February

Ke a baptisi mo kaa Yehowa we Odasefo no ɔ, lɛɛ o ná he blɔ ko nɛ se be. Lɔ ɔ ji huɛ bɔmi nɛ ba je o kɛ Yehowa nyɛ kpɛti ɔ nɛ. Se Satan je ɔ kɛ mluku nɛ wa yi ɔ kɛ wɔ ngɛ ta hwue konɛ huɛ bɔmi nɛ ɔ nɛ puɛ. Enɛ ɔ he je ɔ, e sa kaa wɔ tsuo waa bɔ mɔde konɛ wa ha nɛ huɛ bɔmi nɛ ngɛ waa kɛ Yehowa wa kpɛti ɔ mi nɛ wa. Anɛ o buu Yehowa kaa nɔ ko nɛ e ngɛ nitsɛnitsɛ lo? Anɛ o naa lɛ kaa o Huɛ lo? Anɛ o maa suɔ kaa huɛ bɔmi nɛ ngɛ o kɛ lɛ nyɛ kpɛti ɔ mi nɛ wa pe bɔ nɛ e ngɛ ɔ lo? Yakobo 4:8 ɔ nɛ wa ngɛ he susue mwɔnɛ ɔ tsɔɔ bɔ nɛ o ma plɛ kɛ pee jã ha. Loko o kɛ Yehowa ma nyɛ maa bɔ huɛ ɔ, e biɔ nɛ o kɛ lɛ tsuo nyɛɛ pee nɔ́ ko. Ke o bɔ mɔde kaa o maa hɛ mo kɛ su e he ɔ, lɛ hu e maa hɛ lɛ kɛ su o he. Ke o ya nɔ nɛ o pee jã a, o maa na kaa Yehowa ji nɔ ko nɛ e ngɛ nitsɛnitsɛ, nɛ huɛ bɔmi nɛ ngɛ o kɛ lɛ nyɛ kpɛti ɔ hu mi maa wa. Ke e ba jã a, mo hu o maa tu munyu nɛ Yesu tu kɛ nyɛɛ se nɛ ɔ: ‘Nɔ nɛ tsɔ mi ɔ, ngɛ nitsɛnitsɛ’ nɛ “i le lɛ.”​—Yoh. 7:28, 29. w15 4/15 3:1, 2

Eko ɔ, a fie o weku nɔ ko kɛ je asafo ɔ mi. O le bɔ nɛ Baiblo ɔ tsɔɔ kaa waa kɛ nihi nɛ a fie mɛ kɛ je asafo ɔ mi ɔ nɛ hi si ha. (1 Kor. 5:11; 2 Yoh. 10) Se akɛnɛ o suɔ o weku no ɔ he je ɔ, eko ɔ, o ma susu kaa e he maa wa wawɛɛ kaa o kɛ fami nɛ Baiblo ɔ kɛ ha a ma tsu ní, aloo eko ɔ, o be nyɛe maa ye nɔ. Anɛ o kɛ o hɛ maa fɔ o hiɔwe Tsɛ ɔ nɔ konɛ e wo mo he wami nɛ o nyɛ nɛ o ye lɛ anɔkuale lo? Anɛ o ma nyɛ maa da enɛ ɔ nɔ kɛ hɛ mo kɛ su Yehowa he lo? E sa nɛ waa suɔ Yehowa pe nɔ tsuaa nɔ. (Mat. 22:37, 38) Nɛ ke suɔmi nɛ wa ngɛ kɛ ha Yehowa a mi wa a, wa ma nyɛ maa ye bua wa weku li, a ngɛ Yehowa sɔmɔe jio, a sɔmɔ we lɛ jio. Ke a fie o weku no ko kɛ je asafo ɔ mi nɛ lɔ ɔ ngɛ o nya gbae ɔ, moo sɔle kɛ ha Yehowa nɛ o de lɛ nɔ́ tsuaa nɔ́ nɛ ngɛ mo haoe ɔ.​—Filip. 4:6, 7. w15 4/15 4:14, 16

Enɛ ɔ he ɔ, ke wa bua jɔ ni kpahi a ní tsumi he, aloo ke wɔ nitsɛmɛ wa pee nɔ́ ko nɛ wa bua jɔ he ɔ, e yeɔ bua wɔ. E sɛ nɛ wa weku, bɔ nɛ wa peeɔ wa ní ha, kɛ he nɛ wa wa ngɛ ɔ he zo nɛ pee wɔ. (Níts. 21:39) Se ke wa woɔ wa he nɔ ɔ, lɔ ɔ ma nyɛ ma puɛ waa kɛ nihi wa kpɛti, titli ɔ, huɛ bɔmi nɛ ngɛ waa kɛ Yehowa wa kpɛti ɔ. Ke wa woɔ wa he nɔ nɛ a wo wɔ ga a, wa mi mi ma nyɛ ma fu. Wa be wa he si bae konɛ waa kɛ ga womi ɔ nɛ tsu ní, mohu ɔ, wa maa fia ga womi ɔ ngɔ fɔ he. (La 141:5) A tsɔɔ kaa ke wa woɔ wa he nɔ ɔ, wa susuɔ kaa wa hi pe ni kpahi. “Behi fuu ɔ, nihi nɛ a woɔ a he nɔ ɔ peeɔ a he gbɔɔ, nɛ a susuɔ kaa a nɔ kuɔ pe ni kpahi, kpahu pi jã ji sane ɔ.” Yehowa sume he nɔ womi. (Eze. 33:28; Amos 6:8) Se ke adesahi ngɛ a he nɔ woe nɛ a ngɛ fĩae ɔ, Satan bua jɔɔ. Mo susu bɔ nɛ Satan bua maa jɔ ha benɛ Nimrod, Farao, kɛ Absalom wo a he nɔ ɔ!​—1 Mose 10:8, 9; 2 Mose 5:1, 2; 2 Sam. 15:4-6. w15 5/15 2:5, 6

