September

Loko Abraham kɛ Isak maa je e tsɔli ɔmɛ a he ɔ, e de mɛ ke: ‘Nyɛɛ kɛ teji ɔ nɛ mlɛ ngɛ hiɛ ɔ. I kɛ jokuɛ ɔ yaa lejɛ ɔ nɛ wa ya ja Mawu, lɔ ɔ se ɔ, wa maa kpale ba ná nyɛ ngɛ hiɛ ɔ ekohu.’ (1 Mose 22:5) Mɛni Abraham ngɛ tsɔɔe ɔ? Anɛ e ngɛ lakpa yee kaa e kɛ Isak maa kpale kɛ ba, be mi nɛ e le kaa e ngɔ lɛ kɛ yaa sã afɔle ɔ lo? Ohoo. Baiblo ɔ tsɔɔ kaa Abraham le kaa Yehowa ma nyɛ ma tle Isak si kɛ je gbeje. (Heb. 11:19) Abraham le kaa Yehowa ye bua lɛ nɛ e ná binyumu, e ngɛ mi kaa e kɛ Sara tsuo a bwɔ mohu. (Heb. 11:11, 12, 18) Enɛ ɔ he ɔ, e yɔse kaa nɔ́ ko nɔ́ be nɛ Yehowa be nyɛe maa pee. Abraham li nɔ́ nɛ maa ba jamɛ a ligbi ɔ. Se e ngɛ hemi kɛ yemi kaa ke e he maa hia a, Yehowa ma tle e bi ɔ si, konɛ sihi tsuo nɛ Yehowa wo ɔ nɛ ba mi. Enɛ ɔ he je nɛ a tsɛɛ Abraham ke “nihi tsuo nɛ heɔ Mawu yeɔ ɔ a tsɛ” ɔ nɛ.​—Rom. 4:11. w16.02 1:3, 13

Yonatan kɛ Israel bi ɔmɛ ya je si himi nɛ mi wa mi. Matsɛ Saul gbo Yehowa nɔ tue nɛ Yehowa kua lɛ. (1 Sam. 15:17-23) Loloolo ɔ, Mawu ngmɛ Saul blɔ nɛ e ye matsɛ jeha babauu. Enɛ ɔ he ɔ, e ye ha Israel bi ɔmɛ kaa a maa ye Mawu anɔkuale be mi nɛ matsɛ nɛ a hla kaa e hi “matsɛ sɛ ɔ” nɔ ɔ ngɛ ní yayahi pee ɔ. (1 Kron. 29:23) Se Saul bi Yonatan ye Yehowa anɔkuale. (1 Sam. 13:13, 14) Wɔ hu wa ma nyɛ maa ye Yehowa anɔkuale, nɛ wa maa bu ma nɔ yeli tue ke e he hia kaa waa pee jã. Yehowa ngmɛ “ma nɔ yeli” ɔmɛ blɔ konɛ a ye wa nɔ, nɛ e hyɛɔ blɔ kaa waa bu mɛ. (Rom. 13:1, 2) Enɛ ɔ he je ɔ, ke ma nikɔtɔmahi yi anɔkuale nɛ e peeɔ wɔ kaa e sɛ nɛ waa bu mɛ po ɔ, e sa kaa wa je bumi kpo ha mɛ. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, e sa nɛ waa bu nihi tsuo nɛ Yehowa kɛ blɔ nya ko wo a dɛ ɔ.​—1 Kor. 11:3; Heb. 13:17. w16.02 3:5, 6, 8

Baiblo ɔ tsɔɔ kaa Yehowa we bi tsuo “maa ngɔ a he kɛ ha ngɛ mɛ nitsɛmɛ a suɔmi nya,” nɛ jokuɛwi po maa pee jã. Enɛ ɔ he ɔ, ke nɔ ko suɔ kaa a baptisi lɛ ɔ, e sa nɛ lɛ nitsɛ e je e tsui mi nɛ e pee jã. Eko ɔ, e ma bi nɛ o kpa o mi nɛ o hyɛ kaa mo nitsɛ lɛ o suɔ kaa o maa pee jã lo, titli ɔ, ke o ji nɔ ko nɛ a tsɔse lɛ ngɛ anɔkuale ɔ mi. Eko ɔ, benɛ o ngɛ wae ɔ, o na kaa a baptisi o huɛmɛ kɛ o nyɛmimɛ ɔmɛ a ti ni komɛ. Ko susu kaa e sa nɛ a baptisi mo akɛnɛ o wa kɛ su he ko, aloo a ngɛ nɔ fɛɛ nɔ baptisie ɔ he je. Mɛni o maa pee konɛ o nyɛ nɛ o na baptisimi kaa bɔ nɛ Yehowa naa lɛ ɔ? Mo susu nɔ́ he je nɛ baptisimi he hia a he saminya. w16.03 1:11, 12

Loko wa ma nyɛ maa fɔ nihi nine ɔ, ja kake peemi ngɛ wa kpɛti ngɛ asafo ɔ mi kaa bɔ nɛ nɔmlɔ tso ɔ “kpɔ nya kpɔ nya amɛ tsuo tsaa a sibi a nya a.” (Efe. 4:16) Loko wa ma nyɛ maa fiɛɛ ha nihi babauu ɔ, e he hia nɛ waa to fiɛɛmi ní tsumi ɔ he blɔ nya saminya. Blɔ tsɔɔmi nɛ wa we asafo ɔ kɛ haa wɔ ɔ yeɔ bua wɔ nɛ wa nyɛɔ peeɔ jã. Ke wa gbe fiɛɛmi yami kpe nya a, wa yaa nihi a ngɔ nɛ waa kɛ mɛ ya sɛɛɔ sane kpakpa nɛ kɔɔ Matsɛ Yemi ɔ he ɔ he ní. Wa haa mɛ Baiblo kasemi womihi hulɔ. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, wa gba womi nɛ ɔmɛ ayɔhi abɔ ngɛ je ɔ mi tsuo. Be komɛ ɔ, a toɔ blɔ nya kɛ haa wɔ nɛ waa kɛ wa he woɔ fiɛɛmi ní tsumi ɔ mi ngɛ blɔ klɛdɛɛ nɔ. Ke o ngɛ ní tsumi nɛ ɔ eko tsue ɔ, lɛɛ o kɛ nimli ayɔhi abɔ nɛ a ngɛ ma kpahi a nɔ ngɛ je kɛ wɛ ɔ pee kake kɛ ngɛ sɛ gbi kake fiɛɛe! Lɔ ɔ hu tsɔɔ kaa o kɛ bɔfo ɔmɛ pee kake kɛ ngɛ ní tsue. Bɔfo ɔmɛ yeɔ bua Mawu we bi nɛ a fiɛɛɔ sane kpakpa a.​—Kpoj. 14:6. w16.03 3:4, 5

