August

Akɛnɛ Abraham buɔ Yehowa tue be fɛɛ be ngɛ ní nyafinyafihi po a mi he je ɔ, a huɛ bɔmi ɔ mi wa. E na kaa e kɛ Yehowa ma nyɛ maa sɛɛ nɔ́ tsuaa nɔ́, enɛ ɔ he ɔ, benɛ e nui ní komɛ a sisi ɔ, e bi Yehowa konɛ e ye bua lɛ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, benɛ Yehowa tsɔɔ kaa e ma kpata Sodom kɛ Gomora hɛ mi ɔ, Abraham hao. Mɛni he je? E ye gbeye kaa Mawu ma kpata nimli kpakpahi kɛ nimli yayamihi tsuo a hɛ mi. Eko ɔ, e hao ngɛ e nyɛminyumu bi Lot kɛ e weku ɔ nɛ a ngɛ Sodom ɔ a he. Abraham ngɔ e hɛ kɛ fɔ Yehowa nɛ ji “je ɔ tsuo kojolɔ ɔ” nɔ, enɛ ɔ he ɔ, e ba e he si nɛ e de Yehowa níhi nɛ ngɛ e nya gbae. Yehowa to e tsui si kɛ ha e huɛ Abraham, nɛ e ha nɛ e na kaa lɛ Yehowa a naa nɔ mɔbɔ. Yehowa tsɔɔ kaa loko e ma kpata nihi a hɛ mi ɔ, e hlaa nimli kpakpahi nɛ ngɛ a kpɛti ɔ, nɛ e baa a yi. (1 Mose 18:22-33) E ngɛ heii kaa nile kɛ níhi a si kpami tsuo nɛ Abraham ná a ye bua lɛ nɛ e kɛ Yehowa a huɛ bɔmi ɔ mi wa. w16.02 1:11, 12

Wɔ tsuo wa bua jɔɔ nihi nɛ a yeɔ anɔkuale ɔ a he. Se anɛ anɔkuale nɛ Yonatan ye David ɔ pɛ he je nɛ wa bua jɔ e he ɔ lo? Ohoo, nɔ́ nɛ he hia Yonatan pe kulaa ji kaa e maa ye Mawu anɔkuale. E ngɛ heii kaa anɔkuale nɛ Yonatan yeɔ Yehowa a he je nɛ e ye David hu anɔkuale ɔ nɛ. E dɔɛ lɛ kaa David mohu ma ba ye matsɛ. Yonatan ye bua David nɛ e ngɔ e he kɛ fɔ Yehowa nɔ. Mɛ ni enyɔ ɔmɛ tsuo a ye Yehowa kɛ a sibi anɔkuale. E sa kaa wɔ hu waa ye wa weku li, wa huɛmɛ, kɛ wa nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi nɛ a ngɛ asafo ɔ mi ɔ anɔkuale. (1 Tes. 2:10, 11) Se nɔ́ nɛ he hia pe kulaa a, e sa kaa wa ye Yehowa anɔkuale. Lɛ nɛ e ha wɔ wami! (Kpoj. 4:11) Ke wa ye lɛ anɔkuale ɔ, wa ma ná bua jɔmi nitsɛnitsɛ nɛ wa tsui maa nɔ wa mi. Se wa le kaa ngɛ haomi behi a mi po ɔ, e sa nɛ waa ye Mawu anɔkuale. w16.02 3:3, 4

Ke jokuɛ ko wa ngɛ mumi mi niinɛ ɔ, e maa hɛɛ e hemi kɛ yemi ɔ mi wawɛɛ ngɛ haomi behi po a mi. E be e ní pee kaa akpasi (agama). Nɔ nɛ peeɔ e ní kaa akpasi ɔ, ke e ya Matsɛ Yemi Asa a nɔ ɔ, e haa nɛ nihi naa lɛ kaa e ji Mawu huɛ, se ke e ya sukuu ɔ, e peeɔ e ní kaa nihi nɛ a ngɛ je ɔ mi ɔ. Nɔ nɛ wa ngɛ mumi mi ɔ, pee we e ní jã. Mohu ɔ, ke e ba kaa e kɛ ka ko kpe po ɔ, e maa ye Yehowa anɔkuale. (Efe. 4:14, 15) Ngɛ anɔkuale mi ɔ, wɔ tsuo wa yi mluku. Nikɔtɔmahi kɛ jokuɛwi tsuo tɔ̃ɔ be komɛ. (Fiɛlɔ 7:20) Se ke o suɔ kaa a baptisi mo ɔ, juɛmi ngɛ mi kaa o maa hyɛ ke ji o suɔ niinɛ kaa o maa ye Yehowa mlaa amɛ a nɔ lo. Mo bi o he ke, ‘Be saii ji nɛ ɔ, anɛ i yeɔ Yehowa mlaa amɛ a nɔ lo?’ Lingmi nɛ ɔ nɛ o kɛ ka ko kpe ɔ, kɛ o pee o ní ha kɛɛ? Anɛ o nyɛ nɛ o pee nɔ́ nɛ da lo? Kaa bɔ nɛ e ba ngɛ Daniel blɔ fa mi ɔ, anɛ mo hu nɔ ko wo mo he wami kaa o di níhi nɛ ngɛ Satan je ɔ mi ɔ a se lo? Ke nɔ́ ko kaa jã ngɛ o hemi kɛ yemi ɔ kae ɔ, anɛ o nyɛɔ yɔseɔ nɔ́ nɛ Yehowa suɔ lo?​—Efe. 5:17. w16.03 1:7-9

Wa ngɛ “nyagbe ligbi ɔmɛ” a mi, nɛ e be kɛe nɛ wa maa na amanehlu ko nɛ wa nɛ hyɛ. (2 Tim. 3:1) Jehanɛ ɔ, a sake Satan kɛ e daimonio ɔmɛ kɛ je hiɔwe kɛ ba fɔ zugba a nɔ, nɛ a ha nɛ adesahi ngɛ nɔ́ nae wawɛɛ. (Kpoj. 12:9, 12) Wa bu Yesu fami ɔ tue nɛ wa ngɛ fiɛɛe ngɛ je ɔ mi tsuo ngɛ gbi slɔɔtoslɔɔtohi a mi pe be ko nɛ be ɔ! Ke wa ngɛ hlae nɛ Mawu nɛ jɔɔ wɔ ɔ, e sa nɛ waa bu blɔ tsɔɔmihi tsuo nɛ e guɔ Kristofohi asafo ɔ nɔ kɛ haa wɔ ɔ tue. Ke waa kɛ blɔ tsɔɔmihi tsuɔ ní mwɔnɛ ɔ, e he be wae ha wɔ kaa waa kɛ blɔ tsɔɔmihi ma tsu ní ngɛ “haomi ngua” a mi, be mi nɛ a ma kpata Satan je yaya nɛ ɔ hɛ mi ɔ. (Mat. 24:21) Lɔ ɔ se ɔ, ke a je Satan kɛ je nɛ wa su je ehe ɔ mi ɔ, wa maa hia blɔ tsɔɔmi ehe. w16.03 4:16, 18

Ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ, bɔfo Yohane na ngɛ nina ko mi kaa bɔfo kpaago komɛ ngɛ titimati kpae. Benɛ bɔfo enuɔne ɔ kpa e titimati ɔ, Yohane na “dodoe ko nɛ je hiɔwe kɛ ba nɔ zugba.” Jamɛ a “dodoe” ɔ ngɔ safe ko kɛ ba bli muɔ voo ko nɛ mi wo diblii ɔ nya. Kekleekle ɔ, la su ku kpii ko je muɔ ɔ mi kɛ ba, nɛ lɔ ɔ se ɔ, baalɛhi je la su ku ɔ mi kɛ ba. Baalɛ nɛ ɔmɛ tɛ nga kɛ tsohi a he, mohu ɔ, a ye “nimli adesahi nɛ Mawu nɔ́ nya sɔmi nɔ́ ɔ be a hɛ nya a” pɛ awi. (Kpoj. 9:1-4) Yohane le kaa baalɛhi babauu ma nyɛ ma puɛ ní wawɛɛ, ejakaa ngɛ Mose be ɔ mi ɔ, baalɛhi puɛ ní wawɛɛ ngɛ Egipt. (2 Mose 10:12-15) Baalɛhi nɛ Yohane na a daa si kɛ ha Kristofohi nɛ a pɔ mɛ nu nɛ a ngɛ sɛ gbi nɛ nya wa fiɛɛe kɛ ngɛ lakpa jami sie ɔ. Nɛ nimli ayɔhi abɔ nɛ a ngɛ blɔ hyɛe kaa a maa hi si ngɛ zugba a nɔ kɛ ya neneene ɔ hu ba piɛɛ a he. Mɛ tsuo a kɛ kake peemi ngɛ fiɛɛmi ní tsumi ɔ tsue. Ní tsumi nɛ ɔ ye bua nihi babauu nɛ a je lakpa jami mi nɛ a ye a he ngɛ Satan he. w16.03 3:3

E he hia nɛ asafo mi nɔkɔtɔma nɛ le bɔ nɛ ní kaselɔ ɔ nu anɔkuale ɔ sisi nɛ e kɛ ngɛ ní tsue ngɛ e si himi mi ha. E ma nyɛ ma bi ní kaselɔ ɔ bɔ nɛ e he nɔ nɛ e jɔɔ kɛ ha Yehowa a saa yi mi kpɔhi nɛ e mwɔɔ ɔ a he ha. Sane bimi nɛ ɔ ma nyɛ ma ha nɛ nyɛɛ sɛɛ ní kɛ kɔ bɔ nɛ waa kɛ wa tsui tsuo ma nyɛ ma sɔmɔ Yehowa ha a he. (Mar. 12:29, 30) Eko ɔ, asafo mi nɔkɔtɔma a kɛ nyɛminyumu ɔ ma nyɛ ma bla kɛ sɔle konɛ e bi Yehowa nɛ e ye bua ní kaselɔ ɔ kɛ e mumi klɔuklɔu ɔ ngɛ e tsɔsemi ɔ mi. Ke e na kaa o je o tsui mi nɛ o sɔle kɛ ha lɛ ɔ, lɔ ɔ ma nyɛ maa wo lɛ he wami konɛ e tsu babauu! Ke asafo mi nɔkɔtɔma ko bɔni nɔ ko tsɔsemi ɔ, e maa hi kaa e kɛ nɔ ɔ ma susu Baiblo mi munyuhi nɛ ma ha nɛ e na kaa e sa nɛ e ye bua nihi, e pee e he nɔ ko nɛ nihi ma nyɛ maa fĩa kɛ fɔ e nɔ, nɛ e ba e he si ɔ he. (1 Ma. 19:19-21; Neh. 7:2; 13:13; Níts. 18:24-26) E he hia nɛ ní kaselɔ ɔ nɛ ná su nɛ ɔmɛ, ejakaa a ngɛ kaa kuku zu ngɛ ngmɔ ní sisi. Su nɛ ɔmɛ maa ye bua ní kaselɔ ɔ konɛ e ya e hɛ mi mlamlaamla nɛ e sɔmɔ, konɛ e ‘bli e hɛngmɛ’ nɛ e na ‘nyakpɛ níhi’ nɛ ngɛ Mawu Munyu ɔ mi ɔ.” w15 4/15 2:3, 4

Ke o ngɛ hlae nɛ o kɛ Yehowa nɛ pee huɛ ɔ, e he hia wawɛɛ nɛ o kɛ lɛ nɛ sɛɛ ní be tsuaa be. Se mɛni blɔ nɔ o maa gu kɛ pee jã? Moo ngɔ lɛ kaa o ngɛ huɛ ko nɛ o kɛ lɛ nyɛ kpɛti kɛ. Mɛni blɔ nɔ nyɛ maa gu kɛ sɛɛ ní? Nyɛ ma nyɛ maa ngma nyɛ sibi sɛ womi, aloo nyɛ ma nyɛ maa fia nyɛ sibi ngɛ tɛlifoo nɔ be tsuaa be. Ke o sɔleɔ ha Yehowa daa a, lɔ ɔ tsɔɔ kaa o kɛ lɛ ngɛ munyu tue. (La 142:2) Se mɛni mo hu o maa pee konɛ Yehowa kɛ mo nɛ tu munyu? Moo kane e Munyu nɛ ji Baiblo ɔ, nɛ o kase, nɛ o pue o yi mi tɛ ngɛ níhi nɛ o kaseɔ ɔ a he daa. (Yes. 30:20, 21.) Eko ɔ, tsa pi be tsuaa be nɛ o naa kaa Yehowa haa o sɔlemihi a heto. Se ke o tu ní komɛ pɔtɛɛ a he munyu ngɛ o sɔlemi mi ɔ, o ma nyɛ maa na heii kaa Yehowa ha mo heto, nɛ o maa na kaa Yehowa ngɛ nitsɛnitsɛ. Ke o deɔ Yehowa o nyagbahi tsuo ɔ, e maa hɛ lɛ kɛ su o he. Wa ma nyɛ maa ya nɔ maa hɛ wɔ kɛ su Yehowa he daa. Enɛ ɔ he ɔ, nyɛ ha nɛ waa ya nɔ nɛ waa bu lɛ tue kɛ gu Baiblo ɔ nɛ wa maa kase daa a nɔ, nɛ waa ya nɔ nɛ waa kɛ lɛ nɛ tu munyu kɛ gu sɔlemi nɔ. Ke wa pee jã a, huɛ bɔmi nɛ ngɛ waa kɛ Yehowa wa kpɛti ɔ mi maa wa wawɛɛ, nɛ e maa ye bua wɔ nɛ wa maa da kahi a nya. w15 4/15 3:3, 14, 16

E da blɔ kaa ngmami nɛ ɔ kale Satan jã, ejakaa e yi mi wa nɛ e nɛ nɔ mɔbɔ! Lɛ nɛ e ngɛ je ɔ tsuo kudɔe, se kɛ̃ ɔ, e tsui nɔɛ e mi. Satan ngɛ kaa jata nɛ hwɔ ngɛ lɛ yee nɛ e ngɛ lohwehi hlae nɛ e nu mɛ. Oti nɛ Satan kɛ ma e hɛ mi ji kaa e ma kpata Yehowa we bi a hɛ mi. Ke wa hyɛ bɔ nɛ a wa anɔkuale Kristofohi a yi mi ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi, kɛ bɔ nɛ a ngɛ mɛ yi mi wae kɛ ba si mwɔnɛ ɔ, wa naa kaa Satan ji yiwutsotsɛ nitsɛnitsɛ. Ke hwɔ ngɛ jata ko yee ɔ, e nɛ lohwe ko lohwe ko mɔbɔ. Ke e maa gbe lohwe ko ɔ, lohwe ɔ he mɔbɔ pee we lɛ, nɛ ke e gbe lɛ ta hu ɔ, e pia we e he. Jã kɛ̃ nɛ Satan hu nɛ nihi nɛ e tuaa mɛ ɔ mɔbɔ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ke Israel bi ɔmɛ ngɔ a he ya wo yayami komɛ kaa ajuama bɔmi kɛ hɛ tsumi mi ɔ, kɛ o susu kaa Satan nuɔ he ha kɛɛ? Benɛ Zimri kɛ e he wo ajuama bɔmi mi, nɛ Gehazi hu kɛ hɛ tsumi ya pee yayami ɔ, kɛ o susu kaa Satan pee e ní ha kɛɛ?​—4 Mose 25:6-8, 14, 15; 2 Ma. 5:20-27. w15 5/15 1:8, 9

