October

Odasehi fuu ngɛ nɛ tsɔɔ kaa Yehowa poɔ e we bi a he piɛ ngɛ wa be nɛ ɔ mi. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, wa ngɛ anɔkuale ɔ fiɛɛe kɛ ngɛ nihi tsɔɔe ngɛ he fɛɛ he ngɛ zugba a nɔ. (Mat. 28:19, 20) Enɛ ɔ nɛ wa peeɔ ɔ kpaa ní yayahi nɛ Abosiami ngɛ pee ɔ he bo. Kaa Satan ngɛ he wami nɛ e kɛ ma nyɛ maa pee wɔ nɔ́ ko ɔ, jinɛ e ko tsi wa ní tsumi ɔ tsuo nya, se e be nyɛe. Enɛ ɔ he ɔ, e sɛ nɛ waa ye mumi yayami ɔmɛ gbeye. Ke wa yeɔ Yehowa anɔkuale ɔ, daimonio ɔmɛ be nyɛe maa pee wɔ nɔ́ ko nɛ Yehowa be nyɛe ma dla. E sa nɛ wɔ tsuo waa hwu kɛ si mumi yayami ɔmɛ, nɛ́ wa ná hɛ kɛ nɔ fɔmi ngɛ Yehowa mi. Ke wa pee jã a, Yehowa maa jɔɔ wɔ, nɛ Satan be nyɛe maa ngɔ e lakpa munyu ɔmɛ kɛ sisi wɔ. Jehanɛ se hu ɔ, wa be mumi yayami ɔmɛ gbeye yee nɛ lɔ ɔ nɛ ha nɛ wa kpa Yehowa sɔmɔmi. Nɔ́ nɛ pe kulaa a, huɛ bɔmi nɛ ngɛ waa kɛ Yehowa wa kpɛti ɔ mi maa wa. Kaselɔ Yakobo de ke: “Nyɛɛ te si kɛ wo Abosiami, nɛ e maa tu fo kɛ je nyɛ he. Nyɛɛ hɛ nyɛ kɛ su Mawu he, nɛ e maa hɛ lɛ kɛ su nyɛ he.”​—Yak. 4:7, 8. w19.04 24 ¶15; 25 ¶18

O bimɛ ɔmɛ ji nike ní kɛ ‘weto ní nɛ Yehowa kɛ ha mo.’ Ní tsumi nɛ Yehowa kɛ ha mo ji kaa o po o bimɛ ɔmɛ a he piɛ. Mɛni o ma nyɛ maa pee kɛ po a he piɛ konɛ nɔ ko kó pee mɛ nisɛ ní? Kekleekle ɔ, moo kase nisɛ ní nɛ nihi peeɔ jokuɛwi ɔ he ní. Moo kase nihi nɛ a peeɔ jokuɛwi nisɛ ní kɛ blɔhi nɛ a guɔ nɔ kɛ sisiɔ mɛ ɔ he ní. Mo yɔse si fɔfɔɛhi nɛ ma ha nɛ nɔ ko nɛ pee jokuɛ ko nisɛ ní ɔ, nɛ ke o yi mi tɛ̃ mo ngɛ nɔ ko he ɔ, o hɛ nɛ hi nɔ ɔ he. (Abɛ 22:3; 24:3) O hɛ ko je nɔ kaa behi fuu ɔ, nihi nɛ a peeɔ jokuɛwi nisɛ ní ɔ ji nihi nɛ jokuɛ ɔmɛ le mɛ nɛ a he mɛ ye. Nɔ́ nɛ ji enyɔ ɔ, o kɛ o bimɛ ɔmɛ nɛ sɛɛ ní be fɛɛ be. (5 Mose 6:6, 7; Yak. 1:19) Mo kai kaa behi fuu ɔ, ke a pee jokuɛwi nisɛ ní ɔ, jokuɛ ɔmɛ yeɔ gbeye kaa a ma de a fɔli. Eko ɔ, nɔ nɛ pee mɛ jã a wo a he gbeye kaa a ko de, aloo a yeɔ gbeye kaa eko ɔ, a be mɛ hee nɛ a ye. Ke o na kaa nɔ́ ko ngɛ mɛ haoe ɔ, moo to o tsui si kɛ bi mɛ sane, nɛ ke a ngɛ munyu tue ɔ, bu mɛ tue saminya. Nɔ́ nɛ ji etɛ ɔ, tsɔɔ mɛ nɔ́ nɛ e sa kaa a de kɛ nɔ́ nɛ e sa kaa a pee ke nɔ ko pɛtɛ a he ngɛ blɔ nɛ sɛ nɔ. w19.05 13 ¶19-22

Mɛni he je nɛ nihi nɛ woɔ a he nɔ ɔ a he peeɔ Yehowa tai ɔ? Nɔ́ kake he je ji kaa nihi nɛ a suɔ a he nɛ a woɔ nihi he wami kaa a pee jã a woɔ a he nɔ kaa Satan nɔuu. Mo susu he nɛ o hyɛ, e ngɛ mi kaa Yesu nɔ lɛ Mawu gu kɛ bɔ níhi tsuo mohu lɛɛ, se he nɔ womi ha nɛ Satan susu kaa Yesu ma kpla si nɛ e ja lɛ! (Mat. 4:8, 9; Kol. 1:15, 16) Nihi nɛ a naa a he kaa a nɔ kuɔ pe ni kpahi ɔ, a ní peepee ha nɛ wa na kaa je ɔ juɛmi ɔ ji kuasiahi a sane ngɛ Mawu hɛ mi. (1 Kor. 3:19) Se Baiblo ɔ ha nɛ wa na kaa e sɛ nɛ waa bu wa he tsɔ pe ni kpahi. Baiblo ɔ tsɔɔ hu kaa tɔmi be he kaa wa maa suɔ wa he bɔ nɛ sa. Yesu de ke: “Suɔ o nyɛmi kaa bɔ nɛ o suɔ o he ɔ.” Enɛ ɔ tsɔɔ kaa e sa nɛ wa susu níhi nɛ hia wɔ ɔmɛ a he, nɛ wa tsu a he ní. (Mat. 19:19) Se kɛ̃ ɔ, Baiblo ɔ tsɔɔ we kaa waa na wa he kaa wa nɔ kuɔ pe ni kpahi. Mohu ɔ, e de ke: “Nyɛ ko ngɔ pɛ aloo yaka hɛ mi nyami hlami kɛ pee nɔ́ ko nɔ́ ko, mohu ɔ, nyɛɛ je he si bami mi nɛ nyɛɛ bu ni kpahi kaa a nɔ kuɔ pe nyɛ.”​—Filip. 2:3; Rom. 12:3. w19.05 24 ¶13-14

Anɛ o kai tsakemihi nɛ o pee benɛ o bɔni anɔkuale ɔ kasemi, nɛ́ o mwɔ o yi mi kpɔ kaa o ma sɔmɔ Yehowa a lo? Wa ti nihi fuu bɔ mɔde nɛ wa ngmɛɛ je mi bami yaya komɛ a he loko wa ba pee Yehowa sɔmɔli. (1 Kor. 6:9-11) Wa naa Yehowa si kaa e ye bua wɔ nɛ wa kpa ní yaya nɛ ɔmɛ tsuo! Se e sɛ nɛ wa susu gblegbleegble kaa tsakemi ko be nɛ wa maa pee hu. E ngɛ mi kaa loko a maa baptisi wɔ ɔ, wa kpa yayamihi nɛ a ngɛ hɛdɔ ɔ peemi. Se loloolo ɔ, e sa nɛ waa bɔ mɔde wawɛɛ nɛ wa kua níhi tsuo nɛ ma ha nɛ waa kpale wa se kɛ ya wa sa je mi bami ɔmɛ a he. Enɛ ɔ biɔ nɛ waa pee níhi enyɔ. Kekleekle ɔ, e sa nɛ ‘wa ha nɛ je ɔ nɛ jɔɔ wɔ kudɔmi,’ aloo wa ko ha nɛ je ɔ nɛ ná wa nɔ he wami. Nɔ́ nɛ ji enyɔ ɔ, e sa nɛ ‘wa tsake’ kɛ gu wa juɛmi nɛ wa maa hi tsakee ɔ nɔ. Tsakemi nɛ ɔ biɔ nɛ wa tsake bɔ nɛ wa ngɛ ha ngɛ kpo nɔ blɔ. Se tsa pi lɔ ɔ pɛ, e sa nɛ wa tsake bɔ nɛ wa ngɛ ha nitsɛnitsɛ ngɛ wa mi hulɔ. E sa nɛ wa tsake wa juɛmi nɛ ji wa su, wa susumihi kɛ níhi nɛ wa bua jɔ a he ɔ kulaa. w19.06 9 ¶4-6

