Tseˇ tiꞈ siˬ ba la

Aˬ dui Yawˇnaˆ˗euˬ gaˇ kawˆ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ maˬ siˬ nya˗eu miˇ neh, aˬ yawꞈ nui ma maˬ taˬ nya˗eu, saˇ jaˇ maˬ ziꞈ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ nga lehˇ noeˬ nya˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ Yawˇnaˆ˗ahˇ Niˇnaˬbeˬ meuˬ˗ahˇ yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu gaˇ kawˆ bi tsaꞈ gaˬ˗iˇ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ Yawˇnaˆ ehˇ dawˬ leuˇ˗awˇ, ‘Yeˬhawˇbaˬ maˬ mawˇ gaˇ cehˆ byoˆ˗eu’ gʼaˇ duˬ, saˇ baoˬ dziˬ˗awˇ yawˬ paw yawˬ iˇ˗euˬ meh. (Naˆ. 1:1-3) Nawˇ law nmˇ˗aˬ, Yawˇnaˆ˗ahˇ paˇ zmˬ ma siˬ loˇ? Maˬ zmˬ˗eu paˬ. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˇ heu hmˬ˗ahˇ bi mˇ daˆ leꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ mawˇ˗euˬ meh. (Naˆ. 3:1, 2) Yawˇnaˆ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ aˬ yawꞈ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ haw ngeh siˬ laˇ˗eu meh. (Naˆ. 2:1, 2, 9) Yawˇnaˆ guiˬ lahˬ gʼawˬ mya poˆ shaˇ˗euˬ paˬ. Aˬ yawꞈ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ teu naˇ, aˬ yawꞈ gaˇ˗ahˇ cehˆ˗euˬ teu˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu bi mawˇ laˇ˗eu meh. Yawˇnaˆ˗euˬ dawˬ˗ahˇ haw ngeh, aˬ yawꞈ naˇ, taˬ aw˗eu, guiˬ lahˬ˗ahˇ siˬ nya˗eu, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ ehˇ dawˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ naˇ haˬ˗eu, tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Teu miˇ neh, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ Yawˇnaˆ˗euˬ yaw lehˬ maˬ yuˇ gaˇ maˬ ehˇ, shaˇ dawˬ˗ahˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗awˇ bawˇlawˇpeh bi geuꞈ daˆ leꞈ gaˇ maˬ ehˇ, maˬ zahˬ leˇ. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ nui noeˬ nui duˇ maˬ biꞈ mi naˆ˗ehˇ “naˇ haˬ duˬ˗eu” heu aˇ naˆ ni aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga! w20.04 15-16 ¶4-6

Dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ saˇ ka˗ahˇ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ, Ka li zaˬ˗euˬ mehˬ jeˬ mehˬ kawˆ deuˬ˗ahˇ ha geuꞈ˗awˇ, Jaˇliꞈ˗ahˇ gʼoˆ shaw nya˗eu gʼaˇ duˬ, muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ˗ahˇ gʼoe˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ mehˬ jeˬ mehˬ kawˆ heu deuˬ, Jaˇliꞈ˗ahˇ neh laˇ˗euˬ ngaˇ laˬ lehˇ siˬ duˬ˗eu gʼaˇ duˬ, yawˬ haˇ yawˬ ha pyehˆ tseˇ˗eu meh. (Kʼehˇ. 17:11, 12; Heˬ. 5:14) Aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ jah˗eu jeˬ, nui ma˗ahˇ neh laˇ˗euˬ tehꞈ maˬ ngeuˇ˗eu loꞈ˗ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu heu jiˇ, mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ jawˇ ngeh yaw byawˬ miˇ neh tehꞈ maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ yawꞈ maꞈ jah˗eu jeˬ ziꞈ˗eu heu naˇ, “Miˬyehˇ˗ahˇ siˬ nya dzehˬ laˇ”˗euˬ miˇ neh meh. (Sehˇ. 1:9, 10) Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ poˆ maˬ paˇ laˇ˗a. (Ceuˬ. 119:160) Yaw jeˬ ma jeˬ, mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na huiˬ˗eu iˬ baˇ mˇ˗euˬ kʼawꞈ, nui ma laˆ cawˆ laˇ kʼawꞈ, aˬ dui aˬ jeˬ˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ kʼawꞈ, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ maˬ poˆ maˬ paˇ laˇ˗a. Teu miˇ neh, aˬ dui Jaˇliꞈ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ ya siˬ nya˗eu meh. Jaˇliꞈ mehˬ˗eu jeˬ teu naˇ, yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ pyeuꞈ meh lehˇ ya jah˗eu meh. Saˇ baoˬ˗euˬ shmˇ kuˆ seuˬ saˇ baoˬ˗ahˇ uˬ jeˬ jaˬ lehˇ baw laˇ kʼawꞈ maˬ bi luˆ˗iˇ ni gʼeh tehˬ taˬ˗eu loꞈ˗ehˇ, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ neh laˇ˗euˬ ziꞈ dah ni gʼeh˗eu jah˗eu jeˬ jiˇ, aˬ dui˗ahˇ lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ kʼawꞈ, maˬ bi coeˬ˗iˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. w20.07 9-10 ¶6-7

Yeˬsuˇ aˬ dui neh aˬ yawꞈ˗euˬ mehˇ nmˇ pyeuꞈ˗eu tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ mˇ nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ mˇ nehˬ˗euˬ lehˇ sawˇ˗eu meh. (Tehˬ. 25:34-40) Aˬ dui tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ nya˗eu kʼaˇ muiˬ˗eu jeˬ naˇ, tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ ni kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh mˇ˗eu heu meh. Gaˇ heu naˇ Yeˬsuˇ neh zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ biꞈ yaꞈ˗euˬ gaˇ pyeuꞈ˗eu meh. (Tehˬ. 28:19, 20) Yeˬsuˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ ‘yawˇ nui deuˬ’ caw ba nehˬ laꞈ˗eu miˇ neh, aˬ yawꞈ maꞈ miˇ kʼahˬ doe ni tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ mˇ byah nya˗eu meh. (Yoˇhaˬ 10:16) Nawˇ yawˇ nui deuˬ pyeuꞈ naˇ, nawˇ kʼaˇ tsaꞈ gaˬ ngeh, kʼaˇ mehˬ ngeh, nawˇ Yeˬsuˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu, Yeˬsuˇ˗ahˇ jiˇ gaˬ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu dzaˇ˗i tiˬ jeˬ naˇ, aˬ yawꞈ nyaꞈ sheuˬ gʼeh luꞈ˗eu gaˇ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu gʼaˇ duˬ pyuˇ damˬ dawˆ˗eu heu meh. (Luˇ. 16:9) Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ dui miˇ kʼahˬ doe ni˗euˬ gaˇ gʼaˇ duˬ pyuˇ damˬ dawˆ nya˗eu meh. Pyuˇ heu deuˬ naˇ, uˬ jeˬ jaˬ lehˇ˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ puˬ luꞈ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ caw ba gaˇ zmˬ˗eu meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ aˬ dui aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ jiˇ leˇ˗eu pyuˇ deuˬ˗ahˇ caw ba˗eu gʼaˇ duˬ pyuˇ damˬ dawˆ nya˗awˇ, shaˬ luꞈ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ jiˇ caw ba nehˬ nya˗eu meh.—Dawˬ. 19:17. w20.04 24 ¶12-13

Maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ heu˗ahˇ, laꞈ taˆ paw˗euˬ sahˬ paˬ ‘aˬ poeˬ aˬ bawˇ deuˬ uˬ duˬ tahˬ˗euˬ Miˬyehˇ˗ahˇ myaˆ maˬ haw cawˬ ni jawˇ tehꞈ˗a’ lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Ehˇ loꞈ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ nga? Soˇbi˗yaˬ Yuˇni˗yamˬ zahˇ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ deuˬ˗ahˇ baoˬ maˬ paˇ bi jaˆ ni jahˇ˗eu heu neh zahˇ deuˬ˗ahˇ laˆ byoˆ jiˇ˗eu lehˇ aˇ pyaˇ daˬ taˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ teu loꞈ˗ehˇ mˇ pyeuꞈ nya˗eu gʼaˇ duˬ, 1918 kʼoꞈ˗ahˇ neh naˇ Soˇbi˗yaˬ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu aˇ maꞈ dzaw nymˇ doe ni Miˬyehˇ maˬ jawˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ bi mehˬ laˇ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ laꞈ taˆ paw˗euˬ sahˬ paˬ “ziꞈ dah ni gʼeh˗eu taˆ deuˬ˗ahˇ haw piˇ˗eu miˬ yehˇ˗ahˇ aˬ yawꞈ yaw zeu” aˬ joˆ˗ehˇ taˬ˗euˬ nga? Soˇbi˗yaˬ Yuˇni˗yamˬ yawˬ ha˗euˬ baoˬ bi huiˬ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ, guiˇ maꞈ beh gaˇ hawˇ˗eu guiˇ deuˆ˗eu keu ka nuˇkiꞈ˗liˬyaˬ jahˇ gaˇ, pyuˇ gʼawˬ mya ni zmˬ˗euˬ meh. Maˇ diˇ naˇ, laꞈ taˆ paw˗euˬ sahˬ paˬ hawˇ˗eu laꞈ oˆ paw˗euˬ sahˬ paˬ, tsawˇ haˬ aˇ heˇ lam gʼaˬ˗ahˇ neh sehꞈ nya˗eu guiˇ deuˆ˗eu keu ka jaˆ˗eu meh. Laꞈ taˆ paw˗euˬ sahˬ paˬ aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ tiˬ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, laꞈ oˆ paw˗euˬ sahˬ paˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ “ciˬ cuˇ ni bi pyeuꞈ˗iˇ˗eu doeˇ dui dui˗eu nui daˆ daˆ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ kʼoeˇ gaˇ bi jaˆ” laˇ˗euˬ meh. “Doeˇ dui dui˗eu nui daˆ daˆ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ” heu naˇ Miˇ kʼahˬ deuˬ˗ahˇ haw teˬ˗eu aˇ maꞈ pyeuꞈ meh.—Daˬ. 11:31. w20.05 6-7 ¶16-17

