On Bèl Èspwa Pou Tan Ki Ka Vini

“La kay ni lè ki kay difisil asou dènyé tan-an.”​—2 TIMÒFI 3:1.

ÈS ou ja tann konsèné​—ében èspéyansé​—népòt an sé mové bagay sala?

● On mové maladi ki tjwé an chay moun.

● On lafen ki tjwé plizyè san moun.

● On twanblanntè ki tjwé plizyè mil moun, èk détwi kay an chay lòt moun.

An sé atik sala, ou kay apwann yonndé pwen ki byen antéwésan konsèné sé bagay sala. Èk sa kay annékòz ou pou byen katjilé sitiwasyon-an an latè-a jòdi jou. Ou kay osi apwann, Bib-la té ja di nou té kay èspéyansé sé bagay sala diwan “dènyé tan-an.”

Nou kay diskité sis (6) pwofèsi ki ka akonpli jòdi jou. Mé, enfòmasyon sala sé pa pou fè’w wè, nou ka viv adan on latè ki plen pwoblenm. San dout, sa sé on bagay ou ka wè pou kò’w. Pito sa, enfòmasyon-an an sé atik-la kay ba’w èspwa, paskè i kay édé’w pou wè, “dènyé tan-an” kay bout toutalè. Konsa, la ni bon wézon pou kwè, bagay kay vini pli mèyè touswit. Nou kay osi konsidiwé sa moun ka di konsèné pwèv ki ka moutwé, sé diféwan pwofèsi sala ka akonpli.

Pwofèsi 1. Twanblanntè

“La kay ni mové twanblanntè.”​—LOUK 21:11.

● Winnie, sé on ti manmay sèz (16) mwa. Yo tiwé’y anba dibwi-a an péyi Ayiti. Sé moun-lan ki té ka bay nouvèl-la konsèné dézas-la tann li ka plenn. Ti manmay-la té chapé anba twanblanntè-a, mé pawan’y mò.

KISA PWÈV-LA KA MOUTWÉ? Pli pasé twa san mil (300,000) moun mò, lè on mové twanblanntè soukwé péyi Ayiti an mwa Janvyé lanné dé mil dis (2010). An menm di tan-an, pli pasé yon milyon (1,000,000) moun pèd kay yo èk yo pa té ni pyès koté pou wèsté. Magwé twanblanntè-a an Ayiti té byen téwib, sa pa té pwèmyé fwa-a mové twanblanntè ka fèt. Ant mwa Avwi lanné dé mil nèf (2009), èk mwa Avwi lanné dé mil dis (2010), apipwé dizwit (18) mové twanblanntè fèt oliwon latè-a.

KISA MOUN KA DI? Sé pa pou di la ni pli twanblanntè. Gwanmèsi tèknòlòji, i pli alèz pou nou konnèt sa ki ka fèt owon latè-a. Konsa, sa ki ka fèt sé sa, nou ka twapé pli enfòmasyon pasé moun an tan pasé.

ÈS SA MOUN KA DI-A VWÉ? Konsidiwé ti pwen sala: Bib-la pa ka pézé asou kantité twanblanntè la kay ni diwan dènyé tan-an. Kanmenm, Bib-la di la kay ni “mové twanblanntè” adan “diféwan plas.” Èvèk sa sé yonn an sé bagay-la ki té kay moutwé, nou ka viv an dènyé tan-an.​—Mak 13:8; Louk 21:11.

KISA OU KWÈ? Ès nou ka wè mové twanblanntè ka fèt, menm kon Bib-la té di?

Twanblanntè sé yonn an sé pwofèsi-a ki ka akonpli apwézan. Mé pitèt sa pa ka bay asé pwèv ki, nou ka viv an dènyé tan-an. Konsa, annou konsidiwé on lòt pwofèsi ki ka akonpli jòdi jou.

