Tseˇ siˬ ba la

Aˬ dui Yeˬsuˇ˗ahˇ siˬ nya laˇ ngeh, aˬ yawꞈ loꞈ˗ehˇ noeˬ˗awˇ mˇ˗eu leh jeh˗eu meh. Aˬ dui Yeˬsuˇ noeˬ˗eu jeˬ˗ahˇ siˬ nya˗awˇ ngehˬ˗ehˇ dzaw geuꞈ naˇ ngehˬ˗ehˇ, aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ dzehˬ laˇ˗eu meh. Aˬ dui Yeˬsuˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya˗eu nga? Tiˬ kawˆ˗ahˇ haw kaˇ˗euˇ. Yeˬsuˇ yawˬ ha nui kʼahˇ mˇ˗eu jeˬ˗ahˇ naˆ maˬ tseˇ, aˬ cawˬ˗ahˇ caw ba˗eu jeˬ˗ahˇ noeˬ keuˆ˗eu meh. (Tehˬ. 20:28; Maˆ. 15:1-3) Aˬ yawꞈ toˆ˗ehˇ noeˬ˗eu miˇ neh, aˬ cawˬ˗ahˇ iˬbaˇ pyehˬ nehˬ nya˗awˇ lawˇ nehˬ nya˗eu uˬ taꞈ, aˬ cawˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ ngehˬ doeˇ laˇ kʼawꞈ nui ma maˬ pehˇ ni jawˇ nya˗eu meh. (Yoˇ. 1:46, 47) Kʼoeˇ naˇ Yeˬsuˇ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ gaˇ hu aˬ yawꞈ maꞈ neh mˇ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ haw˗awˇ maˬ daˇ˗a. (1 Tiˆ. 1:12-14) Yeˬsuˇ “Naw maꞈ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gaˬ˗eu jeˬ ahˇ naˇ, naw maꞈ ngaˬ˗euˬ zaˬ lahˇ ngaˇ lehˇ tsawˇ haˬ dawˬ tawˆ luꞈ siˬ nya tehꞈ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Yoˇ. 13:35) Aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ “Ngaˇ Yeˬsuˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗awˇ mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ tsaˬ leˇ dzoeˇ leˇ˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh miˇ˗a laˬ?” lehˇ naˇ haˬ luꞈ˗uˇ. w20.04 24 ¶11

Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ ja bu ja doeˇ˗awˇ yehˬ bawˬ sehˇ luˆ˗ehˇ ehˇ˗eu deuˬ tehꞈ˗ehˇ byah˗eu miˇ tsaˬ˗ahˇ jawˇ luꞈ kʼawꞈ, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ Miˬyehˇ˗aˬ, muiˬ meh shawˇ meh, tsaˬ meh dawˇ meh, nui gaˬ ahˇ meh, lehˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ paw pyawˬ˗ahˇ yawꞈ nya meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ uˆ lahˇ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ nya˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu uˆ lahˇ˗eu jeˬ tehꞈ˗ehˇ, kʼaˇ dehꞈ kʼaˇ jawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ hawˇ˗eu laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu jeˬ mˇ nehˬ nya˗eu lehˇ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ siˬ leˇ ni caw ba nehˬ nya˗eu meh. (Ceuˬ. 37:9, 37; 146:5, 6, 10) Aˬ dui Jaˇliꞈ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ gaˇ kawˆ˗ahˇ mehˬ ngeh, Miˬyehˇ boeˬ boeˬ luˆ luˆ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ jaˆ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ ngehˬ keuˆ˗eu ma. Aˬ dui Miˬyehˇ˗euˬ zahˇ dawˬ mehˬ nehˬ˗eu aˇ yeˇ huiˬ kʼawꞈ, aˬ dui˗euˬ aˇ pyaˇ daˬ ma hmˬ naˇ, tsawˇ haˬ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ laˇ ni saˇ jaˇ ziꞈ ni jahˇ˗eu heu pyeuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ muiˬ dui dui˗eu seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ hawˇ˗eu, Yeˬhawˇbaˬ lehˇ kuˇ˗eu Miˬyehˇ heu gʼaˬ naˇ, aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ kʼaˆ kʼaˆ ni ngehˬ keuˆ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. (Yaˇ. 63:7) Aˬ dui toˆ˗ehˇ mehˬ naˇ, nymˬ˗mˇ aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ laˇ ni maˬ ehˇ, aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ mawꞈ˗eu miˇ neh aˬ yawꞈ˗euˬ ehˇ dawˬ naˇ haˬ ni maˬ ehˇ, caw ba luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. w20.06 6 ¶16; 7 ¶19

Tsawˇ haˬ˗euˬ iˇ nmꞈ zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ noeˬ doˆ mˇ doˆ taˬ˗euˬ meh. Shaˇ noeˬ haw sheˇ, aˬ dui aˬ ma˗euˬ uˬ maˆ laꞈ kʼoeˇ uˇ luꞈ ngeh, aˬ dui˗euˬ iˇ nmꞈ aˇ yaˇ kʼaˇ shaˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ huiˬ laˇ mahˇ laˇ˗awˇ, naˬ liˬ yawˬ peuˬ na luꞈ˗ahˇ iˇ nmꞈ˗euˬ sehˇ˗oˬ yaw myaˬ heˇ sehˇ˗oˬ tsoꞈ doˆ laˇ˗eu meh. Pyehˆ tseˇ˗eu deuˬ huiˬ loˆ laˇ˗euˬ deuˬ˗euˬ iˇ nmꞈ˗ahˇ niˇ˗uˇlawˬ lehˇ kuˇ˗eu bi siˬ˗eu aˇ caˆ˗euˬ sehˇ˗oˬ, aˇ seh lam sehˇ˗oˬ dawˬ peh ahˇ nga lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ dui sehˇ˗oˬ heu deuˬ˗ahˇ laˆ uiˬ˗awˇ saˆ haw naˇ, tiˬ jawꞈ˗i ehˇ gʼaˬ ni kah˗eu meh. Aˬ dui iˇ nmꞈ˗euˬ zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu tiˬ jeˬ naˇ, aˬ dui dawˬ tiˬ dawˬ ngehˬ doˆ leꞈ ngeh, aˬ dui˗euˬ iˇ nmꞈ mehˬ laˇ, kawˬ lahˇ, kʼaˬ meh, mehˬ gʼoꞈ, kʼahˬ heu deuˬ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ shaˬ jiˇ shaˬ jehꞈ 100 jehꞈ ehˇ gʼaˬ ni˗euˬ luˆ˗eu laˆ˗eu jeˬ˗ahˇ ya nyehꞈ tehˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ, aˬ dui dawˬ ngehˬ lawˆ nya˗eu gʼaˇ duˬ, shaˬ jiˇ shaˬ jehꞈ heu deuˬ aˇ yamˬ ya luˆ tsaˬ˗eu meh. 2019 kʼoꞈ˗ahˇ pyehˆ tseˇ˗eu deuˬ, dehꞈ leꞈ˗euˬ zaˬ nahˬ, dawˬ aˬ yawꞈ dawˬ yawꞈ˗ahˇ gʼoˆ siˬ nya nga lehˇ ehˇ˗eu meh. Heu poˆ pyehˆ tseˇ doˆ laꞈ˗euˬ jeˬ heu hmˬ naˇ, tsawˇ haˬ za dehꞈ le ngeh neh gʼoˆ siˬ nya˗awˇ, dawˬ dzaw nya˗eu jeˬ dehꞈ ahˇ le ngaˬ lehˇ nui deuˬ neh pyehˆ tseˇ doˆ laꞈ˗euˬ jeˬ nehˬ˗ehˇ jiˇ tsaˬ˗eu meh. Heu gaˇ haw ngeh, aˬ dui˗euˬ ngehˬ nya˗eu jeˬ heu naˇ, Miˬyehˇ neh biꞈ˗euˬ laꞈ sawˬ pyeuꞈ nga lehˇ maˇ jawˆ ni siˬ laˇ˗eu meh. w20.05 22-23 ¶8-9

Aˬbyaˬhaˬ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ saˇ lehˆ ni ya dehꞈ˗eu Uˇlaˆ meuˬ˗ahˇ neh doˆ˗iˇ˗euˬ meh. Aˬ jeˬ miˇ neh? Aˬ yawꞈ “mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ ziꞈ˗eu meuˬ˗ahˇ” dawˬ˗eu miˇ neh meh. (Heˬ. 11:8-10, 16) Aˬbyaˬhaˬ neh dawˬ˗euˬ meuˬ heu naˇ, Miˬyehˇ˗euˬ Miˇkʼahˬ pyeuꞈ meh. Miˇkʼahˬ teu˗ahˇ Yeˬsuˇ Ka li Sahˬpaˬ geuꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ uˆ lahˇ˗eu tseˇ doˆ taˬ˗euˬ Ka li zaˬ 144,000 gʼaˬ jiˇ jawˇ˗eu meh. Pawˇluˆ Miˇkʼahˬ heu kʼahˬ˗ahˇ ‘dehꞈ luꞈ˗eu Miˬyehˇ˗euˬ meuˬ mˬ taˆ˗euˬ Yeˬluˇsaˬlehˬ meuˬ’ lehˇ kuˇ˗eu meh. (Heˬ. 12:22; Pah. 5:8-10; 14:1) Yeˬsuˇ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ Miˬyehˇ˗euˬ Miˇkʼahˬ heu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ guiˬ lahˬ shaˇ lehˇ mehˬ˗awˇ, Miˬyehˇ nui kʼahˇ shiˇ˗eu jeˬ mˬ kʼoeˇ taˆ mˇ byah˗euˬ loꞈ˗ehˇ, miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ mˇ byah˗eu gʼaˇ duˬ, Miˇkʼahˬ teu keuˆ le luꞈ˗uˇ lehˇ shaˇ lehˇ jiˇ mehˬ˗eu meh. (Tehˬ. 6:10) Aˬbyaˬhaˬ Miˬyehˇ˗euˬ Miˇkʼahˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ yawˬ jeˬ na luꞈ duꞈ yawˇ ni siˬ nya jiˇ ngaˇ laˬ? Maˬ, maˬ siˬ nya˗a. Gaˇ kawˆ heu naˇ yaw myaˬ yaˇ kʼoꞈ “zaꞈ taˬ˗euˬ jeˬ” pyeuꞈ meh. (Peˇ. 1:8-10; Sehˇ. 1:26, 27) Ehˇ kʼawꞈ, Aˬbyaˬhaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ deuˬ uˆ deuˬ tiˬ gʼaˬ na sahˬ paˬ ya geuꞈ meh lehˇ siˬ nya˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ gaˇ kawˆ heu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ miˇ neh meh.—Beh. 17:1, 2, 6. w20.08 2-3 ¶2-4

