Gʼoeˬ siˬ ba la

Beˬtuˆluˆ Yawˇlaˆ˗euˬ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ ngeh, Miˬyehˇ sheuˬ gʼeh˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬyawꞈ Yawˇlaˆ˗euˬ dawˬ loꞈ˗ehˇ maˬ duˇ leˇ˗eu tiˬ dawˬ na˗ahˇ zmˬ˗euˬ meh. (Kʼehˇ. 2:16, 17) Beˬtuˆluˆ “aˬ kaˇ keuˆ laˇ˗eu aˇyamˬ˗ahˇ” lehˇ ehˇ˗awˇ dahˬ beh jeˬ “aˇ saˬ saˬ˗eu aˇnah keuˆ ngeh” lehˇ zmˬ taˬ˗euˬ meh. Teu kawˆ˗euˬ kawˆ lah ni˗ahˇ haw ngeh, Yuˇdaˆ˗euˬ saˇ ka aˇ saˬ saˬ gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Teu ngeh Miˬyehˇ aˬyawꞈ˗euˬ yaw sahˇ “tsawˇ haˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ kʼoeˇ taˆ” shehˆ daˆ nehˬ˗eu meh. Gaˇ kawˆ heu˗ahˇ haw ngeh, Yawˇlaˆ 2:28, 29-ahˇ˗euˬ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ heu naˇ, Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ yawˬ ha˗euˬ jawˇ duˬ˗ahˇ gʼoꞈ keuˆ laˇ˗euˬ gʼawˬ myahˇ ni byah laˇ˗euˬ gaˇ hawˇ˗eu byah laˇ˗euˬ lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Miˬyehˇ dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ yaw sahˇ biꞈ gʼaˬ naˇ, aˬyawꞈ maꞈ tsaꞈ gaˬ dahˬ beh laˇ˗awˇ aˇnah naˇ miˇ tsaˬ tahˬ kawˇ doe ni iˇ doe gʼeh˗euˬ meh. Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ A.D. 61-ahˇ Gawˇlawˇsehˇ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ sahˬ boꞈ boꞈ gʼeh ngeh, aˬyawꞈ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ “miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ kʼaˇ jawˇ˗eu tsawˇ haˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ mehˬ nehˬ˗euˬ” meh lehˇ ehˇ nya˗eu meh. (Sehˇ. 1:23) Pawˇluˆ “miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ kʼaˇ jawˇ˗eu tsawˇ haˬ” lehˇ ehˇ ngeh, aˬyawꞈ teu ngeh saˇ ka˗ahˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ siˬ nya˗eu miˇ tsaˬ tahˬ kʼawˇ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ caw ba˗eu laꞈ kʼoeˇ, nymˬ˗mˇ iˬnah˗euˬ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ “mˬ dzeˇ miˇ dzeˇ tuˆ gaˇ keuˆ ni” maˇ diˇ iˇ keuˆ taˬ˗euˬ meh.—Kʼehˇ. 13:47. w20.04 6-7 ¶15-16

Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ maˬ ehˇ, yawˇ maꞈ laꞈ kʼoeˇ neh byoˆ˗iˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, gaˬ˗eu meh. (Tehˬ. 18:12-14) Miˬyehˇ byoˆ˗iˇ taˬ˗euˬ yawˇ deuˬ˗ahˇ poˆ˗awˇ, aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ muiˬ kʼoꞈ laˇ ni caw ba nehˬ ma lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ ka kʼoꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ jeˬ jeˇ jahˇ˗eu lehˇ duꞈ yawˇ ni ehˇ taˬ˗euˬ meh. Teu naˇ, Iˇsaˬleˬlaˆ yawˇ bo˗eu yaw sahˇ deuˬ, byoˆ˗iˇ˗euˬ yawˇ˗ahˇ poˆ˗eu gʼaˇ duˬ, mˇ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ duˇ leˇ˗eu meh. (Yeˬ. 34:12-16) Dahˬ beh ngeh, yawˇ bo˗eu yaw sahˇ deuˬ byoˆ˗iˇ˗euˬ yawˇ˗ahˇ poˆ˗eu gʼaˇ duˬ, aˇ yamˬ zmˬ˗awˇ leh jeh dui dui˗eu meh. Yawˇ teu mawˇ˗ahˇ poˆ mawˇ ngeh, baˬ maꞈ laꞈ kʼoeˇ sheuˬ kʼoꞈ laꞈ˗eu uˬ taꞈ, naˇ luꞈ mehꞈ luꞈ naˇ jiˇ ciˬ˗awˇ maˇ naˇ˗ahˇ jaˆ gʼaˬ kaꞈ uˬ nehˬ˗eu uˬ taꞈ, dzaˇ biꞈ nehˬ˗awˇ yaw muiˬ˗ehˇ bo saˆ˗eu meh. Aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ byoˆ˗iˇ naˇ, ‘Miˬyehˇ neh a nehˬ taˬ˗euˬ yawˇ yawˇ maꞈ˗ahˇ bo saˆ˗eu’ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ jiˇ toˆ˗ehˇ jahˇ˗eu meh. (1 Beˬ. 5:2, 3) Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ poˆ˗iˇ˗awˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ sheuˬ kʼoꞈ laꞈ˗eu uˬ taꞈ, Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ muiˬ kʼoꞈ laˇ ni nui gaˬ ahˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ yaw muiˬ˗ehˇ ngehˬ gʼeh nehˬ˗eu meh. w20.06 20-21 ¶10

Yeˬsuˇ cehˇ myah laˇ˗awˇ yehˬ yamˬ tsaˬ laˇ taˬ˗euˬ meh lehˇ ehˇ ngeh, yawˬ gʼaˬ na luꞈ aˬyawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ gaˇ noeˬ tmˬ˗eu nga laˬ? Maˬ. Jaˇliꞈ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ jah˗eu tsawˇ haˬ ui cuiˆ tehꞈ meh lehˇ ehˇ taˬ dzeuˇ˗euˬ meh. (Yoˇ. 12:37, 38) Yeˬsuˇ tsawˇ haˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ haw mawˇ nya˗awˇ, gʼawˬ mya gʼaˬ aˬ yawꞈ mehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ ha geuꞈ˗a lehˇ jiˇ siˬ nya˗eu meh. (Tehˬ. 9:4) Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ jah˗eu myaˆ gʼaˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ nui ma ahˇ kʼawꞈ, leh jeh˗awˇ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ˗eu meh. Aˬ dui tsawˇ haˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ maˬ siˬ nya˗eu miˇ neh, aˬ dui tsaꞈ gaˬ duˬ heu tsahˇ, heu gʼaˬ nui ma maˬ ahˇ nga lehˇ daˇ paˬ˗ehˇ maˬ gʼeh˗a. Aˬ dui tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬsuˇ˗euˬ zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ nya meh lehˇ ya noeˬ˗eu meh. Yeˬsuˇ neh zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ ehˇ nehˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ noeˬ taˬ luꞈ˗uˇ. Aˬ yawꞈ cehˇ myah laˇ˗awˇ yehˬ yamˬ tsaˬ laˇ taˬ˗euˬ meh lehˇ ehˇ˗eu meh. Heu naˇ, tsawˇ haˬ deuˬ dehꞈ poˆ dehꞈ paˇ laˇ nya˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ nya gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˇ poeˬ baw˗eu “pyuˇ shuiˇ” lehˇ haw˗eu meh. (Gaiˇ. 2:7) Aˬ dui tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ loꞈ˗ehˇ noeˬ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ neh ya dehꞈ laꞈ˗euˬ jeˬ hawˇ˗eu, nui ma ahˇ˗eu jeˬ˗ahˇ siˬ nya laˇ ni leh jeh˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ cawˬ lehˇ maˬ noeˬ ni, aˬ dui˗euˬ mehˇ nmˇ pyeuꞈ laˇ nya meh lehˇ noeˬ˗eu meh. w20.04 13 ¶18-19

Jaˇliꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ nui kʼahˇ bi shiˇ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ dui Yeˬsuˇ˗ahˇ ya gaˬ daˆ leꞈ meh lehˇ maˇ jawˆ ni ehˇ taˬ˗euˬ meh. Aˬ dui Yeˬsuˇ˗euˬ cawˬ pyeuꞈ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ jeˬ hu ya siˬ nya˗eu meh. Aˬ dui Maꞈtehˬ, Maˬkuˆ, Luˇkaꞈ, Yoˇhaˬ, sahˬ boꞈ heu deuˬ˗ahˇ gui naˇ Yeˬsuˇ˗ahˇ siˬ nya laˇ˗eu meh. Aˬ dui Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ Yeˬsuˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ naˇ, Yeˬsuˇ aˬ cawˬ˗ahˇ nahˬ yu ni mˇ nehˬ gaˇ ya mawˇ˗awˇ, aˬ dui aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ laˇ˗awˇ yaw zeu baw laˇ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Yeˬsuˇ baw leˬ gʼaˬ pyeuꞈ kʼawꞈ, zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ zaˬ kʼaˆ loꞈ˗ehˇ maˬ mˇ nehˬ˗aˬ. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ yawꞈ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗awˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ kawˆ dzawˇ nehˬ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ zaˬ lahˇ deuˬ nui ma cawˆ luꞈ˗eu mawˇ ngeh aˬ yawꞈ jiˇ cawˆ caw˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ ngoeˇ ngeh aˬ yawꞈ jiˇ ngoeˇ˗eu meh. (Yoˇ. 11:32-36) Yeˬsuˇ˗ahˇ laˆ tsoeˬ˗eu deuˬ kʼawꞈ, Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ mehˬ gaˇ naˇ haˬ˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ gaˇ ya mawˇ˗euˬ meh. (Tehˬ. 11:19) Aˬ dui Yeˬsuˇ neh aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ mˇ nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ naˇ, aˬ dui hawˇ˗eu aˬ cawˬ˗euˬ yaw kaˬ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ muiˬ daˆ laˇ˗awˇ, aˬ dui˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ laˇ˗eu uˬ taꞈ, Yeˬsuˇ˗ahˇ jiˇ gaˬ laˇ˗awˇ yaw zeu paˇ baw dzehˬ laˇ˗eu meh. w20.04 22 ¶9-10