[Blurb]

“Nou [sé siyantis-la ki ka étidyé latè-a] ka kwiyé yo gwo twanblanntè. Mé tout lòt moun ka gadé yo kon bagay ki byen téwib.”—KEN HUDNUT, “U.S. GEOLOGICAL SURVEY.”

[Picture Credit Line]

© William Dannyèls/Panos Pictures

Pwofèsi 2. Lafen

“La kay ni lafen.”​—MAK 13:8.

● Yon nonm wivé vilaj Quaratadji an péyi Niger, ka gadé pou èd. Fwè’y, sésé’y, èk lòt moun an fanmi’y wivé la osi. Yo sòti an plas ki pli fon an péyi-a, èk yo alé an vilaj Quaratadji pou chapé anba lafen. Nonm-lan kouché pa kò’y asou on swipyé atè-a. Pou ki wézon i pa kò’y? Sidi, chèf vilaj-la di, sé paski “i pa sa swen [fanmi’y] èvèk i pa sa kontiné gadé yo an zyé.”

KISA PWÈV-LA KA MOUTWÉ? Oliwon latè-a, pwèskè yonn (1) an chak sèt (7) moun pa ka twapé asé manjé toulé jou. Sitiwasyon-an pli mové an sé péyi-a an Afwik ki an soud dézè ‘Sahara-a.’ An sé péyi sala, yonn (1) an chak twa (3) moun pa ka twapé asé manjé pou nouwi yo. Pou édé’w konpwann kisa sa vlé di, imajiné on fanmi ki ni twa (3) moun: on papa, on manman, èk on ti manmay. Si yo ni asé manjé pou sèlman dé (2) moun an fanmi-an, papa-a épi manman-an kay kité ti manmay-la manjé bouden’y plen. Mé, ant manman-an épi papa-a, yon moun kay wèsté fen. Kilès di yo ki kay wèsté fen? Papa-a ében manman-an? Sa sé chwa-a fanmi-an ni pou fè chak jou.

KISA MOUN KA DI? Latè-a ka pwodwi pli pasé asé manjé pou tout moun twapé. Lézòm annèk ni pou mennajé sé bagay-la ki asou latè-a pli mèyè.

ÈS SA MOUN KA DI-A VWÉ? Lavéwité-a sé sa, apwézan, fama sa pwodwi pli manjé pasé avan. Èk i pli alèz pou yo mennen pwodwi yo an diféwan plas pou vann. Konsa, i té kay bon si sé gouvèdman-an té sa sèvi manjé-a latè-a ka pwodwi pou doubout lafen toupatou. Mé magwé yo ja fè an chay éfò pou konmen tan, lézòm p’òkò éwisi doubout lafen.

KISA OU KWÈ? Ès Mak 13:8 ka fèt vwé jòdi jou? Magwé lézòm ja fè an chay pwogwé lé’y vini pou tèknòlòji, ès lafen ka kontiné afèkté moun oliwon latè-a?

Souvan, twanblanntè épi lafen ka mennen on lòt pa, an sin-lan ki ka moutwé nou ka viv an dènyé tan-an. Annou gadé pa sala an lòt atik-la.

[Blurb]

“Pli pasé yon tyè an sé manmay-la ki ka mò épi maladi nimonya, wilachman, èk lòt maladi té sa sové si yo té ni asé bagay pou manjé.”—ANN M. VENEMAN, MOUN-LAN KI TÉ DIWÈKTÈ-A POU ÒGANNIZASYON-AN YO KA KWIYÉ “UN CHILDREN’S FUND.”

[Picture Credit Line]

© Paul Lowe/Panos Pictures

Pwofèsi 3. Maladi

‘Moun kay . . . soufè épi maladi ki byen téwib.’​—LOUK 21:11, Contemporary English Version.