Benɛ Yesu ngɛ zugba a nɔ ɔ, e pee e ní kaa e Tsɛ ɔ pɛpɛɛpɛ. E tsu nihi a hiami níhi a he ní ha mɛ. (1 Kor. 1:24) Tsa pi he wami nɛ e ngɛ ɔ kɛkɛ he je nɛ e pee jã ngɛ. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, Yesu susuɔ nihi a he. Mo susu Mateo 14:14-21 ɔ he nɛ o hyɛ. Nimli asafo ko je a mahi a mi nɛ a gu zugba blɔ kɛ nyɛɛ Yesu se. (Mat. 14:13) Benɛ gbɔkuɛ ke e suu ɔ, kaseli ɔmɛ hao, ejakaa a na kaa pɔ tɔ ni ɔmɛ a he, nɛ hwɔ hu ngɛ mɛ yee. Enɛ ɔ he ɔ, a de Yesu kaa e wo nimli asafo ɔ blɔ konɛ mɛ nitsɛmɛ a ya he niye ní nɛ a ye. Mɛni Yesu maa pee? Yesu ngɔ abolo enuɔ kɛ lo enyɔ kɛ lɛ nyumuhi maa pee 5,000, e slo yihi kɛ jokuɛwi! Nimli asafo ɔ tsuo “ye nɛ a tɔ.” Ní ɔ nɛ a ye ɔ maa ye bua mɛ konɛ a nyɛ nɛ a nyɛɛ blɔ gagaa kɛ ho a ma amɛ a mi ya ekohu. (Luka 9:10-17) Benɛ mɛ tsuo a ye ní ɔ nɛ a tɔ se ɔ, kaseli ɔmɛ bua niye ní bibliwi nɛ piɛ ɔ nya ngɔ wo kusii 12 mi nɛ a hyi tɔtɔɔtɔ! w15 6/15 1:8, 9

Yehowa ma nyɛ maa ye bua wɔ konɛ waa sa e hɛ mi. Wa he ma nyɛ ma tsɔ, aloo wa ma nyɛ maa pee wa he klɔuklɔu ngɛ je nɛ ní yayamihi hyi lɛ tɔ nɛ ɔ mi. Ja wa yu wa he ngɛ níhi nɛ Yehowa sume ɔ a he kulaa loko wa ma nyɛ maa sa e hɛ mi. Se akɛnɛ wa yi mluku he je ɔ, je mi bami yaya ní peepeehi ma nyɛ ma jlo wɔ kaa bɔ nɛ gbowe nya lo jloɔ lo ngɛ pa mi ɔ. Ke je mi bami yaya ní peepeehi bɔni wa juɛmi mi bami ɔ, e sa nɛ wa je wa juɛmi ngɛ nɔ amlɔ nɔuu. Ke wa pee we jã a, e ma ha nɛ akɔnɔ yaya ma hyi wa juɛmi mi tɔ, nɛ lɔ ɔ ma nyɛ ma ha nɛ wa maa pee yayami. Baiblo ɔ de nɔ́ ko kaa jã. E de ke: “Akɔnɔ ɔ, ke e ngɔ hɔ ɔ, e fɔɔ yayami.” (Yak. 1:14, 15) Akɔnɔ yaya ma nyɛ ma he si ngɛ wa tsui mi. Enɛ ɔ he ɔ, e sa nɛ waa hyɛ saminya ngɛ níhi nɛ peeɔ wɔ akɔnɔ ɔ a he. Ke wa yuɔ wa he ngɛ akɔnɔ yayahi a he ɔ, lɔ ɔ be hae nɛ wa maa bɔ ajuama nɛ waa na e mi nɔ́.​—Gal. 5:16. w15 6/15 3:1-3

Jinɛ maa pee jeha 6,000 nɛ be ɔ, a peeɔ Mawu suɔmi nya ní ngɛ zugba a nɔ. Lɔ ɔ he je nɛ benɛ Yehowa na nɔ́ tsuaa nɔ́ nɛ e pee ɔ, e “muɔ e hɛ saminya” a nɛ. (1 Mose 1:31) Pee se ɔ, Satan tsɔ Mawu hɛ mi atua, nɛ kɛ je jamɛ a be ɔ mi kɛ ma nɛ ɔ, nihi fuu pee we Mawu suɔmi nya ní hu. Se mwɔnɛ ɔ, nihi maa pee ayɔ kpaanyɔ ngɛ Yehowa sɔmɔe. A sɔleɔ kaa a pee Mawu suɔmi nya ní ngɛ zugba a nɔ, nɛ mɛ nitsɛmɛ hu a peeɔ Mawu suɔmi nya ní. A je mi bami saa Mawu hɛ mi, nɛ a kɛ kã fiɛɛɔ Mawu Matsɛ Yemi ɔ he sane ɔ kɛ tsɔɔ nihi. Wa maa ya nɔ maa sɔle kaa a pee Mawu suɔmi nya ní ngɛ zugba a nɔ hluu kɛ yaa si benɛ Yehowa ma kpata e hɛ nyɛli tsuo a hɛ mi ngɛ zugba a nɔ. Kɛkɛ ɔ, zugba a maa pee paradeiso, nɛ a ma tle nimli ayɔ akpehi abɔ si kɛ ba zugba a nɔ. (Yoh. 5:28, 29) Hyɛ bua jɔmi nɛ wa ma ná ke wa ngɛ wa suɔli nɛ a gbo nɛ a tle mɛ si ɔ a he nyae! w15 6/15 4:15, 17

Wa pɔɔ mumi mi paradeiso ɔ he munyu tumi, se mɛni a tsɛɛ jã a? Lɔ ɔ ji tue mi jɔmi si himi nɛ se be nɛ Mawu kɛ dloo e we bi. Enɛ ɔ he ɔ, e slo mumi mi paradeiso ɔ ngɛ mumi mi sɔlemi we ɔ he. Mumi mi sɔlemi we ɔ ji blɔ nya nɛ Mawu to kɛ ha anɔkuale jami. Mumi mi paradeiso ɔ haa nɛ nihi leɔ nihi nɛ Mawu kplɛɛ a nɔ, nɛ a jaa lɛ ngɛ e mumi mi sɔlemi we ɔ a mi tso heii. (Mal. 3:18) Wa bua jɔ kaa wa ba le kaa kɛ je jeha 1919 kɛ ma nɛ ɔ, Yehowa ha nɛ adesahi nɛ a yi mluku ngɛ lɛ ye buae kɛ ngɛ mumi mi paradeiso ɔ he blɔ nya toe, a ha nɛ e mi ngɛ ngɔe, nɛ e mi hu ngɛ blie. Anɛ mo hu o ngɛ ní tsumi nɛ ngɛ nyakpɛ nɛ ɔ eko tsue lo? Anɛ o bua jɔ he blɔ nɛ o ná kaa o piɛɛ Yehowa he kɛ ngɛ ní tsue konɛ a kɛ wo e hɛ mi nyami ngɛ zugba a nɔ ɔ he lo? w15 7/15 1:10, 11

