EMHUOGHAẠPH ITUUGHẠ PHỌ 8
AḌUỌR PHỌ 130 Be Forgiving
Ika Kụ Edị Nạ Katue Atuughaạny Osạr Owilhenhaạn Phọ AZihova?
“Idiphọ [aZihova] masạr bọ iwilenaạn inyina.”—KỌL. 3:13.
EGBON
Raraạr dị yira kotue oḍighi orue osạr owilhenhaạn oye dị upiomạn iyira.
1-2. (a) Pụr amem kụ edị eeni kekpạr osạr owilhenhaạn oye? (b) Ika kụ idị aDenise aḍeenhaan osạr owilhenhaạn?
REKPARANHAẠN ghan ni nyinhạ osạr owilhenhaạn abunhọn ḍughụm? Rekparanhaạn ghan ni ibadị ayira, ekạr ekpaariọm mem dị oye aghaạph obobọ aḍighi iyaạr dị repin esi ayira iboom. Toroboiperolbọ, yira kotue ni opamaghạn ophin olhoghi phọ ayira bịn osạr obilhenhaạn. Esi omaạm, ooḅeghiọn idị emitenhaan umaranhi dị oghol mọ Denise.a Odị aḍeenhaan oboom osạr owilhenhaạn. Lhạ phọ 2017, aDenise r’eghunotu odị ughị ni ophogh aani omhoom Emhụ Agadạ Abugbaanhaạn AZihova. Mem mọ bidị rotigheel bọ, onhọn amoto aghiil li bịn aru azạm moto phọ abidị. ADenise aghaarụ ni. Mem mọ odị asumạ bọ, odị amhiịn mọ ibạm anmụny phọ odị oḍighima yogh iboom araraạr kụ olom mọ odị, Brian, mamhugh. Odị rakaạph bọ ipẹ odị alhoghoma bọ, odị aḅẹm mọ, “mị uḅonyonhu ni azuan, kụ mị u/legheri ilọ oḍighi.” Onyebel roten, odị aru alhegheri mọ oye phọ aghiilhom bọ moto phọ aru azạm bidị arọl li r’olhoghi odị ḅilhẹ iyaạr igbaragbaramhị nyodị siphẹ odị rakiilhom bọ.
2 Usiph ni okiilhom amoto phọ olhogh oghiigh oye. Kuolọ eḍighi maạr dị otu iiruẹn phọ osoph mọ odị asoor ri olhogh phọ, pọ kolọgh nyodị ikoli. Toroboiperolbọ, otu iiruẹn phọ uḅenhị Denise mọ, ipẹ odị kakaạph bọ siphẹ otu iiruẹn phọ kụ edị kosighẹ osophom ooruẹn ongọ oye phọ aru bọ azạm bidị. ADenise aḅẹm mọ: “Iduọn uḅenhị bọ imhị oḅilhẹ oghaạph ipẹ emite bọ, ighịgh mudị oye kụ aḍighiom esi amhị.” Iyạl ikpo asiwiki reten, aDenise aghị ni epẹ otu iiruẹn phọ oghaạph ipẹ emite bọ siphẹ arisigh oye phọ akọm bọ eboom eephina angọ eghunotu phọ odị. Odị aghaạph eeghe? ADenise aḅenhị oogboom iiruẹn phọ mọ anmạ oye phọ ighirigiir.b Iduọn odị aghaạph bọ iphẹn phọ amhạn, bịn oogboom iiruẹn phọ amhiigh omhoghi. Oogboom iiruẹn phọ aḅẹm mọ: “Mị maḍighi bọ oogboom iiruẹn siẹn 25 asiạ, mị ko/mhiịn ghan iphẹn phọ siẹn otu iiruẹn phọ amhị. Mị ko/nhaghạn ghan dị opọ iyaạr phọ emitenhaan bọ kụ aḅilhẹ raaḅereghiạn mọ osạr owilhenhaạn opọ asoor bọ olhogh phọ. Mị ko/nhaghạn ghan ikpo onhụ ephomhoghiạn r’osạr owilhenhaạn phọ iphẹn.”
