odẹ ephomhoghiạn k’akẹ phọ odị. AZihova aḅaanhaạn Jehoshaphat ikpo onhụ phọ edi bọ siẹn esi aBaibul phọ arodon dị eego esi oniin onyọ aLivai dị oghol mọ Jahaziel. AJehoshaphat akạr kụ aḍuomolhoghi Enhaạn phọ odị, kụ aḍighi ipẹ oḅenhị bọ nyodị. Mem mọ awe phọ odị r’odị rokị bọ omherenyạn e/pomoghiạn phọ, kparipẹ roseere arephelhegbe awe eghạm mọ odị epẹ arisigh phọ, odị aseere rokosuọr dị u/pạm raraạr eghạm. AZihova amhunhenhi ni ipẹ odị aguan bọ Jehoshaphat; Odị akpạr ri apu e/pomoghiạn phọ.—2 Chron. 20:18-23. w21.11 15-16 ¶6-7

Mem dị yira osoman iiḅaghamhị ewạ mọ okuphom ni owol mọ aZihova kakol li emhụ ayira aḍighi iyaạr amiteom esi ongọ ayira obakị phọ ewạ bọ orue ophamhanhạm aḍimheerạ phọ ayira. (2 Kọr. 4:7-9) Oyil phọ aJeremiah agẹ mọ: “Ephomhoghiạn oḅạr phọ aZihova kụ iḍighi bọ iyaạr phọ yira ko/phe bọ omhunheen, onmạ ighirigiir phọ odị ra/si ghan eekunha.” (Lam. 3:22) Okuphom ni owol mọ ephomhoghiạn oḅạr phọ aZihova ketọl li r’ayira, loor esi dị aBaibul uḅenhị iyira mọ, “ariḍien phọ aZihova egbon ni buphẹ rokiilaan bọ nyodị, buphẹ rokori bọ ephomhoghiạn oḅạr phọ odị.” (Ps. 33:18-22) Kụ yira ogbi bọ omhiigh okumu aZihova, yira ulhoghoma aani ghan ephomhoghiạn phọ Enhaạn aḍeenhaan bọ oomo omhạr awe bịn. Kuolọ, idiphọ awe dị rokumu nyodị yira rokelhọm kẹn ephomhoghiạn oḅạr phọ odị. Ephomhoghiạn oḅạr renyu ghan aZihova oghuraam ayira r’araghaạgh oghoph phọ odị. Odị iyira ku/wulha, kụ kamuneni ni imạ aruguanhaan phọ odị. Odị rawạ ni mọ yira oḍigh righirị r’odị bịn k’agee-pọ! (Ps. 46:1, 2, 7) Esi iduọn phọ, etigheri ipaanhaạn lọ yira osoman, aZihova kungọ ni iyira inyaạm mọ ewạ bọ orue ophamhanhạm adọl aruukuan phọ ayira. w21.11 7 ¶17-18

Ibadị ayira olegheri ni we dị oghaghạm olhoghi buọ oḍighi, buọ askul, buọ asiya abidị, kụ eeni mesighẹ ni ibadị asiạ! Tuutughiạn mọ ḍioph phọ abumor phọ aJosef ughaghạm ni nyodị olhoghi bịn ekọm idị bidị oḍighi ikarạph. (Gen. 37:2-8, 25-28) Kuolọ aJosef o/zoọm bidị ekarạph eten! Mem mọ odị arọl bọ esi dị mutue ni aḍighi aḅulemhian, odị aḍeenhaan ghụn igbiririph. AJosef o/mhooghọm bidị eḍịm. Kparipẹ ghụn, odị azọ idị emhoọgh muḅọph r’oroma phọ odi bọ Leviticus 19:18. (Gen. 50:19-21) AJosef asạr ghan awilhenhaạn kparipẹ r’owunhughi ikalhạ, kụ iphẹn phọ eḍighi ni emạ eḍeenhaan esi aKristẹn dị rowạ oḍighi idị eḅeraạn Enhaạn. AZizọs uroma iyira mọ osạr ghan owilhenhaạn ikarạph dị abunhọn awe uḍighi iyira. (Mat. 6:9, 12) Igina phọ kẹn ni kụ idị otelhedom mọ aPọl aroma Kristẹn mọ: “Iiḅi asiya, ke/ḅulemian ghan oye ikarạph.”—Rom. 12:19. w21.12 11 ¶13-14

