Oeˬ siˬ ba la

Nymˬ˗mˇ nawˇ shaˬ dui dui˗eu lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ luꞈ de laˬ? Nawˇ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ na baˬ da neh nui ma cawˆ luꞈ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. (Koˆ. 3:2) Nawˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ luꞈ˗eu miˇ neh gaˇ mˇ cawˬ deuˬ neh maˬ ehˇ, sahˬ boꞈ dzaw cawˬ deuˬ neh maˬ ehˇ, cehꞈ lehꞈ ka niˇ gʼa laˇ gaˇ ya daˬ luꞈ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. (1 Beˬ. 4:3, 4) Nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ aˬ dui mehˬ bawˬ˗ahˇ iˇ gaˇ maˬ ehˇ, aˬ dui˗euˬ nui jah aˬ cawˬ˗ahˇ dzawˇ nehˬ gaˇ maˬ ehˇ, laˆ tsoeˬ laˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. (Tehˬ. 10:35, 36) Aˬ dui aˇ dzehˬ˗ehˇ shaˬ˗eu lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ naˇ, gʼaˬ juˬ laˇ˗awˇ maˬ paˇ leh jeh mawꞈ ni kʼawꞈ pyeuꞈ laˇ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ geu jeˬ lehˇ gʼeh˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ kʼawꞈ, deuˆ gʼaˬ nya ni Yeˬhawˇbaˬ zaˬ siˬ nui gahˇ hawˇ˗eu kamˬ daˬ coeˇ˗eu gʼaˬ biꞈ nehˬ laꞈ˗eu yaw duˬ baw meh lehˇ jah ziꞈ nya meh. Maˬ byah kuꞈ˗eu tsawˇ haˬ shaˬ dui dui˗eu lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ deuˆ gʼaˬ nya˗euˬ gaˇ kawˆ Yeˬhawˇbaˬ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ duꞈ yawˇ ni bi boꞈ ahˇ taˬ˗euˬ meh. Aˬ jeˬ miˇ neh boꞈ ahˇ taˬ˗euˬ nga? Aˬ dui bi dzaw geuꞈ˗eu gʼaˇ duˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ bi boꞈ taˬ˗euˬ meh Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ gui ngeh tiˬ jawˇ nui ma saˇ laˇ˗awˇ, noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jiˇ mawˇ laˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Jaˇliꞈ˗ahˇ neh gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za˗eu gʼaˇ duˬ naˇ, kʼaˇ gui maˬ gui gui˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ maˬ geuꞈ nya˗a. Aˬ dui yawˬ ha˗euˬ nui noeˬ nui ma˗ahˇ zaw leˇ gaˇ keuˆ ni ya gui˗eu meh. w21.03 14-15 ¶1-2

Nawˇ nawˬ neh tsaꞈ gaˬ˗eu deuˬ˗ahˇ yehˬ deˇ laˇ˗euˬ cehˇ deuˬ loꞈ˗ehˇ duˇ˗eu lehˇ noeˬ ma loˇ? Nawˇ toˆ˗ehˇ noeˬ naˇ, heu smˇ jeˬ˗ahˇ mˇ˗eu meh. (1) Nawˇ tsaꞈ gaˬ tehˇ tehˬ laˇ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, yehˬ yamˬ tiˬ kʼehˇ laˇ kʼehˬ tehꞈ˗ehˇ jaˆ˗awˇ, aˇ yamˬ maˬ bi cawˆ˗iˇ nya˗eu miˇ neh meh. (2) Nawˇ tsawˇ haˬ deuˬ guiˬ lahˬ dawˬ˗ahˇ ha geuꞈ laˇ gaˇ ya mawˇ ngeh, Jaˇliꞈ˗ahˇ “cehˇ laˆ luiˆ ngeh laˬ kʼaˬ cehˇ” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ nawˇ jiˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu meh. (Yaˇ. 9:3) (3) Nawˇ nawˬ neh kʼaˇ tsaꞈ gaˬ˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ Yeˬsuˇ˗euˬ zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ nya meh lehˇ noeˬ˗eu miˇ neh, nawˇ ngehˬ˗eu jeˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui ma˗ahˇ zaw leˇ ni laˆ paˇ˗awˇ ngehˬ˗eu meh. Yeˬsuˇ˗euˬ zaˬ lahˇ tiˬ gʼaˬ na, Saˬmaˬliˆ tsawˇ haˬ tiˬ jeˬ gʼeh neh˗iˬ zaˬ lahˇ maˬ pyeuꞈ laˇ nya lehˇ noeˬ kʼawꞈ, Yeˬsuˇ naˇ pyeuꞈ laˇ nya meh lehˇ noeˬ˗eu meh. Aˬ dui jiˇ aˬ dui˗euˬ tsaꞈ gaˬ duˬ˗ahˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ, Yeˬsuˇ˗euˬ zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ nya meh lehˇ ya noeˬ˗eu meh. Gaˇ kawˆ heu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ˗ahˇ dzaw geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Pawˇluˆ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ ngehˬ luꞈ˗eu deuˬ aˬ jeˬ˗ahˇ jah˗eu lehˇ siˬ nya˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ aˬ jeˬ˗ahˇ nui ma ahˇ˗eu lehˇ siˬ nya˗eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬsuˇ˗euˬ zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ nya˗eu lehˇ jiˇ haw˗eu meh. w20.04 8-9 ¶3-4

Aˬ dui aˬ cawˬ neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ haw˗awˇ daˇ ngeh to˗aˬ, aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui ma˗ahˇ leh jeh˗awˇ ya noeˬ keuˆ nehˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ siˬ duˬ nya˗eu meh. Teu miˇ neh, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ cawˬ˗ahˇ nawˇ haw˗eu loꞈ˗ehˇ haw nya ni maˬ ehˇ, gʼawˬ shaˬ aˬ joˆ˗ehˇ ya gaˬ˗eu lehˇ maˬ ehˇ, mehˬ nehˬ laꞈ lehˇ guiˬ lahˬ ya shaˇ˗eu meh. Aˬ dui mehˇ nmˇ aˬ geu gʼaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ tseˇ˗eu maˬ za˗a. Mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na Yawˇnaˆ, Eˇliˇyaˆ, Haˬgaˬlaˇ, Lawˇtaˬ, heu deuˬ loꞈ˗ehˇ shaˬ zahˬ tiˬ jeˬ na˗ahˇ ya puˬ˗awˇ, tiˬ poˆ na yawˬ ha˗ahˇ laˆ shaˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, maˇ diˇ naˇ aˬ dui jiˇ ni tiˬ poˆ na yawˬ ha˗ahˇ laˆ shaˬ˗eu baw meh. Teu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ lehˇ ehˇ˗eu meh. (1 Beˬ. 3:8) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ ehˇ dawˬ naˇ haˬ naˇ, miˇ kʼahˬ doe niˇ jawˇ˗eu Ka li zaˬ nymˇ jiˇ˗ahˇ mehˬ bawˬ gm ni jahˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Teu miˇ neh aˬ dui tiˬ gʼaˬ ngehˬ gaˇ tiˬ gʼaˬ naˇ haˬ˗awˇ, tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ siˬ nya laˇ ni leh jeh˗eu uˬ taꞈ, tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ luꞈ˗uˇ. w20.04 19 ¶15-17

Yeˬsuˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ ehˇ dawˬ naˇ haˬ geuꞈ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ muiˬ dui dui˗eu aˇ baˇ mˇ mehˬ yaꞈ˗euˬ meh. Teu miˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ nya˗eu tiˬ jeˬ naˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh Yeˬsuˇ˗euˬ pehˬ zaˇ˗ahˇ caw teh˗eu heu meh. (Yoˇ. 8:29) Yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ laꞈ kʼoeˇ dehꞈ daˆ leꞈ nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ˗euˬ Miˬyehˇ pyeuꞈ˗awˇ, Jaˇliꞈ˗ahˇ kʼaˇ ahˇ˗eu jeˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ pyeuꞈ meh lehˇ ya jah˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ Yeˬsuˇ˗aˬ, oe meh lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ Meˬsiˇya pyeuꞈ meh lehˇ jiˇ ya jah ziꞈ meh. Nymˬ˗mˇ iˬ nah gʼawˬ mya gʼaˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ˗euˬ tseˇ doˆ taˬ˗euˬ sahˬ paˬ pyeuꞈ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ laꞈ maˬ daˬ˗a. Yoˇhaˬ “jaˬ myawꞈ mehˇ shuiˇ shuiˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ gʼawˬ mya ni” jawˇ meh lehˇ saˇ tiˇ biꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ maˬ jah ziꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ mehˇ shuiˇ shuiˇ˗eu meh. (2 Yoˇ. 7-11) “Yeˬsuˇ˗ahˇ Ka li maˬ ngeuˇ˗a lehˇ pyehˇ˗eu gʼaˬ˗aˬ, jaˬ myawꞈ myawꞈ˗eu gʼaˬ meh” lehˇ Yoˇhaˬ boꞈ taˬ˗euˬ meh. (1 Yoˇ. 2:22) Aˬ dui mehˇ shuiˇ˗ahˇ maˬ ya tawˆ leˇ˗eu gʼaˇ duˬ mˇ nya˗eu tiˬ jeˬ naˇ, Jaˇliꞈ˗ahˇ pyehˆ tseˇ˗eu heu meh. Jaˇliꞈ˗ahˇ pyehˆ tseˇ˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ siˬ nya laˇ˗eu meh. (Yoˇ. 17:3) Toˆ˗ehˇ siˬ nya laˇ˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ aˬ dui yawˬ ha jah luꞈ˗eu jeˬ˗aˬ, yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ pyeuꞈ meh lehˇ jah ziꞈ laˇ˗eu meh. w20.07 21 ¶4-5