Miˬyehˇ˗ahˇ puiˬ˗eu deuˬ neh mehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ laꞈ maˬ ya daˬ˗a. Ka li zaˬ aˇ muˇ lehˇ jaˆ laˇ˗euˬ taꞈ naˇ, Saˬdaˬ jaˬ myawꞈ mehˇ shuiˇ deuˬ˗ahˇ zmˬ˗awˇ, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ˗euˬ jah˗eu jeˬ gʼaˬ bi baˬ˗iˇ˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh˗eu meh. Teu miˇ neh, aˬ dui yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ hawˇ˗eu jaˬ myawꞈ myawꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ ya tseˇ paˆ nya meh. Muiˇ˗eu deuˬ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ jah˗eu jeˬ hawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ laˆ cawˆ˗eu gʼaˇ duˬ, iˇteuꞈnehꞈ paw neh maˬ ehˇ, soˇsho miˇdiˬ˗yaˬ paw neh maˬ ehˇ, aˬ dui˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ ngeuˇ˗eu jeˬ˗ehˇ pyehˬ kʼawˬ˗eu meh. Jaˬ myawꞈ mehˇ shuiˇ dawˬ teu deuˬ˗ahˇ maˬ ya jah˗a. Teu naˇ Saˬdaˬ˗ahˇ neh laˇ˗euˬ jeˬ pyeuꞈ meh. (1 Yoˇ. 4:1, 6; Pah. 12:9) Aˬ dui Saˬdaˬ deuˆ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ neh dzeuˇ˗iˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ, Yeˬsuˇ˗ahˇ ya jah˗awˇ Miˬyehˇ aˬ yawꞈ neh noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ mˇ byah˗eu gʼaˇ duˬ, Yeˬsuˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ jiˇ ya jah˗eu meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, aˬ dui nymˬ˗mˇ iˬ nah Yeˬhawˇbaˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗awˇ noeˬ dahˇ doe˗eu zaˬ kʼaˆ deuˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ zmˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ˗ahˇ bi sheuˬ gʼeh meh lehˇ jiˇ ya jah˗eu meh. (Tehˬ. 24:45-47) Aˬ dui˗euˬ jah˗eu jeˬ ziꞈ dah ni bi gʼeh˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ myah luꞈ Jaˇliꞈ ya dzaw˗eu meh. Aˬ dui teu loꞈ˗ehˇ jahˇ naˇ, aˬ dui˗euˬ jah˗eu jeˬ duˬ ciˇ naꞈ leˇ taˬ˗euˬ aˇ bawˇ˗ahˇ duˇ˗eu meh. Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ iˬ nah˗euˬ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ sahˬ boꞈ boꞈ ngeh, teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. w20.07 23-24 ¶11-12

Aˬ dui maˬ byah kuꞈ˗eu miˇ neh, aˬ cawˬ˗ahˇ kʼoeˇ taˆ paw tehꞈ˗ehˇ haw˗awˇ daˇ˗eu meh. (Yoˇ. 7:24) Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui myaˆ nuiˆ neh tehꞈ˗ehˇ haw˗awˇ tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ siˬ duˬ nya˗a. Yaw jeˬ ma jeˬ, nya dui dui˗eu saˬ laˬ gʼoˬ kʼawꞈ, naˇ˗eu deuˬ˗ahˇ haw˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ aˬ jeˬ gʼeh˗eu lehˇ maˬ ehˇ duˬ nya˗a. Yaw muiˬ˗ehˇ naˇ haˬ˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ naˇ˗eu gʼaˬ aˬ jeˬ jeˇ pyeuꞈ haw˗awˇ, nymˬ˗mˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh luꞈ˗eu, aˬ geu jeˬ lehˇ naˇ luꞈ˗eu, lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Tiˬ poˆ na saˬ laˬ gʼoˬ deuˬ naˇ˗eu gʼaˬ˗euˬ laꞈ kʼoeˇ paw aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu lehˇ ya siˬ˗eu gʼaˇ duˬ, ehˇsaꞈ˗le ya deh laˇ˗eu jiˇ jaˆ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ maˬ jahˇ naˇ, naˇ gawˇ ehˇ bahˬ laˇ nya˗eu meh. Teu gaˇ duˇ ni aˬ dui jiˇ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ kʼoeˇ taˆ paw tehꞈ˗ehˇ haw naˇ, aˬ yawꞈ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ maˬ siˬ duˬ nya˗a. Teu miˇ neh laꞈ kʼoeˇ paw naꞈ suiˇ ni ya haw ahˇ gʼeh˗eu meh. Aˬ dui tsawˇ haˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ maˬ siˬ nya˗eu nmˇ ngeuˇ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh nya meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ ngehˬ gaˇ naˇ haˬ nehˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ neh dehꞈ laꞈ˗euˬ jeˬ hawˇ˗eu pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ jiˇ noeˬ keuˆ nehˬ˗eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu meh. w20.04 14-15 ¶1-3

Aˬ dui taˬ aw˗eu jeˬ bi huiˬ bi mahˇ laˇ˗eu loˬ meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, nui ma huiˬ˗eu tsawˇ haˬ ‘tsaˬ tsaˬ ni tehꞈ˗ehˇ maˬ noeˬ nya˗eu’ miˇ neh meh. Nui ma huiˬ˗eu deuˬ naˇ, tsawˇ pyehˇ pyehˇ˗eu uˬ taꞈ, yawˬ ha˗euˬ gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ˗euˬ noeˬ jeˬ noeˬ kawˆ hawˇ˗eu mˇ jeˬ shaˇ kawˆ teu naˇ, yawˬ ha˗ahˇ maˬ ehˇ, aˬ cawˬ˗ahˇ maˬ ehˇ deuˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ nui noeˬ maˬ beˬ paˇ naˇ, Saˬdaˬ neh aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui ma˗ahˇ ‘yaw zahˇ laꞈ kʼoeˇ bi piˬ lahˇ˗awˇ,’ nui ma bi tsah ˇ pyawˇ˗eu meh. (2 Gawˇ. 4:4; 11:3) Taˬ aw˗eu deuˬ naˇ yawˬ ha˗ahˇ tsaˬ tsaˬ ni tehꞈ˗ehˇ noeˬ˗eu uˬ taꞈ, aˬ cawˬ yawˬ ha naˆ maˬ tseˇ maˬ gaˇ dzehˬ meh lehˇ noeˬ˗eu meh. (Piˆ. 2:3) Kʼoeˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ “nui ma huiˬ˗eu mahˇ˗eu deuˬ˗ahˇ Miˬyehˇ muiˇ˗awˇ, nui nahˬ nui yu ahˇ˗eu deuˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ nehˬ˗eu meh” lehˇ siˬ nya˗eu meh. (1 Beˬ. 5:5) Yawˬ ha˗ahˇ tsaˬ tsaˬ ni tehꞈ˗ehˇ noeˬ˗eu deuˬ naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ maˬ muiˇ mawꞈ˗a. Aˬ dui aˬ myah luꞈ nui nahˬ nui yu ahˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ taˬ aw nya˗eu gʼaˇ duˬ, ‘nui ma yaw oeˇ hawˇ˗eu mˇ˗eu shaˇ˗eu yaw oeˇ jeˬ˗ahˇ ya lehˆ dzeh’˗awˇ ‘nui ma yaw shuiꞈ˗ahˇ ya dm paˇ’˗eu meh lehˇ ehˇ˗eu Jaˇliꞈ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ ya mˇ caw˗eu meh. Aˬ dui Yeˬsuˇ neh dehꞈ mehˬ yaꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ya pyehˆ tseˇ˗awˇ, kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh ya dzaw geuꞈ˗eu meh.—Sehˇ. 3:9, 10; 1 Beˬ. 2:21. w20.07 7 ¶16-17

Aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ ya pyeuꞈ˗eu heu naˇ, zawˇ˗ehˇ muiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Aˬ dui laˬ kʼaˬ cehˇ˗awˇ nui saˇ oꞈ˗eu aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu ma. Nawˇ tawˇ neh aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ za taˬ de? Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ aˇ muˇ˗ahˇ gʼawˇ mawˇ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ taˬ˗awˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ naˇ gʼawˇ mawˇ˗euˬ aˇ sehˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ taˬ˗euˬ meh. (Maˆ. 12:4-8; 1 Gawˇ. 12:12-27; Peˇ. 4:16) Pawˇluˆ˗euˬ yaw jeˬ ma jeˬ˗ahˇ neh ya siˬ˗eu tiˬ jeˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ jawˇ˗eu aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ aˇ yeˇ huiˬ˗eu jawˇ duˬ jaˆ˗eu heu meh. Pawˇluˆ aˬ yawꞈ˗euˬ yaw jeˬ ma jeˬ˗ahˇ “Aˬ dui˗euˬ gʼawˇ mawˇ˗ahˇ aˇ sehˇ gʼawˬ mya ni tsoꞈ˗eu meh. Aˇ sehˇ kʼoeˇ deuˬ yawˬ ha yawˬ gaˇ tawˬ luꞈ˗eu meh. Kʼoeˇ gaˇ duˇ ni, aˬ dui˗aˬ, maˬ duˇ leˇ˗eu tsawˇ haˬ gʼawˬ mya jeˬ pyeuꞈ˗eu kʼawꞈ, Ka li nehˬ˗ehˇ taꞈ luꞈ˗eu gʼawˇ mawˇ tiˬ mawˇ tehꞈ˗ehˇ pyeuꞈ˗awˇ, gʼawˇ mawˇ tiˬ mawˇ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ maˬ duˇ leˇ˗eu aˇ sehˇ gʼawˬ mya jeˬ tsoꞈ tawꞈ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, aˬ dui tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ tsoꞈ tawꞈ taˬ˗euˬ ma” lehˇ ehˇ˗awˇ dahˬ beh taˬ˗euˬ meh. (Maˆ. 12:4, 5) Pawˇluˆ aˬ jeˬ ehˇ mawꞈ˗eu nga? Aˬ dui aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gaˇ maˬ duˇ leˇ kʼawꞈ, yawˬ gʼaˬ na luꞈ aˇ poeˬ bawˬ˗eu meh. w20.08 20 ¶1-2; 21 ¶4

Aˬ da aˬ ma pyeuꞈ˗eu deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui ma nahˬ yu ni gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya˗eu nga? Tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ zaˬ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ nya lehˇ naˇ haˬ˗awˇ, gʼeh nya naˇ mˇ caw nehˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ jiˇ ni aˬ yawꞈ neh noeˬ tsehˆ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ naˇ haˬ tseˇ laˇ ngeh, nui ma gʼawˬ mahˇ ni taˬ nehˬ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ Sawˇdoˬ meuˬ hawˇ˗eu Gawˇmawˇlaˆ meuˬ˗ahˇ laˆ cawˆ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ Aˬbyaˬhaˬ kʼahˬ lahˇ˗eu miˇ neh, naˇ haˬ tseˇ gaˇ nui ma gʼawˬ mahˇ ni naˇ haˬ nehˬ˗euˬ meh. (Beh. 18:22-33) Aˬbyaˬhaˬ˗euˬ miˬ zaˬ Saˬlaˇ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ neh mˇ nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ kʼawꞈ zaˬ bi tsehˆ leˇ ma lehˇ Yeˬhawˇbaˬ saˇ jaˇ dzaˬ nehˬ ngeh, Saˬlaˇ uiˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ nui ma maˬ pehˇ˗eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ˗ahˇ paˇ taˬ huiˬ nehˬ˗euˬ meh. (Beh. 18:10-14) Aˬ da aˬ ma hawˇ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga? Zaˬ maˬ ehˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ maˬ ehˇ, nawˬ neh noeˬ tsehˆ˗euˬ jeˬ˗ahˇ nui ma maˬ tsaˬ naˇ, nawˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ de? Naw maꞈ˗euˬ nui noeˬ maˬ tsaˬ˗a, ngaˬ˗euˬ nui noeˬ tsaˬ ma lehˇ ehˇ˗eu leh jeh de laˬ? Maˬ ngeuˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ gʼoˆ shaw nehˬ˗eu leh jeh de laˬ? Uˆ lahˇ˗eu baoˬ jaˆ˗eu deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ naˇ, nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, gaˇ dahˇ tsoeˬ dui dui˗eu meh. w20.08 10 ¶7-9

Aˬ dui Pawˇluˆ˗ahˇ aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga? Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ gm laˇ ngeh, aˬ dui˗euˬ nui jah nahˬ jawˆ ni gʼeh˗eu uˬ taꞈ, dzaw paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ jiˇ gʼawˬ mya ni jaˆ luꞈ˗a siˬ lehˇ ya ha geuꞈ˗awˇ, aˬ cawˬ neh caw ba nehˬ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ ya ha geuꞈ˗eu meh. (1 Gawˇ. 3:1, 2) Nymˬ˗mˇ tawˇ neh, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu gʼawˬ mya kʼoꞈ byah laˇ˗awˇ tsaˬ tsaˬ ni noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ miˇ neh, aˇ nah hawˇ˗eu mehˇ nmˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ deuˬ neh caw ba˗eu jeˬ˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ ha geuꞈ mawꞈ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ myah myah naˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ zmˬ˗awˇ aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ bi biꞈ˗eu meh. (Maˆ. 1:11, 12) Teu miˇ neh aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ za mawꞈ naˇ, mehˇ nmˇ deuˬ neh caw ba nehˬ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ ya ha geuꞈ˗eu meh. Mˇ byah nya˗eu jeˬ heu naˇ, yawˬ ha˗euˬ gʼaˬ, zaˬ siˬ nui gahˇ, pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ, dehꞈ yaꞈ pyeuꞈ yaꞈ˗euˬ jeˬ, heu deuˬ nehˬ˗ehˇ maˬ taꞈ ni, taˬ aw˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼoe˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu meh. Aˬ dui jiˇ (1) Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼoe˗eu (2) Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ neh dzaw geuꞈ˗eu (3) mehˇ nmˇ deuˬ neh caw ba˗eu jeˬ˗ahˇ ha geuꞈ˗eu heu deuˬ neh, mehˬ shi paw cah daˆ leꞈ nya˗eu meh. Toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ, aˬ dui gʼaˬ aˇ naˆ ni baˬ luꞈ nya lehˇ noeˬ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ bi kʼaˆ laˇ˗eu meh. w20.07 14 ¶2; 19 ¶18-19

Aˬ dui Saˇ kiˇ maˬ ngeuˇ˗eu yuiꞈ nyiˇ deuˬ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ ngeh, nui ma gʼawˬ mahˇ ni taˬ˗eu yaw shaˬ nya lehˇ noeˬ laˇ nya˗eu meh. Toˆ˗ehˇ gʼeh naˇ “ciˬ cuˇ jawˇ yamˬ baw˗eu loꞈ˗ehˇ, dawˬ ja ja˗eu yamˬ baw˗eu meh” lehˇ ehˇ˗eu Dawˬtsoˆ 3:1, 7-ahˇ˗euˬ Jaˇliꞈ zahˇ aˬ dui˗ahˇ caw ba nya meh. Aˬ dui yaw muiˬ˗ehˇ dehꞈ˗eu baˬ da neh yuiꞈ nyiˇ deuˬ aˬ dui ngehˬ gaˇ naˇ haˬ laˇ nya kʼawꞈ, aˬ dui kʼaˇ yehꞈ laˇ ngeh aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ ya ja nehˬ meh. (1 Beˬ. 3:1, 2) Aˬ dui leh jeh˗eu laꞈ kʼoeˇ tsaꞈ gaˬ˗awˇ mehˬ ngeh, aˬ cawˬ deuˬ˗ahˇ nui ma ya mahˇ nehˬ˗eu loꞈ˗ehˇ, aˬ dui˗euˬ yuiꞈ nyiˇ deuˬ˗ahˇ jiˇ ya mahˇ nehˬ meh. Aˬ dui Jaˇliꞈ saˇ ka hawˇ˗eu nymˬ˗mˇ iˬ nah˗euˬ Miˬyehˇ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ neh nui ma gʼawˬ mahˇ ni taˬ˗eu jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu meh. Haˬbaˬkuˆ yaw haiˬ yaw doeˇ jeˬ˗ahˇ kawˇ ma˗ehˇ bi byoˆ iˇ mawꞈ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ “nymˇ goˇ uˬ du ngaˇ loꞈ” ma lehˇ ehˇ gaˇ haw ngeh, aˬ yawꞈ nui ma gʼawˬ mahˇ ni taˬ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. (Haˬ. 2:1) Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ aˬ yawꞈ˗ahˇ doˇ˗eu gaˇ˗ahˇ mˇ luiˆ mawꞈ˗awˇ mˬ kʼoeˇ taˆ laꞈ sawˬ za mawꞈ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ nui ma gʼawˬ mahˇ ni taˬ˗awˇ, “Miˬyehˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ gaˇ kawˆ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ” tsaꞈ daˬ daˆ leꞈ˗euˬ meh.—Kʼehˇ. 20:24. w20.09 12 ¶12-14

Yeˬsuˇ Yeˬhawˇbaˬ jiˇ naˇ baoˬ kʼaˇ huiˬ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ yawˬ ha˗ahˇ aˇ dzehˬ dzeuˇ ni maˬ noeˬ huiˬ˗a. Yeˬsuˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ taˬ aw naˇ, tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gaˬ dzehˬ laˇ˗awˇ, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ maˇ diˇ deuˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. (Luˇ. 9:48; Yoˇ. 13:35) Nawˬ˗ahˇ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ gaˇ kawˆ tiˬ jeˬ na jaˆ luꞈ kʼawꞈ, sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ yaw muiˬ muiˬ˗ehˇ maˬ jahˇ nga lehˇ noeˬ laˇ naˇ tawˇ neh? Nawˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ toˇ ngeh to˗aˬ, sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu heu neh taˬ aw˗eu jeˬ mˇ mawˇ nya˗eu meh. (Heˬ. 13:17) Teu loꞈ˗ehˇ jahˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ ‘Gaˇ kawˆ teu naˇ maˇ diˇ teu naˆ naˆ˗ehˇ huiˬ˗eu nga laˬ? Nymˬ˗mˇ mi naˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu nga laˬ? Teu naˇ ngaˬ˗euˬ gaˇ nga laˬ? Maˇ diˇ naˇ ngaˇ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ mehˬ bawˬ bi gm mawꞈ˗eu miˇ neh nya laˬ? Maˬ ngeuˇ naˇ seˬ leˬ kʼahˬ sehˇ za mawꞈ˗eu miˇ neh nya laˬ?’ lehˇ naˇ haˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ mehˬ shi taˬ aw˗eu heu naˇ, nya˗eu jeˬ naˆ maˬ tseˇ aˇ poeˬ baw˗awˇ, mehˬ bawˬ gm˗eu jeˬ heu naˇ, mˇ doˆ shaˇ doˆ laꞈ˗euˬ jeˬ naˆ maˬ tseˇ aˇ poeˬ baw dzehˬ˗eu meh. Teu miˇ neh taˬ aw˗awˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ ya mˇ˗eu meh. Aˬ dui toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ mehˬ bawˬ gm dzehˬ laˇ˗eu meh.—Peˇ. 4:2, 3. w20.07 4-5 ¶9-11