Ke wa hao ɔ, asafo mi kpehi nɛ wa maa ya a maa wo wɔ he wami. Ke wa ya asafo mi kpe ɔ, wa ma ha nɛ Yehowa ma ná he blɔhi fuu kɛ ye bua wɔ; e maa “piɛɛ [wa] he” nɛ e maa “jɔɔ [wa] bua.” Ke wa ya asafo mi kpe ɔ, Yehowa guɔ e mumi klɔuklɔu ɔ, e Munyu ɔ, kɛ e sɔmɔli a nɔ kɛ woɔ wɔ he wami. Jehanɛ hu ɔ, wa náa he blɔ ngɛ lejɛ ɔ kɛ woɔ “wa sibi he wami.” (Rom. 1:11, 12) Nyɛmiyo ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Sophia de ke: “Yehowa kɛ nyɛmimɛ ɔmɛ ye bua mi nɛ i nyɛ fĩ si. Nɔ́ nɛ ye bua mi titli ji asafo mi kpe ɔmɛ. I yɔse kaa fiɛɛmi ní tsumi ɔ kɛ asafo ɔ mi ní tsumihi nɛ i kɛ ye he wo mi ɔ ye bua mi nɛ i nyɛ da ye haomi ɔ nya.” Ke wa kɔni mi jɔ̃ ɔ, e sa nɛ wa kai kaa Yehowa wo si kaa hwɔɔ se ɔ, e ma je wa nyagba amɛ kɛ je kulaa. Se amlɔ nɛ ɔ po ɔ, e yeɔ bua wɔ konɛ wa nyɛ nɛ waa da nya. Ke wa kɔni mi jɔ̃ aloo wa hɛ kɛ nɔ fɔmi tsuo ta a, Yehowa haa wɔ “suɔmi ɔ kɛ he wami ɔ” konɛ wa kɛ da nya.​—Filip. 2:13. w19.06 19 ¶17-18

Enɛ ɔ ji kekleekle kpe nɛ Yesu to he blɔ nya nɛ e kɛ e kaseli ɔmɛ pee ngɛ e si tlemi ɔ se. Ngɛ jamɛ a kpe ɔ sisi ɔ, e kɛ blɔ tsɔɔmi ko nɛ he hia wawɛɛ ha mɛ! Benɛ Yesu kɛ e kaseli ɔmɛ kpe ɔ, e tu ní tsumi ko nɛ he hia wawɛɛ nɛ e kaseli ɔmɛ ma tsu ngɛ jamɛ a be ɔ mi ɔ he munyu. Jamɛ a ní tsumi ɔ nɔuu nɛ wɔ hu wa ngɛ tsue mwɔnɛ ɔ nɛ. Yesu de ke: “Nyɛɛ ya nɛ nyɛ ya pee nihi nɛ a ngɛ je ma amɛ tsuo a mi ɔ ye kaseli, . . . nyɛɛ tsɔɔ mɛ nɛ a ye níhi tsuo nɛ i fã nyɛ ɔmɛ a nɔ.” (Mat. 28:19, 20) Yesu suɔ nɛ e se nyɛɛli tsuo nɛ a fiɛɛ. Pi e kaseli 11 ɔ pɛ nɛ e fã mɛ kaa a tsu ní tsumi nɛ ɔ. Mɛni he je nɛ wa deɔ jã? Benɛ Yesu kɛ fami ha ngɛ Galilea yoku ɔ nɔ kaa a pee nihi kaseli ɔ, anɛ kaseli 11 ɔ pɛ nɛ a ngɛ lejɛ ɔ lo? Mo kai kaa bɔfo ɔ de yi ɔmɛ ke: “Nyɛ maa na lɛ ngɛ [Galilea].” (Mat. 28:7) Enɛ ɔ ma nyɛ maa tsɔɔ kaa yihi anɔkualetsɛmɛ komɛ ngɛ lejɛ ɔ benɛ Yesu kɛ fami ɔ ha a. w20.01 2-3 ¶1-4

Yesu tsɔɔ wɔ nɔ́ he je nɛ e sa nɛ waa hyɛ blɔ kaa nihi maa te si kɛ wo wɔ ɔ. E tsɔɔ kaa akɛnɛ wa piɛɛ we je ɔ he he je ɔ, a maa nyɛ wɔ. Ke a ngɛ wɔ yi mi wae ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ we kaa Yehowa bua jɔɛ wa he hu. Mohu ɔ, e tsɔɔ kaa wa ngɛ nɔ́ nɛ da pee! Nimli adesahi nɛ a teɔ si kɛ woɔ wɔ ɔ be nyɛe ma ha nɛ wa kpa Yehowa, nɛ ji Mawu Ope ɔ jami. Nihi babauu ka kaa a maa gu Yehowa jami, se a yi manye. Mo susu nɔ́ nɛ ba ngɛ je mi ta enyɔne ɔ mi ɔ he nɛ o hyɛ. Jamɛ a be ɔ mi ɔ, nɔ yemi ɔmɛ wa Mawu we bi yi mi wawɛɛ ngɛ mahi fuu a nɔ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, tsa pi Nazi nɔ yemi ɔ nɛ ngɛ Germany ɔ pɛ nɛ e tsi Yehowa Odasefohi a nya, se nɔ yeli nɛ a ngɛ Australia, Canada kɛ ma kpa komɛ a nɔ ɔ hu pee jã. Se mo kadi nɔ́ nɛ ba. Benɛ ta a fɛ ngɛ jeha 1939 ɔ mi ɔ, fiɛɛli 72,475 nɛ a ngɛ je kɛ wɛ. Akɔtaa bumi tsɔɔ kaa benɛ ta a ba nyagbe ngɛ jeha 1945 ɔ mi ɔ, Yehowa jɔɔ wa ní tsumi ɔ nɔ nɛ fiɛɛli ɔmɛ a yibɔ ya su 156,299. Fiɛɛli ɔmɛ a yibɔ bɔ he si enyɔ kɛ se! w19.07 9 ¶4-5

Ke o kɛ nɔ ko kase we Baiblo ɔ amlɔ nɛ ɔ po ɔ, o ma nyɛ maa ye bua kɛ pee nihi kaseli ngɛ blɔ kpahi a nɔ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, o ma nyɛ ma nya ni hehi nɛ a baa Matsɛ Yemi Asa a nɔ ɔ a he, nɛ o kɛ mɛ nɛ pee huɛ. Ke o je suɔmi kpo kɛ tsɔɔ mɛ ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ a na kaa anɔkuale Kristofohi ji wɔ. Heto kpiti nɛ o haa ngɛ asafo mi kpehi a sisi ɔ po maa tsɔɔ ni hehi nɛ a baa asafo mi kpe ɔ bɔ nɛ a maa je a tsui mi kɛ ha heto ngɛ bumi mi ha. O kɛ fiɛɛlɔ ehe ko ma nyɛ ma tsu ní ngɛ fiɛɛmi mi konɛ o ye bua lɛ nɛ e le bɔ nɛ e maa ngɔ Baiblo ɔ kɛ tsɔɔ ní ha saminya. Ke o pee jã a, o maa ye bua lɛ nɛ e maa kase Kristo. (Luka 10:25-28) Kristofohi babauu be deka ejakaa blɔ nya ní tsumi fuu ngɛ a kuɛ nɔ. Se kɛ̃ ɔ, a náa be nɛ a kɛ nihi kaseɔ Baiblo ɔ, nɛ lɔ ɔ haa nɛ a náa bua jɔmi. w19.07 17 ¶11, 13

