June

Ke nɔ ko de nɔ́ ko kɛ wo wa mi mi la po ɔ, e maa hi kaa waa kɛ lɛ maa tu munyu ngɛ mi mi jɔmi mi. (Abɛ 15:1) Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, binyɛ ko nɛ e be huno ngɛ binyumu nɛ e yi jeha 20 lolo. E binyumu ɔ peeɔ ní yayahi, se e bua peeɔ e ní kaa nɔ ko nɛ e ngɛ Yehowa sɔmɔe. Binyɛ nɛ ɔ he mɔbɔ pee nyɛmiyo ko nɛ e kɛ mɛ ngɛ asafo kake mi ɔ. Enɛ ɔ he ɔ, e de binyɛ ɔ ke: “I na kaa o bɔɛ mɔde ngɛ bi tsɔsemi mi kulaa.” Binyɛ ɔ susu munyu nɛ nyɛmiyo ɔ tu ɔ he bɔɔ nɛ e de ke: “E ngɛ mi kaa amlɔ nɛ ɔ, níhi yɛ nya mohu lɛɛ, se tsa pi ligbi kake nɛ ma kɛ tsɔse ye bi ɔ, e ma he be. Ke wa po Harmagedon ta a, loko níhi a mi maa tɛ ha wɔ tsuo.” Akɛnɛ binyɛ ɔ to e tsui si nɛ e kɛ nyɛmiyo ɔ tu munyu ngɛ mi mi jɔmi mi he je ɔ, huɛ bɔmi nɛ ngɛ e kɛ nyɛmiyo ɔ a kpɛti ɔ puɛ we. Binyumu ɔ nu heto nɛ e nyɛ ɔ ha nyɛmiyo ɔ nɛ e na kaa e yayo he ye kaa loloolo ɔ, e ma nyɛ maa pee tsakemi. Enɛ ɔ he ɔ, e jɔɔ huɛ yaya bɔmi, nɛ e ha nɛ a baptisi lɛ, nɛ pee se ɔ, e ya sɔmɔ ngɛ Betel. Ke waa kɛ wa nyɛmimɛ Odasefohi, wa weku mi bimɛ, loo nihi nɛ wa li mɛ ngɛ munyu tue ɔ, e sa nɛ munyu nɛ maa je wa nya a, “nɛ ngɔ kaa nɔ́ ko nɛ a wo lɛ ngo.”​—Kol. 4:6. w15 12/15 3:15, 17

Kaseli ɔmɛ nɛ a ngɛ hiɔwe tsu ɔ mi ɔ hɛ be jamɛ a ligbi ɔ nɔ jee kɔkɔɔkɔ. Nɔ́ ko kaa la lilɛ ba ma a ti nɔ tsuaa nɔ yi mi. Yehowa ha nɛ a nyɛ tu ma se gbi. A yi mi pee we mɛ enyɔɔnyɔ kaa a kɛ mumi klɔuklɔu ɔ pɔ mɛ nu. (Níts. 2:6-12) Se tsa pi Kristofohi tsuo nɛ a pɔ mɛ nu ɔ nɛ nɔ́ ko kaa jã ba a nɔ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, Baiblo ɔ tsɔɔ we kaa nɔ́ ko kaa la lilɛ ma nimli akpehi abɔ nɛ a pɔ mɛ nu pee se ngɛ Yerusalem jamɛ a ligbi ɔ a yi mi. A pɔ mɛ nu benɛ a baptisi mɛ pɛ ɔ. (Níts. 2:38) Jehanɛ hu ɔ, tsa pi Kristofohi tsuo nɛ a pɔ mɛ nu benɛ a baptisi mɛ pɛ ɔ. A pɔ Samaria bi ɔmɛ nu benɛ a baptisi mɛ se. (Níts. 8:14-17) Ngɛ Kornelio kɛ e we mi bimɛ ɔmɛ a blɔ fa mi ɔ, a pɔ mɛ nu loko a baptisi mɛ.​—Níts. 10:44-48. w16.01 3:3, 5

Nihi nɛ a pɔ mɛ nu ɔ susuu we kaa a hi pe ni kpahi. A le kaa Yehowa ha we nihi nɛ a pɔ mɛ nu ɔ mumi klɔuklɔu ɔ fuu pe bɔ nɛ e haa e sɔmɔli kpahi. Nɛ a susuu we kaa a ma nyɛ maa nu Baiblo mi anɔkualehi a sisi wawɛɛ pe ni kpahi. Jehanɛ hu ɔ, a be nɔ ko dee kɔkɔɔkɔ kaa nɔ ɔ hu a pɔ lɛ nu, lɔ ɔ he ɔ, e bɔni abolo ɔ yemi nɛ e bɔni wai ɔ hu numi ngɛ Kaimi ɔ sisi. Mohu ɔ, a baa a he si, nɛ a le kaa Yehowa pɛ lɛ e tsɛɛ nihi kɛ yaa hiɔwe. Nihi nɛ a pɔ mɛ nu ɔ nuɔ he kaa e ji he blɔ nɛ a ná kaa a maa ya hiɔwe mohu, se a hyɛ we blɔ kaa nihi kɛ mɛ nɛ hi si ngɛ blɔ klɛdɛɛ ko nɔ. (Efe. 1:18, 19; Filip. 2:2, 3) A le hu kaa benɛ Yehowa pɔ mɛ nu ɔ, e ha we nɛ nɔ fɛɛ nɔ nɛ le. Enɛ ɔ he ɔ, ke a pɔ nɔ ko nu nɛ ni komɛ he we yi amlɔ nɔuu kaa a pɔ jamɛatsɛ ɔ nu ɔ, e pee we nɔ nɛ a pɔ lɛ nu ɔ nyakpɛ. Baiblo ɔ de wɔ kaa ke nɔ ko tsɔɔ kaa Mawu ha lɛ blɔ nya ní tsumi klɛdɛɛ ko ɔ, waa kɛ oya yemi nɛ ko he jamɛatsɛ ɔ waa ye.​—Kpoj. 2:2. w16.01 4:6, 7

Yehowa gu nyakpɛ blɔ nɔ nɛ e bu Abraham kɛ Sara tsuo a he si abɔ. (1 Mose 12:10-20; 20:2-7, 10-12, 17, 18) Níhi a si kpami nɛ ɔmɛ ha nɛ Abraham hemi kɛ yemi ɔ mi wa wawɛɛ. Anɛ waa kɛ Yehowa ma nyɛ maa bɔ huɛ gbagbanii lo? Ee, wa ma nyɛ! E sa nɛ wɔ hu waa kase Yehowa he ní kaa bɔ nɛ Abraham pee ɔ. Wɔ hu wa ma nyɛ ma ná nile kɛ níhi a si kpami nɛ wa hia a. Mwɔnɛ ɔ, wa ngɛ níhi fuu nɛ Abraham ná we. (Dan. 12:4) Níhi fuu ngɛ Baiblo ɔ mi nɛ ma ha waa le “Nɔ nɛ pee hiɔwe kɛ zugba a” he ní wawɛɛ. (1 Mose 14:22) Níhi nɛ wa kaseɔ ɔ ha nɛ wa suɔ Yehowa, nɛ wa buɔ lɛ wawɛɛ. Suɔmi kɛ bumi nɛ ɔ nɛ wa ngɛ ha Mawu ɔ woɔ wɔ he wami nɛ wa buɔ lɛ tue. Jã nɛ wa peeɔ ɔ haa nɛ wa naa kaa e buɔ wa he nɛ e jɔɔ wɔ. Enɛ ɔ haa nɛ wa náa níhi a si kpami nɛ haa wa hemi kɛ yemi ɔ mi waa. Ke wa sɔmɔ Yehowa kɛ wa tsui tsuo ɔ, wa tsui maa nɔ wa mi, nɛ wa ma ná tue mi jɔmi kɛ bua jɔmi. (La 34:8; Abɛ 10:22) Ke wa ná nile kɛ níhi a si kpami fuu ɔ, huɛ bɔmi nɛ ngɛ waa kɛ Yehowa wa kpɛti ɔ mi maa wa. w16.02 1:7, 8