Yeˬsuˇ “yawˬ ha kʼaˇ jaˆ˗eu jeˬ yuˇ doˆ˗awˇ” aˬ yawꞈ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu meh. (Luˇ. 8:1-3) Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ bi mˇ˗euˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ ni, aˇ yeˇ huiˬ˗eu yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ jiˇ pah mehˬ nehˬ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ ya shiˇ˗awˇ ya gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu gaˇ kawˆ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Luˇ. 24:5-8) Kʼoeˇ naˇ, Yeˬsuˇ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ˗ahˇ caw ba˗euˬ loꞈ˗ehˇ, zaˬ miˬ aˬ buˇ teu deuˬ˗ahˇ mehˬ hu paw ya tahˬ puˬ˗eu lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ ni jiˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ lehˬ hmˬ nehˬ˗euˬ meh. (Kuˆ. 9:30-32; 10:32-34) Shaˇ noeˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu tiˬ jeˬ naˇ, Yeˬsuˇ bi nyehꞈ ngeh gʼaˬ kʼehˇ deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ byehˇ dzeh jiˇ kʼawꞈ, Yeˬsuˇ zeuˇ liˬ kʼoeˇ taˆ bi taꞈ tehˬ ngeh, aˬ yawꞈ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ na aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ jawˇ luꞈ˗a siˬ. (Tehˬ. 26:56; Kuˆ. 15:40, 41) Yeˬsuˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ gaˇ ya mawˇ˗euˬ dahˬ beh˗eu deuˬ naˇ, Miˬyehˇ˗ahˇ yaw zeu baw˗eu zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ pyeuꞈ meh. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ yawꞈ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ˗ahˇ bi ehˇ nehˬ˗iˇ˗euˬ meh. (Tehˬ. 28:5, 9, 10) A.D. 33 Beˬdeˬgoˇdeˬ aˇ nah˗ahˇ Miˬyehˇ˗euˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ za˗euˬ zaˬ miˬ aˬ buˇ gʼawˬ mya gʼaˬ jawˇ gaˇ duˇ˗awˇ, teu gaˇ jawˇ˗eu yawˬ gʼaˬ na luꞈ aˬ cawˬ˗euˬ tsawˇ jeuˬ˗euˬ dawˬ ngehˬ nya laˇ˗awˇ, “Miˬyehˇ neh mˇ˗euˬ huiˬ˗eu gaˇ deuˬ” nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu gaˇ kawˆ aˬ cawˬ˗ahˇ ya ehˇ nehˬ˗euˬ meh.—Kʼehˇ. 1:14; 2:2-4, 11. w20.09 23 ¶11-12

Zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ ni mˇ˗eu gaˇ heu naˇ, dehꞈ ziˇ˗ahˇ caw ba˗eu gaˇ pyeuꞈ meh. Aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ siˬ nya˗eu nga? Yeˬsuˇ gaˇ kawˆ heu Maꞈtehˬ 28:19, 20-ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ ‘zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ ni mˇ˗iˇ˗awˬ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ iˇ cuꞈ shawˇ nehˬ˗awˬ’ lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Iˇ cuꞈ shawˇ˗eu heu naˇ aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ dui kaˬ kʼoꞈ˗eu jeˬ za mawꞈ naˇ iˇ cuꞈ ya shawˇ˗eu meh. Iˇ cuꞈ shawˇ mawꞈ˗eu deuˬ naˇ, Yeˬsuˇ aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ kamˇ shiˇ le˗awˇ, gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ jah˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ za meh lehˇ ya jah˗eu meh. Teu baˬ da neh Beˬtuˆluˆ Ka li zaˬ cawˬ cawˬ deuˬ˗ahˇ “Iˇ cuꞈ shawˇ˗eu koeˇ˗aˬ, Yeˬsuˇ Ka li˗ahˇ Miˬyehˇ neh bi gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ gaˇ gʼoe˗awˇ naw maꞈ˗ahˇ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu meh” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (1 Beˬ. 3:21) Teu miˇ neh, iˇ cuꞈ shawˇ˗awˇ zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ deuˬ kaˬ kʼoꞈ˗eu jeˬ za gaˇ noeˬ tmˬ nya meh. Aˬ dui zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ˗eu gaˇ heu˗ahˇ mˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ, “mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ”˗eu paw ya bi huiˬ ya bi mahˇ laˇ˗eu meh. (2 Tiˆ. 4:1, 2) Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, Yeˬsuˇ aˬ dui˗ahˇ “zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ ni mˇ˗iˇ” lehˇ dawˬ biꞈ˗awˇ, gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ jiˇ aˬ dui˗ahˇ “nawˇ kʼoeˇ loꞈ˗ehˇ mˇ˗eu kʼoeˇ˗aˬ, nawˬ˗euˬ gʼawˇ mawˇ˗ahˇ maˬ ehˇ, nawˬ neh mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, ka kʼoꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu” miˇ neh “gaˇ heu deuˬ˗ahˇ maˬ byehˇ ni mˇ” lehˇ ehˇ˗eu miˇ neh meh. w20.10 14 ¶1-2

Zaˬ lahˇ Beˬtuˆluˆ tsawˇ haˬ poˆ˗eu gaˇ˗ahˇ gaˬ laˇ ni leh jeh˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ caw ba˗eu miˇ neh, Beˬtuˆluˆ gaˇ heu˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ mˇ nya˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ meh. (Kʼehˇ. 2:14, 41) Aˬ dui˗ahˇ tsaꞈ gaˬ˗iˇ mawꞈ ni laˆ noeˬ nehˬ˗eu aˇ yeˇ huiˬ˗eu tiˬ jeˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu heu meh. Nui gaˬ heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ maˬ mˇ nya nya lehˇ noeˬ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ leˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. Yeˬsuˇ Beˬtuˆluˆ˗ahˇ tsawˇ haˬ poˆ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ laˇ lehˇ kuˇ ngeh, aˬ yawꞈ˗ahˇ “Taˬ guˆ” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Luˇ. 5:8-11) Maˇ diˇ naˇ Beˬtuˆluˆ Yeˬsuˇ˗euˬ zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ ngeh, aˬ jeˬ jeˇ ya tahˬ puˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ guˆ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬsuˇ zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ jahˇ˗awˇ, Beˬtuˆluˆ hawˇ˗eu cawˬ deuˬ˗ahˇ ngaˬ shaˬ gʼawˬ mya ni bi nyehꞈ mi ngeh, aˬ yawꞈ zahˬ leˇ˗awˇ Yeˬsuˇ nehˬ˗ehˇ gaˇ mˇ˗eu maˬ geuˇ nya lehˇ noeˬ˗eu meh. Nawˇ jiˇ Yeˬsuˇ˗euˬ zaˬ lahˇ pyeuꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ jeˬ jeˇ ya jahˇ˗eu lehˇ siˬ nya ngeh guˆ˗eu paˬ. Toˆ˗ehˇ gʼeh luꞈ naˇ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˬ cawˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, heu naˆ maˬ tseˇ gaˬ dzehˬ laˇ ni leh jeh luꞈ˗uˇ. Toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ Yeˬsuˇ neh tsawˇ haˬ poˆ˗eu tsawˇ haˬ geuꞈ laˇ lehˇ kuˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ ha geuꞈ mawꞈ laˇ˗eu meh.—Tehˬ. 22:37, 39; Yoˇ. 14:15. w20.09 3-4 ¶4-5