Baiblo ɔ ha nɛ wa na kaa ngɛ je ehe ɔ mi hu ɔ, a ma ha wɔ womi kpo nɛ blɔ tsɔɔmi ehe ngɛ mi. Ke adesahi tsuo kɛ nihi nɛ a tle mɛ si ɔ kase womi nɛ ɔ, a ma nyɛ maa le níhi nɛ Mawu suɔ kaa a nine nɛ su nɔ. Womi kpo ɔmɛ maa ye bua wɔ konɛ waa le Yehowa susumi ngɛ níhi a he. Jehanɛ hu ɔ, wa maa nu Baiblo ɔ sisi saminya, nɛ wa maa suɔ wa sibi, nɛ wa ma ná bumi kɛ ha wa sibi ngɛ Paradeiso ɔ mi. (Yes. 26:9) Hyɛ níhi abɔ nɛ wa maa kase nɛ wa maa tsɔɔ nihi ngɛ wa Matsɛ Yesu Kristo blɔ tsɔɔmi sisi! Ke waa kɛ blɔ tsɔɔmihi nɛ ‘a ngma ngɔ wo womi kpo ɔmɛ a mi ɔ’ tsu ní, nɛ wa ye Yehowa anɔkuale ngɛ nyagbe ka a mi ɔ, e maa ngma wa biɛ ngɛ ‘wami womi’ ɔ mi kɛ ya neneene. Wa ma nyɛ ma ná neneene wami! w16.03 4:19, 20

Asafo mi nikɔtɔmahi nɛ a ngɛ níhi a si kpami ɔ tsɔɔ kaa e he hia nɛ a tsɔse nyɛmimɛ nyumuhi be mi nɛ a wɛ, eko ɔ, benɛ a ye kɛ je jeha nyɔngma kɛ etɛ kɛ yaa. O ma nyɛ maa da jeha nɛ a ye ɔ nɔ kɛ ha mɛ ní tsumi ko ngɛ asafo ɔ mi nɛ a tsu. Ke a tsɔse nyɛmimɛ nyumuhi be mi nɛ a wɛ ɔ, lɔ ɔ ma nyɛ maa ye bua mɛ nɛ a kɛ a juɛmi maa ma otihi nɛ a kɛ ma a hɛ mi ɔ nɔ, nɛ ke a ba wa po ɔ, nɔ́ ko be a juɛmi jee ngɛ nɔ. (La 71:17) Ke asafo mi nɔkɔtɔma ko ngɛ ní kaselɔ ko he wami woe kaa e sɔmɔ ɔ, e sɛ nɛ e tsɔɔ ní kaselɔ ɔ nɔ́ nɛ e sa kaa e pee kɛkɛ. E sa nɛ e tsɔɔ lɛ nɔ́ he je nɛ e sa kaa e pee jã a hulɔ. Yesu nɛ ji Tsɔɔlɔ Ngua a de e bɔfo ɔmɛ kaa a ya fiɛɛ. Se kekleekle ɔ, e tsɔɔ mɛ nɔ́ he je nɛ e sa kaa a ya fiɛɛ ɔ. E de mɛ ke: ‘A ha mi he blɔ ngɛ níhi tsuo nɛ ngɛ hiɔwe kɛ zugba a nɔ. Lɔ ɔ he ɔ, nyɛɛ ya je ma amɛ tsuo a ngɔ ngɛ he tsuaa he, nɛ nyɛɛ pee mɛ ye kaseli.’​—Mat. 28:18, 19. w15 4/15 2:5, 6

Ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ, a wa Kristofohi nɛ a hi Roma a yi mi wawɛɛ nitsɛ. Roma bi ɔmɛ po a nya kaa a ha nɛ Roma ma a mi jɔɛ. Benɛ haomi nɛ ɔ ngɛ nɔ yae ɔ, a wo bɔfo Paulo tsu. Eko ɔ, e susu kaa e nyɛmimɛ Kristofohi be lɛ ye buae kaa bɔ nɛ be ko nɛ be ɔ hu a yi bua lɛ ɔ. (2 Tim. 4:16) Se Yehowa gu Nyɔmtsɛ Yesu nɔ kɛ ye bua Paulo. Paulo ngɛ nɔ mi mami kaa Yehowa maa wo lɛ he wami konɛ e nyɛ nɛ e da si himi nɛ e ngɛ mi jamɛ a be ɔ mi ɔ, kɛ kahi nɛ e kɛ maa kpe hwɔɔ se ɔ tsuo a nya. E ngɛ nɔ mi mami wawɛɛ, enɛ ɔ he ɔ, e ngma ke: ‘Nyɔmtsɛ ɔ ma je mi kɛ maa je ní yayamihi tsuo a mi.’ (2 Tim. 4:18) Paulo le kaa ke e ya je si himi ko mi nɛ e nyɛmimɛ ɔmɛ be nyɛe maa ye bua lɛ po ɔ, Yehowa kɛ Yesu lɛɛ a ma nyɛ maa ye bua lɛ. E yi mi pee we lɛ enyɔɔnyɔ ngɛ enɛ ɔ he. w15 4/15 4:1-3

Benɛ a fɔ Yesu ɔ, Satan le kaa bimwɔyo nɛ ɔ ma ba wa nɛ e ma ba plɛ Mesia nɛ a wo e he si ɔ. Anɛ Satan ma susu kaa ke e gbe jokuɛ ko ɔ, e ji yi wu tso ní peepee lo? Dɛbi. Pi Satan kɔmɔ ji nɔ́ nɛ da kɛ nɔ́ nɛ dɛ. E kɛ oya yemi bɔ mɔde kaa e maa gbe Yesu ngɛ e jokuɛ mi. Kɛ gu mɛni blɔ nɔ? Benɛ dodoe mi hyɛli ɔmɛ ha nɛ Matsɛ Herode nu kaa a fɔ ‘nɔ nɛ ma ba ye Yuda bi ɔmɛ a nɔ matsɛ ɔ,’ e mi mi fu wawɛɛ, nɛ e suɔ kaa e maa gbe bimwɔyo ɔ. (Mat. 2:1-3, 13) Lɔ ɔ he ɔ, e fã ke a gbe jokuɛ nyumuwi tsuo ngɛ Betlehem kɛ lejɛ ɔ ní ɔmɛ a mi. E tsɔɔ kaa a gbe kɛ je muɔloku nɔ kɛ ya si ni nɛmɛ nɛ ye jeha enyɔɔnyɔ a nɔ. (Mat. 2:13-18) E ngɛ mi kaa Herode nine sui Yesu nɔ mohu lɛɛ, se mɛni enɛ ɔ deɔ wɔ ngɛ wa he nyɛlɔ Satan he? Abosiami bui adesa wami kulaa. E susuu we jokuɛwi po a he. Satan ji “jata nɛ ngɛ huae” niinɛ. (1 Pet. 5:8) O hɛ nɛ ko je nɔ kɔkɔɔkɔ kaa e ji yiwutsotsɛ! w15 5/15 1:10, 12, 13

