August

Eeni aZizọs aaḅereghinhaạn we eghạm aRom mọ okạn bọ nyodị. Bidị u/legheri odọ oye phọ odị aru bọ. AZizọs o/mheera mọ ekeeny ooruẹn phọ odị amhiinhọm bọ ekikima nyodị osạr owilhenhaạn. (1 Pit. 2:23) Idiphọ aZizọs, ewạ mọ osạr ghan owilhenhaạn bunhọn. (Kọl. 3:13) Abuniin awe ghalhamọ r’asiya ayira, otue ni usophoghom iyira loor iduọn bidị u/naghanhạn bọ omheeraam mọ r’eten aghuḍum mọ ayira. Bidị otue ni ugbaanhaạn iyira okpẹ, uufolomhi iyira esi ogbo, opiemhi rinyạ phọ ayira, obobọ upaarọgh iyira. Kparipẹ r’oghaghạm olhoghi, yira olhọm mọ aZihova aḅariọn riḍien abidị pidị bidị olhegheri aani igey phọ. (Mat. 5:44, 45) Eeni amem, etue ni ikparanhaạn iyira osạr owilenhaạn, ekạr ekpaariọm mem dị eten phọ bidị uzoọm bọ iyira egbagarạ iboom. Oghạgh olhoghi r’oḍighi oḅulemhian kụ asi ḍinhị siphẹ ekpom mọ ayira, pọ yira roḍighima iyaạr loor ayira. (Ps. 37:8) Mem dị yira osopha osạr owilhenhaạn, pọ yira u/ngọ ogẹl dị ipẹ bidị uḍighi bọ iyira kekạgh olhoghi ayira.—Efẹ. 4:31, 32. w21.04 8-9 ¶3-4

Nạ amoọgh ni oye ephomhoghiạn dị mophorogh siẹn ookpomhoghan phọ? Iphẹn phọ rekọm ghan ni oboom okururu! Gbiom olhoghi anạ eephina dị aZihova alhoghoma mem mọ abuniin aruukpaạny phọ odị owilhẹ bọ nyodị! (Jud 6) Ḅilhẹ kẹn tuutughiạn odọ okururu dị odị alhoghoma mem mọ awe phọ Izrạl odị aphomhoghiạn bọ, oḅaạr ghan bọ emhụ oghị esi odị mem etum mem. (Ps. 78:41) Legheri mọ olhoghi Odẹ k’akẹ phọ ayira ra/ḅaạl aani ghan omhiịn mem dị oye ephomhoghiạn anạ awilhẹ nyodị. Odị anaghanhạn ni ipẹ nạ alhoghoma bọ. R’igbiririph odị k’angọ ni nyinhạ iidereghị phọ r’obakị phọ nạ amhoghi bọ. Mem dị obumoọny oye awilhẹ aZihova, odẹ phọ r’onhiin phọ rootughiạn ghan ni mọ eeni bunọ kụ edị u/tue uloghonhaạn ḍighaạgh obumoọny phọ abidị orọl isiẹn igey phọ. Oniin onyọ umor aḅẹm mọ: “Mị ukpalạm ghan loor amhị, kụ amalạ-yogh ghan ikarạph aramalhạ.” Oniin onyọ umarani dị iphẹn phọ emitenaan aani aḅẹm mọ: “Mị ulhoghoma ghan mọ mị u/ḍighi agey idiphọ onhiin. Mọ mị u/tue utughemhị oọny phọ amhị ophomhoghiạn aZihova.” w21.09 26 ¶1-2, 4

Abuniin roḅẹm ghan mọ Abugbaanhaạn phọ u/sianhaan otughemhị awe Ekpo Onhụ phọ Enhaạn loor esi dị mọ u/kị askul otuughạ ilọ Enhaạn. Kuolọ ewạ mọ bidị owaaghị ghan olhegheri ipẹ eru bọ inẹ. Ipẹ kụ idị oniin ogeọm aBaibul phọ aLuk aḍighi. Odị alhọgh inyaạm amhaạr ‘azuumaam atuughạ oomo phọ araraạr phọ, k’eḅẹl egbiom mọ.’ Odị awạ dị buphẹ robạl bọ kolegheri “mọ oomo araraạr phọ ipẹ motughemị bọ” bidị ilọ aZizọs, okaraghị igey phọ ni. (Luk 1:1-4) Abuọ aJu phọ orọl bọ Beroea iḍiodi phọ, uḍighi aani igina phọ. Mem mọ bidị ophụr bọ onhaghạn iiḅi iinhaghạn phọ ilọ aZizọs, bidị uuḅeghiọn ni Igẹ Iigbia aHibru phọ ophogh mughumọ ipẹ oḅenhị bọ bidị inẹ phọ ni. (Iiḍighi 17:11) Iniin phọ kẹn kụ idị ewạ dị awe ḍio arodon kooḅeghiọn ghan riphigh phọ. Ewạ mọ bidị otomaạm ghan iphẹn awe phọ Enhaạn rotughemhị bọ bidị r’ipẹ aBaibul phọ aḅẹm bọ. Ewạ kẹn dị bidị kotuughạ olegheri ilọ iphẹn awe phọ Enhaạn moḍighi bọ siẹn amem mọ abidị. Bidị omhiigha ni loor owaaghị raraạr omhiịn, bidị ko/meeraam uḅẹm mọ. w21.05 3 ¶7-8

Oye odi ni siphẹ ookpomhoghan phọ anyinha dị nạ katue akọ igoni ḍughụm? Asimem edi ni dị kekạr enighẹ oghị orolạn r’abuniin abumor r’abumarani ayira. Esi omaạm, mem dị asiya abidị dị u/ḍighi aani Bugbaanhaạn role eyaạl abidị. Abuniin mem dị eeghiraan eteẹny ḍio dị oye ephomhoghiạn abidị amhugh, repin ghan ni. Mem dị yira omiteom mem oghị orolạn bumor r’abumarani dị osoman idọ ipaanhaạn phọ iphẹn phọ, pọ reḍeenhaan ghan mọ yira oseere ni bidị olhoghi.” (Fil. 2:20) Ibadị ariphigh ni kụ reḍighi ghan bọ idị onyọ aKristẹn kaloghoma igini. Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, ku/bulha mọ aZihova alegheri ni ipẹ yira olhoghoma bọ. Ibadị amem aZihova ramiteom ghan kungọ iyira dị eego esi abumor r’abumarani phọ ayira. (Mat. 12:48-50) Yira koḍeenhaan mọ yira osereghiạn ni iikolhobian ephomhoghiạn phọ aZihova mem dị yira obakị aani bumor r’abumarani phọ ayira ipẹ yira kotue bọ. Etigheri ipẹ yira olhoghoma bọ, yira bịn u/lo, loor esi dị aZihova odi ni r’ayira oomo amem! w21.06 13 ¶18-20