Ḍughul aNisan 14, 33 C.E., aZizọs aghị epẹ oghoony phọ aGetsemani. Kụ aakuanhaan oomo ekpom odị aZihova. (Luk 22:39-44.) Amem mọ amuẹn phọ ekpạr bọ iduọn phọ kụ idị aZizọs “aaḅereghị . . . amoghi ghan, kụ aḅarạm ilọm.” (Hib. 5:7) AZizọs aaḅereghị ghan ilọ eeghe ḍughul phọ eḅaạl kokiigh bọ nyodị? Odị aaḅereghị alhọm inyaạm oḅạr aZihova, ḅilhẹ r’oḍighi ogbi phọ Enhaạn. AZihova amhiịn ni ipẹ Oọny phọ odị alhoghoma bọ kụ arom ookpaạny m’aghị akparamhị nyodị. AZizọs alhegheri ni idị emhạn maạr oḅạr r’ogbạ omheremhị aḍien Odẹ phọ odị. AZihova anhaghạn ni ilọm mọ aZizọs. Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị okpanhạ ogbolhomaam aZizọs pọ oḅạr Odẹ phọ odị ḅilhẹ r’oḅaalhamhị aḍien phọ Enhaạn. Eḍighi maạr dị okpanhạ ogbolhomaam ayira kụ aḍighi oḍighi aani igina phọ, pọ aZihova kapagharanhaạn ni iiḅereghị phọ ayira.—Ps. 145:18. w22.01 18 ¶15-17

Ibadị rodon ughel iyira loor iduọn yira ro/ḍighom aani ghan bọ raghaạph imirighan itooghị. Bidị roḅẹm ghan mọ enighẹ dị yira komạ aani oye lọ akpẹ odạ. Toroboiperolbọ, odaphạn ephoghom aZihova, yira olegheri mọ yira osaḅạr oye m’udạ iyira pọ yira moghel aZihova. (1 Sam. 8:4-7) Abuniin awe rootughiạn ghan mọ obọ yira muloghoḍị siskul r’aruutu arookonhom ḅilhẹ r’inhọn iiḍighi olhoghonhaạn awe ḍighaạgh. Bidị moghel dom ayira loor esi dị yira ogbon oghaạph adom iiḅi iinhaghạn phọ, kparipẹ r’ilọ oselemhi iiḅaghamhị aḅirinhi phọ. Ika kụ idị yira kobilhẹ u/kpetaan umeel? (Mat 7:21-23) Ogbon okpanhạ oḍighi phọ aZizọs aḅọgh bọ ungọ iyira. Ku/meera imirighan itooghị r’okparaghạ oselemhi iiḅaghamhị aḅirinhi phọ ophọn phọ igbaragbaramhị iyira. Yira opomhoghiạn we oḅilhẹ omoọgh ogbolhomaam ilọ iiḅaghamhị abidị, kuolọ yira olegheri mọ okạr eten olhoghonhaạn abidị ḍighaạgh pọ otughemhị abidị ilọ Omhạr phọ Enhaạn, r’oḍighi idị bidị komoọgh igey asiya r’aZihova. w21.05 7 ¶19-20