Yehowa ha wɔ nike ní ko nɛ se be. Lɔ ɔ ji nyɛmi nɛ wa ngɛ nɛ waa kɛ susuɔ níhi nɛ wa nɛ ɔ a he. Nyɛmi nɛ ɔ nɛ wa ngɛ ɔ yeɔ bua wɔ nɛ wa hyɛɔ ní kpakpahi nɛ maa ba hwɔɔ se ɔ blɔ, nɛ wa dlaa wa he kɛ toɔ, nɛ wa yuu wa he ngɛ haomihi a he. Yehowa le níhi nɛ maa ba hwɔɔ se, nɛ e deɔ wɔ ní komɛ nɛ wa ma nyɛ maa hyɛ blɔ. E ngɛ mi kaa wa nɛ jamɛ a ní ɔmɛ kɛ wa hɛngmɛ mohu lɛɛ, se wa ma nyɛ ma susu a he, konɛ wa ná hemi kɛ yemi kaa jamɛ a ní ɔmɛ maa ba mi. (2 Kor. 4:18) Samuel yayo Hana susu níhi nɛ ma nyɛ maa ba mi ɔ a he. E susuɔ ligbi nɛ e maa ngɔ e bi ɔ kɛ ya kpe he bo tsu ɔ mi nɛ e kɛ osɔfo ɔmɛ ma ya tsu ní ɔ he. Tsa pi nlami nɛ e ngɛ nlae. E ji nɔ́ ko nɛ e ma e juɛmi nya si kaa e maa pee. Hana susuɔ jamɛ a ligbi ɔ he daa, nɛ enɛ ɔ ye bua lɛ nɛ e ye si nɛ e wo Yehowa a nɔ. (1 Sam. 1:22) Ke wɔ hu wa susuɔ níhi nɛ Yehowa wo si kaa e maa pee ɔ he ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa ngɛ níhi nɛ maa ba mi nitsɛnitsɛ ɔ a he foni poe ngɛ wa juɛmi mi. (2 Pet. 1:19-21) Yehowa sɔmɔli fuu nɛ a hi si blema a susu níhi nɛ Yehowa wo si kaa e maa pee ɔ a he. w15 5/15 3:1-3

Baiblo ɔ tsɔɔ kaa e sa nɛ waa kɛ wa juɛmi nɛ ma níhi nɛ ma ha nɛ waa sa Yehowa hɛ mi ɔ a nɔ, nɛ wa ko susu ní nami he. Yesu tsɔɔ kaa kuasia lɛ e bua níhi fuu a nya ha e he nɛ e kɛ Yehowa suɔmi nya ní peemi pee we nɔ́ titli ngɛ e si himi mi. E “pi niatsɛ ngɛ Mawu níhi a mi.” (Luka 12:16-21) Ke wa toɔ ‘juetli ha wa he ngɛ hiɔwe,’ nɛ wa peeɔ níhi nɛ saa Yehowa hɛ mi ɔ, wa haa nɛ e náa bua jɔmi nɛ wɔ hu wa náa bua jɔmi. (Mat. 6:20; Abɛ 27:11) Huɛ bɔmi kpakpa nɛ maa hi waa kɛ Yehowa wa kpɛti ɔ he hia pe nɔ́ tsuaa nɔ́. Ke wa bɔɔ mɔde kaa wa ma ná ní ngɛ je nɛ ɔ mi ɔ, wa maa pee yeyeeye nitsɛnitsɛ. (Mat. 6:19) Yesu tsɔɔ kaa e he maa wa ha nihi nɛ a haoɔ a he ngɛ sika he be tsuaa be ɔ kaa a ma hla Mawu Matsɛ Yemi ɔ se blɔ kekle ngɛ a si himi mi.​—Mat. 13:18, 19, 22. w15 5/15 4:15, 16

Ngɛ Mawu he wami nya a, Yesu nyɛ nɛ e pee nyakpɛ níhi fuu. Tsa pi kpititsɛmɛ pɛ nɛ Yesu tsa. Yesu tsa nihi nɛ a nu hiɔ slɔɔtoslɔɔtohi hulɔ. Ke nɔ́ ko puɛ ngɛ nɔ ko nɔmlɔ tso ɔ mi ɔ, Yesu tsaa jamɛatsɛ ɔ nɛ́ e he hia we kaa e ya je nɔ ko nɛ ngɛ he wami ɔ e nɔ́ kɛ ba wo hiɔtsɛ ɔ mi kaa bɔ nɛ dɔkitahi peeɔ mwɔnɛ ɔ. Yesu ngɛ he wami nɛ e kɛ tsaa nɔ́ tutuutu nɛ puɛ ngɛ nɔmlɔ tso ɔ mi ɔ. Yesu tsaa nihi amlɔ nɔuu. Be komɛ ɔ, e tsaa nihi nɛ a kɛ lɛ a kpɛti kɛ po. (Yoh. 4:46-54) Mɛni wa ma nyɛ maa kase ngɛ nyakpɛ ní nɛ ɔmɛ nɛ e pee ɔ mi? Lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa Matsɛ Yesu Kristo ɔ ngɛ he wami nɛ e kɛ maa po hiɔhi tsuo a se kulaa, nɛ e suɔ kaa e maa pee jã hulɔ. Ke wa na bɔ nɛ Yesu kɛ nihi hi si ha a, lɔ ɔ haa wɔ nɔ mi mami kaa ngɛ je ehe ɔ mi ɔ, ‘e maa na nihi nɛ a gbɔjɔ kɛ nihi nɛ e fĩ mɛ ɔ mɔbɔ.’ (La 72:13) Akɛnɛ Yesu suɔ wawɛɛ kaa e ma tsa hiɔtsɛmɛ tsuo he je ɔ, e maa pee jã. w15 6/15 2:6

Nihi fuu le munyu nɛ ngɛ sɔlemi nɛ a ngma ngɛ Mateo 6:9-13 ɔ. Ke wa ngɛ fiɛɛe ɔ, waa kɛ munyu nɛ ngɛ sɔlemi nɛ ɔ mi ɔ tsɔɔ nihi kaa Matsɛ Yemi ɔ ji nɔ yemi nitsɛnitsɛ nɛ je Mawu ngɔ, nɛ e ma ba tsake zugba a kɛ pee paradeiso. Waa kɛ munyu nɛ ji “o biɛ ɔ he nɛ tsɔ” ɔ hu tsɔɔ nihi kaa Mawu ngɛ biɛ, nɛ e sa kaa wa ha nɛ e he nɛ tsɔ. (Mat. 6:9) Anɛ Yesu ngɛ hlae nɛ be tsuaa be nɛ wa maa sɔle ɔ, waa tĩ jamɛ a sɔlemi ɔ mi kaa bɔ nɛ nihi fuu peeɔ ɔ lo? Dɛbi. Yesu de ke: “Ke o ngɛ sɔlee ɔ, koo tĩ munyu kake too ɔ nɔuu mi si abɔ.” (Mat. 6:7, NW) Be ko hu ɔ, benɛ Yesu ngɛ e kaseli ɔmɛ bɔ nɛ e sa kaa a sɔle ha tsɔɔe ɔ, e tsɔɔ mɛ sɔlemi nɛ ɔ nɔuu, se e tsake e mi munyu ɔmɛ a hɛ mi. (Luka 11:1-4) Enɛ ɔ ji sɔlemi he nɔ hyɛmi nɔ́ nɛ Yesu pee ha wɔ konɛ ke wa ngɛ sɔlee ɔ, waa le níhi nɛ wa ma nyɛ ma bi. w15 6/15 4:1, 2