AZizọs aphamhanhạm ni egey ephoghom aḅilhẹ aghiọm ghisigh oḍighi ogbạ ikpo onhụ phọ etigheri iduọn awe u/moọgh ghan bọ ḍiḅeraạn adom mọ odị. Eeghe kụ iḍighi? Odị alhegheri ni mọ ekạr ewạ dị awe kolegheri igey phọ, ḅilhẹ odị awạ olhoghonhaạn aḍighaạgh ibadị awe dị konaghạn aani dom Omhạr phọ. Odị alhegheri kẹn mọ abuniin dị eḅẹl amem mọ ko/moọgh ḍiḅeraạn komegheron ni agey. Tuutughiạn ipẹ emite bọ siphẹ eghunotu phọ odị. Mem mọ aZizọs akumuan bọ esi iraạr r’egbem asiạ siẹn ade phọ, r’oniin umor odị o/ḍighi onyọ amatuạn odị. (Jọn 7:5) Kuolọ, oḅeton bọ nyodị, bidị uḍighi ni Kristẹn. (Iiḍighi 1:14) Yira u/legheri oye dị kamegheron igey aBaibul phọ. Abuniin awe resighẹ ghan ni mem kụ omegheron kụ buniin re/sighẹ ghan mem. Ghalhamọ r’abuphẹ okạr bọ oḅẹm mọ bunọ ro/naghạn, romiịn ghan ni imạ aroozọ phọ r’egey ephoghom mọ ayira bịn komhiigh aani “oboom Enaạn.” w21.05 18 ¶17-18

Mem mọ aZizọs arọl bọ siẹn ade phọ, odị angọ ni budaphạm mọ odị oḍighi dị aḍighi iyạl agạ. Odị aḅenhị bidị ogbeelhom ooḅi oghaạph Omhạr phọ, ḅilhẹ r’ipẹ bidị koḍighi bọ. (Luk 8:1) AZizọs atughemhiọm kẹn bumatuạn phọ odị ilọ oḍighi mem dị awe onhaghạn obobọ u/naghạn dom Omhạr phọ. (Luk 9:2-5) Odị aḅilhẹ kẹn aghaạph ipẹ oḍighi phọ kaleeny bọ. Odị aḅenhị bumatuạn phọ odị mọ bidị kogbạ ni “oIeenyemi oomo aramạ.” (Mat. 24:14; Iiḍighi 1:8) Oḅarạm isiphẹ phọ, odị aḅenhị budaphạm mọ odị mọ otughemhị we dị kotue ni oḍighi aani bumatuạn odị ilọ ooko oomo itọ phọ odị. AZizọs amạ ni amiteom mọ oḍighi phọ ophọn phọ amhạn bọ maạr kakiọm ni ghisigh, “tutụ eteẹny eekuna aḅirini phọ.” (Mat. 28:18-20) Siphẹ uḍien phọ aZizọs agananami bọ aḍeenhaan Jọn, odị amạ ni amiteom mọ odị rawạ dị oomo abumatuạn phọ odị kologhonhaạn ḍighaạgh bunhọn olhegheri aZihova.—Ogan. 22:17. w21.07 2-3 ¶3-4

Ḍio arodon, loor owạ imạ ilọ aloor ibadị momhoọgh uwaloor iipikian. Esi omaạm, abumuul ḍighi ḍio arodon roḍighi ghan ni ibadị ikarạph araraạr loor iipikian. Abudị ropegh reephegh rolegheri ghan ni koḍighi iyaạr opọ r’abidị ropegh bọ pidị bidị obin. Ibadị anmụny askul romian ghan ni kophạm ḍinyạ oḍighom ezạm loor esi dị bidị rowạ oḍigh ogbogh askul dị agbatanhaạn. Idiphọ aKristẹn, yira olọgh ni elhegh mọ iḍighinhom araraạr phọ iphẹn phọ i/nighẹ. Eḍighi pakirị iiḍighi “iphulupul phọ.” (Gal. 5:19-21) Toroboiperolbọ, nạ ragbi mọ ebenhẹ aZihova katue ni amoọgh eegharạ iipikian eten dị u/legheri ḍughụm? Aḍipuru phọ aḍiphẹ phọ emạn maạr agey, loor esi dị uwaloor iipikian katue ni atir muḅọph ookpomhoghan phọ. Esi iduọn phọ, ooḅeghiọn reḍeenhaan alhephiri r’anmariịr dị okpẹ oḍuom olhoghi siphẹ aBaibul phọ dị u/meel uḍighanhaan uwaloor iipikian. w21.07 14 ¶1-2

Ephomhoghiạn oḅạr rinyu ghan iyira olhoghonhaạn aḍighaạgh buphẹ odi bọ esi iiḅaghamhị. Eten dị u/kpaariọm, abumor r’abumarani oḅạr ri we isiẹn ookpomhoghan phọ dị iiḅaghamhị meḅonyon ezu. Bidị opomhoghiạn bumor r’abumarani phọ abidị, kụ r’ikpukpụ onyạ ni oḍighi atorobọ iyaạr dị bidị kotue olhoghonhaạn abidị ḍighaạgh. (Prov. 12:25, igẹ dị edi ude; 24:10) Iphẹn phọ emoọgh muḅọph r’iphẹn otelhedom mọ aPọl uroma bọ iyira mọ: “ekparamị [bulọ moḅonyonhu ozuan,] eloghonaạn ḍighaạgh bulọ modugh, emooghọm okparạm oomo awe phọ.” (1 Tẹs. 5:14) Ibadị amem, ekạr emạ eten dị nạ katue aloghonhaạn ḍighaạgh onyọ umor obobọ umarani pọ olher arurụ ongọ ḅilhẹ r’ongọ odị okuphom owol mọ nạ apomhoghiạn ni nyodị. AZihova ramiịn ni ipẹ nạ raḍighi bọ olhoghonhaạn aḍighaạgh iyool phọ odị omhạn bọ maạr idiphọ. Proverbs 19:17 eḅẹm mọ: “Mem dị nạ angọ rukulhom mọ, etọl mudị nạ atenhe omhụgh aZihova, kụ Odị kụ kakpẹ nyinhạ.” w21.11 10 ¶11-12