Mɛni blɔ nɔ wa maa gu kɛ ye Satan nɔ kunimi? Yesu de ke: “Nyɛɛ hɛɛ nyɛ hemi kɛ yemi ɔ mi kpɛii, nɛ nyɛ ma ná neneene wami.” (Luka 21:19) Adesa be nyɛe maa pee nɔ́ ko kɛ ye wɔ awi daa. Nɔ ko be nyɛe ma puɛ huɛ bɔmi nɛ ngɛ waa kɛ Mawu wa kpɛti ɔ, ja wɔɔ wa ngmɛ blɔ nɛ e ba jã. (Rom. 8:38, 39) Ke Yehowa sɔmɔli nɛ a yeɔ anɔkuale ɔ a ti ni komɛ gbo po ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ we kaa Satan ye kunimi. Yehowa ma tle mɛ si. (Yoh. 5:28, 29) Satan be si hie daa. Ke a kpata je yaya nɛ ɔ hɛ mi ɔ, a ma sake Satan kɛ wo muɔ voo ɔ mi jeha 1,000. (Kpoj. 20:1-3) Ngɛ Kristo Jeha Akpe Nɔ Yemi ɔ nyagbe ɔ, a maa “pɛne” Satan, nɛ e maa bɔ mɔde kaa e maa sisi adesahi nɛ a ye mluku ɔ nyagbe nɔ́. Lɔ ɔ se ɔ, a ma kpata e hɛ mi. (Kpoj. 20:7-10) E ngɛ mi kaa Abosiami be si hie daa mohu lɛɛ, se moo lɛɛ o ma nyɛ maa hi si daa! Yaa nɔ nɛ o hwu kɛ si Satan, nɛ o ha nɛ o hemi kɛ yemi ɔ mi nɛ wa. (1 Pet. 5:9) O ma nyɛ maa ye Satan nɔ kunimi! w15 5/15 2:1, 18

Nɔ nɛ ngɛ juɛmi ɔ hyɛɛ níhi nɛ e susuu ɔ saminya. Kaa bɔ nɛ la ma nyɛ maa ye bua wɔ, nɛ e ma nyɛ maa ye wɔ awi hulɔ ɔ, jã kɛ̃ nɛ níhi nɛ wa susuu ɔ hu ma nyɛ maa ye bua wɔ, nɛ e ma nyɛ maa ye wɔ awi. Ke wa hyɛ wa he nɔ saminya a, waa kɛ la ma nyɛ maa hoo ní nɛ e be wɔ sãe. Se ke wa hyɛ we nɛ hi ɔ, la ma nyɛ maa sã wa we, nɛ e ma nyɛ maa gbe wɔ po. Jã kɛ̃ nɛ e ji ngɛ níhi nɛ wa susuu ɔ a he. Ke wa susuɔ níhi nɛ wa kaseɔ kɛ jeɔ Yehowa ngɔ ɔ a he ɔ, wa ma ná he se. Se ke wa yaa nɔ nɛ wa susuɔ ajuama bɔmi kɛ ní yayami kpahi a he ɔ, wa ma ná jamɛ a ní ɔmɛ a he akɔnɔ nɛ waa kɛ wa he ma nyɛ maa wo mi. Lɔ ɔ ma nyɛ ma puɛ huɛ bɔmi nɛ ngɛ waa kɛ Yehowa wa kpɛti ɔ. (Yak. 1:14, 15) Baiblo ɔ bɔ wɔ kɔkɔ heii kaa wa ko susu níhi nɛ ma ha nɛ wa maa bɔ ajuama a he. Yesu de ke: “Nɔ tsuaa nɔ nɛ hyɛɛ yo, nɛ e he peeɔ lɛ akɔnɔ ɔ, e kɛ lɛ puɛ gba momo ngɛ e tsui mi.”​—Mat. 5:28. w15 5/15 4:11, 12, 14

Benɛ Yesu ngɛ fiɛɛe ɔ, e pee nyakpɛ níhi fuu. Nyakpɛ ní nɛ ɔmɛ nɛ e pee ɔ tsɔɔ kaa e susuɔ nɔ tsuaa nɔ he wawɛɛ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, Yesu ya ma ko nɛ a tsɛɛ ke Galilea a mi. E kɛ kpititsɛ ko kpe ngɛ Galilea ma a kake mi. (Mar. 1:39, 40) Kpiti ɔ pue nyumu ɔ wawɛɛ, enɛ ɔ he ɔ, Luka nɛ e ji dɔkita a tsɔɔ kaa “he womi nɔ hiɔ yaya” pue nyumu ɔ nɔmlɔ tso ɔ tsuo. (Luka 5:12) Baiblo ɔ tsɔɔ kaa benɛ hiɔtsɛ ɔ na Yesu ɔ, e ‘kpla si, nɛ e kɛ e hɛ mi bu si, nɛ e kpa lɛ pɛɛ ke, “Nyɔmtsɛ, ke o suɔ ɔ, o ma nyɛ ma ha ye he nɛ tsɔ.”’ Nyumu ɔ le kaa Yesu ngɛ he wami nɛ e ma nyɛ ma tsa lɛ, se e ngɛ hlae nɛ e maa le kaa Yesu suɔ kaa e ma tsa lɛ lo. Mɛni he je? Ejakaa nyumu ɔ le kaa Farisi bi ɔmɛ bui kpititsɛmɛ. Se kɛ Yesu buu kpititsɛmɛ ha kɛɛ? Yesu ta nyumu ɔ he. Yesu kɛ mi mi sami kɛ gɛjɛmi de nyumu ɔ ke: “I suɔ! O he nɛ tsɔ!” Kɛkɛ nɛ “kpiti ɔ laa.” (Luka 5:13, NW) Niinɛ, Yesu tsɔɔ kaa e suɔ nɔmlɔ saminya.​—Luka 5:17. w15 6/15 2:3-5

Eko ɔ, e he maa wa ha mo kaa o kɛ nɔ ko maa sɛɛ o nyagbahi a he ní. Se e he hia kaa o ha nɛ a ye bua mo. (Heb. 3:12, 13) Kristofohi nɛ a nane pi si ɔ ma nyɛ maa ye bua mo konɛ o na hehi nɛ e he hia kaa o pee tsakemihi ngɛ. Ke e ba jã a, moo pee tsakemihi konɛ o kɛ Yehowa nɛ nyɛ nɛ pee Huɛ daa. Asafo mi nikɔtɔma amɛ titli ji nihi nɛ a he su nɛ a ma nyɛ maa ye bua wɔ. (Yak. 5:13-15) Ke o pɔɔ bɔmi nami he fonihi hyɛmi ɔ, lɛɛ mo ha nɛ a ye bua mo amlɔ nɔuu. Ke o pee we jã mla a, o ma nyɛ maa bɔ ajuama. Nɛ ke e ba jã a, e maa hao ni kpahi, nɛ nihi maa tu munyu yaya kɛ si Yehowa. Nihi fuu bi yemi kɛ buami kɛ je asafo mi nikɔtɔma amɛ a ngɔ, nɛ a kplɛɛ ga womi nɛ a ha mɛ ɔ nɔ konɛ a nyɛ nɛ a sa Yehowa hɛ mi, bɔ nɛ pee nɛ a hi Kristofohi asafo ɔ mi daa.​—Yak. 1:15; La 141:5; Heb. 12:5, 6. w15 6/15 3:15-17