Aˬ dui “mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu jeˬ za˗eu gʼaˇ duˬ, tsaˬ˗eu nui ma neh leh jeh˗eu deuˬ”˗ahˇ, aˬ dui˗euˬ aˇ yamˬ, gʼaˬ, pyuˇ heu deuˬ zmˬ˗awˇ caw ba nehˬ mawꞈ˗eu ma. (Kʼehˇ. 13:48; MS) Aˬ dui toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ, Yeˬsuˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Yeˬsuˇ “Ngaˬ˗euˬ dzaˇ˗aˬ, ngaˬ˗ahˇ kʼehˇ gʼeh leꞈ˗euˬ gʼaˬ˗euˬ ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗awˇ aˬ yawꞈ neh bi mˇ laꞈ˗euˬ gaˇ˗ahˇ mˇ jiˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Yoˇ. 4:34; 17:4) Aˬ dui Miˬyehˇ neh a nehˬ taˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ leh jeh˗awˇ mˇ luiˆ mawꞈ˗eu ma. (Yoˇ. 20:21) Aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, naˬ leˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˬ dui nehˬ˗ehˇ Miˬyehˇ gaˇ bi mˇ laˇ mawꞈ˗awˇ, gaˇ heu˗ahˇ oˇ oꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ bi mˇ daˆ leꞈ mawꞈ˗eu ma. (Tehˬ. 24:13) Yeˬsuˇ˗euˬ ehˇ dawˬ˗ahˇ caw teh˗eu aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ yaw awˬ maˬ ngeuˇ kʼawꞈ, gaˇ heu˗ahˇ aˬ dui tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ mˇ luꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Yeˬsuˇ aˬ dui nehˬ˗ehˇ aˬ myah luꞈ jawˇ ma lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ meh. Aˬ dui gaˇ heu˗ahˇ mˇ ngeh, ‘Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ cawˬ pyeuꞈ’˗awˇ, “Ka li˗euˬ zaˬ kʼaˆ loꞈ˗ehˇ” mˇ˗eu ma. (1 Gawˇ. 3:9; 2 Gawˇ. 2:17) Teu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ aˬ dui gaˇ heu˗ahˇ mˇ luiˆ nya ni caw ba nehˬ˗eu yaw duˬ baw meh lehˇ jah ziꞈ nya meh. Aˬ dui gaˇ heu˗ahˇ ya mˇ˗awˇ aˬ cawˬ˗ahˇ jiˇ aˬ dui nehˬ˗ehˇ gaˇ heu˗ahˇ tiˬ kawˆ loˆ˗ehˇ mˇ laˇ ni ya caw ba nehˬ˗eu miˇ neh, laˬ kʼaˬ cehˇ˗awˇ aˇ poeˬ baw dui dui miˇ˗a.—Piˆ. 4:13. w20.11 7 ¶19-20

Aˬ myah myah naˇ aˬ da aˬ ma neh noeˬ tsehˆ˗euˬ jeˬ zaˬ deuˬ˗ahˇ gʼawˬ myahˇ ni deuˬ˗eu meh. Aˬ da aˬ ma deuˬ noeˬ tsehˆ bahˬ naˇ zaˬ˗ahˇ jiˇ laˆ shaˬ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ yaw muiˬ˗ehˇ noeˬ tsehˆ naˇ, zaˬ deuˬ˗ahˇ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗awˇ, yaw muiˬ˗ehˇ dehꞈ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ nga lehˇ˗aˬ, zaˬ deuˬ jiˇ yaw muiˬ˗ehˇ ya noeˬ tsehˆ˗eu meh. Aˬ dui noeˬ tsehˆ nya˗eu jeˬ laꞈ kʼoeˇ neh kʼaˇ muiˬ˗eu jeˬ naˇ, mˬ taˆ Aˬda Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu lehˇ tseˇ˗eu heu meh. (Ceuˬ. 73:28) Yeˬsuˇ˗euˬ aˬ da aˬ ma zaˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ bi mˇ˗eu gʼaˇ duˬ, caw ba nehˬ˗eu lehˇ noeˬ tsoˆ taˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ nyaꞈ neh noeˬ tsehˆ˗euˬ gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ haw ngeh, aˬ yawꞈ nyaꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu jeˬ˗ahˇ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ naˬ ba tiꞈ taˬ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. (Luˇ. 2:40, 41, 52) Yeˬsuˇ jiˇ yaw muiˬ˗ehˇ noeˬ tsehˆ˗euˬ miˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ neh aˬ yawꞈ˗ahˇ bi mˇ mawꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ mˇ byah nya˗euˬ meh. (Tehˬ. 4:1-10) Aˬ yawꞈ huiˬ laˇ ngeh nahˬ yu ni gʼeh˗awˇ, saˇ jaˇ ziꞈ˗eu uˬ taꞈ, kʼaˬ duˬ ni gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu aˬ da aˬ ma yawˬ gʼaˬ na luꞈ heu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu zaˬ jawˇ naˇ, nui kʼahˇ shiˇ˗awˇ laˬ kʼaˬ cehˇ dui dui˗eu yaw duˬ baw meh. w20.10 26 ¶1-2

Gaˇ kawˆ heu˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ dzeuˇ yaꞈ˗euˬ muiˬ˗eu aˇ yamˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ˗eu meh. Nymˬ˗mˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ yaw myaˬ jeˬ shaˬ laˇ˗euˬ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗awˇ, yawˬ nah na luꞈ yawˬ ha˗euˬ nymˇ jiˇ hawˇ˗eu cawˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ miˇ shuiꞈ˗ahˇ ya jawˇ˗eu aˇ baˇ˗ahˇ noeˬ mawˇ˗eu meh. (1 Gawˇ. 15:58) Mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ dzaˇ˗i tiˬ gʼaˬ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ nui ma laˆ naˇ nehˬ˗euˬ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ gaˇ kawˆ teu˗ahˇ maˬ paˇ shaˇ noeˬ ma lehˇ tseˇ˗euˬ meh. (Sehˇ. 3:13) Mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li tiˬ gʼaˬ jiˇ dzeuˇ yaꞈ ngeh aˬ jeˬ mˇ bahˬ˗euˬ lehˇ siˬ nya kʼawꞈ, gaˇ kawˆ teu˗ahˇ maˬ paˇ shaˇ noeˬ˗eu lehˇ tseˇ˗awˇ, nymˬ˗mˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ daˆ leꞈ nya˗eu gʼaˇ duˬ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗eu meh. (Ceuˬ. 51:10) Heu 3 gʼaˬ aˬ jeˬ duˇ leˇ˗eu nga? Aˬ yawꞈ maꞈ pyeuꞈ dzeuˇ yaꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ noeˬ taˬ nya kʼawꞈ, gaˇ kawˆ teu˗ahˇ maˬ ga nuiꞈ taˬ˗eu lehˇ tseˇ˗awˇ, mehˬ hu paw “dawˇ coe ni” haw gʼeh˗eu meh. Heu naˇ, aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga? Aˬ dui nahˇ gʼoꞈ tehꞈ˗ehˇ gʼoꞈ haw gʼoꞈ haw˗ehˇ jawˇ naˇ, gaˇ ma dawˇ coe ni maˬ cah nya˗eu loꞈ˗ehˇ, aˬ dui pyeuꞈ dzeuˇ yaꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ shaˇ noeˬ˗ehˇ jawˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ tiˬ byah tiˬ loꞈ maˬ mˇ nya˗a.—Luˇ. 9:62. w20.11 24 ¶1-3

Daˬbiˇ gʼaˬ kʼaˆ dui dui˗eu Gawˇliˇyaˆ mehˬ shi, gʼaˬ baˬ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu meh. Gawˇliˇyaˆ naˇ huiˬ dzehˬ goˇ dzehˬ˗eu uˬ taꞈ, guiˆ deuˆ˗eu keu ka kuꞈ˗awˇ, guiˇ deuˆ dzaw taˬ˗euˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ meh. Ehˇ kʼawꞈ, Daˬbiˇ naˇ guiˇ deuˆ˗eu keu ka maˬ kuꞈ˗eu uˬ taꞈ, noeˬ dahˇ maˬ doe˗eu zaˬ guˬ zaˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ gaˇ duˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, Daˬbiˇ gʼaˬ za˗eu gʼaˇ duˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼoe˗eu miˇ neh, muiˇ˗eu gʼaˬ˗ahˇ deuˆ gʼaˬ nya˗euˬ meh. (1 Saˬ. 17:41-45, 50) Daˬbiˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ gʼaˬ baˬ˗awˇ gʼaˬ maˬ ahˇ nya lehˇ bi noeˬ laˇ˗eu dzaˇ˗iˬ shaˬ zahˬ tiˬ jeˬ˗ahˇ paˇ ya tahˬ puˬ˗euˬ meh. Daˬbiˇ Yeˬhawˇbaˬ neh ka taˬ˗eu Iˇsaˬleˬlaˆ˗euˬ sahˬ paˬ Sawˇluˆ˗euˬ uˬ moˆ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ gaˇ mˇ˗euˬ meh. Aˇ dahˬ beh ngeh Sawˇluˆ Daˬbiˇ˗ahˇ ya leˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˇ nah naˇ Sawˇluˆ nui ma huiˬ laˇ˗awˇ Daˬbiˇ˗ahˇ myaˆ naˆ˗eu meh. Aˬ yawꞈ Daˬbiˇ˗ahˇ yaw muiˬ paˬ˗ehˇ maˬ mˇ nehˬ˗eu uˬ taꞈ sehꞈ˗eu lehˇ jiˇ jawˬ laˇ˗euˬ meh. (1 Saˬ. 18:6-9, 29; 19:9-11) Sawˇluˆ Daˬbiˇ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ maˬ mˇ nehˬ˗euˬ kʼawꞈ, Daˬbiˇ Yeˬhawˇbaˬ neh ka taˬ˗euˬ sahˬ paˬ˗ahˇ yaw zeu baw daˆ leꞈ˗euˬ meh. (1 Saˬ. 24:6) Daˬbiˇ Sawˇluˆ neh mˇ˗euˬ maˬ muiˬ˗eu jeˬ baˬ da neh, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ iˬ baˇ maˬ taˬ˗a. Aˬ yawꞈ shaˬ zahˬ teu˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ˗eu gʼaˇ duˬ, loˬ˗eu gʼaˬ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼoe˗euˬ meh.—Ceuˬ. 18:1. w20.07 17 ¶11-13