Yira koḍighi eeghe ookolhobian ilọ aghisigh phọ nyiidiphọ? Emoghi mọ yira omhoọgh ghan ogbaanyạn, ḅilhẹ asiya phọ ayira r’aZihova kụ eḍighi ghan zin ibo ayira. Yira olhegheri Enhaạn phọ ayira okuphom owol, kekpoomhị ni oḅio ayira mọ odị kakoph ni aḅilhẹ uphẹl iyira mem dị aGog opọ aMagog kanyạ bọ. Ikpo onhụ esi aBaibul phọ arodon eḍeenhaan iyaạr phọ aDevid uu/kia bọ mọ aZihova kaḅegh ni nyodị. ADevid abeḍenhọm ghan aZihova, kụ Enhaạn ph’odị o/bi ghan nyodị. Mem iḍoọgh, aDevid asoman ni ophelhegbe olọ aPhilistia, Goliath, kụ aḅenhị nyodị mọ: “Rodon phọ aḍiẹn aZihova kaḅọgh nyinhạ alọgh ḍighaạgh amhị.” (1 Sam. 17:46) Ipẹ reten, aDevid aḅilhẹ akumuan ghan k’uw-emhạ phọ Sọl, opọ awạ ghan bọ oghiigh odị. Kuolọ “aZihova arọl li” r’aDevid. (1 Sam. 18:12) Loor esi ipẹ aZihova mabakị ghan bọ nyodị, aDevid alhegheri ni mọ aZihova nyinhọ ka/bi siẹn iiḅaghamhị phọ odị odi bọ. w22.01 6 ¶14-15

AZihova akparạm ni alhọgh onhụ amem mọ ewạ bọ orue omhunhenhi oomo iiḍighi phọ odị. Odị aḍighi iduọn phọ obọ ekuenhi ḍien phọ odị eḅilhẹ engoọm suọ bunhọn. Esi omaạm, tuutughiạn ipẹ enụm enụm odị aakolhobian bọ de phọ dị awe kotugh. ABaibul phọ rakaạph bọ ilọ ade phọ, aḅẹm mọ, odị agbiighi ipẹ “keleeny bọ,” aphighi “rokọ phọ erool bọ de phọ,” aḅilhẹ “aphighi aḅirinhi phọ.” (Job 38:5, 6) Odị aḅilhẹ kẹn alhọgh mem aaḅeghiọn oḍighi phọ odị. (Gen. 1:10, 12) Aruukpaạny phọ ulhoghoma ghan ika mem dị bidị emhiịn enhọn emhoom iyaạr dị aZihova alhẹm? Bidị umhoọgh ghan ni oḅaạl olhoghi! Yira ulhegheri iphẹn phọ loor esi dị eniin amem bidị umhiigh ni “olọ aḍiolọ ibo.” Iphẹn phọ itughemhị iyira eeghe? Isighẹ ni aZihova simuonịr asiạ omhunhenhi oḍighi olhẹm m’odị, kuolọ mem mọ odị amhiigha bọ loor aḅilhẹ aphogh, odị aḅẹm mọ “ikạr kụ enhighẹ.”—Gen. 1:31. w21.08 9 ¶6-7

Siphẹ aḍidogh phọ aZizọs, odẹ-otu phọ rawạ oghị erelhe eekelhạ ekpisi. Kụ tutụ odị kaḅuạ bọ, odị aamhaghạgh rebenhẹ phọ odị angooghị ikpokị dị bidị kokori omuulhom ḍighi. Odị r’ophogh inyaạm ilọ oye r’oye, kụ angọ nyoniin ḍioph oonịr anaira, onhọn inya oonịr, onọn kẹn iyạl oonịr. Abuḅẹl iyạl arebenhẹ phọ odị ulhọgh ni ikuph osighẹ oḍighinhom ikpoki phọ. Toroboiperolbọ, omhunhenhiom iraạr ebenhẹ phọ o/ḍighinhom iyaạr ikpoki phọ ongọ bọ nyodị, kụ odẹ-otu phọ aphorogh nyodị. Oḅẹl phọ r’omhunhenhiom iyạl ebenhẹ phọ umhiịn ni mọ oḍighi phọ odẹ-otu phọ angọ bọ bidị amạn ni maạr, kụ olhọgh inyaạm omhiịn mọ bidị okumuan ni ongọ odẹ-otu phọ abidị. Kụ iphẹn phọ ikọm idị oḅaạr ri ipẹ bidị omhoọgh bọ. Odẹ-otu phọ asẹph ni bidị loor aḍighalhanyạ arukumuan phọ abidị. Odẹ-otu phọ o/ḅaạl olhoghi bịn kuolọ amhiịn mọ bidị okpeanhaạn ni oḅilhẹ oḅaạr ri ipẹ ongọ bọ bidị! w21.08 21 ¶7; 22 ¶9-10

AZihova makạr kụ aḍeenhaan oboom okparạm siẹn asiḍio eekunha phọ. Odị o/wạ ophiemhi r’oniin oye. (2 Pit. 3:9) Odị mangọ torobọ oye mem okiton. Kuolọ okparạm mọ odị kasi ni eekunha. Ipẹ emitenhaan bọ Fero siḍio phọ aMozis kụ kemitenhaan buphẹ oghel bọ eepoogh phọ ephẹn phọ. AZihova aḅenhị Fero mọ: “Esugha enụm obọ mị musele ḍighaạgh amhị agurọm nyinhạ r’awe phọ anạ eepọph dị kemiteghom rokọ siloor anyinha, dị kimutonhaan inyinha siẹn aḅirinhi phọ. Esi iphẹn phọ kụ idị mị awilhẹ bọ nyinhạ mọ tọl: oḍeenhaan anạ iikpọ phọ amhị obọ aḍien phọ amhị eleeny oomo aḅirinhi phọ.” (Ex. 9:15, 16) Eekunha phọ, oomo areelhe phọ kolegheri ni mọ aZihova bịn kụ egey Enhaạn phọ. (Ezek. 38:23) Ophighemhi phọ ophọn oghaạph bọ siẹn esi aBaibul phọ arodon aḍighi muphe k’agee-pọ dị katolonhaạn buphẹ oghịgh bọ Fero kụ oghel bọ aZihova phọ amhoọgh bọ elhiom otooghị. w21.09 18-19 ¶17-18