Gog ma tua Mawu we bi be mi nɛ nihi nɛ a pɔ mɛ nu ɔ a kpɛti nihi nɛ piɛ ɔ ngɛ zugba a nɔ loloolo. Ke e ba jã a, kɛ Mawu we bi maa pee a ní ha kɛɛ? A kɛ blɔ tsɔɔmi nɛ nyɛɛ se nɛ ɔ ma tsu ní: ‘Nyɛɛ lɛɛ nyɛ ya da nyɛ blɔ hehi ngɛ nyɛ ta a nya, nɛ nyɛɛ mlɛ; nyɛ maa na kunimi nɛ Yehowa maa ye ha nyɛ. Nyɛ ko ye gbeye, nɛ nyɛ tsui ko po.’ (2 Kron. 20:17) Ke Gog je e tuami ɔ sisi ɔ, pee se ɔ, a maa ngɔ nihi nɛ a pɔ mɛ nu nɛ a maa piɛ ngɛ zugba a nɔ ɔ kɛ ho hiɔwe ya. Kpojemi 17:14 ɔ tsɔɔ wɔ nɔ́ nɛ maa ya nɔ ngɛ hiɔwe pee se ke Gog je e tuami ɔ sisi. Mawu we bi a he nyɛli ɔmɛ ‘ma ya tua To Bi ɔ. Se To Bi ɔ, kɛ e se nyɛɛli ɔmɛ maa ye a nɔ kunimi. Lɛ ji nyɔmtsɛmɛ a Nyɔmtsɛ, kɛ matsɛmɛ a Matsɛ, nɛ e se nyɛɛli ɔmɛ ji nihi nɛ Mawu tsɛ, nɛ e hla mɛ ngɔ to, nɛ a yeɔ lɛ anɔkuale’ ɔ nɛ. Enɛ ɔ he ɔ, Yesu kɛ e matsɛmɛ 144,000 nɛ a pɔ mɛ nu nɛ a ngɛ hiɔwe ɔ maa je ngmlaa ha Mawu we bi nɛ a ngɛ zugba a nɔ ɔ. w15 7/15 2:16

Yehowa lɛ fɔɔ wɔ nine kɛ yaa asafo mi kpehi a sisi. Enɛ ɔ he ɔ, bɔ nɛ wa peeɔ wa ní ngɛ asafo mi kpehi a sisi kɛ bɔ nɛ wa dlaa wa he kɛ yaa lejɛ ɔ ha a he hia lɛ wawɛɛ. E sɛ nɛ waa pee níhi kɛ be nɔ. Yehowa suɔ kaa waa kɛ nihi tsuo nɛ wa fɔ mɛ nine kɛ ba Matsɛ Yemi Asa a nɔ ɔ nɛ ná bua jɔmi. Se e sɛ nɛ waa pee nɔ́ ko kɛ tsɔɔ kaa wa be bumi kɛ ha asafo mi kpehi nɛ wa yaa a. Enɛ ɔ he je ɔ, wa dla we wa he eko kɛ eko kɛ yɛ asafo mi kpehi, nɛ ke asafo mi kpehi ngɛ nɔ yae hu ɔ, wa ngmɛ́ sɛ gbi kɛ mane we nihi ngɛ fon nɔ, wa jaje we, nɛ wa yi ní nɛ wa nui ní hulɔ. E sa nɛ fɔli hu nɛ a tsɔɔ a bimɛ konɛ a ko fiɛ aloo a hi fo tue ngɛ Matsɛ Yemi Asa a nɔ. Benɛ Yesu na kaa nihi ngɛ ní juae ngɛ Mawu sɔlemi we ɔ, e mi mi fu nɛ e fie mɛ kɛ je lejɛ ɔ. (Yoh. 2:13-17) Wa jaa Yehowa nɛ wa kaseɔ e he ní ngɛ wa Matsɛ Yemi Asa amɛ a nɔ. Enɛ ɔ he ɔ, e sɛ nɛ waa kɛ lejɛ ɔ nɛ pee jua yemi he.​—Kɛ to Nehemia 13:7, 8 ɔ he. w15 7/15 4:7, 8

Baiblo ɔ tsɔɔ kaa ngɛ “nyagbe ligbi ɔmɛ a mi ɔ,” nimli a yi mi maa wa wawɛɛ nitsɛ. (2 Tim. 3:13; Mat. 24:21; Kpoj. 12:12) Amlɔ nɛ ɔ, ní yayahi ngɛ nɔ yae mohu lɛɛ, se wa le kaa e mi maa ya nɔ maa wa po pe kikɛ. Ni komɛ ma susu kaa loko “haomi kpetekpleenyɛ” ɔ ma fɛ ɔ, a maa hwu ta ngɛ ma fɛɛ ma nɔ ngɛ je kɛ wɛ, nihi fuu maa nu hiɔ, nɛ hwɔ maa gbe nihi. (Kpoj. 7:14) Se ke e ba jã a, nɔ fɛɛ nɔ maa na kaa Baiblo gbami ngɛ mi bae. Nihi nɛ a bua jɔɛ munyuhi nɛ ngɛ Baiblo ɔ mi ɔ he ɔ po ma yɔse enɛ ɔ heii. Mo kai kaa Yesu tsɔɔ kaa ngɛ nyagbe ligbi ɔmɛ a mi ɔ, nihi babauu ‘be nɔ́ nɛ ngɛ nɔ yae ɔ yɔsee.’ E tsɔɔ kaa a maa hi níhi nɛ a peeɔ daa ligbi ɔ pee, nɛ ke Yehowa ligbi ɔ ba a, e maa pee mɛ nyakpɛ. (Mat. 24:37-39) Ngɛ anɔkuale mi ɔ, e sɛ nɛ waa hyɛ blɔ kaa loko “haomi kpetekpleenyɛ” ɔ ma fɛ ɔ, ní yayahi nɛ maa ya nɔ ngɛ je ɔ mi ɔ mi maa wa wawɛɛ nɛ lɔ ɔ ma ha nɛ nihi ma yɔse kaa nyagbe ɔ su si ta.​—Luka 17:20; 2 Pet. 3:3, 4. w15 8/15 2:6, 7