Laꞈ oˆ paw˗euˬ sahˬ paˬ hawˇ˗eu laꞈ taˆ paw˗euˬ sahˬ paˬ gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ myaˬ tiˬ paˆ pyeuꞈ laˇ dzeuˇ˗euˬ miˇ neh, dzeˇ luꞈ˗eu gaˇ kawˆ deuˬ jiˇ maˇ diˇ pyeuꞈ laˇ˗eu yaw duˬ baw meh lehˇ aˬ dui ehˇ peuˬ˗eu ma. Daˬyeˬlaˇ yaw huiˬ 11 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ˗ahˇ gʼoˆ shaw˗eu gʼaˇ duˬ, dawˬ heu dawˬ naˇ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ muiˇ˗eu uˆ lahˇ˗eu aˇ maꞈ deuˬ hawˇ˗eu sahˬ paˬ sahˬ ma deuˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh lehˇ ya noeˬ taˬ˗eu meh. Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ naˇ, miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ haw ngeh cuiˆ dui dui kʼawꞈ, uˆ lahˇ˗eu aˇ maꞈ deuˬ aˬ jeˬ miˇ neh Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ jawˇ paw tehꞈ˗ehˇ ciˬ pyawˇ leꞈ˗eu nga? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, Saˬdaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu uˬ moˆ jawˇ˗eu deuˬ, Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu deuˬ˗ahˇ laˆ byoˆ˗eu lehˇ noeˬ tsoˆ taˬ˗euˬ miˇ neh meh. (Beh. 3:15; Pah. 11:7; 12:17) Kʼoeˇ naˇ, aˬ dui Daˬyeˬlaˇ˗euˬ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ˗ahˇ gʼoˆ shaw˗eu gʼaˇ duˬ, dawˬ heu naˇ, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ nui deuˬ nehˬ˗ehˇ ya tsaˬ leˇ meh lehˇ ya noeˬ taˬ˗eu meh. Maˇ diˇ naˇ aˬ dui dawˬ heu˗ahˇ gʼoˆ shaw tsaˬ˗eu gʼaˇ duˬ, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ yawˬ tsahˇ yawˬ˗ahˇ jiˇ ya haw˗eu meh. w20.05 2-3 ¶1-2

Nymˬ˗mˇ iˬ nah tsawˇ haˬ gʼawˬ mya gʼaˬ shiˇ˗eu tsawˇ haˬ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu lehˇ noeˬ˗eu maˬ duˇ leˇ˗a. Aˬ dui gaˇ kawˆ heu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ Jaˇliꞈ aˬ joˆ˗ehˇ mehˬ nga lehˇ haw ma. Aˬ dui shiˇ naˇ aˬ dui˗euˬ gʼawˇ mawˇ buꞈ˗iˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ yaw beh ngeh tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ jaˆ gaˇ boeˬ boeˬ luˆ luˆ˗ahˇ beh˗euˬ Miˬyehˇ shiˇ˗euˬ tsawˇ haˬ˗ahˇ bi gʼoꞈ dehꞈ laˇ nya˗awˇ, gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ kʼoeˇ gʼaˬ nehˬ˗ehˇ tsaˬ leˇ˗eu gʼawˇ mawˇ biꞈ nehˬ nya˗eu meh. (Beh. 1:1; 2:7) Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ yaw jeˬ ma jeˬ tiˬ hmˬ˗ahˇ zmˬ˗awˇ Miˬyehˇ shiˇ dzeuˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ gʼawˇ mawˇ aˬ yawꞈ yaw oeˇ hmˬ neh bi gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu maˬ loˬ˗a lehˇ ehˇ mawˇ nehˬ taˬ˗euˬ meh. Aˬ dui miˇ tsaˬ˗ahˇ siˬ yoeˬ sehˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ saˇ noeˬ haw sheˇ. Huiˬ laˇ˗awˇ aˇ bawˬ yaw shuiꞈ pyeuꞈ laˇ ngeh, aˇ nuiˆ aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ yaꞈ˗euˬ lehˇ maˬ paˇ siˬ laˇ˗eu meh. Pawˇluˆ yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ beh˗euˬ “Miˬyehˇ nui ma kʼaˇ tsaˬ˗eu loꞈ˗ehˇ aˇ bawˬ bi bawˬ laˇ˗eu meh” lehˇ bi siˬ˗eu gʼaˇ duˬ yaw jeˬ ma jeˬ heu˗ahˇ zmˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ Pawˇluˆ gʼawˇ mawˇ “mˬ kʼoeˇ taˆ jaˆ˗eu jeˬ hawˇ˗eu miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jaˆ˗eu jeˬ lehˇ baw˗eu meh” lehˇ jiˇ paˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga? Miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ˗eu deuˬ naˇ shiˬ shaˬ jiˇ gʼawˇ mawˇ pyeuꞈ˗awˇ, mˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ˗eu deuˬ naˇ mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ˗euˬ gʼawˇ mawˇ˗ahˇ duˇ˗eu meh.—1 Gawˇ. 15:36-41. w20.12 10-11 ¶7-9

Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ nui saˇ oꞈ˗awˇ nui ma saˇ lehˆ ni jawˇ mawꞈ˗eu meh. Noeˬ shaˬ kʼahˬ lahˇ mawꞈ˗eu lehˇ tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ jawˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ, tiˬ poˆ na aˬ dui noeˬ shaˬ kʼahˬ lahˇ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ya tahˬ puˬ ngeh, sahˬ paˬ Daˬbiˇ neh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ iˬ nah˗euˬ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ˗ahˇ naˇ haˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ naˇ haˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ naˇ haˬ nya meh. Aˬ dui˗ahˇ bi noeˬ shaˬ bi kʼahˬ lahˇ˗eu gʼawˬ mya jeˬ jaˆ meh. Tiˬ kawˆ na˗ahˇ aˬ dui tiˬ jeˬ na jahˇ nya kʼawꞈ, tiˬ kawˆ na˗ahˇ naˇ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ jahˇ nya˗a. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ dui yawˬ kʼoꞈ na luꞈ˗euˬ dzaˬ dzaˬ dawˇ dawˇ hawˇ˗eu mehˬ tsoeˬ˗euˬ aˇ poeˬ maˬ ehˇ, iˇ kahˇ ngaˬ poeˬ maˬ ehˇ, aˇ myaˆ ni bi jaˆ˗eu lehˇ maˬ jahˇ nya˗eu uˬ taꞈ, aˬ dui gaˇ mˇ cawˬ deuˬ maˬ ngeuˇ naˇ, sahˬ boꞈ dzaw cawˬ deuˬ aˬ dui˗ahˇ saˇ jaˇ maˬ ziꞈ ni maˬ ehˇ, dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ ni maˬ ehˇ, maˬ bi lawˬ haw laˇ˗eu lehˇ jiˇ maˬ jahˇ nya˗a. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, aˬ dui jawˇ˗eu dawˬ peh˗ahˇ yaw haiˬ yaw doeˇ jeˬ maˬ bi pyeuꞈ laˇ lehˇ maˬ ehˇ nya˗a. Aˬ dui tsawˇ haˬ myaˬ tiˬ paˆ Jaˇliꞈ zahˇ˗ahˇ maˬ dehꞈ caw˗eu miˇ tsaˬ˗ahˇ jawˇ luꞈ˗eu miˇ neh, gaˇ kawˆ heu˗ahˇ ya tahˬ puˬ˗eu meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, miˇ tsaˬ heu siˬ˗euˬ miˬ yehˇ pyeuꞈ˗eu Saˬdaˬ tiˬ gʼaˬ na ‘shiˬ shaˬ jiˇ gaˇ kawˆ˗ahˇ kʼahˬ lahˇ˗eu’ miˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ maˬ mˇ˗a lehˇ siˬ nya˗eu meh. (Tehˬ. 13:22; 1 Yoˇ. 5:19) Teu miˇ neh aˬ dui miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ noeˬ shaˬ kʼahˬ lahˇ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ kawˆ tehꞈ˗ehˇ byah jiˇ taˬ˗euˬ gaˇ maˬ zahˬ leˇ. w21.01 2 ¶1; 2-3 ¶3

Gʼaˬ kʼehˇ Yoˇhaˬ aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ maˬ ya bye˗a lehˇ saˇ tiˇ biꞈ˗eu meh. Aˬ dui saˇ tiˇ biꞈ˗euˬ dawˬ heu˗ahˇ maˬ naˇ haˬ naˇ, Saˬdaˬ muiˇ laˇ nya˗eu meh. (1 Yoˇ. 2:11) Gaˇ kawˆ heu naˇ, dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ saˇ ka jiˇ leˇ dzaˬ˗ahˇ˗euˬ aˬ dui˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ pyeuꞈ laˇ haw˗euˬ meh. Saˬdaˬ teu ngeh˗euˬ aˬ dui˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ bye ni gʼawˬ˗iˇ gʼehˇ˗iˇ ni jahˇ˗eu meh. Yoˇhaˬ sahˬ boꞈ teu˗ahˇ boꞈ ngeh Saˬdaˬ loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu nui ma ahˇ˗eu tiˬ gʼaˬ na aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ ahˇ laˇ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Daˬyawˇdaˬlaˇ aˇ muˇ˗ahˇ pyaˆ laˇ shaˆ laˇ ni jahˇ˗eu meh. (3 Yoˇ. 9, 10) Aˬ yawꞈ uˆ lahˇ˗eu aˇ muˇ neh sha laꞈ˗euˬ deuˬ˗ahˇ yaw zeu maˬ baw˗eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ maˬ ya leˇ˗eu tsawˇ haˬ˗ahˇ ha˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ jiˇ teh dzeh˗eu leh jeh˗eu meh. Aˬ yawꞈ naˇ maˬ gaˇ˗eu jahˇ geuꞈ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ meh. Nymˬ˗mˇ iˬ nah jiˇ Saˬdaˬ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ bye ni gʼawˬ˗iˇ gʼehˇ˗iˇ ni jahˇ luꞈ˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ dui mehˇ nmˇ yaw kaˬ˗ahˇ bye˗eu jeˬ neh taˬ bi laˆ gʼawˬ laˇ. w21.01 11-12 ¶14