Aˬ dui ‘yawˬ ha˗euˬ cawˬ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ sahˬ tiꞈ maˬ bi tiꞈ’ ni yahˇ nya˗eu dzaˇ˗iˬ tiˬ jeˬ naˇ, aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ yawˬ ha loꞈ˗ehˇ bi noeˬ˗eu maˬ leh jeh ni, aˬ yawꞈ maꞈ neh noeˬ tsehˆ˗euˬ loꞈ˗ehˇ bi geuꞈ˗eu heu meh. (Maˆ. 14:19-21; 1 Gawˇ. 8:9, 13) Aˬ dui laꞈ sawˬ˗ahˇ yawˬ ha za˗eu gʼaˇ duˬ, yawˬ ha gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ˗awˇ aˬ jeˬ kʼawꞈ jahˇ˗eu, maˇ diˇ gaˇ ma˗ahˇ cehˆ ceh ceh˗eu deuˬ˗ahˇ maˬ duˇ. Cehˆ ceh ceh ngeh aˬ yawꞈ jeˬ hu ya jawˇ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ cawˬ˗ahˇ coeˬ tahˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui naˇ teu˗ahˇ maˬ duˇ, aˬ dui maˬ mˇ ceh ceh. (Gaˬ. 5:26; 6:4) Aˬ dui neh aˇ pyaˇ daˬ taˬ˗euˬ jeˬ naˇ, yawˬ gʼaˬ na luꞈ cehˆ keuˆ duˬ˗ahˇ cehˆ keuˆ nya˗awˇ, dehꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu laꞈ sawˬ za ni tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ caw ba˗eu heu ma. Aˬ dui Miˬyehˇ neh sheuˬ gʼeh˗eu laꞈ kʼoeˇ “yawˬ ha gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ shaˇ noeˬ ni, aˬ cawˬ gʼaˇ duˬ shaˇ noeˬ˗awˬ” lehˇ boꞈ taˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh mˇ caw˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh˗eu ma. (Piˆ. 2:4) Dehꞈ˗eu jeˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ cehˆ ceh ceh ngeh, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ cehˆ keuˆ duˬ˗ahˇ cehˆ keuˆ naˇ, mˬ taˆ˗ahˇ maˬ ehˇ, miˇ tsaˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu laꞈ sawˬ biꞈ ma lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ meh. w20.04 28 ¶10; 29 ¶12

Ka li zaˬ zaˬ yo aˬ li hawˇ˗eu zaˬ miˬ aˬ buˇ gʼawˬ mya lam gʼaˬ miˇ shuiꞈ˗ahˇ ya ahˇ leˇ˗eu meh. Dzeuˇ˗iˇ˗euˬ teu deuˬ shiˇ˗eu jeˬ˗ahˇ dzaˇ˗i tiˬ jeˬ lehˇ paˇ gʼaˬ leˇ gaˇ ya mawˇ˗eu meh. Teu naˇ shiˇ dzeuˇ˗euˬ gʼawˬ mya lam gʼaˬ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu heu pyeuꞈ meh. Teu ngeh aˬ dui aˇ naˆ ni laˬ kʼaˬ cehˇ paˬ˗ehˇ gʼeh nga lehˇ shaˇ noeˬ haw sehˇ. (Kʼehˇ. 24:15) Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ tiˬ byah tiˬ loꞈ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu deuˬ Aˬdaˬ baˬ da neh pyeuꞈ laˇ˗euˬ shiˇ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ leˇ˗awˇ, mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ ya dehꞈ˗eu meh. Aˬ dui Pawˇluˆ neh Gawˇliˬtu meuˬ˗ahˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ boꞈ nehˬ˗euˬ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ gʼaˬ bi ahˇ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Aˬ dui nymˬ˗mˇ iˬ nah “Sahˬpaˬ Yeˬsuˇ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu leh jeh dui dui˗awˬ” lehˇ Pawˇluˆ neh ehˇ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ mˇ caw˗eu gaˇ kahˇ gʼawˬ mya jeˬ dahˇ˗eu meh. (1 Gawˇ. 15:58) Aˬ dui gaˇ heu˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh mˇ naˇ, mehˬ hu paw laˬ kʼaˬ tiˬ cehˇ dehꞈ˗eu jeˬ za nya˗eu meh. Teu ngeh aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ aˬ dui maˬ noeˬ doˆ coeˇ gaˇ keuˆ ni muiˬ dui dui˗awˇ, aˬ dui neh sahˬ paˬ Yeˬsuˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ leh jeh˗euˬ jeˬ yaw ngehꞈ maˬ ngeuˇ˗eu lehˇ ya siˬ meh. w20.12 13 ¶16-17

Aˬ dui Yeˬsaˬgeˬlaˇ 38:10-23; Daˬyeˬlaˇ 2:43-45; 11:44–12:1; Pah mehˬ˗eu 16:13-16, 21 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ˗ahˇ haw naˇ, Jaˇliꞈ aˇ deuˆ heu deuˬ aˬ yawꞈ tiˬ yamˬ aˬ yawꞈ tiˬ kawˆ˗ahˇ ngehˬ luꞈ˗eu lehˇ ya siˬ meh. Toˆ˗ehˇ maˇ diˇ pyeuꞈ naˇ, gaˇ kawˆ heu naˇ pyeuꞈ laˇ meh lehˇ aˬ dui noeˬ tmˬ nya˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ tiˬ kʼehˬ naˇ, “miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ kʼaˇ jawˇ˗eu sahˬ paˬ deuˬ” uiˬ laˇ˗eu meh. (Pah. 16:13, 14) Jaˇliꞈ˗ahˇ uiˬ laˇ taˬ˗euˬ tsawˇ jeuˬ tsawˇ ca heu deuˬ˗ahˇ ‘Maˬgawˇgaˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu Gawˇgaˆ’ lehˇ kuˇ taˬ˗euˬ meh. (Yeˬ. 38:2) Aˬ yawꞈ maꞈ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ deuˆ˗awˇ, aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ neh kʼawꞈ laˆ byoˆ˗eu lehˇ leh jeh˗eu meh. Gʼaˬ kʼehˇ Yoˇhaˬ aˬ yawꞈ huiˬ dui dui˗eu uˬ yehˇ aˇ siˬ Miˬyehˇ˗ahˇ muiˇ˗eu deuˬ˗euˬ kʼoeˇ taˆ ga deh gaˇ ya mawˇ˗euˬ ma lehˇ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Teu naˇ, Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ kʼaˆ dui dui˗eu yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu dawˬ, tsaꞈ gaˬ gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu dawˬ teu naˇ, Maˬgawˇgaˆ˗euˬ Gawˇgaˆ˗ahˇ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ˗ahˇ neh laˆ byoˆ jiˇ˗eu lehˇ leh jeh ni laˆ noeˬ nehˬ˗eu meh.—Pah. 16:21. w20.05 15 ¶13-14

Miˬyehˇ˗euˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ heu naˇ aˬ dui aˇ poeˬ taˬ baw paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu laꞈ sawˬ pyeuꞈ meh. Aˬ dui nymˬ˗mˇ iˬ nah muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ aˬ jeˬ jeˇ mˇ pyeuꞈ˗euˬ nga lehˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ naˇ, muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw dzehˬ laˇ˗eu meh. Yeˬsuˇ mˬ taˆ maˬ gʼoꞈ daˆ leˇ ngeh, aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ ‘muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ naw maꞈ kʼoeˇ taˆ oe keuˆ ngeh, naw maꞈ baoˬ za˗awˇ, . . . mˬ dzeˇ miˇ dzeˇ keuˆ ni, naw maꞈ ngaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ saˇ kiˇ kamˬ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ laˇ tehꞈ˗a’ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Kʼehˇ. 1:8) Muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ caw ba˗eu miˇ neh, nymˬ˗mˇ Miˬyehˇ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu tsawˇ haˬ 8,500,000 gʼaˬ ehˇ gʼaˬ ni jawˇ˗eu meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ caw ba˗eu miˇ neh, gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ, laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu jeˬ, nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ, nui ma gʼawˬ mahˇ ni taˬ˗eu jeˬ, gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ, yaw muiˬ jeˬ, jah˗eu jeˬ, nahˬ yu ni gʼeh˗eu jeˬ, yawˬ ha˗euˬ nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ˗eu jeˬ, muiˬ˗eu seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ heu deuˬ ahˇ˗eu mehˬ bawˬ gm˗eu mehˇ nmˇ laꞈ kʼoeˇ laˬ kʼaˬ tiˬ cehˇ ya jawˇ˗eu ma. Seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ heu deuˬ naˇ, ‘muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ laꞈ kʼoeˇ siˬ le˗eu aˇ siˬ deuˬ’ pyeuꞈ meh. (Gaˬ. 5:22, 23) Muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ heu naˇ, aˇ naˆ ni muiˬ˗eu laꞈ sawˬ pyeuꞈ nga! w20.05 28-29 ¶10; 29-30 ¶13

Gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu deuˬ yawˬ ha˗euˬ nymˇ jiˇ hawˇ˗eu cawˬ deuˬ˗ahˇ noeˬ taˬ nya meh lehˇ ehˇ nya˗eu gaˇ kawˆ gʼawˬ mya ni jaˆ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, gaˇ hu gʼoꞈ dehꞈ laˇ haw˗euˬ deuˬ˗ahˇ haw ngeh, myaˆ pyawˬ, naˇ mehˇ, ngehˬ nya tmˇ nya˗eu jeˬ uˬ taꞈ, shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗eu jeˬ jiˇ, maˬ shiˇ ngeh pyeuꞈ yaꞈ˗euˬ loꞈ˗ehˇ za kʼoꞈ ngaˇ lehˇ ehˇ nya˗eu meh. Yeˬsuˇ shiˇ˗eu jeˬ˗ahˇ yuꞈ kʼaˆ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ taˬ˗awˇ, gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ naˇ, yuꞈ kʼaˆ˗euˬ noeˬ laˇ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ taˬ˗euˬ meh. (Tehˬ. 9:18, 24; Yoˇ. 11:11-13) Tsawˇ haˬ deuˬ yuꞈ kʼaˆ˗euˬ noeˬ laˇ ngeh, myaˆ pyawˬ, naˇ mehˇ, teˇ saˇ, nui noeˬ, maˬ yuꞈ kʼaˆ ngeh loꞈ˗ehˇ tehꞈ meh. Laˬzaˬluˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Aˬ yawꞈ shiˇ˗euˬ oeˬ nah byah laˇ˗awˇ behꞈ laꞈ˗iˇ shaw˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ laˆ dehꞈ nehˬ ngeh, aˇ yuiꞈ deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ taˆ lehˇ noeˬ taˬ nya˗eu loꞈ˗ehˇ, Laˬzaˬluˇ jiˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ taˆ lehˇ noeˬ taˬ nya˗eu meh.—Yoˇ. 11:38-44; 12:1, 2. w20.08 14-15 ¶3; 16 ¶8

Tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ hawˇ˗eu yawˇ nui deuˬ tiˬ jeˬ na maˬ duˇ leˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ tiˬ kawˆ di ni gaˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ aˬ yawꞈ˗euˬ mehˬ shi tiˬ kawˆ di ni aˇ poeˬ baw˗eu meh. Aˬ dui teu loꞈ˗ehˇ ehˇ nya˗eu teu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ hawˇ˗eu yawˇ nui deuˬ˗ahˇ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ aˬ yawꞈ tiˬ hmˬ neh zeuˇ˗euˬ miˇ neh meh. Teu naˇ aˬ yawꞈ gaˬ dui dui˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ Zaˬmaˇ˗euˬ dehꞈ ziˇ pyeuꞈ meh. Tsawˇ haˬ heu nyiˬ deuˬ˗euˬ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ beu gaˇ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ Miˬyehˇ˗ahˇ saˇ jaˇ ya ziꞈ daˆ leꞈ˗eu meh. (Ceuˬ. 31:23) Kʼoeˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, yawˇ nui deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˬ yawꞈ gʼaˬ yawꞈ loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ biꞈ nehˬ meh lehˇ maˬ ya ngehˇ˗a. Yeˬhawˇbaˬ a nehˬ dzeuˇ˗euˬ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ mehˬ hu paw muiˬ dui dui˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ biꞈ nehˬ˗eu meh. (Miˇ. 29:11) Noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ heu naˇ, Miˬyehˇ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ neh aˬ dui aˬ myah luꞈ laˬ kʼaˬ tiˬ cehˇ dehꞈ gʼeh nya ni mˇ nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu aˇ yamˬ pyeuꞈ meh. Heu naˇ, Ka li zaˬ maˇ diˇ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ aˇ yeˇ kʼaˇ huiˬ˗eu mehˬ bawˬ pyeuꞈ meh. w21.01 18 ¶16; 19 ¶19

Noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ laˇ˗euˬ deuˬ myaˬ tiˬ paˆ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ aˬ myah luꞈ dehꞈ gʼeh˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jaˆ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ aˬ jeˬ miˇ neh Noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ iˇ luꞈ nga siˬ? Heu naˇ yawˬ ha˗euˬ cawˬ˗euˬ jiˇ cehˇ baˇ gaˇ iˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ duˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ miˬ shuiꞈ yo shuiꞈ˗ahˇ gaˬ˗awˇ gʼaˬ biꞈ mawꞈ˗eu meh. Teu gaˇ duˇ ni yawˇ nui deuˬ Noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ iˇ˗eu heu naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬsuˇ hawˇ˗eu tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ gʼaˬ biꞈ˗eu lehˇ bi siˬ mawꞈ˗eu miˇ neh meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ aˬ myah luꞈ dehꞈ gʼeh nya ni caw ba nehˬ˗eu Yeˬsuˇ˗euˬ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu lehˇ jiˇ bi siˬ mawꞈ˗eu miˇ neh meh. Yawˇ nui deuˬ Noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ iˇ˗eu dzaˇ˗i tiˬ jeˬ naˇ, Yeˬsuˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ mˇ caw mawꞈ˗eu miˇ neh meh. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu gʼaˬ kʼehˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ Noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ jahˇ beh beh ngeh poˆ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ “Ngaˬ˗ahˇ noeˬ keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ heu loꞈ˗ehˇ mˇ˗awˬ” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (1 Gawˇ. 11:23-26) Teu miˇ neh yawˇ nui deuˬ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ maˬ paˇ dzeˇ˗euˬ kʼoeˇ keuˆ ni Noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ iˇ˗eu meh. w21.01 17-18 ¶13-14

Maˇ maˇ ni gaˬ˗eu jeˬ naˇ mˇ jeˬ shaˇ kawˆ neh ya gaˬ˗eu meh. (Yaˬkoˆ 2:17, 26 nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ) Yaw jeˬ ma jeˬ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗eu meh. (1 Yoˇ. 4:19) Aˬ yawꞈ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ dawˬ muiˬ bi boꞈ taˬ˗euˬ heu neh aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu meh. (Ceuˬ. 25:10; Maˆ. 8:38, 39) Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ kʼaˬ meh mehˬ boeˬ neh tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu mˇ jeˬ shaˇ kawˆ neh jiˇ gaˬ˗eu lehˇ aˬ dui siˬ nya˗eu ma. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ gaˬ˗eu Zaˬmaˇ aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ shaˬ˗eu zahˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ bi shiˇ le˗euˬ meh. (Yoˇ. 3:16) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ maˇ diˇ gaˬ meh laˬ lehˇ aˬ dui maˬ jah coeˇ ni maˬ gʼeh˗eu maˬ ngeuˇ nya loˇ? Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ˗ahˇ gaˬ naˇ, aˬ yawꞈ nyaꞈ˗euˬ ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗eu meh. (Yoˇ. 14:15; 1 Yoˇ. 5:3) Yeˬsuˇ aˬ dui tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ ya gaˬ˗eu lehˇ maˇ jawˆ ni dawˬ biꞈ taˬ˗euˬ meh. (Yoˇ. 13:34, 35) Aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ maˇ maˇ ni gaˬ naˇ, gaˬ nya lehˇ kʼaˬ meh mehˬ boeˬ neh tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu mˇ jeˬ shaˇ kawˆ neh jiˇ ya mˇ mawˇ˗eu meh.—1 Yoˇ. 3:18. w21.01 9-10 ¶6; 10 ¶8

Tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ Yeˬsuˇ nehˬ˗ehˇ aˬ myah luꞈ ya jawˇ gʼeh˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jaˆ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ˗ahˇ Yeˬsuˇ nehˬ˗ehˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ ya uˆ lahˇ˗awˇ, Yeˬsuˇ nehˬ˗ehˇ maˇ diˇ ya jawˇ˗eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ˗ahˇ mawˇ nya ngehˬ cawˬ nya˗eu meh. (Yoˇ. 14:2, 3) Noeˬ tmˬ˗eu jeˬ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jaˆ˗eu deuˬ jiˇ, Yeˬsuˇ˗euˬ nui gaˬ hawˇ˗eu ngehˬ gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ za˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬsuˇ˗ahˇ maˬ mawˇ nya kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ neh biꞈ˗euˬ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ za ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬsuˇ˗ahˇ gʼoeˇ dzehˬ laˇ˗eu meh. (Yaˇ. 9:6, 7) Aˬ dui Yeˬsuˇ neh aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ laˇ lehˇ kuˇ taˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ ha geuꞈ ngeh, guiˬ lahˬ gʼawˬ mya ni za˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ dui nymˬ˗mˇ neh Yeˬsuˇ˗euˬ nui gaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ neh caw ba˗eu jeˬ˗ahˇ za˗eu uˬ taꞈ, mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu jeˬ jiˇ za˗eu meh. Yeˬsuˇ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu baˬ da neh za˗eu kʼaˇ muiˬ˗eu jeˬ naˇ, tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ ciˬ cehˆ laˇ nya˗eu, aˬ yawꞈ˗euˬ Aˬ da Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ ya pyeuꞈ˗eu heu meh. Yeˬsuˇ˗euˬ cawˬ lehˇ ya bi kuˇ˗eu heu naˇ, aˇ naˆ ni muiˬ˗eu nga! w20.04 25 ¶15-16

Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ sahˬ boꞈ heu taꞈ mˬ kʼoeˇ taˆ ya gʼoꞈ dehꞈ leˇ˗eu Gawˇliˬtu meuˬ˗ahˇ jawˇ˗eu tseˇ doˆ taˬ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ boꞈ nehˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ naˇ “Miˬyehˇ˗euˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu tsawˇ haˬ bi geuꞈ˗eu gʼaˇ duˬ bi kuˇ doˆ˗awˇ” Pawˇluˆ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ “Ka li˗ahˇ jah˗eu shiˇ dzeuˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ” pyeuꞈ meh lehˇ ehˇ˗eu meh. (1 Gawˇ. 1:2; 15:18; 2 Gawˇ. 5:17) Pawˇluˆ sahˬ boꞈ dzaˇ˗iˬ tiˬ taꞈ˗ahˇ ‘Aˬ yawꞈ loꞈ˗ehˇ shiˇ˗euˬ laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ taꞈ leˇ’˗eu deuˬ, ‘aˬ yawꞈ loꞈ˗ehˇ paˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ paˇ ya taꞈ’˗eu meh lehˇ boꞈ˗euˬ meh. (Maˆ. 6:3-5) Yeˬsuˇ mˬ taˆ˗euˬ gʼawˇ mawˇ gʼaˇ duˬ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗awˇ, mˬ kʼoeˇ taˆ le˗euˬ meh. Teu miˇ neh, muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ neh tseˇ doˆ˗euˬ Yeˬsuˇ˗euˬ zaˬ lahˇ yawˬ gʼaˬ na luꞈ jiˇ teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Pawˇluˆ “Ka li˗aˬ, shiˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ya daˬ˗awˇ, gʼoꞈ dehꞈ beh beh laˇ˗euˬ gʼaˬ pyeuꞈ” meh lehˇ ehˇ˗eu meh. (1 Gawˇ. 15:20) Yeˬsuˇ naˇ mˬ taˆ˗euˬ gʼawˇ mawˇ gʼaˇ duˬ ya gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗awˇ, mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ ya dehꞈ gʼeh˗eu aˇ dahˬ beh˗eu gʼaˬ pyeuꞈ meh. w20.12 6 ¶15-16

Nymˬ˗mˇ iˬ nah shiˇ˗euˬ tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ mˬ kʼoeˇ taˆ taˆ lehˇ ya gʼoꞈ dehꞈ leˇ˗eu meh. Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ gaˇ kawˆ heu˗ahˇ 1 Gawˇliˬtu 15:51, 52-ahˇ kamˬ taˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ gʼoꞈ dehꞈ laˇ ngeh, Ka li˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ laˬ kʼaˬ cehˇ dui dui˗eu meh. Jaˇliꞈ˗ahˇ ‘myaˆ nuiˆ kʼoˆ tehˆ tiˬ tehˆ laꞈ kʼoeˇ paˇ laˇ’˗eu deuˬ mˬ kʼoeˇ taˆ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu lehˇ ehˇ nehˬ taˬ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ “Aˇ saˬ saˬ ngeh keuˆ ni ngaˬ˗euˬ nui kʼahˇ mˇ˗eu gʼaˬ leˇ˗euˬ tsawˇ haˬ˗ahˇ, tsawˇ jeuˬ dawˬ tawˆ luꞈ kʼoeˇ taˆ uˆ lahˇ˗eu baoˬ ngaˇ biꞈ ma. Ngaˬ Da neh ngaˬ˗ahˇ baoˬ biꞈ laꞈ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, tsawˇ jeuˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ shmˇ gawˬ yoeˬ neh aˬ yawꞈ uˆ lahˇ˗awˇ, miˇ tsaˬ oeˬ lahˬ deh paˆ˗eu loꞈ˗ehˇ deh paˆ deh shaˆ nehˬ tehꞈ˗a” lehˇ ehˇ nehˬ˗eu meh.—Pah. 2:26, 27. w20.12 12-13 ¶14-15

Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ Yeˬsuˇ˗ahˇ gʼoꞈ dehꞈ “beh beh laˇ˗euˬ gʼaˬ” lehˇ kuˇ gaˇ haw ngeh, aˬ yawꞈ˗euˬ jeˬ nah mˬ kʼoeˇ taˆ ya gʼoꞈ dehꞈ leˇ˗eu deuˬ jawˇ nga siˬ lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Uˬ duˬ duˬ leˇ ngeh, gʼaˬ kʼehˇ deuˬ hawˇ˗eu muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ neh tseˇ doˆ˗euˬ ‘Ka li˗ahˇ jah˗eu tsawˇ haˬ deuˬ’ Yeˬsuˇ loꞈ˗ehˇ mˬ kʼoeˇ taˆ ya gʼoꞈ dehꞈ leˇ˗eu meh. (1 Gawˇ. 15:18) Pawˇluˆ Gawˇliˬtu meuˬ˗ahˇ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ sahˬ boꞈ boꞈ nehˬ ngeh, muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ neh tseˇ doˆ˗euˬ ‘Ka li˗ahˇ jah˗eu tsawˇ haˬ deuˬ’ mˬ kʼoeˇ taˆ maˬ ya gʼoꞈ dehꞈ leˇ˗aˬ siˬ. Pawˇluˆ gaˇ kawˆ heu mehˬ hu paw pyeuꞈ laˇ meh lehˇ ehˇ˗eu meh. Pawˇluˆ “aˬ yawꞈ gʼaˬ yawꞈ˗ahˇ yawˬ ha˗euˬ aˇ yamˬ tsaˬ laˇ ngeh bi gʼoꞈ dehꞈ laˇ tehꞈ˗a. Ka li˗ahˇ aˬ cawˬ jeˬ hu bi gʼoꞈ dehꞈ laˇ gʼaˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ jiˇ naˇ, aˬ yawꞈ zaꞈ le ngeh, aˬ yawꞈ˗ahˇ taꞈ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ bi gʼoꞈ dehꞈ laˇ tehꞈ˗a” lehˇ boꞈ taˬ˗euˬ meh. (1 Gawˇ. 15:23; 1 Teˇ. 4:15, 16) Shiˇ dzeuˇ˗euˬ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ hawˇ˗eu muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ neh tseˇ doˆ˗euˬ ‘Ka li˗ahˇ jah˗eu tsawˇ haˬ deuˬ’ Yeˬsuˇ zaꞈ le ngeh keuˆ ni dawˬ keuˆ˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ mˬ kʼoeˇ taˆ˗euˬ laꞈ sawˬ za˗awˇ, Yeˬsuˇ loꞈ˗ehˇ “paˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ paˇ ya taꞈ”˗eu meh. Nymˬ˗mˇ aˬ dui aˇ yamˬ teu yamˬ˗ahˇ dehꞈ luꞈ˗eu ma.—Maˆ. 6:5. w20.12 5 ¶12; 6 ¶16-17

Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗awˇ mˬ taˆ˗euˬ “gʼawˇ mawˇ” jaˆ˗eu deuˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ luꞈ˗eu meh. (1 Gawˇ. 15:43, 44) Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ ngeh shiˬ shaˬ jiˇ pi luꞈ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ gʼoꞈ dehꞈ laˇ ngeh “yaw sahˇ pyeuꞈ”˗iˇ˗awˇ, mˬ kʼoeˇ taˆ gʼoꞈ daˆ leˇ˗euˬ meh. Tseˇ doˆ taˬ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ jiˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ ngeh yaw sahˇ gʼawˇ mawˇ pyeuꞈ˗iˇ˗eu meh. Pawˇluˆ “Miˇ tsaˬ yuˇ˗awˇ tehˆ taˬ˗euˬ gʼaˬ˗euˬ aˇ gʼehˇ aˬ dui pi luꞈ˗eu loꞈ˗ehˇ, mˬ˗ahˇ neh oe˗euˬ gʼaˬ˗euˬ aˇ gʼehˇ aˬ dui paˇ ya pi tehꞈ˗a” lehˇ dzawˇ nehˬ taˬ˗euˬ meh. (1 Gawˇ. 15:45-49) Pawˇluˆ aˬ jeˬ miˇ neh toˆ˗ehˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ dzawˇ nehˬ taˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ “Shiˬ shaˬ jiˇ gʼawˇ mawˇ heu˗aˬ, [mˬ kʼoeˇ taˆ] Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ˗ahˇ jawˇ leˇ nya˗eu jeˬ maˬ ngeuˇ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh. (1 Gawˇ. 15:50) Gʼaˬ kʼehˇ deuˬ hawˇ˗eu tseˇ doˆ taˬ˗euˬ nui deuˬ buꞈ˗iˇ nya˗eu shiˬ shaˬ jiˇ gʼawˇ mawˇ pi˗awˇ mˬ kʼoeˇ taˆ gʼoꞈ dehꞈ leˇ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. w20.12 11-12 ¶10-12

Yeˬhawˇbaˬ dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ saˇ ka˗ahˇ˗euˬ Yeˬsuˇ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗awˇ, mˬ taˆ gʼoꞈ dehꞈ leˇ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ bi boꞈ˗euˬ meh. Gʼaˬ kʼehˇ Yoˇhaˬ gaˇ kawˆ heu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, “Nymˬ˗mˇ aˬ dui Miˬyehˇ˗euˬ zaˬ ma. Ehˇ kʼawꞈ, aˬ dui mehˬ hu paw aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ laˇ˗eu maˬ duˬ˗a siˬ. Ehˇ kʼawꞈ, Yeˬsuˇ Ka li˗ahˇ bya cehˆ ni ya mawˇ ngeh, aˬ dui aˬ yawꞈ loꞈ˗ehˇ pyeuꞈ laˇ tehꞈ˗a lehˇ siˬ duˬ taˬ˗euˬ ma” lehˇ dzawˇ nehˬ taˬ˗euˬ meh. (1 Yoˇ. 3:2) Tseˇ doˆ taˬ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ mˬ taˆ˗euˬ dehꞈ ziˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu lehˇ maˬ siˬ nya kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ maˇ diˇ ya mawˇ meh lehˇ siˬ nya˗eu meh. Jaˇliꞈ˗ahˇ gaˇ kawˆ heu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, tiˬ jeˬ na ehˇ nehˬ taˬ˗euˬ meh. Tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ Yeˬsuˇ “uˆ lahˇ luꞈ˗eu mˬ sahˇ miˇ sahˇ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ maˬ ehˇ, sahˬ paˬ sahˬ ma dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ maˬ ehˇ, baoˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ maˬ ehˇ, deuˆ gʼaˬ jiˇ”˗awˇ, ‘jeˬ nah nah saˬ bi deuˆ gʼaˬ˗eu muiˇ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu shiˇ˗eu jeˬ’˗ahˇ jiˇ deuˆ gʼaˬ ngeh, Yeˬsuˇ nehˬ˗ehˇ jawˇ˗eu meh. Uˬ duˬ duˬ leˇ ngeh Yeˬsuˇ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ uˆ lahˇ˗eu deuˬ yawˬ jeˬ na luꞈ Miˬyehˇ˗euˬ uˬ moˆ bi jawˇ ni jahˇ˗awˇ aˬ yawꞈ maꞈ jiˇ Miˬyehˇ˗euˬ uˬ moˆ jawˇ˗eu meh. (1 Gawˇ. 15:24-28) Teu naˇ nui ma cehˇ tahˬ tahˬ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu aˇ yamˬ pyeuꞈ˗eu maˬ ngeuˇ nga loˇ! w20.12 8-9 ¶2

Yeˬsuˇ nehˬ˗ehˇ mˬ taˆ ya jawˇ leˇ˗eu lehˇ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ maˬ jaˆ˗eu saˇ jaˇ ziꞈ˗eu Ka li zaˬ deuˬ tawˇ neh? Aˬ yawꞈ maꞈ jiˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jaˆ meh. Jaˇliꞈ˗ahˇ Pawˇluˆ hawˇ˗eu nui deuˬ mˬ kʼoeˇ taˆ ya jawˇ leˇ˗eu ‘gʼoꞈ dehꞈ beh beh laˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ’ pyeuꞈ meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Pah 20:6) Heu gaˇ haw ngeh, gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu dzaˇ˗i tiˬ deuˬ paˇ jawˇ nga siˬ lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Heu naˇ, Yawˇbaˆ neh aˬ yawꞈ˗ahˇ pyeuꞈ laˇ meh lehˇ jah˗euˬ jeˬ nehˬ˗ehˇ tsaˬ leˇ˗eu meh. (Baˆ. 14:15) ‘Ka li zaꞈ le ngeh, aˬ yawꞈ˗ahˇ taꞈ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ’ Yeˬsuˇ uˆ lahˇ˗eu aˇ maꞈ hawˇ˗eu sahˬ paˬ sahˬ ma uˬ taꞈ, baoˬ jaˆ˗eu deuˬ˗ahˇ laˆ cawˆ ngeh aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬsuˇ nehˬ˗ehˇ mˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ˗eu meh. “Jeˬ nah nah saˬ bi deuˆ gʼaˬ˗eu muiˇ˗eu gʼaˬ” pyeuꞈ˗eu shiˇ˗eu jeˬ jiˇ bi laˆ cawˆ˗eu meh. Mˬ kʼoeˇ taˆ ya gʼoꞈ dehꞈ leˇ˗eu deuˬ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ ya shiˇ˗a. (1 Gawˇ. 15:23-26) Noeˬ tmˬ˗eu jeˬ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˇ jaˆ˗eu deuˬ Pawˬluˆ neh iˬ nah˗euˬ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ laꞈ kʼoeˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jaˆ˗eu meh. Tsawˇ doeˇ deuˬ mˬ kʼoeˇ taˆ maˬ ya le˗eu yaw duˬ baw meh. Teu miˇ neh Jaˇliꞈ heu deuˆ mehˬ hu paw miˇ tsaˬ heu siˬ˗ahˇ ya gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. w20.12 7 ¶18-19

Aˬ dui ‘Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗ahˇ nui ma maˬ jiˇ ngaˬ siˬ lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ jah ziꞈ nya˗eu nga?’ lehˇ noeˬ nya meh. Aˬ dui toˆ˗ehˇ noeˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ˗eu lehˇ siˬ nya meh lehˇ bi siˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Dzeuˇ laꞈ˗euˬ yaw myaˬ tseˇ kʼoꞈ˗euˬ Loꞈ˗eu nymˇgoˇ˗ahˇ “Aˬ dui aˬ dui neh noeˬ˗euˬ naˆ maˬ tseˇ yawˬ ha yaw myaˬ poˆ lehˬ˗iˇ˗awˇ, ziꞈ leˇ taˬ˗euˬ maˬ muiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ mˇ poˆ kʼoꞈ˗iˇ gaˇ mawˇ nya˗eu meh. Aˬ dui neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ iˬ baˇ maˬ pyehˬ nehˬ nya˗a lehˇ taˬ noeˬ. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, teu naˇ Saˬdaˬ neh aˬ dui˗ahˇ bi noeˬ mawꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Nawˇ nui ma cawˆ˗awˇ yawˬ haˇ yawˬ ha nui kʼahˇ maˬ shiˇ˗eu teu naˇ, nawˇ aˇ dzehˬ˗ehˇ maˬ cah gʼawˬ˗euˬ lehˇ bi siˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Taˬ aw˗awˇ leh jeh˗eu laꞈ kʼoeˇ Miˬyehˇ jawˇ gaˇ kʼoꞈ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ gʼaˬ byehˆ taˬ byehˆ. Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ caw ba˗eu jeˬ hawˇ˗eu bi muiˬ bi shawˇ laˇ˗eu jeˬ uˬ taꞈ, iˬ baˇ pyehˬ nehˬ laꞈ˗eu jeˬ tahˬ shaˇ.” Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ Ka li zaˬ maˬ pyeuꞈ laˇ ngeh doeˇ dui dui˗eu gʼawˬ mya jeˬ mˇ haw˗euˬ meh. Pawˇluˆ aˬ yawꞈ aˬ jeˬ jeˇ jahˇ˗euˬ lehˇ noeˬ taˬ nya˗eu meh. (1 Tiˆ. 1:12-15) Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ Miˬyehˇ neh aˬ yawꞈ˗ahˇ biꞈ˗euˬ laꞈ sawˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ haw˗eu meh. Teu miˇ neh Pawˇluˆ nui ma aˇ dzehˬ˗ehˇ maˬ cawˆ dzeuˇ˗aˬ. Aˬ yawꞈ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ leh jeh˗eu meh. w20.11 27-28 ¶14; 29 ¶17

