Ès Lézòm Sa Doubout Ladjè Èk Vyolans?

Moun ka goumen pou diféwan wézon. Adan moun ka goumen paski yo kwè gouvèdman sa fè bagay vini pli mèyè, adan ka goumen paski yo vlé wiplasé gouvèdman-an, èk adan ka goumen paski la ni twòp enjistis èk yo vlé wè an chanjman. La ni sa ki ka goumen pou tè èk pou bagay ki an nati tèl kon lwil. Osi, la ni sa ki ka goumen akòz di diféwan wipinyon lè i vini pou wilizyon èk kilti. Mé kwèsyon-an sé: Kisa lézòm ka fè pou doubout goumen-an èk fè lapé? Ès ou kwè éfò yo kay ni siksé?

A torn photograph of construction workers in a building that is under construction, discussing the project.

SÉ GOUVÈDMAN-AN KA ÉSÉYÉ POU FÈ BAGAY VINI PLI MÈYÈ

Sa yo vlé fè: Yo vlé fè lavi moun pli mèyè. Pòvté sé yonn an sé wézon-an pouki moun ka lévé wévòt.

Wézon-an i difisil pou yo fè’y: Gouvèdman simyé dépansé lajan yo asou bagay militè. Pou ègzanp, an lanné 2022, owon latè-a, yo dépansé pli pasé twant kat bilyon yon san milyon «34,100,000,000» dòla lajan Méwitjen pou fè lavi moun pli mèyè. Mé menm lanné sala, yo dépansé pli pasé katwiven senk bilyon, dé san senkant milyon «85,250,000,000» dòla lajan Méwitjen asou bagay militè.

“Nou ka dépansé pli lajan èk lòt bagay pou édé moun ki té afèkté pa ladjè pasé sa nou ka dépansé asou bagay pou anpéché ladjè èk fè lapé.”—António Guterres, secretary-general of the United Nations.

Sa Bib-la ka di: Sé gouvèdman-an èk ògannizasyon yo sa édé lé pòv, mé yo pa kay sa janmen tiwé pòvté konplètman.—Ditonronnonmi 15:11; Mafyou 26:11.

A torn photograph containing two hands shaking in agreement.

SÉ GOUVÈDMAN-AN KA FÈ AGWÉMAN LAPÉ

Sa yo vlé fè: Yo vlé anpéché chikann pété èben wanjé dézagwéman yo. Konsa, yo ka palé épi yonn a lòt konsèné sitiwasyon-an, èk yo ka dakò pou fè bagay ki kay an bennéfis tout moun.

Wézon-an i difisil pou yo fè’y: Adan gouvèdman pa vlé négosiyé. Adan di yo pa vlé bay lòt-la anyen. Èk adan anni pa ka dakò épi agwéman-an. An plis di sa, sé agwéman-an yo ka fè-a pou tjenn lapé-a, sa kasé byen ézé.

“Sé agwéman-an sé gouvèdman-an ka fè-a pa ka toujou ni siksé. Délè, sé agwéman-an pa an bennéfis tout moun, èk sa ka mennen pli chikann èk ladjè.”—Raymond F. Smith, American Diplomacy.

Sa Bib-la ka di: Moun ni pou “fè kon [yo] pé pou viv an lapé èk tout moun.” (Sam 34:14) Mé moun jòdi jou ‘pa fidèl, . . . , pa vlé ni pyès agwéman, . . . èk twèt.’ (2 Timòfi 3:1-4) Èk akòz di sa, i difisil pou politisyen ki sensè wanjé sé pwòblenm-lan ki ka annékòz ladjè.

SÉ GOUVÈDMAN-AN VLÉ DÉTWI TOUT FÈMAN ÈK AMINISYON

Sa yo vlé fè: Yo vlé détwi tout fèman èk aminisyon yo ka sèvi pou goumen ladjè. Èspwèsman bagay tèl kon pwézon, bonm, èk bagay ki ka fè moun tonbé malad. Èk si sa pa posib, yo vlé ni mwens fèman èk aminisyon.

Wézon-an i difisil pou yo fè’y: An chay di lè, sé nasyon-an pa ka dakò pou détwi èben ni mwens fèman paski yo pè yo kay pèd pouvwa yo èben abilité-a pou fè défans kò yo. Bon, menm si yo détwi tout sé fèman-an yo ni, yo pa sa éliminé sé wézon-an moun ka goumen.

“An chay an sé gouvèdman-an ki té pwonmèt pou détwi sé fèman-an apwé lanné 1991 pa té tjenn pwonmèt yo. Osi, yo pa té pwan démach pou fè latè pli sòv, èk pou ni mwens dézagwéman ant sé diféwan péyi-a. Si yo té fè sé bagay sala, latè-a té kay on plas ki pli sov.”—“Securing Our Common Future: An Agenda for Disarmament.”

Sa Bib-la ka di: Moun sipozé abandonnen fèman èk “bat sab yo pou fè yo tounen fak.” (Izaya 2:4) Èk osi, yo ni pou tiwé tout hayisans èk vyolans an tjè yo.—Mafyou 15:19.

A torn photograph of a group of national leaders sitting around a table together. They all sign a copy of the same document.

SÉ NASYON-AN KA VINI ANSANM POU ANPÉCHÉ LADJÈ PÉTÉ

Sa yo vlé fè: Sé nasyon-an vlé vini ansanm kon on gwoup pou fè défans yonn a lòt. Yo ka kwè on lòt nasyon pa kay vlé koumansé goumen épi népòt di yo paski nasyon sala kay wéyalizé si i touché yonn, i kay ni pou goumen kont yo tout.

Wézon-an i difisil pou yo fè’y: Menm si on gwoup nasyon ka mennasé èk di si yo touché yonn, yo kay ni pou goumen kont yo tout, sa pa vlé di yo kay ni lapé. Ou wè, sé nasyon-an pa ka toujou tjenn pwonmèt yo. Èk osi, yo pa ka toujou dakò asou ki mannyè èk ki lè pou pwan aksyon.

“Ni League of Nations ni United Nations té twavay wèd pou édé sé nasyon-an pou ni on bon wilasyon, mé sa pa té anpéché ladjè.”—“Encyclopedia Britannica.”

Sa Bib-la ka di: Anpil di lè, i pli mèyè pou pli moun twavay ansanm. (Ékléziyastis 4:12) Kanmenm, gouvèdman lézòm pa sa mennen lapé. Mi sé sa Bib-la di: “Pa mété konfyans ou an pyès chèf; lézonm pa sa sové’w. Lè yo mò, yo ka witounen lapousyè. Wi, menm jou sala tout plan yo ka fini nèt.”—Sam 146:3, 4, Today’s English Version.

Magwé sé nasyon-an ka twavay wèd pou ni lapé, nou ni ladjè toujou.