1870 kʼoꞈ˗ahˇ Biˇteˬ miˇ kʼahˬ naˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ baoˬ kʼaˇ huiˬ˗eu miˇ kʼahˬ pyeuꞈ˗eu uˬ taꞈ, uˆ lahˇ˗eu miˇ tsaˬ ehˇ tsahˇ jiˇ huiˬ dui dui˗awˇ, gʼaˬ kʼaˇ kʼaˆ˗eu guiˇ maꞈ jiˇ jawˇ˗eu meh. Daˬyeˬlaˇ˗euˬ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ laꞈ kʼoeˇ uˬ coeˇ smˬ coeˇ˗ahˇ gʼaˬ leˇ˗euˬ uˬ coeˇ coeˇ zaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. Uˬ coeˇ coeˇ zaˬ heu naˇ Biˇteˬ miˇ kʼahˬ pyeuꞈ˗awˇ, uˬ coeˇ smˬ coeˇ naˇ Paˇlaˬ, Saˆpeˆ, Neˇteuˇlehˬ miˇ kʼahˬ heu deuˬ pyeuꞈ meh. (Daˬ. 7:7, 8) Biˇteˬ miˇ kʼahˬ naˇ, Miˇ tsaˬ Guiˇ dahˬ beh poˆ˗ahˇ keuˆ ni laꞈ oˆ paw˗euˬ sahˬ paˬ pyeuꞈ˗euˬ meh. Teu ngeh Aˬmeˬliˇkaˬ miˇ kʼahˬ naˇ, jeˬ gaꞈ jeˬ ka mˇ˗eu paw baoˬ huiˬ dui dui˗awˇ, miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ smˇ muiˬ kʼaˇ muiˬ˗eu miˇ kʼahˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ uˬ taꞈ, Biˇteˬ miˇ kʼahˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ laˇ˗euˬ meh. Miˇ tsaˬ Guiˇ dahˬ beh poˆ ngeh yamˬ˗ahˇ, Aˬmeˬliˇkaˬ Biˇteˬ miˇ kʼahˬ nehˬ˗ehˇ guiˇ mˇ˗eu paw cawˬ cawˬ taꞈ˗eu baˬ da neh, aˬ yawꞈ maꞈ gʼaˬ kʼaˆ dui dui˗eu guiˇ maꞈ pyeuꞈ laˇ˗euˬ meh. Teu ngeh neh naˇ, Biˇteˬ miˇ kʼahˬ uˆ lahˇ˗eu uˬ moˆ jawˇ haw˗euˬ Aˬmeˬliˇkaˬ, Biˇteˬ nehˬ˗ehˇ Miˇ tsaˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu baoˬ jaˆ˗eu Eˬgaˬlamˬ hawˇ˗eu Aˬmeˬliˇkaˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ meh. Heu naˇ, Daˬyeˬlaˇ neh sahˬ paˬ heu gʼaˬ “myaˬ˗eu guiˇ maꞈ maꞈ ma” jawˇ meh lehˇ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ maˇ diˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ meh. Aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ yamˬ laꞈ kʼoeˇ laꞈ oˆ paw˗euˬ sahˬ paˬ naˇ, Miˇ tsaˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu baoˬ jaˆ˗eu Eˬgaˬlamˬ hawˇ˗eu Aˬmeˬliˇkaˬ aˬ myah luꞈ pyeuꞈ gʼeh meh. w20.05 4-5 ¶7-8

Iˇ cuꞈ naˇ, yaw gʼahˇ kʼawꞈ pyeuꞈ nya˗awˇ, yaw pyehˆ kʼawꞈ pyeuꞈ nya˗eu uˬ taꞈ, saꞈ kʼawꞈ pyeuꞈ nya˗eu meh. Iˇ cuꞈ yaw pyehˆ jeˬ pyeuꞈ nya˗eu heu naˇ, miˇ tsaˬ tahˬ kʼawˇ nahˇ ma nehˬ˗ehˇ jaˆ kaˬ tsaˬ taˬ˗euˬ miˇ neh meh. Heu taꞈ˗ehˇ ui cuiˆ jiˆ peh leˇ naˇ, iˇ cuꞈ gui˗iˇ jiˇ˗awˇ miˇ tsaˬ tahˬ kʼawˇ lahˇ di dui laˇ˗eu miˇ neh, maˬ dehꞈ maˬ jawˇ nya ni pyeuꞈ laˇ˗eu meh. Heu taꞈ˗ehˇ ui cuiˆ paˇ jaˆ kaˬ˗iˇ naˇ jiˇ, miˇ tsaˬ tahˬ kʼawˇ gʼahˇ leˇ jiˇ˗awˇ iˇ cuꞈ iˇ hoˇ hoˇ ma tiˬ hoˇ loꞈ˗ehˇ pyeuꞈ iˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ miˇ tsaˬ tahˬ kʼawˇ˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ bi jaˆ tsaˬ taˬ˗euˬ miˇ neh, dehꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ dehꞈ nya ni caw ba nehˬ˗eu iˇ cuꞈ cah jawˬ˗eu jeˬ jaˆ˗eu meh. Nahˇ ma naˇ, iˬ ma laˆ shaˆ hawˇ˗eu miˇ tsaˬ˗ahˇ˗euˬ iˇ cuꞈ deuˬ˗ahˇ bi lahˇ laˇ˗awˇ bi gui˗iˇ˗awˇ mˬ dmˇ bi pyeuꞈ leˇ˗eu meh. Nahˇ ma tiˬ kʼoꞈ laꞈ kʼoeˇ, iˇ cuꞈ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ˗euˬ lah lah ma dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ dahˬ˗eu iˇ cuꞈ deuˬ myaˆ maˬ tseˇ bi gui˗iˇ˗eu meh. Iˇ cuꞈ gui˗iˇ˗awˇ mˬ˗ahˇ tseˇ nah ehˇ gʼaˬ ni jawˇ leˇ˗awˇ neh uˬ yehˇ maˬ ngeuˇ naˇ ngehˇ pyeuꞈ˗iˇ˗awˇ yehˇ ka leꞈ˗eu meh. Aˇ nah naˇ iˇ cuꞈ heu iˬ ma laˆ shaˆ hawˇ˗eu kʼaˇ dahˬ kʼaˇ iˇ nya gaˇ yoeˇ ahˇ gʼeh˗awˇ, aˬ yawꞈ yaw oeˇ loꞈ˗ehˇ paˇ cah jawˬ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ heu loꞈ˗ehˇ cah jawˬ˗eu jeˬ heu˗ahˇ beh˗euˬ heu naˇ, miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ iˇ cuꞈ aˬ myah luꞈ bi jaˆ˗eu gʼaˇ duˬ meh. Gaˇ kawˆ heu˗ahˇ haw ngeh, Miˬyehˇ˗aˬ nui gahˇ ahˇ dui dui˗awˇ, baoˬ huiˬ dui dui ngaˇ lehˇ siˬ laˇ˗eu meh.—Baˆ. 36:27, 28. w20.05 22 ¶6

Yeˬsuˇ aˬ dui˗ahˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ za˗eu gʼaˇ duˬ, maˬ tsehˆ leˇ ni guiˬ lahˬ shaˇ lehˇ ehˇ˗eu meh. (Luˇ. 11:9, 13) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ “huiˬ dui dui˗eu baoˬ” biꞈ˗eu gʼaˇ duˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ zmˬ˗eu meh. (2 Gawˇ. 4:7) Miˬyehˇ˗euˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ caw ba˗eu miˇ neh, aˬ dui shaˬ zahˬ hawˇ˗eu lawˬ haw laˇ˗eu yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ˗eu meh. Muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ aˬ dui Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ ngeh caw ba nehˬ laꞈ˗awˇ, aˬ dui˗ahˇ bym laˇ byehˆ laˇ ni caw ba nehˬ laꞈ˗eu uˬ taꞈ, aˬ dui neh za taˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ mˇ byah nya ni jiˇ caw ba nehˬ˗eu meh. Aˬ dui Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ mˇ nya˗eu heu naˇ, aˬ dui nya˗eu baˬ da neh maˬ ngeuˇ˗a, Miˬyehˇ˗euˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ caw ba˗eu miˇ neh meh lehˇ aˬ dui siˬ nya˗eu ma. Aˬ dui muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw nya˗eu tiˬ jeˬ naˇ, aˬ dui˗euˬ nui noeˬ hawˇ˗eu nui ma laꞈ kʼoeˇ maˬ muiˬ˗eu nui kʼahˇ ahˇ ngaˇ laˬ lehˇ siˬ laˇ ni caw ba nehˬ laꞈ lehˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu heu meh. (Ceuˬ. 139:23, 24) Aˬ dui heu loꞈ˗ehˇ shaˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ zmˬ˗awˇ, aˬ dui˗euˬ nui noeˬ hawˇ˗eu nui ma laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu maˬ muiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ mawˇ nya ni caw ba nehˬ laꞈ˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ dui maˬ muiˬ˗eu teu deuˬ˗ahˇ ya mawˇ ngeh, teu˗ahˇ gʼaˬ leˇ˗eu gʼaˬ biꞈ nehˬ laꞈ lehˇ Miˬyehˇ˗euˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ shaˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Aˬ dui toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ, muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ maˬ bi biꞈ ni laˆ tsoeˬ˗eu aˬ geu jeˬ˗ahˇ maˬ kaˬ yahˇ mawꞈ ngaˇ lehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ bi siˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.—Peˇ. 4:30. w20.05 28-29 ¶10-12

Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ laˆ piˇ˗eu heu naˇ, Yeˬsuˇ Ka li˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ Aˬda˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ zmˬ˗eu tehꞈ˗ehˇ maˬ gʼaˬ ni, tsawˇ myahˇ teu˗ahˇ laˆ piˇ˗eu heu neh jiˇ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ mehˬ nehˬ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Paˬliˬsehˇ deuˬ naˇ, tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗aˬ, haiˬ˗eu, maˬ jahˇ nya gaˇ keuˆ ni shaˇ˗eu, tsawˇ haˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ gaˇ mahˇ kaˬ gaˇ jawˇ˗eu, gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu maˬ siˬ nya˗eu Miˬyehˇ lehˇ noeˬ leˇ ni jahˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, Yeˬsuˇ naˇ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗aˬ, gaˇ kahˇ dahˇ˗eu, nui ma mahˇ˗eu, nui gaˬ ahˇ˗eu, iˬ baˇ pyehˬ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ mawˇ leˇ ni jahˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ˗euˬ Aˬda˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ˗ahˇ tiˬ byah tiˬ loꞈ dzaw geuꞈ˗eu heu neh jiˇ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ siˬ nya laˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. (Yoˇ. 14:9) Yeˬsuˇ Ka li loꞈ˗ehˇ duˇ ni aˬ dui jiˇ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ dui siˬ nya˗eu jeˬ dzawˇ nehˬ nya˗awˇ, Miˬyehˇ nui ma aˇ naˆ ni muiˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˇ naˆ ni gaˬ˗eu lehˇ mehˬ nehˬ nya˗eu meh. Aˬ dui teu loꞈ˗ehˇ jahˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ja bu ja doeˇ˗eu teu naˇ maˬ ngeuˇ gaˇ ehˇ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Nymˬ˗mˇ aˬ dui tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ yaw zeu baw laˇ ni caw ba luꞈ˗eu ma. Aˬ dui neh ngehˬ˗awˇ mˇ˗eu jeˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ naˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ bi mawˇ leˇ˗eu meh. Aˬ dui tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ jah bahˬ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ neh doˆ laˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu heu jiˇ, Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ ja bu˗eu jeˬ˗ahˇ neh laˆ piˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. w20.06 6 ¶17-18

Naˬ gaˬ lawˬ muˇ mui˗eu heu jiˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, naˬ gaˬ neh nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ hawˇ˗eu cawˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ tsawˇ haˬ deuˬ yawˬ ha˗euˬ kʼahˬ sehˇ byaˬ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ yawꞈ maꞈ naˬ gaˬ˗ahˇ aˇ baˇ lawˬ muˇ yuˇ daˆ gaˇ mawˇ maˬ loˇ? Teu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu teu naˇ, “Ngaˬ˗ahˇ haw sheˇ” lehˇ ehˇ luꞈ gaˇ duˇ˗eu meh. Tiˬ gʼaˬ na yawˬ ha˗euˬ aˇ baˇ˗ahˇ maˬ ngeuˇ naˇ aˬ cawˬ˗euˬ aˇ baˇ uˬ moˆ jawꞈ dui doeˇ dui dui˗eu dawˬ boꞈ˗eu meh. Teu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu teu naˇ, Ka li zaˬ deuˬ laꞈ kʼoeˇ ya ahˇ˗eu taˬ aw˗eu jeˬ hawˇ˗eu gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ tahˬ poˆ˗ehˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu meh. (1 Beˬ. 3:8) Aˬ dui naˬ gaˬ lawˬ muˇ mui ngeh yawˬ ha˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ naˇ haˬ, ‘Ngaˇ yuˇ daˆ˗eu lehˇ gʼeh˗eu aˇ baˇ, sahˬ boꞈ, biˬdiˬoˬ, heu aˬ cawˬ˗ahˇ ngaˇ kʼahˬ sehˇ jehˆ nga lehˇ noeˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh nga laˬ? Ngaˇ aˬ cawˬ˗ahˇ myaˆ naˆ leˇ ni jahˇ luꞈ nya laˬ?’ Ka li zaˬ deuˬ yawˬ haˇ yawˬ ha kʼahˬ sehˇ jehˆ˗eu maˬ loˬ˗a. Aˬ yawꞈ maꞈ iˬ nah˗euˬ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ laꞈ kʼoeˇ biꞈ taˬ˗euˬ saˇ tiˇ dawˬ˗ahˇ mˇ caw˗eu meh. Taˬ aw˗eu jeˬ heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ yawˬ ha˗euˬ kʼahˬ sehˇ jehˆ˗eu miˇ tsaˬ zaˬ deuˬ loꞈ˗ehˇ maˬ bi gʼeh ni caw ba nehˬ˗eu meh.—1 Yoˇ. 2:16. w20.07 6-7 ¶14-15

Pawˇluˆ Yeˬsuˇ˗euˬ zaˬ lahˇ maˬ pyeuꞈ laˇ ngeh, Yeˬsuˇ˗euˬ mehˬ nah caw teh˗eu deuˬ˗ahˇ kʼehˬ˗eu doeˇ dui dui˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ meh. (Kʼehˇ. 7:58) Ehˇ kʼawꞈ Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ Ka li zaˬ aˇ muˇ deuˬ˗ahˇ maˬ paˇ kʼehˬ ni jahˇ nehˬ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ mˬ kʼoeˇ taˆ neh Pawˇluˆ˗ahˇ dawˬ ngehˬ˗awˇ myaˆ nuiˆ bi behꞈ˗iˇ˗euˬ meh. Teu miˇ neh, Pawˇluˆ aˬ yawꞈ neh kʼehˬ haw˗euˬ deuˬ jawˇ gaˇ caw ba nehˬ laꞈ lehˇ ya tahˬ shaˇ˗iˇ˗euˬ meh. Pawˇluˆ Aˬnaˬniˇ lehˇ kuˇ˗eu zaˬ lahˇ tiˬ gʼaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ myaˆ nuiˆ mawˇ kʼoꞈ laˇ ni caw ba nehˬ ngeh, taˬ aw˗eu laꞈ kʼoeˇ ha geuꞈ˗euˬ meh. (Kʼehˇ. 9:3-9, 17, 18) Aˇ nah naˇ Pawˇluˆ Ka li zaˬ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ tsawˇ myahˇ doˆ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ Daˬmaˬsehˇ meuˬ˗ahˇ iˇ˗eu gaˇ ma˗ahˇ Yeˬsuˇ neh bi mehˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ tiˬ ziˇ maˬ ngehˇ˗a. Pawˇluˆ aˬ myah luꞈ taˬ aw˗awˇ mehˇ nmˇ deuˬ neh caw ba˗euˬ jeˬ˗ahˇ ha geuꞈ˗euˬ meh. Pawˇluˆ “aˬ yawꞈ maꞈ ngaˬ˗ahˇ caw mˇ caw shaˇ nehˬ laꞈ dui dui˗euˬ meh” lehˇ ehˇ˗eu meh.—Sehˇ. 4:10, 11. w20.07 18-19 ¶16-17

Yeˬhawˇbaˬ baoˬ huiˬ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu miˇ neh, tiˬ gʼaˬ neh˗iˬ bi caw ba laˇ˗eu maˬ loˬ˗a. Ehˇ kʼawꞈ Miˬyehˇ aˬ cawˬ˗ahˇ jiˇ gaˇ a nehˬ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Yeˬsuˇ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ Miˇkʼahˬ laꞈ kʼoeˇ sahˬ paˬ bi geuꞈ˗awˇ, 144,000 gʼaˬ˗ahˇ jiˇ ni Yeˬsuˇ nehˬ˗ehˇ bi uˆ lahˇ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ Sahˬpaˬ hawˇ˗eu Piˇ ma Yaw huiˬ gʼaˬ bi geuꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, dzaw nehˬ˗euˬ meh. (Heˬ. 5:8, 9) Kʼoeˇ naˇ, Yeˬsuˇ nehˬ˗ehˇ uˆ lahˇ caw˗eu deuˬ˗ahˇ jiˇ dzaw nehˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ gaˇ kʼaˇ ngeuˇ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ suˬ saˬ˗iˇ˗a. Aˬ yawꞈ maꞈ aˬ yawꞈ neh noeˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ byah nya meh lehˇ nui ma taˬ˗eu meh. (Pah. 5:10) Aˬ cawˬ neh bi caw ba˗eu maˬ loˬ˗eu aˬ dui˗euˬ mˬ taˆ Aˬda aˬ cawˬ˗ahˇ gaˇ a nehˬ naˇ, aˬ dui ngehˬ˗ehˇ dzehˬ a nehˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, nawˇ nymˇ sahˇ aˬ da maˬ ngeuˇ naˇ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ de laˬ? Toˆ˗ehˇ naˇ aˬ cawˬ˗ahˇ gaˇ a nehˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ gaˇ˗ahˇ kʼaˇ ngeuˇ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ suˬ saˬ˗iˇ˗eu heu neh, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ nya˗eu meh. Nawˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ naˇ, gaˇ mˇ byah nya˗eu uˬ taꞈ, aˬ cawˬ˗ahˇ dzaw nehˬ˗eu jeˬ jiˇ pyeuꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ yawˬ ha˗ahˇ nui kʼaˬ tsmˬ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ jiˇ pyeuꞈ˗eu meh.—Yaˇ. 41:10. w20.08 9-10 ¶5-6

Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ byoˆ˗iˇ taˬ˗euˬ yawˇ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi noeˬ mawꞈ˗eu nga? Gaˇ kawˆ heu˗ahˇ Yeˬsuˇ mˇ mehˬ nehˬ yaꞈ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ yawˇ yawˬ mawˇ na luꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ aˇ poeˬ baw meh lehˇ siˬ nya˗eu miˇ neh, “byoˆ˗iˇ˗euˬ yawˇ deuˬ pyeuꞈ˗eu Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ jeuˬ”˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ jawˇ gaˇ gʼoꞈ laˇ ni kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh caw ba nehˬ˗eu meh. (Tehˬ. 15:24) Yeˬsuˇ muiˬ˗eu yawˇ bo˗eu yaw sahˇ pyeuꞈ˗eu miˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ yawˇ tiˬ mawˇ tehꞈ˗ehˇ kʼawꞈ maˬ bi byoˆ˗iˇ˗eu gʼaˇ duˬ, kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh dui dui˗eu meh. (Yoˇ. 6:39) Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ Eˇpeˇsu meuˬ˗ahˇ˗euˬ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ Yeˬsuˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ lehˇ gʼaˬ biꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ “gaˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ mˇ˗awˇ gʼaˬ baˬ˗eu deuˬ˗ahˇ ya caw ba meh. ‘Za˗eu naˆ maˬ tseˇ biꞈ˗eu guiˬ lahˬ huiˬ dzehˬ meh’ lehˇ Sahˬpaˬ Yeˬsuˇ neh ehˇ˗euˬ dawˬ kʼoeˇ dawˬ˗ahˇ noeˬ keuˆ” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Kʼehˇ. 20:17, 35) Heu gaˇ haw ngeh, nymˬ˗mˇ iˬ nah˗euˬ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu gaˇ jaˆ nga lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Saˆpeˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ˗euˬ sheuˬ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu Saˇgʼawˬdawˬ “Ngaˇ Yeˬhawˇbaˬ byoˆ˗iˇ˗euˬ yawˇ˗ahˇ aˇ naˆ ni kʼahˬ lahˇ˗eu lehˇ shaˇ noeˬ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh caw ba nehˬ mawꞈ˗eu nui ma ahˇ laˇ nya. Yeˬhawˇbaˬ yawˇ bo˗eu yaw sahˇ deuˬ˗ahˇ, yawˇ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ bi ngehˬ gʼeh mawꞈ meh lehˇ ngaˇ siˬ nya ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. w20.06 23 ¶15-16

Tiˬ heˇ kʼoꞈ aˇ yamˬ jiˇ leˇ˗awˇ, aˬ dui byah kuꞈ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ laˇ ngeh keuˆ ni Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ nui ma gʼawˬ mahˇ ni dawˬ˗eu meh. Teu ngeh keuˆ ni Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ iˬ baˇ˗ahˇ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ pyehˬ nehˬ˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ dui jiˇ Miˬyehˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬ cawˬ˗euˬ yaw muiˬ jeˬ˗ahˇ ya haw˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ nui ma ya mahˇ nehˬ˗eu meh. Miˇ tsaˬ˗ahˇ beh ngeh, Yeˬsuˇ hawˇ˗eu mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˬ deuˬ laˬ kʼaˬ cehˇ dui dui˗eu meh. Shaˇ noeˬ haw sheˇ, aˬ yawꞈ maꞈ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ, uˬ duˬ tahˬ˗eu uˬ taꞈ, byah kuꞈ˗eu tsawˇ haˬ tehꞈ˗ehˇ byah luꞈ gaˇ ya mawˇ ngeh, aˇ naˆ ni laˬ kʼaˬ cehˇ paˬ nga lehˇ. Ka li nehˬ˗ehˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ uˆ lahˇ˗eu gʼaˇ duˬ, tsawˇ haˬ deuˬ laꞈ kʼoeˇ neh bi tseˇ doˆ˗euˬ deuˬ jiˇ ni yawˬ ha neh leh jeh˗awˇ mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ neh tsawˇ haˬ zaˬ deuˬ, muiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ za luꞈ gaˇ ya mawˇ ngeh, laˬ kʼaˬ cehˇ dui dui˗eu meh. (Pah. 4:4, 9-11; 5:9, 10) Nui ma cawˆ˗eu miˇ myaˆ biˇ doˆ˗eu maˬ ngeuˇ ni, laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu miˇ neh myaˆ biˇ doˆ˗eu, naˇ˗eu gawˇ˗eu jeˬ, noeˬ shaˬ kʼahˬ lahˇ˗eu jeˬ, shiˇ˗eu jeˬ, mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ byoˆ˗iˇ˗eu aˇ yamˬ˗ahˇ dehꞈ luˬ˗eu aˇ baˇ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Teu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui gaˬ, nui gahˇ, nui ma mahˇ˗eu jeˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu gʼaˇ duˬ noeˬ tsehˆ taˬ kaˇ˗euˇ. Toˆ˗ehˇ naˇ, aˬ geu jeˬ lehˇ gʼeh˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ kʼawꞈ, laˬ kʼaˬ cehˇ nya˗eu meh. (Koˆ. 1:2-4) “Shiˇ˗euˬ gaˇ paˇ bi gʼoꞈ dehꞈ laˇ” ma lehˇ Yeˬhawˇbaˬ neh dzaˬ taˬ˗euˬ saˇ jaˇ dawˬ heu˗euˬ gʼaˇ duˬ, aˬ dui guiˬ lahˬ huiˬ dui dui miˇ˗a.—Kʼehˇ. 24:15. w20.08 19 ¶18-19

Jaˇliꞈ heu naˇ, Miˬyehˇ neh nui gaˬ ahˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ biꞈ˗euˬ laꞈ sawˬ pyeuꞈ meh. Aˬ dui˗euˬ mˬ taˆ Aˬda aˬ dui˗ahˇ gaˬ dui dui˗eu miˇ neh, tsawˇ haˬ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu laꞈ kʼoeˇ Jaˇliꞈ bi boꞈ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ Jaˇliꞈ˗ahˇ neh aˬ dui siˬ nya mawꞈ˗eu aˇ yeˇ kʼaˇ huiˬ˗eu naˇ haˬ˗eu jeˬ˗euˬ dawˬ kʼoꞈ biꞈ taˬ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ dui aˬ gaˇ neh oe˗euˬ nga? Aˬ dui aˬ jeˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ dehꞈ˗eu nga? Mehˬ hu paw aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ, naˇ haˬ˗eu jeˬ heu deuˬ˗euˬ dawˬ kʼoꞈ˗ahˇ bi siˬ nya mawꞈ˗eu meh. Teu miˇ neh, aˬ yawꞈ tsawˇ haˬ gʼawˬ mya gʼaˬ˗ahˇ gʼawˬ mya jeˬ˗euˬ dawˬ neh Jaˇliꞈ dawˬ bi yuˇ paˇ˗euˬ meh. Nymˬ˗mˇ iˬ nah Jaˇliꞈ dmˬ lah ni maˬ ehˇ, tiˬ tsehˆ na maˬ ehˇ, 3,000 jeˬ˗euˬ dawˬ dzehˬ ni jahˇ doˆ taˬ˗euˬ meh. Jaˇliꞈ heu naˇ, miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ neh dawˬ kʼaˇ yuˇ paˇ myaˬ dzehˬ˗eu, kʼaˇ biˇ kʼawˬ myaˬ dzehˬ˗eu paˇ dmˬ pyeuꞈ meh. Aˬ dui yawˬ nah na luꞈ Jaˇliꞈ gui˗awˇ Jaˇliꞈ mehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗eu uˬ taꞈ, ya siˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh zmˬ iˇ˗eu heu naˇ, Jaˇliꞈ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Aˬ dui tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ dzawˇ nehˬ˗eu heu jiˇ ni, aˬ dui˗euˬ Miˬyehˇ˗ahˇ guiˬ lahˬ kʼoꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.—Ceuˬ. 1:1-3; Tehˬ. 28:19, 20. w20.05 24-25 ¶15-16

Bawˇlawˇpeh Yeˬlaˬmiˇ shaˬ dui dui˗eu jawˇ duˬ˗ahˇ ya tsaꞈ gaˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ byehˇ mawꞈ gaˇ keuˆ ni nui ma cawˆ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maˬ byehˇ˗aˬ. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, ‘Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ dawˬ kawˬ’ aˬ yawꞈ˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ miˬ dzaˬ˗ahˇ duˇ˗awˇ maˬ dzahˬ tehˬ coeˇ ni ya ngehˬ doˆ leꞈ˗eu miˇ neh meh. (Miˇ. 20:9) Teu gaˇ duˇ ni aˬ dui jiˇ yawˬ nah na luꞈ Jaˇliꞈ˗ahˇ pyehˆ tseˇ˗awˇ gaˇ kawˆ teu˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ naˇ, Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ kawˬ aˬ dui˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ tiˬ byah ni ahˇ laˇ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ naˇ, aˬ dui laˬ kʼaˬ cehˇ dzehˬ laˇ˗awˇ aˬ cawˬ deuˬ aˬ dui neh tsaꞈ gaˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ nui ma ahˇ laˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. (Miˇ. 15:16) Teu miˇ neh, aˬ dui aˬ jeˬ˗euˬ baˬ da neh nui ma cawˆ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ caw ba nehˬ laꞈ lehˇ shaˇ. Toˆ˗ehˇ naˇ aˬ yawꞈ aˬ dui˗euˬ maˬ byah kuꞈ˗eu jeˬ hawˇ˗eu gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ leˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. Aˬ dui naˇ ngeh gawˇ ngeh aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ ngehˬ gʼeh nehˬ laꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ˗ahˇ tsaˬ˗eu nui noeˬ neh haw nya˗awˇ yaw muiˬ paw dzeˇ dzaˬ˗ahˇ noeˬ nya ni jiˇ caw ba nehˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui aˬ jeˬ˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ kʼawꞈ, aˬ dui˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ mˬ taˆ Aˬda Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dzawˇ nehˬ luꞈ˗uˇ. Toˆ˗ehˇ naˇ aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ nui ma cawˆ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ leˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu yaw duˬ baw meh. w20.12 27 ¶20-21

Mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˇ buˇ tiˬ gʼaˬ na mehˬ bawˬ˗ahˇ oe ngeh maˬ ngeuˇ naˇ mehˇ nmˇ nui deuˬ˗ahˇ ya mawˇ dzoeˇ˗eu aˇ yamˬ maˬ jaˆ˗a. Teu miˇ neh aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ mehˬ bawˬ˗ahˇ oe ngeh, lmˇ boˬ ni ha nehˬ˗awˇ aˬ yawꞈ maꞈ nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ˗eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ kʼahˬ lahˇ˗eu lehˇ jiˇ bi siˬ˗eu ma. Aˬ dui Yeˬsuˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ aˇ yamˬ biꞈ˗eu ma. (Luˇ. 10:38-42) Aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ iˇ kahˇ˗ahˇ hawˬ kuˇ dzaˬ˗eu maˬ ngeuˇ naˇ, tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ tiˬ jeˬ na mˇ taꞈ nya meh. Teu ngeh aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gʼaˬ ahˇ leˇ˗eu jeˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ mawꞈ˗eu ma. (Maˆ. 1:11, 12) Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ, Yeˬsuˇ loꞈ˗ehˇ noeˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Yeˬsuˇ maˬ sheuˬ dahˬ dzaˬ ni jawˇ˗eu heu naˇ, tiˬ gʼaˬ na˗euˬ gʼaˇ duˬ yaw awˬ maˬ ngeuˇ˗a lehˇ siˬ nya˗eu meh. Yeˬsuˇ maˇ diˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu jeˬ heu naˇ, sheuˬ dahˬ dzaˬ˗eu maˬ ngeuˇ naˇ zaˬ jawˇ le˗eu heu nehˬ˗ehˇ maˬ taꞈ ni, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ naˬ ba tiꞈ taˬ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu meh lehˇ maˇ jawˆ ni mˇ mawˇ˗euˬ meh. (Luˇ. 11:27, 28; Tehˬ. 19:12) Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ yawˬ ha˗euˬ aˇ yuiꞈ aˬ nyiˇ maˬ ngeuˇ naˇ yawˬ ha˗euˬ aˬ ma loꞈ˗ehˇ ya ngehˬ gʼeh nehˬ˗eu meh. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ bawˬ dzaˬ˗eu aˇ yamˬ maˬ beh mi naˆ˗ehˇ maˬ ehˇ, bawˬ dzaˬ˗eu aˇ yamˬ jiˇ ngeh maˬ ehˇ, mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ˗eu aˇ yamˬ laˆ bawˬ taˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. w20.09 21-23 ¶7-9

Iˇsaˬleˬlaˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ˗euˬ deh ma mˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ uˬ yehˇ jaˆ dahˬ beh laˇ˗eu tseˇ siˬ siˬ heu kaˬ˗ahˇ siˬ yoeˬ shehˬ˗awˇ, uˬ yehˇ jiˇ leˇ yamˬ pyeuꞈ˗eu oeˬ siˬ siˬ heu kaˬ˗ahˇ laˆ luiˆ˗eu meh. Teu miˇ neh sahˬ lahˬ aˇ bawˇ deuˬ huiˬ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ, ba la 6 siˬ ehˇ gʼaˬ ni ga leˇ˗eu meh. (Kuˆ. 4:28) Aˬ dui deh ma mˇ˗eu tsawˇ haˬ˗euˬ nui ma mahˇ˗eu jeˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ luꞈ˗uˇ. Ehˇ kʼawꞈ, heu naˇ yaw awˬ maˬ ngeuˇ˗a. Maˬ byah kuꞈ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ aˬ jeˬ jahˇ˗eu maˬ kaˬ, kawˇ kawˇ ma˗ehˇ za mawꞈ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui tiˬ jeˬ na aˇ siˬ ka siˬ mawꞈ naˇ, aˇ yamˬ ya zmˬ˗awˇ yaw muiˬ˗ehˇ ya haw saˆ˗eu meh. Aˬ dui tiˬ kʼehˬ maˬ taˬ iˇ cuꞈ ya sehˬ˗awˇ miˇ tsaˬ ya cawˆ poˬ˗eu uˬ taꞈ, yaˇ moꞈ lawˬ muˇ ya gʼawˇ dzeh˗eu meh. Zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ ni mˇ˗eu gaˇ jiˇ ni teu loꞈ˗ehˇ ya leh jeh˗eu meh. Aˬ dui Jaˇliꞈ dzaw zaˬ deuˬ˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu yaˇ moꞈ˗ahˇ duˇ˗eu nui ma baw˗eu jeˬ˗ahˇ gʼawˇ dzehˬ nya ni caw ba nehˬ˗eu gʼaˇ duˬ, aˇ yamˬ ya zmˬ˗eu meh. Nui ma gʼawˬ mahˇ ni taˬ˗eu heu naˇ tsawˇ haˬ deuˬ aˬ dui ngehˬ gaˇ maˬ naˇ haˬ ngeh, gʼaˬ maˬ bi baˬ ni caw ba nehˬ laꞈ˗eu meh. Aˬ dui ngehˬ gaˇ naˇ haˬ mawꞈ˗eu deuˬ jawˇ˗awˇ Jaˇliꞈ dzaw mawꞈ˗eu deuˬ paˇ jawˇ kʼawꞈ, aˬ dui nui ma ya mahˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ tehꞈ meh. Aˬ dui Jaˇliꞈ dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ huiˬ laˇ mahˇ laˇ ni maˬ ehˇ, nui jah ahˇ laˇ ni maˬ ehˇ, maˬ ka tiˇ nehˬ nya˗a. Yeˬsuˇ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ kʼawꞈ, tiˬ poˆ na Yeˬsuˇ neh mehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ gʼoˆ shaw leˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˇ yamˬ ya zmˬ meh. (Yoˇ. 14:9) Aˬ dui ka˗awˇ iˇ cuꞈ shehˬ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ kʼawꞈ, bi mehˇ laˇ˗eu gʼaˬ naˇ Miˬyehˇ meh lehˇ maˬ ya ngehˇ˗a.—1 Gawˇ. 3:6. w20.09 11-12 ¶10-11

Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu aˇ tiˆ˗ahˇ bi le keuˆ mawꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ caw ba nehˬ nya˗eu aˇ yeˇ huiˬ˗eu tiˬ jeˬ naˇ, mehˬ bawˬ˗ahˇ oe ni laˆ noeˬ nehˬ˗eu heu meh. Mehˬ bawˬ˗ahˇ taˆ lehˇ oe˗eu dzaw zaˬ deuˬ naˇ, huiˬ laˇ mahˇ laˇ˗eu kawˇ dzehˬ˗eu meh. Jaˇliꞈ mehˬ˗eu tiˬ deuˬ na, dzaw zaˬ deuˬ Jaˇliꞈ dzaw gaˇ neh gʼawˬ mya jeˬ˗ahˇ ya siˬ˗euˬ kʼawꞈ, teu naˇ tiˬ paˆ tehꞈ˗a siˬ. Aˬ yawꞈ maꞈ dzaˇ˗i tiˬ paˆ˗ahˇ za mawꞈ naˇ, mehˬ bawˬ˗ahˇ ya oe meh lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ dui˗euˬ dzaw zaˬ nehˬ˗ehˇ Heˬbyehˇ 10:24, 25-ahˇ gui˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ mehˬ bawˬ˗ahˇ oe naˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ aˬ jeˬ jeˇ za˗eu lehˇ ehˇ nehˬ. Aˬ dui neh bawˬ dzaˬ saˬ saˬ poˆ˗ahˇ neh ya dzaw˗euˬ jeˬ aˇ naˆ ni muiˬ˗eu lehˇ ja nehˬ haw˗awˬ tawˇ. Aˬ dui teu loꞈ˗ehˇ jahˇ naˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ mehˬ bawˬ˗ahˇ oe˗eu lehˇ cawˬ˗eu tehꞈ˗ehˇ cawˬ˗eu naˆ maˬ tseˇ, oe mawꞈ ni laˆ noeˬ nehˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Aˬ yawꞈ mehˬ bawˬ˗ahˇ oe dahˬ beh ngeh, aˬ dui nehˬ˗ehˇ bawˬ dzaˬ˗eu heu naˇ, aˬ yawꞈ neh iˇ haw˗euˬ zahˇ nui deuˬ nehˬ˗ehˇ gm leˇ˗eu naˆ maˬ tseˇ muiˬ dzehˬ nya lehˇ mawˇ leˇ˗eu meh. (1 Gawˇ. 14:24, 25) Dzaw zaˬ deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu aˇ tiˆ˗ahˇ le keuˆ nya ni caw ba nehˬ˗eu yaw muiˬ˗ehˇ dehꞈ˗eu gʼawˬ mya gʼaˬ˗ahˇ ya siˬ nya˗eu meh. w20.10 10-11 ¶14-15

Miˬyehˇ˗euˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ heu naˇ, aˬ dui neh ya gui˗euˬ jeˬ hawˇ˗eu Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ pyehˆ tseˇ˗euˬ jeˬ zmˬ˗iˇ nya ni caw ba nehˬ laꞈ˗eu meh. Ja ceuˬ sahˬ boꞈ boꞈ˗euˬ tiˬ gʼaˬ “Sahˬpaˬ Miˬyehˇ˗oˇ, nawˇ bi mˇ mawꞈ˗eu jeˬ mˇ nya ni, ngaˬ˗ahˇ mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ laꞈ˗awˬ. Nawˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ naˇ haˬ geuꞈ ma. Nawˬ˗ahˇ nui ma gʼawˇ mawˇ a nehˬ nya ni mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ laꞈ˗awˬ” lehˇ boꞈ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ guiˬ lahˬ shaˇ luꞈ˗uˇ. (Ceuˬ. 86:11) Aˬ dui Jaˇliꞈ˗ahˇ pyehˆ tseˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ neh jahˇ doˆ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ gui˗awˇ haw luꞈ˗uˇ. Aˬ dui neh aˇ pyaˇ daˬ taˬ˗euˬ jeˬ naˇ, zaˬ siˬ nui gahˇ gʼawˬ mya ni za˗eu gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ, yawˬ ha neh ya siˬ˗euˬ jeˬ heu maˇ maˇ ni gʼeh˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ jah ziꞈ˗awˇ, zaˬ siˬ nui gahˇ teu dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ zmˬ˗iˇ˗eu heu ma. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ aˬ dui toˆ˗ehˇ jahˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ, aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ jiˇ gʼaˬ ya biꞈ˗eu meh. (Heˬ. 10:24, 25) Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ aˬ dui˗euˬ nymˇ jiˇ loꞈ˗ehˇ duˇ˗eu miˇ neh meh. Aˬ dui bawˬ dzaˬ ngeh nui ma laꞈ kʼoeˇ neh dawˬ kʼoꞈ biꞈ nya˗eu gʼaˇ duˬ hawˇ˗eu yawˬ ha˗ahˇ doˇ˗eu gaˇ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ mˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ, muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ ya shaˇ˗eu meh. Aˬ dui heu loꞈ˗ehˇ jahˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ Zaˬmaˇ˗ahˇ, aˬ dui aˬ yawꞈ nyaꞈ˗euˬ aˇ poeˬ baw˗eu “yawˇ deuˬ”˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (Yoˇ. 21:15-17) Teu miˇ neh huiˬ dui dui˗eu mehˬ˗eu tsoˆ˗eu gʼaˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ neh lehˬ hmˬ nehˬ taˬ˗euˬ yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ neh gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za nya ni leh jeh. w20.10 24-25 ¶15-17