Saˬdaˬ aˬ dui˗ahˇ bi mˇ bahˬ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ jeˬ˗ahˇ kʼawꞈ zmˬ˗eu meh. Teu ngeh aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu nga? Aˬ dui yawˬ ha jawˇ paw pyawˬ˗eu yaw awˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ dui ‘Heu naˆ ni tehꞈ neh˗aˬ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ neh bi teh doˆ gaˇ maˬ keuˆ˗eu paˬ leˇ, tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ ngeuˇ˗a’ lehˇ noeˬ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ, toˆ˗ehˇ noeˬ˗eu teu naˇ lehˬ dui dui˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Aˬ dui lawˬ haw laˇ gaˇ ya daˬ ngeh, yawˬ ha˗ahˇ ‘Saˬdaˬ gaˇ kawˆ heu zmˬ˗awˇ ngaˬ˗euˬ nui ma biˇ paˆ ni leh jeh luꞈ nga laˬ? Ngaˇ teu maˬ muiˬ˗eu lehˇ siˬ nya kʼawꞈ yawˬ ha˗euˬ nui kʼahˇ˗ahˇ geuꞈ naˇ, Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ laˆ cawˆ ngaˇ laˬ? Heu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu heu naˇ, ngaˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ bi gʼoeˇ dzehˬ leˇ nya laˬ, maˬ ngeuˇ naˇ gaˇ mahˇ bi kaˬ iˇ nya laˬ?’ lehˇ naˇ haˬ˗eu muiˬ dzehˬ meh. Naˇ haˬ˗eu jeˬ heu deuˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗awˇ, yawˬ ha˗ahˇ dawˇ coe ni dawˬ kʼoꞈ biꞈ nya˗eu gʼaˇ duˬ, zaˬ siˬ nui gahˇ biꞈ nehˬ laꞈ lehˇ guiˬ lahˬ shaˇ. Heu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ uˆ kaˬ uˆ lahˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗awˇ, Yeˬsuˇ neh “Saˬdaˬ˗oˇ, doˆ˗iˇ˗awˬ” lehˇ ehˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, aˬ dui jiˇ lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ leˇ nya˗eu meh. (Tehˬ. 4:10) Nui ma biˇ paˆ˗eu heu naˇ, yaw muiˬ maˬ ngeuˇ˗a lehˇ noeˬ taˬ luꞈ˗uˇ. w20.06 12-13 ¶16-17

Aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ kʼaˇ muiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ siˬ nya meh lehˇ aˬ dui siˬ nya˗eu miˇ neh, aˬ dui taˬ aw˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ˗euˬ ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗eu ma. (Peˇ. 4:22-24) Aˬ dui nui nahˬ nui yu ahˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ taˬ aw naˇ, yawˬ ha geuꞈ mawꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ naˆ maˬ tseˇ Yeˬhawˇbaˬ geuꞈ mawꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ jeˬ hu taˬ˗awˇ, aˬ cawˬ deuˬ yawˬ ha naˆ maˬ tseˇ maˬ gaˇ dzehˬ meh lehˇ haw˗eu meh. Aˬ dui teu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu baˬ da neh, Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ jiˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ muiˬ˗eu meh. (Piˆ. 2:3) Aˬ dui maˬ noeˬ gahˇ naˇ, nui ma huiˬ˗eu tsawˇ haˬ hawˇ˗eu yawˬ ha gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ nui noeˬ ahˇ laˇ nya meh. Dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ saˇ ka˗ahˇ˗euˬ mehˇ nmˇ tiˬ deuˬ na, teu loꞈ˗ehˇ gʼeh gaˇ duˇ˗eu meh. Teu miˇ neh Pawˇluˆ Loˇmaˆ meuˬ˗ahˇ jawˇ˗eu Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ “Ngaˇ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu ma. Naw maꞈ yawˬ haˇ yawˬ ha aˇ dzehˬ dzeuˇ ni taˬ noeˬ huiˬ. Tsaˬ tsaˬ ni tehꞈ˗ehˇ noeˬ˗awˬ” lehˇ boꞈ nehˬ˗euˬ meh. Pawˇluˆ aˬ dui yawˬ ha˗euˬ gʼaˇ duˬ jiˇ ya shaˇ noeˬ meh lehˇ siˬ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ nui nahˬ nui yu ahˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ taˬ aw˗eu jeˬ heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ yawˬ ha˗ahˇ tsaˬ tsaˬ ni noeˬ nya ni caw ba nehˬ˗awˇ, yawˬ haˇ yawˬ ha aˇ dzehˬ dzeuˇ ni maˬ noeˬ huiˬ ni jiˇ caw ba nehˬ˗eu meh. w20.07 2 ¶1

Sahˬ paˬ Aˬsaˬ saˇ ka˗ahˇ˗euˬ coꞈ ngehˇ ni gʼeh˗eu aˇ yamˬ jiˇ˗euˬ meh. Iˬdiˬyoˇbyaˇ˗euˬ guiˇ maꞈ˗euˬ aˬ yuiꞈ pyeuꞈ˗eu Zeˬlahˬ yehˇ tiˬ lam gʼaˬ sheuˬ˗awˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ deuˆ laˇ˗euˬ meh. Zeˬlahˬ naˇ Yuˇdaˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ deuˆ gʼaˬ nya ma lehˇ nui kʼaˬ tsmˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, Aˬsaˬ naˇ yawˬ ha˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ maˬ gʼoe ni Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼoe˗eu meh. Aˬsaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ‘Nga maꞈ˗euˬ Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗oˇ, nga maꞈ˗ahˇ nymˬ˗mˇ caw ba le˗awˬ. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, nga maꞈ nawˬ˗ahˇ gʼoe˗awˇ, nawˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ uˬ moˆ myaˬ dui dui˗eu guiˇ maꞈ heu maꞈ˗ahˇ deuˆ˗eu lehˇ oe˗euˬ ma’ lehˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗euˬ meh. (2 Laˬ. 14:11) Iˬdiˬyoˇbyaˇ˗euˬ guiˇ maꞈ Aˬsaˬ˗euˬ guiˇ maꞈ myaˆ maˬ tseˇ nyiˬ myaˆ ahˇ kʼawꞈ, Aˬsaˬ naˇ Yeˬhawˇbaˬ baoˬ huiˬ˗awˇ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ˗ahˇ caw ba nehˬ nya meh lehˇ siˬ nya˗eu meh. Noeˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ maˇ diˇ ngeuˇ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Iˬdiˬyoˇbyaˇ˗euˬ guiˇ maꞈ˗ahˇ deuˆ gʼaˬ˗euˬ meh. (2 Laˬ. 14:8-13) Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ mehˬ hu paw yawˬ ha˗ahˇ aˬ jeˬ jeˇ pyeuꞈ laˇ˗eu lehˇ maˬ siˬ nya kʼawꞈ, Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ coꞈ ngehˇ ni gʼeh˗eu aˇ yamˬ aˬ myah luꞈ jaˆ gʼeh˗eu maˬ ngeuˇ˗a lehˇ siˬ nya˗eu ma. Yeˬsuˇ maˬ keuˆ laˇ miˇ aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ nah aˇ yamˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ “tsawˇ jeuˬ dawˬ tawˆ luꞈ naw maꞈ˗ahˇ muiˇ tehꞈ˗a” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh.—Tehˬ. 24:9. w20.09 18 ¶14-16

