Tseˇ nyiꞈ siˬ ba la

Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ yaw kaˬ jaˆ˗eu cawˬ cawˬ˗eu jeˬ˗ahˇ, yawˇ bo˗eu yaw sahˇ hawˇ˗eu yawˇ˗euˬ yawˬ kaˬ jaˆ˗eu gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ taˬ˗euˬ meh. (Yoˇ. 10:14) Teu loꞈ˗ehˇ sheu cehˆ˗eu teu naˇ tsaˬ leˇ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ yawˇ deuˬ˗aˬ yawˬ ha˗euˬ yawˇ bo yaw sahˇ˗euˬ teˇ saˇ˗ahˇ siˬ nya˗awˇ, aˬ yawꞈ neh ehˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗eu meh. Gaˇ ma doˆ˗iˇ˗euˬ tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ gaˇ kawˆ teu˗ahˇ ya puˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ “Nga maꞈ yawˇ tiˬ mawˇ na˗ahˇ aˇ baˇ deh mawꞈ˗eu miˇ neh nga maꞈ˗euˬ dawˬ peh laˇ ni jahˇ˗euˬ kʼawꞈ ni nga maꞈ˗euˬ teˇ saˇ˗ahˇ maˬ siˬ nya˗eu miˇ neh maˬ laˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ yawˇ bo˗eu yaw sahˇ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu aˬ li zaˬ tiˬ gʼaˬ kuˇ ngeh yawˇ yawˬ mawˇ na luꞈ aˬ yawꞈ˗euˬ mehˬ nah caw teh gʼeh˗euˬ meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. Heu gaˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ gaˇ ma doˆ˗iˇ˗eu heu gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ heu naˇ, Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ yawˇ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ taˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ bi noeˬ mawˇ laˇ˗eu meh. Yeˬsuˇ “Aˬ yawꞈ maꞈ ngaˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ tehꞈ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬsuˇ mˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ˗eu, aˬ dui aˬ yawꞈ˗euˬ dawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ naˇ haˬ nya˗eu nga? Aˬ dui Yeˬsuˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ luꞈ ma lehˇ mˇ mawˇ nya˗eu tiˬ jeˬ naˇ Yeˬsuˇ neh mehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ maˇ diˇ mˇ caw˗eu heu meh.—Tehˬ. 7:24, 25. w21.12 16 ¶1-2

Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ yaw kʼaˆ˗ehˇ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗awˇ, Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˇ nah naˇ aˬ yawꞈ yawˬ ha˗euˬ yaw lehˬ˗ahˇ siˬ nya laˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ nui noeˬ nui ma hawˇ˗eu mˇ jeˬ shaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ laˆ poˆ laˆ paˇ mˇ˗euˬ meh. (1 Tiˆ. 1:12-16) Pawˇluˆ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ neh caw ba nehˬ˗euˬ miˇ neh nui gaˬ ahˇ˗awˇ, gʼawˬ shaˬ gaˬ nya˗eu uˬ taꞈ, taˬ aw˗eu yawˇ bo yaw sahˇ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ meh. Pawˇluˆ yawˬ ha˗euˬ gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ ga nuiꞈ taˬ˗awˇ maˬ jawˇ ni Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ laꞈ meh lehˇ jah ziꞈ˗eu meh. (Maˆ. 7:21-25) Pawˇluˆ yawˬ ha byah kuꞈ gaˇ maˬ noeˬ tmˬ˗eu uˬ taꞈ, Ka li zaˬ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ huiˬ laˇ mahˇ laˇ ni kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ mˇ byah nya˗eu gʼaˇ duˬ taˬ aw˗eu laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼoe˗eu meh. (1 Gawˇ. 9:27; Piˆ. 4:13) Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ byah kuꞈ˗eu miˇ neh tseˇ taˬ˗euˬ maˬ ngeuˇ˗a. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ yawˬ ha˗euˬ yaw lehˬ˗ahˇ bi siˬ nya mawꞈ˗awˇ, bi ha geuꞈ mawꞈ˗eu uˬ taꞈ, Ka li zaˬ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ˗ahˇ huiˬ laˇ mahˇ laˇ ni bi leh jeh mawꞈ˗eu meh. (Peˇ. 4:23, 24) Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ Jaˇliꞈ neh yawˬ ha˗ahˇ pyehˆ tseˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗awˇ, kʼaˇ loˬ˗eu loꞈ˗ehˇ laˆ poˆ laˆ paˇ mˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ laˇ ni maˬ ehˇ, gaˇ˗ahˇ mˇ luiˆ nya ni maˬ ehˇ, Yeˬ hawˇbaˬ caw ba nehˬ˗eu meh.—Koˆ. 1:25. w22.03 29-30 ¶13-15

Aˬ dui yawˬ ha˗aˬ, mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ yaw lehˬ˗ahˇ poˆ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ nya lehˇ ya siˬ ngeh, aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga? Aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ ya gaˬ meh lehˇ taˬ ngehˇ. (Koˆ. 2:8) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ cawˬ˗ahˇ yaw lehˬ maˬ bi poˆ ni caw ba nehˬ laꞈ lehˇ guiˬ lahˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ ya shaˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui yawˬ ha neh guiˬ lahˬ shaˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, aˬ dui˗euˬ nui ma˗ahˇ maˬ laˇ˗eu mehˇ nmˇ teu gʼaˬ˗ahˇ yawˬ ha jawˇ paw neh jeˬ hu dahˬ beh˗awˇ ya ngehˬ cawˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui aˬ yawꞈ˗ahˇ cawˬ˗awˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ tsaꞈ gaˬ˗iˇ nya˗eu uˬ taꞈ, hawˬ jiˇ kuˇ dzaˬ nya˗eu meh. Aˬ dui aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ngehˬ˗ehˇ siˬ nya laˇ naˇ ngehˬ˗ehˇ aˬ yawꞈ˗euˬ yaw muiˬ jeˬ˗ahˇ haw nya dzehˬ laˇ˗eu meh. Teu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui toˆ˗ehˇ jahˇ˗eu teu naˇ, muiˬ˗eu yawˇ bo˗eu yaw sahˇ gʼaˬ neh aˬ cawˬ˗ahˇ yaw lehˬ taˬ poˆ lehˇ ehˇ˗eu dawˬ˗ahˇ mˇ caw˗eu jeˬ jiˇ pyeuꞈ meh. Yawˇ deuˬ yawˇ bo˗eu yaw sahˇ˗euˬ teˇ saˇ˗ahˇ naˇ haˬ˗eu loꞈ˗ehˇ, Yeˬsuˇ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ jiˇ Yeˬsuˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗eu meh. Aˬ dui ‘cuiˆ˗eu yawˇ yawˇ maꞈ’ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu maˬ kaˬ, ‘yawˇ nui deuˬ’ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu maˬ kaˬ, muiˬ˗eu yawˇ bo˗eu yaw sahˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗awˇ, mˇ caw daˆ leꞈ kaˇ˗euˇ.—Luˇ. 12:32; Yoˇ. 10:11, 14, 16. w21.12 19 ¶11; 21 ¶17-18

Leˬhawˇbamˬ Iˇsaˬleˬlaˆ˗euˬ Sahˬ paˬ pyeuꞈ laˇ ngeh, zaˬ lahˇ deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ da Sawˇlaˇmoˬ neh ciˬ baꞈ ciˬ pi nehˬ laꞈ˗euˬ kah˗eu kʼaˆ behˆ˗ahˇ laˆ pyaˇ nehˬ laꞈ lehˇ shaˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ dawˬ kʼoꞈ aˬ joˆ˗ehˇ ya biꞈ˗eu lehˇ maˬ siˬ˗eu miˇ neh, aˬ yawꞈ Iˇsaˬleˬlaˆ˗euˬ tsawˇ mawˬ tsawˇ kʼaˆ deuˬ nehˬ˗ehˇ ja uˇ˗iˇ˗euˬ meh. Heu naˇ yaw duiˇ ma˗ehˇ muiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ ngaˇ. Tsawˇ mawˬ tsawˇ kʼaˆ deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ zaˬ lahˇ deuˬ˗euˬ ehˇ dawˬ geuꞈ nehˬ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ nawˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ aˬ myah luꞈ mˇ˗eu ngaˇ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (1 Sahˬ. 12:3-7) Leˬhawˇbamˬ tsawˇ mawˬ tsawˇ kʼaˆ deuˬ neh biꞈ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ maˬ ya leˇ˗eu miˇ neh tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ huiˬ laˇ˗euˬ cawˬ deuˬ˗ahˇ ja cawˬ iˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Leˬhawˇbamˬ˗ahˇ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ yaw beh naˆ maˬ tseˇ kah˗eu kʼaˆ behˆ ciˬ pi nehˬ˗awˬ lehˇ nui noeˬ nui duˇ biꞈ nehˬ˗euˬ meh. (1 Sahˬ. 12:9-11) Leˬhawˇbamˬ nui noeˬ nui duˇ teu nyiˬ hmˬ˗ahˇ za ngeh, aˬ geu hmˬ˗ahˇ mˇ caw paˬ nga lehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗awˇ naˇ haˬ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ aˬ yawꞈ˗euˬ cawˬ deuˬ˗euˬ ehˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗euˬ meh. Teu miˇ neh Leˬhawˇbamˬ hawˇ˗eu Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗euˬ kʼoeˇ taˆ maˬ muiˬ˗eu yaw doeˇ keuˆ le˗euˬ meh. Teu gaˇ duˇ ni aˬ dui jiˇ, aˬ myah luꞈ yawˬ ha˗euˬ nui ma˗ahˇ tsaˬ˗eu nui noeˬ nui duˇ za˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ Jaˇliꞈ˗ahˇ dawˬ pehˬ taˬ˗eu nui noeˬ nui duˇ biꞈ nehˬ laꞈ naˇ ha geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. w22.02 9 ¶6