Naˬ leˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ aˬ suˇ suˇ gʼaˬ poˆ nya˗eu nga? Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ poˆ nya meh. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ hawˇ˗eu huˬ mehˬ mehˬ˗eu deuˬ maˬ ehˇ, nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ hawˇ˗eu aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ maˬ ehˇ, poˆ caw nya˗eu meh. Nawˇ naˬ leˇ˗euˬ cawˬ, maˬ ngeuˇ naˇ yuiꞈ nyiˇ deuˬ jawˇ ma loˇ? Nawˇ iˇ kahˇ doe ni maˬ ehˇ, tsawˇ haˬ uiˬ gaˇ tsaꞈ gaˬ ngeh maˬ ehˇ, naˬ leˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ mawˇ maˬ loˇ? Aˬ yawꞈ maꞈ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ naˬ gaˬ naˬ ba hawˇ˗eu jawˇ duˬ jawˇ zaˇ biꞈ nehˬ naˇ, nawˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ ya biꞈ˗iˇ˗eu meh. Toˇmaˆ lehˇ kuˇ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ ehˇ˗eu, “Dahˬ beh ngeh ngaˇ mehˇ nmˇ gʼawˬ mya gʼaˬ˗ahˇ, naw maꞈ naˬ leˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ jawˇ duˬ˗ahˇ siˬ nya ma loˇ lehˇ naˇ haˬ˗eu ma. Maˬ ngeuˇ naˇ, mehˬ bawˬ˗ahˇ maˬ laˇ˗eu myahˇ laˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ na˗ahˇ siˬ nya ma laˬ lehˇ naˇ haˬ˗eu ma. Kʼoeˇ naˇ, ngaˇ naˬ leˇ˗euˬ deuˬ jawˇ gaˇ gʼa leˇ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ zaˬ deuˬ hawˇ˗eu yuiꞈ nyiˇ deuˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ naˇ haˬ˗eu ma. Naˬ leˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ na yaw beh zaˬ deuˬ jiˇ mehˬ bawˬ˗ahˇ sheuˬ leꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ zaˬ deuˬ jiˇ tsaꞈ gaˬ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ haw˗euˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Teu deuˬ˗ahˇ jiˇ ni Yeˬhawˇbaˬ jawˇ gaˇ gʼoꞈ laˇ ni caw ba nehˬ nya meh.” w20.06 24 ¶1; 25 ¶6-7

Miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ kʼaˇ dehꞈ kʼaˇ jawˇ˗eu jeˬ laꞈ kʼoeˇ neh, tsawˇ haˬ zaˬ maˬ ngeuˇ naˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ maˬ dzaw nya˗a. Tsawˇ haˬ zaˬ teu˗ahˇ dzaw nya˗eu gʼaˇ duˬ, gaˇ hu˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ noeˬ taˬ˗awˇ pyehˆ tseˇ˗eu meh. Teu naˇ aˬ dui˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ dawˇ˗ehˇ dehꞈ ni hawˇ˗eu, noeˬ jeˬ noeˬ kawˆ hawˇ˗eu dehꞈ jeˬ dehꞈ kawˆ beˬ paˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. (1 Gawˇ. 6:9-11; Sehˇ. 3:9, 10) Maˇ diˇ naˇ, aˬ dui aˬ jeˬ tsaˬ˗eu hawˇ˗eu maˬ tsaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ tseˇ paˆ nya˗eu gʼaˇ duˬ, yawˬ ha˗euˬ siˬ nya˗eu nui ma˗ahˇ dzaw nya meh. (Heˬ. 5:14) Aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gaˬ˗awˇ, aˬ joˆ˗ehˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu lehˇ dzaw nya˗eu uˬ taꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ jiˇ dzaw geuꞈ nya˗eu meh. Miˬyehˇ neh biꞈ˗euˬ laꞈ sawˬ pyeuꞈ˗eu noeˬ taˬ nya˗eu jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw nya˗eu tiˬ jeˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ neh gaˇ hu aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗awˇ, caw ba nehˬ haw˗euˬ yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗awˇ noeˬ taˬ˗eu heu meh. Toˆ˗ehˇ jahˇ˗eu heu naˇ, mehˬ hu paw jiˇ Miˬyehˇ aˬ dui˗ahˇ caw ba nehˬ meh lehˇ bi jah ziꞈ laꞈ˗eu meh. (Ceuˬ. 77:12; 78:4, 7) Dzaˇ˗i tiˬ jeˬ naˇ, aˬ cawˬ neh aˬ dui˗ahˇ mˇ nehˬ˗euˬ yaw muiˬ jeˬ˗ahˇ leh jeh˗awˇ noeˬ mawˇ˗eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu heu pyeuꞈ meh. Pyehˆ tseˇ˗eu deuˬ gʼawˬ mya gʼaˬ, aˇ poeˬ taˬ baw˗eu siˬ nya˗eu deuˬ laˬ kʼaˬ cehˇ dzehˬ gaˇ ya mawˇ˗euˬ meh. w20.05 23-24 ¶12-13

Moˇseˬ kʼaˬ lo lo kʼahˬ˗ahˇ jawˇ luꞈ ngeh, yaw sahˇ laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ baoˬ yaw shehꞈ iˇ tsehˆ gaˇ ya mawˇ ngeh, aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh leˇ paˬ nga lehˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Teu naˇ tsawˇ haˬ zaˬ tiˬ gʼaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ zahˬ dui dui leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Moˇseˬ mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ tiˬ gʼaˬ ‘Sahˬpaˬ Miˬyehˇ˗aˬ, gʼawˬ shaˬ gaˬ nya˗awˇ, caw ba nya˗eu meh. Yaw awˇ laꞈ˗ehˇ nui ma maˬ pehˇ˗eu uˬ taꞈ, gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ tiˬ byah ni ahˇ˗awˇ, saˇ jaˇ ziꞈ dui dui˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ˗euˬ saˇ jaˇ˗aˬ, tsawˇ haˬ zaˬ˗euˬ ziˇ aˇ heˇ aˇ muiˇ ziˇ keuˆ ni ziꞈ˗awˇ, maˬ muiˬ maˬ jaˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu iˬ baˇ˗ahˇ oˇ dzeuˇ nya˗eu meh’ lehˇ ehˇ gaˇ ya gaˬ˗euˬ meh. (Doˆ. 33:17-23; 34:5-7) Moˇseˬ˗ahˇ iˬ nah˗euˬ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ˗ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ kʼaˇ zmˬ ngeh, gaˇ kawˆ heu˗ahˇ noeˬ mawˇ leˇ˗eu yaw duˬ baw meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ lehˇ kuˇ˗eu tsawˇ myahˇ˗ahˇ kʼaˇ shaˇ noeˬ ngeh, aˬ yawꞈ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ shaˇ noeˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Aˬ dui Miˬyehˇ˗euˬ baoˬ, zaˬ siˬ nui gahˇ, yaw tsaˬ yaw dawˇ, nui gaˬ, seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ heu deuˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ heu deuˬ hawˇ˗eu nui deuˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ˗eu heu naˇ, Miˬyehˇ˗ahˇ yaw zeu baw laˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh.—Ceuˬ. 77:11-15. w20.06 8-9 ¶3-4