Paulo ngmɛ́ blɔ nɛ níhi nɛ e nyɛ tsu kɛ be aloo ní yayamihi nɛ e pee kɛ be ɔ nɛ a je e juɛmi kɛ je e sɔmɔmi ní tsumi ɔ nɔ. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, e tsɔɔ kaa e hɛ nɛ maa je “níhi nɛ ngɛ se ɔ” a nɔ ɔ lɛ maa ye bua lɛ nɛ e ma nyɛ maa kpã e mi kɛ su “níhi nɛ ngɛ hɛ mi ɔ” a he, nɛ ji fo tumi ɔ nya nɛ e maa gbe ɔ. Mɛni ji ní komɛ nɛ a ko nyɛ je Paulo juɛmi kɛ je e sɔmɔmi ní tsumi ɔ nɔ? Kekleekle ɔ, benɛ e ngɛ Yuda jami ɔ mi ɔ, e pee ní nguanguahi kɛ ye bua mɛ. Se e na jamɛ a ní ɔmɛ tsuo kaa “dwɔmi babauu.” (Filip. 3:3-8) Nɔ́ nɛ ji enyɔ ɔ, e ha we nɛ e he nile nɛ bu lɛ fɔ tsɔ ngɛ Kristofo ɔmɛ yi mi nɛ e wa kɛ be ɔ he nɛ lɔ ɔ nɛ ha nɛ e kɔni mi nɛ jɔ̃. Nɛ nɔ́ nɛ ji etɛ ɔ, e susuu we hu kaa níhi nɛ e pee ha Yehowa a hiɛ nɛ lɔ ɔ he ɔ, e kɛ kã be ní ɔ tsue hu. E ngɛ mi kaa a wo Paulo tsu, a kongo lɛ, a fiaa lɛ tɛ, e kɛ mele butu, hwɔ ye lɛ, nɛ e hɛɛ e he gu be komɛ mohu lɛɛ, se e nyɛ tsu babauu ngɛ e sɔmɔmi ní tsumi ɔ mi. (2 Kor. 11:23-27) Ngɛ níhi nɛ Paulo tsu kɛ be kɛ haomihi nɛ e kɛ kpe ɔ tsuo se ɔ, e le kaa e sa nɛ e ya nɔ nɛ e sɔmɔ Yehowa. E sa nɛ wɔ hu waa pee jã. w19.08 3 ¶5

Wa nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi babauu ngɛ hehi nɛ a tsi fiɛɛmi ní tsumi ɔ nya ngɛ, loo hehi nɛ a nyɛ we nɛ a fiɛɛ ngɛ magbɛ nɔ aloo ngɛ wehi a mi. Se kɛ̃ ɔ, a hlaa blɔ kpahi a nɔ nɛ a guɔ kɛ fiɛɛɔ sane kpakpa a. (Mat. 10:17-20) Ngɛ ma nɛ ɔ eko nɔ ɔ, kpɔ mi nɔ hyɛlɔ ko wo nyɛmimɛ he wami kaa nɔ fɛɛ nɔ nɛ fiɛɛ kɛ ha e weku li, e kpɔ mi bi, nihi nɛ e kɛ mɛ yaa sukuu, nihi nɛ e kɛ mɛ ngɛ ní tsue kɛ nihi nɛ e le mɛ tsuo. Maa pee jeha enyɔ mi ɔ, asafohi nɛ a ngɛ jamɛ a kpokpa a mi ɔ a he ba hiɛ nitsɛ. Eko ɔ, a tsi we fiɛɛmi ní tsumi ɔ nya ngɛ he nɛ wa ngɛ ɔ. Se kɛ̃ ɔ, wa ma nyɛ maa kase ní kɛ je nyɛmimɛ nɛ a ngɔ he blɔ ɔ kɛ tsu ní saminya a, a nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ mi. Moo gu blɔ slɔɔtohi a nɔ kɛ bli o sɔmɔmi ní tsumi ɔ mi, nɛ́ o ná nɔ mi mami kaa Yehowa maa wo mo he wami konɛ o nyɛ nɛ o da níhi nɛ ma nyɛ maa tsi mo blɔ ɔ a nya. (Filip. 2:13) Amlɔ nɛ ɔ ji be nɛ e sa nɛ waa le níhi nɛ a he hia wawɛɛ ɔ, wa ko ha nɛ a na sé ko ngɛ wa he, wa ko tɔ̃tɔ̃ nihi a nane, nɛ́ waa wo dami yiblii. Kɛkɛ ɔ, wa suɔmi ɔ maa hiɛ kɛ be nɔ, nɛ lɔ ɔ maa wo Yehowa, wa Tsɛ nɛ e ngɛ suɔmi ɔ hɛ mi nyami. w19.08 13 ¶17-18

Ni komɛ ngɛ nɛ be fɛɛ be ɔ, a susuɔ kaa a nɔ́ da, nɛ ke nɔ ko tsɔɔ e juɛmi ngɛ nɔ́ ko he ɔ, a kplɛɛ we nɔ. Wa ti nihi fuu sume nɛ waa kɛ nihi kaa jã nɛ bɔ. Se wa suɔ nɛ waa kɛ wa nyɛmimɛ Kristofohi nɛ bɔ, ejakaa a ‘nuɔ he kɛ haa a sibi, a suɔ a sibi a sane, a mi mi sãã mɛ ngɛ a sibi a he, nɛ a baa a he si.’ (1 Pet. 3:8) Ke wa baa wa he si nɛ wa hɛ kɛ su nihi kaa jã a he ɔ, mɛ hu a maa hɛ kɛ su wa he. He si bami hu ha we nɛ wa haoɔ tsɔ ngɛ si himi mi. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, be komɛ ɔ, ní komɛ yaa nɔ nɛ wa susuɔ kaa e sɛ nɛ a ko ya jã. Pi be fɛɛ be nɛ a woɔ nihi nɛ a ngɛ nyɛmi babauu ɔ a hɛ mi nyami. Nɛ be komɛ ɔ, a woɔ nihi nɛ a be nyɛmi tsɔ ko ɔ mohu a hɛ mi nyami. Ke e ba jã a, Salomo tsɔɔ kaa e sa nɛ waa kplɛɛ si fɔfɔɛ nɛ wa ngɛ mi ɔ nɔ mohu pe nɛ wa mi mi ma fu ngɛ bɔ nɛ níhi yaa nɔ ngɛ wa si himi mi ha a he. (Fiɛlɔ 6:9) Ke wa baa wa he si ɔ, e be yee ha wɔ kaa wa maa kplɛɛ bɔ nɛ níhi yaa nɔ ha a nɔ, nɛ wa be blɔ hyɛe kaa níhi nɛ ya nɔ bɔ nɛ wa suɔ. w19.09 4-5 ¶9-10

Yehowa ha ni komɛ he blɔ. A kpɛti ni komɛ ji tsɛmɛ. Ni kpahi ma nyɛ ma ná he blɔ nɛ tsɛmɛ ngɛ ɔ he se. Yehowa ngɔ he blɔ kɛ wo tsɛmɛ a dɛ kaa yi ngɛ weku ɔ mi, nɛ e hyɛɛ blɔ kaa a tsɔse jokuɛ ɔmɛ nɛ a tsɔɔ mɛ ní. (1 Kor. 11:3) Se huzu ngɛ he blɔ nɛ tsɛmɛ ngɛ ɔ he. Yehowa ma bi mɛ sane ngɛ bɔ nɛ a plɛ kɛ hyɛ a weku ɔmɛ a nɔ ha a he, ejakaa lɛ ji nɔ nɛ e to weku ɔ sisi. (Efe. 3:14, 15) Ke tsɛmɛ ngɔ he blɔ nɛ a ngɛ ɔ kɛ tsu ní ngɛ blɔ nɛ sa Yehowa hɛ mi nɔ ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa a kɛ a he wo Yehowa sisi. Koo ngɔ he blɔ nɛ Yehowa kɛ ha mo ɔ kɛ tsu ní ngɛ blɔ nɛ sɛ nɔ. Moo kplɛɛ o tɔmihi a nɔ, nɛ ke nihi je Baiblo ɔ mi kɛ wo mo ga a, moo kplɛɛ nɔ. Ke o pee jã a, o weku ɔ maa na kaa o baa o he si, nɛ a maa bu mo wawɛɛ. Ke o kɛ o weku ɔ bla kɛ ngɛ sɔlee ɔ, ha nɛ a na bɔ nɛ o ngɔ o hɛ kɛ fɔ Yehowa nɔ ha. Nɔ́ nɛ pe kulaa a, ha nɛ Yehowa sɔmɔmi nɛ pee nɔ́ titli ngɛ o si himi mi. (5 Mose 6:6-9) Nɔ hyɛmi nɔ́ kpakpa nɛ o maa pee ɔ ji nike ní nɛ he jua wa pe kulaa nɛ o kɛ ma nyɛ ma ha o weku ɔ. w19.09 15 ¶8; 17 ¶14; 18 ¶16