Nui ma nahˬ yu ni gʼeh˗eu deuˬ naˇ, mehˇ nmˇ zaˬ guˬ deuˬ˗euˬ puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ maˬ ngeuˇ˗eu, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ gʼaˬ hawˇ˗eu muiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ haw˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ mehˇ nmˇ zaˬ guˬ deuˬ˗ahˇ mˇ ceh ceh˗eu gʼaˬ lehˇ maˬ haw ni, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ gaˇ mˇ cawˬ lehˇ haw˗eu meh. Aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ mehˇ nmˇ zaˬ guˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ neh biꞈ˗euˬ laꞈ sawˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ haw˗awˇ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu uˬ taꞈ, aˇ poeˬ taˬ baw˗eu meh. Aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ gaˇ hu loꞈ˗ehˇ gʼaˬ maˬ paˇ ahˇ˗euˬ miˇ neh aˬ yawꞈ maꞈ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ mˇ daˆ leꞈ˗eu gʼaˬ kʼaˆ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ guˬ deuˬ jawˇ gaˇ ya mawˇ˗eu miˇ neh guiˬ lahˬ huiˬ˗eu meh. Nawˇmi naˇ, aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ dzaw geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ meh. Aˬ yawꞈ naˇ zaˬ guˬ deuˬ neh caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ ha geuꞈ˗euˬ meh. Nawˇmi miˬ coeˬ miˬ ma pyeuꞈ iˇ˗euˬ aˬ yawꞈ˗euˬ kuiˬ ma Luˇta˗ahˇ nawˬ ma jawˇ gaˇ gʼoꞈ iˇ˗awˬ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ Luˇta maˬ gʼoꞈ iˇ˗aˬ. Aˬ yawꞈ Nawˇmi˗ahˇ Behˬlehˬhehˬ meuˬ˗ahˇ bi oe caw nehˬ laꞈ lehˇ aˇ dzehˬ˗ehˇ shaˇ˗eu miˇ neh Nawˇmi jiˇ bi oe caw˗euˬ meh. Nawˇmi, Luˇta neh caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ tiˬ cehˇ ha geuꞈ˗euˬ meh. (Ta. 1:7, 8, 18) Teu miˇ neh aˬ yawꞈ nyaꞈ nyiˬ gʼaˬ luꞈ guiˬ lahˬ za˗euˬ meh. (Ta. 4:13-16) Taˬ aw˗eu aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ naˇ Nawˇmi˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu meh. w21.09 10-11 ¶9-11

Mˬ taˆ Aˬda Yeˬhawˇbaˬ jiˇ aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ mˇ nya shaˇ nya˗eu jeˬ maˬ duˇ leˇ˗a lehˇ siˬ nya˗eu meh. Nawˇ aˬ cawˬ naˆ maˬ tseˇ mˇ nya˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Maˬ ngeuˇ naˇ, aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ miˇ neh maˬ ehˇ, jawˇ saˇ maˬ doˆ˗eu miˇ neh maˬ ehˇ, nymˇ jiˇ˗ahˇ ya mˇ cu˗eu miˇ neh maˬ ehˇ, aˬ cawˬ loꞈ˗ehˇ maˬ mˇ nya˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ gʼaˬ taˬ baˬ. (Gaˬ. 6:4) Yeˬhawˇbaˬ nawˬ neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ maˬ ngehˇ˗a. Aˬ dui aˇ myaˆ tehꞈ˗ehˇ biꞈ nya˗euˬ kʼawꞈ, kʼaˇ gʼeh ya gaˇ neh nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ biꞈ naˇ Miˬyehˇ nui kʼahˇ shiˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ nui noeˬ nui ma˗ahˇ haw mawˇ nya˗awˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu jeˬ laꞈ kʼoeˇ yawˬ ha kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh biꞈ biꞈ˗ehˇ laˬ kʼaˬ tiˬ cehˇ bi dehꞈ gʼeh mawꞈ˗eu meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ naˇ shaˬ zahˬ puˬ luꞈ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ caw ba nehˬ meh lehˇ siˬ nya˗eu miˇ neh, aˬ dui˗euˬ laꞈ kʼoeˇ nui saˇ oꞈ˗eu meh. (Yaˇ. 41:9, 10) Beh taˬ˗euˬ yawˬ jeˬ na luꞈ˗euˬ “yaw shehꞈ kʼahˬ sehˇ maˬ ehˇ, taˬ huiˬ taˬ mahˇ˗eu jeˬ maˬ ehˇ” za geuˇ˗eu aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗eu mˬ taˆ Aˬda Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ gaˇ laˬ kʼaˬ cehˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ kawˆ gʼawˬ mya kawˆ jaˆ˗eu meh.—Pah. 4:11. w22.03 25 ¶16; 25 ¶18

Aˬ dui Yeˬsuˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ mawꞈ˗eu ma. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui Yeˬsuˇ˗ahˇ tiˬ byah tiˬ loꞈ maˬ dzaw geuꞈ nya kʼawꞈ, gʼaˬ baˬ paˬ˗ehˇ maˬ gʼeh˗a. (Koˆ. 3:2) Aˇ baˇ boꞈ dzaw luꞈ˗eu deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ saˬ laˬ loꞈ˗ehˇ tiˬ jeˬ gʼeh neh˗iˬ maˬ boꞈ muiˬ nya˗a. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ, yawˬ ha˗euˬ yaw lehˬ˗ahˇ neh dzaw geuꞈ˗awˇ, saˬ laˬ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh dzaw geuꞈ˗eu leh jeh naˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ laꞈ zaˇ muiˬ daˆ laˇ˗eu meh. Teu gaˇ duˇ ni aˬ dui jiˇ yawˬ haˇ yawˬ ha Jaˇliꞈ pyehˆ tseˇ˗eu jeˬ˗ahˇ neh ya siˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ maˇ diˇ zmˬ˗iˇ naˇ, yawˬ ha laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gʼaˬ baˬ˗eu aˬ geu jeˬ˗ahˇ maˬ kaˬ laˆ saˆ˗eu leh jeh naˇ, Yeˬsuˇ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh dzaw geuꞈ luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu meh. (Ceuˬ. 119:59) Aˬ dui yawˬ ha˗euˬ gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ tehꞈ˗ehˇ byah luꞈ˗eu miˇ tsaˬ˗ahˇ yawˬ dehꞈ dehꞈ luꞈ˗eu ma. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ naˇ aˬ yawꞈ maꞈ nehˬ˗ehˇ maˬ duˇ˗a. Yeˬsuˇ yawˬ ha˗euˬ gʼaˇ duˬ naˆ maˬ tseˇ aˬ cawˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ shaˇ noeˬ˗eu meh. Aˬ dui jiˇ Yeˬsuˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ taˬ˗euˬ ma. (1 Beˬ. 2:21) Aˬ dui Yeˬsuˇ loꞈ˗ehˇ aˬ cawˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ mˇ nehˬ˗eu leh jeh naˇ, Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ shiˇ˗eu yaw duˬ baw˗eu miˇ neh aˬ dui˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ laˇ˗eu meh. w22.02 25 ¶16; 25 ¶18

Nymˬ˗mˇ iˬ nah Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ sheuˬ gʼeh nehˬ˗eu tiˬ jeˬ naˇ, Jaˇliꞈ˗ahˇ neh meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ aˬ jeˬ mehˬ˗eu nga lehˇ yaw muiˬ˗ehˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ naˇ, Miˬyehˇ sheuˬ gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ caw teh nya˗awˇ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ mˇ byah nya˗eu meh. (1 Tiˆ. 4:15, 16) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu dzaˇ˗i tiˬ jeˬ naˇ, “saˇ jaˇ ziꞈ˗awˇ noeˬ dahˇ doe˗eu zaˬ kʼaˆ”˗ahˇ neh meh. (Tehˬ. 24:45) Tiˬ poˆ na˗aˬ, aˬ dui saˇ jaˇ ziꞈ˗awˇ noeˬ dahˇ doe˗eu zaˬ kʼaˆ neh sheuˬ gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ maˬ gʼoˆ shaw˗euˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ yawꞈ maꞈ aˬ dui˗ahˇ aˬ dui˗euˬ jawˇ kʼahˬ˗ahˇ pyeuꞈ laˇ nya paˬ˗ehˇ maˬ gʼeh˗eu uˬ jeˬ jaˬ lehˇ˗euˬ shaˬ zahˬ gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ lehˬ hmˬ taˬ lehˇ ehˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Aˬ yawꞈ maꞈ neh sheuˬ gʼeh˗euˬ jeˬ aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ ngeuˇ leˇ gaˇ duˇ ngeh, aˬ dui aˬ jeˬ jahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ nui deuˬ˗ahˇ jiˇ shaˇ noeˬ nya meh. Yaw myaˬ poˆ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ tsawˇ haˬ˗euˬ myaˆ neh haw ngeh, gaˇ kahˇ maˬ dahˇ gaˇ duˇ˗eu sheuˬ gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ za˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ caw teh ngeh tiˬ jawˇ ya buˬ ya law˗iˇ˗euˬ meh.—Daˇ. 7:7; 8:10. w22.03 18-19 ¶15-16