Ghalhamọ r’iduọn ibadị abuọ itooghị phọ opu bọ ni oḅẹm mọ bunọ rokumu Enhaạn, bịn ro/wạ owilhẹ iikpọ phọ abidị. Idiphọ abuọ itooghị amem mọ aZizọs oḍighi bọ, awe itooghị phọ aḍio arodon mogbagharạn Opọ aZihova masagharạn bọ, esi ozuoghom abuphẹ oḅạr bọ nyodị. (Iiḍighi 4:25-28) AZihova kaḍighi ika? Psalm 2:10-12 epagharanhaạn ni: “Imaạr enhaghanhạn, nyinha abudaạm emhạ phọ. Iler rurụ oromha phọ ophọn, nyinha abuọ itooghị isiẹn aḅirinhi phọ: Iiḅereghiọm aZihova phọ r’oghiilhaan. Ipiigha kụ ekpuḍughian ghisigh Oọny phọ, obọ odị kilhiọm ghan bọ inyinha ghelhẹ ekperenhom bịn nyinha eegborion emugh. Ibo edianhaan buphẹ oḍigh bọ ḍibuo odị.” R’onmạ ighirigiir, aZihova mangọ buọ isophoghom mọ mem dị bidị kokiton. Bidị kotue ni onmia bịn osopha osighẹ itooghị Omhạr phọ aZihova. Toroboiperolbọ, amem i/kạr mun i/lo. (Isa. 61:2) Ekạr ewạ dị awe kolegheri igey phọ oḅilhẹ osaḅạr okumu aZihova nyiidiphọ. w21.09 15-16 ¶8-9

APọl raḅẹm ghan mọ omoọgh ghan ogbaanyạn esi ipẹ yira omhoọgh bọ. (Fil. 4:12) Ephua dị ekạr emhạn maạr dị yira omhoọgh pọ asiya phọ ayira r’Enhaạn, ka/raraạr emhoọgh. (Hab. 3:17, 18) Ooḅeghiọn ipẹ aMozis aḅenhị bọ we phọ Izrạl mem mọ bidị morọl bọ 40 asiạ epẹ edalạ phọ: “Iitughiạn idị aZihova Enhaạn phọ anyinha masẹph oomo iiḍighi araghaạgh phọ anyinha. . . . Esi 40 asiạ aZihova Enhaạn phọ anyinha irolhạn ni inyinha, kụ iyaạr inyinha i/kuom.” (Deut. 2:7) Siphẹ 40 asiạ phọ, aZihova angọ ghan ni buọ Izrạl phọ manạ olhe. Okạr arukpe phọ ipẹ bidị omitenom bọ Ijipt i/ḅu. (Deut. 8:3, 4) Keḅaạl li olhoghi aZihova eḍighi maạr dị yira omhoọgh eegharạ ogbaanyạn, oḅilhẹ osereghiạn ghan ilọ odị amiteom ungọ iyira ghalhamọ ighom ni, kụ omhiịn mọ eḍighi inmo. w22.01 5 ¶10-11

Burulom, nyinha emoọgh oḍighi oghoph eghunotu phọ anyinha, kụ iḍighi kụ nyinha rekumuan ghan agey oghoph oḅilhẹ obakị abidị. Mem dị nyinha esoman ipaanhaạn, nyinha etue ni eloghoma mọ ogina anyinha ketue ni ekaran. Toroboiperolbọ, ikel inyuughiom obeḍenhọm aloor anyinha. Kparipẹ ghụn, ḅeeḅereghị alhọm olhoghonhaạn aḍighaạgh aZihova esi dị ogina anạ bịn odi. Oḅarạm isiẹn, iiḅereghị k’ekpom r’anhịr phọ anyinha. Iwạ iiḅakiọm aZihova esi otuughạ ghan aBaibul phọ r’arinyạ phọ oḍighom mọ Enhaạn omiteom bọ, kụ esighẹ ghan eḍighinhom oroma phọ nyinha kemiịn bọ. Eeni abunhọn ko/meeraam osopha anyinha dị akpasị siphẹ aBaibul phọ. Bidị otue ni oḅẹm mọ ikpoki r’araraạr dị ikpoki ketue eko, ku ketue engọ eghunotu phọ anyinha oghoph dị anhighẹ apelheghiom. Kuolọ tuutughiạn eḍeenhaan Uw-emhạ phọ Jehoshaphat. (2 Chron. 20:1-30) Odị aḍuomolhoghi aZihova kụ aḍeenhaan ghan esi iḍighinhom araraạr phọ odị. AZihova o/ḅitonhaạn oye phọ ophọn phọ aḅạr bọ nyodị idiphọ, kụ nyinhạ kẹn ka/ḅitonhaạn.—Ps. 37:28; Hib. 13:5. w21.11 15 ¶6; 16 ¶8