Yeˬsuˇ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ gʼaˬ baˬ luꞈ ngeh aˬ jeˬ jahˇ˗euˬ nga? Yeˬsuˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ gʼaˬ ngeh zaˬ lahˇ tiˬ gʼaˬ na˗ahˇ ‘Taˬ guˆ. Ngaˬ˗euˬ mehˇ nmˇ loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu deuˬ jawˇ gaˇ iˇ˗awˇ [ngaˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ mehˬ] lehˇ ehˇ nehˬ˗iˇ˗awˬ’ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Tehˬ. 28:10) Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ˗ahˇ noeˬ tmˬ luꞈ nga siˬ lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬsuˇ˗ahˇ byehˇ dzeh˗euˬ kʼawꞈ, Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ “ngaˬ˗euˬ mehˇ nmˇ” lehˇ kuˇ luꞈ˗a siˬ. Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ duˇ ni Yeˬsuˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗awˇ maˇ diˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗eu meh. (2 Sahˬ. 13:23) Aˬ dui jiˇ Miˬyehˇ gaˇ maˬ paˇ mˇ ni naˬ leˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ˗awˇ kʼahˬ lahˇ dui dui˗eu ma. Aˬ yawꞈ maꞈ aˬ dui˗euˬ mehˇ nmˇ pyeuꞈ luꞈ˗a siˬ. Aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gaˬ dui dui˗awˇ aˬ yawꞈ maꞈ neh leh jeh˗awˇ mˇ˗euˬ gaˇ hawˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ maˬ ngehˇ. Aˬ yawꞈ maꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ deuˬ na teu loꞈ˗ehˇ yaw myaˬ tseˇ kʼoꞈ mˇ yaꞈ˗euˬ meh. (Heˬ. 6:10) Aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ noeˬ mawˇ dui dui ma. (Luˇ. 15:4-7) Teu miˇ neh Miˬyehˇ gaˇ maˬ paˇ mˇ ni naˬ leˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ mehˬ bawˬ˗ahˇ oe lehˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ nya˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ maꞈ mehˬ bawˬ˗ahˇ oe ngeh, aˬ dui jawˇ paw neh dahˬ beh˗awˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ lmˇ boˬ ni ha nehˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. w20.11 6 ¶14-17

Yaˬkoˆ hawˇ˗eu Yoˇhaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ ma nehˬ˗ehˇ Yeˬsuˇ jawˇ gaˇ laˇ˗awˇ, Yeˬsuˇ biꞈ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ maˬ jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ shaˇ laˇ˗euˬ meh. Teu ngeh Yeˬsuˇ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ˗ahˇ ngaˬ˗euˬ aˇ maˇ paw hawˇ˗eu aˇ caˇ paw nuiˇ˗eu tsawˇ haˬ˗ahˇ mˬ taˆ jawˇ˗eu Aˬda maˬ ngeuˇ naˇ tseˇ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ maˬ jaˆ lehˇ taˆ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Tehˬ. 20:20-23) Heu gaˇ haw ngeh, Yeˬsuˇ yawˬ ha dui dui baw˗eu jeˬ˗ahˇ siˬ nya˗awˇ, nui ma nahˬ yu ni taˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ neh biꞈ˗euˬ aˬ kawˬ˗aˬ taꞈ˗ehˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ mˇ dzehˬ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. (Yoˇ. 12:49) Aˬ dui Yeˬsuˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya˗eu nga? Aˬ dui iˬ nah˗euˬ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ nui noeˬ nui duˬ˗ahˇ mˇ caw˗eu heu neh, Yeˬsuˇ˗euˬ nui ma nahˬ yu ni taˬ˗eu jeˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ nya˗eu meh. Teu miˇ neh tiˬ gʼaˬ na aˬ dui˗ahˇ nui noeˬ nui duˇ shaˇ laˇ ngeh, yawˬ ha˗euˬ nui noeˬ maˬ ya ngehˬ˗a. Jaˇliꞈ hawˇ˗eu aˇ maꞈ aˇ muˇ neh jahˇ doˆ taˬ˗euˬ jeˬ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ deuˬ biꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Aˬ dui toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ yawˬ ha˗euˬ dui dui baw˗eu jeˬ˗ahˇ siˬ nya˗awˇ, baoˬ huiˬ˗eu Miˬyehˇ neh ‘mˇ˗euˬ jeˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ’ meh lehˇ nui ma nahˬ yu ni taˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ ha geuꞈ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.—Pah. 15:3, 4. w20.08 11-12 ¶14-15

Aˬ dui cawˬ tiˬ gʼaˬ na˗ahˇ nui noeˬ nui duˇ ya biꞈ nya lehˇ noeˬ laˇ naˇ, aˬ jeˬ jeˇ gaˇ kawˆ˗ahˇ ya shaˇ noeˬ˗eu nga? Aˬ dui nui noeˬ nui duˇ maˬ biꞈ mi naˆ˗ehˇ yawˬ ha˗ahˇ ‘Ngaˇ “yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ aˇ dzehˬ mˇ dzeuˇ” miˇ˗a loˇ?’ lehˇ ya naˇ haˬ˗eu meh. Yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ aˇ dzehˬ mˇ dzeuˇ˗eu tsawˇ haˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ˗ahˇ maˬ zmˬ ni yawˬ ha˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ zmˬ˗awˇ aˬ cawˬ˗ahˇ daˇ˗eu uˬ taꞈ, gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jiˇ maˬ siˬ nya˗a. Aˬ dui yaw muiˬ˗ehˇ pyehˆ tseˇ gʼaˬ ngeh tiˬ jawˇ cawˬ teu gʼaˬ˗ahˇ maˬ ehˇ nehˬ˗ehˇ maˬ geuꞈ nya nga lehˇ ya mawˇ naˇ, aˬ yawꞈ laˆ paˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu aˬ jeˬ gaˇ kawˆ jaˆ nga lehˇ ehˇ nehˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ aˬ jeˬ noeˬ˗eu lehˇ siˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ naˇ haˬ˗eu jeˬ zmˬ. Aˬ dui toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ, aˬ yawꞈ aˬ jeˬ mˇ bahˬ˗euˬ lehˇ siˬ leˇ ni caw ba nehˬ˗eu yaw awˬ meh. Aˬ dui yawˬ ha neh ngehˬ˗euˬ jeˬ Jaˇliꞈ˗ahˇ neh laˇ˗euˬ lehˇ yaw duˬ ya bi baw˗awˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ daˇ˗eu gʼaˬ naˇ aˬ dui maˬ ngeuˇ˗eu, Yeˬhawˇbaˬ pyeuꞈ meh lehˇ ya noeˬ taˬ˗eu meh. Aˬ dui yawˬ ha˗euˬ cawˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗eu nga lehˇ mawˇ leˇ ni ya caw ba nehˬ˗eu meh. (Maˆ. 14:10) Yawˬ ha˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ maˬ gʼoe ni Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ zaˬ siˬ nui gahˇ˗ahˇ gʼoe. (Dawˬ. 3:5; Tehˬ. 12:20) Aˬ dui tiˬ gʼaˬ paˬ˗ahˇ nui noeˬ nui duˇ biꞈ ngeh, Yeˬsuˇ˗euˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ mˇ nehˬ˗eu loꞈ˗ehˇ aˬ dui˗ahˇ teu loꞈ˗ehˇ mˇ nehˬ˗eu meh.—Koˆ. 2:13. w20.11 21-22 ¶13

Nawˬ˗ahˇ aˬ cawˬ nawˬ˗euˬ jawˬ gʼehˇ˗ahˇ haw˗awˇ, nawˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ daˇ laˇ gaˇ ya leˇ miˇ˗a loˇ? Maˬ ya leˇ˗eu paˬ. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ haˬ loꞈ˗ehˇ haw˗awˇ maˬ daˇ˗eu lehˇ ya siˬ˗euˬ miˇ neh laˬ kʼaˬ cehˇ miˇ˗a. Yaw jeˬ ma jeˬ, Saˬmeuˬlaˆ Yeˬshehˇ˗euˬ aˬ li˗ahˇ haw ngeh, Yeˬhawˇbaˬ haw mawˇ˗eu loꞈ˗ehˇ maˬ haw mawˇ˗a. Yeˬhawˇbaˬ Saˬmeuˬlaˆ˗ahˇ Yeˬshehˇ˗euˬ aˬ li tiˬ gʼaˬ Iˇsaˬleˬlaˆ˗euˬ sahˬ paˬ pyeuꞈ laˇ meh lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ geu gʼaˬ nga? Saˬmeuˬlaˆ aˇdoˆ doˆ saˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu Eˇliˇbaˆ˗ahˇ mawˇ ngeh, “Heu gaˇ Sahˬpaˬ Miˬyehˇ˗euˬ mehˬ shi yawꞈ luꞈ˗eu heu gʼaˬ˗aˬ, aˬ diˇ aˬ maˇ aˬ yawꞈ neh tseˇ doˆ˗euˬ gʼaˬ ngeuˇ˗eu jeˬ nga” lehˇ ehˇ˗eu meh. Haw ngeh Eˇliˇbaˆ sahˬ paˬ˗euˬ aˇgʼehˇ ahˇ˗eu meh. “Ehˇ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ˗ahˇ Sahˬpaˬ Miˬyehˇ ehˇ nehˬ˗eu, ‘Aˬ yawꞈ aˇ gahˬ aˇ goˇ muiˬ˗awˇ aˇgʼehˇ muiˬ gaˇ taˬ haw. Aˬ yawꞈ˗ahˇ ngaˇ tseˇ doˆ˗euˬ maˬ ngeuˇ’” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Aˬ dui aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga? Yeˬhawˇbaˬ “Tsawˇ haˬ zaˬ˗aˬ, laꞈ nyiˇ aˇgʼehˇ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ haw˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, ngaˇ˗aˬ nui ma˗ahˇ haw˗eu ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. (1 Saˬ. 16:1, 6, 7) Aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ mˇ nehˬ shaˇ neh ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. w20.04 14 ¶1; 15 ¶3