Yeˬsuˇ nui kʼaˬ tsmˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ iˬ nah˗euˬ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. Yeˬsuˇ toˆ˗ehˇ ehˇ˗eu teu naˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ mehˬ hu paw˗euˬ dehꞈ ziˇ Yeˬhawˇbaˬ jawˇ gaˇ jaˆ˗eu lehˇ siˬ nya˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ Aˬda aˬ yawꞈ˗ahˇ maˬ byehˇ dzeh˗a lehˇ jah ziꞈ˗eu miˇ neh meh. Yeˬsuˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga? Aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ luꞈ˗uˇ. Toˆ˗ehˇ jahˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ dui ‘nui ma gʼawˇ mawˇ dawˬ tawˆ luꞈ Sahˬpaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ ya gʼoe˗eu’ meh. (Dawˬ. 3:5) Kʼaˆ dui dui˗eu naˇ gawˇ naˇ luꞈ˗eu 15 kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ Joˇshuˬ˗aˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Aˬ yawꞈ Miˬyehˇ nui ma maˬ tsaˬ˗eu jaˆ gʼaˬ laˆ saˆ˗eu jeˬ˗ahˇ laꞈ maˬ daˬ˗a. Aˬ yawꞈ shiˇ˗eu keuˆ laˇ ngeh, aˬ yawꞈ aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ ma˗ahˇ “Aˬ ma˗oˇ, ngaˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ˗aˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ aˬ laꞈ laꞈ kʼoeˇ jaˆ meh. . . . Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗ahˇ bi gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu yaw duˬ baw meh. Ngaˬ˗euˬ laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ Miˬyehˇ siˬ nya meh. Ngaˬ˗ahˇ Miˬyehˇ˗ahˇ gaˬ dui dui miˇ˗a” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ yawˬ ha˗ahˇ ‘Aˬ dui jiˇ shiˇ gaˇ keuˆ˗eu lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh, ngaˇ saˇ jaˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ ngaˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ ngaˬ˗ahˇ maˬ ngehˇ˗a lehˇ jah ziꞈ miˇ˗a laˬ?’ lehˇ naˇ haˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. w21.04 12-13 ¶15-16

Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ neh gʼaˬ za nya˗eu meh. Aˬ dui tsaꞈ gaˬ˗iˇ ngeh aˬ cawˬ ha geuꞈ, maˬ ha geuꞈ kʼawꞈ ni aˬ dui˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ laˇ˗eu meh. Tiˬ deuˬ na˗aˬ, tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ yawˬ ha kʼaˇ mˇ mawꞈ˗eu loꞈ˗ehˇ maˬ mˇ nya nya lehˇ noeˬ˗eu meh. Nawˇ toˆ˗ehˇ noeˬ luꞈ naˇ Yeˬhawˇbaˬ nawˬ neh kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗awˇ mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw meh lehˇ noeˬ taˬ luꞈ˗uˇ. Aˬ dui iˇ kahˇ laꞈ kʼoeˇ tehꞈ˗ehˇ ya jawˇ˗eu kʼawꞈ, tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh mˇ mawꞈ˗eu nui ma˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu meh. Aˬ dui aˬ dui˗ahˇ haw saˆ laˇ˗eu deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, saˬ laˬ gʼoˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, saˬ laˬ gʼoˬ˗ahˇ caw ba˗eu deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, tsaꞈ gaˬ nya ni Yeˬhawˇbaˬ caw ba nehˬ˗eu meh. Aˬ dui dzeuˇ yaꞈ ngeh mˇ nya˗euˬ jeˬ, nymˬ˗mˇ mˇ nya˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ laˇ naˇ aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ baˬ laˇ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui nymˬ˗mˇ iˬ nah Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba luꞈ˗eu lehˇ siˬ nya naˇ, shaˬ zahˬ aˬ geu jeˬ˗ahˇ maˬ kaˬ laˬ kʼaˬ tiˬ cehˇ kamˬ daˬ nya˗eu gʼaˬ ahˇ laˇ˗eu meh. Aˬ dui neh sehˬ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗euˬ siˬ yoeˬ aˬ geu ngeh dehꞈ laˇ˗eu lehˇ aˬ dui maˬ siˬ nya˗a.—Tsoˆ. 11:6. w21.05 24-25 ¶14-17

Daˬbiˇ nui ma huiˬ laˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ neh aˬ yawꞈ˗ahˇ biꞈ˗euˬ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ hawˇ˗eu tsawˇ myahˇ doˆ˗eu jeˬ uˬ taꞈ, muiˇ˗eu deuˬ˗ahˇ bi deuˆ gʼaˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ, ngehˇ˗euˬ meh. Daˬbiˇ Yeˬhawˇbaˬ neh mˇ nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ “kʼaˬ meh neh maˬ ja jiˇ coeˇ nya” lehˇ ehˇ gaˇ keuˆ ni aˇ poeˬ taˬ baw˗euˬ kʼawꞈ, tiˬ poˆ aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ neh biꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ngehˇ˗euˬ meh. (Ceuˬ. 40:5) Daˬbiˇ yawˬ ha jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ nui kʼahˇ maˬ shiˇ ni teu naˆ maˬ tseˇ za mawꞈ˗eu meh. Daˬbiˇ yawˬ ha˗euˬ gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ˗eu miˇ neh, aˬ yawꞈ Heˬtaˆ tsawˇ jeuˬ pyeuꞈ˗eu Uˬliˇyaˆ˗euˬ miˬ zaˬ Baˬsheˬba nehˬ˗ehˇ yuꞈ taꞈ˗awˇ, Baˬsheˬba zaˬ pi leˇ˗euˬ miˇ neh Uˇliˇyaˆ˗ahˇ jiˇ sehꞈ˗euˬ meh. (2 Saˬ. 11:2-15) Daˬbiˇ toˆ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ peuˬ˗eu nga? Aˬ yawꞈ aˬ jeˬ noeˬ luꞈ˗eu nga? Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ maˬ mawˇ nga lehˇ noeˬ luꞈ nga la? Daˬbiˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ gʼawˬ mya kʼoꞈ mˇ laꞈ˗euˬ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ nui kʼahˇ huiˬ laˇ˗euˬ miˇ neh shaˬ zahˇ gʼawˬ mya jeˬ˗ahˇ ya puˬ˗euˬ meh. Daˬbiˇ yawˬ ha˗euˬ yaw lehˬ˗ahˇ ha geuꞈ˗awˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗euˬ miˇ neh laˬ kʼaˬ cehˇ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Daˬbiˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗euˬ miˇ neh guiˬ lahˬ huiˬ dui dui˗eu meh.—2 Saˬ. 12:7-13. w21.06 17 ¶10

Aˬ dui yawˬ ha Jaˇliꞈ maˬ mehˬ nehˬ nya nya lehˇ noeˬ nya˗eu meh. Aˬ dui Jaˇliꞈ mehˬ nehˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, zaˬ siˬ nui gahˇ gʼawˬ mya ni ahˇ˗eu loˬ nga lehˇ noeˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Nawˇ toˆ˗ehˇ noeˬ luꞈ naˇ, nawˬ˗ahˇ nui kʼaˬ tsmˬ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu smˇ jeˬ jaˆ meh. Dahˬ beh˗eu jeˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗ahˇ nawˇ aˬ cawˬ˗ahˇ mehˬ nehˬ nya meh lehˇ haw˗eu meh. Nyiˬ jeˬ aˬ yawꞈ jeˬ naˇ, aˬ dui˗ahˇ mˇ lehˇ dawˬ biꞈ taˬ˗euˬ gʼaˬ naˇ “mˬ hawˇ˗eu miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ kʼaˇ jaˆ˗eu baoˬ dawˬ tawˆ luꞈ” za taˬ˗euˬ Yeˬsuˇ pyeuꞈ˗eu meh. (Tehˬ. 28:18) Smˇ jeˬ aˬ yawꞈ jeˬ naˇ, aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ caw ba nehˬ laꞈ lehˇ shaˇ nya meh. Yeˬsuˇ jiˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼoe˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya ngehˬ˗eu lehˇ mehˬ nehˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, aˬ dui˗ahˇ jiˇ mehˬ nehˬ laꞈ˗eu yaw duˬ baw meh. (Yoˇ. 8:28; 12:49) Kʼoeˇ naˇ aˬ dui Jaˇliꞈ mehˬ nehˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, tsaꞈ gaˬ˗iˇ˗eu aˇ muˇ˗euˬ aˬ yuiꞈ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, huˬ mehˬ mehˬ˗eu deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, caw ba nehˬ laꞈ lehˇ shaˇ nya meh. Aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ Jaˇliꞈ mehˬ˗iˇ gaˇ jiˇ iˇ caw nya˗eu meh. w21.07 5-6 ¶12