Ke wa ngɛ wa he dlae kɛ ha Mawu je ehe ɔ mi himi ɔ, anɛ lɔ ɔ tsɔɔ kaa nɔ́ ko ma bɔ wɔ ngɛ si himi mi mwɔnɛ ɔ lo? Dabi! Nɔ́ nɛ hi pe kulaa nɛ wa ma nyɛ maa pee ji, sɔmɔmi nɛ wa ma sɔmɔ Yehowa. Nɔ ko nyɛ we wa nɔ kaa wa sɔmɔ Yehowa, nɛ tsa pi nɛ wa suɔ kaa wa ná yi baami ngɛ haomi ngua a mi pɛ he je nɛ wa peeɔ jã ngɛ. Ke huɛ bɔmi kpakpa ngɛ waa kɛ Yehowa wa kpɛti ɔ, wa si himi peeɔ kpakpa nɛ wa bua jɔɔ. Yehowa bɔ wɔ kaa wa bua nɛ jɔ. Suɔmi nɛ Yehowa ngɛ ha wɔ kɛ blɔ tsɔɔmi nɛ e kɛ haa wɔ ɔ hi pe nɔ́ tsuaa nɔ́. (La 63:1, 2) Akɛnɛ wɔ tsuo wa jeɔ wa tsui mi kɛ sɔmɔɔ Yehowa he je ɔ, wa náa bua jɔmi. Nihi nɛ a ngɛ lɛ sɔmɔe jehahi babauu ji nɛ ɔ ma nyɛ ma de kɛ nɔ mi mami kaa nɔ́ ko be nɛ hi pe Yehowa sɔmɔmi.​—La 1:1-3; Yes. 58:13, 14. w15 8/15 3:16

Hemi kɛ yemi ma nyɛ ma ha nɛ waa pee nɔ́ ko nɛ nihi ma susu kaa adesa ko be nyɛe maa pee. (Mat. 21:21, 22) Wa ti ni komɛ pee tsakemi ngɛ wa subai kɛ wa je mi bami mi wawɛɛ nitsɛ, nɛ enɛ ɔ peeɔ nihi nɛ a le wɔ be ko nɛ be ɔ nyakpɛ. Wa pee tsakemi nɛ ɔmɛ, ejakaa wa suɔ Yehowa nɛ lɛ hu e ye bua wɔ. (Kol. 3:5-10) Hemi kɛ yemi nɛ wa ngɛ ɔ wo wɔ he wami nɛ wa jɔɔ wa he nɔ ha Yehowa, nɛ wa ba plɛ e huɛmɛ. Kaa Yehowa yi bua wɔ ɔ, jinɛ wa ko nyɛ we jã peemi kɔkɔɔkɔ. Hemi kɛ Yemi nɛ wa ngɛ ɔ ha nɛ wa he wa. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, hemi kɛ yemi nɛ wa ngɛ ɔ yeɔ bua wɔ nɛ wa hwuɔ kɛ siɔ Abosiami, wa he nyɛlɔ nɛ ngɛ he wami ɔ. (Efe. 6:16) Jehanɛ se hu ɔ, akɛnɛ wa ngɛ hɛ kɛ nɔ fɔmi ngɛ Yehowa mi he je ɔ, ke waa kɛ haomi ngɛ kpee ɔ, e he hia we nɛ waa hao tsɔ. Yehowa wo wɔ si kaa e ma ha wɔ níhi nɛ wa hia ke wa ngɛ hemi kɛ yemi ngɛ e mi, nɛ wa hla Matsɛ Yemi ɔ kekle. (Mat. 6:30-34) Nɛ nɔ́ nɛ pe kulaa a, hemi kɛ yemi nɛ wa ngɛ ngɛ Yehowa mi ɔ ma ha nɛ wa nine maa su nike ní nɛ se be nɛ ji neneene wami ɔ nɔ.​—Yoh. 3:16. w15 9/15 3:4, 5

Mɛni Yehowa pee kɛ tsɔɔ kaa “lɛ nɛ e suɔ wɔ kekle”? Baiblo ɔ de ke: “Be nɛ wa ji yayami peeli ɔ, jamɛ a be ɔ Kristo ba gbo ngɛ wa he.” (Rom. 5:8) Suɔmi ji Yehowa su titli. Lɔ ɔ he je nɛ Yesu tsɔɔ kaa suɔmi nɛ wa maa suɔ Yehowa a ji kita nɛ he hia pe kulaa a nɛ. E de ke: ‘Suɔ Yehowa, o Mawu ɔ kɛ o tsui, kɛ o klaa, kɛ o juɛmi, kɛ o he wami tsuo!’ (Mar. 12:30) Yehowa suɔ kaa waa suɔ lɛ kɛ wa ‘tsui tsuo.’ Ke wa suɔ nɔ kpa ko aloo nɔ́ kpa ko pe Yehowa a, e maa dɔ lɛ. Se e sɛ nɛ suɔmi nɛ wa ngɛ kɛ ha lɛ ɔ nɛ pee he numi ko kɛkɛ. Yehowa hyɛɛ blɔ hu kaa wa maa suɔ lɛ kɛ wa ‘juɛmi tsuo,’ kɛ wa “he wami tsuo.” Enɛ ɔ tsɔɔ kaa suɔmi nɛ wa ngɛ kɛ ha Yehowa a saa bɔ nɛ wa susuɔ níhi a he ha, kɛ níhi nɛ wa peeɔ ɔ he.​—Mika 6:8. w15 9/15 5:1-3

Be komɛ ɔ, eko ɔ, wa be nae kaa Mawu nine ngɛ wa he. Mɛni he je? Ke waa kɛ nyagbahi fuu ngɛ kpee ɔ, wa hɛ ma nyɛ maa je nɔ kaa be ko nɛ be ɔ, Yehowa ye bua wɔ si abɔ. Nɔ́ ko kaa jã ba Eliya nɔ. E ngɛ kã, se benɛ Manyɛ Yezebel ngɛ hlae maa gbe lɛ ɔ, e tsui po. E hɛ je yemi kɛ buami nɛ Yehowa kɛ ha lɛ be ko nɛ be ɔ nɔ be kpiti ko. Baiblo ɔ tsɔɔ kaa Eliya ná nɛ e gbo. (1 Ma. 19:1-4) Mɛnɔ maa ye bua lɛ, nɛ mɛnɔ maa wo lɛ he wami? E he hia nɛ e ngɔ e hɛ kɛ fɔ Yehowa nɔ! (1 Ma. 19:14-18) Hiob hu ngɔ e juɛmi kɛ ma e haomi ɔmɛ a nɔ hluu kaa e nɛ haomi nɛ e kɛ ngɛ kpee ɔ kaa bɔ nɛ Yehowa naa lɛ ɔ. (Hiob 42:3-6) Be komɛ ɔ, ke wɔ hu waa kɛ nyagbahi ngɛ kpee ɔ, e ma nyɛ maa ye ha wɔ kaa wa maa na Mawu. Mɛni ma nyɛ maa ye bua wɔ konɛ waa na níhi nɛ Mawu peeɔ ha wɔ ɔ? E sa nɛ wa pue wa yi mi tɛ ngɛ nɔ́ nɛ Baiblo ɔ de kɛ kɔ wa nyagba amɛ a he ɔ he. Kɛkɛ ɔ, wa maa na Yehowa kaa nɔ ko nɛ ngɛ nitsɛnitsɛ. w15 10/15 1:15, 16