Yehowa mumi klɔuklɔu ɔ ngɛ he wami wawɛɛ, enɛ ɔ he ɔ, e haa wɔ e mumi klɔuklɔu ɔ konɛ e ye bua wɔ nɛ wa nyɛ nɛ waa da kahi nɛ Satan kɛ baa wa nɔ ɔ a nya. Jehanɛ se hu ɔ, Yehowa guu Baiblo ɔ kɛ asafo ɔ nɔ kɛ bɔɔ wɔ kɔkɔ ngɛ oslaahi a he. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, e bɔɔ wɔ kɔkɔ konɛ waa kɛ wa be, kɛ wa sika, kɛ wa he wami nɛ tsu níhi nɛ a he hia wawɛɛ ɔ a he ní. Be ko nɛ be ɔ, Espen kɛ e yo Janne sɔmɔ kaa blɔ gbali. Pee se ɔ, a ba fɔ bimɛ enyɔ nɛ e sa kaa a hyɛ a nɔ. Espen de ke: “Amlɔ nɛ ɔ nɛ waa kɛ be fuu tsu we teokrase ní tsumihi kaa bɔ nɛ wa peeɔ sa a he je ɔ, behi fuu ɔ, wa sɔleɔ kɛ haa Yehowa konɛ e ye bua wɔ nɛ wa ko sɛ ka mi. Wa deɔ lɛ kaa e ye bua wɔ konɛ huɛ bɔmi kpakpa nɛ hi waa kɛ lɛ wa kpɛti daa, konɛ waa kɛ kã nɛ tsu sɔmɔmi ní tsumi ɔ.” Ka kpa ko hu nɛ e sa kaa wa nyɛ nɛ waa da nya ji ajuama bɔmi he fonihi a hyɛmi. Ni komɛ hyɛɛ ajuama bɔmi he fonihi, ejakaa a susuɔ ní yayahi a he. Se wa nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi fuu nyɛ nɛ a da ka nɛ ɔ nya, lɔ ɔ he ɔ, wɔ hu wa ma nyɛ maa da nya.​—1 Kor. 10:13. w15 6/15 5:15, 16

Ke a kpata lakpa jami hɛ mi se ɔ, mɛni maa ba? Jamɛ a be ɔ ji be nɛ waa kɛ maa tsɔɔ nɔ́ tutuutu nɛ ngɛ wa tsui mi. Jamɛ a be ɔ mi ɔ, adesahi fuu maa bɔ mɔde kaa a ma ya laa a he ngɛ “tɛ sahi a sisi ngɛ yo ɔmɛ a nɔ” kɛ ha he piɛ pomi. Tɛ sa amɛ a sisi ngɛ yo ɔmɛ a nɔ ɔ ji adesahi a blɔ nya tomihi. Se Yehowa we bi lɛɛ a ma hla he piɛ pomi kɛ je Yehowa ngɔ. Benɛ a po tuami ɔ nɔ “kpiti” ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ, tsa pi jamɛ a be ɔ mi nɛ kpaako Yuda bi ɔmɛ tsuo ma tsake si kake too ba pee Kristofohi. Mohu ɔ, jamɛ a be ɔ mi ji be nɛ nihi nɛ a ji Kristofohi momo ɔ, kɛ maa tu fo kɛ je Yerusalem kaa bɔ nɛ Yesu de mɛ kaa a pee ɔ. Jã kɛ̃ nɛ hwɔɔ se ɔ, ke a po tuami nɛ a ma tua Babilon Ngua a nɔ “kpiti” ɔ, e sɛ nɛ waa hyɛ blɔ kaa nihi fuu ma tsake kɛ pee anɔkuale Kristofohi si kake too. Mohu ɔ, jamɛ a be ɔ mi ɔ, nihi tsuo nɛ a jaa Yehowa ngɛ anɔkuale mi ɔ ma ná he blɔ kɛ tsɔɔ kaa a suɔ Yehowa, nɛ a fĩ nihi nɛ a pɔ mɛ nu ɔ a se.​—Mat. 25:34-40. w15 7/15 2:7

Wɔ tsuo wa le kaa kake peemi ngɛ Yehowa sɔmɔli a kpɛti, enɛ ɔ he ɔ, e sɛ nɛ wa susu kaa ma ko nɔ kuɔ pe ma ko. Se eko ɔ, o weku ɔ kɛ nihi nɛ o kɛ mɛ hi he kake ɔ a ní peepee ma nyɛ ma ná o nɔ he wami nɛ o ma ná suɔmi kɛ ha ma nɛ o je mi ɔ. Se eko ɔ, loloolo ɔ, be komɛ ɔ, o náa nihi nɛ a je ma kpahi a nɔ, aloo nihi nɛ e slo a ní peepee, kɛ nihi nɛ a tuɔ gbi kpa a a he juɛmi yaya. Mɛni ma nyɛ maa ye bua mo konɛ o tsake o susumi? Mo susu bɔ nɛ Yehowa naa nihi nɛ a woɔ a he nɔ ngɛ ma nɛ a je mi, aloo a susu kaa a hi pe ni kpahi ha a he. Mo hla níhi a mi kɛ kɔ munyu nɛ ɔ he. Lɔ ɔ se ɔ, mo de Yehowa nɛ e ye bua mo konɛ o nyɛ nɛ o susu níhi a he kaa bɔ nɛ lɛ hu e susuɔ níhi a he ɔ. (Rom. 12:2) Wa suɔ nɛ waa kɛ he nile kpakpa nɛ sɔmɔ Yehowa. Enɛ ɔ he ɔ, be komɛ ɔ, nihi nɛ waa kɛ mɛ tsuɔ ní, nihi nɛ waa kɛ mɛ yaa sukuu, nihi nɛ waa kɛ mɛ ngɛ kpɔ mi, aloo wa weku li ma susu kaa wa je muno kulaa tsɔ. w15 7/15 3:14, 15