Miˇ tsaˬ heu aˇ saˇ saˬ˗eu aˇ nah aˇ yamˬ ngehˬ˗ehˇ peh laˇ naˇ ngehˬ˗ehˇ, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui ma ngehˬ˗ehˇ ya taˬ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ aˇ yamˬ˗ahˇ, aˬ dui tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ mawˇ haw˗euˬ sheuˬ gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, gaˇ kahˇ dahˇ gaˇ maˬ duˇ˗eu sheuˬ gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, mˇ caw˗eu maˬ awˬ˗eu sheuˬ gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ maˇ ehˇ, ya puˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya˗eu miˇ neh meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ do lehˇ maˬ ngehˬ cawˬ le˗eu yaw duˬ bawˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ aˬ yawꞈ neh tseˇ taˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ neh tiˬ tiˆ aˬ dui˗ahˇ sheuˬ gʼeh nehˬ˗eu meh. Aˇ yamˬ teu yamˬ naˇ, aˬ dui sheuˬ gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ jah coeˇ˗eu, dawˬ gʼoꞈ doˆ˗eu aˇ yamˬ maˬ paˇ ngeuˇ meh. ‘Sheuˬ gʼeh˗eu jeˬ heu naˇ maˇ diˇ Yeˬhawˇbaˬ jawˇ gaˇ neh oe˗euˬ meh laˬ leˇ heu, maˬ ngeuˇ naˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗euˬ nui noeˬ nga laˬ?’ lehˇ noeˬ noeˬ˗ehˇ jawˇ˗eu aˇ yamˬ jiˇ maˬ paˇ ngeuˇ meh. Miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ neh aˇ yeˇ kʼaˇ huiˬ˗eu aˇ yamˬ teu yamˬ˗ahˇ nawˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ˗ahˇ nui ma taˬ ma laˬ? Teu ngeh nui ma taˬ˗eu maˬ taˬ˗eu teu naˇ, nymˬ˗mˇ nawˇ Yeˬhawˇbaˬ neh bi sheuˬ gʼeh taˬ˗euˬ deuˬ˗euˬ sheuˬ gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ gaˇ iˇ˗eu tehꞈ meh. Nawˇ nymˬ˗mˇ neh sheuˬ gʼeh˗eu jeˬ teu˗ahˇ nui ma taˬ˗awˇ, nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ mˇ caw naˇ, huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ aˇ yamˬ˗ahˇ jiˇ nawˇ teu loꞈ˗ehˇ mˇ˗eu yaw duˬ baw meh. w22.02 6 ¶15

Giˇdoˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗eu tsawˇ haˬ 300 gʼaˬ Yeˬhawˇbaˬ caw ba nehˬ˗eu miˇ neh guiˇ deuˆ gʼaˬ nya˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ teu baˬ da neh kʼahˬ sehˇ jehˆ mawꞈ naˇ kʼawꞈ jehˆ nya meh. Giˇdoˬ guiˇ deuˆ˗iˇ˗euˬ nehˬ˗ehˇ , Eˇpaˬleˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ maˬ kuˇ˗euˬ miˇ neh aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ haw teˬ nga lehˇ noeˬ˗awˇ, nui ma pehˇ˗eu meh. (Daˇ. 8:1) Giˇdoˬ Yeˬhawˇbaˬ Eˇpaˬleˬ tsawˇ haˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ biꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ngehˬ keuˆ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ “nui ma pehˇ˗eu shuꞈ˗iˇ˗euˬ meh.” (Daˇ. 8:3) Giˇdoˬ taˬ aw˗eu laꞈ kʼoeˇ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ yaw kaˬ nui saˇ oꞈ ni leh jeh˗euˬ meh. Eˇpaˬleˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ neh ya siˬ˗euˬ jeˬ naˇ, aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ maˬ ngeuˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ˗eu jeˬ˗ahˇ aˇ yeˇ taˬ huiˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Nymˇ sahˇ aˬ da deuˬ hawˇ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ jiˇ, Giˇdoˬ˗ahˇ neh dzaw geuꞈ nya meh. Tiˬ gʼaˬ gʼaˬ aˬ dui neh mˇ˗euˬ jeˬ baˬ da neh nui ma pehˇ naˇ, aˬ yawꞈ aˬ jeˬ miˇ neh nui ma pehˇ˗eu nga lehˇ gʼoˆ shaw nya ni ya leh jeh˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ˗euˬ laꞈ kʼoeˇ jaˆ˗eu muiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ja ceuˬ nehˬ nya˗eu meh. Aˬ dui toˆ˗ehˇ jahˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ naˇ ya taˬ aw˗eu meh. Aˬ joˆ˗ehˇ kʼawꞈ yawˬ ha˗euˬ nui kʼahˇ naˆ maˬ tseˇ nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ naˇ aˇ yeˇ huiˬ dzehˬ˗eu meh. w21.07 16-17 ¶10-12

Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ beh duˇ˗euˬ heu neh taˬ huiˬ nehˬ. Aˬ dui˗ahˇ Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ beh duˇ taˬ˗euˬ miˇ neh, aˬ dui nui gaˬ, gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ, saˇ jaˇ ziꞈ˗eu jeˬ hawˇ˗eu yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ, heu deuˬ mˇ mawˇ nya˗eu meh. (Ceuˬ. 86:15; 145:17) Aˬ dui seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ teu deuˬ˗ahˇ mˇ mawˇ˗eu teu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ yaw zeu baw˗eu uˬ taꞈ, guiˬ lahˬ huiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (1 Beˬ. 1:14-16) Aˬ dui Miˬyehˇ nui kʼahˇ shiˇ˗eu jeˬ˗ehˇ yaw dehꞈ dehꞈ naˇ, aˬ dui laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu uˬ taꞈ, mˬ taˆ Aˬda jiˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗awˇ, aˬ dui Miˬyehˇ˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ Miˬyehˇ bi pyeuꞈ mawꞈ˗eu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ laˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ zawˇ˗ehˇ muiˬ˗eu nymˇ lehˬ hmˬ nehˬ taˬ. Yeˬhawˇbaˬ miˇ tsaˬ heu siˬ˗ahˇ tsawˇ haˬ zaˬ˗ahˇ maˬ beh mi naˆ˗ehˇ gʼawˬ myahˇ ca ngeh neh beh taˬ˗euˬ meh. (Baˆ. 38:4-6; Miˇ. 10:12) Yeˬhawˇbaˬ naˇ nui ma keuˆ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu miˇ neh, aˬ dui˗ahˇ laˬ kʼaˬ bi cehˇ˗eu gʼaˇ duˬ maˬ ehˇ jiˇ coeˇ ni muiˬ˗eu gʼawˬ mya jeˬ beh nehˬ taˬ˗euˬ meh. (Ceuˬ. 104:14, 15, 24) Aˬ yawꞈ yawˬ ha neh beh taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ haw˗awˇ “nui kʼahˇ shiˇ˗euˬ meh.”—Beh. 1:10, 12, 31. w21.08 3 ¶5-6

Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ hawˇ˗eu zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ ni mˇ˗eu gaˇ˗ahˇ za taˬ˗euˬ ma. (Tehˬ. 28:19, 20; Maˆ. 10:14) Nawˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ heu laꞈ kʼoeˇ bym laˇ byehˆ laˇ mawꞈ miˇ˗a laˬ? Toˆ˗ehˇ naˇ, Mehˬ gaˇ lehˇ ehˇ boˬloˬshaˬ paˇ dmˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ pyehˆ tseˇ˗awˇ, ya siˬ˗euˬ jeˬ maˇ diˇ zmˬ˗iˇ˗eu lehˇ aˇ pyaˇ daˬ. Aˬ dui aˇ yeˇ kʼaˇ huiˬ˗eu aˇ pyaˇ daˬ taˬ nya˗eu jeˬ naˇ, Ka li zaˬ deuˬ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ huiˬ laˇ mahˇ laˇ ni leh jeh˗eu heu meh. (Sehˇ. 3:12; 2 Beˬ. 1:5-8) Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ nymˬ˗mˇ mˇ luꞈ˗eu naˆ maˬ tseˇ mˇ mawꞈ˗eu ma. Aˬ dui miˇ shuiꞈ˗ahˇ tiˬ byah tiˬ loꞈ mˇ nya meh. Aˬ dui miˇ shuiꞈ maˬ keuˆ le mi naˆ˗ehˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh kʼaˇ yehꞈ laˇ˗eu loꞈ˗ehˇ mˇ naˇ, laˬ kʼaˬ cehˇ dzehˬ laˇ˗awˇ nui ma cawˆ˗eu jiˇ maˬ paˇ jaˆ meh. Aˇ yeˇ kʼaˇ huiˬ˗eu jeˬ naˇ, aˬ dui “guiˬ lahˬ huiˬ [laˬ kʼaˬ cehˇ]˗eu Miˬyehˇ” Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ nya laˇ˗eu meh. (1 Tiˆ. 1:11) Teu miˇ neh yawˬ ha neh za taˬ˗euˬ gaˇ deuˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ luꞈ˗uˇ. w21.08 25 ¶18-20

Nawˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ pyeuꞈ˗eu nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ huiˬ laˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ naˇ, nawˇ nyiˇ ngeh neh Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ya siˬ˗euˬ tehꞈ˗a. Toˆ˗ehˇ naˇ nawˇ Beh˗euˬ yaw sahˇ gaˇ kawˆ, Miˬyehˇ˗euˬ muiˬ˗eu seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ gaˇ kawˆ, Miˬyehˇ neh tsawˇ haˬ zaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ gaˇ kawˆ, heu deuˬ˗ahˇ ya dzaw˗euˬ tehꞈ˗aˬ. (Beh. 1:1; Kʼehˇ 17:24-27) Ehˇ kʼawꞈ gʼawˬ mya gʼaˬ Beh˗euˬ yaw sahˇ jawˇ meh lehˇ jah˗eu taˬ ehˇ, Miˬyehˇ jawˇ meh lehˇ jiˇ maˬ jah˗a. Dehꞈ˗eu jeˬ˗aˬ, maˬ yehˆ maˇ yehꞈ˗ehˇ pyeuꞈ laˇ˗awˇ, yaw awˬ awˬ lehˇ gʼeh˗eu dehꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ neh yaw kaꞈ yaw siˇ˗ehˇ gʼeh˗eu dehꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ lehˇ jah˗eu meh. Sahˬ boꞈ dzaw goˇ taˬ˗euˬ tiˬ deuˬ na jiˇ toˆ˗ehˇ jah˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ miˇ tsaˬ˗euˬ zaˬ siˬ nui gahˇ ahˇ˗eu deuˬ neh, Jaˇliꞈ˗aˬ maˬ ngeuˇ gaˇ ngehˬ˗awˇ, Beh˗euˬ yaw sahˇ jawˇ meh lehˇ jah˗eu deuˬ jiˇ sahˬ boꞈ maˬ dzaw goˇ taˬ˗euˬ deuˬ, dawˇ ga deuˬ, kʼaˇ ehˇ kʼaˇ jah jah˗eu deuˬ pyeuꞈ nga lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ gaˇ jah˗eu meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ pyeuꞈ˗eu aˇ naˆ ni myahˇ laˇ˗euˬ kʼawꞈ, aˬ dui jah˗eu jeˬ ziꞈ ni aˬ myah luꞈ jahˇ˗eu loˬ meh. Toˆ˗ehˇ naˇ, aˬ dui Jaˇliꞈ˗ahˇ muiˇ˗eu “tsawˇ haˬ zaˬ˗euˬ zaˬ siˬ tsawˇ gahˇ˗ahˇ gʼoe˗awˇ mehˇ shuiˇ shuiˇ”˗eu dawˬ˗ahˇ maˬ paˇ tawˆ leˇ meh.—Sehˇ. 2:8. w21.08 14 ¶1-3

Aˬbeˬlaˆ, Noˇaˬ, Aˬbyaˬhaˬ hawˇ˗eu Yawˇbaˆ heu deuˬ naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ yaw zeu baw˗eu lehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗awˇ, nui jah mˇ mawˇ˗euˬ uˬ taꞈ, lawˇ nehˬ shehˇ nehˬ˗eu heu neh mˇ mawˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ kʼaˇ muiˬ˗eu jeˬ˗ehˇ uˬ duˬ tahˬ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ uˬ duˬ tahˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ha geuꞈ˗euˬ meh. Aˇ nah naˇ Yeˬhawˇbaˬ Aˬbyaˬhaˬ˗euˬ oeˬ paˬ oeˬ ma deuˬ pyeuꞈ˗eu Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Moˇseˬ˗euˬ Zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ biꞈ nehˬ˗euˬ meh. Zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ teu laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ shiˇ˗eu jeˬ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ uˬ duˬ tahˬ nya˗eu nga lehˇ ehˇ nehˬ taˬ˗euˬ meh Yeˬsuˇ shiˇ˗awˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ taꞈ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ Moˇseˬ˗euˬ Zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ˗ahˇ maˬ paˇ bi mˇ caw˗euˬ meh. (Maˆ. 10:4) Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ yaw shuiꞈ pyeuꞈ˗eu “Ka li˗euˬ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ”˗ahˇ ya mˇ caw˗eu meh. (Gaˬ. 6:2) “Zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ” heu˗ahˇ mˇ caw˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, kʼaˇ boꞈ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ kʼaˇ deˬ maˬ deˬ mˇ caw gaˇ jiˇ ehˇ mawꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Yeˬsuˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ dawˬ mehˬ dawˬ tsoˆ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ mˇ caw gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ duˇ ni nymˬ˗mˇ iˬ nah˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ jiˇ, Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ shiˇ˗awˇ yawˬ ha jiˇ “gʼaˬ doeˇ dah kʼaˇ za”˗eu gʼaˇ duˬ, Ka li˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh ya dzaw geuꞈ˗eu meh.—Tehˬ. 11:29. w22.03 20-21 ¶4-5

Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ deuˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗eu meh. Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ ngeh guiˬ lahˬ yaw myaˬ poˆ shaˇ˗eu shaˇ dawˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ naˇ haˬ nehˬ˗euˬ meh lehˇ aˬ dui siˬ nya˗eu ma. Yeˬsuˇ gʼaˬ kʼehˇ 12 gʼaˬ˗ahˇ tseˇ˗eu aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ noeˬ tsehˆ ngeh Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ nehˬ˗euˬ meh. (Luˇ. 6:12, 13) Kʼoeˇ naˇ Yeˬsuˇ nui ma shaˬ zahˬ mˇ dui dui ngeh jiˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ nehˬ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ saˇ jaˇ bi puiˬ˗awˇ bi byehˇ dzeh˗eu lehˇ gʼeh ngeh, aˬ yawꞈ mehˬ hu paw ya puˬ˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ˗eu gʼaˇ duˬ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ shaˇ˗euˬ meh. Teu ngeh Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗eu tehꞈ˗ehˇ maˬ gʼaˬ ni, mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ˗ahˇ zmˬ˗awˇ Yeˬsuˇ˗ahˇ gʼaˬ bi biꞈ le˗euˬ meh. (Luˇ. 22:41-44) Nymˬ˗mˇ iˬ nah jiˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗awˇ, tsaˬ˗eu aˇ yamˬ˗ahˇ kʼaˇ muiˬ˗eu jeˬ˗ehˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ nehˬ˗eu meh. (Ceuˬ. 116:1, 2) Iˇdiˬ˗yaˬ˗ahˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Aˬ yawꞈ yawˬ ha ya puˬ luꞈ˗eu nui ma shaˬ zahˬ mˇ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ shaˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ “2019 kʼoꞈ, Ngaˬ siˬ ba la˗euˬ JW tiˬ biˬ laꞈ kʼoeˇ, noeˬ shaˬ kʼahˬ lahˇ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya laˆ piˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. Gaˇ kawˆ teu naˇ ngaˇ ya puˬ luꞈ˗eu nehˬ˗ehˇ tsaˬ leˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ gaˇ duˇ nya” lehˇ ehˇ˗eu meh. w21.09 21-22 ¶6-7

Dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ saˇ ka˗ahˇ˗euˬ deuˬ kʼaˇ jaˆ˗eu yawˬ jeˬ na luꞈ byehˇ dzeh yaꞈ jiˇ˗awˇ, jawˇ duˬ yaw shuiꞈ˗ahˇ ya jawˇ paˇ iˇ˗eu aˇ naˆ ni shaˬ paˬ nga lehˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ngehˬ gʼeh dah teˬ nehˬ meh lehˇ nui jah ya ahˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ noeˬ tmˬ kʼaˇ maˬ za˗eu nmˇ maˬ ngeuˇ˗a. Yeˬluˇsaˬlehˬ meuˬ˗ahˇ Loˇmaˆ˗euˬ yehˇ guiˇ maꞈ deuˬ loꞈ jawˬ laˇ˗eu ngaˬ kʼoꞈ ca ngeh neh, gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ Heˬbyehˇ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ “Pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ mehˇ juiˇ taˬ juiˇ. Yawˬ ha kʼaˇ jaˆ˗eu myaˆ ni nui kʼahˇ shiˇ˗awˬ. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, ‘Ngaˇ naw maꞈ˗ahˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ taˬ yaꞈ. Tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ byehˇ dzeh’ lehˇ, Miˬyehˇ neh ehˇ taˬ˗euˬ jaˆ˗eu meh. Kʼoeˇ miˇ neh, aˬ dui nui ma kʼaˬ duˬ ni gʼeh˗eu laꞈ kʼoeˇ, ‘Sahˬpaˬ Miˬyehˇ ngehˬ gʼeh luꞈ meh. Ngaˇ tiˬ jeˬ˗iˬ guˆ kʼaˇ maˬ za. Aˬ cawˬ aˬ jeˬ jahˇ laˇ nya nmˇ’ lehˇ ehˇ kaˇ˗euˇ” lehˇ saˇ tiˇ biꞈ nehˬ˗euˬ meh. (Heˬ. 13:5, 6) Loˇmaˆ˗euˬ yehˇ deuˬ Yeˬluˇsaˬlehˬ meuˬ˗ahˇ maˬ loꞈ jawˬ le mi naˆ˗ehˇ Pawˇluˆ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ mˇ caw˗euˬ deuˬ naˇ, jawˇ duˬ yaw shuiꞈ˗ahˇ yawˬ ha kʼaˇ jaˆ˗eu jeˬ neh nui kʼahˇ shiˇ nya˗awˇ, teu gaˇ jawˇ daˬ nya˗eu awˬ dzehˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ngehˬ gʼeh nehˬ meh lehˇ jiˇ jah˗eu meh. w22.01 4 ¶7, 9