3. Eeghe kụ inyu bọ Denise osạr owilhenhaạn?
3 Eeghe kụ ilhoghonhaạn ḍighaạgh Denise omhoọgh eegharạ osạr owilhenhaạn? Odị agbirima ilọ eegharạ osạr owilhenhaạn phọ aZihova. (Mic. 7:18) Mem dị yira osereghiạn eegharạ osạr owilhenhaạn phọ aZihova, kinyu iyira osạr owilhenhaạn aani abunhọn.
4. Eeghe iyaạr kụ edị aZihova rawạ mọ oḍighi? (Efesọs 4:32)
4 AZihova rawạ mọ yira osạr ghan owilhenhaạn bunhọn oopho idiphọ odị rasạr ghan bọ kuwilhenhaạn iyira. (Bạl Efesọs 4:32.) Odị rawạ ni mọ ookolhobian osạr ghan owilhenhaạn abulọ upiomạn iyira. (Ps. 86:5; Luk 17:4) Siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn phọ, yira kooḅeghiọn iraạr araraạr dị kilhoghonhaạn ghan iyira ḍighaạgh obughẹ eegharạ osạr owilhenhaạn phọ ayira.
KA/ḄO MUDỊ IYAẠR PHỌ RE/PIN OLHOGHI ANẠ
5. Odaphạn Proverbs 12:18, ika kụ edị yira kologhoma mem dị oye uḍighi iyira iyaạr dị repin olhoghi ayira?
5 Eeni kepin ni esi ayira iboom mem dị oye aghaạph obobọ uḍighi iyira iyaạr, ekạr ekpaariọm mem dị aḍighi oyaghirị ayira obobọ olọ eghunotu ayira. (Ps. 55:12-14) Eeni amem, eephina phọ kekịgh mudị ugim iyira elekẹ. (Bạl Proverbs 12:18.) Kụ eeni yira kowạ ni oḅo mudị iyaạr phọ re/pin olhoghi ayira. Kuolọ oḍighi iduọn phọ keḅilẹ ekịgh mudị yira obilenhọm elekẹ phọ siphẹ esi phọ ugim bọ iyira. Eniin phọ eten phọ, eḍighi maạr dị yira oḅo mudị iyaạr phọ re/pin olhoghi ayira, pọ kuu/tughiạn mọ ophin olhoghi phọ ayira kagạ ni bịn aḍuạ elọ odị.
6. Ika kụ edị yira kotue ni omegheron mem dị oye uḍighi iyira iyaạr dị repin esi ayira?
6 Mem dị oye aḍighi iyaạr dị ephin olhoghi ayira, eeni eḅẹl iyaạr dị yira koḍighi pọ oghạgh olhoghi. ABaibul phọ bịn akaạph ni mọ iyaạr etue ni ekạgh olhoghi ayira. Kuolọ, uphụr ri iyira rurụ mọ ku/tolhonhaạn esi oghạgh olhoghi phọ. (Ps. 4:4; Efẹ. 4:26) Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị ipẹ yira rologhoma ghan bọ ketue ni inyu iyira oḍighi iyaạr omiteom. Oghạgh olhoghi ra/kọm ghan imạ kamiteom. (Jems 1:20) Ii, yira otue ni okạgh olhoghi mem dị oye aḍighi iyaạr dị ephin olhoghi ayira, kuolọ yira kụ kosopha mughumọ yira kokiọm ni ghisigh okạgh olhoghi obobọ obilhẹ.