Miˇ tsaˬ Guiˇ dahˬ beh poˆ˗ahˇ Jeˬmaˬniˬ hawˇ˗eu Biˇteˬ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu aˇ maꞈ deuˬ, guiˇ maˬ deuˆ iˇ˗eu Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ kʼehˬ˗eu meh. Aˬmeˬliˇkaˬ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu aˇ maꞈ jiˇ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ tawˬ˗ahˇ nyehꞈ ahˇ˗eu meh. Kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu jeˬ teu baˬ da neh Pah mehˬ˗eu 11:7-10 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ byah laˇ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ 1930 kʼoꞈ˗ahˇ neh naˇ, laꞈ taˆ paw˗euˬ sahˬ paˬ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ kʼehˬ˗eu meh. Miˇ tsaˬ Guiˇ nyiˬ poˆ aˬ yawꞈ poˆ˗ahˇ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ meh. Hiˇleuˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu deuˬ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ mˇ˗eu gaˇ˗ahˇ laˆ naˬ˗eu meh. Laꞈ taˆ paw˗euˬ sahˬ paˬ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ 1,500 gʼaˬ ehˇ gʼaˬ ni˗ahˇ sehꞈ˗awˇ, gʼawˬ mya heˇ gʼaˬ˗ahˇ kaꞈ lahˇ˗eu taˆ˗ahˇ sha gʼeh˗euˬ meh. Laꞈ taˆ paw˗euˬ sahˬ paˬ “Uˬ duˬ tahˬ nymˇ nymˇ ma˗ahˇ laˆ jawꞈ”˗eu uˬ taꞈ, “yawˬ nah na luꞈ lawˇ˗eu shehˇ˗eu jeˬ maˬ bi mˇ ni, aˬ yawꞈ maꞈ laˆ tsoeˬ”˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ maˬ ciˬ huiˬ maˬ ciˬ mahˇ nya ni jahˇ˗eu meh. (Daˬ. 11:30, 31) Hiˇleuˬ Jeˬmaˬniˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ bi dzeˇ ni laˆ byoˆ jiˇ ma lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ˗eu meh. w20.05 6 ¶12-13

Aˬ dui tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ ahˇ naˇ maˬ mˇ ceh ceh˗eu uˬ taꞈ, yawˬ ha aˬ cawˬ taꞈ˗ehˇ maˬ gaˇ dzehˬ ma lehˇ jiˇ maˬ noeˬ˗a. Yawˇnaˆshaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ, aˬ yawꞈ Daˬbiˇ˗ahˇ myaˆ maˬ naˆ˗a. Daˬbiˇ aˬ yawꞈ˗euˬ dzoeˬ dzaˬ nuiˇ mahˬ˗ahˇ lu geuꞈ laˇ nya lehˇ jiˇ maˬ noeˬ˗a. (1 Saˬ. 20:42) Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ Yawˇnaˆshaˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ nya meh. Aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ mˇ ceh ceh˗eu gʼaˬ lehˇ maˬ ya haw˗a. Aˬ yawꞈ maꞈ bym˗eu byehˆ˗eu jeˬ baˬ da neh, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ myaˆ maˬ ya naˆ˗a. Aˬ dui “tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ nui ma nahˬ yu ni taˬ˗awˬ. Aˬ cawˬ naˆ maˬ tseˇ maˬ gaˇ ma lehˇ noeˬ˗eu nui ma taˬ bi ahˇ” lehˇ ehˇ˗eu dawˬ˗ahˇ mˇ caw mawꞈ˗eu ma. (Piˆ. 2:3) Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ aˇ muˇ˗ahˇ caw ba nya˗eu yaw muiˬ tiˬ jeˬ na ahˇ meh lehˇ maˬ ya ngehˇ˗a. Aˬ dui aˬ myah luꞈ taˬ aw naˇ, mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ muiˬ˗eu seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ˗ahˇ mawˇ laˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu meh. (1 Gawˇ. 12:21-25) Aˬ dui tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ jaˆ naˇ, mehˇ nmˇ yaw kaˬ mehˬ bawˬ gm ni caw ba nehˬ nya meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, aˬ dui Yeˬsuˇ˗euˬ zaˬ lahˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗awˇ, heu naˇ nui ma dawˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ mawꞈ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Aˇ yeˇ kʼaˇ huiˬ˗eu jeˬ naˇ, “gʼawˬ shaˬ gaˬ nya˗eu Aˬda pyeuꞈ˗awˇ, yawˬ jeˬ na luꞈ ngehˬ gʼeh dah teˬ nehˬ laꞈ˗eu Miˬyehˇ” Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ja ceuˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.—2 Gawˇ. 1:3. w21.01 24 ¶14; 25 ¶16

Nymˬ˗mˇ iˬ nah Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu aˬ dui deuˬ jiˇ, nui gahˇ maˬ ahˇ˗eu, teˬ dui dui˗eu deuˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ ja bu laˇ gaˇ ya daˬ luꞈ˗eu ma. Aˬ jeˬ miˇ neh toˆ˗ehˇ pyeuꞈ˗eu nga? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ dui˗euˬ nui noeˬ miˇ tsaˬ˗euˬ nui noeˬ nehˬ˗ehˇ maˬ duˇ leˇ˗eu miˇ neh meh. Miˇ tsaˬ zaˬ deuˬ naˇ jahˇ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ ya leˇ˗awˇ, yawˬ ha pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ kʼahˬ sehˇ jehˆ˗eu uˬ taꞈ, nui kʼahˇ huiˬ˗awˇ, aˬ cawˬ˗ahˇ laꞈ oꞈ maˬ awꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ ciˬ huiˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui naˇ nahˬ yu ni taˬ aw˗awˇ, ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ ni leh jeh˗eu ma. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, aˬ dui miˇ kʼahˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ hawˇ˗eu, guiˇ mˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ jiˇ maˬ keuˬ leˇ. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ maꞈ aˬ dui˗ahˇ yehˬ bawˬ sehˇ lu˗ehˇ gʼeh laˇ gaˇ hawˇ˗eu haw teˬ laˇ gaˇ aˬ dui maˬ zahˬ leˇ. (Maˆ. 12:2) Tsawˇ haˬ deuˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ lehˇ haw kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ huiˬ dui dui˗eu gaˇ˗ahˇ mˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ, miˇ kʼahˬ doe ni tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ heu mˇ doe nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ neh dawˬ kʼaˇ yuˇ paˇ myaˬ dzehˬ˗eu, kʼaˇ biˇ kʼawˬ myaˬ dzehˬ˗eu paˇ dmˬ jahˇ doˆ˗eu meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ Jaˇliꞈ˗ahˇ zmˬ˗awˇ, tsawˇ haˬ gʼawˬ mya lam gʼaˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ nymˬ˗mˇ neh muiˬ daˆ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Heu dawˬ tawˆ luꞈ pyeuꞈ leˇ nya˗eu heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ cawˬ˗euˬ mehˬ shi gʼaˬ baˬ gaˇ duˇ˗eu deuˬ˗ahˇ mˇ byah nya ni caw ba nehˬ˗eu miˇ neh meh. w20.07 15-16 ¶5-6

Yeˬsuˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu uˬ moˆ jawˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ teu naˇ aˬ yawꞈ nui gahˇ maˬ ahˇ˗eu miˇ neh, maˬ nya˗eu miˇ neh maˬ ngeuˇ˗a. Yeˬsuˇ shaw jaˆ ni, awˬ laꞈ ni mehˬ nya˗eu miˇ neh, aˬ dui aˬ yawꞈ nui gahˇ ahˇ dui dui˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ siˬ nya˗eu ma. (Yoˇ. 7:45, 46) Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ mˬ hawˇ˗eu miˇ bi beh caw gaˇ keuˆ ni Yeˬsuˇ˗euˬ bym˗eu byehˆ˗eu jeˬ˗ahˇ nui ma taˬ˗eu meh. (Dawˬ. 8:30; Heˬ. 1:2-4) Kʼoeˇ naˇ Yeˬsuˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ gʼaˬ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ ‘mˬ hawˇ˗eu miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ kʼaˇ jaˆ˗eu baoˬ dawˬ tawˆ luꞈ biꞈ jiˇ’˗euˬ meh. (Tehˬ. 28:18) Yeˬsuˇ heu naˆ naˆ˗ehˇ nya kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ neh bi caw ba˗eu meh. Teu naˇ, aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu miˇ neh meh. Kʼaˬ dzeˇ zaˬ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ miˬ zaˬ deuˬ˗ahˇ kʼaˬ dzeˇ zaˬ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu uˬ moˆ bi jawˇ˗eu heu naˇ, aˇ buˇ deuˬ aˬ li deuˬ taꞈ˗ehˇ teˬ˗eu miˇ neh maˬ ngeuˇ˗a lehˇ ya noeˬ taˬ˗eu meh. Aˬ dui teu˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ hawˇ˗eu zaˬ miˬ zaˬ deuˬ˗ahˇ mˬ taˆ Yeˬsuˇ nehˬ˗ehˇ bi uˆ lahˇ leˇ gaˇ haw ngeh, siˬ laˇ˗eu meh. (Gaˬ. 3:26-29) Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ baoˬ biꞈ nehˬ˗awˇ, nui ma taˬ˗eu lehˇ bi mawˇ˗euˬ meh. Nui gahˇ ahˇ˗eu kʼaˬ dzeˇ zaˬ deuˬ jiˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗awˇ miˬ zaˬ deuˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu baoˬ biꞈ nehˬ˗eu meh. w21.02 11 ¶13-14