Enhaạn ulhẹm iyira akighemhị loor, kụ iḍighi kụ yira okạr rowạ ghan dị kozoọm ghan we r’elhiom ooruẹn. (Gen. 1:26) Kuolọ, loor esi e/munughan phọ, iiruẹn ayira etue ni epịgh, ghalhamọ r’amem dị yira ootughiạn mọ yira olegheri ni riphigh phọ. Esi omaạm, tuutughiạn ipẹ eghiḍim bọ esi aJonah mem mọ aZihova anmạ bọ ighirigiir we aNineveh. (Jonah 3:10–4:1) Kuolọ tuutughiạn ipẹ emite bọ. AZihova aphẹl li sighuḍum awe aNineveh dị okiton ḅilhẹ opel li 120,000! Eekunha phọ, aJonah ghụn kụ asophonhaan okarạph ooruẹn we aNineveh—ka/Zihova. AZihova o/lhe omhụgh oḅenhị ghan awe riphigh atorobọ osopha odị. Agey ni, aZihova amheera ghan ni mọ arebenhẹ odị iḍiodi phọ oghaạph ghan idị bidị olhoghoma ilọ iyaạr dị odị asopha obobọ rawạ oḍighi. (Gen. 18:25; Jonah 4:2, 3) Kụ eeni amem, aghaạph ghan ni riphigh osopha phọ odị. (Jonah 4:10, 11) Kuolọ, i/moghi mọ aZihova upuru ghan iyira mughumọ enighẹ ni obobọ i/nighẹ mem dị kaḍighi iyaạr obobọ maḍighi.—Isa. 40:13, 14; 55:9. w22.02 3-4 ¶5-6

Yira kotue otọl dọl “obumoọny” mem dị yira osighenọm mọ abunhọn kụ upu iyira. (Fil. 2:3) Yira olhọgh inyaạm omhoọgh eegharạ phọ ephẹn phọ, yira ko/kạr ghan oḍighi idị kepin ilhoghi abunhọn. Oomo abumor r’abumarani phọ ayira osighẹ ni eniin iyaạr obobọ enhọn upuom iyira. Yira ogbon ghan imạ araagharạ phọ abidị pọ ke/kpạr olhegheri mọ bidị upu ni iyira. Esi iduọn phọ, ootughiạn ghan oroma phọ otelhedom mọ aPọl aroma bọ buọ aKorịnt mọ: “Anhiạn kụ aphoophe bọ nyoniin onyọ anyina apuemi buerị phọ? Enaạn kụ inyina i/ngọ bọ oomo araraạr phọ nyina emoọgh bọ ḍughụm? Kụ eru ni ruunmo, nyina ighol eeghe kụ rebaga ghan bọ?” (1 Kọr. 4:7) Ogona loor odẹgh ophogh oḍighi ghan idị awe kuuraraghiạn ghan iyira, obobọ ootughiạn ghan mọ yira kupu bunhọn. Eḍighi maạr dị onyọ umor amhaạr agey ongọ oghaạph obobọ umarani amhoọgh buboom awe dị ratughemhị ghan Baibul, pọ kuu/binyemhiom ghan ongọ ghan aZihova ḍisẹph phọ. w21.06 22 ¶9-10