Ii, yira otue ni okạgh olhoghi mem dị oye aḍighi iyaạr dị ephin olhoghi ayira, kuolọ yira kụ kosopha mughumọ yira kokiọm ni ghisigh okạgh olhoghi obobọ obilhẹ
7. Ighẹn odọ eephinha ekpom kụ edị yira kotue ni ologhoma mem dị oye uzoọm iyira ekarạph eten?
7 Mem dị uzoọm iyira ekarạph eten, yira otue ni ologhoma kirọ odọ eephinha ekpom. Esi omaạm, onyọ umaranhi dị oghol mọ Ann aḅẹm mọ: “Eghoroghọr amhị odẹ amhị awilhẹ ni onhiin amhị aphin oobia ayoor. Mị ulhoghoma mọ muḅitonhaạn imhị. Mem dị bidị omhạr ibạm anmụny, mị ulhoghoma mọ anmụny abidị mosighẹ esi amhị ḅilhẹ mọ bidị u/moọgh maạr oḍighinhom amhị.” Onyọ umaranhi dị oghol mọ Georgette aghaạph idị odị alhoghoma mem dị olom odị alhe emhạ, odị aḅẹm mọ: “K’eghoroghọr kụ edị yoor oḍighi righirị. Iyạl ayoor kụ ukọy ghan eten! Mị uḅonyonhu bịn azuan.” Onhọn onyọ umaranhi dị oghol mọ Naomi aḅẹm mọ: “Mị uu/tughiạn r’amem mọ olom amhị kubi imhị iduọn. Mem dị odị aghaạph mọ odị rapogh ghan sifoto aradaḅạ esi ibooghiạn, mị ulhoghoma mọ odị muukelheghi imhị aḅilhẹ ubi imhị.”
8. (a) Ighẹn kụ iniin ariphigh otuạn osạr owilhenhaạn abunhọn? (b) Eeghe asuọ kụ edị yira romoọgh ghan mem dị yira osạr owilhenhaạn bunhọn? (Miịn igbe phọ “Kokaạph Ika Eḍighi Maạr Dị Iyaạr Dị Oye Uḍighi Iyira Reeḅaghamhị Olhoghi Ayira?”)
8 Yira ko/tue opamaghạn raraạr dị abunhọn awe kokaạph obobọ uḍighi iyira, kuolọ yira kotue ni opamaghạn ipẹ yira komegheron bọ. Kụ ibadị amem, emạ eten omhegheron pọ osạr owilhenhaạn. Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị yira opomoghiạn aZihova, kụ odị rawạ ghan mọ osạr ghan owilhenhaạn bunhọn. Eḍighi maạr dị yira u/sạr ubilhenhaạn ḅilhẹ yira oghiọm ghisigh oghạgh olhoghi, pọ eeni yira kozọ eten elologhi obobọ okọm iiḅaghamhị ongọ loor ayira. (Prov. 14:17, 29, 30) Lọgh elhegh idị onyọ umaranhi dị oghol mọ Christine aghaạph. Odị aḅẹm mọ: “Mem dị iyaạr repin olhoghi amhị mị ra/gbor ghan kayịgh. Imhị ri/phụ ghan olhe egey eḍien. Mị ra/kuamhị ghan kanhaanhị, kụ rikparanhaạn ghan imhị ophamhaghạn ophin olhoghi amhị. Kụ iphẹn phọ retir ghan ni eten phọ epẹ mị razoọm ghan bọ olom mọ amhị r’abunhọn.”
9. Uḍighi ika kụ ekpẹ bọ dị yira kobilhẹ oghạgh olhoghi?
9 Ghalhamọ opọ upiomạn bọ iyira o/ru ni olhọm osạr owilhenhaạn, yira kotue ni okome eephinha phọ. Ika? Georgette, oghaạph bọ oghol epẹ omhạn aḅẹm mọ: “Isighẹ ni mem, kuolọ mị uwilhẹ ni oghaghạm olhoghi ogbaany olom mọ amhị uwilhẹ bọ imhị alhe emhạ. Kụ iphẹn phọ iḍighi ni idị mị amhoọgh eboom eephọ.” Mem dị yira owilhẹ oghạgh olhoghi, pọ yira ko/meera oghạgh olhoghi phọ atir eten phọ epẹ yira rozoọm ghan bọ bunhọn. Yira roḍighi ghan loor ayira imạ mem dị yira u/gbon mun ipẹ emite bọ, kụ oghiọm ghisigh oghelhọm ghuḍum. (Prov. 11:17) Kuolọ kokaạph ika eḍighi maạr dị nạ aghiọm ni ghisigh rakạgh olhoghi ḅilhẹ nạ uu/kolhobian osạr owilhenhaạn?