Nạ aloghoma ni e/ḅaạl olhoghi loor esi dị mophorogh oye ephomhoghiạn anạ ḍughụm? Kuolọ kokaạph ika eḍighi maạr dị eghịgh mudị abuniin siphẹ ookpomhoghan phọ rokaạph ghan idị kelegheri epuẹ olhoghi anạ? Okạr oghaạph, oomo awe kụ ko/kaạph ghan imạ araghaạph. (Jems. 3:2) Oomo ayira u/munughan, kụ iḍighi kụ, ki/ḍighi iikia esi anạ eḍighi maạr dị ekparanhaạn buniin oghaạph iyaạr obobọ eten dị u/legheri oghaạph iyaạr dị ephin esi anạ. Legheri mọ otelhedom mọ aPọl aḅẹm mọ: “Iminoghọm ghan esạr ghan ewilenaạn ikarạph Iọ awe iḍighi inyina.” (Kọl. 3:13) Kiọm ghisigh abakị ghan buọ eghunotu phọ abuphẹ odi bọ agạ igey phọ. Nyiidiphọ kụ amem dị bidị okạr omhoghi oḍeenhaan ephomhoghiạn r’okparamhị. (Hib. 10:24, 25) Eeni amem abuọ eghunotu dị ophorogh oye ephomhoghiạn abidị rologhoma ghan ni mọ abuniin siphẹ ookpomhoghan phọ u/loghomaạm mun bunọ. Ku/zọ ghan eten dị bidị kologhoma idiphọ! Osẹph ghan oḅilhẹ okparamhị iḍoọgh dị aburudẹ phọ r’aburunhiin phọ mowilhẹ igey phọ. w21.09 29 ¶13-14; 30 ¶16

Mem dị abuẹn mobia bọ siẹn igey phọ r’abuẹn ko/bia bọ rokaaphạn, iyạl phọ abidị romooghọm ghan ni suọ. (Rom. 1:12) Kụ nyinha abuphẹ ko/bia bọ siẹn igey phọ kesereghiạn ni iboom ilọ eten phọ epẹ aZihova rapogh ghan bọ rebenhẹ phọ odị okpẹ bọ oḍuomolhoghi, ḅilhẹ abuẹn mobia bọ kologhoma ni eghuan. Olhoghi abidị kaḅaạl li oḅenhị anạ idị aZihova masẹph bidị. Enhighẹ anyụ r’anyụ repe ghan ni, kuolọ enhighẹ abuẹn oḅạr bọ aZihova repogh ghan bịn obụgh iduọn asiạ phọ rekị bọ. (1 Tẹs. 1:2, 3) Uḍighi ika kụ yira omheeraam bọ iphẹn phọ? Loor esi dị k’asiạ phọ bidị momheera mọ uwaloor iigbia phọ Enhaạn aḅọl aḅilhẹ anhighemhị bidị. Mem dị yira okuamhị olhegheri bumor r’abumarani phọ ayira mobia bọ siẹn igey phọ, oghuenhi bidị, oḅilhẹ otuughaạny bidị, kụ edị yira kotue omiịn bidị idiphọ aruphua! Ookpomhoghan phọ rakị ghan ni ghisigh mem dị abuẹn k”obia bọ siẹn igey phọ osereghiạn buẹn mobia bọ siẹn igey phọ ḅilhẹ r’amem dị abuẹn mobia bọ siẹn igey phọ osereghiạn aani buẹn k”obia bọ. w21.09 7 ¶15-18

Ogona loor ku/zọ ghan egbagarạ eten, okparaghạ ghan omhoọgh “oboom onmạ ighirigiir,” idiphọ Enhaạn phọ ayira. (Efẹ. 2:4) Onmạ ighirigiir apelhom ni oḅẹm mọ olhoghoma bịn. Okạr oghaạph, ogbạ onmạ ighirigiir idiphọ “oḍighi oḍeenhaan igbiririph.” Esi iduọn phọ, torobọ onyọ ayira katue ni apogh we dị omhoghi olhoghonhaạn aḍighaạgh siphẹ eghunotu phọ, siphẹ ookpomhoghan phọ, ḅilhẹ r’isiphẹ emhạ phọ ayira. Okạr oghaạph ibadị aroopoogh oḍeenhaan onmạ ighirigiir edi ni! Yira otue ni oodereghị oye dị ewạ mọ ongọ iidereghị. Yira otue ni ongọ aani oye eḍien obobọ oḍighinhaan oye iyaạr. Eeni kẹn ni kemoghi ni dị yira koodereghị oye dị purukụ omhạgh oḅulhemhi siẹn ookpomhoghan phọ oḅilhẹ ooḅughonhaan r’odị. Yira otue kẹn ni okaạph dom iidereghị oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ oḅenhị bunhọn. (Job 29:12, 13; Rom. 10:14, 15; Jems. 1:27) Eḍighi maạr dị yira olhọgh ghan elhegh mọ abuniin awe omoghi ni olhoghonhaạn aḍighaạgh, pọ yira komiịn ghan ni ibadị aroopoogh oḍeenhaan onmạ ighirigiir. Mem dị yira oḍeenhaan bunhọn onmạ ighirigiir, p’eeghe idị yira koḅeraạn Odẹ k’akẹ phọ ayira, Enhaạn “oboom onmạ ighirigiir”! w21.10 13 ¶20-22

Siphẹ Psalm 23, aDevid aghaạph ilọ araraạr dị emhạn maạr agey—idiphọ aḍisẹph phọ aZihova amuzeḍinhaan bọ nyodị esi osighẹ aZihova idiphọ opoghom odị. AZihova aḍiemhiom ghan ni Devid aghị “reten aruukuan,” kụ aḅạr ghan aḅilhẹ abakị nyodị simem dị enhighẹ r’idị eeph. ADevid alhegheri ni mọ ghalhamọ r’iduọn odị odi bọ pạ “atuyoghoyoghọ arooghọ” phọ aZihova, iiḅaghamhị keteẹny ghan ni nyodị. Eeni amem, odị aḅonyonhu ghan ni azuan, mudị ratelhe “ḍigher okikịph ufiri,” aḅilhẹ kẹn ni amhoọgh mulhọgh ḍien. Kuolọ iduọn aZihova kụ aḍighi bọ opoghom odị, aDevid “o/ghiilhaan ikarạph.” Eghẹn eten kụ edị ‘araraạr i/kuom ghan’ bọ Devid? Ii odị amhoọgh ni torobọ iyaạr lọ ewạ okạr otuman aZihova. Oḅaạl olhoghi odị o/kpasị esi araraạr emhoọgh. ADevid amhoọgh ghan ogbaanyạn esi atorobọ iyaạr lọ aZihova angọ nyodị. Iyaạr dị ekạr emhạn maạr esi odị pọ aḍisẹph r’oghoph phọ Enhaạn. Ikpo onhụ phọ aDevid iḍeenhaan iyira mọ emạn ni maạr omhoọgh ephoghom dị eeleeny ilọ araraạr emhoọgh. w22.01 3-4 ¶5-7