Ke a ngɛ Babilon Ngua a hɛ mi kpatae ɔ, anɛ a ma kpata lakpa jami mi bimɛ tsuo a hɛ mi lo? Dɛbi. Jami nya dali po maa bua maa pee a ní kaa a kɛ jami be nɔ́ ko peemi, nɛ a ma de ke a kɛ a he wui jami ko mi hyɛ. (Zech. 13:5, 6) Mɛni maa ba Mawu we bi a nɔ jamɛ a be ɔ mi? Yesu tsɔɔ nya ke: ‘Mawu maa po ligbi ɔmɛ a nɔ kpiti; ke e pee we jã, adesa ko adesa ko yi be wami náe. Mawu bimɛ ɔmɛ nɛ e hla a he je ɔ, a maa po jamɛ a ligbi ɔmɛ a nɔ kpiti.’ (Mat. 24:22) Ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ, a po haomi nɛ ba Yerusalem ma a nɔ ɔ nɔ “kpiti.” Enɛ ɔ ha nɛ ‘nihi nɛ a hla’ nɛ ji Kristofohi nɛ a pɔ mɛ nu ɔ, tu fo kɛ je ma a mi. Jã kɛ̃ nɛ a maa po haomi ngua a kekleekle fã a nɔ “kpiti” ngɛ ‘nihi nɛ a hla’ a he je. A be ma kudɔmi he wamihi nɛ ji “koli nyɔngma” a blɔ ngmɛe nɛ e kpata Mawu we bi a hɛ mi. (Kpoj. 17:16) Mohu ɔ, ke a kpata lakpa jami hɛ mi ta a, níhi a mi ma ba jɔ be kpiti ko. w15 7/15 2:5, 6

Ke waa kɛ ka ko kpe ɔ, wa ti nɔ tsuaa nɔ ma nyɛ maa mwɔ e yi mi kpɔ kaa e maa da nya aloo e ma ha nɛ ka a nɛ ye e nɔ kunimi. (Mat. 6:13; Yak. 1:13-15) Benɛ Satan ka Yesu ɔ, Yesu yu e he ngɛ e he kɛ gu Mawu Munyu ɔ se nɛ e tsɛ ɔ nɔ. Yesu ye Mawu anɔkuale. Se Satan ngmɛɛ we e he. E ‘si Yesu lolo’ kɛ ya si be nɛ sa. (Luka 4:13) Yesu ya nɔ nɛ e bu Mawu tue, ejakaa Mawu ji e Nɔ Yelɔ. Se Satan bɔɔ mɔde kaa e maa ka Yesu se nyɛɛli nɛ mo hu o piɛɛ he ɔ konɛ a gbo Yehowa nɔ tue. Loloolo ɔ, e he hia nɛ nihi nɛ a na sane bimihi nɛ Satan tle si kɛ kɔ Yehowa nɔ yemi ɔ he ɔ nya. Lɔ ɔ he ɔ, amlɔ nɛ ɔ, Yehowa ngmɛɔ Satan blɔ konɛ e ka wɔ. Yehowa ‘ngɔɛ wɔ kɛ yɛ ka mi.’ E ngɛ nɔ mi mami kaa wa ma nyɛ maa ye lɛ anɔkuale daa, nɛ e suɔ kaa e maa ye bua wɔ. Se Yehowa suɔ nɛ waa je wa tsui mi kɛ hla nɔ́ nɛ wa suɔ. Enɛ ɔ he ɔ, e ngmɛ wɔ blɔ konɛ wɔ nitsɛmɛ waa mwɔ wa yi mi kpɔ kaa wa maa ye lɛ anɔkuale, aloo wa be lɛ anɔkuale yee. Loko wa ma nyɛ maa da ka ko nya a, e he hia nɛ waa pee ní enyɔ komɛ: kekleekle ɔ, e he hia nɛ waa hi Yehowa kasa mi daa. Enyɔne ɔ, e he hia nɛ waa sɔle daa konɛ e ye bua wɔ. w15 6/15 5:13, 14

E sa nɛ wa tsake bɔ nɛ wa susuɔ níhi a he ha a, nɛ wa tsɔse wa he nile konɛ wa nyɛ nɛ waa yu wa he kulaa ngɛ ma kudɔmi sanehi a he. (Rom. 14:19) Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, a fɔ Mirjeta ngɛ ma ko nɛ be ko nɛ be ɔ a tsɛɛ ke Yugoslavia a mi. Ngɛ he nɛ e hi kɛ wa a, nihi sume Serbia bi a sane kulaa. Benɛ e ba kase Yehowa he ní ɔ, e na kaa Yehowa bui ni komɛ kaa a nɔ kuɔ pe ni komɛ, mohu ɔ, Satan ji nɔ nɛ haa nɛ nihi náa ninyɛ kɛ haa nihi. Enɛ ɔ he ɔ, e bɔ mɔde wawɛɛ kaa e ma tsake e susumi ngɛ nihi a he. Se benɛ wɛtso komɛ kɛ a he bɔni ta hwumi ngɛ he nɛ Mirjeta ngɛ ɔ, e ná Serbia bi a he juɛmi yaya ekohu. E sume kaa e maa fiɛɛ ha mɛ po. E le kaa e sɛ nɛ e pee jã, enɛ ɔ he ɔ, e kpa Yehowa pɛɛ nɛ́ e ye bua lɛ konɛ e nyɛ nɛ e ngmɛɛ su yaya nɛ ɔ he. Mirjeta de ke: “I ba yɔse kaa ye he nɛ i kɛ woɔ sɔmɔmi ní tsumi ɔ mi ɔ yeɔ bua mi wawɛɛ nitsɛ. Ke i ya fiɛɛmi ɔ, i bɔɔ mɔde kaa ma kase Yehowa konɛ ma je suɔmi kpo kɛ ha nihi. Enɛ ɔ nɛ i peeɔ ɔ, ha nɛ i ná we nihi a he juɛmi yaya hu.” w15 7/15 3:11-13

Nyɛ ha nɛ wa susu Yuda Matsɛ Yehoshafat he nɛ waa hyɛ. Ligbi ko ɔ, Yehoshafat pee juɛmi ko nɛ dɛ. E ya piɛɛ Israel Matsɛ Ahab he kɛ ya ta. E ngɛ mi kaa lakpa gbali 400 de Ahab yiwutsotsɛ ɔ ke e maa ye kunimi ngɛ ta a mi mohu lɛɛ, se Yehowa we anɔkuale gbalɔ Mikaya de Yehoshafat kɛ Ahab kaa ke a ya ta a, a ya be kunimi yee. Nɛ e ba mi jã pɛpɛɛpɛ hulɔ. Ahab gbo ngɛ ta a mi, nɛ e piɛ nguɛ nya nɛ Yehoshafat hu gbo. Benɛ a hwu ta a ta a, Yehowa gu Yehu nɔ kɛ wo Yehoshafat ga ngɛ nɔ́ nɛ e pee ɔ he. Se Yehu de Yehoshafat hu ke: “Su kpakpa komɛ ngɛ o mi.” (2 Kron. 18:4, 5, 18-22, 33, 34; 19:1-3) E ngɛ mi kaa pee se ɔ, Yehoshafat pee juɛmi ko nɛ nile be mi mohu lɛɛ, se Yehowa hɛ ji ní kpakpahi nɛ e pee ɔ a nɔ. (2 Kron. 17:3-10) Nɔ hyɛmi nɔ́ nɛ ɔ woɔ wa bua wawɛɛ, ejakaa be komɛ ɔ, wa tɔ̃ɔ. Se ke wa bɔ mɔde wawɛɛ nɛ wa sɔmɔ Yehowa a, lɛ hu e maa ya nɔ maa suɔ wɔ, nɛ e hɛ be ní kpakpahi nɛ wa peeɔ ɔ nɔ jee. w15 8/15 1:8, 9