Yeˬsuˇ naw maꞈ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gaˬ naˇ, aˬ cawˬ deuˬ naw maꞈ ngaˬ˗euˬ zaˬ lahˇ maˇ diˇ deuˬ pyeuꞈ ngaˇ lehˇ ya siˬ tehꞈ˗a lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Yoˇ. 13:34, 35) Ehˇ kʼawꞈ, jah˗eu jeˬ ziꞈ dah ni bi gʼeh˗eu gʼaˇ duˬ naˇ, teu naˆ maˬ tseˇ jahˇ˗eu loˬ meh. Aˬ dui˗euˬ jah˗eu jeˬ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ gʼoeˇ gaˇ gaˬ gaˇ haw˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ maˬ ya bi pyeuꞈ˗a. Aˬ jeˬ miˇ neh nga? Sheuˬ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ na maˬ ngeuˇ naˇ, huˬ mehˬ mehˬ˗eu tiˬ gʼaˬ na huiˬ˗eu iˬ baˇ mˇ naˇ tawˇ neh? Mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na naw˗euˬ nui ma˗ahˇ laˆ naˇ laˇ naˇ tawˇ neh? Miˬyehˇ˗ahˇ puiˬ˗eu tiˬ gʼaˬ na aˬ dui jah luꞈ˗eu jeˬ heu, yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ maˬ ngeuˇ nga lehˇ ehˇ laˇ naˇ tawˇ neh? Heu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ kawˆ pyeuꞈ laˇ naˇ, nawˇ sahˬ tiꞈ tiꞈ˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ byehˇ dzeh ma loˇ? Aˬ dui ya noeˬ taˬ˗eu jeˬ naˇ, ziꞈ dah ni jah˗eu jeˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ˗ahˇ jaˆ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ nawˇ Miˬyehˇ˗ahˇ jah˗eu jeˬ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ maˬ taꞈ ni aˬ cawˬ neh mˇ˗euˬ jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ naˇ, nawˬ˗euˬ jah˗eu jeˬ maˬ ziꞈ˗a. Nawˇ iˇ kahˇ tsoˆ naˇ, ziꞈ˗eu gʼahˇ˗eu myawˬ gahˬ deuˬ neh tsoˆ˗eu maˬ ngeuˇ laˬ? Teu gaˇ duˇ ni aˬ dui˗euˬ nui jah iˇ kahˇ tsoˆ ngeh, yaw awˇ laꞈ˗ehˇ peuˬ˗iˇ kʼehꞈ˗iˇ nya˗eu jeˬ˗ahˇ duˇ˗eu nui ma neh maˬ tsoˆ˗eu paˬ. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui jah˗eu jeˬ˗ahˇ ziꞈ˗eu gʼahˇ˗eu myawˬ gahˬ˗ahˇ duˇ˗eu, maˇ maˇ ni gʼeh˗eu jeˬ hawˇ˗eu gaˇ kahˇ dahˇ˗eu jeˬ˗ahˇ neh tsoˆ˗eu meh. Aˬ dui Jaˇliꞈ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ mehˬ˗eu meh lehˇ ya jah duˬ taˬ˗eu meh.—Maˆ. 12:2. w20.07 8-9 ¶2-3

Mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ jawˇ gaˇ gʼoꞈ laˇ mawꞈ˗eu naˬ leˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ poˆ gaˇ, caw ba nehˬ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu yaw jeˬ ma jeˬ yaw myaˬ hmˬ jaˆ˗eu meh. (Pah. 14:6) Yaw jeˬ ma jeˬ, Ehˇgu˗aˬdawˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu Siˬbiˬoˬ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ gʼoꞈ laˇ nya ni tiˬ gʼaˬ paˬ bi caw ba le nehˬ laꞈ lehˇ, nui ma keuˆ dui dui˗eu laꞈ kʼoeˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗euˬ meh. Shaˇ ngehˬ shaˇ paˆ lehˆ˗ehˇ sheuˬ gʼeh˗eu nyiˬ gʼaˬ laˇ gʼoˆ˗ahˇ kʼoˆ laˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ nyaꞈ Siˬbiˬoˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ jawˇ gaˇ gʼoꞈ laˇ nya ni nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ caw ba nehˬ˗euˬ meh. Aˬ dui gʼaˬ baˬ˗eu deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ jawˇ gaˇ gʼoꞈ laˇ nya ni caw ba nehˬ naˇ, laˬ kʼaˬ ya cehˇ dui dui˗eu meh. Naˬ leˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ caw ba˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh dui dui˗eu, huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu mehˇ nmˇ Saˇgʼawˬdawˬ, “Tiˬ poˆ na myaˆ biˇ yoeˇ le˗eu maˬ dzahˬ tehˬ nya nya. Yeˬhawˇbaˬ Saˬdaˬ˗euˬ miˇ tsaˬ˗ahˇ neh yawˇ tiˬ mawˇ˗ahˇ ka kʼoꞈ gaˇ, ngaˇ jiˇ ya caw ba˗euˬ ma lehˇ kʼaˇ noeˬ doˆ laˇ ngeh, ngaˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ laˇ˗eu lehˇ miˇ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh. Nawˇ naˬ leˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ luꞈ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗ahˇ gaˬ luꞈ meh siˬ lehˇ noeˬ taˬ luꞈ˗uˇ. Yeˬhawˇbaˬ nawˇ gʼoꞈ laˇ gaˇ ha˗eu gʼaˇ duˬ loꞈ luꞈ meh. w20.06 29 ¶16-18

Huiˬ dui dui˗eu “mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ”˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ mehˬ˗eu gʼaˇ duˬ, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ aˬ dui dzaw geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu gʼawˬ mya gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ bi boꞈ ahˇ taˬ˗euˬ meh. (Yaˇ. 30:21) Aˬ dui Miˬyehˇ nui kʼahˇ shiˇ˗eu seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ hawˇ˗eu nui ma nahˬ yu ni taˬ˗eu seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ mˇ mawˇ˗euˬ deuˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗awˇ, muiˬ˗eu seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ teu deuˬ˗ahˇ maˬ mˇ mawˇ˗euˬ deuˬ˗euˬ kʼoeˇ taˆ keuˆ le˗euˬ jeˬ˗ahˇ neh jiˇ dzaw geuꞈ nya meh. (Ceuˬ. 37:37; 1 Gawˇ. 10:11) Aˬ dui sahˬ paˬ Sawˇluˆ˗ahˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw kaˇ˗euˇ. Dahˬ beh ngeh aˬ yawꞈ nui ma nahˬ yu ni taˬ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ meh. Kʼoeˇ naˇ, aˬ yawꞈ yawˬ ha˗euˬ dui dui baw˗eu jeˬ˗ahˇ siˬ nya˗awˇ, ya mˇ˗eu gaˇ deuˬ˗ahˇ mˇ nya maˬ siˬ miˇ˗a lehˇ noeˬ˗eu meh. (1 Saˬ. 9:21; 10:20-22) Ehˇ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ sahˬ paˬ keuˆ leˇ˗awˇ tiˬ kʼehˬ naˇ, nui ma huiˬ laˇ˗euˬ meh. Tiˬ poˆ aˬ yawꞈ bawˇlawˇpeh Saˬmeuˬlaˆ˗ahˇ maˬ dawˬ coeˇ ni pyeuꞈ laˇ˗awˇ, lawˇ˗eu shehˇ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ kawˬ˗aˬ maˬ jaˆ gaˇ, lawˇ˗euˬ meh. Teu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ nui kʼahˇ maˬ paˇ shiˇ˗euˬ uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ˗ahˇ sahˬ paˬ maˬ paˇ bi geuꞈ˗euˬ meh. (1 Saˬ. 13:8-14) Aˬ dui nui gahˇ ahˇ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ mawꞈ naˇ, aˬ kawˬ˗aˬ maˬ jaˆ gaˇ maˬ mˇ˗eu gʼaˇ duˬ heu kawˆ˗ahˇ neh dzaw geuꞈ nya˗eu meh. w20.08 10-11 ¶10-11

Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ neh aˬ yawꞈ˗euˬ aˇ muˇ deuˬ˗ahˇ “tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu laꞈ sawˬ” biꞈ nehˬ˗euˬ nmˇ ngeuˇ meh. (Peˇ. 4:8, MS) “Tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu laꞈ sawˬ” heu deuˬ laꞈ kʼoeˇ, Uˆ lahˇ˗eu aˇ muˇ, Uˆ lahˇ˗eu aˇmuˇ˗ahˇ caw ba˗eu deuˬ, Saˇ naˇ˗euˬ Gawˬmiˬtiꞈ, aˇ maꞈ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ, aˇ maꞈ aˇ muˇ˗euˬ dzaw nymˇ˗ahˇ mehˬ˗eu deuˬ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ, aˇ muˇ˗ahˇ caw ba˗eu deuˬ, heu deuˬ jiˇ ahˇ˗eu meh. Mehˇ nmˇ heu deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ aˇ poeˬ baw˗eu yawˇ deuˬ˗ahˇ bi bo saˆ˗eu gʼaˇ duˬ hawˇ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ bi ngehˬ gʼeh˗eu gʼaˇ duˬ, muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ neh ka taˬ˗euˬ meh. (1 Beˬ. 5:2, 3) Muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ neh ka taˬ˗euˬ mehˇ nmˇ heu deuˬ ya mˇ˗eu gaˇ gʼawˬ mya jeˬ jaˆ˗eu meh. Gʼawˇ mawˇ˗euˬ aˇ sehˇ pyeuꞈ˗eu aˬ kuiˇ hawˇ˗eu aˬ laꞈ lawˬ muˇ, gʼawˇ mawˇ tiˬ mawˇ mawˇ lah ni˗euˬ gʼaˇ duˬ gaˇ mˇ˗eu loꞈ˗ehˇ, mehˇ nmˇ heu deuˬ jiˇ aˇ muˇ tiˬ muˇ muˇ lah ni˗euˬ gʼaˇ duˬ, leh jeh˗awˇ gaˇ mˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ mˇ˗eu heu naˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ bi ja ceuˬ laˇ˗eu lehˇ maˬ ngeuˇ˗a. Mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ bi ziꞈ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ meh. (1 Teˇ. 2:6-8) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ yawˬ ha gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ shaˇ noeˬ˗eu mehˇ nmˇ heu deuˬ biꞈ nehˬ laꞈ˗euˬ miˇ neh guiˬ lahˬ huiˬ dui dui miˇ˗a. w20.08 21 ¶5-6