Munyu nɛ ɔmɛ tsɔɔ kaa Maria le Hebri Ngmami ɔ saminya. Mɛni he je? Maria munyu ɔmɛ kɛ sɔlemi nɛ Samuel yayo Hana sɔle ɔ kɔ. (1 Sam. 2:1-10) E ngɛ kaa nɔ́ nɛ Maria tsɛ Ngmami ɔ se maa pee si 20 sɔuu ngɛ munyu nɛ e tu ɔ mi. E ngɛ heii kaa e suɔ nɛ e maa tu anɔkualehi nɛ e kase ngɛ e Huɛ nɛ pe kulaa nɛ ji Yehowa a he ɔ he munyu. Eko ɔ, wɔ hu Yehowa ma nyɛ ma ha wɔ ní tsumi ngɛ be komɛ a mi kaa bɔ nɛ e ha Maria a. Se wa ma nyɛ maa nu he kaa ní tsumi ɔ kle pe wɔ. Ke e ba jã a, nyɛ ha nɛ waa kase Maria nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ konɛ waa je he si bami mi kɛ kplɛɛ ní tsumi ɔ nɔ, nɛ waa ngɔ wa hɛ ngɔ fɔ Yehowa nɔ kaa e maa ye bua wɔ. Wa ma nyɛ maa kase Maria hemi kɛ yemi ɔ konɛ waa bu Yehowa tue saminya, nɛ wa susu níhi nɛ e de wɔ kɛ e yi mi tomihi a he. Kɛkɛ ɔ, wa ma nyɛ maa ngɔ bua jɔmi kɛ de ni kpahi níhi nɛ wa kase ɔ.​—La 77:11, 12; Luka 8:18; Rom. 10:15. w16.02 2:17, 18

Daa jeha a, wa naa kaa jokuɛwi akpehi abɔ haa nɛ a baptisiɔ mɛ, nɛ enɛ ɔ haa nɛ wa bua jɔɔ. (Fiɛlɔ 12:1) E sa kaa fɔli nɛ a ji Kristofohi kɛ asafo mi nikɔtɔmahi nɛ a ye bua jokuɛwi nɛ a le nɔ́ nɛ baptisimi tsɔɔ konɛ mɛ nitsɛmɛ a mwɔ a yi mi kpɔ ngɛ he. Ke nɔ ko jɔɔ e he nɔ nɛ a baptisi lɛ ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa nɔ ɔ je si himi ehe ko sisi kaa Kristofo no. Si himi ehe nɛ ɔ ma ha nɛ Yehowa maa jɔɔ lɛ, se Satan hu maa te si kɛ wo lɛ. (Abɛ 10:22; 1 Pet. 5:8) Enɛ ɔ he ɔ, e sa kaa fɔli nɛ a ji Kristofohi ɔ nɛ a ná deka kɛ tsɔɔ a bimɛ ní, konɛ a bimɛ ɔmɛ nɛ a le nɔ́ nɛ Kristo kaselɔ peemi tsɔɔ tutuutu. Ngɛ jokuɛwi nɛ a fɔli be asafo ɔ mi ɔ a blɔ fa mi ɔ, asafo mi nikɔtɔmahi jeɔ suɔmi mi nɛ a yeɔ bua mɛ konɛ a nu a he nɔ nɛ a maa jɔɔ nɛ́ a baptisi mɛ ɔ sisi saminya. (Luka 14:27-30) Kaa bɔ nɛ ke nɔ ko maa ma tsu nɛ ja e dla e he saminya loko e ma nyɛ maa gbe nya a, jã kɛ̃ nɛ e sa kaa jokuɛwi hu nɛ a dla a he saminya loko a baptisi mɛ. Lɔ ɔ ma ha nɛ a ma nyɛ ma sɔmɔ Yehowa ngɛ anɔkuale mi “kɛ ya su nyagbe.”​—Mat. 24:13. w16.03 1:1, 2

Yehowa ha Israel bi ɔmɛ Mose Mlaa a konɛ e kɛ tsɔɔ mɛ bɔ nɛ e sa kaa a ba a je mi ha, kɛ bɔ nɛ e sa kaa a sɔmɔ lɛ ha. Kɛ je kaseli ɔmɛ a be ɔ mi kɛ ma nɛ ɔ, Mawu hlaa e we bi kɛ jeɔ ma slɔɔtohi a mi, se pi ma kake pɛ mi hu. A tsɛɛ mɛ ke mumi mi Israel. Mɛ nɛ a peeɔ Kristofohi asafo ɔ nɛ. Yehowa kɛ mɛ so somi ehe ko. Yehowa ha mɛ blɔ tsɔɔmi ehe aloo e tsɔɔ mɛ níhi a mi fitsofitso ngɛ bɔ nɛ e sa kaa a ba a je mi ha kɛ bɔ nɛ e sa kaa a plɛ kɛ sɔmɔ lɛ ha a he. A kɛ “Kristo mlaa a” tsuɔ ní. A ngma mlaa nɛ ɔmɛ ngɛ a tsui nɔ, se pi tɛ nɔ. Mlaa nɛ ɔ yeɔ bua Kristofohi ngɛ he tsuaa he nɛ a ngɛ. (Gal. 6:2) Mumi mi Israel ɔ ná blɔ tsɔɔmi nɛ Yehowa gu Yesu nɔ kɛ ha mɛ ɔ he se wawɛɛ. Benɛ e piɛ bɔɔ nɛ somi ehe ɔ ma bɔni ní tsumi ɔ, Yesu kɛ fami enyɔ komɛ nɛ a he hia wawɛɛ ha mɛ. Kake kɔɔ fiɛɛmi ní tsumi ɔ he. Nɛ kake hu kɔɔ bɔ nɛ e sa kaa Kristofohi nɛ a kɛ a sibi nɛ hi si ha a he. A kɛ fami nɛ ɔmɛ ha Kristofohi tsuo, lɔ ɔ he ɔ, wa hɛ nɔ kami ji kaa wa maa hi si kɛ ya neneene ngɛ hiɔwe jio, wa maa hi si kɛ ya neneene ngɛ zugba a nɔ jio, e sa nɛ waa ye fami nɛ ɔmɛ a nɔ mwɔnɛ ɔ. w16.03 4:10, 11