Mɛni wa maa pee kɛ dla wa he amlɔ nɛ ɔ kɛ ha je ehe ɔ mi himi? Ke wa ngɛ blɔ nya toe kaa waa maa hia kɛ ho ma ko nɔ ya a, eko ɔ, wa maa pee ní komɛ kɛ dla wa he kɛ ha jamɛ a ma a mi himi. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, eko ɔ, wa ma bɔni gbi nɛ a tuɔ ngɛ jamɛ a ma a mi ɔ kasemi, nɛ wa maa kase bɔ nɛ nihi nɛ a ngɛ jamɛ a ma a mi ɔ peeɔ a ní ha a hulɔ. Eko ɔ, wa maa bɔ mɔde kaa wa maa kase niye ní komɛ nɛ a yeɔ ngɛ jamɛ a ma a mi ɔ yemi. Jã kɛ̃ nɛ wa ma nyɛ ma dla wa he kɛ ha je ehe ɔ mi himi amlɔ nɛ ɔ kɛ gu wa je mi nɛ wa maa ba kaa nɔ́ nɛ wa ngɛ lejɛ ɔ momo ɔ nɔ. Nihi fuu susu kaa e he hia we nɛ a bu Mawu tue, mohu ɔ, e he hia nɛ a pee níhi ngɛ a dɛ he. Mɛni je mi kɛ ba? Haomi kɛ nɔ́ nami sɔuu. (Yer. 10:23) Se Yehowa ji Nɔ Yelɔ nɛ ngɛ suɔmi. Hyɛ bɔ nɛ wa ma ná si himi kpakpa ngɛ je ehe ɔ mi ha ke nɔ fɛɛ nɔ bu lɛ tue! w15 8/15 3:4, 5

E he hia nɛ Kristofohi nɛ a suɔ kaa a maa sɛ gba si himi mi ɔ nɛ a hyɛ nɛ hi saminya ngɛ nihi nɛ a kɛ mɛ maa bɔ ɔ a he. Baiblo ɔ deɔ Mawu sɔmɔli kaa a kɛ nihi nɛ a “le Nyɔmtsɛ ɔ” pɛ nɛ sɛ gba si himi mi. Enɛ ɔ tsɔɔ kaa e sa nɛ a kɛ nihi nɛ a jɔɔ a he nɔ ha Yehowa, nɛ a baptisi mɛ, nɛ a kɛ Yehowa mlaahi tsuɔ ní ɔ pɛ nɛ sɛ gba si himi mi. (1 Kor. 7:39) Ke o kɛ nɔ ko nɛ suɔ Yehowa sɛ gba si himi mi ɔ, e maa ye bua mo konɛ o ya nɔ nɛ o ye Mawu anɔkuale. Yehowa le nɔ́ nɛ hi ha wɔ, nɛ pi wa be nɛ ɔ mi pɛ nɛ e wo wɔ mlaa kaa waa kɛ nɔ ko nɛ “le Nyɔmtsɛ ɔ” pɛ nɛ sɛ gba si himi mi. Kaa nɔ hyɛmi nɔ ɔ, mo susu nɔ́ nɛ Yehowa de Israel bi ɔmɛ ngɛ nihi nɛ a ja we lɛ ɔ a he ɔ he nɛ o hyɛ. Yehowa gu Mose nɔ kɛ wo mɛ mlaa ke: ‘Nyɛ ko ngɔ nyɛ biyi ɔmɛ ngɔ ha a binyumu ɔmɛ gba; nɛ nyɛ ko ha nyɛ binyumu ɔmɛ hu ya ngɔ a biyi ɔmɛ. Ejakaa a ma kpaka nyɛ bimɛ ɔmɛ kɛ je Yehowa he kɛ ya ja mawu kpahi.’​—5 Mose 7:3, 4. w15 8/15 4:12, 13

Mɛni blɔ nɔ wa ma nyɛ maa gu kɛ tsɔse wa he nile ɔ? E he hia nɛ waa kase Baiblo ɔ daa, nɛ wa pue wa yi mi tɛ ngɛ níhi nɛ wa kaneɔ ɔ a he, nɛ wa kpa Yehowa pɛɛ nɛ e ye bua wɔ konɛ waa kɛ níhi nɛ wa kaseɔ ɔ nɛ tsu ní. Enɛ ɔ tsɔɔ kaa e sa nɛ waa pee babauu pe anɔkualehi kɛ mlaahi nɛ wa maa kase kɛ wo wa yi mi kɛkɛ. Ke wa ngɛ Baiblo ɔ kasee ɔ, oti nɛ e sa kaa wa kɛ ma wa hɛ mi ji, nɛ wa maa le Yehowa saminya. E sa nɛ waa le Nɔ nɛ e ji, kɛ níhi nɛ e suɔ kɛ níhi nɛ e sume. Ke wa ya nɔ nɛ wa kase Yehowa he ní ɔ, nyagbenyagbe ɔ, wa he nile ma ha nɛ waa kɛ oya yemi ma yɔse níhi nɛ da kɛ níhi nɛ dɛ ngɛ e hɛ mi. Ke wa tsɔseɔ wa he nile ɔ saminya a, lɔ ɔ ma ha nɛ wa ma susu níhi a he kaa bɔ nɛ Yehowa hu susuɔ níhi a he ɔ. Be komɛ ɔ, eko ɔ, wa be yi mi kpɔ nɛ nyɛmi ko maa mwɔ ngɛ lɛ nitsɛ e sane ko he ɔ sisi nue. Ke e ba jã a, mɛni e sa kaa waa pee? E sɛ nɛ waa ye oya kɛ kojo lɛ, aloo waa nyɛ e nɔ kaa e tsake e juɛmi. Eko ɔ, e he maa hia nɛ e tsɔse e he nile ɔ bɔɔ, aloo eko ɔ, e he nile ɔ tsiɔ e nya ngɛ ní komɛ nɛ tɔmi ko be a he ɔ he.​—1 Kor. 8:11, 12. w15 9/15 2:4, 8, 10

Ngɛ si bɔlemi dodoehi tsuo nɛ Yehowa bɔ ɔ a kpɛti ɔ, zugba a ngɛ slɔɔto. Je mi si kpali kpa níhi a si nɛ a na kaa si bɔlemi dodoehi fuu ngɛ, se a na kaa ngɛ si bɔlemi dodoe nɛ ɔmɛ tsuo a kpɛti ɔ, zugba a pɛ ji nɔ́ nɛ adesahi ma nyɛ maa hi nɔ. Tsa pi níhi nɛ ma ha nɛ wa maa hi wami mi pɛ nɛ Yehowa ha wɔ, mohu ɔ, e dla zugba a nɔ saminyayoo ha wɔ, konɛ waa hi nɔ nɛ wa he nɛ jɔ wɔ, nɛ wa tue mi hu nɛ jɔ wɔ. (Yes. 45:18) Ke wa susu zugba a nɛ Yehowa nɛ ji wa Tsɛ ɔ kɛ ha wɔ ɔ he ɔ, wa naa kaa e suɔ wɔ wawɛɛ nitsɛnitsɛ. (Hiob 38:4, 7; La 8:3-5) Nɔ́ kpa ko hu nɛ Yehowa pee nɛ tsɔɔ kaa e suɔ wɔ ji kaa e bɔ wɔ konɛ wa nyɛ nɛ waa kase lɛ. (1 Mose 1:27) Enɛ ɔ tsɔɔ kaa wa ma nyɛ maa na kaa Yehowa suɔ wɔ, nɛ wɔ hu wa ma nyɛ maa suɔ lɛ. E le kaa lɔ ɔ haa wɔ bua jɔmi nitsɛnitsɛ. Ke bimɛ na kaa a fɔli suɔ mɛ ɔ, a bua jɔɔ wawɛɛ. Mo kai kaa Yesu tsɔɔ wɔ kaa ke huɛ bɔmi kpakpa ngɛ waa kɛ wa Tsɛ Yehowa wa kpɛti ɔ, wa bua maa jɔ. (Mat. 5:3) E haa wɔ ‘ní kpakpahi babauu faa.’ E ngɛ heii kaa Yehowa haa nɔ nɔ́ faa, nɛ e suɔ wɔ saminya.​—1 Tim. 6:17; La 145:16. w15 9/15 4:6, 7