Jaˇliꞈ˗aˬ aˬ dui aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu, aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu lehˇ siˬ nya laˇ ni caw ba nehˬ˗eu aˇ baˇ kʼaw teuꞈ˗ahˇ duˇ˗eu meh. (Koˆ. 1:23-25) Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ dui Jaˇliꞈ˗ahˇ pyehˆ tseˇ ngeh yawˬ ha˗euˬ nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ˗eu loˬ nga lehˇ ya mawˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ cawˬ aˬ dui˗ahˇ nui ma laˆ pehˇ laˇ ngeh maˬ ehˇ, nui ma pehˇ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh maˬ ehˇ, aˬ dui nahˬ yu ni aˬ joˆ˗ehˇ ya gʼeh˗eu lehˇ siˬ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. Teu miˇ neh nymˬ˗mˇ naˇ aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu lehˇ noeˬ doˆ nya˗awˇ, yaw muiˬ˗ehˇ jiˇ noeˬ tsehˆ nya laˇ˗euˬ meh. (Koˆ. 3:13) Aˬ dui Jaˇliꞈ˗euˬ zaˬ siˬ nui gahˇ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya˗eu teu˗aˬ, aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu jeˬ pyeuˬ˗eu meh. Aˬ dui mˇ lehˬ dzeuˇ˗euˬ gaˇ hawˇ˗eu toˆ˗ehˇ maˬ mˇ paˬ law hawˇ ngaˇ lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Aˬ dui yawˬ ha˗euˬ yaw lehˬ˗ahˇ neh dzaw ngeh to˗aˬ, aˬ cawˬ˗euˬ yaw lehˬ˗ahˇ neh dzaw geuꞈ˗eu heu naˇ, nui gahˇ ahˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Teu miˇ neh Yaˬkoˆ aˬ dui˗ahˇ Aˬbyaˬhaˬ, Laˬhaˇ, Yawˇbaˆ, Eˇliˇyaˆ, heu deuˬ˗euˬ gaˇ kawˇ˗ahˇ neh dzaw geuꞈ lehˇ gʼaˬ biꞈ taˬ˗euˬ meh. (Koˆ. 2:21-26; 5:10, 11, 17, 18) Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu gaˇ mˇ zaˬ heu deuˬ naˇ, lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ kʼawꞈ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw ngeh aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼoe naˇ aˬ dui jiˇ laˬ kʼaˬ cehˇ nya meh lehˇ ya siˬ˗euˬ ma. w21.02 29-30 ¶12-13

Jaˇliꞈ dzaw zaˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ gʼoˆ shaw nya laˇ ni ya caw ba nehˬ˗eu gʼaˬ naˇ, dzaw zaˬ˗ahˇ mehˬ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ meh. Aˬ dui mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na˗ahˇ Jaˇliꞈ ya mehˬ caw˗iˇ naˇ, yawˬ ha˗euˬ gaˇ naˇ Jaˇliꞈ mehˬ˗eu gʼaˬ˗ahˇ caw ba˗eu jeˬ heu pyeuꞈ meh lehˇ ya noeˬ taˬ˗eu meh. (Tsoˆ. 4:9, 10) Aˬ dui Jaˇliꞈ ya mehˬ caw˗iˇ ngeh aˬ jeˬ jeˇ jahˇ nya˗eu nga? Jeˬ hu lehˬ hmˬ taˬ. Dahˬ beh˗eu jeˬ naˇ, dzaw zaˬ gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ cuiˆ na naˇ haˬ taˬ nya meh. Aˬ dui “Aˬ yawꞈ aˬ joˆ˗ehˇ dehꞈ laꞈ˗aˬ? Aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ dzaw˗eu lehˇ de? Heu poˆ mehˬ ngeh aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ kʼaˆ kʼaˆ ni ja sawˇ˗eu lehˇ de? Ngaˇ ngehˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ, maˬ ngehˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ, mˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ, maˬ mˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ, jaˆ meh loˇ? Nawˬ˗euˬ dzaw zaˬ huiˬ laˇ mahˇ laˇ ni gʼaˬ aˬ geu jeˬ lehˇ ya biꞈ˗a?” lehˇ ya naˇ haˬ taˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ mehˬ˗eu gʼaˬ dzaw zaˬ gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ kʼaˇ ngeuˇ jeˬ maˬ dzawˇ nehˬ laꞈ˗eu paˬ. Aˬ myah myah naˇ aˬ yawꞈ neh kʼaˇ ehˇ nehˬ laꞈ˗euˬ myaˆ niˆ tehꞈ˗ehˇ kʼawꞈ loꞈ leˇ meh. Jaw lehˇ kuˇ˗eu miˇshaˬnaˬliˬ tiˬ gʼaˬ “Teu loꞈ˗ehˇ ja sawˇ˗eu teu naˇ, mehˬ caw le˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ dzaw zaˬ gʼaˬ˗ahˇ nui ma aˬ joˆ˗ehˇ ya ahˇ˗awˇ, aˬ jeˬ ya ngehˬ˗eu lehˇ siˬ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. w21.03 9 ¶5-6

Tiˬ poˆ na aˬ dui Miˬyehˇ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ˗ahˇ dehꞈ caw˗eu miˇ neh, aˬ cawˬ aˬ dui˗ahˇ muiˇ˗eu meh. Miˬyehˇ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ heu naˇ, cawˆ le luꞈ˗eu miˇ tsaˬ˗euˬ zahˇ nehˬ˗ehˇ beu gaˇ dui dui˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Sawˇdoˬ hawˇ˗eu Gawˇmawˇlaˆ meuˬ dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ dehꞈ˗eu miˇ neh Miˬyehˇ neh laˆ cawˆ˗euˬ meh. Nymˬ˗mˇ iˬ nah tsawˇ haˬ deuˬ jiˇ dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ˗eu jeˬ˗ahˇ mˇ˗awˇ nui ma tsaˬ˗eu meh. (Yuˇ. 7) Ehˇ kʼawꞈ, aˬ dui naˇ gaˇ kawˆ heu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ Jaˇliꞈ zahˇ˗ahˇ mˇ caw˗eu miˇ neh gʼawˬ mya gʼaˬ aˬ dui˗ahˇ cehꞈ lehꞈ ka laˇ˗awˇ, aˬ cawˬ˗ahˇ maˬ duˇ˗eu deuˬ lehˇ ehˇ laˇ˗eu meh. (1 Beˬ. 4:3, 4) Muiˇ laˇ˗eu jeˬ, ngehˬ doeˇ ehˇ doeˇ laˇ˗eu jeˬ, heu deuˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ ni caw ba nehˬ˗eu aˬ jeˬ nga? Yeˬhawˇbaˬ caw ba nehˬ laꞈ meh lehˇ jah ziˬ˗eu heu meh. Jah˗eu jeˬ heu naˇ “haiˬ dui dui˗eu gʼaˬ neh beuˆ gʼeh laꞈ˗euˬ miˬ dzaˬ doꞈ˗eu kaˆ myaˬ deuˬ bi miˆ˗iˇ” nya˗eu dehˬ daˬ duˬ˗ahˇ duˇ˗eu meh. (Peˇ. 6:16) Ehˇ kʼawꞈ jah˗eu jeˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu nui gaˬ jiˇ loˬ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh nga? Nui gaˬ˗aˬ, nui ma pehˇ laˇ˗eu maˬ kawˇ˗eu uˬ taꞈ, dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ daˬ coeˇ˗awˇ, aˬ dui˗ahˇ laˆ coeˬ laˆ ciˆ laˇ˗eu yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ jiˇ oˇ coeˇ˗eu miˇ neh meh. (1 Gawˇ. 13:4-7, 13) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ uˬ taꞈ, muiˇ˗eu deuˬ˗ahˇ gaˬ˗eu nui gaˬ heu naˇ, miˇ tsaˬ zaˬ deuˬ˗euˬ muiˇ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ ni caw ba nehˬ nya˗eu meh. w21.03 21 ¶3-4

Tiˬ poˆ na aˬ dui tiˬ jeˬ na maˬ mˇ˗eu heu neh mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu ma. Yaw jeˬ ma jeˬ, mehˇ nmˇ deuˬ tiˬ jeˬ na ngehˬ gaˇ ya gaˬ ngeh aˬ dui nui ma pehˇ laˇ˗eu aˇ dzehˬ˗ehˇ maˬ kawˇ. Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ saˬ saˬ ngeh yamˬ˗ahˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ dehꞈ ziˇ za mawꞈ naˇ, ngaˬ˗euˬ shaˬ jiˇ ya dzaˬ˗awˇ shiˬ ya dawˇ meh lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ gaˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. (Yoˇ. 6:53-57) Gʼawˬ mya gʼaˬ teu loꞈ˗ehˇ ya gaˬ ngeh tsawˬ guˆ˗iˇ dui dui˗awˇ, Yeˬsuˇ˗ahˇ byehˇ dzeh˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ, Yeˬsuˇ˗euˬ cawˬ yaw muiˬ deuˬ teu loꞈ˗ehˇ maˬ jahˇ˗aˬ. Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬsuˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ maˬ gʼoˆ shaw˗euˬ uˬ taꞈ, tsawˬ guˆ˗iˇ˗euˬ kʼawꞈ Yeˬsuˇ˗ahˇ byehˇ dzeh gaˇ keuˆ ni aˬ yawꞈ˗euˬ dawˬ˗ahˇ maˬ ha geuꞈ coeˇ ni maˬ gʼeh˗aˬ. Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬsuˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ ngehˬ˗eu meh lehˇ siˬ nya˗eu miˇ neh aˬ yawꞈ˗ahˇ nui ma taˬ˗eu meh. (Yoˇ. 6:60, 66-69) Teu miˇ neh aˬ dui aˬ cawˬ neh ngehˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ kawˇ ma˗ehˇ nui ma pehˇ ngeh to˗aˬ, aˬ yawꞈ neh ngehˬ˗euˬ kʼoeˇ aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu lehˇ bi dzawˇ nehˬ˗eu aˇ naˆ ni aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga!—Dawˬ. 18:13. w21.01 11 ¶13