Loko asafo mi nɔkɔtɔma ko ma tsɔse nyɛminyumu ko ɔ, e sa nɛ e bɔ mɔde nɛ e kɛ lɛ nɛ bɔ huɛ. Akɛnɛ e slo si fɔfɔɛ, kɛ bɔ nɛ nihi peeɔ a ní ha ngɛ ma tsuaa ma nɔ he je ɔ, e slo nɔ́ nɛ asafo mi nɔkɔtɔma tsuaa asafo mi nɔkɔtɔma maa pee konɛ e ha ní kaselɔ ɔ tsui nɛ nɔ e mi. Se kɛ̃ ɔ, ngɛ he saisaa nɛ o ngɛ ɔ, ke o be deka po ɔ, mo ná be kɛ ha ní kaselɔ ɔ. Ke o pee jã a, e maa na kaa o buɔ e he akɔtaa. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, ke o jeɔ suɔmi mi nɛ o susuɔ ní kaseli ɔmɛ a he ɔ, a bua jɔɔ wawɛɛ nitsɛ. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, tsɔɔlɔ kpakpa suɔ kaa e ma tsɔse nihi. Se e sa nɛ e ná suɔmi kɛ ha nɔ nɛ e ngɛ lɛ tsɔsee ɔ hulɔ. (Kɛ to Yohane 5:20 ɔ he.) Mɛni he je nɛ enɛ ɔ he hia? Ejakaa ke ní kaselɔ ɔ le kaa o susuɔ e he wawɛɛ ɔ, e maa je e tsui mi kɛ kase nɔ́ nɛ o ngɛ lɛ tsɔɔe ɔ. Enɛ ɔ he ɔ, asafo mi nikɔtɔmahi, nyɛɛ bɔ mɔde nɛ nyɛɛ kɛ nyɛ ní kaseli ɔmɛ nɛ bɔ huɛ, se pi ní kɛkɛ nɛ nyɛ maa tsɔɔ mɛ.​—Abɛ 17:17; Yoh. 15:15. w15 4/15 1:19, 20

Ngɛ Matsɛ Uzia sane ɔ mi ɔ, Baiblo ɔ tsɔɔ wɔ níhi a mi fitsofitso konɛ waa le nɔ́ he je nɛ Yehowa gbla Uzia tue ɔ. Se kaa Baiblo ɔ tsɔɔ we sane ɔ mi fitsofitso ɔ, kɛ o ko pee o ní ha kɛɛ? (2 Ma. 15:7, 32; 2 Kron. 26:3-5, 16-21) Anɛ o ma susu kaa bɔ nɛ Yehowa kɛ lɛ ye ha a dɛ lo? Aloo níhi nɛ o kaseɔ ngɛ Baiblo ɔ mi ɔ ma ha nɛ o ná hemi kɛ yemi ngɛ Mawu mi kaa nɔ́ tsuaa nɔ́ nɛ e peeɔ ɔ da? (5 Mose 32:4) Ke o ya nɔ nɛ o le Yehowa kaa e ji Nɔ ko nɛ e ngɛ nitsɛnitsɛ ɔ, suɔmi nɛ o ngɛ kɛ ha lɛ ɔ, kɛ hemi kɛ yemi nɛ o ngɛ ngɛ e mi ɔ, mi maa wa. Kɛkɛ ɔ, e he be hiae nɛ o le yi mi tomi he je nɛ e peeɔ nɔ́ tsuaa nɔ́ ngɛ. Ke o ya nɔ nɛ o kase Baiblo ɔ, o maa na kaa Yehowa ngɛ nitsɛnitsɛ, nɛ o maa hɛ mo kɛ su e he.​—La 77:12, 13. w15 4/15 3:8, 10

Bɔfohi ngɛ “he wami wawɛɛ nitsɛ.” A ngɛ nile kɛ he wami kulaa pe adesahi. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, bɔfo anɔkualetsɛmɛ ngɔɔ he wami nɛ a ngɛ ɔ kɛ tsuɔ ní kpakpahi. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, Yehowa bɔfo kake gbe Asiria ta buli 185,000. Adesa ko be nyɛe ma tsu nɔ́ ko kaa kikɛ, nɛ e he maa wa kaa ta buli nɛ a he hiɛ po maa pee nɔ́ ko kaa jã. (2 Ma. 19:35) Be ko hu ɔ, a wo Yesu bɔfo ɔmɛ tsu nɛ bɔfo ko gu ga blɔ nɔ nɛ e kɛ he wami nɛ e ngɛ ɔ je mɛ ngɛ tsu ɔ mi. E ngɛ mi kaa buli ngɛ lejɛ ɔ mohu lɛɛ, se a li kaa bɔfo ɔ ba bli sinya amɛ nɛ e ha nɛ Yesu bɔfo ɔmɛ je kpo nɛ e nga sinya amɛ ekohu. (Níts. 5:18-23) Bɔfo anɔkualetsɛmɛ ngɔɔ he wami nɛ a ngɛ ɔ kɛ tsuɔ ní kpakpahi, se Satan lɛɛ e kɛ e he wami ɔ tsuɔ ní yayahi. Satan ngɛ he wami wawɛɛ, nɛ e náa nihi a nɔ he wami hulɔ. Baiblo ɔ tu e he munyu kaa lɛ nɛ e “ngɛ je ɔ nɔ matsɛ yee.”​—Yoh. 12:31. w15 5/15 1:5, 6

Wa sɛ gba si himi mi jio, wa sɛ we mi jio, e sa nɛ wɔ tsuo waa bɔ mɔde nɛ waa yu wa he ngɛ ajuama bɔmi ní peepeehi tsuo a he. Anɛ enɛ ɔ peemi ngɛ gbɔjɔɔ lo? Dɛbi! Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ke o ji niheyo aloo zangmayo ɔ, eko ɔ, o nuɔ nɛ nihi nɛ o kɛ mɛ ngɛ sukuu yae ɔ fĩaa kaa a kɛ nɔ tsuaa nɔ nɛ a suɔ ɔ náa bɔmi. Eko ɔ, a ma nyɛ maa fĩa hu kaa a kɛ bɔmi nami he sɛ gbi kɛ fonihi maneɔ nihi ngɛ a fon nɔ. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, ngɛ ma komɛ a nɔ ɔ, nihi buu bɔmi nami he fonihi nɛ a kɛ maneɔ nihi ngɛ fon nɔ ɔ kaa nɔ́ nɛ hí kulaa. A buu ní peemi nɛ ɔ kaa bɔ nɛ a buu jokuɛwi nɛ a peeɔ mɛ basabasa ngɛ bɔmi nami blɔ fa mi nɛ a poɔ he foni kɛ maneɔ nihi ɔ. Baiblo ɔ de ke: “Nɔ nɛ fiɛɔ nyumu kɛ yo yakayaka fiɛmi ɔ, yeɔ lɛ nitsɛ e nɔmlɔ tso ɔ awi.” (1 Kor. 6:18) Bɔmi nami mi hiɔhi gbe nihi fuu nɛ e ye nihi fuu hu awi. Nɛ nihewi kɛ yihewi fuu nɛ a sɛ we gba si himi mi se a kɛ nihi ná bɔmi ɔ tsɔɔ kaa a pia a he kaa a pee jã. Hɛja jemi níhi nɛ je ɔ peeɔ ɔ tsɔɔ kaa ke nɔ ko tɔ̃ Mawu mlaahi a nɔ ɔ, haomi ko be e nɔ bae. Ke wa he lakpa munyu nɛ ɔmɛ ye ɔ, ‘yayami ma nyɛ maa sisi wɔ.’ w15 5/15 2:14