Maako suɔ kaa e ma sɔmɔ ni kpahi. E piɛɛ bɔfo Paulo kɛ bɔfo Petro a he kɛ sɔmɔ be komɛ. Eko ɔ, Maako toɔ a niye ní, a hwɔ he, kɛ ní kpahi a he blɔ nya kɛ haa mɛ. (Níts. 13:2-5; 1 Pet. 5:13) Paulo tsɔɔ kaa Maako ji e ‘nyɛmimɛ nɛ e kɛ mɛ tsuɔ ní kɛ haa Mawu Matsɛ Yemi ɔ’ a kpɛti nɔ kake, nɛ e ji “he wami” kɛ ha lɛ. (Kol. 4:11, sisi ningma) Maako ba pee Paulo huɛmɛ kpakpa amɛ a kpɛti nɔ kake. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, benɛ a wo Paulo tsu nɔ́ nɛ ji nyagbe nɔ́ ngɛ Roma ngɛ jeha 65 ɔ mi ɔ, e ngma Timoteo womi nɛ ji enyɔne ɔ. Ngɛ sɛ womi nɛ ɔ mi ɔ, Paulo de Timoteo kaa e ngɔ Maako kɛ piɛɛ e he kɛ ba Roma. (2 Tim. 4:11) Paulo bua jɔ anɔkuale yemi nɛ Maako kɛ sɔmɔ be ko nɛ be ɔ he, enɛ ɔ he je nɛ e ha nɛ Timoteo ngɔ Maako kɛ ba ngɛ be kaa kikɛ nɛ ɔ mi ɔ nɛ. Maako pee ní komɛ kɛ ye bua Paulo. Eko ɔ, e to e niye ní kɛ níhi nɛ e kɛ ngmaa e sɛ womi ɔmɛ ɔ a he blɔ nya. Yemi kɛ buami kɛ he wami womi nɛ Paulo ná a ye bua lɛ nɛ e nyɛ da nyagbahi nɛ e kɛ kpe loko a gbe lɛ ɔ nya. w20.01 11 ¶12-13

Wa mwɔ wa yi mi kpɔ kaa wa ma tsu ní wawɛɛ, nɛ waa kɛ níhi maa sã afɔle ngɛ wa si himi mi. Yesu bɔ wɔ kɔkɔ kaa nihi maa te si kɛ wo wɔ. Se wa ma nyɛ maa hyɛ blɔ kaa Yehowa maa wo wɔ he wami, nɛ wa ma nyɛ ma fĩ si ngɛ nyagba fɛɛ nyagba mi. Ke wa wlua wɔ nɛ wa fĩ si ɔ, wa he maa wa wawɛɛ. (Yak. 1:2-4) Wa ma nyɛ maa hyɛ blɔ kaa Yehowa ma ha wɔ wa hiami níhi, Yesu maa hyɛ wa nɔ, nɛ wa nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi maa wo wɔ he wami. (Mat. 6:31-33; Yoh. 10:14; 1 Tɛs. 5:11) Yo ɔ nɛ “muɔ ngɛ bee ngɛ e he” nɛ Yesu tsa lɛ ɔ he mi jɔ lɛ jamɛ a ligbi ɔ nɔuu. (Luka 8:43-48) Se ja e ba pee Kristo kaselɔ nɛ yeɔ anɔkuale loko e he mi maa jɔ lɛ kɛ ya neneene. Ke o hyɛ ɔ, mɛni yo ɔ pee? Ke e hla kaa e maa hi Yesu kuɛpã tso ɔ sisi ɔ, mɛni jɔɔmi e ma ná? E maa piɛɛ Yesu he ngɛ hiɔwe! Jɔɔmi nɛ ɔ kle kulaa pe níhi nɛ eko ɔ, e kɛ sã afɔle ɔ. Wa ngɛ hɛ kɛ nɔ fɔmi kaa wa maa ya hiɔwe jio, wa maa hi zugba a nɔ jio, wa bua ma nyɛ maa jɔ kaa wa kplɛɛ Yesu nine fɔmi nɛ nyɛɛ se nɛ ɔ nɔ: “Nyɛɛ ba ye ngɔ!” w19.09 25 ¶21-22

David kɛ e we bi ɔmɛ a he fĩ mɛ wawɛɛ. Enɛ ɔ he ɔ, David we bi ɔmɛ ya bi Israel niatsɛ ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Nabal ɔ konɛ e ha mɛ niye ní bɔɔ. A nyɛ nɛ a bi lɛ yemi kɛ buami nɛ ɔ faa, ejakaa a po Nabal tohi a he piɛ ngɛ nga a nɔ. Se Nabal kpɛletsɛ ɔ ha we mɛ nɔ́ ko nɔ́ ko. Enɛ ɔ ha nɛ David mi mi fu, nɛ e to kaa e ma kpata Nabal kɛ nyumuhi tsuo nɛ a ngɛ e we ɔ mi ɔ a hɛ mi. (1 Sam. 25:3-13, 22) Se Nabal yo Abigail nɛ e he ngɛ fɛu ɔ kɔɔ nɔ́ se hulɔ. E pee kã, nɛ e ya kpla si ngɛ David nane nya, nɛ e kpa lɛ pɛɛ kaa e ko ye e he lue, nɛ́ lɔ ɔ ba ha nɛ e ye muɔ he fɔ. E kɛ hɛ si kami tsu ní, nɛ e wo David ga kaa e ngmɛɛ sane ɔ he. He si bami nɛ Abigail kɛ tu munyu, kɛ bɔ nɛ e kɛ nile tsu sane ɔ he ní ha a ta David tsui he. David yɔse kaa Yehowa nɛ tsɔ Abigail. (1 Sam. 25:23-28, 32-34) Abigail ngɛ su kpakpahi nɛ ha nɛ Yehowa nyɛ nɛ e kɛ lɛ tsu ní. Jã kɛ̃ nɛ Yehowa ma nyɛ maa ngɔ nyɛmimɛ yihi nɛ a ji Kristofohi nɛ ga ngɛ a hɛ mi nɛ a kɔɔ nɔ́ se ɔ kɛ tsu ní kɛ fia a wekuhi kɛ ni kpahi ngɛ asafo ɔ mi ɔ kɛ ma si.​—Tito 2:3-5. w19.10 23 ¶10