Aˬ dui gʼawˬ shaˬ gaˬ nya˗eu deuˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ ngeh, nahˬ yu ni gʼeh˗awˇ, lmˇ boˬ ni gʼeh˗eu uˬ taꞈ, aˬ cawˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ noeˬ keuˆ nehˬ˗awˇ, nui ma jeˇ lo ni gʼeh˗eu heu deuˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ laˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui˗ahˇ Yeˬsuˇ neh ja˗euˬ muiˬ˗eu Saˬma liˆ tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ˗euˬ yaw jeˬ ma jeˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ jiˇ bi noeˬ mawˇ laˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ tahˇ joe bi deh˗awˇ, shiˇ taw tehˬ ni bi diˬ˗awˇ ga gaˇ ya mawˇ ngeh, “gʼawˬ shaˬ haw gaˬ”˗awˇ nui gaˬ laꞈ kʼoeˇ neh caw ba nehˬ˗euˬ meh. (Luˇ. 10:29-37) Yaw jeˬ ma jeˬ teu naˇ aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ naˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ nya˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ bi siˬ laꞈ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu teu naˇ, aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ gaˬ dui dui˗eu miˇ neh meh. Kʼoeˇ naˇ, Miˬyehˇ aˬ dui˗ahˇ yawˬ nah na luꞈ yaw myaˬ paw neh gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ mˇ mawˇ˗eu meh. Gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ ngeh aˬ dui˗ahˇ bi noeˬ mawˇ laˇ˗eu dzaˇ˗i tiˬ jeˬ naˇ, mˇ lehˬ˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ yaˇ kʼaˬ daˇ paˬ˗ehˇ gʼeh kʼawꞈ maˬ daˇ nehˬ˗eu heu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ teu loꞈ˗ehˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ nehˬ laꞈ˗euˬ meh. Ja ceuˬ sahˬ boꞈ boꞈ˗eu tiˬ gʼaˬ Miˬyehˇ “aˬ dui˗euˬ iˬ baˇ˗ahˇ geuˇ ni aˬ yawꞈ maˬ kʼehˬ maˬ kʼaˆ” nehˬ˗a lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Ceuˬ. 103:10) Ehˇ kʼawꞈ tiˬ poˆ na, Yeˬhawˇbaˬ mˇ lehˬ˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ˗eu jiˇ baw˗eu meh. w21.10 8 ¶1-2

Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ˗awˇ muiˬ˗eu cawˬ cawˬ taꞈ˗eu jeˬ jaˆ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ ziꞈ dah ni gʼeh˗eu gʼoeˬ˗eu gaˬ˗eu jeˬ mˇ mawˇ˗eu meh. Gaˇ kawˆ teu˗ahˇ sahˬ paˬ Daˬbiˇ hawˇ˗eu bawˇlawˇpeh Daˬyeˬlaˇ neh ngehˬ taˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ haw ngeh siˬ laˇ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Daˬbiˇ “Nawˬ˗ahˇ siˬ nya˗eu deuˬ kʼoeˇ taˆ, nawˇ gaˬ˗eu taˬ bi tsehˆ˗iˇ laꞈ” lehˇ ehˇ˗awˇ, “Sahˬpaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ taˬ huiˬ taˬ mahˇ˗eu deuˬ˗ahˇ, aˬ yawꞈ gaˬ˗eu jeˬ maˬ byoˆ˗iˇ˗ehˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ muiˬ˗eu guiˬ lahˬ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ bi keuˆ le˗eu meh” lehˇ paˇ ehˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ Daˬyeˬlaˇ jiˇ “Sahˬpaˬ Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu Miˬyehˇ˗oˇ, nawˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ, nawˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ geuꞈ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ kʼoeˇ taˆ, nawˬ˗euˬ gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ tsehˆ˗iˇ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Ceuˬ. 36:10; 103:17; Daˬ. 9:4) Jaˇliꞈ heu deuˬ˗ahˇ haw ngeh Yeˬhawˇbaˬ Miˬyehˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ siˬ nya˗awˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ guˆ˗eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ geuꞈ mawꞈ˗eu jeˬ˗ehˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu deuˬ˗ahˇ ziꞈ dah ni gʼeh˗eu gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ mˇ mawˇ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ maˬ mˇ laˇ mi naˆ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ haˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu loꞈ˗ehˇ aˬ dui˗ahˇ jiˇ gaˬ˗eu meh. (Ceuˬ. 104:14) Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ pyeuꞈ laˇ ngeh, aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ naˇ ziꞈ dah ni gʼeh˗eu gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ mˇ mawˇ˗eu meh. w21.11 4 ¶8-9

Aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ maˬ kaˬ aˬ dui Yeˬsuˇ neh iˬ nahˬ˗euˬ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ˗ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ ma lehˇ noeˬ tsoˆ taˬ˗euˬ ma. Nymˬ˗mˇ iˬ nah tsawˇ haˬ deuˬ tsawˇ myahˇ doˆ˗awˇ, zawˇ˗ehˇ mehˬ nya˗eu saˬ laˬ deuˬ˗ahˇ ya leˇ˗eu meh. Gʼawˬ mya gʼaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu loꞈ˗ehˇ duˇ gaˇ keuˆ ni ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ uˬ duˬ tahˬ nymˇ˗ahˇ iˇ˗awˇ paˇ dmˬ deuˬ zeuˇ˗eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ gʼaˬ biꞈ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ jiˇ pyuˇ gʼawˬ mya ni damˬ nehˬ˗eu meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, tiˬ deuˬ na naˇ aˬ yawꞈ maꞈ ngehˬ˗euˬ yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ jah˗eu meh. Tsawˇ haˬ deuˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ ya mawˇ ngeh, teu naˆ naˆ˗ehˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu maˬ siˬ. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu deuˬ naˇ, saˬ laˬ saˬ ma lehˇ maˬ tseˇ paˆ˗a. Aˬ dui aˇ maꞈ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ yaw zeu baw kʼawꞈ ni, Yeˬsuˇ neh “Naw maꞈ dawˬ tawˆ luꞈ mehˇ nmˇ loꞈ˗ehˇ gʼeh” lehˇ ehˇ˗eu dawˬ˗ahˇ mˇ caw˗eu ma. (Tehˬ. 23:8-10) Aˬ dui zahˇ˗euˬ aˬ yuiꞈ deuˬ˗ahˇ maˬ ngeuˇ naˇ, miˇ kʼahˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu aˬ yuiꞈ deuˬ˗ahˇ maˬ ciˬ huiˬ maˬ ciˬ mahˇ˗eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ jiˇ gʼaˬ maˬ biꞈ. Aˬ dui miˇ kʼahˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ gʼaˬ baꞈ maˬ baꞈ˗eu uˬ taꞈ, miˇ tsaˬ heu siˬ˗ahˇ jiˇ maˬ taꞈ. Gaˇ kawˆ teu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ dui ka li zaˬ ma lehˇ ehˇ˗eu aˇ muˇ gʼawˬ mya muˇ nehˬ˗ehˇ beu gaˇ dui dui˗eu ma.—Yoˇ. 18:36. w21.10 20 ¶6-7