Yesu ngɛ kaa e Tsɛ ɔ pɛpɛɛpɛ. Mɛni ye bua Yesu nɛ e je mi mi jɔmi kpo kɛ ha nihi benɛ e ngɛ zugba a nɔ ɔ? E susu bɔ nɛ e munyu tutui kɛ e ní peepee maa sa nihi a he ha a he. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ligbi ko ɔ, yo ko nɛ nihi le lɛ kaa e ji yayami peelɔ ɔ ba Yesu ngɔ. Yo ɔ fo ya wawɛɛ nɛ e vo nyu ɔ dɛ pue Yesu nane nɔ. Yesu na kaa yo ɔ pia e he nitsɛnitsɛ ngɛ ní yayamihi nɛ e pee ɔ a he. E yɔse kaa ke e je we mi mi jɔmi kpo kɛ ha yo ɔ, yo ɔ maa hao pe nine. Lɔ ɔ he ɔ, e je yo ɔ yi ngɛ nɔ́ kpakpa nɛ e pee ɔ he, nɛ e kɛ e yayami ɔ pa lɛ. Yesu kɛ Farisi no ko tu munyu ngɛ mi mi jɔmi mi, e ngɛ mi kaa Farisi no ɔ kplɛɛ we nɔ́ nɛ e pee ha yo ɔ nɔ mohu. (Luka 7:36-48) Kɛ wa ma plɛ kɛ je mi mi jɔmi kpo kɛ ha nihi kaa bɔ nɛ Yehowa peeɔ ɔ ha kɛɛ? Paulo ngma kaa ‘e sɛ́ kaa Kristofohi pɛɔ; mohu ɔ, a mi nɛ jɔ ha nɔ tsuaa nɔ.’ (2 Tim. 2:24) E sa nɛ waa kɛ wa he nɛ wo ni kpahi a si himi mi nɛ waa le bɔ nɛ wa munyu tutui ma nyɛ maa sa a he ha. Kɛkɛ ɔ, wa maa le bɔ nɛ wa ma je mi mi jɔmi kpo kɛ ha mɛ kɛ gu wa munyu tutui kɛ wa ní peepeehi a nɔ kaa bɔ nɛ Yehowa peeɔ ɔ.​—Abɛ 15:28. w15 5/15 4:8, 9

Ke wa nyɛmimɛ kɛ haomi ko ngɛ kpee ɔ, wa ma nyɛ ma je suɔmi kpo kɛ tsɔɔ mɛ, nɛ waa ye bua mɛ ngɛ he lo nya, nɛ waa wo a bua hulɔ. (Abɛ 17:17) Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ke adebɔ mi oslaa ko ba a nɔ ɔ, wa ma nyɛ maa ye bua mɛ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, kɔɔhiɔ ko nɛ nya wa wawɛɛ fia nɛ e kpata wa nyɛmiyo ko nɛ e ji yalɔyo ɔ we hɛ mi. E de ke: “Ye bua jɔ kaa i ngɛ Yehowa asafo ɔ mi, nɛ nyɛmimɛ yeɔ bua mi ngɛ he lo nya kɛ mumi mi tsuo.” Nyɛmiyo ko hu nɛ e sɛ we gba si himi mi lolo ɔ nu he kaa e hɛ nɔ kami ta benɛ kɔɔhiɔ ko nɛ e nya wa kpata e we ɔ hɛ mi ɔ. Nyɛmimɛ ya ye bua lɛ kɛ dla e we ɔ. Lɔ ɔ se ɔ, nyɛmiyo ɔ de ke: “I li nɔ́ nɛ ma de! Bua jɔmi nɛ i ná a hí kalemi.” E de hu ke: “Yehowa, i naa mo si!” Wa bua jɔ kaa wa nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi susuɔ wa hiami níhi a he. Nɔ́ nɛ pe kulaa a, wa bua jɔ kaa Yehowa kɛ Yesu Kristo susuɔ wa he nitsɛnitsɛ. w15 6/15 1:17

Baiblo ɔ tsɔɔ wɔ bɔ nɛ e sa kaa nyumuhi kɛ yihi nɛ a hi si ha. Kristofohi jeɔ suɔmi nɛ hii nyumu kɛ yo a kpɛti ɔ kpo kɛ haa a hunomɛ kɛ a yihi, aloo nihi nɛ a ma a juɛmi nya si kaa a kɛ mɛ maa sɛ gba si himi mi ɔ pɛ. A je we suɔmi nɛ ɔ kpo ha nɔ kpa ko hu. Ni komɛ susu kaa ke a je suɔmi nɛ hii nyumu kɛ yo a kpɛti ɔ kpo kɛ ha nɔ ko ɔ, tɔmi ko be he. A susu kaa ke a nyɛɛɔ, aloo a hyɛɔ nɔ ko, loo a peeɔ a ní ngɛ blɔ kpa ko nɔ nɛ ma ha nɛ nɔ ɔ nɛ susu kaa a ngɛ e he suɔmi nɛ pi nɛ a pɛtɛ nɔ ɔ he ɔ, tɔmi ko be he. Se ke nɔ ko jeɔ suɔmi nɛ hii nyumu kɛ yo a kpɛti ɔ kpo kɛ haa nɔ ko nɛ pi e yo aloo e huno, aloo nɔ ko nɛ e mɛ e juɛmi nya si kaa e kɛ lɛ maa sɛ gba si himi mi ɔ, a ma nyɛ ma bɔni ní yayahi a he susumi, nɛ enɛ ɔ ma nyɛ ma ha nɛ a bɔ ajuama. Eko ba hyɛ nɛ e ma nyɛ maa ba ekohu. Yosef pee nɔ hyɛmi nɔ́ kpakpa ngɛ enɛ ɔ blɔ fa mi. Potifar yo ɔ bɔ mɔde kaa e ma ha nɛ Yosef kɛ lɛ nɛ ná bɔmi. Yosef kplɛɛ we nɔ, se yo ɔ ya nɔ nɛ e bɔ mɔde kaa e maa ka lɛ. Daa ligbi ɔ, e deɔ Yosef kaa e “hɛ lɛ kɛ su e he.” (1 Mose 39:7, 8, 10) Yosef mwɔ e yi mi kpɔ kaa e be hae nɛ yo ɔ ní peepee nɛ ha nɛ e ná e he akɔnɔ. Enɛ ɔ ha we nɛ akɔnɔ yaya nɛ he si ngɛ e tsui mi. w15 6/15 3:10, 11