Aˬ dui˗ahˇ tsaꞈ gaˬ˗iˇ ni laˆ noeˬ nehˬ˗eu tiˬ jeˬ naˇ, tsawˇ haˬ deuˬ “guˆ˗awˇ gʼaˬ baˬ luꞈ” gaˇ ya mawˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ siˬ nya˗eu loˬ gaˇ ya mawˇ˗euˬ miˇ neh ma. (Tehˬ. 9:36) Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ haˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ bi za mawꞈ˗awˇ, yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ bi siˬ nya mawꞈ˗eu meh. (1 Tiˆ. 2:4) Aˬ dui tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ heu naˇ, tsawˇ haˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ˗ahˇ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh lehˇ noeˬ taˬ naˇ, tsaꞈ gaˬ˗iˇ mawꞈ dzehˬ laˇ˗eu meh. Aˬ dui tsawˇ haˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ˗ahˇ caw ba˗eu ma. (Maˆ. 10:13-15; 1 Tiˆ. 4:16) Teu gaˇ duˇ ni aˬ dui jiˇ tsaꞈ gaˬ˗iˇ ngeh, tsaˬ leˇ˗eu keu ka ya jaˆ˗awˇ, teu deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ˗eu lehˇ ya siˬ nya˗eu meh. Yeˬsuˇ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu lehˇ maˇ jawˆ ni ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ jeˬ jeˇ ya yuˇ iꞈ˗eu lehˇ ehˇ nehˬ˗awˇ, aˬ gaˇ ya tsaꞈ gaˬ˗iˇ˗eu lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ uˬ taꞈ, aˬ jeˬ ya ngehˬ˗eu lehˇ jiˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Tehˬ. 10:5-7; Luˇ. 10:1-11) Nymˬ˗mˇ iˬ nah Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ aˬ dui˗ahˇ gʼawˬ mya jeˬ lehˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu Mehˬ˗eu Keu ka bawˬ keuˆ lehˬ hmˬ nehˬ taˬ˗awˇ, keu ka teu deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya zmˬ˗eu lehˇ jiˇ dzawˇ nehˬ laꞈ˗eu meh. Heu naˇ aˬ dui˗ahˇ kʼaˬ duˬ ni tsaꞈ gaˬ peuˬ ni caw ba nehˬ˗awˇ, yaw muiˬ˗ehˇ ngehˬ nya tmˇ nya ni jiˇ caw ba nehˬ˗eu meh.—2 Tiˆ. 2:15. w20.09 4 ¶6-7, 10

Gʼaˬ kʼehˇ Yoˇhaˬ aˬ yawꞈ neh yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ siˬ nya laˇ ni caw ba nehˬ˗euˬ deuˬ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ mˇ luꞈ˗eu lehˇ ya gaˬ ngeh, laˬ kʼaˬ aˇ naˆ ni cehˇ paˬ nga lehˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Yoˇhaˬ yawˬ ha˗euˬ zaˬ˗ahˇ duˇ˗eu saˇ jaˇ ziꞈ˗eu Ka li zaˬ heu deuˬ˗ahˇ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ ngeh aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ jah˗eu jeˬ ziꞈ ni leh jeh˗awˇ caw ba nehˬ˗euˬ meh. Teu gaˇ duˇ ni aˬ dui˗ahˇ jiˇ yawˬ ha˗euˬ aˬ buˇ aˬ li deuˬ maˬ ehˇ, yawˬ ha neh yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ siˬ nya laˇ ni caw ba nehˬ˗euˬ deuˬ maˬ ehˇ, aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ˗awˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ mˇ luꞈ gaˇ ya mawˇ ngeh laˬ kʼaˬ cehˇ laˇ˗eu meh. (3 Yoˇ. 3) A.D. 98 heu kaˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ Yoˇhaˬ˗ahˇ laˆ noeˬ nehˬ˗awˇ sahˬ boꞈ smˇ taꞈ bi boꞈ˗euˬ meh. Sahˬ boꞈ teu boꞈ˗euˬ naˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬsuˇ laꞈ kʼoeˇ bi jah ziꞈ˗eu gʼaˇ duˬ hawˇ˗eu, yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ laꞈ kʼoeˇ bi dehꞈ daˆ leꞈ˗eu gʼaˇ duˬ pyeuꞈ meh. Yoˇhaˬ aˇ muˇ deuˬ˗ahˇ, mehˬ bahˬ˗eu jaˬ myawꞈ mehˇ shuiˇ dawˬ˗ahˇ tawˆ leˇ gaˇ kʼahˬ lahˇ˗eu meh. (1 Yoˇ. 2:18, 19, 26) Miˬyehˇ˗ahˇ puiˬ˗eu heu deuˬ naˇ, Miˬyehˇ˗ahˇ siˬ nya ma lehˇ ehˇ kʼawꞈ, Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ maˬ mˇ caw˗a. w20.07 20 ¶1-3

Aˬ dui yawˬ ha tsaꞈ gaˬ luꞈ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ jah˗eu miˇ neh, kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh gaˇ kawˆ heu aˬ cawˬ˗ahˇ ehˇ nehˬ mawꞈ˗eu ma. Aˬ dui Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ saˇ jaˇ dawˬ˗ahˇ jah˗eu ma. (Ceuˬ. 119:42; Yaˇ. 40:8) Kʼoeˇ naˇ aˬ dui Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ aˬ dui˗euˬ saˇ ka˗ahˇ maˇ diˇ pyeuꞈ laˇ gaˇ ya mawˇ˗awˇ, tsawˇ haˬ deuˬ Jaˇliꞈ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ mˇ caw˗eu miˇ neh, dehꞈ ziˇ muiˬ daˆ laˇ gaˇ jiˇ mawˇ˗eu ma. Heu naˇ, aˬ dui jah˗eu jeˬ bi ziꞈ laˇ˗awˇ, aˬ cawˬ˗ahˇ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ gaˇ kawˆ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ tsaꞈ gaˬ mawꞈ ni laˆ noeˬ nehˬ laꞈ˗eu meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ jiˇ jah˗eu ma. Aˬ dui tsaꞈ gaˬ luꞈ˗eu gaˇ kawˆ heu aˬ yawꞈ˗ahˇ neh oe˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ˗ahˇ sahˬ paˬ bi geuꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, Miˬyehˇ neh tseˇ˗euˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ jiˇ jah˗eu ma. Aˬ dui aˬ geu jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ gʼaˬ hawˇ˗eu gʼoe duˬ pyeuꞈ meh. (Ceuˬ. 46:1-3) Kʼoeˇ uˬ taˬ, Yeˬsuˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ neh za˗euˬ baoˬ zmˬ˗awˇ, mˬ kʼoeˇ taˆ neh nymˬ˗mˇ iˬ nah˗euˬ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh luꞈ meh lehˇ aˬ dui jah˗eu ma. (Tehˬ. 28:18-20) Jah˗eu jeˬ heu naˇ aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui neh leh jeh˗awˇ mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ biꞈ meh lehˇ bi jah ziꞈ laꞈ˗eu meh. w20.09 12-13 ¶15-17

Tiˬ poˆ naˬ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ tiˬ gʼaˬ na neh bi ngehˬ piˇ nehˬ mawꞈ˗eu meh. (Yaˇ. 1:17) Yaw jeˬ ma jeˬ, miˬ coeˬ miˬ ma deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ ngehˬ piˇ nehˬ˗eu tiˬ gʼaˬ na˗ahˇ loˬ˗awˇ, kʼaˬ dzeˇ zaˬ˗euˬ gaˇ pyeuꞈ˗eu tiˬ jeˬ na˗ahˇ jiˇ bi caw ba mawꞈ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ, aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ deuˬ jiˇ saˬ laˬ gʼoˬ nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ ngeh tiˬ gʼaˬ na neh bi caw ba mawꞈ˗eu meh. Huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ geuꞈ˗awˇ aˇ maꞈ aˇ muˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ caw ba˗eu deuˬ jiˇ, huˬ mehˬ mehˬ˗eu nui deuˬ loꞈ˗ehˇ tsaꞈ gaˬ duˬ˗ahˇ maˬ ya mawˇ nya lehˇ ehˇ laˇ ngeh, tiˬ gʼaˬ na neh bi ngehˬ piˇ nehˬ mawꞈ˗eu meh. Yeˬsuˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw kaˇ˗euˇ. Tsawˇ haˬ deuˬ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ gʼoˆ shaw bahˬ ngeh, Yeˬsuˇ taˆ lehˇ ngehˬ piˇ nehˬ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Maˬta Maˬliˇ˗ahˇ ehˇ ngeh Yeˬsuˇ ngehˬ piˇ nehˬ˗euˬ meh. (Luˇ. 10:38-42) Aˬ cawˬ deuˬ Maˬliˇ˗ahˇ ngehˬ doeˇ laˇ ngeh jiˇ, Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ tiˬ poˆ paˇ ngehˬ piˇ nehˬ˗euˬ meh. (Kuˆ. 14:3-9) Yeˬsuˇ Maˬliˇ aˬ jeˬ miˇ neh teu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu lehˇ gʼoˆ shaw˗awˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ ja ceuˬ nehˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ kʼaˇ gʼeh nya˗eu loꞈ˗ehˇ mˇ˗euˬ meh’ lehˇ ciˬ poeˬ nehˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ, Yeˬsuˇ “miˇ tsaˬ tahˬ kʼawˇ heu doe ni, laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ heu kʼaˇ mehˬ keuˆ gaˇ, zaˬ miˬ zaˬ heu gʼaˬ neh mˇ˗euˬ gaˇ kawˆ heu ja˗awˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ noeˬ keuˆ tehꞈ˗a” lehˇ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. w20.09 24 ¶15-16