Ke wa je wa tsui mi kɛ bi Yehowa nɔ́ ko ɔ, e maa pee ha wɔ. Ke nihi nui wɔ sisi po ɔ, lɛɛ lɛɛ e nuɔ wɔ sisi. Blɔ nɔ nɛ e guu kɛ haa wɔ heto ɔ tsɔɔ kaa suɔmi nɛ e ngɛ ha wɔ ɔ se be poe gblee. Wa ma nyɛ maa kase níhi nɛ a he hia kɛ je sɔlemihi nɛ a ngma ngɛ Baiblo ɔ mi ɔ mi. Be komɛ ɔ, e maa hi kaa wa maa kase sɔlemi nɛ ɔmɛ ekomɛ ngɛ wa weku Mawu jami ɔ mi. Ke wa susuɔ sɔlemihi nɛ Mawu sɔmɔli nɛ a hi si blema a je a tsui mi nɛ a sɔle ɔ he ɔ, wa sɔlemi maa nu tso. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, moo kase sɔlemi nɛ Yona je he si bami mi nɛ e sɔle ngɛ lo ngua a mi mi ɔ. (Yona 1:17–2:10) O ma nyɛ maa kase sɔlemi nɛ Salomo je e tsui mi nɛ e sɔle ha Yehowa benɛ e ngɛ sɔlemi we ɔ nɔ jɔɔe ɔ. (1 Ma. 8:22-53) O ma nyɛ ma pue o yi mi tɛ ngɛ Yesu sɔlemi he nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ hu he. (Mat. 6:9-13) Nɔ́ nɛ he hia pe kulaa a, be fɛɛ be ɔ, moo ‘wo o hiami ní ɔmɛ a ta ha Mawu.’ Enɛ ɔ ma ha nɛ ‘Mawu he jɔmi nɛ pã adesa juɛmi tsuo ɔ, maa bu o tsui, kɛ o juɛmi he.’​—Filip. 4:6, 7. w15 8/15 1:11, 12

Ngɛ je ehe ɔ mi ɔ, wa ma ná blɔ tsɔɔmi kɛ je Yehowa asafo ɔ ngɔ nɛ maa ye bua wɔ konɛ wa dla zugba a kɛ pee paradeiso nɛ ngɛ fɛu. Blɔ tsɔɔmi nɛ ɔ hu maa ye bua wɔ nɛ wa ma nyɛ maa tsɔɔ nihi nɛ a ma tle mɛ si ɔ ní. Yehowa ma ha wɔ ní tsumihi fuu nɛ wa ma tsu. Nɛ ke nihi nɛ a maa nyɛɛ wa hɛ mi ɔ de wɔ ke waa pee nɔ́ ko nɛ́ wa bua jɔɛ he hu nɛɛ? Anɛ wa maa bu mɛ tue lo? Anɛ wa maa bɔ mɔde wawɛɛ kaa waa kɛ bua jɔmi ma tsu ní tsumi nɛ a kɛ maa wo wa dɛ ɔ lo? Loko wa ma nyɛ ma dla wa he kɛ ha je ehe ɔ mi himi ɔ, e he hia nɛ waa bu blɔ tsɔɔmi nɛ jee Yehowa asafo ɔ ngɔ ɔ tue amlɔ nɛ ɔ. Ke wa suɔ nɛ wa dla wa he kɛ ha je ehe ɔ mi himi ɔ, e he hia nɛ wa bua nɛ jɔ níhi nɛ wa ngɛ ɔ a he, nɛ waa bu Yehowa asafo ɔ tue, nɛ waa kɛ wa nyɛmimɛ hu nɛ pee kake. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ke a kɛ ní tsumi ehe ko wo wa dɛ ɔ, e sa nɛ waa je wa tsui mi nɛ waa pɛtɛ he nɛ wa bua hu nɛ jɔ he. Ke waa kɛ nihi nɛ a nyɛɛɔ wa hɛ mi ɔ peeɔ kake amlɔ nɛ ɔ, e ngɛ heii kaa ngɛ je ehe ɔ mi ɔ, wa maa pee jã. w15 8/15 3:6, 7

Huɛ yaya bɔmi puɛ Salomo juɛmi, nɛ e yi Yehowa anɔkuale hu. (1 Ma. 11:1-6) Ke nɔ́ ko kaa jã ba Salomo nɔ ɔ, lɛɛ e ma nyɛ maa ba wɔ hu wa nɔ. Enɛ ɔ he je nɛ wa susuu we gblee kaa waa kɛ nɔ ko nɛ e sume Yehowa maa sɛ gba si himi mi ɔ nɛ! Nɛ ke nɔ ko sɛ gba si himi mi loko e ba plɛ Yehowa jalɔ hu nɛɛ? Baiblo ɔ de ke: “Nyɛ yigbayihi hu, nyɛɛ ba nyɛ he si ha nyɛ hunomɛ, bɔ nɛ pee nɛ ke a ti ni komɛ he we Mawu munyu ɔ yi ɔ, nyɛ je mi bami nɛ tsake mɛ. E be hiae kaa a kɛ mɛ nɛ tu munyu po.” (1 Pet. 3:1) Ngɛ anɔkuale mi ɔ, munyu nɛ ɔ kɔɔ hunomɛ nɛ a yihi ja we Yehowa a hu a he. Nɔ́ nɛ Mawu Munyu ɔ de ɔ mi tɛ: Moo pee o he huno loo yogbayo kpakpa, konɛ o kɛ Mawu mlaahi nɛ kɔɔ gba si himi he ɔ nɛ tsu ní. Kɛkɛ ɔ, ke o huno aloo o yo ɔ na kaa o tsake nɛ o baa o je mi saminya a, eko ɔ, lɛ hu e maa suɔ kaa e ma sɔmɔ Yehowa. E ba jã ngɛ hunomɛ kɛ yigbayihi fuu a blɔ fa mi. w15 8/15 4:15, 16

E ma nyɛ maa ba kaa wa be hiɔ komɛ a nya tsaba lee. Enɛ ɔ he ɔ, e he hia nɛ waa hyɛ nɛ hi ngɛ tsopahi nɛ nihi deɔ ke e tsaa hiɔ ko kpahu wa nɛ kaa a kɛ tsa nɔ ko hyɛ ɔ a he. Paulo ngma ke: “Nyɛ ha nɛ nihi tsuo nɛ na kaa nyɛ nuɔ nɔ́ sisi.” (Filip. 4:5, NW) Ke wa nuɔ nɔ́ sisi ɔ, lɔ ɔ maa ye bua wɔ nɛ waa kɛ wa juɛmi maa ma Yehowa jami nɔ mohu pe wa nɔmlɔ tso mi he wami nami nɔ. Ke nɔmlɔ tso mi he wami nami ji nɔ́ titli nɛ he hia wɔ ɔ, lɔ ɔ ma nyɛ ma ha nɛ wa fo wɔ pɛ wa nɔ́ mi. (Filip. 2:4) Wa le kaa wa be nɔmlɔ tso mi he wami nɛ hi kɛ pi si náe ngɛ je nɛ ɔ mi. Enɛ ɔ he ɔ, moo bɔ mɔde nɛ o ngɔ Yehowa sɔmɔmi kɛ pee nɔ́ nɛ he hia mo wawɛɛ ngɛ o si himi mi. (Filip. 1:10, NW) Ke e ba hiɔ tsami sanehi a blɔ fa mi ɔ, e he hia nɛ wa ti nɔ tsuaa nɔ nɛ mwɔ lɛ nitsɛ e yi mi kpɔ ngɛ níhi a he nɛ e kplɛɛ nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ maa je mi kɛ ba a nɔ. w15 9/15 2:8, 10