● Bonzali, sé on nonm ki ka twavay kon yon ofisyé santé pou piblik-la, adan on péyi an Afwik koté sé moun-lan ka goumen ladjè épi yonn a lòt. An vil-la koté Bonzali ka wété-a, la ni twavayè ki ka fouyé pou bagay tèl kon chèbontè, sab, èk lòt bagay kon sa. Adan sé twavayè sala ka mò épi maladi-a yo ka kwiyé “Marburg virus,”a èvèk Bonzali ka fè sa’y pé pou djéwi yo. I ja mandé sé ofisyé-a adan an pli gwo vil pou èd, mé yo pa ka wéponn li. Finalman, apwé kat (4) mwa, yo voyé èd, mé Bonzali ja mò. I twapé maladi ‘Marburg virus-la’ hòd sé menm moun-lan i té ka éséyé pou djéwi-a.

KISA PWÈV-LA KA MOUTWÉ? Anpanmi sé pli mové maladi-a moun ka twapé, sé maladi ki ka afèkté fwisi mòl-la (tèl kon nimonya), maladi ki ka bay moun wilachman, “HIV” èk sida, tibi, épi maladi-a yo ka kwiyé “malaria.” Sé senk (5) kalité maladi sala tjwé pwèskè wonz (11) milyon moun an yon lanné. Pou di sa on lòt mannyè, diwan yon lanné, sé maladi sala tjwé apipwé yon moun chak twa (3) sèkon.

KISA MOUN KA DI? La ni pli moun asou latè-a paskè, pòpilasyon latè-a ka kontiné agwandi. Konsa, i ka fè sans ki, la ni pli moun ki ka tonbé malad.

ÈS SA MOUN KA DI-A VWÉ? Sé vwé, pòpilasyon latè-a ja agwandi an chay. Mé, abilité lézòm pou idantifyé, kontwolé, èk twété maladi ja vini pli mèyè osi. Konsa, ès maladi èk éfé-a i ka ni asou lézòm pa sipozé bésé? Mé sé pa sa ki ka fèt. Anfen, pito i vini pli mèyè, bagay ka vini pli mové.

KISA OU KWÈ? Ès moun ka soufè épi maladi ki byen téwib, menm kon Bib-la té di?

Twanblanntè, lafen, épi maladi, sé bagay ki ka afèkté milyon di moun. Mé la ni konmen milyon moun ki ka soufè paski lòt moun ka maltwété yo. Anfen, an chay moun ka soufè anba lanmen sé menm moun-lan ki sipozé pwotéjé yo-a. Annou wè kisa Bib-la té di konsèné sa.

[Footnote]

[Blurb]

“Si on lyon ében on lòt bagay manjé’w, sa sé on bagay ki byen téwib. Mé lè ou ni on mové maladi andidan’w ka manjé’w, èk ou ka wè lòt moun ka twapé menm maladi sala, sa sé on bagay ki byen téwib osi.”—EPIDEMIOLOGIST MICHAEL OSTERHOLM.

[Picture Credit Line]

© William Dannyèls/Panos Pictures

Pwofèsi 4. Moun Pa Ni Natiwèl

‘Moun pa kay ni . . . pyès natiwèl pou fanmi yo.’​—2 TIMÒFI 3:1-3, God’s Word Bible

● Chris ka twavay épi yon ògannizasyon an nò péyi Wales, ki ka édé moun ki ka sibi vyolans an fanmi-an. I di: “Mwen ka chonjé, yon jou, an madanm vini. Sé on madanm mwen té ja wè. Mé jou sala, yo té bat li tèlman mové, m’a té menm wè sé li ki té la.” Chris di ankò, “La ni lòt madanm ki ka vini, èvèk sé bagay-la yo ka sibi-a ja kwazé yo si tèlman, yo pa sa menm gadé’w. Yo ka tjenn tèt yo atè.”