E sa nɛ anɔkuale Kristofohi tsuo nɛ a ha nɛ slɔɔto nɛ ngɛ a kɛ Babilon Ngua a kpɛti ɔ nɛ pee heii. E ma nyɛ maa ba kaa loko nɔ ko ma ba kase anɔkuale ɔ, nɔ ɔ ngɛ lakpa jami ko mi momo. Eko ɔ, e yaa sɔlemi, nɛ e kɛ e he woɔ jami ɔ mi ní peepeehi a mi. Aloo eko ɔ, e kɛ sika fĩɔ jami ɔ se. Loko a ma ha Baiblo kaselɔ ko he blɔ kaa fiɛɛlɔ nɛ a baptisii we lɛ ɔ, e sa nɛ e kɛ lakpa jami nɛ po tako mi kulaa. E sa nɛ e ngma sɛ womi kɛ ya ha e jami ɔ nɛ e de mɛ kaa e piɛɛ we a he hu, aloo e je e he kɛ je kuu fɛɛ kuu nɛ e kɛ Babilon Ngua a ngɛ tsakpa a he. E sa nɛ anɔkuale Kristofo no nɛ e hyɛ saminya konɛ ní tsumi nɛ e ma tsu ɔ kɛ Babilon Ngua a nɛ ko hi tsakpa ko. (2 Kor. 6:14-17) Mɛni he je nɛ wa be ní nɛ ɔmɛ pee ɔ? Ejakaa wa sume nɛ waa piɛɛ lakpa jami kuuhi nɛ a he tsɔ we ngɛ Mawu hɛ mi ɔ a he ngɛ a ní tsumi kɛ a yayami ɔmɛ a mi.​—Yes. 52:11. w19.10 12 ¶16-17

Yeremia lɛ ngma Baiblo mi womi nɛ lɛ nitsɛ e biɛ ngɛ nɔ ɔ, nɛ e ma nyɛ maa ba kaa lɛ nɛ e ngma Matsɛmɛ A Kekleekle Womi ɔ kɛ Enyɔne ɔ hulɔ. Baiblo ɔ mi womi nɛ ɔmɛ nɛ Yeremia ngma a ji nɔ́ titli nɛ ye bua lɛ nɛ e yɔse kaa Yehowa naa adesahi nɛ a yi mluku ɔ mɔbɔ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, e ba na kaa benɛ Matsɛ Ahab pia e he ngɛ ní yayahi nɛ e pee ɔ he ɔ, Yehowa ha we nɛ a kpata e weku ɔ tsuo hɛ mi benɛ e ngɛ je mi ɔ. (1 Ma. 21:27-29) Jehanɛ hu ɔ, Yeremia le kaa Manase tɔ̃ Yehowa nɔ po pe Ahab. Se Yehowa ngɔ Manase yayami ɔ kɛ pa lɛ, ejakaa e pia e he. (2 Ma. 21:16, 17; 2 Kron. 33:10-13) Eko ɔ, sane nɛ ɔmɛ ye bua Yeremia nɛ e kase Yehowa tsui si tomi kɛ e mɔbɔ nami ɔ. Mo susu bɔ nɛ Yeremia ye bua Baruk ha benɛ níhi je e juɛmi ngɛ e ní tsumi ɔ nɔ be kpiti ko ɔ he nɛ o hyɛ. Yeremia kua we Baruk amlɔ nɔuu, mohu ɔ, e de lɛ sɛ gbi nɛ ngɛ tɛɛ nɛ je Mawu ngɔ ɔ kɛ ye bua lɛ.​—Yer. 45:1-5. w19.11 6 ¶14-15

Ngɛ Mose womi nɛ ji etɛ ɔ mi ɔ, wa kase kaa nɔ ko ma nyɛ maa sã tue mi jɔmi bɔ kɛ ‘na Yehowa si.’ (3 Mose 7:11-13, 16-18) A wui mlaa kaa a sã afɔle nɛ ɔ, mohu ɔ, nɔ ɔ nitsɛ lɛ jeɔ e suɔmi mi kɛ peeɔ jã. Wa tsui mi nɛ wa jeɔ faa kɛ sɔmɔɔ Yehowa a ngɛ kaa tue mi jɔmi bɔ, ejakaa e ji blɔ nɛ wa guɔ nɔ kɛ tsɔɔ kaa wa suɔ lɛ. Waa kɛ wa nyɛmi tsuo sɔmɔɔ Yehowa, ejakaa wa suɔ lɛ kɛ wa tsui tsuo. Ke Yehowa na bɔ nɛ nimli ayɔhi abɔ ngɛ lɛ sɔmɔe akɛnɛ a suɔ lɛ kɛ e blɔ tsɔɔmi ɔmɛ ɔ, hyɛ bɔ nɛ e bua jɔɔ ha! Yehowa naa níhi nɛ wa peeɔ kɛ yi mi tomi he je nɛ wa peeɔ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ke o wa ngɛ jeha mi nɛ o nyɛ we nɛ o pee babauu kaa bɔ nɛ o suɔ nɛ o pee ɔ, mo ná nɔ mi mami kaa Yehowa nu mo sisi. Eko ɔ, o maa nu he kaa o be nyɛe nɛ o pee fuu, se Yehowa naa kaa o suɔ lɛ, nɛ lɔ ɔ he ɔ, o peeɔ nɔ́ nɛ o ma nyɛ. E bua jɔ nɔ́ nɛ o nyɛɔ peeɔ ɔ he. w19.11 22 ¶9; 23 ¶11-12

E sa nɛ wa ná juɛmi nɛ da ngɛ ní tsumi he. Mawu mumi ɔ ye bua Matsɛ Salomo nɛ e ngma ke: “Nɔ́ tsuaa nɔ́ . . . ngɛ e be.” E tu ní dumi, tsu mami, ya fomi, muɔ, domi kɛ ní kpahi a he munyu. (Fiɛlɔ 3:1-8) E ngɛ heii kaa ní enyɔ komɛ nɛ a he hia ngɛ si himi mi ji ní tsumi kɛ he jɔɔmi. Yesu ná juɛmi nɛ da ngɛ ní tsumi kɛ he jɔɔmi he. Be ko ɔ, Yesu bɔfo ɔmɛ fiɛɛ hluu, nɛ “a ná we deka nɛ a kɛ maa ye ní tete po.” Lɔ ɔ he ɔ, Yesu kɛ mɛ tu munyu nɛ ngɛ wa mwɔnɛ ɔ ngmami ɔ mi ɔ. (Maak. 6:30-34) E ngɛ mi kaa pi be fɛɛ be nɛ Yesu kaseli ɔmɛ náa be kɛ jɔɔ a he kaa bɔ nɛ a ngɛ hlae ɔ mohu lɛɛ, se Yesu le kaa e sa nɛ mɛ tsuo a jɔɔ a he. Be komɛ ɔ, e he hia nɛ waa jɔɔ wa he, aloo waa pee tsakemi komɛ. Ke wa hyɛ He Jɔɔmi Ligbi ɔ he blɔ nya nɛ Yehowa to ha e we bi blema a, lɔ ɔ haa nɛ wa naa kaa he jɔɔmi he hia. Wa be Mose Mlaa a sisi, se kɛ̃ ɔ, wa ma nyɛ ma ná nɔ́ nɛ Mlaa a de ngɛ He Jɔɔmi Ligbi ɔ he ɔ he se. w19.12 3 ¶6-7

Yehowa wo si kaa e maa hyɛ e sɔmɔli nɛ a yeɔ lɛ anɔkuale ɔ a nɔ, nɛ e naa lɛ kaa e sa nɛ e ye jamɛ a si womi ɔ nɔ. (La 31:1-3) Jehanɛ hu ɔ, Yehowa le kaa ke e hyɛ we wɔ nɛ wa ji e weku mi bimɛ a nɔ ɔ, wa kɔni mi ma jɔ̃. E wo si kaa e ma ha wɔ wa he lo nya níhi kɛ mumi mi hiami níhi tsuo, nɛ nɔ́ ko be lɛ blɔ tsie! (Mat. 6:30-33; 24:45) Ke wa kai nɔ́ he je nɛ Yehowa yeɔ e si womihi a nɔ ɔ, wa ma nyɛ maa da nyagbahi nɛ ohia kɛ baa a nya. Nyɛ ha nɛ wa susu Kristofohi nɛ a hi si ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ a nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ he nɛ waa hyɛ. Benɛ a ngɛ asafohi nɛ a ngɛ Yerusalem ɔ yi mi wae wawɛɛ ɔ, kaseli ɔmɛ ‘tsuo gbɛ fĩa, bɔfo ɔmɛ pɛ nɛ a piɛ.’ (Níts. 8:1) Moo hyɛ nyagba nɛ enɛ ɔ kɛ ba. Níhi a mi ba wa ha mɛ. E ma nyɛ maa ba kaa Kristofo ɔmɛ a wehi kɛ a ní tsumihi je a dɛ. Se Yehowa kua we mɛ; nɛ e ha we nɛ a bua jɔmi hu nɛ ta. (Níts. 8:4; Heb. 13:5, 6; Yak. 1:2, 3) Yehowa ye bua Kristofohi anɔkualetsɛmɛ nɛ ɔmɛ, nɛ e maa ye bua wɔ hulɔ.​—La 37:18, 19. w20.01 17-18 ¶14-15