Yehowa ji “Mawu anɔkualetsɛ.” (La 31:5) E suɔ kaa e maa tsɔɔ wɔ anɔkualehi nɛ kɔɔ e he. Jehanɛ se hu ɔ, e tsɔɔ wɔ bɔ nɛ e sa kaa wa ja lɛ ha, kɛ blɔ nɛ hi pe kulaa nɛ wa ma nyɛ maa gu nɔ kɛ ba wa je mi. Lɛɛ mɛni Yehowa tsɔɔ wɔ nɛ tsɔɔ kaa e suɔ wɔ? Kekleekle ɔ, Yehowa tsɔɔ wɔ bɔ nɛ e ngɛ ha. E suɔ nɛ waa le lɛ. (Yak. 4:8) Enɛ ɔ he ɔ, e tsɔɔ wɔ e biɛ. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, Baiblo ɔ wo e biɛ ta si abɔ pe biɛ kpahi tsuo. Yehowa tsɔɔ wɔ Nɔ nɛ e ji hulɔ. Ke wa hyɛ níhi nɛ e bɔ ɔ, wa naa kaa e ngɛ he wami nɛ e ngɛ juɛmi hulɔ. (Rom. 1:20) Ke wa kane Baiblo ɔ, wa naa kaa e yeɔ dami sane, nɛ e suɔ wɔ. Ke wa kaseɔ Yehowa su kpakpa amɛ ɔ, huɛ bɔmi kpakpa hiɔ waa kɛ lɛ wa kpɛti. w15 9/15 4:8, 9

Nihi fuu susu kaa tsa pi Mawu kɔmɔ ji níhi nɛ a peeɔ ɔ. A susu kaa Mawu ngmɛɛ a je mi he ha mɛ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, benɛ kɔɔhiɔ ko nɛ nya wa puɛ ní ngɛ Philippines ma a mi ngɛ November 2013 ɔ mi ɔ, amlaalo nɔkɔtɔma ko nɛ e hyɛɛ ma ngua amɛ a kpɛti kake nɔ ɔ de ke: “E peeɔ mi kaa Mawu hɛ je wa nɔ.” Ni komɛ hu susuɔ kaa Mawu be nyɛe maa na níhi nɛ a peeɔ ɔ. (Yes. 26:10, 11; 3 Yoh. 11) Ni komɛ nɛ a hi si ngɛ bɔfo Paulo be ɔ mi ɔ hu susu jã. E de ngɛ a he ke: “Nimli nɛ ɔmɛ bui a he kaa e sa mɛ kaa a leɔ Mawu.” A ji yayami peeli, yiwutsotsɛmɛ, kɛ hɛ tsuli. (Rom. 1:28, 29) Nɛ wɔ hu nɛɛ? Wa le kaa Yehowa naa nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ wa peeɔ ɔ. Se anɛ wa he ye kaa Yehowa susuɔ wa he lo? w15 10/15 1:1-3

Fiɛɛmi ní tsumi ɔ ji blɔ nɛ hi pe kulaa nɛ wa ma nyɛ maa gu nɔ kɛ tsɔɔ kaa wa ngɛ hemi kɛ yemi. Mɛni he je? Ejakaa ke wa fiɛɛɔ kɛ tsɔɔ nihi ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa he ye kaa “e be kɛe” nɛ nyagbe ɔ maa ba. (Hab. 2:3) Ke wa suɔ nɛ waa le ke ji wa hemi kɛ yemi ɔ mi wa loo e mi wɛ ɔ, wa ma nyɛ ma bi wa he sanehi nɛ nyɛɛ se nɛ ɔ: ‘Anɛ i naa fiɛɛmi ní tsumi ɔ kaa e he hia lo? Anɛ i ngɛ mɔde bɔe wawɛɛ kaa ma tsɔɔ nihi Mawu he ní lo? Anɛ i hlaa blɔhi a nɔ nɛ ma gu kɛ tsu babauu ngɛ Yehowa sɔmɔmi mi lo?’ (2 Kor. 13:5) Nyɛ ha nɛ waa tsɔɔ kaa wa hemi kɛ yemi ɔ mi wa kɛ gu wa ‘nya nɛ waa kɛ maa jaje sane kpakpa a konɛ a he wa yi wami ɔ nɔ.’ (Rom. 10:10) Ke wa nyɛɔ daa kahi nɛ waa kɛ kpeɔ ɔ a nya a, lɔ ɔ hu tsɔɔ kaa wa ngɛ hemi kɛ yemi ngɛ Yehowa mi. Ke wa be he wami, wa kɔni mi jɔ, wa hao, wa ngɛ ohia yee, aloo waa kɛ nyagba kpahi ngɛ kpee ɔ, e sa nɛ wa ná hemi kɛ yemi kaa Yehowa kɛ Yesu maa “ye bua wɔ ngɛ be nɛ sa mi.” (Heb. 4:16) Ke wa de Yehowa ke e ye bua wɔ ɔ, lɔ ɔ hu tsɔɔ kaa wa ngɛ hemi kɛ yemi ngɛ e mi. w15 10/15 2:12-14

E ngɛ mi kaa eko ɔ, níhi ma nyɛ ma tsake nɛ a be mo blɔ ngmɛe kaa o hɛɛ Baiblo ɔ mohu lɛɛ, se nɔ ko be nyɛe maa tsi o nya kaa o ko pue o yi mi tɛ ngɛ níhi nɛ o kase wo o yi mi ɔ a he. Ní nɛ ɔmɛ ekomɛ ji ngmami ko loo Matsɛ Yemi la ko nɛ o bua jɔ he. (Níts. 16:25) Mawu mumi ɔ maa ye bua mo konɛ o kai níhi nɛ o kase kɛ be ɔ. Enɛ ɔ he ɔ mo bɔni o he dlami amlɔ nɛ ɔ kɛ gu daa otsi Baiblo kanemi ɔ nɛ o ma hla be kɛ kane nɛ o pue o yi mi tɛ ngɛ he ɔ nɔ. Ngɛ ligbi kpahi hu a mi ɔ, o ma nyɛ maa kane Mateo, Marko, Luka, kɛ Yohane Sane Kpakpa amɛ konɛ o pue o yi mi tɛ ngɛ níhi nɛ Yesu de kɛ níhi nɛ e pee ɔ a he. (Rom. 10:17; Heb. 12:2; 1 Pet. 2:21) Jehanɛ se hu ɔ, wa ngɛ womi ko nɛ tu Yesu si himi he munyu setsɔsetsɔ. Womi nɛ ɔ ma nyɛ maa ye bua mo konɛ o ná níhi nɛ o maa kane ngɛ Sane Kpakpa amɛ a mi ɔ he se kɛ pi si.​—Yoh. 14:6. w15 10/15 4:11, 12