Awe u/naghạn ghan oghaạph abuḅẹl abugbaanhaạn phọ aZihova. Esi omaạm, aNoa “aghaạph ghan [ni] mọ awe orọl dọl aruukuan,” eeni esi ibadị asiạ ni. (2 Pit. 2:5) Iikia i/lo, odị aḍuom ni olhoghi mọ awe komegheron ni agey mem mọ odị rakaạph bọ, kuolọ aZihova o/ghaạph mọ awe konaghạn ni. Kparipẹ ghụn, odị rakaạph bọ ilọ okạ oghuugh phọ, odị aḅenhị Noa mọ: “Nyinha keḍigh olhoghi oghuugh phọ, nạ r’anhịr anạ, r’anmụny anạ, r’anmariịr abidị.” (Gen. 6:18) Odaphạn eereghạ phọ r’aḍidoọny oghuugh phọ Enhaạn eḅenhị bọ Noa okạ, bịn iḍeenhaan ni Noa mọ awe ko/megheron agey otu esi adom mọ Enhaạn. (Gen. 6:15) Kụ idiphọ yira omhiịn bọ ni, r’oniin oye siphẹ aḅirinhi asipioghọm mọ o/lher rurụ ongọ oghaạph phọ aNoa. (Gen. 7:7) AZihova amhiịn ni Noa idiphọ oye dị u/gbeelhom agey dom mọ odị ḍughụm? Eeye oo! Esi Enhaạn, aNoa okaaphọm iiḅi iinhaghạn dị amhoọgh ni ekol. Loor esi dị odị aḍighi ni aḍeenhaan mọ onọ oye dị akpẹ oḍuom olhoghi esi otuụgh oḍighi ipẹ aZihova aḅenhị bọ nyodị oḍighi.—Gen. 6:22. w21.10 26 ¶10-11

Gbiom olhoghi idị ketọl esi aRuth onhaghạn ikpo onhụ aNaomi iphẹn phọ! ARuth maḍighi ni oomo ipẹ odị katue bọ olhoghonhaạn aḍighaạgh aNaomi. ARuth mamhoghi ni r’odị, aadereghị nyodị, kụ aḅilhẹ adạph nyodị atelhe erelhe ibadị asiḍughul otu. Etigheri oomo phọ iphẹn aRuth aḍighi bọ, aNaomi aḅilhẹ raḅẹm ghan mọ: “AZihova muḅulemhi imhị oopho araghaạgh.” Ikpo onhụ phọ aNaomi aḅạ bọ eḅilhẹ ekịgh mudị odị o/lhọgh elhegh obobọ o/sereghiạn oomo ipẹ aRuth abakị bọ nyodị, ghalhamọ r’iduọn kẹn aRuth odi bọ ni pạ r’odị. P’eeghe idị iphẹn phọ m’ipin esi aRuth! Kuolọ, aRuth aḅạr ri aNaomi. (Ruth 1:3-18) Rodon, onyọ umarani dị aḅonyonhu azuan atue ni aḅạ ikpo onhụ ophin olhoghi—etigheri oomo ikuph phọ yira molhọgh bọ olhoghonhaạn odị ḍighaạgh. Kuolọ okparaghạ ni oḍighi idị ke/pin esi ayira. Yira oḅạr ghụn onyọ umarani phọ, kụ oḅilhẹ olhọm aZihova esi iiḅereghị mọ odị ulhoghonhaạn iyira ḍighaạgh omhiịn eten dị yira kotue oodereghị oye phọ. (Prov. 17:17) Onyọ umarani dị aḅonyonhu azuan atue ni apụr akel olhoghonhaạn aḍighaạgh ayira. Kuolọ ephomhoghiạn oḅạr keḍighi ni idị yira koḍighi oomo ilọ yira kotue oḅạr odị.—Gal. 6:2. w21.11 11 ¶17-19

Siphẹ aBaibul phọ ekpo onhụ phọ ‘ookuan’ remạ ghan oḅaạl esi aroozọ r’isiphẹ iiseeny phọ yira rongọ bọ Enhaạn. Eḅilhẹ kẹn remạ ghan ogbatanhaạn orọl sạm bịn okumu Enhaạn. Iduọn phọ pọ, eḍighi maạr dị yira omhoọgh roozọ dị eḅaạl, rooseeny aZihova ipẹ eḅeraạn bọ nyodị, oḅilhẹ omhoọgh siya dị egbiphạn r’aZihova pọ yira oḍighi we dị ookuan. Reḍighi ghan iikia esi ayira mọ ghalhamọ r’iduọn yira u/munughan bọ ni, aZihova Enhaạn aruukuan phọ rawạ ni oḍigh arighirị dị ekpulạn r’ayira. AZihova asererẹ aḅilhẹ aḅaạl esi oomo areten. Yira ulhegheri iphẹn phọ esi ipẹ aruukpaạny phọ oghol bọ mọ seraphs, otuman bọ agadạ itooghị phọ odị oghaạph bọ ilọ odị. Abuniin abidị uḅẹm ghan mọ: “Iigbia, iigbia, iigbia kụ aZihova opọ asita araaghạm mọ.” (Isa. 6:3) Iyaạr phọ eḍighi bọ kụ aruukpaạny phọ abuphẹ phọ orue bọ ni omhoọgh masian dị akpulạn r’Enhaạn phọ aakuan bọ, pọ iduọn bidị ookuan bọ. w21.12 3 ¶4-5

Iḍoọgh romoọgh ghan ni ogbolhomaam ilọ ipẹ bidị koḍighinhom bọ ghuḍum mọ abidị. Ḍieriphọ aḍighaạgh phọ, abutomhoghiom epẹ askul phọ r’asiya abidị dị u/ḍighi Bugbaanhaạn rokpaariọm ghan bidị oghị ogbogh askul pidị omhoọgh ogbogh oḍighi epẹ aḅirinhi phọ. Kụ ipẹ phọ kesighẹ ni muboom amem abidị. Ḍieriphọ aḍighaạgh phọ, odẹ r’onhiin ḅilhẹ r’arighirị isiẹn ookpomhoghan phọ otue ni otoma ghụn iḍoọgh phọ abuẹn phọ osighẹ aghuḍum mọ abidị okumuanham aZihova. Eeghe kụ ketue eloghonhaạn ḍighaạgh oḍoọgh dị aphomhoghiạn aZihova osopha ogey osopha? Odị kamooghọm ni suọ esi aạl r’ogbiran Efesọs 5:15-17. R’aạl siikpịgh phọ, oḍoọgh phọ atue ni apuruan loor mọ: ‘Eeghe iyaạr kụ edị “Omoọgh-we phọ rawạ bọ mọ oḍighi”? Oghẹn osopha kụ kaḅeraạn nyodị? Eghẹn edạ kụ edị mị kagbatạn oḍighinhom amem mọ amhị agey?’ Ka/bula mọ, “iphẹn ikarạph ariiḍio,” ḅilhẹ mọ iḍighinhom araraạr aḅirinhi phọ ophọn aSetan kụ raaḅakị bọ moọny amem kasi eekunha. w22.01 27 ¶5