Benɛ David po e tsɛ to ɔmɛ a he piɛ ngɛ jata kɛ osisiblisi he ɔ, David yɔse kaa Yehowa lɛ ye bua lɛ kɛ gbe lohwe awi yeli enyɔ nɛ ɔmɛ. Benɛ David gbe Goliat nɛ e ji oblai ɔ, e na heii kaa Yehowa lɛ ngɛ lɛ blɔ tsɔɔe. (1 Sam. 17:37) Nɛ benɛ e tu Matsɛ Saul nɛ e ngɛ e he hunga jee ɔ nya fo ɔ, e na kaa Yehowa lɛ he e yi wami. (La 18) Kaa David woɔ e he nɔ ɔ, jinɛ e ko susu kaa lɛ nitsɛ e he wami nya nɛ e pee ní nɛ ɔmɛ. Se David baa e he si, lɔ ɔ he ɔ, e nyɛ nɛ e yɔse kaa Yehowa nine ngɛ nɔ́ ɔ mi. Mɛni wa kaseɔ ngɛ mi? Bimi nɛ wa ma bi Yehowa kaa e ye bua wɔ ɔ kɛkɛ pi, e sa nɛ waa pee babauu pe jã. E sa nɛ waa bɔ mɔde nɛ waa le be nɛ e yeɔ bua wɔ, kɛ blɔ nɔ nɛ e guɔ kɛ peeɔ jã a hulɔ. Ke wa ba wa he si, nɛ wa nu sisi kaa wa be nyɛe maa pee nɔ́ fɛɛ nɔ́ ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ waa na kaa Yehowa peeɔ níhi nɛ wa nyɛ we peemi ɔ kɛ haa wɔ. Nɛ be fɛɛ be nɛ wa maa na kaa Yehowa ye bua wɔ ngɛ nɔ́ ko mi ɔ, lɔ ɔ haa nɛ huɛ bɔmi nɛ ngɛ waa kɛ lɛ wa kpɛti ɔ mi waa. w19.12 20 ¶18-19

Wa ngɛ yi mi tomi fuu a he je nɛ loloolo ɔ, wa ngɛ nɔ mi mami kaa wa he jua wa ha Yehowa. E na bɔ nɛ wa pee wa ní ha ngɛ sane kpakpa a he, nɛ e gbla wɔ kɛ ba e ngɔ. (Yoh. 6:44) Benɛ Yehowa na kaa wa ngɛ hɛɛe kɛ ngɛ e he sue ɔ, lɛ hu e hɛ kɛ su wa he wawɛɛ. (Yak. 4:8) Jehanɛ hu ɔ, mɔde nɛ Yehowa bɔɔ kɛ be abɔ nɛ e kɛ tsɔɔ wɔ ní ɔ haa nɛ wa naa kaa wa he jua wa ha lɛ. E le bɔ nɛ wa ngɛ ha amlɔ nɛ ɔ, nɛ e le bɔ nɛ wa ma nyɛ maa bɔ wa he mɔde ha. E tsɔseɔ wɔ hulɔ, ejakaa e suɔ wɔ. Ní nɛ ɔmɛ ji nɔ mi mami nɛ tsɔɔ kaa wa he jua wa ha Yehowa! Ni komɛ na Matsɛ David kaa se nami be e he, se e le kaa Yehowa suɔ lɛ nɛ e fĩ e se. Enɛ ɔ nɛ David le ɔ ye bua lɛ nɛ e nyɛ da si fɔfɔɛ nɛ e kɛ kpe ɔ nya. (2 Sam. 16:5-7) Ke wa hao aloo waa kɛ nyagbahi ngɛ kpee ɔ, Yehowa ma nyɛ maa ye bua wɔ konɛ waa na níhi ngɛ blɔ nɛ da nɔ, nɛ e ma nyɛ maa ye bua wɔ nɛ waa da nyagbahi tsuo nɛ waa kɛ maa kpe ɔ nya. (La 18:27-29) Ke Yehowa fĩ wa se ɔ, nɔ́ ko be nɛ ma nyɛ maa tsi bua jɔmi nɛ waa kɛ sɔmɔɔ lɛ ɔ nya.​—Rom. 8:31. w20.01 15 ¶7-8

Ke o kɛ nɔ ko maa kase Baiblo ɔ, e sa nɛ nyɛɛ kɛ sɔlemi nɛ je sisi. Ke si fɔfɔɛ ɔ maa ngmɛ wɔ blɔ ɔ, e maa hi kaa wa maa je ní kasemi ɔ sisi kɛ sɔlemi nɛ́ waa gbe nya kɛ sɔlemi, nɛ́ e he be hiae nɛ waa mlɛ otsi babauu. E sa nɛ waa ye bua Baiblo kaselɔ ɔ nɛ e nu sisi kaa ja Mawu mumi ɔ ye bua wɔ loko wa maa nu e Munyu ɔ sisi. Ke fiɛɛli komɛ kɛ a Baiblo kaseli ngɛ sɔlemi he susue ɔ, a kaneɔ Yakobo 1:5 ɔ. Lejɛ ɔ de ke: “Ke nyɛ ti nɔ ko hia juɛmi ɔ, ha nɛ e ya nɔ nɛ e hi Mawu bie.” Lɔ ɔ se ɔ, a biɔ Baiblo kaselɔ ɔ ke, “Mɛni blɔ nɔ wa maa gu kɛ bi Mawu konɛ e ha wɔ juɛmi?” Enɛ ɔ ma nyɛ maa ye bua Baiblo kaselɔ ɔ nɛ e na kaa e he hia nɛ waa sɔle kɛ ha Mawu. Moo tsɔɔ Baiblo kaselɔ ɔ bɔ nɛ a sɔleɔ ha. Mo ha nɛ o Baiblo kaselɔ ɔ nɛ ná nɔ mi mami kaa Yehowa buɔ sɔlemi nɛ wa sɔleɔ kɛ jeɔ wa tsui mi ɔ tue. Mo ha nɛ e nu sisi kaa ke wa ngɛ sɔlee ɔ, wa ma nyɛ ma de Yehowa níhi nɛ ngɛ wa tsui mi, nɛ wa ma nyɛ ma de lɛ níhi nɛ e maa ye ha wɔ kaa waa kɛ ni kpahi maa sɛɛ he ní ɔ po. Wa hɛ ko je nɔ kaa Yehowa le wa tsui mi susumihi tsuo.​—La 139:2-4. w20.01 2 ¶3; 5 ¶11-12

Yehowa lɛ le be nɛ e kɛ hlaa nihi nɛ a pɔ mɛ nu ɔ. (Rom. 8:28-30) Yehowa bɔni nihi nɛ a pɔ mɛ nu ɔ hlami benɛ e tle Yesu si ɔ se. E ngɛ kaa nɔ́ nɛ a pɔ anɔkuale Kristofohi tsuo nɛ a hi si ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ nu. Jeha lafahi a se ɔ, nihi fuu nɛ a tsɛɔ a he ke Kristofohi ɔ nyɛɛ we Kristo se ngɛ anɔkuale mi. Ngɛ jamɛ a be ɔ mi po ɔ, Yehowa pɔ anɔkuale Kristofohi kakaaka komɛ nu. A ngɛ kaa ngma nɛ Yesu tsɔɔ kaa a maa wa ngɛ huhi a kpɛti ɔ. (Mat. 13:24-30) Ngɛ nyagbe ligbi ɔmɛ a mi ɔ, Yehowa ngɛ nɔ yae nɛ e ngɛ nihi nu pɔe konɛ e ná nimli 144,000 ɔ. Enɛ ɔ he ɔ, ke Mawu ma e juɛmi nya si kaa ke e piɛ bɔɔ nɛ nyagbe ɔ maa ba a, e maa hla ni komɛ ɔ, e sɛ nɛ wa susu kɔkɔɔkɔ kaa e pee we juɛmi nɛ da. (Rom. 9:11) E sa nɛ waa hyɛ nɛ hi nɛ wa ko pee wa ní kaa ní tsuli nɛ Yesu tu a he munyu ngɛ e nɔ́ he tomi nɔ́ ko mi ɔ. A tu munyu kɛ si a nyɔmtsɛ ɔ ngɛ bɔ nɛ e wo sekpɛtsɛmɛ ɔmɛ hiɔ ha a he.​—Mat. 20:8-15. w20.01 30 ¶14