Pi ní pɛ nɛ Yesu tsɔɔ e bɔfo ɔmɛ, mohu ɔ, e ji a huɛ hulɔ. Ngɛ Yesu be ɔ mi ɔ, nyɔmtsɛmɛ de we a nyɔguɛhi a yi mi munyuhi, kɛ bɔ nɛ a nuɔ he ngɛ níhi a he ha. Se Yesu kɛ e bɔfo ɔmɛ hí si kaa nyɔmtsɛ kɛ e nyɔguɛhi. E suɔ mɛ, nɛ e ná a he deka. E kɛ bua jɔmi deɔ mɛ e susumi kɛ bɔ nɛ e nuɔ he ngɛ níhi a he ha. Ke mɛ hu a ngɛ lɛ a susumi kɛ bɔ nɛ a nuɔ níhi a he ha dee ɔ, e buɔ mɛ tue saminya. (Mar. 6:30-32) Akɛnɛ Yesu kɛ e bɔfo ɔmɛ sɛɛɔ ní he je ɔ, huɛ bɔmi nɛ ngɛ e kɛ mɛ a kpɛti ɔ mi wa, nɛ e dla mɛ kɛ ha ní tsumi nɛ a ma tsu hwɔɔ se ɔ. Yesu le kaa ke e kaseli ɔmɛ kɛ kã sɔmɔɔ Yehowa nɛ a hɛ dɔɔ ngɛ sane kpakpa fiɛɛmi ní tsumi ɔ he ɔ, a ma ná bua jɔmi nitsɛnitsɛ. Lɔ ɔ he ɔ, e wo mɛ he wami kaa a kɛ kã nɛ tsu fiɛɛmi ní tsumi ɔ, nɛ e wo mɛ si hu kaa e maa ye bua mɛ.​—Mat. 28:19, 20. w15 11/15 2:3, 5

Suɔmi ji Yehowa Mawu su titli. (1 Yoh. 4:16) Yesu Kristo nɛ ji Mawu nibɔ níhi tsuo a kpɛti tɛte ɔ kɛ e Tsɛ ɔ hi si ngɛ hiɔwe jeha ayɔ akpehi abɔ, nɛ e na kaa Yehowa Mawu ngɛ suɔmi nitsɛnitsɛ. (Kol. 1:15) Benɛ Yesu ngɛ hiɔwe kɛ benɛ e ba zugba a nɔ tsuo ɔ, e je suɔmi nɛ ɔ nɔuu kpo. Enɛ ɔ he je ɔ, wa ngɛ nɔ mi mami kaa Yehowa kɛ Yesu maa ye wa nɔ ngɛ suɔmi mi daa. Benɛ nɔ ko bi Yesu kaa mlaa a te nɔ́ nɛ pe kulaa nɛɛ ɔ, Yesu ha lɛ heto ke: ‘“Suɔ Yehowa, o Mawu ɔ kɛ o tsui tsuo, kɛ o klaa tsuo, kɛ o juɛmi tsuo.” Enɛ ɔ ji kekleekle mlaa, kɛ mlaa nɛ kle pe kulaa. Mlaa nɛ nyɛɛ se ɔ hu ngɛ kaa jã kɛ̃: “Suɔ o nyɛmi nɔmlɔ kaa bɔ nɛ o suɔ mo nitsɛ o he.”’ (Mat. 22:37-39) E he hia nɛ wa je suɔmi kpo kɛ tsɔɔ nihi tsuo. Yesu tsɔɔ kaa e sa nɛ waa suɔ Yehowa kɛ wa nyɛmi nɔmlɔ. w15 11/15 4:1-3

Pi Hebri gbi mi pɛ nɛ Yehowa kɛ adesahi sɛɛ ní ngɛ. Benɛ Israel bi ɔmɛ je nyɔguɛ tso mi ngɛ Babilon kɛ ho a ma mi ya a, a ti ni komɛ tuɔ Aram gbi daa ligbi. Eko ɔ, lɔ ɔ he je nɛ Daniel, Yeremia, kɛ Ezra ngma Baiblo womi ɔmɛ ekomɛ ngɛ Aram gbi mi ɔ nɛ. Pee se ɔ, Alexander Ngua a ye mahi fuu a nɔ ngɛ je ɔ mi, enɛ ɔ ha nɛ Hela gbi nɛ ji Koine ɔ, ba pee gbi titli nɛ nihi tuɔ ngɛ mahi fuu a nɔ. Yuda bi fuu tuɔ Hela gbi, enɛ ɔ he ɔ, a tsɔɔ Hebri Ngmami ɔ sisi kɛ ya Hela gbi mi. A tsɛɛ jamɛ a Baiblo ɔ ke Septuagint. Lɔ ɔ ji kekleekle Baiblo nɛ a tsɔɔ sisi, nɛ e piɛɛ Baiblo sisi tsɔɔmihi nɛ a he hia wawɛɛ ɔ a he. Womi mi leli tsɔɔ kaa gbi sisi tsɔɔli 72 lɛ tsɔɔ Septuagint ɔ sisi. Gbi sisi tsɔɔli nɛ ɔmɛ a ti ni komɛ tsɔɔ munyunguhi nɛ ngɛ Hebri Ngmami ɔ mi ɔ eko tsuaa eko sisi, se a ti ni komɛ lɛɛ a pee we jã. Se kɛ̃ ɔ, Yuda bi nɛ a tuɔ Hela gbi ɔ, kɛ Kristofohi he ye kaa Septuagint ɔ ji Mawu Munyu. w15 12/15 1:4-6