Muiˬ˗eu yawˇ bo˗eu yaw sahˇ deuˬ˗aˬ, yawˇ byoˆ˗iˇ nya meh lehˇ siˬ nya˗eu meh. Aˬ yawꞈ byoˆ˗iˇ˗euˬ yawˇ˗ahˇ yehˬ bawˬ sehˇ lu˗ehˇ maˬ jahˇ˗a. Yeˬhawˇbaˬ tiˬ kʼehˬ byoˆ˗iˇ˗euˬ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ tiˬ deuˬ na˗ahˇ, aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nga lehˇ haw ma. Bawˇlawˇpeh Yawˇnaˆ za taˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ maˬ mˇ ni cehˆ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ yaw awˬ˗ehˇ nui ma maˬ jiˇ laˇ˗aˬ. Yeˬhawˇbaˬ muiˬ˗eu yawˇ bo˗eu yaw sahˇ loꞈ˗ehˇ, Yawˇnaˆ˗ahˇ ka kʼoꞈ nehˬ˗awˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ˗ahˇ mˇ byah nya ni loˬ˗eu gʼaˬ deuˬ biꞈ nehˬ˗euˬ meh. (Naˆ. 2:7; 3:1, 2) Aˇ nah naˇ Yeˬhawˇbaˬ iˇ puˬ aˇ bawˬ˗ahˇ zmˬ˗awˇ, tsawˇ haˬ zaˬ tiˬ gʼaˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ aˇ naˆ ni aˇ poeˬ baw˗eu lehˇ Yawˇnaˆ˗ahˇ siˬ leˇ ni caw ba nehˬ˗euˬ meh. (Naˆ. 4:10, 11) Aˬ dui aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga? Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ naˬ leˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ yaw awˇ laꞈ˗ehˇ nui ma maˬ ya jiˇ laˇ˗a. Aˬ yawꞈ aˬ jeˬ miˇ neh byoˆ˗iˇ˗euˬ nga lehˇ siˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, ya leh jeh˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ jawˇ gaˇ gʼoꞈ laˇ ngeh, nui gaˬ ahˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ ya ngehˬ gʼeh nehˬ meh. w20.06 20-21 ¶10-12

Soˇbi˗yaˬ Yuˇni˗yamˬ 1991 kʼoꞈ˗ahˇ pyaˆ˗iˇ shaˆ˗iˇ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu uˬ moˆ jawˇ˗eu Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ “ui cuiˆ na ngehˬ gʼeh dah teˬ nehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ za”˗euˬ meh. Teu miˇ neh, aˬ yawꞈ maꞈ yawˬ ha naꞈ˗i tiˬ kʼehˬ ya mˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ yaw muiˬ˗ehˇ tsaꞈ gaˬ nya laˇ˗awˇ, tiˬ kʼehˬ naˇ Soˇbi˗yaˬ Yuˇni˗yamˬ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu uˬ moˆ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ aˇ seh aˇ seh gʼaˬ˗ahˇ neh myaˬ laˇ˗euˬ meh. Aˇ nah naˇ Laˇsiˬ˗yaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ jawˇ paw pyawˬ˗eu miˇ kʼahˬ deuˬ laꞈ taˆ paw˗euˬ sahˬ paˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ meh. Laꞈ taˆ paw˗euˬ sahˬ paˬ hawˇ˗eu laꞈ oˆ paw˗euˬ sahˬ paˬ jahˇ˗eu 3 jeˬ naˇ, (1) aˬ yawꞈ maꞈ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ do lehˇ muiˇ, (2) aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ˗ahˇ muiˇ˗eu lehˇ siˬ laˇ, (3) aˬ yawꞈ nyaꞈ yaw kaˬ deuˆ ceh ceh, heu deuˬ pyeuꞈ meh. Laˇsiˬ˗yaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ jawˇ paw pyawˬ˗eu miˇ kʼahˬ deuˬ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ do lehˇ muiˇ˗eu uˬ taꞈ, tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ laˆ naˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ uˆ lahˇ˗eu uˬ moˆ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ aˇ seh aˇ seh gʼaˬ˗ahˇ kʼehˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ mˇ˗eu jeˬ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ˗ahˇ bye˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu miˇ neh meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ maꞈ laꞈ oˆ paw˗euˬ sahˬ paˬ pyeuꞈ˗eu Miˇ tsaˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu baoˬ jaˆ˗eu Eˬgaˬlamˬ hawˇ˗eu Aˬmeˬliˇkaˬ˗ahˇ jiˇ guiˇ deuˆ˗eu meh. w20.05 12-13 ¶3-4

Zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ ni mˇ˗eu gaˇ heu naˇ, mehˬ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu miˇ neh, aˬ dui mehˬ˗eu jeˬ huiˬ laˇ mahˇ laˇ ni leh jeh mawꞈ˗eu ma. Nymˬ˗mˇ aˬ dui tsawˇ haˬ aˇ lam aˇ lam gʼaˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ gaˇ kawˆ mehˬ nehˬ luꞈ˗eu ma. Aˬ dui yawˬ ha mehˬ˗eu Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ gaˬ˗eu miˇ neh, gaˇ kawˆ teu˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ ngehˬ mawꞈ˗eu ma. Ehˇ kʼawꞈ, aˬ dui Jaˇliꞈ mehˬ ngeh maˬ ehˇ, Loꞈ˗eu nymˇgoˇ sheuˬ gʼeh ngeh maˬ ehˇ, aˇ muˇ Jaˇliꞈ dzaw gaˇ sheuˬ gʼeh ngeh maˬ ehˇ, aˇ dzehˬ˗ehˇ ngehˬ dzeuˇ paˬ˗ehˇ maˬ gʼeh˗a. Aˬ dui aˬ geu ngeh mehˬ˗eu maˬ kaˬ Jaˇliꞈ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ zmˬ˗awˇ mehˬ mawꞈ˗eu ma. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui yawˬ ha neh ya siˬ˗euˬ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ maˬ dzawˇ nehˬ˗eu gʼaˇ duˬ, yawˬ ha˗euˬ nui ma˗ahˇ ya gʼaˬ leˇ˗eu meh. (Yoˇ. 16:12) Aˬ dui iˇ cuꞈ shawˇ˗eu yaw shuiꞈ pyeuꞈ ngeh shaˇ noeˬ haw sheˇ. Teu ngeh aˬ dui Jaˇliꞈ ya dzaw dahˬ beh˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ siˬ nya˗awˇ, nymˬ˗mˇ loꞈ˗ehˇ siˬ nya laˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˇ yamˬ yaw myaˬ kʼoꞈ ya zmˬ˗eu meh. Teu miˇ neh, aˬ dui neh ya siˬ˗euˬ jeˬ dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ tiˬ poˆ tehꞈ˗ehˇ maˬ ya mehˬ jiˇ˗a.—Heˬ. 6:1. w20.10 14-15 ¶2-4

Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ muiˬ dui dui˗eu aˬ da aˬ ma tseˇ nehˬ˗euˬ meh. (Tehˬ. 1:18-23; Luˇ. 1:26-38) Maˬliˇ neh nui ma laꞈ kʼoeˇ neh ngehˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ haw ngeh, aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Jaˇliꞈ˗ahˇ gaˬ dui dui˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. (Luˇ. 1:46-55) Yoˇsehˆ jiˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ ehˇ dawˬ˗ahˇ mˇ caw gaˇ haw ngeh, aˬ yawꞈ Miˬyehˇ˗ahˇ gaˬ˗awˇ, Miˬyehˇ nui kʼahˇ bi shiˇ mawꞈ ngaˇ lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. (Tehˬ. 1:24) Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ smˇ muiˬ muiˬ˗eu aˬ da aˬ ma maˬ tseˇ nehˬ˗aˬ. Yeˬsuˇ dehꞈ le ngeh, Yoˇsehˆ hawˇ˗eu Maˬliˇ neh lawˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ haw ngeh, aˬ yawꞈ nyaꞈ iˇ shaˬ shaˬ nga lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. (Luˇ. 2:24) Aˬ yawꞈ pehˬ zaˬ yaw teˬ 7 gʼaˬ jawˇ le ngeh ngehˬ˗ehˇ dzehˬ, pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ jaˆ gaˇ duˇ˗eu meh. (Tehˬ. 13:55, 56) Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ lehˬ laˇ ca laˇ˗eu tiˬ jeˬ na˗ahˇ neh haw piˇ nehˬ kʼawꞈ, shaˬ zahˬ yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ dzeuˇ˗iˇ ni haw piˇ nehˬ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. (Tehˬ. 2:13-15) Yaw jeˬ ma jeˬ, Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ Meˬsiˇya pyeuꞈ˗eu lehˇ maˬ jah˗eu yuiꞈ nyiˇ deuˬ˗ahˇ ya oˇ oꞈ˗eu meh. (Kuˆ. 3:21; Yoˇ. 7:5) Kʼoeˇ naˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ cu˗euˬ aˬ da Yoˇsehˆ aˬ yawꞈ zaˬ guˬ ngeh neh shiˇ˗euˬ gaˇ duˇ˗eu meh. w20.10 26-27 ¶4-6