Yeˬsuˇ Gaˬliˬlehˇ˗ahˇ le ngeh, yaw nyoeˇ nyoeˇ˗ehˇ jaˆ˗eu lawˬ loeˇ deh yaˇ˗ahˇ neh iˇ tsahˆ˗euˬ gaˇ duˇ˗eu meh. (Yoˇ. 4:3-6) Deh yaˇ heu naˇ oeˬ siˬ ehˇ gʼaˬ ni maˬ gʼeh˗euˬ kʼoeˇ˗aˬ maˬ yehˬ nya gaˇ, Yeˬsuˇ ‘yaw muiˬ paˬ˗ehˇ haw sheˇ, cehˇ myah laˇ˗awˇ yehˬ yamˬ tsaˬ laˇ taˬ˗euˬ meh’ lehˇ ehˇ˗eu miˇ neh aˬ yawꞈ˗euˬ dawˬ teu naˇ zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. (Yoˇ. 4:35, 36) Yeˬsuˇ aˬjeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga? Haw ngeh Yeˬsuˇ cehˇ yehˬ gaˇ maˬ ngeuˇ˗eu tsawˇ haˬ laˆ uiˬ gaˇ ehˇ mawꞈ gaˇ duˇ˗eu meh. Teu jeˬ hu pyeuꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Aˬmyah myah naˇ Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ deuˬ Saˬmaˬliˆ tsawˇ haˬ nehˬ˗ehˇ maˬ taꞈ˗a. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬsuˇ Saˬmaˬliˆ zaˬ miˬ zaˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ˗euˬ meh. Zaˬ miˬ zaˬ teu gʼaˬ jiˇ ha geuꞈ˗euˬ meh. Maˇ diˇ naˇ Yeˬsuˇ “cehˇ myah laˇ˗awˇ yehˬ yamˬ tsaˬ laˇ taˬ˗euˬ meh” lehˇ ehˇ ngeh, teu ngeh zaˬ miˬ zaˬ teu gʼaˬ˗ahˇ neh Yeˬsuˇ˗euˬ gaˇ kawˆ ya gaˬ˗euˬ Saˬmaˬliˆ tsawˇ haˬ deuˬ, Yeˬsuˇ˗euˬ gaˇ kawˆ siˬ nya mawꞈ˗eu miˇ neh Yeˬsuˇ jawˇ gaˇ oe luꞈ˗eu meh. (Yoˇ. 4:9, 39-42) Jaˇliꞈ dawˬ tsuiꞈ puiˇ kʼawˬ˗eu paˇ dmˬ tiˬ dmˬ˗ahˇ “Tsawˇ haˬ teu deuˬ siˬ nya dui dui mawꞈ˗eu teu naˇ . . . yehˬ deˇ laˇ˗euˬ cehˇ yaˇ˗ahˇ duˇ˗eu meh” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. w20.04 8 ¶1-2

Aˬ dui bawˬ dzaˬ ngeh guiˇ deuˆ nya dzehˬ laˇ ni ya dzaw˗eu yehˇ loꞈ˗ehˇ aˬ dui˗ahˇ jiˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ bi bym laˇ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, mehˬ˗eu keu ka deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya zmˬ˗eu lehˇ siˬ nya dzehˬ laˇ˗eu meh. Teu miˇ neh, aˬ dui maˬ bawˬ dzaˬ mi naˆ˗ehˇ yaw muiˬ˗ehˇ ya lehˬ hmˬ˗eu uˬ taꞈ, bawˬ dzaˬ ngeh jiˇ yaw muiˬ˗ehˇ ya naˇ haˬ˗awˇ, bawˬ dzaˬ gʼaˬ ngeh jiˇ aˬ dui neh ya siˬ˗euˬ jeˬ yaw muiˬ˗ehˇ ya zmˬ˗iˇ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ “Yeˬsuˇ Ka li˗euˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu yehˇ tiˬ gʼaˬ” pyeuꞈ laˇ˗eu meh. (2 Tiˆ. 2:3) Kʼoeˇ uˬ taꞈ baoˬ huiˬ˗eu mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ gʼawˬ mya lam gʼaˬ jiˇ aˬ dui˗ahˇ caw ba nehˬ˗eu meh. Shaˇ noeˬ haw sheˇ mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ tiˬ gʼaˬ tehꞈ kʼawꞈ baoˬ aˇ naˆ ni ahˇ˗eu nga lehˇ. (Yaˇ. 37:36) Kʼoeˇ naˇ mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ guiˇ maꞈ maꞈ lah ni naˇ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ aˇ naˆ ni gʼeh paˬ nga. Tsawˇ haˬ maˬ ehˇ, nehꞈ maˬ ehˇ, tiˬ gʼaˬ˗iˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ guiˇ maꞈ˗ahˇ maˬ deuˆ gʼaˬ laˇ nya˗a. Saˇ jaˇ ziꞈ˗eu Saˇ kiˇ tiˬ gʼaˬ tehꞈ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ gm leˇ naˇ muiˇ˗eu deuˬ dawˬ tawˆ luꞈ naˆ maˬ tseˇ gʼaˬ ahˇ dzehˬ˗eu meh. (Daˇ. 6:16) Aˬ dui gaˇ kawˆ heu˗ahˇ nui kʼaˬ tsmˬ nya˗eu meh. Teu miˇ neh, gaˇ mˇ cawˬ deuˬ maˬ ehˇ, dzaw cawˬ deuˬ maˬ ehˇ, yuiꞈ nyiˇ deuˬ maˬ ehˇ, ngehˬ doeˇ mˇ doeˇ laˇ ngeh gaˇ kawˆ heu˗ahˇ noeˬ mawˇ luꞈ˗uˇ. Aˬ dui tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ deuˆ luꞈ˗eu maˬ ngeuˇ. Nymˬ˗mˇ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ dawˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ sheuˬ gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ mˇ caw luꞈ˗eu miˇ neh, aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ caw ba nehˬ˗eu yaw duˬ baw meh. w21.03 29-30 ¶13-14

Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ Iˇsaˬyaˇ 22:13 laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ luꞈ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ leˇ ni leh jeh paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ maˬ leh jeh ni byawˬ gʼa mo gʼa˗eu jeˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ nui ma ahˇ˗eu meh. Nymˬ˗mˇ iˬ nah˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ jiˇ “Ya shiˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ tehꞈ neh˗aˬ, dzaˬ byawˬ dawˇ byawˬ byawˬ kaˇ˗euˇ” lehˇ ehˇ˗eu Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ loꞈ˗ehˇ noeˬ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ shiˇ˗euˬ tsawˇ haˬ˗ahˇ bi gʼoꞈ dehꞈ laˇ meh lehˇ ya siˬ˗euˬ heu naˇ, aˬ dui cawˬ tseˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ya bi taꞈ˗eu meh. Gawˇliˬtu meuˬ˗ahˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ jah˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ maˬ cawˬ ni ya yahˇ˗eu meh. Gaˇ kawˆ heu naˇ nymˬ˗mˇ iˬ nah aˬ dui dzaw geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Mehˬ hu paw˗ahˇ maˬ shaˇ noeˬ ni byawˬ gʼa mo gʼa˗eu jeˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ nui ma ahˇ˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu heu naˇ, tiˬ jeˬ˗iˬ gaˇ dahˇ maˬ tsoeˬ˗a. Aˬ dui heu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu tsawˇ haˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ naˇ, aˬ dui˗euˬ nui noeˬ hawˇ˗eu mˇ jeˬ shaˇ kawˆ˗ahˇ deuˬ laˇ˗eu uˬ taꞈ, Yeˬhawˇbaˬ bye˗eu jeˬ˗ahˇ jiˇ mˇ nya˗eu meh. Teu miˇ neh, Pawˇluˆ aˬ dui˗ahˇ “Yaw tsaˬ yaw dawˇ jawˇ paw gʼoꞈ kʼoꞈ laˇ˗awˇ, iˬ baˇ maˬ mˇ ni byehˇ˗awˬ” lehˇ dawˇ coe ni saˇ tiˇ biꞈ˗eu meh.—1 Gawˇ. 15:33, 34. w20.12 9 ¶3, 5-6

Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ mˬ taˆ hawˇ˗eu miˇ tsaˬ˗ahˇ jaˆ˗eu nymˇ jiˇ˗ahˇ aˬ yawꞈ jeˬ yawꞈ yaw luiˆ luiˆ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi jaˆ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. Uˬ duˬ pyeuꞈ˗eu jeˬ heu naˇ, aˇ yeˇ huiˬ˗eu heu nyiˬ jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu meh. Teu naˇ, uˆ lahˇ˗eu baoˬ zmˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu yawˬ ha˗ahˇ doˇ˗eu jeˬ heu meh. Yeˬhawˇbaˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗euˬ “uˬ duˬ pyeuꞈ”˗awˇ, baoˬ kʼaˇ jaˆ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ deuˬ pyeuꞈ˗eu mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, uˆ lahˇ˗eu baoˬ biꞈ nehˬ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ yawˬ ha neh mˇ˗euˬ jeˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ya dzawˇ nehˬ meh. (Maˆ. 14:10; Peˇ. 3:14, 15) Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ aˇ muˇ˗euˬ uˬ duˬ bi pyeuꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ neh aˬ dui˗ahˇ mˇ nehˬ˗euˬ jeˬ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ya dzawˇ nehˬ˗eu meh. (1 Gawˇ. 15:27) Yeˬhawˇbaˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ deuˬ˗ahˇ jiˇ miˬ zaˬ hawˇ˗eu zaˬ kʼoeˇ taˆ uˆ lahˇ˗eu baoˬ biꞈ nehˬ taˬ˗euˬ meh. Toˆ˗ehˇ naˇ kʼaˬ dzeˇ zaˬ deuˬ muiˬ˗eu nymˇ sahˇ aˬ da aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ nya˗eu nga? Aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ jeˬ bi mˇ mawꞈ˗eu nga lehˇ jeˬ hu ya siˬ nya˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ jeˬ miˇ neh tiˬ gʼaˬ na˗ahˇ uˬ duˬ bi pyeuꞈ˗eu uˬ taꞈ, Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya nga lehˇ jiˇ ya siˬ nya˗eu meh. Gaˇ kawˆ heu aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga? Aˬ yawꞈ nymˇ jiˇ˗euˬ uˬ duˬ pyeuꞈ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu baoˬ biꞈ nehˬ taˬ˗euˬ uˬ taꞈ, baoˬ teu˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ dawˇ lehˇ zmˬ gaˇ noeˬ tmˬ˗eu miˇ neh meh.—Luˇ. 12:48. w21.02 2-3 ¶1-3

Aˬ dui tiˬ jeˬ na˗ahˇ ngehˇ˗eu lehˇ tseˇ˗eu heu neh, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ leh jeh˗awˇ paˇ dzaw geuꞈ nya˗a siˬ. Yaw jeˬ ma jeˬ, Yeˬhawˇbaˬ yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ noeˬ taˬ nya kʼawꞈ, aˬ yawꞈ aˬ dui maˇ diˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ ngeh, iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗eu lehˇ tseˇ˗awˇ, aˬ dui˗euˬ yaw lehˬ˗ahˇ ngehˇ byoˆ nehˬ˗eu meh. (Ceuˬ. 25:7; 130:3, 4) Teu gaˇ duˇ ni Miˬyehˇ aˬ dui˗ahˇ jiˇ, aˬ cawˬ aˬ dui˗ahˇ mˇ bahˬ˗awˇ nui ma cawˆ ngeh, teu loꞈ˗ehˇ bi mˇ nehˬ mawꞈ˗eu meh. (Tehˬ. 6:14; Luˇ. 17:3, 4) Aˬ dui iˇ nmꞈ˗ahˇ zmˬ˗awˇ iˇ nmꞈ biꞈ nehˬ laꞈ˗euˬ yaw sahˇ gʼaˬ˗ahˇ ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ˗eu heu naˇ, laꞈ sawˬ pyeuꞈ˗eu iˇ nmꞈ heu˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Tiˬ gʼaˬ na laꞈ sawˬ heu˗ahˇ yawˬ ha˗euˬ gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ˗awˇ, aˬ jeˬ muiˬ˗eu hawˇ˗eu maˬ muiˬ˗eu lehˇ yawˬ haˇ yawˬ ha zahˇ jahˇ doˆ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ beh˗euˬ miˇ neh, aˬ yawꞈ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ aˬ dui neh jahˇ doˆ˗euˬ zahˇ naˆ maˬ tseˇ muiˬ dzehˬ˗eu yaw duˬ baw meh lehˇ shaˇ noeˬ˗eu tsaˬ meh. (Maˆ. 12:1, 2) Aˬ dui aˬ yawꞈ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ˗ahˇ dehꞈ caw ngeh, aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ laˬ kʼaˬ cehˇ nui saˇ oꞈ˗eu meh. (Yaˇ. 48:18) Aˬ dui yaw dehꞈ dehꞈ˗eu heu naˇ, Beh˗euˬ yaw sahˇ pyeuꞈ˗awˇ mˬ taˆ Aˬda pyeuꞈ˗eu Miˬyehˇ˗ahˇ ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ nui kʼahˇ shiˇ ni mˇ˗eu gʼaˇ duˬ ma.—Dawˬ. 27:11. w20.05 23-24 ¶13-14

Aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gʼoeˇ nya gaˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu nga? Aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya laˇ ngeh aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gʼoˆ shaw nya dzehˬ laˇ˗awˇ gʼoeˇ nya gaˬ nya dzehˬ laˇ˗eu meh. Aˬ dui aˇ kʼoꞈ baˬ da neh maˬ ehˇ, aˬ yawꞈ maꞈ neh dehꞈ laꞈ˗euˬ jeˬ baˬ da neh maˬ ehˇ, mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ ya bi laˆ tsoeˬ laˇ˗a. Noeˬ miˇ˗a siˬ loˇ, Yawˇnaˆshaˬ hawˇ˗eu Daˬbiˇ aˇ kʼoꞈ 30 kʼoꞈ ehˇ gʼaˬ ni kaˇ˗eu kʼawꞈ ni gʼoeˇ˗eu cawˬ pyeuꞈ nya gaˇ. Nymˬ˗mˇ aˬ dui aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ jawˇ˗eu aˬ dui taꞈ˗ehˇ nyiˇ dzehˬ˗eu deuˬ maˬ ehˇ, aˬ dui taꞈ˗ehˇ yuiꞈ dzehˬ˗eu deuˬ maˬ ehˇ, aˬ suˇ gʼaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ nya nga lehˇ shaˇ noeˬ haw. Aˬ dui teu loꞈ˗ehˇ jahˇ naˇ, “Ka li˗ahˇ jah˗eu tsawˇ haˬ cawˬ cawˬ gaˬ”˗eu lehˇ mˇ doˆ laꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (1 Beˬ. 2:17) Aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ nehˬ˗ehˇ tiˬ kawˆ di ni ya gʼoeˇ gaˇ ehˇ mawꞈ nga laˬ? Maˬ, maˬ ngeuˇ˗a. Maˇ diˇ naˇ tiˬ gʼaˬ na ya leˇ˗eu jeˬ aˬ dui nehˬ˗ehˇ duˇ leˇ˗eu miˇ neh, aˬ dui aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ dzehˬ˗eu heu naˇ yaw lehˬ maˬ ngeuˇ˗a. Yeˬsuˇ jiˇ ni gʼaˬ kʼehˇ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ “cawˬ” lehˇ kuˇ kʼawꞈ, Yoˇhaˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ dzehˬ˗eu meh. (Yoˇ. 13:23; 15:15; 20:2) Toˆ˗ehˇ gʼeh kʼawꞈ, Yeˬsuˇ myaˆ pyawˬ huiˬ nyiˇ maˬ tseˇ˗eu uˬ taꞈ, aˬ cawˬ˗ahˇ naˆ maˬ tseˇ Yoˇhaˬ˗ahˇ mˇ muiˬ nehˬ˗eu maˬ ngeuˇ˗a.—Kuˆ. 10:35-40. w21.01 23-24 ¶12-13

Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ Aˬteˬ meuˬ˗ahˇ aˬ cawˬ˗euˬ tsawˇ jeuˬ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ ngeh, Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ˗euˬ uˬ duˬ tahˬ nymˇ laꞈ kʼoeˇ tsaꞈ gaˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ maˬ tsaꞈ gaˬ˗aˬ. Aˬ yawꞈ jawˬ law jawˇ lawˇ haw˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ zahˇ sahˇ kʼoꞈ hawˇ˗eu mˇ jeˬ shaˇ kawˆ˗ahˇ haw˗awˇ, teu gaˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ jah˗eu jeˬ Jaˇliꞈ nehˬ˗ehˇ tsaˬ leˇ˗eu tsahˇ˗ahˇ leh jeh˗awˇ poˆ˗eu meh. (Kʼehˇ. 17:23) Pawˇluˆ Jaˇliꞈ˗ahˇ maˬ siˬ nya˗eu aˬ cawˬ tsawˇ jeuˬ deuˬ˗ahˇ kʼawꞈ, Ka li zaˬ maˬ pyeuꞈ laˇ nya˗a lehˇ maˬ noeˬ˗a. Pawˇluˆ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ yehˬ deˇ laˇ˗euˬ cehˇ yaˇ loꞈ˗ehˇ noeˬ˗awˇ, guiˬ lahˬ dawˬ tsaꞈ gaˬ˗eu jeˬ laˆ paˇ˗eu meh. Aˬ dui jiˇ Pawˇluˆ loꞈ˗ehˇ ya haw doˆ nya˗eu meh. Aˬ dui tsaꞈ gaˬ˗iˇ ngeh, tsaꞈ gaˬ duˬ˗ahˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ aˬ jeˬ˗ahˇ jah˗eu nga lehˇ biˬ siˬ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ haw. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ yawꞈ maꞈ iˇ kahˇ maˬ ngeuˇ naˇ lawˬ liˬ˗ahˇ aˬjeˬ jeˇ lehꞈ myahˬ dawˆ tsoꞈ taˬ˗euˬ nga? Aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ myahˇ, aˬ yawꞈ dm˗eu jeˬ, ngehˬ˗eu jeˬ, aˬ yawꞈ aˬ jeˬ˗euˬ zahˇ˗ahˇ tawˬ luꞈ˗eu lehˇ bi siˬ laꞈ ngaˇ laˬ? lehˇ ya haw˗eu meh. w20.04 9-10 ¶7-8