KISA PWÈV-LA KA MOUTWÉ? I byen konmen pou tan konsèné moun ki ka abizé manmay adan an mannyè sèksyouwal. Anfen, an yon péyi an Afwik, yonn (1) an chak twa (3) madanm té ni mové èspéyans sala, lè yo té piti. Osi, yo fè on “survey” an menm péyi sala an Afwik, èvèk yo apwann, pli pasé yon tyè an sé nonm-lanm ka kwè, si yo bat madanm yo la pa ni anyen an sa. Mé, sé pa madanm tousèl ki ka sibi vyolans an fanmi-an. Pou ègzanp, an péyi Canada, pwèskè twa (3) an chak dis (10) nonm ja èspéyansé madanm yo ka bat yo, ében abizé yo an lòt mannyè.

KISA MOUN KA DI? Jòdi jou, bagay ki ni pou fè épi vyolans an fanmi-an ka twapé pli antansyon pasé avan. Mé, moun té ka toujou sibi vyolans an fanmi-an.

ÈS SA MOUN KA DI-A VWÉ? Sé vwé, an sé lanné-a ki pasé-a, moun ka fiksé pli antansyon asou vyolans an fanmi-an. Mé, menm si la ni pli moun ki konnèt konsèné vyolans an fanmi-an, ès sa ka annékòz yo pou moutwé pli natiwèl an fanmi yo? Non. Anfen, apwézan la ni pli moun ki pa ka moutwé natiwèl an fanmi yo.

KISA OU KWÈ? Ès 2 Timòfi 3:​1-3 ka fèt vwé jòdi jou? Ès la ni an chay moun ki pa ni kalité natiwèl-la yo sipozé ni pou fanmi yo?

Senkyenm pwofèsi-a ou ka wè fèt vwé ni pou fè épi plannèt nou, latè-a. Annou wè kisa Bib-la ka di asou sijé sala.

[Blurb]

“Vyolans an fanmi-an sé yonn an sé kwim-lan moun ka séwé pli. On nonm pé bat madanm li apipwé twant senk (35) fwa, avan madanm-lan alé oti polis.”—“A SPOKESWOMAN FOR WALES DOMESTIC ABUSE HELPLINE.”

Pwofèsi 5. Lèzòm Ka Détwi Latè-a

“[Bondyé kay] détwi sé moun-an ki ka détwi latè sala.”​—WÉVÉLASYON 11:18.

● Misyé Pirri ka anmasé diven pyé palmis an vil Kpor an péyi Nigeria, èk sé sa’y ka vann pou’y sa manjé on pen. Mé i pa sa fè sa ankò, paskè an chay lwil désann an ‘Niger Dèlta-a’ èvèk lwil-la donmajé sé pyé palmis-la. Misyé Pirri di: “[Lwil-la] ka tjwé sé pwéson-an, i ka détwi lapo nou, èk i ka gaté sé lawivyè nou-an.” I di ankò, “apwézan mwen pa ni pyès lòt mannyè pou fè on ti lajan pou mwen viv.”

KISA PWÈV-LA KA MOUTWÉ? Silon sa adan moun ki ni gwo endikasyon ka di, an chay zòdi ka antwé an lanmè-a chak lanné. Apipwé senkant (50) pousan an zòdi sala sé bagay plastik, èvèk sa kay wèsté an lanmè-a pou plizyè san lanné avan i pouwi. Apa di sé bagay-la lézòm ka fè ki ka détwi latè-a, yo ka osi gaspiyé sé bèl bagay-la an nati byen vit. Èk sé bagay-la yo ka gaspiyé-a, sé bagay nou bizwen pou sipòté lavi asou latè-a. Wichach ka moutwé, latè-a ka pwan yon lanné épi senk (5) mwa, pou fè sé bagay-la lézòm ka sèvi an yon lanné. Silon yon wapò an papyé nouvèl-la Sydney Morning Herald, an péyi Australia, “Si pòpilasyon latè-a kontiné agwandi kon’y ka alé-a, èk moun kontiné gaspiyé sé bèl bagay-la an nati kon yo ka fè-a, bò lanné dé mil twant senk (2035), nou kay bizwen dé (2) Latè.”

KISA MOUN KA DI? Lézòm savan, yo sa twapé bon mannyè pou wanjé sé pwoblenm sala, èk sové latè-a.