La polɔ ko nɛ e suɔ Yehowa saminya, nɛ e kɛ e hɛ fɔ Yehowa nɔ ɔ ngma ke: ‘Ma ngɔ ye hɛ kɛ fɔ Mawu nɔ, nɛ ma je e yi ekohu; lɛ ji ye kpɔlɔ; lɛ ji ye Mawu. Ye tsui ngɛ yee ngɛ ye mi. Ye juɛmi tsuo ngɛ Mawu nɔ.’ (La 42:5, 6) Anɛ jã nɛ e peeɔ mo ngɛ Yehowa he lo? Anɛ o naa kaa huɛ bɔmi kpakpa ngɛ o kɛ lɛ nyɛ kpɛti, nɛ o ngɛ hɛ kɛ nɔ fɔmi ngɛ e mi lo? O ma nyɛ ma ná hɛ kɛ nɔ fɔmi nɛ mi wa wawɛɛ ngɛ e mi. Baiblo ɔ de ke: ‘Ngɔɔ o hɛ ngɔ fɔ Yehowa nɔ kulaa. Koo ngɔ o hɛ ngɔ fɔ nɔ́ nɛ moo o susu kaa o le ɔ nɔ. Nɔ́ tsuaa nɔ́ mi ɔ, mo kai Yehowa, nɛ e maa tsɔɔ mo blɔ nɛ da.’ (Abɛ 3:5, 6) Yehowa je suɔmi kpo ha wɔ kekle, konɛ wɔ hu waa suɔ lɛ. (1 Yoh. 4:19) Be fɛɛ be ɔ, nyɛ ha nɛ wa susu níhi abɔ nɛ Yehowa pee kɛ ha wɔ, kɛ suɔmi nɛ e ngɛ kɛ ha wɔ ɔ he. E ba kaa wa maa suɔ lɛ kɛ wa tsui tsuo, wa klaa tsuo, kɛ wa he wami tsuo.​—Mar. 12:30. w15 9/15 5:17-19

Ke wa fiɛɛ nɛ wa tsɔɔ nihi sane kpakpa nɛ ngɛ Baiblo ɔ mi ɔ, lɔ ɔ haa wa hemi kɛ yemi ɔ mi waa. Kaa bɔ nɛ Kristofohi nɛ a hi si ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ kɛ a hɛ fɔ Yehowa nɔ, nɛ a kɛ kã tu munyu ngɛ si fɔfɔɛ tsuaa si fɔfɔɛ mi ɔ, jã nɛ wɔ hu wa peeɔ. (Níts. 4:17-20; 13:46) Ke wa na bɔ nɛ Yehowa yeɔ bua wɔ nɛ e haa wa sɔlemihi a heto ha a, hemi kɛ yemi nɛ wa ngɛ ngɛ e mi ɔ mi waa. Jã nɛ e ba ngɛ Kaleb kɛ Yoshua a blɔ fa mi. Benɛ a ya slaa Si Womi Zugba a nɔ ɔ, a tsɔɔ kaa a ngɛ hemi kɛ yemi ngɛ Yehowa mi. Kɛ je jamɛ a be ɔ mi kɛ yaa a, be fɛɛ be nɛ Yehowa maa ye bua mɛ ɔ, hemi kɛ yemi nɛ a ngɛ ngɛ e mi ɔ mi waa pe sa a. Yoshua nyɛ nɛ e de Israel bi ɔmɛ kɛ nɔ mi mami ke: ‘Yehowa, nyɛ Mawu ɔ ha nyɛ ní kpakpa amɛ tsuo nɛ e wo si ke e ma ha nyɛ ɔ. E ye e si womi ɔmɛ tsuo kulaa nɔ; e si we eko.’ Pee se ɔ, e de ke: ‘Lɔ ɔ he ɔ, nyɛɛ ye Yehowa gbeye, nɛ nyɛ sɔmɔ lɛ saminya ngɛ anɔkuale mi.’ (Yosh. 23:14; 24:14) Ke wa ngɛ hɛ kɛ nɔ fɔmi ngɛ Yehowa mi nɛ wa naa bɔ nɛ e yeɔ bua wa ti nɔ tsuaa nɔ ha a, hemi kɛ yemi nɛ wa ngɛ ɔ mi maa wa wawɛɛ.​—La 34:8. w15 10/15 2:10, 11

Mɛni ji nɔ́ kpa ko hu nɛ wa ma nyɛ ma pue wa yi mi tɛ ngɛ he? Ke o ya bu magbɛ nɔ munyu ko tue, aloo o ya kpɔ mi kpe aloo kpokpa nɔ kpe ko nɛ o ngma nɔ́ ko kɛ fɔ̃ si ɔ, mo he be kɛ nylɔ mi. Benɛ o ngɛ jã pee ɔ, mo bi o he ke, ‘Mɛni Mawu Munyu ɔ kɛ Yehowa asafo ɔ tsɔɔ mi?’ O ma nyɛ ma pue o yi mi tɛ ngɛ níhi nɛ o kaneɔ ngɛ Hwɔɔmi Mɔ kɛ Awake! womi tɛtlɛɛ ɔmɛ a mi, kɛ níhi nɛ o kane ngɛ womi ehehi nɛ a je kpo ngɛ kpehi a sisi ɔ he. Ke o ngɛ Yearbook ɔ kanee nɛ o kane níhi a si kpami ko ta a, moo mlɛ bɔɔ nɛ o susu he, nɛ o ha nɛ e sɛ o tsui mi. Ke o ngɛ wa womi ɔmɛ kanee ɔ, o ma nyɛ maa po munyu oti ɔmɛ a sisi, aloo o ma nyɛ maa ngma níhi nɛ a he hia a ngɛ womi ɔ nya. Ke o pee jã a, e maa ye bua mo ke o ngɛ o he dlae konɛ o kpale kɛ ya slaa nihi nɛ a ngɛ munyu ɔ he bua jɔmi ɔ, aloo ke o ji asafo mi nɔkɔtɔma nɛ o ngɛ o he dlae nɛ o ya slaa nyɛmi ko, aloo o yaa tu magbɛ nɔ munyu ko. Nɔ́ nɛ he hia pe kulaa a, ke o pueɔ o yi mi tɛ ngɛ níhi nɛ o kaneɔ ɔ a he ɔ, lɔ ɔ haa nɛ níhi nɛ o kaneɔ ɔ sɛɔ o tsui mi, nɛ o náa be kɛ sɔleɔ nɛ o naa Yehowa si ngɛ ní kpakpahi nɛ o ngɛ kasee ɔ he. w15 10/15 4:9, 10