Ibadị Abugbaanhaạn osoman ni ipaanhaạn oteẹny awe ilhoghi aruutu. Abuniin abukaaphọm odiighi rikpisi dị olhoghoḍị igbogh aruutu dị oghoony. Eeni oseere okoriom eḍighom mọ dị ra/meera ghan mọ oye aḍigh dị abuọ otu phọ kụ u/mạgh. Abunhọn abukaaphọm ro/miịn ghan buboom awe ilhoghi aruutu obobọ odi ghan rokool dị awe u/kạr ubụgh. Abunhọn rotelhe ghan koghị rikpisi dị ekelhọgh owạ awe,—dị eeni ko/tọl li otu! Eḍighi maạr dị yira osoman ipaanhaạn phọ iphẹn phọ, pọ iyira ki/phẹr. Kparaghạ onme amem mọ nạ rakị ghan bọ. Yira koteẹny ghan ni we eḍighi maạr dị yira oghị mem dị bidị odi ni olhoghotu. Loor esi dị, ilọ eḍighi eḍighi bidị kotigheel li oḍighi! Ibadị abumor r’abumarani rokị ghan ootaany obobọ ogbạl adulhe loor esi dị opọ kụ amem dị bidị romiịn ghan buboom awe. Oḅarạm isiphẹ, awe phọ rosereghian ghan koḅilhẹ ookolhobian onhaghạn adom mọ mem mọ amuphẹ phọ. w21.05 15 ¶5, 7

Ipẹ phọ edi aani ni rodon ḍughụm? Ii. Repin ghan ni ilhoghi ibadị mem dị Abugbaanhaạn AZihova u/ḍighan aani bidị olheeghi arayaạl dị i/lo Baibul idiphọ aḍio dị omhạr oye ḅilhẹ r’aKrismạs. Repin ghan kẹn ilhoghi abunhọn mem dị Abugbaanhaạn AZihova u/ḍighan aani rayaạl eelhe phọ obobọ eten amaḍi dị i/daphạn Ekpo Onhụ phọ Enhaạn. Buphẹ oghol bọ iphẹn phọ rughaghạm ghan iyira olhoghi eeni u/legheri, osighẹ mọ bunọ rooseeny ni Enhaạn egey eten. Kuolọ bidị ko/tue oḅaalamhị olhoghi Enhaạn eḍighi maạr dị bidị osighẹ eḍighinhom iyaạr areelhe phọ kụ opuemhi itughemhị aBaibul phọ. (Mạk 7:8, 9) Ika kụ idị yira kobilhẹ u/kpetaan umeel? Ewạ mọ okuamhị ophomhoghiạn iilhogh r’asinhị iilhogh phọ aZihova. (Psalm 119:97, 113, 163-165.) Yira ophomhoghiạn aZihova, yira kokel li iḍighinhom araraạr dị nyodị i/ḅeraạn. Yira ko/meera iyaạr esophoghom ephomhoghiạn phọ yira omhoọgh bọ oghị esi aZihova. w21.05 6 ¶15-16

Ika kụ idị yira koḍighinhom oroma otelhedom mọ aPọl? Ewạ mọ okparamhị omheeraam mọ ayira esi ogbor ghan otuughạ, ooḅereghị ghan oomo amem, r’esi okuọm aloor oḍighi phọ aZihova mungọ bọ iyira. (2 Tim. 4:4) Eḍighi maạr dị yira omhoọgh omheeraam, yira koo/ḅaghamhiạn loor mem dị yira onhaghạn ikarạph iinhaghạn ilọ Abugbaanhaạn phọ. (Isa. 28:16) Ephomhoghiạn phọ yira omhoọgh bọ oghị esi aZihova, Ekpo Onhụ phọ odị, ḅilhẹ r’abumor phọ ayira keḍighi ni idị abuphẹ momheel bọ oḍuạ ko/tue okọm idị yira komeel. Siphẹ oḅẹl okuron asiạ phọ, ibadị umheel li oḍuạ bịn owilhẹ Zizọs. Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, ibadị umheeraam ni nyodị. Oniin olọ ookpomhoghan ikpolom awe aJu phọ r’aḍiboom “aḍita abupinyọn rikiạ phọ” bịn umheeraam aani ni Zizọs. (Iiḍighi 6:7; Mat. 27:57-60; Mạk 15:43) Iniin phọ kẹn ni rodon, ibadị u/bilhẹ odạph aZizọs. Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị bidị molhegheri kụ oḅilhẹ opomhoghiạn igey phọ edi bọ siphẹ aBaibul phọ. Ekpo Onhụ phọ Enhaạn eḅẹm mọ: “Eboom eephọ kụ edianaan buphẹ ophomhoghiạn bọ olhogh phọ anạ; Iyaạr i/lo dị ketue eler bidị.”—Ps. 119:165. w21.05 13 ¶20-21