Yehowa suɔ nɛ e weku mi bimɛ nɛ a ná bua jɔmi. E ngɛ mi kaa waa kɛ si himi nɛ mi wa ngɛ kpee mohu lɛɛ, se wa ngɛ yi mi tomihi fuu a he je nɛ wa ma nyɛ ma ná bua jɔmi amlɔ nɛ ɔ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, wa ngɛ nɔ mi mami kaa wa hiɔwe Tsɛ ɔ suɔ wɔ wawɛɛ. Wa le Mawu Munyu ɔ nɛ ji Baiblo ɔ mi anɔkuale ɔmɛ. (Yer. 15:16) Nɛ wa piɛɛ weku ko nɛ ngɛ slɔɔto, nɛ e mi bi ɔmɛ suɔ Yehowa a he. A suɔ e mlaa amɛ, nɛ a suɔ a sibi hulɔ. (La 106:4, 5) Wa bua ma nyɛ maa jɔ, ejakaa wa le kaa wa ma ná si himi nɛ hi pe kulaa hwɔɔ se. Wa le kaa e be kɛe nɛ Yehowa maa gu e Matsɛ Yemi ɔ nɔ kɛ je nimli yayahi tsuo kɛ je zugba a nɔ, nɛ zugba a maa pee Paradeiso ekohu. Jehanɛ hu ɔ, wa ngɛ hɛ kɛ nɔ fɔmi kaa nihi nɛ a gbo ɔ maa ba wami mi, nɛ a kɛ a suɔli maa pee kake ekohu. (Yoh. 5:28, 29) Enɛ ɔ maa pee bua jɔmi wawɛɛ! Nɛ nɔ́ nɛ pe kulaa a, wa ngɛ nɔ mi mami kaa e be kɛe nɛ nihi tsuo nɛ a ngɛ hiɔwe kɛ zugba a nɔ ɔ maa ngɔ bumi kɛ yi jemi kɛ ha wa hiɔwe Tsɛ nɛ ngɛ suɔmi ɔ, nɛ́ a sɔmɔ lɛ. w20.02 13 ¶15-16

Ke o tɔ̃ tɔmi ko nɛ hɛdɔ ngɛ he ɔ, koo bɔ mɔde kaa o maa laa nɔ. Mohu ɔ, moo sɔle nɛ o de Yehowa yayami nɛ o pee ɔ. Kɛkɛ ɔ, o tue mi maa jɔ mo, o he nile be mo fɔ bue hu, nɛ lɔ ɔ ma ha nɛ o be yeyeeye pee hu. Se ke o suɔ nɛ o dla o kɛ Yehowa nyɛ kpɛti ɔ, lɛɛ e sa nɛ o pee babauu pe sɔlemi pɛ nɛ o maa sɔle. E sa nɛ o kplɛɛ tsɔsemi nɔ. Benɛ Yehowa tsɔ gbalɔ Natan kaa e ya ha nɛ David nɛ e le e yayami nɛ e pee kɛ gu Batsheba nɛ e kɛ lɛ puɛ gba a nɔ ɔ, David kɛ níhi je we e nya, nɛ e pee we nɔ́ ko nɛ tsɔɔ kaa nɔ́ nɛ e pee ɔ ji nɔ́ ko nyafii. Amlɔ nɔuu nɛ e kplɛɛ nɔ kaa e pee yayami kɛ si Batsheba huno ɔ, nɛ e pee yayami ngua kɛ si Yehowa hulɔ. David kplɛɛ tsɔsemi nɛ Yehowa kɛ ha lɛ ɔ nɔ, nɛ Yehowa ngɔ e yayami ɔmɛ kɛ ke lɛ. (2 Sam. 12:10-14) Ke wa pee yayami ko nɛ hɛdɔ ngɛ he ɔ, e sa nɛ waa bɔ nihi nɛ Yehowa hla mɛ kaa a hyɛ wa nɔ ɔ amaniɛ. (Yak. 5:14, 15) Nɛ jehanɛ hu ɔ, e sɛ nɛ waa pee nɔ́ ko kɛ tsɔɔ kaa wa ngɛ wa nya jee. Ke wa kplɛɛ tsɔsemi nɛ a kɛ ngɛ wɔ hae ɔ nɔ amlɔ nɔuu nɛ waa kɛ tsu ní ɔ, e be kɛe nɛ wa ma ná tue mi jɔmi kɛ bua jɔmi ekohu. w20.02 24-25 ¶17-18

“Ni nyɔngma” amɛ daa si kɛ ha nihi nɛ a ngɛ hɛ nɔ kami kaa a maa hi si ngɛ zugba a nɔ kɛ ya neneene ɔ. A le kaa Yehowa jɔɔ nihi nɛ a pɔ mɛ nu ɔ, nɛ a na kaa e ji he blɔ nɛ a ná kaa a piɛɛ a he kɛ ngɛ lɛ sɔmɔe. E ngɛ mi kaa jijɔ kpa amɛ be nyɛe maa le nihi nɛ a pɔ mɛ nu nɛ a ngɛ zugba a nɔ mwɔnɛ ɔ tsuo a biɛ mohu lɛɛ, se a ma nyɛ nɛ a kɛ nihi nɛ a pɔ mɛ nu ɔ “maa ya.” Ngɛ mɛni blɔ nɔ? Baiblo ɔ tsɔɔ kaa “ni nyɔngma” ma ba ‘nu Yuda no kake nɛ a maa pɛtɛ e tade he, nɛ a ma de lɛ ke, “Waa kɛ mo maa ya, ejakaa wa nu kaa Mawu kɛ nyɛ ngɛ.”’ Ngmami ɔ wo Yuda no kake pɛ ta. Se “mo” kɛ “nyɛ” nɛ a kɛ tsu ní ɔ dɛ si ha nɔ kake. Enɛ ɔ tsɔɔ kaa Yuda no nɛ a kɛ tsu ní ɔ dɛ si ha nɔ kake, mohu ɔ, e daa si ha nihi nɛ a pɔ mɛ nu ɔ tsuo. Jijɔ kpa amɛ kɛ nihi nɛ a pɔ mɛ nu ɔ tsuo ngɛ Yehowa sɔmɔe. Se a nɛ nihi nɛ a pɔ mɛ nu ɔ kaa a hɛ mi nyɛɛli, ejakaa a le kaa Yesu ji a hɛ mi nyɛɛlɔ.​—Mat. 23:10. w20.01 26 ¶1-2