Nawˇ shaˬ zahˬ˗ahˇ tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ ya daˬ˗awˇ, tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ caw ba nehˬ laꞈ nya lehˇ noeˬ haw maˬ loˇ? Gʼawˬ mya gʼaˬ teu loꞈ˗ehˇ noeˬ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ tiˬ deuˬ na jiˇ teu loꞈ˗ehˇ noeˬ˗eu meh. (1 Sahˬ. 19:14) Nawˇ jiˇ toˆ˗ehˇ noeˬ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ neh aˬ dui˗ahˇ “Ngaˇ naw maꞈ˗ahˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ taˬ yaꞈ. Tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ byehˇ dzeh” lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ luꞈ˗uˇ. Toˆ˗ehˇ naˇ, aˬ dui “Sahˬpaˬ Miˬyehˇ ngehˬ gʼeh luꞈ meh. Ngaˇ tiˬ jeˬ˗iˬ guˆ kʼaˇ maˬ za” lehˇ jah ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ ngehˬ nya meh. (Heˬ. 13:5, 6) Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ gaˇ kawˆ heu A.D. 61 heu kaˬ˗ahˇ Yuˇdaˆ˗ahˇ jawˇ˗eu Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ boꞈ nehˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ˗euˬ dawˬ teu naˇ, aˬ dui˗ahˇ Ja ceuˬ 118:5-7-ahˇ bi noeˬ mawˇ laˇ˗eu meh. Ja ceuˬ sahˬ boꞈ boꞈ˗euˬ tiˬ gʼaˬ loꞈ˗ehˇ duˇ ni Pawˇluˆ aˬ yawꞈ neh puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ haw ngeh, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ caw ba luꞈ meh lehˇ siˬ nya˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ yawꞈ Heˬbyehˇ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ sahˬ boꞈ boꞈ nehˬ˗euˬ jeˬ hu 2 kʼoꞈ heu kaˬ˗ahˇ, saˇ baoˬ dziˬ luꞈ ngeh jaˬ lehˇ lehˇ ma ciˬ tahˬ le gaˇ ya daˬ˗euˬ meh. (Kʼehˇ. 27:4, 15, 20) Teu ngeh poˆ hawˇ˗eu teu poˆ˗euˬ jeˬ hu ngeh jiˇ, Yeˬhawˇbaˬ Pawˇluˆ˗ahˇ gʼawˬ mya paw dzeˇ neh caw ba˗euˬ meh. w20.11 12 ¶1-2

Dzeuˇ yaꞈ ngeh nymˬ˗mˇ naˆ maˬ tseˇ muiˬ dzehˬ nga lehˇ tehꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ shaˇ noeˬ˗ehˇ jawˇ˗eu teu naˇ, aˬ jeˬ miˇ neh tsawˇ gahˇ maˬ ahˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ nga? Teu naˇ aˬ dui˗ahˇ dzeuˇ yaꞈ˗euˬ yaw muiˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ bi noeˬ mawˇ˗eu meh. Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Aˬ yawꞈ maꞈ Iˇjiˇtuˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ neh doˆ le˗euˬ tiˬ kʼehˬ laˇ kʼehˬ naˇ, teu gaˇ jawˇ ngeh aˇ naˆ ni shaˬ˗eu lehˇ ngehˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ yawˬ ha ya leˇ˗eu dzaˇ yaw kuiˇ deuˬ˗ahˇ noeˬ mawˬ˗awˇ, “Iˇjiˇtuˆ miˇ kʼahˬ laꞈ kʼoeˇ jawˇ ngeh, kʼaˇ dzaˬ mawꞈ˗eu ngaˬ shaˬ deuˬ aˇ poeˬ maˬ jiˇ ni ya dzaˬ ya dzaˬ˗ehˇ jawˇ˗euˬ ma. Aˬ dui neh dzaˬ yaꞈ˗euˬ siˬ kʼoˬ, deh namˬ, sehˇ guˬ, sehˇ bawˬ, sehˇ puˇ, kʼoeˇ deuˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ dui dui nya” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Tsahˬ. 11:5) Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ “aˇ poeˬ maˬ jiˇ ni” dzaˇ ya dzaˬ˗eu teu naˇ, maˇ diˇ ngeuˇ ngaˇ laˬ? Maˇ diˇ naˇ aˬ yawꞈ maꞈ dzaˇ teu˗ahˇ za˗eu gʼaˇ duˬ, zaˬ kʼaˆ loꞈ˗ehˇ gaˇ ya mˇ dui dui˗euˬ meh. (Doˆ. 1:13, 14; 3:6-9) Aˬ yawꞈ maꞈ aˬ jeˬ jeˇ˗ahˇ ya oˇ ya daˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ngehˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ neh aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ nymˬ˗mˇ hawˇ mˇ nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ maˬ shaˇ noeˬ ni, dzeuˇ yaꞈ˗euˬ aˇ nah aˇ yamˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ noeˬ mawˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ toˆ˗ehˇ noeˬ gaˇ Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ maˬ shiˇ˗a.—Tsahˬ. 11:10. w20.11 25 ¶5-6

Tiˬ poˆ na aˬ dui dehꞈ ziˇ aˇ nah aˇ yamˬ nymˇ˗awˇ, “shaˬ zahˬ tiˬ byah ni jaˆ” nya lehˇ noeˬ nya meh. (Baˆ. 14:1) Teu miˇ neh aˬ dui tiˬ poˆ na gʼaˬ baˬ˗eu heu naˇ, zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ maˬ ngeuˇ˗a. Gaˇ hu˗euˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ gʼawˬ mya gʼaˬ jiˇ teu loꞈ˗ehˇ noeˬ˗awˇ, tiˬ gʼaˬ na shiˇ mawꞈ gaˇ keuˆ ni nui ma cawˆ˗eu meh. (1 Sahˬ. 19:2-4; Baˆ. 3:1-3, 11; 7:15, 16) Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ teu loꞈ˗ehˇ kʼaˇ gʼeh laˇ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ nui ma taˬ˗eu Yeˬhawˇbaˬ Miˬyehˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ nui ma laˆ saˇ nehˬ˗awˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ bi boꞈ ahˇ taˬ˗euˬ heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ mehˬ˗awˇ gʼaˬ biꞈ˗eu gʼaˇ duˬ meh. (Maˆ. 15:4) Yaˬkoˆ˗euˬ aˬ li Yoˇsehˆ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Aˬ da˗euˬ gaˬ dui dui˗eu aˬ li Yoˇsehˆ, nymˬ˗mˇ naˇ Miˬyehˇ˗ahˇ uˬ duˬ maˬ tahˬ˗eu Iˇjiˇtuˆ tsawˇ haˬ˗euˬ zaˬ kʼaˆ yaˬ geuꞈ˗iˇ˗euˬ meh. (Beh. 37:3, 4, 21-28; 39:1) Kʼoeˇ naˇ Pawˇtiˇpaˬ˗euˬ miˬ zaˬ Yoˇsehˆ aˬ yawꞈ˗ahˇ dawꞈ laˇ nga lehˇ maˬ ngeuˇ gaˇ ehˇ˗eu meh. Shaˇ noeˬ haw sheˇ, tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ pyehˆ tseˇ˗euˬ gaˇ Pawˇtiˇpaˬ Yoˇsehˆ˗ahˇ tawˬ˗ahˇ dawˆ ahˇ˗awˇ, shmˇ caˆ neh bi paꞈ˗euˬ meh. (Beh. 39:14-20; Ceuˬ. 105:17, 18) Teu miˇ neh Yoˇsehˆ nui ma cawˆ kʼawꞈ cawˆ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. w20.12 16-17 ¶1-4

Heu naˇ, aˬ dui guiˬ lahˬ shaˇ ngeh shaˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu tiˬ kawˆ pyeuꞈ meh lehˇ Yeˬsuˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga? Heu deuˆ˗ahˇ yaw zeu baw˗eu lehˇ ehˇ˗eu dawˬ heu dawˬ˗ahˇ dawˬ aˬ yawꞈ yaw oeˇ˗ahˇ naˇ, muiˬ˗eu shawˇ˗eu, buˇ coeˆ ni gʼeh˗eu, lehˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Gʼawˬ mya gʼaˬ ‘Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ myahˇ muiˬ luꞈ shawˇ luꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a laˬ?’ lehˇ noeˬ nya meh. Dawˬ kʼoꞈ teu˗ahˇ siˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, tsawˇ myahˇ heu naˇ aˬ jeˬ jeˇ nehˬ˗ehˇ taꞈ nga lehˇ ya shaˇ noeˬ˗eu meh. Tsawˇ myahˇ heu naˇ, seuˬ gʼaˬ˗ahˇ boꞈ taˬ˗euˬ sahˬ boꞈ aˇ mawˇ naˆ ni tehꞈ maˬ ngeuˇ˗a. Jaˇliꞈ˗ahˇ “Tsawˇ myahˇ muiˬ˗euˬ jeˬ hawˇ˗eu smˇ muiˬ muiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ nawˇ ya tseˇ geuꞈ ngeh, tsawˇ myahˇ muiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ tseˇ˗awˬ” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Dawˬ. 22:1; Tsoˆ. 7:1) Tsawˇ myahˇ heu naˇ, aˬ jeˬ miˇ neh teu naˆ naˆ˗ehˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga? Tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ jaˆ˗eu jeˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu miˇ neh meh. Tsawˇ myahˇ teu aˬ joˆ˗ehˇ boꞈ˗awˇ, teˇ saˇ aˬ joˆ˗ehˇ doˆ laˇ˗eu naˆ maˬ tseˇ, tsawˇ myahˇ teu˗ahˇ aˬ cawˬ ya mawˇ ya gaˬ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui ma˗ahˇ doˆ laˇ˗eu jeˬ teu naˇ aˇ yeˇ huiˬ dzehˬ˗eu meh. Tsawˇ haˬ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ jaˬ myawꞈ myawꞈ˗eu teu naˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ laˆ cawˆ˗awˇ jaˬ bu˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. w20.06 3 ¶5-7