Yakobo tsɔɔ kaa: “Lilɛ ngɛ kaa la.” (Yak. 3:6) “Lilɛ” ɔ daa si kɛ ha munyu nɛ wa tuɔ. Kaa bɔ nɛ la ma nyɛ ma puɛ ní ɔ, jã kɛ̃ nɛ munyu nɛ wa tuɔ ɔ hu ma nyɛ ma puɛ ní wawɛɛ. Munyu nɛ wa tuɔ ɔ ma nyɛ ma ná nihi a nɔ he wami wawɛɛ nitsɛ. Baiblo ɔ po deɔ wɔ kaa munyu nɛ jeɔ wa nya mi ɔ, ma nyɛ maa gbe nɔ nɛ e ma nyɛ ma he nɔ yi wami. (Abɛ 18:21) Anɛ enɛ ɔ tsɔɔ kaa akɛnɛ wa ma nyɛ maa tu munyu ko nɛ sɛ he je ɔ, e sɛ kaa waa tu munyu kulaa lo? Pi jã ji sane ɔ. Wa be dee ke akɛnɛ la ma nyɛ maa sã wɔ he je ɔ, waa kɛ la be nɔ́ ko nɔ́ ko pee. Mohu ɔ, ke waa kɛ la ngɛ ní tsue ɔ, wa hyɛɛ wa he nɔ saminya. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, waa kɛ la ma nyɛ maa hoo ní, nɛ ke fĩɛ ngɛ wɔ yee hu ɔ, wa hlueɔ la, nɛ la yeɔ bua wɔ nɛ wa hyɛɛ nɔ hulɔ. Jã kɛ̃ nɛ ke wa hyɛɔ munyu nɛ wa tuɔ ɔ saminya a, wa ma nyɛ maa wo Yehowa hɛ mi nyami, nɛ ni kpahi hu ma ná he se. (La 19:14) Yehowa ha wɔ nyɛmi konɛ wa de ni kpahi wa susumi kɛ bɔ nɛ wa nuɔ níhi a he ha. Wa peeɔ enɛ ɔ kɛ guɔ munyu nɛ waa kɛ mɛ tuɔ loo wa nine nɛ waa kɛ peeɔ okadi kɛ tsɔɔ mɛ ɔ nɔ. Se kɛ̃ ɔ, e sa nɛ waa ngɔ nike ní kpakpa nɛ ɔ kɛ wo nihi he wami.​—Yak. 3:9, 10. w15 12/15 3:1-3

Eko ɔ, Luka ye bua Paulo kɛ ni kpahi nɛ a piɛɛ Paulo he kɛ tsu ma se sane kpakpa fiɛɛmi ní tsumi ɔ be mi nɛ a be he wami. (Gal. 4:13) Kaa bɔ nɛ Yesu de ɔ, “nihi nɛ be he wami ɔ,” tsopatsɛ he hia mɛ. (Luka 5:31) Luka pi nɔ ko kɛkɛ nɛ e woɔ nihi ga ngɛ nɔmlɔ tso mi he wami nami he. E ji dɔkita nɛ a tsɔse lɛ. Baiblo ɔ tsɔɔ we he nɛ e kase dɔkita ní tsumi ɔ ngɛ, aloo be nɛ e kɛ kase. Se Baiblo ɔ tsɔ kaa Paulo de Kolose bi ɔmɛ kaa Luka biɔ mɛ. Enɛ ɔ he ɔ, e ma nyɛ maa ba kaa a tsɔse Luka ngɛ tsopa peeli a sukuu ngɛ Laodikea. Ma nɛ ɔ kɛ Kolose kɛ we. Jehanɛ se hu ɔ, benɛ Luka ngma e Sane Kpakpa a kɛ Bɔfo Ɔmɛ A Ní Tsumi ɔ, e ngɔ tsopa peeli a munyungu pɔtɛɛ komɛ kɛ tsu ní. Akɛnɛ dɔkita ji lɛ he je ɔ, e tu hiɔhi fuu nɛ Yesu tsa a he munyu. w15 12/15 4:11, 12

Yehowa je suɔmi agbo kpo kɛ tsɔɔ wɔ benɛ e tsɔ e Bi nɛ e fiɛ we e he nɛ ji Yesu kɛ ba zugba a nɔ ɔ! Enɛ ɔ ji nike ní nɛ se be. (Yoh. 3:16; 1 Yoh. 4:9, 10) Bɔfo Paulo tsɔɔ kaa nike nɛ ɔ ji “nike ní nɛ nɔ ko be nyɛe maa kale.” Paulo le kaa Yesu afɔle sami ɔ ji nɔ́ nɛ tsɔɔ kaa ní kpakpahi tsuo nɛ Mawu wo wɔ he si ɔ, maa ba mi. (2 Kor. 1:20) Enɛ ɔ tsɔɔ kaa Yesu afɔle sami ɔ, kɛ ní kpakpahi tsuo nɛ Yehowa jeɔ suɔmi mi nɛ e peeɔ haa wɔ ɔ piɛɛ Mawu “nike ní nɛ nɔ ko be nyɛe maa kale” ɔ he. Enɛ ɔ ji nike ní nɛ wa juɛmi be nyɛe maa kpe he kɔkɔɔkɔ. Kɛ e sa kaa waa pee wa ní ngɛ nike ní klɛdɛɛ nɛ ɔ he ha kɛɛ? Anɛ e sɛ nɛ lɔ ɔ nɛ ha nɛ o pee tsakemihi ngɛ o si himi mi lo? Anɛ lɔ ɔ be hae nɛ o pee nihi kpakpa, o je suɔmi kpo kɛ tsɔɔ nihi, nɛ ke nɔ ko pee mo nɔdɔ nɔ́ ko ɔ, o kɛ e tɔmi nɛ pa lɛ lo? Mo kai kaa nɔ́ nɛ Yehowa gu Kristo nɔ kɛ pee ha wɔ ɔ ji nike ní nɛ se be.​—1 Pet. 3:18. w16.01 2:1, 2, 4, 5

Eko ɔ, nɔ ko nɛ a pɔ lɛ nu ma bi e he ke, ‘Mɛni he je nɛ Yehowa hla mi se pi nɔ kpa ko ɔ?’ Eko ɔ, e maa pee lɛ kaa e sɛ kɛ ha jamɛ a blɔ nya ní tsumi ɔ. Se lɔ ɔ tsɔɔ we kaa e be nɔ mi mami kaa Yehowa hla lɛ. Mohu ɔ, e bua jɔɔ wawɛɛ kaa Yehowa ngɔ nike ní ko kaa jã kɛ dloo lɛ. Nihi nɛ a pɔ mɛ nu ɔ peeɔ a ní kaa bɔ nɛ Petro pee ɔ. Petro de ke: “Nyɛ ha wa je Mawu, wa Nyɔmtsɛ Yesu Kristo Tsɛ ɔ yi. E na wɔ mɔbɔ babauu kaa e tle Yesu Kristo si kɛ je gbeje, nɛ e kɛ ha wɔ wami he; ejakaa suɔmi nɛ e kɛ suɔ wɔ ɔ be nyagbe. Nɔ́ nɛ ɔ haa wɔ hɛ kɛ nɔ fɔmi nɛ mi wa. Lɔ ɔ he ɔ, wa hɛ ngɛ nɔ kaa Mawu ngɔ gbosi ní nɛ puɛ we, nɛ mu be he, nɛ kpa we hulɔ ɔ ngɔ to ha nyɛ ngɛ hiɔwe.” (1 Pet. 1:3, 4) Ke nihi nɛ a pɔ mɛ nu ɔ kane munyu nɛ ɔ, a naa heii kaa a Tsɛ ɔ kɛ mɛ ngɛ munyu tue. w16.01 3:11, 12