Muiˬ mawꞈ shawˇ mawꞈ˗eu Ka li zaˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ tiˬ jeˬ neh˗iˬ, tiˬ gʼaˬ neh˗iˬ, Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ˗ahˇ deuˬ laˇ ni maˬ ya bi jahˇ˗a. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ pyeuꞈ˗eu miˇ neh Miˬyehˇ˗euˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu tsawˇ myahˇ˗ahˇ cawˆ ni tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ jahˇ lehˇ noeˬ tsehˆ taˬ˗euˬ ma. (Tahˬ. 19:12; Yaˇ. 57:15) Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗aˬ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ ha geuꞈ ma lehˇ mˇ mawˇ˗eu gʼaˇ duˬ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ˗ahˇ ya mˇ caw˗eu meh. Uˬduˬtahˬ˗eu 18:4-ahˇ “Ngaˬ˗euˬ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ deuˬ˗ahˇ naˇ haˬ geuꞈ˗awˇ, ngaˇ kʼaˇ bi mˇ˗eu jeˬ naw maꞈ mˇ˗awˬ. Ngaˇ˗aˬ, naw maꞈ˗euˬ Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu Sahˬpaˬ Miˬyehˇ ma” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Uˬduˬtahˬ˗eu yaw huiˬ 19 laꞈ kʼoeˇ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ “zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ” tiˬ jeˬ na˗ahˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, yaw nyiˇ 5-8, 21, 22 laꞈ kʼoeˇ jeˬ zaˬ lawˇ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. Teu gaˇ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ jeˬ zaˬ lawˇ ngeh “Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ yaw zeu maˬ baw˗eu loꞈ˗ehˇ taˬ jahˇ, MS” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Aˇ deuˆ teu deuˬ naˇ aˬ dui˗ahˇ Heˬbyehˇ 13:15-ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ shiˇ˗eu jeˬ˗ehˇ mˇ ni hawˇ˗eu lawˇ ni shehˇ ni jiˇ laˆ noeˬ nehˬ laꞈ˗eu meh. w21.12 5-6 ¶14-15

Nymˬ˗mˇ iˬ nah˗euˬ aˇ kʼoꞈ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ kʼawˆ laˇ˗euˬ miˬ sawˇ yo zaˬ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼoe˗eu nui deuˬ˗euˬ puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ neh gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za nya meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, miˬ sawˇ yo zaˬ tiˬ deuˬ na Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ aˇ yamˬ tiˬ byah ni mˇ laꞈ˗euˬ gʼawˬ mya kʼoꞈ byah laˇ˗euˬ meh. Teu miˇ neh naw maꞈ yawˬ ha neh daˬ taˬ˗euˬ aˇ pyaˇ deuˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ poˆ kʼoꞈ˗eu loˬ nga lehˇ noeˬ laˇ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ nui noeˬ nui duˇ shaˇ haw. Teu naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼoe˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu tiˬ jeˬ pyeuꞈ meh. (Dawˬ. 22:17, 19) Nymˇ dahˬ˗aˬ Yeˬhawˇbaˬ jawˇ gaˇ neh oe˗euˬ laꞈ sawˬ pyeuꞈ meh lehˇ taˬ ngehˇ. (Tehˬ. 19:5, 6) Yeˬhawˇbaˬ nymˇ dahˬ baw˗eu deuˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ bi cehˇ mawꞈ˗eu meh. Aˇ kʼoꞈ yawˬ kʼaˆ˗ehˇ maˬ kʼawˆ laˇ˗euˬ miˬ sawˇ yo zaˬ deuˬ˗oˇ nymˬ˗mˇ naw maꞈ˗euˬ dehꞈ ziˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ luꞈ de lehˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ haw. Nawˇ Miˬyehˇ neh biꞈ taˬ˗euˬ laꞈ sawˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu gʼaˇ duˬ, kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh luꞈ ma laˬ? Gaˇ kawˆ teu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗awˇ dzawˇ nehˬ. Yawˬ ha nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗eu Jaˇliꞈ zahˇ˗ahˇ poˆ haw˗awˇ teu˗ahˇ mˇ caw. Aˬ dui dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ jeˬ hu taˬ naˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗awˇ, nui kʼahˇ shiˇ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu dehꞈ ziˇ za˗eu uˬ taꞈ, guiˬ lahˬ gʼawˬ mya ni za˗eu yaw duˬ baw meh. w21.11 18-19 ¶16; 19 ¶18

Yaˬkoˆ yawˬ ha˗ahˇ yaw tsaˬ tsaˬ lehˇ haw˗eu meh. Yaˬkoˆ aˬ yawꞈ Yeˬsuˇ˗euˬ aˬ nyiˇ pyeuꞈ˗eu miˇ neh maˬ ehˇ, huiˬ˗eu gaˇ deuˬ za taˬ˗euˬ miˇ neh maˬ ehˇ, mehˇ nmˇ deuˬ naˆ maˬ tseˇ maˬ gaˇ dzehˬ ma lehˇ maˬ noeˬ˗a. Aˬ yawꞈ nui jah taꞈ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ “ngaˇ gaˬ dui dui˗eu aˬ yuiꞈ aˬ nyiˇ Ka li zaˬ deuˬ˗oˇ” lehˇ kuˇ˗eu meh. (Koˆ. 1:16, 19; 2:5) Yaˬkoˆ aˬ yawꞈ yawˬ jeˬ na luꞈ byah kuꞈ jiˇ˗eu maˬ jahˇ geuꞈ˗a. Aˬ dui neh ya siˬ˗euˬ jeˬ naˇ, aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ iˬ baˇ zaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ maˬ ya ngehˇ˗a. Aˬ dui yawˬ ha˗euˬ dzaw zaˬ deuˬ naˆ maˬ tseˇ maˬ gaˇ dzehˬ ma lehˇ maˬ ya noeˬ˗a. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ dui yawˬ ha tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ mˇ lehˬ haw˗euˬ loꞈ˗ehˇ jahˇ geuꞈ naˇ, dzaw zaˬ deuˬ Miˬyehˇ neh ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ tiˬ jeˬ gʼeh neh˗iˬ maˬ mˇ nya nga lehˇ noeˬ leˇ nya˗eu miˇ neh meh. Aˬ dui dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ aˬ dui jiˇ Jaˇliꞈ zahˇ˗ahˇ mˇ caw˗eu maˬ awˬ˗eu gaˇ kawˆ hawˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ dzawˇ nehˬ naˇ, dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ maꞈ jiˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ mˇ nya ngaˇ˗a lehˇ mawˇ leˇ˗eu meh. w22.01 11-12 ¶13-14

Aˬ dui Yeˬsuˇ loꞈ˗ehˇ ngehˬ˗ehˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ naˇ ngehˬ˗ehˇ Yeˬsuˇ loꞈ˗ehˇ mˇ nya laˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ jiˇ dzaw geuꞈ nya dzehˬ laˇ˗eu meh. (Heˬ. 1:3) Aˬ dui ‘Yeˬsuˇ naˇ byah kuꞈ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh, aˬ dui aˬ yawꞈ˗ahˇ duˇ duˇ dehꞈ dehꞈ dzaw geuꞈ˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, maˬ pyeuꞈ leˇ nya paˬ leˇ’ lehˇ noeˬ laˇ nya˗eu meh. Nawˬ˗ahˇ teu loꞈ˗ehˇ noeˬ luꞈ naˇ, heu smˇ jeˬ˗ahˇ noeˬ taˬ. Dahˬ beh˗eu jeˬ naˇ, aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ˗ahˇ duˇ ni beh taˬ˗euˬ miˇ neh, aˬ dui aˬ yawꞈ nyaꞈ˗ahˇ dzaw geuꞈ nyaˇ˗awˇ, aˇ tiˆ tiˬ tiˆ˗ahˇ keuˆ ni aˬ yawꞈ nyaꞈ loꞈ˗ehˇ mˇ nya, pyeuꞈ nya˗eu meh. (Beh. 1:26) Nyiˬ jeˬ aˬ yawꞈ jeˬ naˇ, Miˬyehˇ˗euˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ boeˬ boeˬ luˆ luˆ dawˬ tawˆ luꞈ laꞈ kʼoeˇ neh baoˬ kʼaˇ huiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ aˬ dui maˬ mˇ nya˗eu jeˬ˗ahˇ pyeuꞈ leˇ nya ni caw ba nehˬ nya˗eu meh. Smˇ jeˬ aˬ yawꞈ jeˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ nymˬ˗mˇ neh muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ˗euˬ aˇ siˬ deuˬ˗ahˇ tiˬ byah tiˬ loꞈ mˇ mawˇ gaˇ maˬ noeˬ tmˬ˗a. Nui gaˬ mˬ taˆ Aˬda Yeˬhawˇbaˬ, noeˬ tmˬ˗eu jeˬ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jaˆ˗eu deuˬ˗ahˇ bi byah kuꞈ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ tiˬ heˇ kʼoꞈ aˇ yamˬ biꞈ˗eu meh. (Pah. 20:1-3) Nymˬ˗mˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ shaˇ˗eu jeˬ naˇ, kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗awˇ mˇ˗awˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ gʼoe˗eu heu meh. w22.03 9-10 ¶5-6