Aˬ dui laꞈ kʼoeˇ yehˬ bawˬ sehˇ lu˗ehˇ gʼeh nehˬ laꞈ gaˇ ya leˇ˗eu tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ jawˇ˗a. Aˬ dui aˬ cawˬ yehˬ bawˬ sehˇ lu˗ehˇ gʼeh nehˬ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ nui ma˗ahˇ shaˇ dawˆ taˬ naˇ, gʼaˬ baˬ laˇ nya˗eu meh. (Dawˬ. 24:10) Toˆ˗ehˇ naˇ, aˬ dui˗ahˇ yehˬ bawˬ sehˇ lu˗ehˇ gʼeh nehˬ laꞈ ngeh aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? Aˬ dui gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ loꞈ˗ehˇ ‘yehˬ bawˬ sehˇ lu˗ehˇ gʼeh nehˬ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ cehˇ˗ehˇ daˬ nya˗eu meh.’ Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ dui yehˬ bawˬ sehˇ lu˗ehˇ gʼeh nehˬ laꞈ gaˇ hawˇ˗eu laˆ tsoeˬ laˇ gaˇ ya daˬ ngeh, Yeˬsuˇ˗euˬ zaˬ lahˇ maˇ diˇ deuˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh meh. (1 Beˬ. 4:14) Yeˬsuˇ jiˇ aˬ yawꞈ˗euˬ mehˬ nah caw teh˗eu deuˬ kʼehˬ gaˇ kʼaˆ gaˇ ya daˬ meh lehˇ ehˇ˗eu meh. (Yoˇ. 15:18-20) Gaˇ kawˆ heu dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ saˇ ka˗ahˇ maˇ diˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ meh. Gaˬliˇ zahˇ sahˇ kʼoꞈ neh bi uˆ lahˇ taˬ˗euˬ deuˬ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ maˬ gahˇ˗eu deuˬ, teˬ dui dui˗eu deuˬ lehˇ haw˗eu meh. Yuˇdaˆ deuˬ jiˇ ni Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ Beˬtuˆluˆ hawˇ˗eu Yoˇhaˬ˗ahˇ “zaˬ siˬ tsawˇ gahˇ maˬ ya dzaw haw˗euˬ dahˇ taˆ zaˬ” lehˇ haw˗euˬ loꞈ˗ehˇ haw˗eu meh. (Kʼehˇ. 4:13) Kʼoeˇ uˬ taꞈ Ka li zaˬ deuˬ naˇ, miˇ kʼahˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu gaˇ kawˆ hawˇ˗eu yehˇ geuꞈ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ suˬ saˬ˗eu miˇ neh, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ haw piˇ nya˗eu baoˬ maˬ jaˆ gaˇ duˇ˗awˇ, laꞈ nyiˇ paw˗euˬ deuˬ jiˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ cawˬ˗ahˇ maˬ duˇ˗eu tsawˇ haˬ lehˇ haw˗eu meh. Dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ yehˬ bawˬ sehˇ lu˗ehˇ gʼeh nehˬ laꞈ gaˇ ya daˬ ngeh aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗euˬ nga? Aˬ yawꞈ maꞈ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ maˬ byehˇ ni tsaꞈ gaˬ daˆ leꞈ˗euˬ meh. w20.07 14-15 ¶3-4

Gʼaˬ kʼehˇ Yoˇhaˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ aˇ naˆ ni gaˬ˗awˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ jah˗eu jeˬ aˇ naˆ ni bi ziꞈ mawꞈ˗eu gaˇ kawˆ, aˬ yawꞈ neh boꞈ˗euˬ sahˬ boꞈ smˇ taꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ deuˬ˗ahˇ haw ngeh siˬ laˇ˗eu meh. Ka li nehˬ˗ehˇ mˬ kʼoeˇ taˆ ya uˆ lahˇ leˇ˗eu deuˬ naˇ, Yoˇhaˬ loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ tseˇ taˬ˗euˬ lehˇ ya siˬ˗eu heu naˇ, aˇ naˆ ni gʼaˬ za laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga! (1 Yoˇ. 2:27) Aˬ dui Yoˇhaˬ neh biꞈ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ deuˬ˗ahˇ nui ma laꞈ kʼoeˇ dawˆ ahˇ taˬ kaˇ˗euˇ. Yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ laꞈ kʼoeˇ dehꞈ daˆ leꞈ˗awˇ, dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ yawˬ pyawˬ na luꞈ˗ahˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗eu gʼaˇ duˬ noeˬ tsehˆ taˬ kaˇ˗euˇ. Jaˇliꞈ dzaw˗awˇ, Jaˇliꞈ˗ahˇ jah ziꞈ˗eu uˬ taꞈ Yeˬsuˇ˗ahˇ jah˗eu jeˬ ziꞈ laˇ ni leh jeh˗awˇ, tsawˇ haˬ˗euˬ zaˬ siˬ tsawˇ gahˇ hawˇ˗eu, puiˬ˗eu deuˬ mehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ ya caw teh˗a. Kʼoeˇ naˇ, mehˬ shi naˇ kʼah tiˬ jeˬ lehˇ dehꞈ˗eu jeˬ hawˇ˗eu, iˬ baˇ mˇ mawꞈ˗eu nui ma˗ahˇ deuˆ ceh ceh˗awˇ, yaw dehꞈ dehꞈ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ muiˬ dui dui˗eu tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ˗ahˇ dehꞈ caw. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, aˬ dui˗ahˇ nui ma laˆ naˇ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ caw ba nehˬ˗eu heu neh, aˬ yawꞈ maꞈ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ laꞈ kʼoeˇ dehꞈ daˆ leꞈ nya ni caw ba nehˬ kaˇ˗euˇ. Toˆ˗ehˇ naˇ aˬ dui shaˬ zahˬ jaˆ kʼawꞈ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ laꞈ kʼoeˇ dehꞈ daˆ leꞈ nya˗eu meh. w20.07 24-25 ¶15-17

Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu gaˇ mˇ zaˬ deuˬ˗ahˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ deuˬ bi pyeuꞈ˗eu meh. Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ gaˇ maˬ duˇ leˇ˗eu kʼawꞈ, yawˬ gʼaˬ na luꞈ aˇ poeˬ baw˗awˇ, yawˬ gʼaˬ na luꞈ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ caw ba˗eu jeˬ loˬ meh. Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ aˬ dui tiˬ gʼaˬ˗iˬ mehˇ nmˇ nui deuˬ˗ahˇ “Ngaˇ nawˬ˗ahˇ maˬ loˬ” lehˇ maˬ ehˇ nya˗a lehˇ kʼaˆ kʼaˆ ni ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. (1 Gawˇ. 12:21) Aˬ dui aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ bi tsaˬ bi dzoeˇ leˇ mawꞈ naˇ, aˬ dui mehˬ bawˬ ya gm˗awˇ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ aˇ poeˬ ya taˬ baw˗eu meh. (Peˇ. 4:16) Aˬ dui mehˬ bawˬ gm˗eu laꞈ kʼoeˇ gaˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ mˇ ngeh, aˇ muˇ ziꞈ dzehˬ laˇ˗awˇ gaˬ dzehˬ laˇ˗eu meh. Aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ neh tseˇ doˆ taˬ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ yawˬ gʼaˬ na luꞈ za taˬ˗euˬ laꞈ sawˬ hawˇ˗eu mˇ nya˗eu jeˬ maˬ duˇ leˇ˗a. (1 Gawˇ. 12:17) Tiˬ gʼaˬ na sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ pyeuꞈ˗eu maˬ myahˇ laˇ˗euˬ miˇ neh, noeˬ dahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ doe˗eu uˬ taꞈ, tiˬ gʼaˬ na naˇ aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗awˇ jawˇ saˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ doˆ˗eu miˇ neh, noeˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ mˇ nya˗a. Ehˇ kʼawꞈ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˬ geu gʼaˬ maˬ kaˬ, sheuˬ gʼeh˗eu cawˬ cawˬ˗ahˇ “Ngaˇ nawˬ˗ahˇ maˬ loˬ” lehˇ noeˬ paˬ˗ehˇ maˬ gʼeh˗a. Teu loꞈ˗ehˇ gʼeh ngeh to˗aˬ, sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ Pawˇluˆ neh Loˇmaˆ 12:10-ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ mˇ caw paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. w20.08 26 ¶1-2; 26-27 ¶4

Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jaˆ˗eu aˇ maꞈ aˇ muˇ˗ahˇ zmˬ˗awˇ aˬ dui˗ahˇ dehꞈ ziˇ gaˇ ma˗ahˇ sheuˬ gʼeh luꞈ˗eu meh. Aˬ myah myah naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ Jaˇliꞈ mehˬ˗eu jeˬ maˬ ngeuˇ naˇ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, gʼoˆ shaw paˇ˗eu jeˬ ehˇ nehˬ laꞈ ngeh, aˬ dui taˆ lehˇ ha geuꞈ˗awˇ mˇ caw˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, laˆ poˆ laˆ paˇ˗euˬ tiˬ jeˬ na aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ˗ahˇ deuˬ naˇ, aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ de? Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh luꞈ˗awˇ, aˬ dui kʼaˇ mˇ kʼaˇ shaˇ˗eu jeˬ aˬ yawꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ mˇ˗eu lehˇ noeˬ taˬ naˇ, laˬ kʼaˬ cehˇ daˆ leꞈ nya˗eu meh. (Sehˇ. 3:23, 24) Sahˬ paˬ Daˬbiˇ uˬ duˬ tahˬ nymˇ nymˇ ma tsoˆ˗eu gʼaˇ duˬ, pyuˇ damˬ dawˆ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ aˬ dui dzaw geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Aˬ yawꞈ “Ngaˇ hawˇ˗eu ngaˬ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ nawˬ˗ahˇ biꞈ nehˬ˗eu tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ jaˆ. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, yawˬ jeˬ na luꞈ nawˬ neh biꞈ laꞈ˗euˬ tehꞈ˗ehˇ pyeuꞈ˗awˇ, nawˬ neh biꞈ laꞈ˗euˬ jeˬ nawˬ˗ahˇ paˇ biꞈ kʼoꞈ nehˬ˗eu tehꞈ ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. (1 Laˬ. 29:14) Aˬ dui damˬ nehˬ ngeh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ neh laˇ˗euˬ jeˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ paˇ biꞈ kʼoꞈ nehˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu tehꞈ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ dui neh biꞈ˗euˬ gʼaˬ, aˇ yamˬ, hawˇ˗eu pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu meh.—2 Gawˇ. 9:7. w20.11 22-23 ¶14-16

Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ pyeuꞈ˗eu aˬ dui tsaˬ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ mˇ pyeuꞈ˗eu heu naˇ, aˬ dui aˇ maꞈ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ aˇ myaˆ gʼaˬ sheuˬ ahˇ leꞈ˗euˬ nehˬ˗ehˇ maˬ taꞈ˗a. (Luˇ. 8:11-15) Aˬ dui nui ma gʼawˬ mahˇ ni taˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬ myah luꞈ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ tsaꞈ gaˬ˗awˇ, aˬ cawˬ˗ahˇ mehˬ daˆ leꞈ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui mˇ byah˗euˬ lehˇ haw˗euˬ meh. Aˬ jeˬ miˇ neh nga? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ˗euˬ ehˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ luꞈ˗eu miˇ neh meh. (Kuˆ. 13:10; Kʼehˇ. 5:28, 29) Aˬ dui tsawˇ haˬ poˆ˗eu gaˇ mˇ luꞈ˗eu deuˬ, miˇ tsaˬ heu aˇ saˬ saˬ˗eu keuˆ le teuˇ le taˬ˗awˇ, tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ caw ba˗eu aˇ yamˬ ui cuiˆ maˬ ngeuˇ naˇ maˬ paˇ jaˆ meh lehˇ siˬ nya˗eu ma. Teu miˇ neh, nymˬ˗mˇ aˬ dui maˬ nyi naˬ ni gaˇ heu˗ahˇ ya mˇ tehˇ tehˬ˗eu meh. Dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ yawˬ jeˬ na luꞈ maˬ gaˇ laˇ˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ heu˗ahˇ mˇ ma lehˇ maˬ ya noeˬ˗a. Aˬ dui nymˬ˗mˇ neh mˇ mawꞈ˗eu nui ma huiˬ laˇ mahˇ laˇ ni leh jeh˗eu uˬ taꞈ, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ zaˬ siˬ nui gahˇ hawˇ˗eu kʼaˬ duˬ ni gʼeh˗eu jeˬ lahˬ laˇ ni leh jeh˗awˇ, yawˬ ha˗euˬ nui ma˗ahˇ nyehꞈ tehˬ nya ni leh jeh luꞈ˗uˇ. Miˇ kʼahˬ doe ni guiˬ lahˬ dawˬ tsaꞈ gaˬ luꞈ˗eu 8 lam gʼaˬ dzehˬ ni nehˬ˗ehˇ gm laˇ luꞈ˗uˇ. Toˆ˗ehˇ naˇ nawˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ neh laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu jeˬ za˗eu meh. (Neˬ. 8:10; Luˇ. 5:10) Aˬ dui tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh mˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ gʼaˬ leˇ mehˬ lehˇ maˬ ehˇ˗eu kʼoeˇ keuˆ ni leh jeh daˆ leꞈ luꞈ˗uˇ. w20.09 7 ¶18-20

Aˬ dui jiˇ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ za mawꞈ˗eu miˇ neh, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ gaˇ maˬ haw tsoˆ taˬ nya ni maˬ ya bi gʼeh˗a. “Pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ gaˬ˗eu nui ma” heu naˇ, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ bi teˬ˗iˇ nya˗awˇ, Jaˇliꞈ˗ahˇ aˇ poeˬ maˬ taˬ baw ni bi pyeuꞈ˗iˇ nya˗eu uˬ taꞈ, aˬ cawˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ gaˇ kawˆ maˬ ja mehˬ nehˬ mawꞈ ni jiˇ bi pyeuꞈ˗iˇ nya˗eu meh. (Tehˬ. 13:22) Aˬ dui jiˇ ni Yeˬhawˇbaˬ neh aˬ dui˗ahˇ a nehˬ taˬ˗euˬ aˇ poeˬ baw˗eu jeˬ˗ahˇ bo saˆ mawꞈ naˇ, lehˬ laˇ ca laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ ngeh aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗eu lehˇ jeˬ hu neh ya shaˇ noeˬ taˬ˗eu meh. Aˬ dui biˬdiˬoˬ, tiˬbiˬ haw luꞈ ngeh maˬ ehˇ, iˇteuꞈnehꞈ mui luꞈ ngeh maˬ ehˇ, maˬ noeˬ˗euˬ gaˇ dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ˗eu aˇ baˇ hawˇ˗eu diˬ˗eu ceh˗eu jeˬ maˬ ehˇ, Miˬyehˇ˗ahˇ puiˬ˗eu deuˬ neh pyehˬ kʼawˬ taˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ ehˇ, ya mawˇ naˇ aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗eu lehˇ jeˬ hu neh ya shaˇ noeˬ taˬ˗eu meh. Aˬ dui jeˬ hu neh aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗eu lehˇ yaw muiˬ˗ehˇ shaˇ noeˬ taˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ gaˇ laˆ cawˆ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ taˆ lehˇ yahˇ pyawˇ nya˗awˇ, Miˬyehˇ˗euˬ mehˬ shi yaw muiˬ yaw shawˇ shawˇ˗ehˇ dehꞈ daˆ leꞈ nya˗eu meh. (Ceuˬ. 101:3; 1 Tiˆ. 4:12) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ neh aˬ dui˗ahˇ a nehˬ taˬ˗euˬ aˇ poeˬ baw˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ hawˇ˗eu aˬ cawˬ˗ahˇ teu ya mehˬ˗eu muiˬ dui dui˗eu gaˇ heu˗ahˇ ya bo saˆ taˬ˗eu meh. Aˬ dui toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ siˬ nya˗eu nui ma shawˇ jehˆ ni gʼeh˗awˇ, dehꞈ ziˇ aˇ poeˬ baw˗eu uˬ taꞈ, tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ siˬ nya laˇ ni ya caw ba nehˬ˗euˬ gaˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu meh. w20.09 30 ¶16-19

Nawˇ iˇ cuꞈ shawˇ dzeuˇ maˬ loˇ? Shawˇ dzeuˇ naˇ nawˇ iˇ cuꞈ shawˇ ngeh, aˬ cawˬ deuˬ˗ahˇ nawˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ jah˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ mawꞈ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Ehˇ kʼawꞈ teu tehꞈ˗ehˇ maˬ gʼaˬ˗a siˬ. Nawˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ jah˗eu jeˬ ya bi myaˬ laˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ nymˬ˗mˇ iˬ nah aˬ yawꞈ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ˗ahˇ zmˬ luꞈ˗eu lehˇ jah ziꞈ laˇ ni ya leh jeh daˆ leꞈ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ nymˬ˗mˇ iˬ nah aˬ yawꞈ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh gaˇ haw ngeh, aˬ yawꞈ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ neh noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ mawˇ laˇ˗eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ˗ahˇ jiˇ mawˇ laˇ˗eu meh Aˬ dui aˬ yawꞈ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ ya mawˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu 3 jeˬ˗ahˇ haw ma. Dahˬ beh˗eu jeˬ naˇ, “Miˬyehˇ myaˆ pyawˬ huiˬ nyiˇ maˬ tseˇ”˗eu heu meh. (Kʼehˇ. 10:34) Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui gaˬ “tsawˇ haˬ zaˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ ka kʼoꞈ˗eu” gʼaˇ duˬ, aˬ yawꞈ˗euˬ Zaˬmaˇ bi oe ni laˆ noeˬ nehˬ˗euˬ meh. (1 Tiˆ. 2:6; Yoˇ. 3:16) Nymˬ˗mˇ iˬ nah Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ neh gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ bi za˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ naˇ haˬ mawꞈ˗eu yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh bi tsaꞈ gaˬ˗iˇ˗eu meh. Nyiˬ jeˬ aˬ yawꞈ jeˬ naˇ, aˬ yawꞈ tsaˬ leˇ dzoeˇ leˇ˗awˇ, yawˬ jeˬ na luꞈ aˬ yawꞈ gaˇ yawꞈ bi jaˆ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu meh. (1 Gawˇ. 14:33, 40) Teu miˇ neh, aˬ yawꞈ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ jiˇ tsaˬ leˇ dzoeˇ leˇ˗awˇ, yawˬ jeˬ na luꞈ aˬ yawꞈ gaˇ yawꞈ bi jaˆ˗eu aˇ muˇ ya pyeuꞈ meh. Smˇ jeˬ aˬ yawꞈ jeˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ Huiˬ dui dui˗eu “mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ”˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu meh. (Yaˇ. 30:21) Teu miˇ neh aˬ yawꞈ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ mehˬ ngeh maˬ ehˇ, tsaꞈ gaˬ˗iˇ ngeh maˬ ehˇ, Miˬyehˇ neh sheuˬ gʼeh˗eu laꞈ kʼoeˇ boꞈ˗euˬ Jaˇliꞈ gaˇ kawˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ mehˬ˗eu meh. w20.10 20-21 ¶1-3