Yesu ha we nɛ nɔ́ ko nɛ je e juɛmi ngɛ fiɛɛmi ní tsumi ɔ nɔ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, benɛ Yesu je e fiɛɛmi ní tsumi ɔ sisi ɔ, nimli asafo nɛ a ngɛ Kapernaum hla kaa a maa tsi e nya konɛ e hi a ma a mi. Mɛni Yesu pee? E ngɔ e juɛmi kɛ ma e ní tsumi ɔ nɔ. E de ke: “E hia kaa ma ya fiɛɛ Mawu matsɛ yemi ɔ he sane kpakpa a ngɛ ma kpa amɛ a mi hulɔ, ejakaa lɔ ɔ nɛ Mawu tsɔ mi ke ma ba tsu.” (Luka 4:42-44) Yesu nyɛɛ blɔ gagaa kɛ ya fiɛɛ sane kpakpa a nɛ e tsɔɔ nihi fuu ní. Yesu ye mluku, se kɛ̃ ɔ, pɔ tɔɔ e he nɛ e jɔɔ e he akɛnɛ e tsuɔ ní wawɛɛ ɔ he je. (Luka 8:23; Yoh. 4:6) Pee se ɔ, benɛ Yesu ngɛ e kaseli ɔmɛ nɔ́ ko nɛ he hia tsɔɔe ɔ, nyumu ko po e munyu ɔ mi nɛ e bi lɛ ke: “Tsɔɔlɔ, de ye nyɛmi ɔ nɛ e kɛ mi nɛ dla gbosi ni ɔ.” Yesu pee we e juɛmi kaa e ma tsu nyumu ɔ nyagba a he ní ha lɛ. E ha we nɛ nɔ́ ko nɛ je e juɛmi ngɛ ní nɛ e ngɛ e kaseli ɔmɛ tsɔɔe ɔ nɔ.​—Luka 12:13-15. w15 10/15 3:10, 11

Ngɛ su kpakpahi fuu nɛ Yehowa ngɛ ɔ a kpɛti ɔ, suɔmi ji e su titli. Tsa pi kaa Yehowa ngɛ suɔmi kɛkɛ, se mohu ɔ, suɔmi ji lɛ. Suɔmi lɛ haa nɛ e peeɔ nɔ́ tsuaa nɔ́. Wa bua jɔ kaa suɔmi ha nɛ Yehowa bɔ je mluku ɔ kɛ níhi tsuo nɛ wami ngɛ a mi ɔ! Yehowa mi mi jɔ, nɛ e mi mi sãa lɛ ngɛ e nibɔ níhi a he. Suɔmi nɛ e ngɛ ha wɔ ɔ maa nɔ mi kaa e yi mi tomi maa ba mi ngɛ blɔ nɛ hi pe kulaa nɔ. Nihi nɛ a buɔ lɛ tue ɔ ma ná bua jɔmi nitsɛnitsɛ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, suɔmi ha nɛ Yehowa “to be pɔtɛɛ ko, nɛ e hla nɔ ko nɛ e maa gu e nɔ kɛ kojo je ɔ tsuo ngɛ dami sane yemi nya.” Nɔ ɔ ji Yesu Kristo. (Níts. 17:31) Wa ngɛ nɔ mi mami kaa kojomi nɛ ɔ maa ba nɔ. Enɛ ɔ ma ha nɛ adesahi nɛ a buɔ Mawu tue ɔ ma ná bua jɔmi, nɛ a maa hi si kɛ ya neneene. w15 11/15 3:1, 2

E slo bɔ nɛ nihi peeɔ a ní ngɛ wa sɛ gbi ɔ he ha. Ni komɛ buɔ wɔ tue nɛ ni komɛ hu sume wa sɛ gbi ɔ kulaa. Kɛ Yehowa suɔ kaa waa na nihi nɛ a ja we lɛ ɔ ha kɛɛ? Nihi a bua jɔ wa sɛ gbi ɔ he jio, a bua jɔɛ he jio, waa kɛ Baiblo ga womi tsuɔ ní. Be fɛɛ be nɛ wa ma fã wa hemi kɛ yemi ɔ he ɔ, e sa nɛ waa pee jã “kɛ bu,” ejakaa wa suɔ wa nyɛmi nɔmlɔ. (1 Pet. 3:16) Ke nihi a mi mi fu nɛ a kua wa sɛ gbi ɔ po ɔ, wa kaseɔ Yesu nɛ wa jeɔ suɔmi kpo kɛ tsɔɔ wa nyɛmi nɔmlɔ. “Benɛ a ngɛ lɛ jɛe ɔ, lɛɛ e jɛ we nɔ ngɔ to we nane mi. Benɛ e ngɛ amanehlu nae ɔ, e gbíɛ nɔ ko.” Mohu ɔ, Yesu ngɔ e hɛ kɛ fɔ Yehowa nɔ. (1 Pet. 2:23) Enɛ ɔ he ɔ, be fɛɛ be ɔ, wa baa wa he si nɛ waa kɛ ga womi nɛ nyɛɛ se nɛ ɔ tsuɔ ní: “Nyɛ ko ngɔ yayami kɛ ma yayami nane mi, aloo jɛmi kɛ ma jɛmi nane mi. Ke nihi pee nyɛ yayami, loo a jɛ nyɛ ɔ, nyɛ de Mawu nɛ e gbaa mɛ mohu.”​—1 Pet. 3:8, 9. w15 11/15 4:17, 18