IDỊ NẠ KATUE ABILHẸ OGHẠGH OLHOGHI
10. Eeghe kụ iḍighi kụ ewạ bọ dị yira kongọ loor phọ ayira mem orue oḍighi idị oghạgh olhoghi phọ ayira kaḍuạ? (Miịn kẹn afoto phọ.)
10 Eeghe kụ kelhoghonhaạn nyinhạ ḍighaạgh okpạr opu oghạgh olhoghi? Eniin eten pọ ongọ amem loor phọ anạ. Mem dị oye aḍighima iyaạr kụ aphughọl rooghọ, kesighẹ ni mem kụ oye phọ amoon. Igina phọ kẹn ni, kesighẹ ni mem kụ oghạgh olhoghi phọ ayira aḍuạ kụ yira ogbi ookolhobian osạr owilhenhaạn k’ekpom.—Eccl. 3:3; 1 Pit. 1:22.
Mem dị oye aḍighima iyaạr kụ aphughọl rooghọ, kesighẹ ni mem kụ oye phọ amoon. Esi iduọn phọ, kesighẹ ni mem kụ oghạgh olhoghi phọ ayira aḍuạ (Miịn ekpịgh phọ 10)
11. Ika kụ idị iiḅereghị kelhoghonhaạn nyinhạ ḍighaạgh orue osạr ghan owilhenhaạn?
11 Ḅeeḅereghị mọ aZihova alhoghonhaạn nyinhạ ḍighaạgh osạr owilhenhaạn.c Ann, oghaạph bọ oghol epẹ omhạn aghaạph ni idị iiḅereghị elhoghonhaạn nyodị ḍighaạgh. Odị aḅẹm mọ: “Mị uuḅereghị alhọm aZihova osạr owilhenhaạn atorobọ oye siphẹ eghunotu phọ ayoor esi araraạr dị yoor u/ḍighi agey. Kụ mị agẹ ḍinyạ aghiọm odẹ phọ amhị r’omhoom anhịr phọ odị, kụ mị aḅenhị bidị mọ mị masạr abilhenhaạn bidị.” Ann aḅẹm mọ, oḍighi iduọn phọ i/dugh. Kuolọ “mị aḍuom ni olhoghi mọ esi otuughaạny osạr owilhenhaạn phọ aZihova, eeni kenyu ni odẹ phọ amhị r’anhịr phọ odị oru otuughạ aani ilọ aZihova.”
12. Uḍighi ika kụ ekpẹ bọ dị yira koḍuom olhoghi aZihova kparipẹ r’ipẹ yira olhoghoma bọ? (Proverbs 3:5, 6)
12 Ḍuom olhoghi aZihova, ki/pẹ nạ alhoghoma bọ. (Bạl Proverbs 3:5, 6.) AZihova alegheri ni ipẹ kinhighenhaạn bọ iyira oomo amem. (Isa. 55:8, 9) R’amem r’amem aZihova iyira ku/ḅenhị oḍighi iyaạr dị kingọ iyira iiḅaghamhị. Kụ iḍighi kụ, mem dị odị uḅenhị iyira mọ osạr owilhenhaạn ghan, pọ okuphom ni owol mọ eḍighi ni ilọ asuọ ayira. (Ps. 40:4; Isa. 48:17, 18) Ḍieriphọ aḍighaạgh phọ, eḍighi maạr dị yira orolhonhaạn esi ipẹ yira olhoghoma bọ, pọ eeni yira ko/tue osạr obilhenhaạn. (Prov. 14:12; Jer. 17:9) ANaomi, oghaạph bọ oghol epẹ omhạn, aḅẹm mọ: “Eḅẹl amem mọ, mị ulhoghoma mọ iduọn mị u/sạr bọ ubilhenhaạn olom mọ amhị aphogh ghan bọ sifoto aradaḅạ phọ enighẹ ni. Mị ughiilhaan ghan mọ mị asạr awilhenhaạn nyodị, pọ odị kaḅilhẹ ni akị apogh sifoto aradaḅạ phọ obobọ abulha eephinha phọ odị makọm bọ ungọ imhị. Kụ mị aatughiạn ghan mọ aZihova anaghanhạn ni ipẹ mị alhoghoma bọ. Kuolọ mị uru ni alhọgh elhegh mọ iduọn aZihova anhaghanhạn bọ ipẹ mị alhoghoma bọ, pọ i/mạ imiteom mọ odị ameeraam ni ipẹ phọ. AZihova alegheri ni ipẹ mị alhoghoma bọ ḅilhẹ mọ kesighẹ ni mem kụ eephinha phọ egbi oḍuạ, kuolọ odị rawạ ni mọ mị usạr kẹn ni ubilhenhaạn.”d