Otelhedom mọ aPọl amhiịn ni mọ torobọ iyaạr dị odị aḍighi siẹn arukumuan phọ aZihova i/ḍighi ekpạr onọ. Dị eego esi uwaloor iigbia phọ, aZihova angọ ni Pọl iikpọ oḍighi k’ikparạ k’ikpuru oḍighi phọ odị—etigheri igbiphoghọm, ikoli, r’inhọn ipaanhaạn kirokirọ dị odị asoman. ATimoti, oḍoọgh oye phọ akumuan ghan bọ r’aPọl abeḍenhọm aani kẹn iikpọ phọ Enhaạn orue omhunhenhi oḍighi phọ odị. ATimoti adạph ghan ni Pọl aghị erelhe amisonarị rikpisi dị ekelhọgh ni iboom. Idị epelhom siẹn, aPọl aḅilhẹ kẹn arom nyodị aghiọm inhọn arikpisi, oghị oophoghogh oḅilhẹ okparamhị arookpomhoghan phọ. (1 Kọr. 4:17) Eeni aTimoti alhoghoma ni mọ onọ o/sianhaan. Kụ eeni epẹ kụ iyaạr phọ aPọl aroma bọ nyodị mọ: “Ka/meera oye atuạn mọ nạ onyugheeI bịn aphogh nyinạ asooromi.” (1 Tim. 4:12) Ḅilhẹ kẹn, mem mọ amuẹn phọ aTimoti asoman ni “egbạ mem iirurughiạn” dị eeḅaghamhị ghan nyodị. (1 Tim. 5:23) Kuolọ aTimoti alhegheri ni mọ uwaloor iigbia phọ aZihova kanyaamhị ni nyodị oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ r’okumu abumor phọ odị.—2 Tim. 1:7. w21.05 21 ¶6-7

Aḍinhị olhogh phọ edi bọ Jems 1:19 ekạr kụ egbolhomaam buphẹ rongọ ghan bọ oromha. AJems agẹ mọ: “Torobọ oye anuụn ghan ni anaghanạn, aaḅeghiọn ghan ikpo oghaạph kụ aghaạph, iyaạr ologhi odị ki/nuụn ghan ikạgh.” Okumor oye atue ni aatughiạn mọ onọ alegheri ni oomo ilọ oye phọ, kuolọ akạr ri alegheri ḍughụm? AProverbs 18:13 ighiọm iyira olhoghi mọ: “Mem dị oye akem aphagharanhaạn kụ agbi olhegheri ariphigh phọ, remạgh ghan oye phọ uwelologhi keḅilhẹ ekọm roofolha.” Enighẹ ni opuru oye phọ r’aloor ilọ ipaanhaạn phọ odị asoman bọ. Iduọn phọ pọ kewạ mọ olher ghan rurụ kụ ogbi oghaạph. Okumor oye atue ni apuru mọ: “Uḅenhị aani imhị raraạr phọ nạ asoman bọ?” “Mị kaloghonhaạn ika ḍighaạgh?” Eḍighi maạr dị ikumor awe olhọgh mem olhegheri ilọ adọl abumor r’abumarani phọ, kedughanhaan ni bidị olhọgh aḍighaạgh. Ongọ oromha dị akuạ apelhom aạl ariisi aBaibul obobọ oghaạph iịny ikpo araraạr dị oye phọ kaḍighi. Emoghi dị abumor r’abumarani phọ kologhoma mọ yira opomhoghiạn ni bidị, onaghanhạn ni bidị, ḅilhẹ mọ rowạ ni olhoghonhaạn abidị ḍighaạgh. w22.02 17 ¶14-15