Aˬ dui shaˬ dui dui˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ya tahˬ puˬ ngeh, noeˬ shaˬ kʼahˬ lahˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ga nuiꞈ taˬ˗awˇ jawˇ nya˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ dui pyuˇ maˬ poˆ loꞈ nya gaˇ guˆ nya˗awˇ, tiˬ nah aˬ dui naˇ laˇ gawˇ laˇ˗awˇ gaˇ maˬ mˇ nya˗eu, maˬ ngeuˇ naˇ gaˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ naˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗eu lehˇ kʼahˬ lahˇ nya˗eu uˬ taꞈ, lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ ngeh Miˬyehˇ˗euˬ zahˇ dawˬ˗ahˇ mˇ bahˬ gaˇ jiˇ guˆ nya˗eu meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, gʼawˬ myahˇ maˬ gʼeh˗ehˇ Saˬdaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ neh Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ bi deuˆ laˇ˗eu miˇ neh, aˬ dui gaˇ kawˆ teu pyeuꞈ laˇ ngeh aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ paˬ maˬ siˬ lehˇ kʼahˬ lahˇ nya˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui ‘Ngaˇ heu loꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ˗eu heu yaw lehˬ ngaˇ laˬ?’ lehˇ jiˇ noeˬ laˇ nya˗eu meh. Aˬ dui Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ “Kʼahˬ taˬ lahˇ” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ lehˇ siˬ nya˗eu ma. (Tehˬ. 6:25) Yeˬsuˇ aˬ dui tiˬ jeˬ˗ahˇ˗iˬ kʼahˬ maˬ ya lahˇ gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga laˬ? Teu loꞈ˗ehˇ ehˇ mawꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Gaˇ hu Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu gaˇ mˇ zaˬ gʼawˬ mya gʼaˬ noeˬ shaˬ kʼahˬ lahˇ dui dui kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ nui kʼahˇ shiˇ luꞈ˗a siˬ. (1 Sahˬ. 19:4) Yeˬsuˇ aˬ dui˗ahˇ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ naˬ ba tiꞈ maˬ taˬ nya gaˇ keuˆ ni aˇ dzehˬ˗ehˇ maˬ bi kʼahˬ lahˇ mawꞈ˗a. w21.01 3 ¶4-5

Kʼaˬ dzeˇ zaˬ deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ neh miˬ zaˬ hawˇ˗eu zaˬ˗ahˇ mˇ nehˬ˗euˬ jeˬ, Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ˗ahˇ ya dzawˇ nehˬ˗eu meh. (1 Beˬ. 3:7) Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ nymˇ jiˇ˗euˬ uˬ duˬ pyeuꞈ meh. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ zahˇ jahˇ doˆ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ deuˬ˗ahˇ zahˇ teu˗ahˇ mˇ caw lehˇ ehˇ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ jaˆ meh. (Yaˇ. 33:22) Yeˬsuˇ jiˇ Ka li zaˬ aˇ muˇ deuˬ˗euˬ uˬ duˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh, zahˇ jahˇ doˆ˗awˇ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ zahˇ teu˗ahˇ mˇ caw lehˇ ehˇ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ jaˆ meh. (Gaˬ. 6:2; Sehˇ. 1:18-20) Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ haw ngeh, nymˇ sahˇ aˬ da gʼaˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ noeˬ tsehˆ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ jaˆ ngaˇ lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. (Maˆ. 7:2; Peˇ. 6:4) Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu baoˬ teu naˇ dui dui baw˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ yawꞈ neh jahˇ doˆ˗euˬ zahˇ Jaˇliꞈ zahˇ˗ahˇ dawˬ pehˬ ya taˬ˗eu meh. (Dawˬ. 3:5, 6) Nymˇ sahˇ aˬ da deuˬ yawˬ ha˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ maˬ jawˇ˗eu deuˬ˗ahˇ zahˇ jahˇ doˆ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ maˬ jaˆ˗a. (Maˆ. 14:4) Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ deuˬ huiˬ laˇ˗awˇ, iˇ kahˇ˗ahˇ neh jawˇ doˆ˗iˇ ngeh zaˬ deuˬ aˬ daˬ˗ahˇ yaw zeu ya baw˗eu nmˇ ngeuˇ kʼawꞈ, aˬ da gʼaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nymˇ sahˇ aˬ da maˬ paˇ pyeuꞈ meh.—Tehˬ. 19:5. w21.02 2-3 ¶3-5

Nymˇ sahˇ aˬ da yawˬ ha˗euˬ nymˇ jiˇ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ nya˗eu tiˬ jeˬ naˇ, nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗euˬ loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ngehˬ gʼeh nehˬ˗eu heu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ ya noeˬ taˬ˗eu aˇ yeˇ kʼaˇ huiˬ˗eu jeˬ naˇ, nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ muiˬ ni ya caw ba nehˬ˗eu heu meh. (Tehˬ. 5:3) Yeˬsuˇ naˇ dui dui˗eu laꞈ kʼoeˇ zeuˇ liˬ kʼoeˇ taˆ shiˇ leˇ luꞈ kʼawꞈ, Maˬliˇ˗ahˇ ngehˬ gʼeh nehˬ˗eu gʼaˬ jawˇ˗eu lehˇ yaw duˬ laˆ baw mawꞈ˗eu meh. Teu ngeh Yeˬsuˇ naˇ dui dui luꞈ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ ma gaˇ dzeˇ yawꞈ luꞈ˗eu gʼaˬ kʼehˇ Yoˇhaˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ shiˇ dzeuˇ˗euˬ naˇ kʼah aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ ma˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ ngehˬ gʼeh nehˬ laꞈ lehˇ shaˇ˗euˬ meh. (Yoˇ. 19:26, 27) Nymˇ sahˇ aˬ da deuˬ kah˗eu gaˇ gʼawˬ mya jeˬ jaˆ˗eu meh. Nymˇ sahˇ aˬ da gʼaˬ gaˇ˗ahˇ leh jeh naˇ, Yeˬhawˇbaˬ ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ˗eu jeˬ˗ahˇ za˗eu meh. (Peˇ. 6:5, 6; Tiˇ. 2:9, 10) Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gaˇ deuˬ jaˆ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya˗awˇ, mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ ya ngehˬ gʼeh˗eu maˬ ngeuˇ naˇ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ ya sheuˬ gʼeh˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Aˇ yeˇ huiˬ˗eu jeˬ naˇ aˬ yawꞈ miˬ zaˬ hawˇ˗eu zaˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ jiˇ aˬ myah luꞈ Jaˇliꞈ˗ahˇ ya pyehˆ tseˇ˗eu meh. Miˬ zaˬ hawˇ˗eu zaˬ deuˬ nymˇ sahˇ aˬ da gʼaˬ˗ahˇ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ shiˬ shaˬ jiˇ paw maˬ ehˇ, nui jah paw maˬ ehˇ, nui ma paw maˬ ehˇ, loˬ˗eu jeˬ ngehˬ gʼeh nehˬ laꞈ˗eu miˇ neh guiˬ lahˬ huiˬ˗eu yaw duˬ baw meh.—Peˇ. 5:28, 29; 6:4. w21.01 12 ¶15; 12-13 ¶17