Pụr amem kụ edị aJems amheeraam bọ Zizọs? Roḅeton bọ Zizọs esi aḍuugh, “odị amitenaan Jems kụ agbi omitenaan oomo phọ abutelhedom mo.” (1 Kọr. 15:7) AZizọs romitenhaan Jems, bịn odị aḍighi otelhedom aZizọs. Odị arọl aani ni siphẹ osoph anyụ eedaneẹn phọ abumatuạn phọ okori ghan bọ uwaloor iigbia phọ epẹ Jeruselem. (Iiḍighi 1:13, 14) Onyebel r’oten, aJems aghelhọm ni eepoogh okumuan aani idiphọ oniin siphẹ aloor phọ repogh bọ siphẹ oḅẹl okuron asiạ phọ. (Iiḍighi 15:6, 13-22; Gal. 2:9) Kụ egbi oteẹny 62 C.E., iphum ni nyodị ogẹ aḍinyạ oghiọm aKristẹn phọ abuphẹ osagharạn bọ uwaloor iigbia phọ. Mughumọ oḍuomolhoghi ayira ogheel k’akẹ obobọ orọl isiẹn ade phọ, yira romooghọm ni suọ ḍinyạ phọ aḍiphẹ phọ. (Jems. 1:1) Odaphạn ogbaạm iphirigba oḅẹl okuron asiạ phọ Josephus, Ogbogh Opinyọn Rikiạ aJu Ananias oọny Annas kụ angọ itọ oghiigh aJems. AJems aḅạr ri aZihova tutụ amhạn rukumuan odị siẹn ade phọ. w22.01 8 ¶3; 9 ¶5

Eniin iyaạr dị yira otuughạ siẹn esi aBaibul phọ arodon pọ, ku/gon dị aZihova kughoph iyira asighẹ esi ipaanhaạn dị redẹgh omheeraam mọ ayira kephogh. Idiphọ odẹgh bọ Zizọs ophogh tutụ k’aḍuugh, yira kẹn ni ookolhobian ophạm omheeraam mọ ayira omhughom lọ ewạ ni. (Mat. 16:24, 25) Toroboiperolbọ, yira okuphom ni owol mọ Enhaạn ka/meera odẹgh ophogh dị upel iyira uteẹny iyira. (1 Kọr. 10:13) Enhọn iyaạr dị yira otuughạ pọ, idiphọ aZizọs eeni amem yira kosoman ghan ni ekeeny ooruẹn. (1 Pit. 2:19, 20) U/ḅẹm mọ yira osoor olhogh, kuolọ aloor esi dị yira u/ḍighi pakirị aḅirinhi phọ ḅilhẹ yira rongọ ghan ogbaanhaạn igey phọ. (Jọn 17:14; 1 Pit. 4:15, 16) AZizọs anhaghanhạn ni iyaạr phọ eḍighi bọ kụ aZihova angọ bọ ogẹl mọ onọ amhiinhọm. Toroboiperolbọ, awe dị rooḅereghị ni aZihova dị okpẹ oḍuomolhoghi rookia ghan ni eeni amem iyaạr phọ eḍighi bọ kụ aZihova amheera bọ mọ iniin araraạr emite. (Hab. 1:3) Enhaạn onmạ-ighirigiir r’okparạm mọ alegheri ni mọ buẹn phọ omoọgh ni omheeraam; ḅilhẹ mọ bidị omoghi iidereghị phọ odị bịn kụ rangọ ghan bọ.—2 Kọr. 1:3, 4. w21.04 11 ¶9-10

AZihova kasighẹ iiseeny phọ ayira eḍighi maạr dị eḅọph ni r’ogbi phọ odị ḅilhẹ ongọ eten ephomhoghiạn r’olhọgh eegu. Yira olegheri ni mọ aZihova akpẹ ni ooseeny, kụ yira rowạ mọ iiseeny phọ yira rongọ bọ nyodị ekạr enhighẹ epeleghiom. Eniin eten dị yira rooseeny ghan nyodị pọ amem dị yira rokaaphạn aZihova esi iiḅereghị. ABaibul phọ atomaạm iiḅereghị phọ ayira insẹns phọ omhaạr ghan bọ ookolhobian kụ osụ siphẹ esi iigbia phọ ḅilhẹ r’isiphẹ otu iiḅereghị phọ. Insẹns phọ iphur ghan imạ eḍu esi Enhaạn. Ipẹ kụ idị iiḅereghị phọ yira rozu ghan bọ rokpom mọ ayira kongọ aZihova eḍighi iyaạr “aḍidụgh” esi odị, kụ i/moghi mọ oḍighinhom igbogh ikpo-onhụ. (Prov. 15:8; Deut. 33:10) Reḅeraạn ghan ni aZihova onhaghạn dị yira roḅenhị nyodị idị yira ophomhoghiạn oḅilhẹ r’osereghiạn nyodị. Odị rawạ ni mọ oḅenhị ghan nyodị idị yira olhoghoma, araraạr dị yira oḍuom olhoghi, ḅilhẹ rararaạr dị yira rowạ. Esi iduọn phọ, k”enighẹ dị nạ kapụr aatughiạn iyaạr oghaạph, kụ agbi omhạgh aZihova esi iiḅereghị? Nạ aḍighi iduọn phọ, pọ nạ rasụ ghan “insẹns” eeḅi eḍu kangọ Odẹ k’akẹ phọ anạ. w22.03 20 ¶2; 21 ¶7