ÈS SA MOUN KA DI-A VWÉ? Wi, la ni an chay moun épi gwoup ki ka twavay wèd pou fè moun konnèt sé diféwan pwoblenm-lan ki ka afèkté nati. Mé wonnman, lézòm ka kontiné sali latè-a èk détwi nati pli pasé yo té ka fè avan.

KISA OU KA KWÈ? Ès nou pa bizwen Bondyé pou sovè plannèt nou, latè-a, menm kon i pwonmèt pou fè?

Apa di sé senk (5) pwofèsi-a nou ja konsidiwé-a, Bib-la té osi di, la té kay ni bon bagay ki té kay fèt diwan dènyé tan-an. Annou gadé yon ègzanp di sa, an sizyenm pwofèsi-a nou kay konsidiwé.

[Box]

Ès Bondyé Wèskonsab Pou Sé Mové Bagay-la Ki Ka Fèt-la?

Bon, kon sé Bib-la ki di, nou té kay wè sé mové bagay-la ki ka fèt oliwon nou-an, ès sa vlé di, Bondyé wèskonsab pou sé mové bagay sala? Ès Bondyé ka annékòz nou pou soufè? Ou sa twapé bon wépons pou sé kwèstyon sala an lison 26, an liv-la Ou Sa Ni On Bon Lavi Pou Tout Tan!. Sé Tèmwen Jéhova ki ka pibliyé liv sala.

[Blurb]

“Mwen ka santi akwèdi mwen té ni on ti moso pawadi, èvèk ti moso pawadi-a vini on plas koté moun ka jété zòdi ki danjéwé.”—ERIN TAMBER, YON MOUN KI TÉ KA WÈSTÉ ASOU ‘GULF COAST-LA’ AN LANMÉWIK. SÉ SA I DI KONSÈNÉ SA KI TÉ FÈT LÈ LWILL TÉ KOULÉ AN ‘GULF OF MEXICO’ AN LANNÉ 2010

[Picture Credit Line]

U.S. Coast Guard photo

Pwofèsi 6. Twavay Pwèchman-an Ka Fèt Oliwon Latè-a

“Moun kay pwéché Bon Nouvèl-la . . . toupatou an latè-a.”​—MAFYOU 24:14.

● Vaiatea ka wèsté asou an ti lilèt ki byen lwen an ‘Pacific-la.’ Ti lilèt-la i ka wèsté asou-a, sé yonn ki anpanmi gwoup lilèt-la yo ka kwiyé Tuamotu. Tuamotu ni pwèskè katwiven (80) ti lilèt, mé sé sèlman apipwé sèz mil (16,000) moun ki ka wèsté la. Magwé sa, Vaiatea épi sé vwézinaj li-a ja palé épi Tèmwen Jéhova. Ki mannyè sa fèt? Ében, Tèmwen Jéhova ka patajé Bon Nouvèl-la konsèné Wéyòm Bondyé épi tout moun—népòt koté yo ka wèsté.

KISA PWÈV-LA KA MOUTWÉ? Moun an tout latè-a ka tann konmisyon Wéyòm-lan. An lanné dé mil dis (2010), Témwen Jéhova pasé anho 1.6 bilyon nèditan ka pwoklanmé bon nouvèl sala, an dé san twant sis (236) péyi. Sa vlé di, diwan lanné sala, chak Témwen Jéhova pasé apipwé twant (30) minit chak jou, an twavay pwèchman-an. Èk diwan sé dis (10) lanné-a ki pasé-a, Témwen Jéhova pwodwi èk patajé, pli pasé ven (20) bilyon piblikasyon ki bazé asou Bib-la épi moun.

KISA MOUN KA DI? Sé pa jòdi ni yè moun ka pwéché Labib. I ni plizyè mil lanné dépi moun ka pwéché konmisyon Bib-la.