Yehowa suɔ kaa wa susu wa nyɛmimɛ ɔmɛ a he, nɛ wa susu huɛ bɔmi nɛ ngɛ a kɛ lɛ a kpɛti ɔ hu he. Enɛ ɔ hu tsɔɔ kaa ke wa nyɛmimɛ tɔ̃ wa nɔ ɔ, e sa nɛ wa kɛ pa mɛ mla. Behi fuu ɔ, níhi nɛ wa nyɛmimɛ ɔmɛ peeɔ kɛ siɔ wɔ ɔ ji tɔmi tsɔwitsɔwi komɛ kɛkɛ, nɛ ke waa kɛ pa mɛ ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa suɔ mɛ. Lɔ ɔ hu tsɔɔ kaa wa bua jɔɔ kaa Yehowa ngɔɔ wa yayami ɔmɛ kɛ paa wɔ. (Kol. 3:13) Akɛnɛ wa yi mluku he je ɔ, be komɛ ɔ, ke nihi tɔ̃ wa nɔ ɔ, e he waa ha wɔ kaa waa kɛ maa pa mɛ. (3 Mose 19:18) Ke wa bɔni níhi nɛ nihi pee wɔ ɔ he munyu tumi ɔ, nyɛmimɛ kpahi nɛ a ngɛ asafo ɔ mi ɔ ma nyɛ maa ngɔ a he kɛ wo mi, nɛ enɛ ɔ maa ngɔ mi gbami kɛ ba asafo ɔ mi. Ke wa haa nɛ níhi kaa jã yaa nɔ ɔ, lɛɛ wa ngɛ tsɔɔe kaa wa bui Mawu nike ní nɛ ji kpɔmi nɔ́ ɔ, nɛ wa be he se náe. (Mat. 18:35) Ke waa kɛ nihi a tɔmihi pɛ mɛ ɔ, Yehowa hu be nyɛe maa ngɔ wa tɔmi ɔmɛ kɛ pa wɔ. (Mat. 6:14, 15) Jehanɛ se hu ɔ, ke wa suɔ nɛ Yehowa nɛ ngɔ wa yayami ɔmɛ kɛ pa wɔ ɔ, lɛɛ e sɛ nɛ waa ya nɔ nɛ waa pee níhi nɛ e sume.​—1 Yoh. 3:4, 6. w15 6/15 5:9-11

Yehowa wo wa hɛ mi nyami kaa e ha nɛ wa piɛɛ e he kɛ ha nɛ mumi mi paradeiso ɔ ngɛ fɛu pee wawɛɛ nitsɛ. Se mɛni blɔ nɔ wa guu kɛ peeɔ jã? Waa kɛ kã fiɛɛɔ Matsɛ Yemi ɔ he sane kpakpa a kɛ tsɔɔ nihi, nɛ wa peeɔ nihi fuu kaseli. Be tsuaa be nɛ wa maa ye bua nɔ ko nɛ e ma ba pee Mawu sɔmɔlɔ ɔ, wa yeɔ bua nɛ mumi mi paradeiso ɔ mi bliɔ. (Yes. 26:15; 54:2) Ke wa bɔɔ mɔde wawɛɛ nɛ wa náa Kristofohi a su kpakpahi ɔ, lɔ ɔ hu tsɔɔ kaa wa ngɛ ye buae konɛ mumi mi paradeiso ɔ nɛ pee fɛu wawɛɛ. Enɛ ɔ yeɔ bua nɛ mumi mi paradeiso ɔ mwɔɔ nihi a hɛ wawɛɛ. Behi fuu ɔ, je mi bami kpakpa kpo nɛ wa jeɔ, kɛ tue mi jɔmi nɛ ngɛ wa kpɛti ɔ ji nɔ́ titli nɛ gblaa nihi kɛ baa asafo ɔ mi kɛ Yehowa kɛ Yesu a ngɔ, se pi Baiblo ɔ mi nɛ wa le ɔ pɛ. Mwɔnɛ ɔ, ke Yehowa kɛ Yesu na wa mumi mi paradeiso nɛ ngɛ fɛu ɔ, a bua jɔɔ wawɛɛ nitsɛ. Bua jɔmi nɛ wa ma ná ngɛ paradeiso nitsɛnitsɛ nɛ maa ba zugba a nɔ hwɔɔ se ɔ mi nyafii ko kɛkɛ ji nɛ ɔ nɛ. w15 7/15 1:18-20

Mwɔnɛ ɔ, Satan suɔ kaa adesahi nɛ a he ye kaa bɔ nɛ e peeɔ e ní ha a hi pe bɔ nɛ Mawu peeɔ e ní. Yehowa suɔ nɛ wɔ nitsɛmɛ waa tsɔɔ nɔ nɛ se nɛ wa fĩ. Ke jã a, lɛɛ mɛnɔ se o fĩ? Anɛ o buɔ Yehowa tue akɛnɛ o he ye kaa bɔ nɛ e peeɔ e ní ha a hi pe bɔ nɛ moo o peeɔ o ní ɔ lo? Anɛ o he ye kaa e Matsɛ Yemi ɔ pɛ nɛ ma tsu adesahi a nyagbahi a he ní ha mɛ lo? Aloo o susu kaa adesahi ma nyɛ maa ye mɛ nitsɛmɛ a nɔ nɛ a be Mawu yemi kɛ buami hiae lo? Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ke nɔ ko bi mo o susumi ngɛ ma kudɔmi kuu ko, aloo atua tsɔli a kuu, aloo kuu kpa ko kaa jã he ɔ, mɛni heto o ma ha nɔ ɔ? Eko ɔ, kuu nɛ ɔmɛ ekomɛ yeɔ anɔkuale nɛ a suɔ nɛ a ye bua nihi. Se wa yɔse kaa Yehowa Matsɛ Yemi ɔ pɛ nɛ ma nyɛ ma tsu adesahi a haomihi a he ní kɛ ha mɛ, nɛ e ma ha nɛ nihi maa ye dami sane. Wa buɔ blɔ tsɔɔmihi nɛ Yehowa kɛ haa wɔ ngɛ asafo ɔ mi ɔ hu tue mohu pe nɛ wa ti nɔ tsuaa nɔ maa pee nɔ́ nɛ e suɔ. Enɛ ɔ he je nɛ kake peemi ngɛ asafo ɔ mi ɔ nɛ. w15 7/15 3:7, 8

Ke wa hyɛ níhi nɛ Yehowa bɔ ɔ, wa naa kaa e suɔ wɔ wawɛɛ. (Rom. 1:20) Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, Yehowa bɔ zugba a konɛ waa hi nɔ kɛ bua jɔmi. E ha wɔ nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ wa hia nɛ ma ha nɛ wa ma ná bua jɔmi. Yehowa le kaa e he hia nɛ waa ye ní, se bɔ nɛ pee nɛ wa bua nɛ jɔ ní yemi he ɔ, e ha wɔ niye ní mimi slɔɔtoslɔɔtohi! (Fiɛlɔ 9:7) Yehowa bɔ wɔ nɛ́ wa nyɛ nɛ wa tsu ní tsumi nɛ ma ha wa ná bua jɔmi, konɛ wa tsui hu nɛ nɔ wa mi. (Fiɛlɔ 2:24) E ha adesahi ní tsumi kaa a fɔ nɛ a hyi zugba a nɔ tsuo, nɛ a hu nɔ, nɛ a hyɛ pa mi lohi, lohwe pɛlitsɛmɛ, kɛ ní kpahi nɛ wami ngɛ a mi ngɛ zugba a nɔ ɔ tsuo a nɔ. (1 Mose 1:26-28) Jehanɛ se hu ɔ, e bɔ wɔ kɛ su kpakpahi konɛ wa nyɛ nɛ waa kase lɛ!​—Efe. 5:1. w15 8/15 1:4, 5