Mem Amagedọn, i/lo esi ayira osopha oye dị aZihova kanmạ ighirigiir r’oye lọ ka/nmạ. (Mat. 25:34, 41, 46) Yira koḍuom ni olhoghi iiruẹn phọ aZihova obobọ keḍighi ḍighiigh okpetaan kụ ingọ iyira ḍughụm? Ekạr eegholhaan m’ewạ mọ okparamhị oḍuomolhoghi phọ ayira esi aZihova nyiidiphọ, pidị yira otue oḍuom nyodị olhoghi r’iitakụ epẹ ghisigh. Gbiom olhoghi ipẹ yira kologhoma bọ siphẹ omhoom aḅirinhi phọ Enhaạn. Aruukụ iiḅereghị okpẹ ke/tọl mun, ḅilhẹ abumuul ḍighi iigbegheḍiom mọ r’abuọ imirighan itooghị phọ mokpiloghọm bọ oḅilhẹ omhiinhẹ we k’aḍio phọ ko/tọl mun. E/moon, aḍikpọ, ḅilhẹ r’asiḍuugh abuọ ephomhoghiạn ayira ke/ḍighi mun pakirị adọl aghuḍum ayira. Kokasaghiọm Setan r’ikarạph aruwaloor phọ esi oniin oonịr asiạ. Iiḅaghamhị phọ igbagharạn phọ abidị mekọm bọ ke/tọl mun. (Ogan. 20:2, 3) P’eeghe idị ilhoghi ayira keḅaạl iduọn yira oḍuom bọ olhoghi ipẹ aZihova raḍighi ghan bọ raraạr! w22.02 6-7 ¶16-17

AZizọs awạ ghan ni reten oseere eephọ kụ aḅilhẹ ghan aromha bunhọn mọ owạ ghan eephọ mem dị iiḅaghamhị emite. Odị atughemhị mọ yira omoọgh omhoọgh eephọ igbo ayira eḍighi maạr dị yira rowạ mọ aZihova asighẹ iiḅereghị phọ ayira. (Mat. 5:23, 24) Kụ odị aghị ni ghisigh alhoghonhaạn ghan bumatuạn phọ ḍighaạgh ophamhanạm eephọ mem mọ bidị ogbakiạn ghan bọ siphẹ igbo phọ abidị ilọ oye dị aḍighi ogbogh. (Luk 9:46-48; 22:24-27) Oḍighi oye dị raseere ghan eephọ, epelhom oḅẹm mọ oye phọ iiḅaghamhị ra/wạ ghan. Kuolọ oye phọ ramiteom ghan eephọ, kalhoghonhaạn ḍighaạgh bunhọn ophamanhạn eephọ mem dị igbaragbarạ emite. (Fil. 4:2, 3; Jems. 3:17, 18) Yira otue ni opuruan loor ayira mọ: ‘Ighẹn arikiạ kụ edị mị asopha ophinyọn loor eephọ? Mem dị onyọ umor obobọ umaranhi aḍighi iyaạr dị repin esi amhị, mị ratolhọm ghan ni oghạgh olhoghi phọ opọ phọ? Mị rakori ghan mọ odị kụ aphur aru uteẹny imhị, obobọ mị kụ rapur ghan kaghị ateẹny oye phọ, ghalhamọ oye phọ kụ akọm ni iiḅaghamhị phọ?’ w22.03 10 ¶10-11

Siạ dị mebia epẹ omhạn, aBaibul phọ aḅẹm mọ awe phọ Enhaạn “komiteom ni siloor r’ophooph olhoghi” oḍighi oḍighi phọ aZihova eeḍiạn iiḅakiọm Oọny phọ odị. (Ps. 110:3) Imiịn phọ ipẹ phọ ekạr kụ remunughan rodon. Torobọ alhạ, awe phọ aZihova r’oophugh rosighẹ ghan ni rukuron irubal awạ koghaaphọm iiḅi iinhaghạn phọ. Ro/kpaariọm ghan bidị kụ ro/kpẹ ghan kẹn ikpoki. Bidị rolọgh ghan kẹn mem obakị abuḅaramạ omheeraam mọ abidị eten iphulhupul, r’eten aruwaloor, ḅilhẹ r’okparamhị abidị. Abumor dị ophạm iiḍighi rolọgh ghan ni muboom amem ookolhobian asaimẹnt dị ongọ bidị ḅilhẹ r’oghị okparamhị omheeraam abumor r’abumarani phọ. Eeghe kụ renyu ghan we phọ aZihova oḍighi oomo iphẹn phọ? Ephomhoghiạn—ephomhoghiạn aZihova r’awe. (Mat. 22:37-39) AZizọs akạr apighi eḍeenhaan dị egbatanhaạn esi owạ ghan imạ ilọ abunhọn opuemhi ilọ odị. Yira rokparaghạ ghan ni oḍighi oomo ipẹ yira kotue bọ odaphạn igbaranuọm aruwol phọ odị. (Rom 15:1-3) Asuọ odianhaan ghan ni buphẹ rotuughaạny bọ nyodị. w22.02 20 ¶1-2

Eelhe phọ Izrạl abuḅephom iizo, esi iduọn phọ imhoghi mọ okpẹ ghan we dị ophir oḍighi ikpoki ilọ aḍio phọ mem dị moḍighi omhạn. Oye lọ u/kpẹ we dị odị aphir pọ marolhomhị okoọny rughunotu awe phọ ḍio phọ aḍiphẹ phọ. AZihova aghaạph ni mọ: “Loor esi dị odị uwekulhom kụ ikpoki aḍio phọ kụ idị odị agbon orolhọm.” (Deut. 24:14, 15; Mat. 20:8) Rodon ibadị awe dị osighẹ bunhọn iiḍighi ro/kpẹ ghan mem dị arukumuan aḍio phọ memhunheen, kuolọ kokpẹ mem obobọ iyạl amem unwanyụ phọ. Toroboiperolbọ, aḍinhị olhogh phọ edi bọ Leviticus 19:13 ke/nmia. Abuniin abulọ osighẹ we oḍighi rogilaạm ghan buẹn okumuanhaan bọ bidị, esi okpẹ ghan abidị ikpoki dị i/mạn ipẹ bidị omherenyan bọ. Bidị olegheri ni mọ eeni abuphẹ bidị ophir bọ u/moọgh onhọn oḍighi, ḅilhẹ mọ kokiọm ni ghisigh ghalhamọ r’iduọn ikpoki phọ eghom bọ ni. Mem lọ iphẹn phọ emite, pọ iduọn phọ uw-oḍighi phọ ‘apạm ni ikpoki opọ odị aphir bọ oḍighi phọ.’ Ewạ mọ onyọ aKristẹn dị aphir oye oḍighi kamaạr ghan apogh oye phọ odị aphir bọ eten dị enhighẹ. w21.12 10 ¶9-10