ÈS SA MOUN KA DI-A VWÉ? Sé vwé, an chay moun ja pwéché yonndé bagay konsèné konmisyon Bib-la. Kanmenm, pwèskè tout sé moun sala pa té pwéché pou an chay tan, èvèk yo pa té palé épi otan moun nonplis. Mé, Témwen Jéhova ka pwéché owon latè-a, adan an mannyè ki byen ògannizé. Èvèk yo ka palé épi plizyè milyon moun konsèné Wéyòm-lan. Osi, Tèmwen Jéhova ka kontiné fè twavay pwèchman-an, magwé adan sé ògannizasyon-an ki ni pli pouvwa èk ki pli méchan an listwa lézòm, ka ba yo an chay òpozisyon.a (Mak 13:13) An plis di sa, Témwen Jéhova pa ka twapé on salè pou fè twavay pwèchman-an. Mé, yo kontan pou sèvi tan yo pou fè twavay sala. Èvèk ou pa ni pou péyé anyen pou’w twapé piblikasyon yo. Sé donnasyon moun ka fè, ki ka sipòté twavay-la Témwen Jéhova ka fè-a.

KISA OU KA KWÈ? Ès moun ka “pwéché Bon Nouvèl-la” toupatou owon latè-a? Kon nou ka wè pwofèsi sala ka akonpli, ès sa vlé di, touswit bagay kay vini pli mèyè?

[Footnote]

[Blurb]

“Dépi Jéhova pèwmité’y, nou kay kontiné pwéché èk fè tout sa nou pé pou édé moun tann Bon Nouvèl Wéyòm-lan. Èvèk nou kay zélé kon nou ka fè sa.”—2010 YEARBOOK OF JEHOVAH’S WITNESSES.

Bagay Kay Vini Pli Mèyè Touswit!

“Sé méchan-an kay dispawèt touswit . . . Mé moun ki ka abésé kò yo kay éwityé tè-a Bondyé té pwonmèt yo-a. Yo kay pwan plézi an kantité lapé-a yo kay ni-an.”​—SAM 37:10, 11.

ÈS ou té kay kontan wè pwofèsi sala fèt vwé? San dout, ou té kay kontan wè sa fèt. La ni bon wézon pou’w kwè, touswit pwofèsi sala kay akonpli.

An sé atik-la avan sala, nou diskité annèk yonndé an sé pwofèsi-a ki ka moutwé a klè, nou ka viv an “dènyé tan-an.” (2 Timòfi 3:​1-5) Pou nou sa ni èspwa, Bondyé annékòz sé nonm-lan ki ékwi Bib-la, pou ékwi konsèné sé bagay-la nou té kay wè diwan sé dènyé jou-a. (Ronm 15:4) Konsa, kon nou ka wè sé bagay sala ka fèt menm kon Bib-la té di, sa ka moutwé, touswit Bondyé kay mennen on bout pou tout sé pwoblenm-lan nou ka èspéyansé-a.

Mé, kisa ki kay fèt apwé dènyé tan-an? Ében, apwé dènyé tan-an, Wéyòm Bondyé kay kondwi lézòm. (Mafyou 6:9) Èk mi sé sa Bib-la ka di konsèné mannyè bagay kay yé asou latè-a a lè sala:

● La pa kay ni lafen. ‘La kay ni manjé alabondans asou latè-a. Tout tèt sé mòn-lan kay chajé épi manjé.’​—Sam 72:16.

● La pa kay ni maladi. ‘Pyès wézidan pa kay di: ‘Mwen malad.’’—Izaya 33:24.

● Latè-a kay vini nèf. ‘Savann sèk-la èk tè sèk-la kay wéjwi, èk dézè-a kay fléwi menm kon safronn.’​—Izaya 35:1.

Sa sé annèk yonndé an sé pwofèsi-a ki an Bib-la ki ka ankouwajé nou, èk ki kay fèt vwé touswit. Ou sa mandé Tèmwen Jéhova pou moutwé’w, pouki yo tèlman asiwé bagay kay vini pli mèyè touswit.