Wa ngɛ nae heii kaa Baiblo gbamihi ngɛ mi bae, nɛ je yaya nɛ ɔ nyagbe ɔ hu su si ta. Wa ngɛ “koli nyɔngma amɛ” kɛ “lohwe awi yelɔ” ɔ mlɛe konɛ a je a hɛ ngɔ pi lakpa jami, nɛ ji Babilon Ngua a. (Kpoj. 17:16) E sɛ nɛ wa susu kaa e maa kɛ loko jamɛ a nɔ́ ɔ maa ba. O hɛ nɛ ko je nɔ kaa Mawu lɛ ma ‘ha nɛ a maa to a yi mi’ kaa a ma tua lakpa jami ɔ nɛ. Tuami nɛ ɔ ma nyɛ maa ba tlukaa! (Kpoj. 17:17) E be kɛe nɛ a ma kpata Satan je yaya nɛ ɔ hɛ mi. Enɛ ɔ he ɔ, e sa nɛ waa bu Yesu kɔkɔ bɔmi nɛ ngɛ mwɔnɛ ɔ ngmami ɔ mi ɔ tue. (Kpoj. 16:15) Nyɛ ha nɛ waa pee klaalo, nɛ waa kɛ wa be tsuo nɛ sɔmɔ Yehowa, nɛ wa ná nɔ mi mami kaa e “peeɔ nɔ́ haa nihi nɛ ngɔɔ a hɛ ngɔ fɔɔ e nɔ ɔ.”​—Yes. 64:4. w15 8/15 2:17

E ngɛ mi kaa wa suɔ nɛ waa kɛ nɔ tsuaa nɔ nɛ hi si saminya mohu lɛɛ, se e sɛ nɛ waa kɛ nihi nɛ a bui Mawu tue ɔ nɛ bɔ gbagbanii. E dɛ blɔ kaa Odasefo no ko kɛ nɔ ko nɛ e pi Yehowa sɔmɔlɔ nɛ a baptisi lɛ maa hi kpo jee. E he hia wawɛɛ kaa wa maa sa Mawu hɛ mi mohu pe nɛ wa maa sa nihi nɛ a sume Mawu ɔ a hɛ mi. E sa nɛ waa kɛ nihi nɛ a peeɔ Mawu suɔmi nya ní pɛ nɛ bɔ gbagbanii. Huɛ yaya bɔmi ngɔɔ haomi kɛ baa. Isreal bi ɔmɛ a kpɛti nihi fuu bui Yehowa blɔ tsɔɔmi ɔ tue nɛ a je e se. (2 Mose 23:24, 25; La 106:35-39) Mɛni je mi kɛ ba? Pee se ɔ, Yehowa kua Israel ma a nɛ e hla Kristofohi asafo ɔ mohu kaa e ma.​—Mat. 23:38; Níts. 2:1-4. w15 8/15 4:7, 8

Yehowa Mawu bɔ adesahi nɛ e ha mɛ he blɔ konɛ mɛ nitsɛmɛ a mwɔ a yi mi kpɔ ngɛ níhi a he. Bɔ nɛ pee nɛ wa nyɛ nɛ waa pee juɛmi nɛ da a, Yehowa ha wɔ nɔ́ ko konɛ lɔ ɔ nɛ kudɔ wɔ. A tsɛɛ jamɛ a nɔ́ ɔ ke he nile. Lɔ ɔ lɛ haa nɛ wa leɔ nɔ́ nɛ da kɛ nɔ́ nɛ dɛ ɔ nɛ. Ke waa kɛ wa he nile tsu ní ngɛ blɔ nɛ da nɔ ɔ, e ma nyɛ maa ye bua wɔ konɛ waa pee nɔ́ nɛ da, nɛ waa yu wa he ngɛ ní yayahi a he. He nile nɛ Yehowa ha wɔ ɔ ji odase yemi nɛ tsɔɔ kaa e suɔ wɔ, nɛ e suɔ kaa e hi ha wɔ. Mwɔnɛ ɔ, ni komɛ peeɔ nɔ́ nɛ da, nɛ a sume nɔ́ yaya kulaa, pohu a kase we Baiblo sisi tomi mlaahi. (Rom. 2:14, 15) Mɛni he je? Ejakaa a ngɛ he nile. He nile haa nɛ nihi fuu yuɔ a he ngɛ ní yayahi a he. Kaa nɔ ko nɔ ko be he nile ɔ, mo susu bɔ nɛ je ɔ mi si himi ko pee ha a he nɛ o hyɛ! Wa bua jɔ kaa Yehowa ha wɔ he nile! w15 9/15 2:1, 2

Bɔfo Yohane wo wɔ he wami kaa wa susu suɔmi agbo nɛ Yehowa ngɛ kɛ ha wɔ ɔ he wawɛɛ. E de ke: ‘Nyɛɛ hyɛ suɔmi sɔuu nɛ Tsɛ ɔ ngɛ kɛ ha wɔ!’ Ke wa susu suɔmi nɛ Yehowa ngɛ kɛ ha wɔ, kɛ níhi nɛ e peeɔ kɛ tsɔɔ kaa e suɔ wɔ ɔ he ɔ, lɔ ɔ haa nɛ huɛ bɔmi gbagbanii hii waa kɛ lɛ wa kpɛti, nɛ suɔmi nɛ wa ngɛ kɛ ha lɛ ɔ mi waa. Aywilɛho sane ji kaa ni komɛ susu kaa Mawu be nyɛe maa suɔ mɛ. A juɛmi ji Mawu susuu we adesahi a he. Eko ɔ, a susu kaa Mawu woɔ adesahi mlaahi, nɛ e gblaa nihi nɛ a yi e mlaa amɛ a nɔ ɔ a tue kɛkɛ. Lakpa tsɔɔmihi ha nɛ ni komɛ susu kaa Mawu yi mi wa, nɛ adesahi be nyɛe maa suɔ lɛ. Ni komɛ hu susu kaa Mawu suɔ nihi nɛ a peeɔ nɔ́ nɛ da kɛ nɔ́ nɛ dɛ tsuo. Se akɛnɛ o ngɛ Baiblo ɔ kasee he je ɔ, o ba le bɔ nɛ Yehowa ngɛ ha tutuutu. O ba le kaa ngɛ suhi nɛ Mawu ngɛ ɔ tsuo a kpɛti ɔ, suɔmi ji nɔ́ nɛ pe kulaa. O le hu kaa e ngɔ e Bi ɔ kɛ ha kaa kpɔmi nɔ́ ngɛ o he je.​—Yoh. 3:16; 1 Yoh. 4:8. w15 9/15 4:1, 2

Paulo munyu nɛ e tu nɛ ɔ tsɔɔ we kaa se nami be tsɔsemi he tsɔ. Ejakaa e tsa e munyu ɔ nɔ ke: “Nihi nɛ a tsɔse mɛ ɔ, pee se ɔ, a náa he se; a yeɔ dami sane, nɛ enɛ ɔ he ɔ, a hii si ngɛ he jɔmi mi”. Ke Yehowa kã wa hɛ mi nɛ wa bua jɔɛ he po ɔ, e sɛ nɛ wa ma wa hɛ kɛ fɔ nɔ, aloo wa mi mi nɛ fu kɔkɔɔkɔ. Wa suɔ Yehowa, enɛ ɔ he ɔ, wa buɔ lɛ tue nɛ wa peeɔ tsakemihi nɛ e he hia kaa waa pee. Satan je ɔ haa nɛ nihi woɔ a he nɔ, nɛ a foɔ mɛ pɛ a nɔ́ mi. Nihi fuu a bua jɔɛ tsɔsemi he, nɛ a sume kaa a tsɔɔ mɛ nɔ́ nɛ e sa kaa a pee. Ni komɛ buɔ ga womi tue nɛ tsa pi a bua nɔ. E sɛ nɛ waa pee wa ní jã. Baiblo ɔ tsɔɔ kaa wa ‘ko ba wa je mi kaa je mi bi ɔmɛ hu.’ Mohu ɔ, e he hia nɛ waa le nɔ́ nɛ Yehowa ngɛ hlae ngɛ wa dɛ, konɛ waa pee e suɔmi nya ní. (Rom. 12:2) E guɔ e we asafo ɔ nɔ kɛ woɔ wɔ ga ngɛ be nɛ sa mi. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ke nyumuhi ji wɔ ɔ, a tsɔɔ wɔ bɔ nɛ e sa kaa waa kɛ yihi nɛ bɔ ha, nɛ jã kɛ̃ nɛ e ji ngɛ yihi hu a blɔ fa mi. A kaiɔ wɔ nihi nɛ e sa kaa waa kɛ mɛ nɛ bɔ, kɛ níhi nɛ wa ma nyɛ maa pee ke wa ngɛ wa he jɔɔe loo wa ngɛ wa hɛja jee. Ke wa je wa tsui mi nɛ wa kplɛɛ Yehowa tsɔsemi nɔ, nɛ wa pee tsakemihi konɛ waa sa e hɛ mi ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa bua jɔ blɔ tsɔɔmihi nɛ e kɛ haa wɔ ɔ he, nɛ wa suɔ lɛ nitsɛnitsɛ.​—Yoh. 14:31; Rom. 6:17. w15 9/15 5:13, 15