Jaˇliꞈ˗ahˇ miˇ tsaˬ lawˬ muˇ zeuˇ zeuˇ˗ehˇ jeˬ gaꞈ jeˬ ka lawˬ muˇ mˇ˗eu, nymˇ jiˇ˗ahˇ gʼawˬ mya jeˬ caw ba˗eu bym˗eu byehˆ˗eu miˬ zaˬ deuˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. (Dawˬ. 31:15, 16, 18) Aˬ yawꞈ nui noeˬ nui duˇ biꞈ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ maˬ jaˆ˗eu zaˬ kʼaˆ maˬ ngeuˇ˗a. Kʼaˬ dzeˇ zaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ nui ma taˬ˗awˇ aˬ yawꞈ ngehˬ gaˇ naˇ haˬ˗eu meh. (Dawˬ. 31:11, 26) Kʼaˬ dzeˇ zaˬ gʼaˬ teu loꞈ˗ehˇ yaw zeu taˬ nehˬ˗eu miˇ neh, miˬ zaˬ gʼaˬ jiˇ kʼaˬ dzeˇ zaˬ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu uˬ moˆ ya jawˇ gaˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu meh. Yeˬsuˇ huiˬ˗eu gaˇ gʼawˬ mya jeˬ mˇ nya kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu uˬ moˆ jawˇ˗eu heu naˇ myaˆ pyawˬ maˬ jaˆ nya lehˇ maˬ noeˬ˗a. (1 Gawˇ. 15:28; Piˆ. 2:5, 6) Bym˗eu byehˆ˗eu miˬ zaˬ deuˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ kʼaˬ dzeˇ zaˬ˗euˬ uˬ moˆ jawˇ˗eu heu naˇ, myaˆ pyawˬ maˬ jaˆ nya lehˇ maˬ noeˬ ni kʼaˬ dzeˇ zaˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ toˆ˗ehˇ jahˇ˗eu teu naˇ kʼaˬ dzeˇ zaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu miˇ neh tehꞈ maˬ ngeuˇ˗a. Aˇ yeˇ kʼaˇ huiˬ˗eu jeˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ yaw zeu baw˗eu miˇ neh meh. Miˬ zaˬ deuˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu uˬ moˆ ya jawˇ nga lehˇ˗aˬ, kʼaˬ dzeˇ zaˬ deuˬ Miˬyehˇ˗euˬ zahˇ dawˬ hawˇ˗eu Jaˇliꞈ zahˇ˗ahˇ bahˬ˗eu jeˬ mˇ lehˇ ehˇ laˇ ngeh, maˬ ya mˇ˗a. w21.02 11 ¶14-15; 12 ¶19

Miˬyehˇ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ heu naˇ kʼehˬ laˇ kʼaˆ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh, kamˬ daˬ coeˇ ni aˬ myah luꞈ caw ba nehˬ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, baꞈ dzah dzah ma laꞈ kʼoeˇ˗euˬ piˇ ma deuˬ hawˇ˗eu aˬ yuiꞈ aˬ tsu deuˬ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ˗ahˇ taˬ paˇ tsaꞈ gaˬ lehˇ ehˇ ngeh, gʼaˬ kʼehˇ deuˬ˗ahˇ Miˬyehˇ˗ahˇ gaˬ˗eu nui gaˬ heu naˇ ‘tsawˇ haˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗eu naˆ maˬ tseˇ, Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ ni’ laˆ noeˬ nehˬ˗euˬ meh. (Kʼehˇ. 5:29; 1 Yoˇ. 5:3) Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu nui gaˬ heu naˇ, nymˬ˗mˇ iˬ nah mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ jiˇ sahˬ paˬ sahˬ ma deuˬ kʼehˬ laˇ kʼaˆ laˇ kʼawꞈ, laˆ tsoeˬ laˇ kʼawꞈ, saˇ jaˇ ziꞈ daˆ leꞈ nya ni caw ba nehˬ luꞈ˗eu meh. Miˇ tsaˬ zaˬ deuˬ muiˇ laˇ gaˇ aˬ dui gʼaˬ baˬ baˬ˗ehˇ maˬ jawˇ ni, teu naˇ yaw muiˬ tiˬ jeˬ pyeuꞈ nga lehˇ haw˗eu ma. (Kʼehˇ. 5:41; Maˆ. 5:4, 5) Nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ maˬ ngeuˇ naˇ, aˬ yuiꞈ aˬ nyiˇ deuˬ laˆ tsoeˬ laˇ˗eu heu naˇ, aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ aˇ dzehˬ˗ehˇ shaˬ˗eu tiˬ jeˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Aˬ dui Jaˇliꞈ dzaw dahˬ beh laˇ ngeh aˬ yawꞈ maꞈ aˬ dui mehˇ shuiˇ bi shuiˇ tawˆ ngaˬ, uˬ˗iˇ ngaˬ lehˇ kʼawꞈ noeˬ nya meh. (Maˬkuˆ 3:21 nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ.) Aˬ yawꞈ maꞈ aˬ dui˗ahˇ aˬ laꞈ jiˇ keuˆ laˇ kʼawꞈ, aˬ dui maˬ zahˬ leˇ. Yeˬsuˇ “Aˬ cawˬ naˆ maˬ tseˇ yawˬ ha˗euˬ nymˇ kʼahˬ zaˬ deuˬ yawˬ ha˗ahˇ muiˇ laˇ tehꞈ˗a” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ miˇ neh meh.—Tehˬ. 10:36. w21.03 21 ¶6-7

Aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ Jaˇliꞈ mehˬ caw˗iˇ ngeh, aˬ dui Jaˇliꞈ mehˬ˗eu gʼaˬ hawˇ˗eu dzaw zaˬ gʼaˬ ja sawˇ luꞈ gaˇ, yaw muiˬ˗ehˇ ya naˇ haˬ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ naˇ aˬ geu ngeh ngehˬ paˬ nga lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, maˬ ngehˬ mi naˆ˗ehˇ jeˬ hu shaˇ noeˬ˗eu loˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ dui aˇ dzehˬ˗ehˇ maˬ ya ngehˬ myaˬ nga, mehˬ˗eu gʼaˬ dzawˇ nehˬ luꞈ ngeh maˬ ya ngehˬ bahˬ nga, yaw kawˆ yawˬ˗ahˇ maˬ ya iˇ nga, ja sawˇ luꞈ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ bi maˇ dzehˬ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ yaw nymˇ nymˇ lehˇ ya ngehˬ˗awˇ, yaw jeˬ ma jeˬ hawˇ˗eu naˇ haˬ˗eu jeˬ lawˬ muˇ ya zmˬ˗eu meh. Tiˬ tsahˇ na˗aˬ, aˬ dui ngehˬ˗eu jiˇ maˬ paˇ loˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui dzaw zaˬ˗ahˇ ja ceuˬ nehˬ nya˗awˇ, teu naˇ dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ huiˬ laˇ mahˇ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Nawˇ dzaw zaˬ˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ nya laˇ˗euˬ, shaˬ zahˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ laˆ piˇ nya˗euˬ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗euˬ, gaˇ kawˆ heu deuˬ˗ahˇ kʼaˇ yehꞈ laˇ ngeh yaw nymˇ nymˇ lehˇ ja nehˬ nya meh. (Ceuˬ. 78:4, 7) Teu naˇ dzaw zaˬ deuˬ loˬ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ cehˆ tsaˬ leˇ nya˗eu meh. Teu baˬ da neh jah˗eu jeˬ kʼawꞈ ziꞈ laˇ nya˗awˇ, iˇ cuꞈ shawˇ˗eu aˇ tiˆ˗ahˇ laˇ keuˆ nya˗eu uˬ taꞈ, shaˬ zahˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ laˆ piˇ˗eu lehˇ siˬ nya laˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. w21.03 10 ¶9-10

Aˬ dui Miˬyehˇ gaˇ laꞈ kʼoeˇ gaˇ mˇ˗eu pyeuꞈ leˇ ngeh, aˬ suˇ gʼaˬ nga ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ˗eu jeˬ za geuˇ˗eu? Pawˇluˆ Gawˇliˬtu aˇ muˇ˗ahˇ sahˬ boꞈ boꞈ gʼeh ngeh, “Ngaˇ˗aˬ, ka˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗awˇ, Aˬpawˇluˆ˗aˬ, iˇ cuꞈ shehˬ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, aˇ bawˬ mehˇ laˇ ni jahˇ˗eu gʼaˬ˗aˬ, Miˬyehˇ meh. Ka˗eu gʼaˬ hawˇ˗eu iˇ cuꞈ shehˬ˗eu gʼaˬ˗aˬ, ehˇ nyaꞈ nyeuˆ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ, aˇ bawˬ mehˇ laˇ ni jahˇ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu Miˬyehˇ˗ahˇ ja ceuˬ dui dui paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. (1 Gawˇ. 3:6, 7) Pawˇluˆ loꞈ˗ehˇ duˇ ni aˬ dui jiˇ Miˬyehˇ gaˇ laꞈ kʼoeˇ gaˇ mˇ pyeuꞈ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ, Yeˬsuˇ, mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ heu deuˬ nehˬ˗ehˇ “gaˇ mˇ” cawˬ ya pyeuꞈ˗eu heu˗ahˇ aˇ poeˬ aˬ joˆ˗ehˇ taˬ baw nya˗eu nga? (2 Gawˇ. 6:1) Aˬ dui kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗awˇ tsaꞈ gaˬ˗eu heu neh taˬ baw nya˗eu meh. Aˬ dui yaw tsaˬ yaw dawˇ˗euˬ siˬ yoeˬ sehˬ˗eu tehꞈ˗ehˇ maˬ leh jeh ni, iˇ cuꞈ jiˇ ya sehˬ˗eu meh. Aˬ dui nui ma ahˇ˗eu tsawˇ haˬ˗ahˇ mawˇ naˇ, Jaˇliꞈ dzaw dahˬ beh˗eu gʼaˇ duˬ, kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗awˇ gʼa kʼoꞈ˗iˇ˗eu ma. Aˬ dui maˬ iˇ nya naˇ jiˇ aˬ cawˬ neh bi caw ba˗eu ma. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ Jaˇliꞈ dzaw zaˬ deuˬ˗euˬ nui noeˬ hawˇ˗eu nui ma˗ahˇ laˆ paˇ nya ni caw ba nehˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ huiˬ laˇ mahˇ laˇ gaˇ ya mawˇ ngeh laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu meh. w20.05 30-31 ¶14, 16-18