Yesu tsɔɔ kaa ke e kaseli ɔmɛ suɔ a sibi kaa bɔ nɛ e suɔ mɛ ɔ, nihi tsuo maa na kaa e kaseli ji mɛ. Jamɛ a munyu ɔ ji anɔkuale ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi, nɛ mwɔnɛ ɔ hu ɔ, e ji anɔkuale. Enɛ ɔ he je nɛ e he hia kaa waa suɔ wa sibi ke e he wa ha wɔ kaa wa maa pee jã po! Nyɛmimɛ komɛ ya nɔ nɛ a je suɔmi kpo kɛ tsɔɔ a sibi be mi nɛ e he wa ha mɛ po kaa a maa pee jã. Enɛ ɔ he ɔ, mo bi o he ke: ‘Mɛni ma nyɛ ma kase ngɛ a nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ mi?’ Mluku nɛ wa yi ɔ haa nɛ e he waa kaa wa maa suɔ wa sibi kɛ je wa tsui mi tɔɔ. Se e sa nɛ wa mia wa hɛ mi nɛ waa kase Kristo. Yesu ha nɛ wa le bɔ nɛ e he hia kaa waa kɛ nihi nɛ a tɔ̃ wa nɔ ɔ maa hi si ngɛ tue mi jɔmi mi ha. (Mat. 5:23, 24) E ma nɔ mi kaa loko wa ma nyɛ maa sa Mawu hɛ mi ɔ, jã wa ha nɛ huɛ bɔmi kpakpa hi waa kɛ ni kpahi a kpɛti. Ke wa bɔɔ mɔde nɛ wa dlaa nyagbahi nɛ baa ngɛ waa kɛ wa nyɛmimɛ wa kpɛti ɔ, Yehowa bua jɔɔ. Ke wa ngmɛɛ we sanehi a he, aloo wa ha we nɛ tue mi jɔmi nɛ hi waa kɛ wa nyɛmimɛ wa kpɛti ɔ, Yehowa bua be jami nɛ wa jaa lɛ ɔ he jɔe.​—1 Yoh. 4:20. w20.03 24 ¶1-4

Kɛ je Adam kɛ Hawa a yi nɔ nɛ Satan nɛ ji “lakpa a e tsɛ” ɔ bɔni adesahi sisimi. (Yoh. 8:44) Lakpa munyuhi nɛ e tuɔ ɔ ekomɛ kɔɔ gbenɔ kɛ si fɔfɔɛ nɛ gbogboe ɔmɛ ngɛ mi ɔ he. Lakpa munyu nɛ ɔmɛ a he je nɛ nihi ngɔɔ a he kɛ woɔ kusumihi babauu nɛ pɔ he mwɔnɛ ɔ a mi ɔ nɛ. Mɛni he je nɛ nihi babauu he Satan lakpa munyu ɔmɛ ye ɔ? Nɔ́ he je ji kaa Satan le bɔ nɛ ke nɔ ko suɔlɔ ko gbo ɔ, e yeɔ lɛ ha, nɛ e daa lɔ ɔ nɔ kɛ sisiɔ lɛ. Akɛnɛ Mawu bɔ wɔ kaa waa hi si kɛ ya neneene he je ɔ, wa ti nɔ ko sume nɛ e gbo. (Fiɛlɔ 3:11) Wa naa gbenɔ kaa wa he nyɛlɔ. (1 Kor. 15:26) Satan ngɛ mɔde bɔe kaa e maa laa anɔkuale nɛ kɔɔ gbenɔ he ɔ nɔ, se e nyɛ we. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, mwɔnɛ ɔ, nihi babauu ba le nɔ́ nɛ Baiblo ɔ tsɔɔ ngɛ si fɔfɔɛ nɛ gbogboe ɔmɛ ngɛ mi kɛ hɛ nɔ kami nɛ ngɛ kɛ ha mɛ ɔ he, nɛ mɛ hu a tsɔɔ ni kpahi. (Fiɛlɔ 9:5, 10; Níts. 24:15) Anɔkuale nɛ ɔmɛ nɛ wa le ɔ woɔ wa bua, nɛ e ha we nɛ waa ye gbenɔ gbeye aloo wa yi mi nɛ pee wɔ enyɔɔnyɔ ngɛ si fɔfɔɛ nɛ wa ma ya je mi ke wa gbo ɔ he. w19.04 14 ¶1; 15 ¶5-6

Yehowa Mawu suɔ e sɔmɔli. Kɛ je blema nɛ e jeɔ suɔmi kpo kɛ tsɔɔ mɛ, nɛ e maa suɔ mɛ kɛ ya daa. E suɔ dami sane yemi hulɔ. (La 33:5) Enɛ ɔ he ɔ, wa le kaa: (1) Ke a ngɛ Yehowa sɔmɔli yi mi wae ɔ, e dɔɔ lɛ. (2) E be hae nɛ nihi nɛ a waa e sɔmɔli yi mi ɔ nɛ a ye a he kɔkɔɔkɔ. Suɔmi nɔ nɛ Mawu da kɛ ha Israel bi ɔmɛ Mose Mlaa a nɛ. Mlaa a wo mɛ he wami kaa e sa nɛ a ye dami sane, titli kɛ ha nihi nɛ a be nɔ ko. (5 Mose 10:18) Mose Mlaa a ha nɛ wa na kaa Yehowa susuɔ e sɔmɔli a he. Mose Mlaa a ba nyagbe benɛ a to Kristofohi asafo ɔ sisi ngɛ jeha 33 ɔ mi ɔ. Anɛ enɛ ɔ tsɔɔ kaa mlaa kpa ko be nɛ a da suɔmi nɔ kɛ wo nɛ tsɔɔ Kristofohi kaa a ye dami sane lo? Dɛbi, e tsɔɔ we jã kulaa! A ha Kristofohi mlaa ehe ko. Lɔ ɔ ji “Kristo ɔ mlaa a.” Yesu ngmɛ́ mlaahi ha e se nyɛɛli ɔmɛ, mohu ɔ, e ha mɛ blɔ tsɔɔmihi, famihi kɛ sisi tomi mlaahi konɛ a kɛ tsu ní. Níhi tsuo nɛ Yesu tsɔɔ ɔ lɛ peeɔ “Kristo ɔ Mlaa a” nɛ. w19.05 2 ¶1-3

Adesahi tsuo hia bua womi, nɛ nɔ fɛɛ nɔ ngɛ nyɛmi nɛ e kɛ ma nyɛ maa wo ni kpahi a bua. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ke jokuɛ ko ngɛ fiɛe nɛ e nɔ si nɛ e plaa a, e tuɔ fo kɛ yaa e mami aloo e papaa ngɔ kɛ e hɛ mi ya. Fɔli ɔmɛ be nyɛe ma ha nɛ pa a nɛ gbo, se a ma nyɛ maa wo jokuɛ ɔ bua. Eko ɔ, fɔlɔ ɔ ma bi jokuɛ ɔ nɔ́ nɛ ba, e ma tsu vo nyu ɔ ngɛ e hɛ mi, e ma wo lɛ ngɔ fɔ e tɛ nɔ, nɛ e ma fli e pa a nɔ ha lɛ. Lɔ ɔ se ɔ, eko ɔ, e maa ngɔ tsopa kɛ to pa a nɔ, aloo e maa fĩ pa a ha lɛ. Benɛ o maa hyɛ ɔ, kɛkɛ jokuɛ ɔ kpa ya fomi, nɛ eko ɔ, e ma bɔni fiɛmi ekohu. Ligbi bɔɔ komɛ a se kɛkɛ pa a gbo. Se be komɛ ɔ, ní komɛ yeɔ jokuɛwi awi pe si nɛ a nɔɔ nɛ a plaa a. Jokuɛwi komɛ ngɛ nɛ a kɛ mɛ náa bɔmi aloo a peeɔ mɛ nisɛ ní. A kpɛti ni komɛ ngɛ nɛ a kɛ mɛ ná bɔmi si kake, aloo a pee mɛ nisɛ ní, se ni komɛ hu lɛɛ a pee mɛ jã jehahi babauu. Ke si kake pɛ nɛ a pee jokuɛyo ko nisɛ ní jio, jehahi babauu jio, ke jokuɛ ɔ ngɛ wae ɔ, e hɛ ji yi wu tso ní nɛ a pee lɛ ɔ nɔ, nɛ be fɛɛ be nɛ e ma kai ɔ, e haoɔ. Be komɛ ngɛ nɛ a nuɔ nihi nɛ a peeɔ jokuɛwi nisɛ ní ɔ, nɛ a gblaa a tue. Se be komɛ hu ɔ, a nui mɛ, nɛ e ngɛ kaa nɔ́ nɛ a ye a he. Se ke a nu nɔ ko kaa jã nɛ a gbla e tue amlɔ nɔuu po ɔ, awi nɛ e ye jokuɛ ɔ ma nyɛ maa hao jokuɛ ɔ e wami be tsuo. w19.05 14 ¶1-2