Amuụm akạr kụ aphụ Zizọs. Kụ odị awạ olhoghonhaạn aḍighaạgh oteẹny amuụm ophughọl. AZizọs o/mhiịn idiphọ aḍidugh oghaạph ipẹ odị alhoghoma bọ, yira phọ kẹn otuughaạny aani nyodị. Ibadị amem yira ro/wạ ghan olhoghonhaạn aḍighaạgh abunhọn awe. Kuolọ, eḍighi maạr dị yira omhoghi olhoghonhaạn aḍighaạgh, pọ kuu/binya owạ olhoghonhaạn aḍighaạgh abunhọn. Esi omaạm, eḍighi maạr dị asiạ ayira meghị anyụ obobọ yira u/moon, pọ kewạ ni mọ oḅenhị oyaghirị ayira usaạny aani iyira oghị oghooghi araraạr, obobọ omhiịn oyil arookonhom. Eḍighi maạr dị yira oḅonyonhu ozuan, eeni kewạ ni mọ ozu ekpom ayira oḅenhị okumor oye obobọ onyọ aKristẹn dị asi amhanhanhaạm dị kaḅạ igey ikpo onhụ dị kilhọgh iyira epophe. (Prov. 12:25) Legheri mọ abumor r’abumarani phọ ayira uphomhoghiạn iyira agey, kụ rowạ ghan ni olhoghonhaạn ayira ḍighaạgh “mem iiḅaghamhị.” (Prov. 17:17) Kuolọ bidị ko/tue obạl ekpom ayira. Bidị ko/tue olegheri mem lọ yira omhoghi olhoghonhaạn aḍighaạgh, epel lọ yira kụ oghaạph iiḅaghamhị phọ ayira oḅenhị bidị. w21.04 11-12 ¶11-12

Onmia esi asidọl, reḍighi ghan ni ipaanhaạn esi ibadị ayira. Mosighẹ ibadị dị orọl ghan rukumuan oomo amem dị egbatanhaạn ongọ inhọn iiḍighi. Abunhọn mowilhẹ roopoogh dị bidị oghelhọm ghan ni loor aḍikpọ. I/beeph eru maạr lọ yira olhoghoma mabi esi onmia dị amite. Yira kotue ni okparạm imhoom asidọl mem lọ yira ophogh aani ghan araraạr eten phọ epẹ aZihova rapogh bọ. Odị raḍighi ni iboom araraạr rodon, kụ yira omoọgh aani eekiạ eepoogh oḅọph oḍighi r’odị. (1 Kọr. 3:9) Ephomhoghiạn phọ aZihova uphomhoghiạn bọ iyira ke/nmia. Esi iduọn phọ, eru maạr lọ onmia dị amite siẹn ookpomhoghan phọ kụ atir aani nyinhạ, pọ kel olhọgh amuboom amem ootughiạn ghan iyaạr phọ ekọm bọ onmia phọ. Kparipẹ romhoghinhaan araraạr “ageediidi phọ,” r’iiḅereghị wạ ghan igey araraạr dị onmia phọ kamiteom. (Eccl. 7:10) Moọgh emạ ephoghom araraạr. Iphẹn phọ keḍighi idị yira kopamhanhạm ibo ḅilhẹ r’adọl dị ekpẹ oḍuomolhoghi mem dị asidọl ayira kụ enmia. w22.03 17 ¶11-12

Abuọ anhiạn kụ idị aZihova raḍeenhaan ghan bọ ephomhoghiạn oḅạr? ABaibul phọ aḅẹm mọ yira kotue ni opomhoghiạn ibadị araraạr idiphọ “oḅeph iizo,” “miim r’elo,” “ilioghọm,” “olhegheri iyaạr,” “osụ-olhoghi”—owilenhọm siphẹ. (2 Chron. 26:10; Prov. 12:1; 21:17; 29:3) Toroboiperolbọ, ro/ḍeenhaan ghan ephomhoghiạn oḅạr raraạr; roḍeenhaan ghan we bịn. Kuolọ aZihova ra/ḍeenhaan ghan ephomhoghiạn oḅạr torobọ oye. Odị raḍeenhaan ghan ogina abuphẹ omhoọgh bọ siya dị egbatanhaạn r’odị. Enhaạn phọ ayira eḅạr ri righirị phọ odị. Odị amoọgh ni imạ ogbi ilọ abidị, kụ ka/bilhẹ ophomhoghiạn abidị. AZihova maḍeenhaan ni ephomhoghiạn oomo omhạr awe. AZizọs aḅenhị oye dị oghol mọ Nikodimos mọ: “Enaạn iphomoghiạn iboom aḅirini phọ [omhạr awe], dị tutụ engọ ogina Oọny phọ odị, ilọ torobọ oye lọ ameeraam nyodị ka/pe, kamoọgh ghụn ghuḍum k’agee-pọ.”—Jọn 3:1, 16; Mat. 5:44, 45. w21.11 2 ¶3; 3 ¶6-7

Aghuḍum akpạr ri siẹn aḅirinhi phọ, kụ eeni yira kosoman ni ipaanhaạn ghisigh dị ekpạr epu idị yira mosoman ghan. (Mat. 24:21) P’eeghe idị yira ophogh rokiọm ghisigh mem dị oomo araraạr phọ iphẹn keḍighi raraạr dị meten—dị koo/tughiạn mun rootughiạn! (Isa. 65:16, 17) Eegholhaan ni mọ ewạ moghiọm ghisigh obughẹ okparạm mọ ayira. Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị aZizọs aḅẹm mọ: “Esi okparạm kụ edị nyina kemoọgh ghuḍum mọ anyina.” (Luk 21:19) Yira kotue ni okparạm eḍighi maạr dị yira ophogh aani ghan bunhọn dị osoman aani iniin phọ iiḅaghamhị phọ yira osoman bọ kụ rokparạm ni. Anhiạn kụ emạ eḍeenhaan okparạm? AZihova. Eḍighi ni iikia esi anạ ḍughụm? Etue ni eḍighi, kuolọ tuutughiạn aphogh. Eru phọ kụ ratooghị aḅirinhi phọ, kụ iiḅaghamhị phọ emuza bọ. Kụ obọ aZihova amoọgh ni iikpọ osiemhi eekunha egina amem, kuolọ rakoriom ghan ḍio phọ aḍiphẹ odị mamaanhaạn bọ epẹ ghisigh. (Rom. 9:22) Enhaạn akiọm ghisigh akparạm rakori ghan mem mọ odị amaanhaạn bọ. w21.07 8 ¶2-4