Akɛnɛ wɔ nitsɛmɛ wa be nyɛe ma ha nɛ wa hemi kɛ yemi ɔ mi nɛ wa he je ɔ, e sa kaa wa bi Mawu konɛ e ha wɔ e mumi klɔuklɔu ɔ. Mɛni he je? Ejakaa hemi kɛ yemi piɛɛ suhi nɛ mumi klɔuklɔu ɔ haa nɛ wa náa a he. (Gal. 5:22) Yesu wo wɔ ga kaa waa sɔle nɛ Mawu nɛ ha wɔ mumi klɔuklɔu ɔ fuu. Juɛmi ngɛ mi kaa waa maa pee jã. Yesu ma nɔ mi ha wɔ kaa Yehowa “maa ngɔ mumi klɔuklɔu ɔ kɛ ha nihi nɛ bi ɔ lɛ ɔ.” (Luka 11:13) Ke hemi kɛ yemi nɛ wa ngɛ ngɛ Mawu mi ɔ mi wa a, e sa nɛ wa ha nɛ e hi jã daa. Wa ma nyɛ maa ngɔ hemi kɛ yemi kɛ to la he. Ke wa slɛ la nɔuu ɔ, la a nya ma nyɛ maa wa wawɛɛ. Se ke waa kɛ lɛ wui la a mi ɔ, nyagbenyagbe ɔ, la a ma gbo nɛ e maa pee la zu nɛ mi jɔ yluduu. Se ke wa yaa nɔ nɛ waa kɛ lɛ woɔ la a mi ɔ, la a maa hi tsoe kpamisaa. Jã nɛ wa hemi kɛ yemi ɔ hu ji. Ke wa yaa nɔ nɛ wa kaneɔ Baiblo ɔ nɛ wa kaseɔ Baiblo ɔ daa ligbi ɔ, wa bua maa jɔ Mawu Munyu ɔ he, nɛ suɔmi nɛ wa ngɛ ha Yehowa a mi maa wa. Enɛ ɔ ma ha nɛ wa hemi kɛ yemi ɔ mi maa wa daa. w15 10/15 2:6, 7

Je mi si kpali tsɔɔ kaa ke wa kane nɔ́ ko nɛ e je kpo ɔ, e yi ha wɔ kaa wa ma kai. Wa Bɔlɔ ɔ le enɛ ɔ, lɔ ɔ he ɔ, e de Yoshua kaa e “kane” Mlaa womi ɔ. Ngɛ Hebri gbi nɛ a kɛ ngma Baiblo ɔ mi ɔ, enɛ ɔ tsɔɔ kaa Yoshua nɛ kane Mlaa womi ɔ nɛ e je kpo. (Yosh. 1:8) Ke wa kaneɔ Baiblo ɔ nɛ e jeɔ kpo ɔ, lɔ ɔ hu maa ye bua wɔ nɛ wa juɛmi maa hi nɔ́ nɛ wa ngɛ kanee ɔ nɔ, nɛ wa ma kai. E biɔ mɔde bɔmi wawɛɛ loko wa ma nyɛ ma pue wa yi mi tɛ ngɛ níhi nɛ wa kaseɔ ɔ a he konɛ wa juɛmi nɛ hi nɔ. Enɛ ɔ he je ɔ, e maa hi wawɛɛ kaa wa ma pue wa yi mi tɛ be mi nɛ pɔ tɔɛ wa he, nɛ wa ngɛ he ko nɛ ngmlaa be, nɛ nɔ́ ko be wa juɛmi jee ngɛ nɔ́ nɛ wa ngɛ kasee ɔ nɔ. La polɔ David na kaa be nɛ hi pe kulaa nɛ e kɛ ma nyɛ ma pue e yi mi tɛ ji nyɔ mi benɛ e hɛ tsɛ̃ ngɛ sa mi. (La 63:6) Yesu nɛ e ye mluku ɔ po sɔle nɛ e pue e yi mi tɛ ngɛ he ko nɛ jɔ dii.​—Luka 6:12. w15 10/15 4:4, 6, 7

Yesu kɔɔ nɔ́ se wawɛɛ. Tsa pi níhi nɛ nihi peeɔ ɔ pɛ he nɛ e susuɔ, mohu ɔ, e susuɔ nɔ́ he je nɛ a peeɔ jamɛ a ní ɔmɛ hu he. E le adesa tsui mi. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ligbi ko ɔ, ni komɛ je Galilea ba ngɛ lɛ hlae. (Yoh. 6:22-24) E le kaa ngma he je nɛ a ngɛ lɛ hlae ɔ nɛ, se pi nɛ a ngɛ lɛ hlae nɛ e tsɔɔ mɛ ní. Yesu le a susumi. E to e tsui si kɛ dla a juɛmi nɛ e tsɔɔ mɛ tsakemihi nɛ e he hia kaa a pee. (Yoh. 6:25-27) E ngɛ mi kaa moo lɛɛ o li adesa tsui mi mohu, se o kɛ nɔ́ se kɔmi ma nyɛ ma tsu ní. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, o ma nyɛ maa le bɔ nɛ o bimɛ ɔmɛ peeɔ a ní ngɛ sɔmɔmi ní tsumi ɔ he ha. O ma nyɛ ma bi o he ke, ‘Ke i kɛ ye bimɛ ɔmɛ ngɛ fiɛɛmi tso mi ɔ, anɛ nɔ́ pɛ nɛ a hyɛɛ blɔ ji be nɛ eko ɔ, wa ma hla he ko maa hi si ngɛ bɔɔ, konɛ waa ye ní nɛ waa nu ní lo?’ Ke o yɔse kaa o bimɛ a bua jɔɛ fiɛɛmi ní tsumi ɔ he kpakpa ko ɔ, bɔɔ mɔde nɛ o ye bua mɛ nɛ a bua nɛ jɔ he. Moo ngɔ ní tsumi nyafinyafi komɛ kɛ wo a dɛ konɛ a na kaa mɛ hu a he hia. w15 11/15 1:10, 11