Nihi nɛ haa fɔli nɛ a ji Kristofohi ɔ náa bua jɔmi wawɛɛ ɔ a kpɛti kake ji kaa ke a na nɛ a ngɛ a bimɛ baptisie. A baptisi Berenice bimɛ eywiɛ ɔmɛ tsuo loko a ye jeha 14. E de ke: “Wa bua jɔ wawɛɛ nitsɛ kaa a pee jã. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, wa bua jɔ kaa wa bimɛ ɔmɛ suɔ kaa a ma sɔmɔ Yehowa. Se wa le hu kaa wa bimɛ ɔmɛ kɛ nyagbahi fuu nɛ jokuɛwi nɛ a ye kɛ je jeha 13 kɛ ya si 19 kɛ kpeɔ ɔ maa kpe.” Nyumu ko nɛ e kase jokuɛwi a he ní ɔ tsɔɔ kaa ke jokuɛ ko ye jeha 13 kɛ yaa a, e sɛ nɛ fɔli nɛ a susu kaa a ngɛ godo nue, aloo a ngɛ jokuɛwi a ní pee. Mohu ɔ, nyumu ɔ tsɔɔ kaa jokuɛwi kaa jã a a hɛ mi ngɛ ga, nɛ a nuɔ níhi a he wawɛɛ, nɛ a suɔ kaa a maa hi a huɛmɛ a kasa mi. Enɛ ɔ he ɔ, jokuɛwi kaa jã a ma nyɛ ma ha nɛ huɛ bɔmi gbagbanii maa hi a kɛ Yehowa a kpɛti kaa bɔ nɛ Yesu pee benɛ e wɛ ɔ. w15 11/15 2:1, 2

Mawu nɔ yemi ɔ nɛ ji Mesia Matsɛ Yemi ɔ hu maa nɔ mi kaa Yehowa suɔ adesahi. Ngɛ mɛni blɔ nɔ? Yehowa hla Yesu Kristo kaa Matsɛ Yemi nɛ ɔ nya Matsɛ momo. Yesu he su kaa nɔ yelɔ, nɛ e suɔ adesahi hulɔ. (Abɛ 8:31) Jehanɛ hu ɔ, a hla nimli 144,000 konɛ a kɛ Kristo nɛ ya ye matsɛ ngɛ hiɔwe. Ke a tle mɛ si ɔ, a kɛ níhi a si kpami nɛ a ná be mi nɛ a ji adesahi ɔ maa ho hiɔwe ya. (Kpoj. 14:1) Benɛ Yesu ngɛ zugba a nɔ ɔ, Matsɛ Yemi ɔ he ní ji nɔ́ titli nɛ e tsɔɔ nihi, nɛ e tsɔɔ e kaseli ɔmɛ kaa a sɔle konɛ Matsɛ Yemi ɔ nɛ ba nɛ a ná jɔɔmi. Baiblo ɔ tsɔɔ kaa Mawu Matsɛ Yemi ɔ bɔni nɔ yemi ngɛ hiɔwe kɛ je jeha 1914 ɔ mi. Kɛ je jamɛ a be ɔ mi kɛ ma nɛ ɔ, a bɔni nyagbe nihi nɛ a kɛ Yesu maa ye matsɛ ngɛ hiɔwe ɔ, a nya buami. Jehanɛ hu ɔ, a bɔni nimli asafo nɛ a maa baa a yi ngɛ je nɛ ɔ nyagbe ɔ mi kɛ sɛ je ehe ɔ mi ɔ a nya buami.​—Kpoj. 7:9, 13, 14. w15 11/15 3:16, 18

Kekleekle ɔ, Yehowa bɔ nɔ nɛ bɔfo Yohane tsɛ lɛ ke “Munyu ɔ.” (Yoh. 1:1; Kpoj. 3:14) Jamɛatsɛ ɔ ji Yesu. Yehowa kɛ lɛ sɛɛ ní nɛ e de lɛ e susumihi kɛ bɔ nɛ e nuɔ níhi a he ha. (Yoh. 1:14, 17; Kol. 1:15) Bɔfo Paulo tsɔɔ kaa hiɔwe bɔfo ɔmɛ hu kɛ a he sɛɛɔ ní, nɛ a ngɛ gbi nɛ a tuɔ. E slo gbi nɛ a tuɔ ngɛ gbi nɛ adesahi tuɔ ɔ he. (1 Kor. 13:1) Yehowa bɔ hiɔwe bɔfo ayɔ akpehi abɔ kɛ adesahi, nɛ e le mɛ tsuo a he nɔ́ tsuaa nɔ́ fitsofitso. Ke nimli ayɔhi abɔ sɔle ha lɛ ngɛ be kake mi ɔ, e nyɛɔ buɔ mɛ tsuo tue, nɛ e nuɔ nɔ́ nɛ a deɔ lɛ ɔ sisi ke a sɔle ngɛ gbi slɔɔtoslɔɔtohi a mi po. Yehowa buɔ sɔlemi nɛ ɔmɛ tsuo tue nɛ ngɛ jamɛ a be ɔ mi nɔuu ɔ, e kɛ hiɔwe bɔfo ɔmɛ hu sɛɛɔ ní, nɛ e kɛ blɔ tsɔɔmi haa mɛ. Bɔ nɛ pee nɛ Yehowa nɛ e nyɛ nɛ e tsu ní nɛ ɔmɛ tsuo a he ní ɔ, e sa nɛ e susumi nɛ pã adesahi a susumi, nɛ e sa kaa gbi nɛ e tuɔ ɔ hu nɔ nɛ kuɔ pe adesahi a nɔ́ (Yes. 55:8, 9) Enɛ ɔ he ɔ, ke e kɛ adesahi ngɛ ní sɛɛe ɔ, e tuɔ munyu nɛ mi wɛ konɛ wa nyɛ nɛ waa nu sisi. w15 12/15 1:1, 2

Ngɛ mahi fuu a nɔ ɔ, Baiblo he jua wa, nɛ e yee kaa nihi a nine maa su eko nɔ. Enɛ ɔ he ɔ, ke nɔ ko nine su Baiblo ɔ nɔ ɔ, e ji jɔɔmi agbo! A de ngɛ amaniɛ bɔmi ko nɛ je Rwanda a mi ke: “Nyɛmimɛ kɛ nihi fuu kase Baiblo ɔ be kɛkɛɛ, se a yɛ a hɛ mi ejakaa a be mɛ nitsɛmɛ a Baiblo. A be sika nɛ a kɛ ma he Baiblo nɛ sɔlemi ɔmɛ pee ɔ eko, nɛ behi fuu ɔ, a nui ngmami komɛ a sisi saminya. Enɛ ɔ ha nɛ a nyɛ we nɛ a ya a hɛ mi.” Benɛ a tsɔɔ New World Translation ɔ sisi kɛ ya a je gbi ɔ mi ɔ, nyɛminyumu ko kɛ e yo kɛ a bimɛ eywiɛ nɛ a ye kɛ je jeha 13 kɛ ya si 19 nɛ a ngɛ Rwanda a de ke: “Wa naa Yehowa kɛ tsɔlɔ anɔkualetsɛ kɛ ní lelɔ ɔ si kaa a ha wɔ Baiblo nɛ ɔ. Ohiatsɛmɛ posoposo ji wɔ, nɛ wa be sika nɛ waa kɛ ma he Baiblo kɛ ha nɔ fɛɛ nɔ nɛ ngɛ weku ɔ mi ɔ. Se amlɔ nɛ ɔ, wa ti nɔ fɛɛ nɔ ngɛ lɛ nitsɛ e Baiblo. Weku ɔ tsuo blaa kɛ kaneɔ Baiblo ɔ daa ligbi kɛ tsɔɔ kaa wa bua jɔ nɔ́ nɛ Yehowa kɛ ha wɔ ɔ he.” w15 12/15 2:15, 16