Yesu pɔɔ e kaseli ɔmɛ demi kaa e suɔ mɛ. (Yoh. 15:9) Jehanɛ se hu ɔ, e náa a he deka. (Mar. 6:31, 32; Yoh. 2:2; 21:12, 13) Lɔ ɔ he ɔ, mo hu mo de o bimɛ ɔmɛ kaa o suɔ mɛ, nɛ o ha nɛ a le kaa a he hia mo wawɛɛ. (Abɛ 4:3) Samuel nɛ e je Australia a de ke: “Benɛ i wɛ kulaa a, ye Papaa kaneɔ Ye Womi Nɛ Sɛɛɔ Baiblo Mi Sanehi ɔ kɛ tsɔɔ mi daa gbɔkuɛ. E haa sanehi nɛ i biɔ lɛ ɔ a heto, e fuaa mi, nɛ e fiɔɔ ye tsitsa he loko i hwɔɔ si. Benɛ i ba ná le kaa ye Papaa fɔli fua we lɛ nɛ a fiɔ we e tsitsa he ngɛ e jokuɛ mi ɔ, ye nya kpɛ ye he wawɛɛ! Se e bɔ mɔde wawɛɛ nɛ e je suɔmi kpo ha mi. Enɛ ɔ ha nɛ imi hu i ná suɔmi nɛ mi wa kɛ ha lɛ, nɛ ke i ngɛ e kasa mi ɔ, i yi gbeye.” Moo ye bua o bimɛ ɔmɛ konɛ mɛ hu a nu he jã. Be fɛɛ be ɔ, mo de mɛ kaa o suɔ mɛ. Moo fua mɛ nɛ o fiɔ a tsitsa he. Mo ná a he deka nɛ o kɛ mɛ nɛ sɛɛ ní, nyɛ bla kɛ ye ní, nɛ nyɛ bla kɛ je nyɛ hɛja hulɔ. w15 11/15 1:3, 4

Ngɛ jeha 1919 ɔ mi ɔ, a hla Baiblo kaseli a kuu nyafii ko kaa “tsɔlɔ anɔkualetsɛ kɛ ní lelɔ.” Jamɛ a be ɔ mi ɔ, tsɔlɔ anɔkualetsɛ ɔ kɛ Mawu we bi sɛɛɔ ní ngɛ Blɛfo gbi mi titli. Se mwɔnɛ ɔ, a pee Baiblo kasemi womihi ngɛ gbihi nɛ hiɛ pe 700 mi. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, Mawu we bi hia Baiblo sisi tsɔɔmi nɛ da, nɛ e sisi numi yi. Enɛ ɔ he ɔ, a hla ajla toli nɛ a tsɛɛ mɛ ke New World Bible Translation Committee ɔ. Kɛ je jeha 1950 kɛ ya si jeha 1960 mi ɔ, ajla toli nɛ ɔmɛ je Baiblo ɔ fã komɛ kpo. A pee Baiblo ɔ kpo kakaaka ekpa, nɛ a je kekleekle kpo ɔ kpo ngɛ kpe ko nɛ a pee ngɛ August 2, 1950 ɔ mi ɔ sisi. Ngɛ jamɛ a kpe ɔ sisi ɔ, Nyɛminyumu Knorr tsɔɔ kaa e ngɛ blɔ hyɛe kaa New World Translation ɔ maa ye bua nimli ayɔhi abɔ konɛ a ba le Yehowa. w15 12/15 1:15, 17

Mɛni ma nyɛ maa ye bua wɔ konɛ waa le nɔ́ nɛ wa ma de? Wa ma nyɛ maa hyɛ Baiblo ɔ kɛ asafo womi ɔmɛ a mi, konɛ waa na blɔ ehehi a nɔ nɛ waa maa gu kɛ tu munyu. Ke wa nui munyu ko sisi ɔ, e sa nɛ wa hla mi konɛ waa nu sisi. Wa ma nyɛ maa kase Yesu, konɛ wɔ hu waa kɛ nihi nɛ tu munyu ngɛ blɔ nɛ maa ye bua mɛ nɔ. Yesu le munyu pɔtɛɛ nɛ e sa kaa e tu, ejakaa Yehowa tsɔɔ lɛ ‘nɔ́ nɛ e ma de, konɛ be nɛ sa mi ɔ, e nyɛ nɛ e wo nɔ nɛ pɔ tɔ lɛ ɔ he wami.’ (Yes. 50:4) E he hia nɛ wa susu bɔ nɛ munyu nɛ wa maa tu ɔ maa sa nihi a he ha a he hulɔ. (Yak. 1:19) Wa ma nyɛ ma bi wa he ke: ‘Ke i de nɔ́ nɛ ɔ, anɛ nɔ ɔ maa nu sisi lo? Kɛ e maa nu he ha kɛɛ?’ w15 12/15 3:12

Ke Kristofohi nɛ a ngɛ Yudea kɛ titli ɔ Yerusalem ɔ na kaa ta buli ba wo Yerusalem ma a he ka a, e ma bi nɛ a kɛ oya yemi nɛ pee nɔ́ ko. Mɛni he je? Be ko nɛ be ɔ, Yesu de e se nyɛɛli ɔmɛ kaa, ke a na kaa ta buli ba bɔle Yerusalem ɔ, a tu fo kɛ je ma a mi. (Luka 21:21-24) Benɛ Yesu kɛ kɔkɔ bɔmi nɛ ɔ ha e se nyɛɛli ɔmɛ ɔ, jeha 28 be. Jamɛ a be ɔ mi tsuo ɔ, Kristofohi nɛ a ngɛ Israel ɔ kɛ anɔkuale yemi sɔmɔ Yehowa ngɛ yi mi wami kɛ kahi fuu nɛ a kɛ kpe ɔ tsuo se. (Heb. 10:32-34) Se Paulo suɔ kaa e ma dla mɛ kɛ to nɔ́ nɛ maa ba hwɔɔ se ɔ. E be kɛe kulaa nɛ a kɛ ka nɛ nya wa pe kulaa maa kpe ngɛ a hemi kɛ yemi ɔ he je. (Mat. 24:20, 21; Heb. 12:4) E he maa hia nɛ a ná tsui si tomi kɛ hemi kɛ yemi nɛ mi wa wawɛɛ pe be ko nɛ be ɔ, konɛ a nyɛ nɛ a bu fami nɛ Yesu fa mɛ kaa a tu fo ɔ tue, ejakaa lɔ ɔ ji nɔ́ nɛ ma he a yi wami. (Heb. 10:36-39) Enɛ ɔ he ɔ, Yehowa ha nɛ Paulo ngma sɛ womi ya ha nyɛmimɛ nɛ ɔmɛ nɛ a suɔ mɛ ɔ. Amlɔ nɛ ɔ, a tsɛɛ sɛ womi nɛ ɔ ke Hebri Bi a womi. Paulo ngma Hebri bi ɔmɛ sɛ womi nɛ ɔ konɛ e kɛ wo mɛ he wami kɛ ha nɔ́ nɛ maa ba a. w16.01 1:1, 2