Wa Mawu nɛ e ngɛ suɔmi ɔ peeɔ níhi nɛ e sɔmɔli anɔkualetsɛmɛ ma ná he se be tsuaa be. Baiblo ɔ de ke: “Mawu ma tsu a hɛ mi vo nyu tsuo. Nɔ ko be gboe hu; nɔ ko be kɔmɔ yee hu; nɔ ko be ya foe hu, nɛ nɔ ko be nɔ́ nae hu.” Baiblo ɔ de ke: “Moo to nɔmlɔ kpakpa he hɛ; hyɛ dalɔ saminya, nɔmlɔ nɛ he jɔ ɔ, hwɔɔ se ɔ, e maa hi si ngɛ tue mi jɔmi mi. Se yayami peeli lɛɛ a ma kpata a kɛ a nina tsuo a hɛ mi.” (La 37:37, 38) “Nɔmlɔ kpakpa” ji nɔ nɛ le Yehowa kɛ e Bi ɔ, nɛ e buɔ Mawu tue, nɛ e peeɔ Mawu suɔmi nya ní. (Yoh. 17:3) Jamɛatsɛ ɔ he ye wawɛɛ kaa “je ɔ, kɛ e mi níhi nɛ peeɔ nɔ akɔnɔ ɔ ngɛ bee kɛ yaa. Se nɔ nɛ peeɔ Mawu suɔmi nya ní ɔ, lɛɛ e ngɛ kɛ yaa neneene.” (1 Yoh. 2:17) Je nɛ ɔ nyagbe ɔ su si ta, enɛ ɔ he ɔ, e he hia wawɛɛ nɛ waa ‘ngɔ wa hɛ kɛ fɔ Yehowa nɔ, nɛ waa ye e mlaa amɛ a nɔ.’​—La 37:34. w15 11/15 3:11, 12

Mawu we bi gu blɔ slɔɔtohi a nɔ kɛ fiɛɛ nɛ a nine su nihi fuu a nɔ. Jamɛ a be ɔ mi ɔ, fiɛɛli bɔɔ ko pɛ lɛ ngɛ, enɛ ɔ he ɔ, blɔ slɔɔtohi a nɔ nɛ a gu kɛ fiɛɛ ɔ ye bua mɛ wawɛɛ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, jehahi fuu nɛ be ɔ, nyɛmimɛ gu adafi fiami womihi a nɔ kɛ fiɛɛ sane kpakpa a. Daa otsi ɔ, Nyɛminyumu Russell ngmaa Baiblo mi munyu kɛ ya haa adafi fiami ní tsumi he ko. Adafi fiami ní tsumi he ɔ hu ngɔɔ munyu ɔ kɛ woɔ adafi fiami womihi nɛ a kaneɔ ngɛ Canada, Yuropa, kɛ United States ɔ mi. Benɛ e ke e suu jeha 1913 ɔ mi ɔ, a ngɔɔ Baiblo mi munyuhi nɛ Nyɛminyumu Russell ngmaa a kɛ woɔ adafi fiami womi slɔɔtoslɔɔtohi 2,000 a mi, nɛ nihi maa pee 15,000,000 kaneɔ! A gu hleedio hu nɔ kɛ fiɛɛ sane kpakpa a kɛ pi si. Ngɛ April 16, 1922 ɔ mi ɔ, Nyɛminyumu Rutherford tu e kekleekle hleedio nɔ munyu ɔmɛ a kpɛti kake, nɛ nihi maa pee 50,000 bu tue. E kɛ we nɛ wɔ nitsɛmɛ wa bli wa hleedio tesia nɛ a tsɛɛ ke WBBR ɔ. Kekleekle be nɛ ma bi nu wa hleedio tesia nɛ ɔ he ji February 24, 1924. w15 11/15 5:10, 11

Yehowa guu níhi nɛ e bɔ ɔ a nɔ kɛ tsuɔ e yi mi tomi a he ní. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, Mawu ha nɛ Noa ba plɛ pee lɛ kpɛlɔ, Bezalel ba pee ga ní tsulɔ nɛ he be, Gideon ba pee tatsɛ ngua, nɛ Paulo ba pee ma se sane kpakpa fiɛɛlɔ. Mawu we bi le kaa Mawu biɛ ɔ he hia wawɛɛ nitsɛ, enɛ ɔ he ɔ, New World Bible Translation Committee ɔ kɛ Mawu biɛ ɔ tsu ní ngɛ a Baiblo sisi tsɔɔmi ɔ mi. Baiblo sisi tsɔɔmihi fuu kɛ Mawu biɛ nitsɛnitsɛ ɔ tsu we ní. Mohu ɔ, a kɛ sablai nɛ ji “Nyɔmtsɛ,” aloo jemɛ a wɔhi a biɛ nɛ tsuɔ ní. Enɛ ɔ ji yi mi tomi kake he je nɛ Blɔ Tsɔɔmi Ajla Toli ɔmɛ susu kaa e he hia wawɛɛ nɛ nihi nɛ a tuɔ gbi slɔɔtoslɔɔtohi tsuo nɛ a ná Baiblo nɛ woɔ Mawu biɛ ɔ hɛ mi nyami ɔ nɛ. (Mal. 3:16) Kɛ ba si amlɔ nɛ ɔ, a wo Yehowa biɛ ɔ hɛ mi nyami ngɛ New World Translation ɔ mi ngɛ gbihi nɛ hiɛ pe 130 mi. w15 12/15 2:7-9

Yehowa ngɛ he wami nɛ e kɛ ma nyɛ ma tsa hiɔtsɛmɛ aloo e kɛ ha nɛ hiɔ nɛ e fia nihi. E ngɔ hiɔ kɛ gbla ni komɛ a tue. Nimli nɛ ɔmɛ a kpɛti ni komɛ ji Farao nɛ e hi si ngɛ Abraham be ɔ mi ɔ, kɛ Mose nyɛmiyo Miriam. (1 Mose 12:17; 4 Mose 12:9, 10; 2 Sam. 24:15) Yehowa ngɔ “hiɔ munomunohi, kɛ gbenɔ hiɔ yayamihi” kɛ gbla Israel bi ɔmɛ a tue benɛ a yi lɛ anɔkuale ɔ. (5 Mose 28:58-61) Be komɛ hu ɔ, Yehowa po e we bi a he piɛ konɛ a ko nu hiɔ. (2 Mose 23:25; 5 Mose 7:15) E tsa a ti ni komɛ po. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, benɛ hiɔ ngua ko fia Hiob nɛ e suɔ kaa e gbo ɔ, Yehowa tsa lɛ. (Hiob 2:7; 3:11-13; 42:10, 16) Wa ngɛ nɔ mi mami kaa Yehowa ngɛ he wami nɛ e kɛ ma nyɛ ma tsa hiɔtsɛmɛ. Yesu hu ma nyɛ ma tsa hiɔtsɛmɛ. Benɛ e ngɛ zugba a nɔ ɔ, e tsa kpititsɛmɛ kɛ kɔkɔtsɛmɛ. E tsa hɛ yuyuili kɛ hulemi hiɔtsɛmɛ. (Mat. 4:23, 24; Yoh. 9:1-7) Nyakpɛ ní nɛ ɔmɛ nɛ Yesu pee ɔ yeɔ bua wɔ nɛ wa hyɛɛ nyakpɛ níhi nɛ e maa pee ha wɔ ngɛ je ehe ɔ mi ɔ blɔ. w15 12/15 4:3, 4