TUUTUGHIẠN RARAẠR DỊ KELHOGHONHAẠN NYINHẠ ḌIGHAẠGH OSẠR OWILHENHAẠN
13. Odaphạn Rom 12:18-21, eeghe kụ edị ewạ mọ oḍighi?
13 Osạr owilhenhaạn oye dị upiomạn iyira epelhom oḅẹm mọ yira ko/kaạph ipẹ oye phọ uḍighi bọ iyira. Eḍighi maạr dị opọ upiomạn bọ iyira aḍighi onyọ umor obobọ umaranhi, pọ aḍiigbu ayira pọ owạ eephọ. (Mat. 5:23, 24) Kparipẹ r’oghạgh olhoghi, onmạ ghụn ighirigiir kụ owilhẹ oḍighi oḅulhemhian. (Bạl Rom 12:18-21; 1 Pit. 3:9) Eeghe kụ kilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh oḍighi iphẹn phọ?
14. Eeghe kụ edị yira kokparaghạ oḍighi, kụ eeghe kụ iḍighi?
14 Yira okparaghạ ghan omhiịn oye phọ upiomạn bọ iyira eten phọ epẹ aZihova amhiịn bọ nyodị. AZihova asopha omhiịn ghan igey araagharạ awe. (2 Chron. 16:9; Ps. 130:3) Yira rowạ omhiịn ikarạph araagharạ oye pọ ikarạph phọ bịn kụ edị yira kogbon. Kụ yira rowạ omhiịn igey araagharạ oye pọ igey araagharạ oye phọ kụ edị yira komiịn. Eḍighi maạr dị yira omhiịn ghan igey araagharạ abunhọn, pọ kidughanhaan ni iyira osạr owilhenhaạn abidị. Esi omaạm, onyọ umor dị oghol mọ Jarrod aḅẹm mọ, “ridughanhaan ghan imhị agey osạr owilhenhaạn onyọ umor dị upiomạn imhị mem dị mị aatughiạn igey araraạr dị odị raḍighi ghan dị iḅeraạn imhị.”
15. Eeghe kụ iḍighi kụ oḅenhị oye mọ mị masạr awilhenhaạn nyinhạ ketue bọ ni elhoghonhaạn nyinhạ ḍighaạgh?
15 Enhọn iyaạr dị emhạn maạr dị nạ kaḍighi pọ oḅenhị oye phọ mọ nạ masạr abilhenhaạn nyodị. Eeghe kụ iḍighi? Lọgh elhegh idị aNaomi, oghaạph bọ oghol epẹ omhạn aghaạph: “Olom mọ amhị upuru imhị mọ, ‘Nạ masạr ri uwilhenhaạn imhị ḍughụm?’ Mem mọ mị aphoghoghomhi bọ onhụ amhị oḅenhị odị mọ, ‘mị masạr awilhenhaạn nyinhạ,’ mị u/tue ukaạph iyaạr. Pọ kụ amem dị mị arue alhegheri mọ mị ko/sạr owilhenhaạn nyodị k’ekpom. Iduọn esighẹ bọ rekị, mị urue ni aḅenhị nyodị ikpo onhụ phọ ipẹ emhoọgh bọ ni iboom iikpọ, ‘mị masạr awilhenhaạn nyinhạ.’ Izin phọ eelhelheghian bọ riḍien olom mọ amhị iḍeenhaan mọ ekpom mọ odị mephooph, kụ mị phọ kẹn mamhoọgh eephọ ekpom. Egbi k’amem mọ amuphẹ phọ, mị maḅilhẹ aḍuom nyodị olhoghi kụ yoor oḅilhẹ oḍighi igbogh arighirị.”