Ke wa bua jɔ suɔmi nɛ Mawu ngɛ ha wɔ ɔ he ɔ, lɛɛ e sa kaa waa suɔ wa nyɛmimɛ ɔmɛ. (1 Yoh. 3:16) Mɛni wa maa pee kɛ tsɔɔ kaa wa suɔ mɛ? Yesu nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ tsɔɔ wɔ bɔ nɛ wa ma plɛ kɛ suɔ nihi ha. Benɛ e ngɛ zugba a nɔ ɔ, nihi nɛ e ye bua mɛ titli ji he si bali. E tsa hiɔtsɛmɛ, glɔtsɛmɛ, hɛ yuyuili, nihi nɛ a tue nui nɔ́, kɛ mumuihi. (Mat. 11:4, 5) Yesu pee we e ní kaa jami nya dali ɔmɛ. E tsɔɔ nihi nɛ a suɔ kaa a maa kase Mawu he ní ɔ ní. (Yoh. 7:49) E suɔ he si bali, nɛ e bɔ mɔde nɛ e ye bua mɛ. (Mat. 20:28) Anɛ o ma nyɛ maa ye bua nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi nɛ o kɛ mɛ ngɛ asafo kake mi ɔ, titli ɔ, nihi nɛ a wa a lo? Anɛ o ma nyɛ ma ya slaa nihi kaa jã lo? Anɛ o ma nyɛ ma ya ha lɛ niye ní, loo o ma nyɛ ma ya ye bua lɛ ngɛ we mi ní tsumi komɛ a mi, loo o kɛ lɔle ma wo mɛ kɛ ya kpe, loo o kɛ mɛ maa ya fiɛɛmi lo? Ha nɛ suɔmi nɛ Mawu ngɛ ha wɔ ɔ nɛ wo mo he wami konɛ o suɔ o nyɛmimɛ ɔmɛ! w16.01 2:12-14

Anɛ e he hia kaa to kpa amɛ nɛ a le nihi nɛ a pɔ mɛ nu nɛ a piɛ ngɛ zugba a nɔ mwɔnɛ ɔ tsuo a biɛ lo? Ohoo. Mɛni he je? Ejakaa nɔ ko be nyɛe maa le tutuutu kaa jamɛatsɛmɛ ɔmɛ a nine maa su a hiɔwo ɔ nɔ loo a nine be nɔ sue. E ngɛ mi kaa Mawu tsɛ mɛ kɛ yaa hiɔwe mohu lɛɛ, se ja a ye anɔkuale kɛ ya si nyagbe loko a nine maa su a hiɔwo ɔ nɔ. Satan le enɛ ɔ, lɔ ɔ he ɔ, e kɛ “lakpa gbali” tsuɔ ní konɛ e “kɛ mlɔɔ” mɛ. (Mat. 24:24) Kristofohi nɛ a pɔ mɛ nu ɔ be nyɛe ma ná nɔ mi kaa a nine maa su a hiɔwo ɔ nɔ, ja Yehowa ha nɛ e pee heii ha mɛ kaa e bu mɛ anɔkualetsɛmɛ. Yehowa kplɛɛɔ a nɔ kulaa, aloo e haa nɛ a náa nyagbe nya sɔumi loko a gboɔ, aloo e maa pee enɛ ɔ ke e piɛ bɔɔ nɛ “haomi kpetekpleenyɛ ɔ” maa je sisi.​—Kpoj. 2:10; 7:3, 14. w16.01 4:2, 3

Mɛni tsakpa ngɛ fiɛɛmi ní tsumi ɔ kɛ yi mi tomi nɛ Yehowa ngɛ kɛ ha adesahi ɔ a kpɛti? Mawu yi mi tomi ji kaa adesahi nɛ a hi si kɛ ya neneene. Benɛ Adam pee yayami po ɔ, Mawu yi mi tomi ɔ tsakee we. Mawu to blɔ nya konɛ wa nyɛ nɛ waa ye wa he kɛ je yayami kɛ gbenɔ he. Ngɛ mɛni blɔ nɔ? Yesu ba zugba a nɔ nɛ e kɛ e wami ba sã afɔle ngɛ wa he. Se ja adesahi bu Mawu tue loko a ma ná e we afɔle sami ɔ he se. Enɛ ɔ he ɔ, Yesu tsɔɔ nihi nɔ́ nɛ Mawu ngɛ hlae nɛ a pee, nɛ e fã e kaseli ɔmɛ konɛ a pee jã. Ke wa fiɛɛɔ kɛ haa nihi mwɔnɛ ɔ konɛ a ba pee Mawu huɛmɛ ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa waa kɛ Mawu ngɛ ní tsue tɛ̃ɛ konɛ e kɛ tsu blɔ nya nɛ e to kaa e ma kpɔ̃ adesahi kɛ je yayami kɛ gbenɔ dɛ mi ɔ he ní. Lɔ ɔ hu tsɔɔ kaa wa suɔ mɛ, nɛ wa suɔ Yehowa hulɔ. E “suɔ kaa nimli tsuo nɛ le anɔkuale ɔ, konɛ a he a yi wami.”​—1 Tim. 2:4. w16.01 5:15, 16

Nɔ hyɛmi nɔ́ yaya nɛ Matsɛ Ahaz pee ɔ ma nyɛ ma ha nɛ Hezekia nɛ ná Yehowa he abofu. Mwɔnɛ ɔ, nyagbahi nɛ nihi kɛ ngɛ kpee ɔ sui nɔ́ nɛ Hezekia kɛ kpe ɔ, se a susu kaa ke a ná Yehowa loo Yehowa asafo ɔ he “abofu” ɔ, tɔmi ko be he. (Abɛ 19:3) Ni komɛ hu susuɔ kaa weku mi nɛ a je kɛ bɔ nɛ a fɔli plɛ kɛ tsɔse mɛ ha a ma nyɛ ma ha nɛ a ba a je mi kaa a fɔli ɔmɛ pɛpɛɛpɛ. (Eze. 18:2, 3) Se anɛ susumi nɛ ɔmɛ da lo? Bɔ nɛ Hezekia hi si ha a ha nɛ wa na kaa susumi nɛ ɔ dɛ kulaa! Nɔ́ ko be nɛ wa ma nyɛ maa da nɔ kɛ ná Yehowa he abofu kɔkɔɔkɔ. Tsa pi Mawu nɛ e ngɔɔ haomihi kɛ baa nihi a nɔ. (Hiob 34:10) E ngɛ mi kaa fɔli ma nyɛ ma tsɔse a bimɛ konɛ a pee nɔ́ kpakpa loo nɔ́ yaya. (Abɛ 22:6; Kol. 3:21) Se enɛ ɔ tsɔɔ we kaa weku mi nɛ wa je ɔ lɛ maa tsɔɔ nɔ pɔtɛɛ nɛ wa ma ji. Mɛni he je? Ejakaa, Yehowa ha wɔ nike ní ko. Lɔ ɔ ji he blɔ nɛ wa ngɛ kaa wɔ nitsɛmɛ wa ma nyɛ maa mwɔ wa yi mi kpɔ ngɛ níhi a he. Enɛ ɔ tsɔɔ kaa wa ma nyɛ maa hla kaa wa maa pee nɔ́ nɛ da loo nɔ́ nɛ dɛ.​—5 Mose 30:19. w16.02 2:8-10