Ngɛ La 41 ɔ mi ɔ, David tu be ko nɛ e be he wami wawɛɛ, nɛ e gbɔjɔ, nɛ e pee yeyeeye ɔ he munyu. E ma nyɛ maa ba kaa jamɛ a be ɔ mi ɔ, e bi Absalom ngɛ hlae ma je lɛ ngɛ matsɛ sɛ ɔ nɔ konɛ lɛ Absalom ɔ nɛ ba ye matsɛ. David be he wami wawɛɛ, enɛ ɔ he ɔ, e nyɛ we nɛ e tsi Absalom nya. David le kaa nyagbahi tsuo nɛ e weku ɔ kɛ ngɛ kpee ɔ je yayami nɛ e kɛ Batsheba pee ɔ. (2 Sam. 12:7-14) David le kaa Yehowa ngɔ e yayami ɔ kɛ pa lɛ, enɛ ɔ he ɔ, benɛ e be he wami ɔ, e kɛ e hɛ fɔ Mawu nɔ konɛ e ye bua lɛ. Se, anɛ David ngɛ blɔ hyɛe kaa Yehowa ma tsa lɛ ngɛ nyakpɛ blɔ nɔ lo? David hyɛ we nyakpɛ nɔ́ ko blɔ. Mohu ɔ, e ngɛ blɔ hyɛe kaa Mawu nɛ ye bua lɛ kaa bɔ nɛ e maa ye bua “nɔ nɛ susuɔ nihi nɛ a ní ngɛ mɔbɔ a he” ɔ. (La 41:3) Huɛ bɔmi kpakpa ngɛ David kɛ Yehowa a kpɛti, enɛ ɔ he ɔ, benɛ e be he wami ɔ, e nyɛ nɛ e de Yehowa kaa e wo e bua, nɛ e hyɛ e nɔ. E de Yehowa hu kaa e ha nɛ e nɔmlɔ tso ɔ nɛ ná he wami. Wɔ hu wa ma nyɛ ma bi Yehowa konɛ e ye bua wɔ jã nɔuu.​—La 103:3. w15 12/15 4:8, 9

E he hia we kaa nihi nɛ Mawu tsɛ mɛ ɔ nɛ a hyɛ blɔ kaa nɔ kpa ko ma de mɛ kaa a pɔ mɛ nu. Yehowa haa nɛ a náa nɔ mi mami. Bɔfo Yohane de Kristofohi nɛ a pɔ mɛ nu ɔ ke: ‘Nɔ klɔuklɔu ɔ lɛ pɔ nyɛ nu, nɛ lɔ ɔ he ɔ, nyɛ tsuo nyɛ le anɔkuale ɔ.’ E de hu ke: “Se nyɛɛ lɛɛ Kristo ha e mumi ɔ ba nyɛ nɔ. Be abɔ nɛ e mumi ɔ ngɛ nyɛ nɔ ɔ, e hia we nɛ nɔ ko nɛ ba tsɔɔ nyɛ ní. Ejakaa mumi ɔ ngɛ nyɛ nɔ́ tsuaa nɔ́ tsɔɔe; nɛ anɔkuale ɔ mumi ɔ ngɛ nyɛ tsɔɔe ɔ nɛ, pi kaa lakpa. Lɔ ɔ he ɔ, nyɛɛ bu nɔ́ nɛ mumi ɔ ngɛ nyɛ tsɔɔe ɔ tue, konɛ nyɛɛ ya nɔ nɛ nyɛɛ hi Kristo mi.” (1 Yoh. 2:20, 27) E sa kaa Kristofohi nɛ a pɔ mɛ nu ɔ nɛ a ngmɛ blɔ nɛ Yehowa nɛ tsɔɔ mɛ ní kaa bɔ nɛ Kristofohi kpahi hu peeɔ ɔ. Se e sɛ nɛ a hyɛ blɔ kaa nɔ ko nɛ ma nɔ mi ha mɛ kaa a pɔ mɛ nu. Mumi klɔuklɔu ɔ ji he wami nɛ pe he wamihi tsuo. Yehowa ngɔ mumi klɔuklɔu ɔ kɛ ma nɔ mi kɛ ha mɛ heii kaa e pɔ mɛ nu! w16.01 3:9, 10

Ke wa ngɛ hɛ kɛ nɔ fɔmi ngɛ Yehowa mi kaa e maa ye bua wɔ ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ wa bua maa jɔ níhi nɛ wa ngɛ ɔ a he. Mɛni blɔ nɔ enɛ ɔ yeɔ bua wɔ nɛ wa jeɔ suɔmi kpo kɛ haa wa sibi kaa nyɛmimɛ ngɛ? Ke wa bua jɔɔ níhi nɛ wa ngɛ ɔ a he ɔ, wa ma kai kaa wa nyɛmimɛ Kristofohi a he hia kulaa pe sika aloo ní kpahi. (1 Tim. 6:6-8) Wa be wa nyɛmimɛ a he munyu huitihuiti tue, nɛ jã kɛ̃ nɛ ke wa ya je si himi ko mi hu ɔ, wa be huhuɛe. Nɛ wa hɛ be kɔ̃e ngɛ níhi nɛ nihi ngɛ ɔ a nɔ. Mohu ɔ, ke wa bua jɔɔ níhi nɛ wa ngɛ ɔ a he ɔ, wa ma ha nɔ nɔ́ faa. (1 Tim. 6:17-19) Ke wa ngɛ hɛ kɛ nɔ fɔmi ngɛ Yehowa mi ɔ, lɔ ɔ woɔ wɔ kã nɛ wa nyɛɔ daa kahi nɛ a mi wa nya. (Heb. 13:6) Kã yeɔ bua wɔ nɛ wa náa juɛmi nɛ da, nɛ wa woɔ wa nyɛmimɛ he wami nɛ wa woɔ a bua hulɔ. (1 Tes. 5:14, 15) Ngɛ haomi ngua a mi po ɔ, wa ma nyɛ ma ná kã, ejakaa wa le kaa e be kɛe nɛ a ma he wa yi wami.​—Luka 21:25-28. w16.01 1:16, 17

Jinɛ jehahi babauu nɛ be ɔ, nihi nɛ a yeɔ abolo ɔ nɛ a nuɔ wai ɔ ngɛ Kaimi ɔ sisi ɔ a yibɔ ɔ nɔ gbɔɔ. Se lingmi nɛ ɔ lɛɛ daa jeha a, a yibɔ ɔ yaa hɛ mi. Anɛ e sa kaa enɛ ɔ nɛ hao wɔ lo? Dɛbi. Nyɛ ha waa hyɛ nɔ́ he je. Yehowa le nihi nɛ e pɔ mɛ nu ɔ, se nihi nɛ a kaneɔ ni nɛmɛ nɛ a yeɔ abolo ɔ nɛ a nuɔ wai ɔ ngɛ Kaimi ɔ sisi ɔ lɛɛ a li nihi tutuutu nɛ a pɔ mɛ nu ɔ. Enɛ ɔ he ɔ, a kaneɔ nihi nɛ mɛɛ a susu kaa a pɔ mɛ nu, kpahu a pɔɛ mɛ nu ɔ kɛ piɛɛɔ he. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ni komɛ nɛ be ko nɛ be ɔ a yeɔ abolo ɔ nɛ a nuɔ wai ɔ kpa jã peemi. Eko ɔ, ni komɛ ngɛ juɛmi mi nyagba, lɔ ɔ he ɔ, a susu kaa a kɛ Kristo maa ye matsɛ ngɛ hiɔwe. E ngɛ heii kaa wa li nihi nɛ a pɔ mɛ nu ɔ a yibɔ tutuutu nɛ piɛ ngɛ zugba a nɔ. Nɛ Baiblo ɔ tsɔɔ we a yibɔ nɛ maa piɛ benɛ haomi ngua a maa je sisi. w16.01 4:12-14