16. Nạ matuughạ eeghe ilọ osạr owilhenhaạn?
16 AZihova rawạ mọ yira osạr ghan owilhenhaạn bunhọn. (Kọl. 3:13) Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, etue ni ikparanhaạn ni iyira osạr owilhenhaạn abunhọn. Kuolọ yira kotue ni, eḍighi maạr dị yira u/tolhonhaạn oghạgh olhoghi kụ yira olhọgh ikuph oḍighi idị ophin olhoghi phọ ayira kaḍuạ. Bịn yira kotue ni ootughiạn ghan raraạr dị kilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh osạr owilhenhaạn.—Miịn igbe phọ “Iraạr Araraạr Dị Nạ Kaḍighi Orue Osạr Owilhenhaạn.”
GBON SUỌ OSẠR GHAN OWILHENHAẠN
17. Eeghe asuọ kụ edị yira komoọgh mem dị yira osạr owilhenhaạn ghan bunhọn?
17 Yira omoọgh ni ibadị ariphigh otuạn ghan osạr owilhenhaạn. Ooḅeghiọn iniin. Eḅẹl phọ, yira rotuughaạny ghan Odẹ onmạ ighirigiir phọ ayira, Zihova. (Luk 6:36) Omhunhenhiom iyạl, yira roḍeenhaan ghan mọ yira osereghiạn ni osạr owilhenhaạn phọ aZihova. (Mat. 6:12) Omhunhenhiom iraạr, yira komoọgh omhoon aloor ḅilhẹ r’igey asiya r’abunhọn.
18-19. Eeghe kụ keḍuạ emite mem dị yira osạr owilhenhaạn oye?
18 Mem dị yira osạr owilhenhaạn bunhọn, yira otue ni omoọgh ḍisẹph dị yira u/seere olhoghi. Esi omaạm, lọgh elhegh idị emitenhaan Denise, oghaạph bọ oghol epẹ omhạn. Mem mọ odị asạr bọ awilhenhaạn oye phọ azạm bọ moto phọ abidị, odị o/lhegheri mọ oye phọ magbiighi osina mem dị odị aghị otu iiruẹn phọ arigheel. Toroboiperolbọ, osạr owilhenhaạn phọ aDenise atir ri nyodị iboom, bịn odị amhiigh otuughạ aani aBaibul phọ r’Abugbaanhaạn AZihova.
19 Eeni yira kootughiạn mọ ekpạr ri iboom osạr owilhenhaạn oye dị upiomạn iyira. Kuolọ, eḍighi ni iyaạr dị kingọ iyira suọ. (Mat. 5:7) Esi iduọn phọ, oḍighi oomo ipẹ yira kotue bọ otuughaạny osạr owilhenhaạn phọ aZihova.
AḌUỌR PHỌ 125 “Happy Are the Merciful!”
a Monme iniin asiḍien.
b Mem dị adọl dị erọl idiphọ phọ emite, torobọ onyọ aKristẹn kụ kasopha ipẹ odị kaḍighi bọ.
c Pogh sividio asuọr aBrokastịn phọ “Forgive One Another,” “Forgive Freely,” ḅilhẹ “Friends Again” siphẹ jw.org.
d Ii, ophogh ghan asifoto aradaḅạ eḍighi ni ikarạph ḅilhẹ kẹn repin ghan ni, kuolọ aBaibul phọ o/ḅẹm mọ otuạn iduọn phọ oseere anhịr ayira obobọ oḅạm ikpoki.