Abner yi David anɔkuale. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, pee se ɔ, benɛ Saul ngɛ hlae maa gbe David po ɔ, Abner ye bua Saul. Yonatan kɛ Abner tsuo le kaa Mawu suɔ kaa David nɛ ye matsɛ ngɛ Saul se ngɛ Israel. (1 Sam. 26:1-5) Se benɛ Saul gbo se ɔ, Abner fĩ we David se. Mohu ɔ, e bɔ mɔde kaa e maa wo Saul binyumu Ishboshet matsɛ. Pee se ɔ, eko ɔ, Abner suɔ kaa lɛ nitsɛ e maa ye matsɛ. E ma nyɛ maa ba kaa lɔ ɔ he je nɛ e kɛ Matsɛ Saul yi ɔmɛ a kpɛti nɔ kake ya ná bɔmi ɔ nɛ. (2 Sam. 2:8-10; 3:6-11) Mɛni he je nɛ e slo bɔ nɛ Yonatan naa David ha ngɛ bɔ nɛ Abner hu naa David ha a he ɔ? Ejakaa Yonatan ye Yehowa anɔkuale nɛ e ba e he si ha lɛ, se Abner pee we jã. Absalom, nɛ ji Matsɛ David binyumu ɔ hu yi Mawu anɔkuale, ejakaa e bɛ e he si. E suɔ kaa e maa ye matsɛ, enɛ ɔ he ɔ, e “ba ná lɛ nitsɛ e ta zugba lɛ kɛ e he okpɔngɔhi, kɛ nyumuhi nyingmi enuɔ nɛ maa hi fo tue ngɛ e hɛ mi.” (2 Sam. 15:1) E plɛ Israel bi ɔmɛ fuu a yi mi konɛ a ye lɛ anɔkuale. E ngɛ mi kaa e le kaa Yehowa nɛ wo David matsɛ ngɛ Israel ma a nya mohu lɛɛ, se e bɔ mɔde po kaa e maa gbe e tsɛ ɔ. (2 Sam. 15:13, 14; 17:1-4) Ke nɔ ko bɛ e he si nɛ e hlaa kaa e ma ná blɔ nya a, e maa ye ha jamɛatsɛ ɔ kaa e maa ye Mawu anɔkuale. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, wa suɔ Yehowa, nɛ wa sume kaa wa ma fo wɔ pɛ wa nɔ́ mi nɛ waa pee wa ní kaa Abner kɛ Absalom nɛ a yi mi wa a. w16.02 4:9-11

Ke o ngɛ nɔ mi mami nitsɛnitsɛ kaa níhi nɛ o heɔ yeɔ ɔ ji anɔkuale ɔ, e jeɔ kpo ngɛ o ní peepee mi. Jehanɛ se hu ɔ, e sa nɛ nihewi kɛ yihewi nɛ a ‘pee a he klɔuklɔu.’ (2 Pet. 3:11) Ke o ngɛ klɔuklɔu ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa o baa o je mi saminya. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, mo susu bɔ nɛ o ba o je mi ha nyɔhiɔ ekpa nɛ be ɔ he nɛ o hyɛ. Benɛ o kɛ ka ko kpe ɔ, anɛ o susu níhi a he saminya, nɛ o nyɛ nɛ o na slɔɔto nɛ ngɛ nɔ́ nɛ da kɛ nɔ́ nɛ dɛ ɔ a kpɛti lo? (Heb. 5:14) Anɛ o kai be pɔtɛɛ komɛ nɛ o nyɛ da ka ko loo juami bi a nɔ nyɛmi nya lo? Ke o ya sukuu ɔ, anɛ nihi naa kaa o baa o je mi saminya lo? Anɛ o yeɔ Yehowa anɔkuale, aloo o peeɔ o ní kaa nihi nɛ o kɛ mɛ yaa sukuu ɔ konɛ a ko ye o he fɛu lo? (1 Pet. 4:3, 4) Niinɛ, wɔ tsuo wa yi mluku. Be komɛ ɔ, nihi nɛ a ngɛ Yehowa sɔmɔe jehahi babauu ji nɛ ɔ po ɔ, e ma nyɛ maa pe mɛ zo nɛ e maa ye ha mɛ kaa a maa fiɛɛ kɛ tsɔɔ nihi. Se ke nɔ ko jɔɔ e he nɔ ha Mawu ɔ, e pee we lɛ zo kaa e ji Yehowa Odasefo no, enɛ ɔ he ɔ, e baa e je mi saminya. w16.03 2:10, 11

Kɛ je benɛ Yehowa bɔ adesa a, e kɛ blɔ tsɔɔmi pɔtɛɛ komɛ ha nihi. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, Yehowa kɛ blɔ tsɔɔmi nɛ ngɛ heii ha adesahi ngɛ Eden abɔɔ ɔ mi konɛ a nyɛ nɛ a hi si kɛ ya neneene nɛ a ná bua jɔmi. (1 Mose 2:15-17) Se Adam kɛ Hawa kɛ blɔ tsɔɔmi nɛ a Tsɛ nɛ ngɛ suɔmi ɔ ngɔ kɛ ha mɛ ɔ tsu we ní. Hawa bu ga nɛ sinɔ ko wo lɛ ɔ mohu tue, nɛ Adam hu ya bu e yo ɔ tue. Mɛni je mi kɛ ba? Mɛ ni enyɔ ɔmɛ tsuo a gbo, nɛ hɛ kɛ nɔ fɔmi ko be kɛ ha mɛ. Jehanɛ hu ɔ, akɛnɛ a gbo Mawu tue he je ɔ, lɔ ɔ ha nɛ adesahi tsuo ya je blɔ nɛ kɛ nɔ yaa gbenɔ mi ɔ nɔ. Mwɔnɛ ɔ, Yehowa tsɔɔ e we bi blɔ konɛ a nyɛ nɛ a ná neneene wami, nɛ a yu a he kɛ je oslaahi a he. Yehowa ngɛ kaa to hyɛlɔ ko nɛ ngɛ suɔmi nɛ e tsɔɔ e to ɔmɛ blɔ, nɛ e kɛ kɔkɔ bɔmi haa mɛ konɛ a ko gu blɔhi nɛ oslaa ngɛ a nɔ ɔ nɔ. w16.03 4:2, 3