Guiˬ lahˬ shaˇ˗eu jeˬ tehꞈ˗ehˇ aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ bi gʼoeˇ laˇ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Jaˇliꞈ pyehˆ tseˇ˗awˇ, mehˬ bawˬ˗ahˇ iˇ˗eu heu jiˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Aˬ dui aˇ yamˬ˗ahˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ ni aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ nya˗eu nga? Aˬ dui Jaˇliꞈ pyehˆ tseˇ ngeh hawˇ˗eu mehˬ bawˬ mˇ ngeh yawˬ ha˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ naˇ haˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. ‘Jaˇliꞈ pyehˆ tseˇ ngeh hawˇ˗eu mehˬ bawˬ mˇ ngeh ngaˬ˗ahˇ laˆ tsoeˬ laˇ˗eu aˬ jeˬ jeˇ jaˆ˗eu nga?’ Yaw jeˬ ma jeˬ, Iˇ˗meˬ˗oˬ sha laꞈ˗eu, naˬ gaˬ ngehˬ laꞈ˗eu, maˬ ngeuˇ naˇ sahˬ boꞈ sha laꞈ˗eu heu laˬ? Aˬ dui yawˬ haˇ yawˬ ha Jaˇliꞈ pyehˆ tseˇ ngeh, maˬ ngeuˇ naˇ mehˬ bawˬ mˇ ngeh yawˬ ha˗euˬ nui ma yawˬ gaˇ yawˬ iˇ shaw miˇ˗aˬ lehˇ ngeuˇ naˇ, haw tsoˆ nya ni caw ba nehˬ laꞈ lehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ. Aˬ dui noeˬ shaˬ kʼahˬ lahˇ luꞈ naˇ aˬ dui gui laꞈ˗eu gaˇ kawˆ hawˇ˗eu aˬ dui ya gaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ haw tsoˆ taˬ˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ yaw awˬ maˬ ngeuˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui leh jeh˗awˇ haw tsoˆ taˬ˗eu aˇ yeˇ huiˬ˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ dui˗euˬ nui noeˬ nui ma˗ahˇ haw piˇ nehˬ laꞈ˗eu nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ biꞈ nehˬ laꞈ lehˇ ya shaˇ˗eu meh.—Piˆ. 4:6, 7. w22.01 29-30 ¶12-14

Sahˬ paˬ Awˇziˇ nui noeˬ nui duˇ teu˗ahˇ maˬ ha geuꞈ˗aˬ. Aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Uˬ duˬ tahˬ nymˇ nymˇ ma laꞈ kʼoeˇ piˇ ma deuˬ maˬ ngeuˇ naˇ maˬ ya uˇ leˇ˗eu kuˆ lawˆ˗ahˇ uˇ leˇ˗awˇ, yaw saw jeˬ lawˇ˗eu leh jeh˗eu meh. Piˇ ma deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ ‘Awˇziˇ˗oˇ, Sahˬpaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ yaw saw jeˬ doꞈ damˬ˗eu gaˇ heu nawˇ mˇ˗eu zahˇ sahˇ kʼoꞈ˗ahˇ maˬ tsaˬ˗a. Aˬloˬ˗euˬ zaˬ deuˬ uˆ deuˬ tehꞈ˗ehˇ heu loꞈ˗ehˇ mˇ˗eu gʼaˇ duˬ gʼawˇ mawˇ a nehˬ taˬ˗euˬ meh’ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Teu ngeh Awˇziˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗euˬ nga? Aˬ yawꞈ nui noeˬ nui duˇ teu˗ahˇ taˬ aw˗eu laꞈ kʼoeˇ ha geuꞈ˗awˇ, uˬ duˬ tahˬ nymˇ nymˇ ma˗ahˇ neh kawˇ ma˗ehˇ doˆ iˇ law nmˇ˗aˬ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗eu baw tehꞈ˗aˬ. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ teu loꞈ˗ehˇ maˬ jahˇ˗euˬ uˬ taꞈ, ‘nui ma paˇ pehˇ dui dui˗eu meh.’ Awˇziˇ aˬ jeˬ miˇ neh nui noeˬ nui duˇ teu˗ahˇ maˬ ha geuꞈ˗euˬ nga? Aˬ yawꞈ ngaˇ sahˬ paˬ miˇ neh kʼaˇ jahˇ mawꞈ˗eu jeˬ jahˇ nya ma lehˇ noeˬ luꞈ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ teu loꞈ˗ehˇ maˬ noeˬ˗a. Awˇziˇ aˬ yawꞈ mˇ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ maˬ jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ mˇ˗euˬ miˇ neh ‘nyawˬ naˇ gawˇ baˬ da neh, ziˇ dehꞈ jiˇ ngeh keuˆ ni maˬ shawˇ˗eu tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗euˬ meh.’ (2 Laˬ. 26:16-21) Aˬ dui sahˬ paˬ Awˇziˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ neh, aˬ dui aˬ suˇ gʼaˬ pyeuꞈ˗awˇ aˇ naˆ ni huiˬ˗eu gaˇ mˇ luꞈ˗eu maˬ kaˬ, Jaˇliꞈ˗ahˇ dawˬ pehˬ taˬ˗eu nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ maˬ ha geuꞈ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ nui kʼahˇ maˬ paˇ shiˇ ngaˇ˗a lehˇ ya siˬ˗euˬ ma. w22.02 9-11 ¶7

“Nui ma yaw oeˇ” neh bi uˆ lahˇ taˬ˗euˬ deuˬ naˇ, shiˬ shaˬ jiˇ˗euˬ nui noeˬ nui ma˗euˬ mehˬ nah caw teh˗eu meh. (Sehˇ. 3:9) Toˆ˗ehˇ gʼeh˗eu deuˬ naˇ yawˬ ha˗euˬ gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ˗awˇ, nui ma pehˇ˗eu aˇ dzehˬ˗ehˇ kawˇ˗eu uˬ taꞈ, guiˬ lahˬ huiˬ˗eu kʼawꞈ maˬ siˬ nya˗ehˇ jahˇ gʼeh˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ, maˬ muiˬ˗eu aˇ baˇ biˬdiˬoˬ hawˇ˗eu yaw haiˬ yaw doeˇ jeˬ˗ahˇ haw gaˇ ya leˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ˗euˬ laꞈ kʼoeˇ yaw muiˬ ui cuiˆ na ahˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya˗awˇ, maˬ muiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ mˇ ngeh nui ma maˬ muiˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ maˬ muiˬ˗eu nui noeˬ hawˇ˗eu mˇ jeˬ shaˇ kawˆ teu˗ahˇ maˇ diˇ laˆ poˆ laˆ paˇ mawꞈ˗eu nui ma maˬ ahˇ keuˆ˗a. (Gaˬ. 5:19-21; 2 Tiˆ. 3:2-5) Aˬ dui maˬ byah kuꞈ˗eu miˇ neh, maˬ muiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ tiˬ pawꞈ˗iˬ maˬ noeˬ ni, tiˬ pawꞈ˗iˬ maˬ mˇ ni nmˇ maˬ jahˇ nya˗a. Aˬ dui tiˬ poˆ na aˇ nah hawˇ˗eu nui ma ya cawˆ˗eu jeˬ˗ahˇ ngehˬ nya mˇ nya˗eu meh. (Miˇ. 17:9; Koˆ. 3:2) Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui nui ma yaw oeˇ˗ahˇ lehˆ dzeh naˇ, shiˬ shaˬ jiˇ˗euˬ nui noeˬ nui ma hawˇ˗eu mˇ jeˬ shaˇ kawˆ deuˬ aˬ dui˗ahˇ maˬ paˇ uˆ lahˇ laˇ˗eu meh. Aˬ dui dehꞈ poˆ dehꞈ paˇ˗euˬ aˬ cawˬ˗euˬ myaˆ˗ahˇ mawˇ leˇ˗eu meh.—Yaˇ. 55:7. w22.03 3 ¶4-5

Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ yaw muiˬ jeˬ˗ahˇ ya haw˗eu meh. Mehˇ nmˇ deuˬ maˬ byah kuꞈ kʼawꞈ yawˬ gʼaˬ na luꞈ jawˇ gaˇ yaw muiˬ jeˬ jaˆ˗eu meh. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ ya laˆ tsaˬ nehˬ˗eu baw˗eu meh. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ Pawˇluˆ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ tiˬ poˆ na mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na, nui ma pehˇ laˇ paˬ˗ehˇ ngehˬ laˇ mˇ laˇ ngeh, teu˗ahˇ maˬ haw tsoˆ taˬ ni Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu meh, aˬ yawꞈ maꞈ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ mˇ laꞈ˗euˬ meh, aˬ yawꞈ maꞈ muiˬ kʼoꞈ laˇ nya meh lehˇ heu loꞈ˗ehˇ ya shaˇ noeˬ˗eu meh. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ yaw muiˬ paw dzeˇ dzaˬ˗ahˇ haw˗eu nui ma ahˇ naˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ lmˇ boˬ ni gʼeh˗awˇ, gʼoeˇ law gaˬ law˗ehˇ dehꞈ nya˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ byah kuꞈ gaˇ maˬ noeˬ tmˬ˗a. Gaˇ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ mˇ gaˇ noeˬ tmˬ˗eu tehꞈ meh lehˇ noeˬ taˬ luꞈ˗uˇ. (1 Gawˇ. 4:2) Naw maꞈ neh leh jeh˗awˇ mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu yaw duˬ baw meh. Yeˬhawˇbaˬ “Naw maꞈ neh mˇ˗euˬ gaˇ deuˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ maˬ ngehˇ˗a. Naw maꞈ neh Ka li zaˬ cawˬ cawˬ caw ba dzeuˇ˗euˬ laꞈ kʼoeˇ maˬ ehˇ, nymˬ˗mˇ caw ba luꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ maˬ ehˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ aˬ cawˬ mawˇ nya ni naw maꞈ neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ maˬ ngehˇ˗a.”—Heˬ. 6:10. w22.03 31 ¶19, 21