7 Yaˬkoˆ
Aˬ yawꞈ nymˇ jiˇ˗ahˇ kʼaˬ duˬ ni haw piˇ
Yaˬkoˆ maˬ shiˇ mi naˆ˗ehˇ ‘Ngaˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ˗aˬ, aˇ kʼoꞈ nymˇ˗awˇ shaˬ zahˬ ya mˇ myaˬ˗euˬ ma’ lehˇ ehˇ˗eu meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 47:9) Ehˇ˗eu loꞈ˗ehˇ aˬ yawꞈ˗euˬ dehꞈ ziˇ shaˬ zahˬ gʼawˬ mya ni ya puˬ˗euˬ meh. Zaˬ guˬ ngeh aˬ yawꞈ˗euˬ aˇ doˆ Iˇsawˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ sehꞈ mawꞈ˗eu miˇ neh, Haˬlaˬ meuˬ˗ahˇ ya cehˆ gʼeh˗euˬ meh. Teu gaˇ jawˇ ngeh aˬ yawꞈ Laˬkeˬlaˇ˗ahˇ mawꞈ leˇ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ Laˬkeˬlaˇ˗euˬ aˬ da Laˬbaˬ Yaˬkoˆ˗ahˇ mehˇ shuiˇ shuiˇ˗awˇ Laˬkeˬlaˇ˗euˬ aˇ yuiꞈ nehˬ˗ehˇ jeˬ hu bi yuˇ˗euˬ meh. Teu miˇ neh Yaˬkoˆ miˬ zaˬ nyiˬ gʼaˬ jawˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ nyaꞈ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ tsaˬ leˇ˗a. Yaˬkoˆ Laˬbaˬ˗ahˇ gʼawˬ mya kʼoꞈ gaˇ mˇ nehˬ˗euˬ kʼawꞈ, Laˬbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ gʼaˬ gaˇ aˇ poeˬ yaw myaˬ poˆ shuiˇ dzaˬ˗euˬ meh. Toˆ˗ehˇ ya tahˬ puˬ kʼawꞈ, Yaˬkoˆ kʼaˬ duˬ ni gʼeh˗awˇ nui jah ahˇ˗eu uˬ taꞈ daˬ dzeuˇ oˇ dzeuˇ˗euˬ meh.
Tiˬ nah Yeˬhawˇbaˬ Yaˬkoˆ˗ahˇ Haˬlaˬ meuˬ˗ahˇ neh doˆ˗iˇ˗awˇ Kaˬnaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ gʼoꞈ˗iˇ˗awˬ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Toˆ˗ehˇ gʼoꞈ˗iˇ˗eu yaw awˬ nmˇ maˬ ngeuˇ˗a. Laˬbaˬ naˇ nui kʼahˇ huiˬ˗awˇ Yaˬkoˆ kʼaˇ jaˆ˗eu jeˬ geuꞈ mawꞈ˗eu meh. Yaˬkoˆ Laˬkeˬlaˇ hawˇ˗eu Leˇaˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ nyaꞈ˗euˬ aˬ da aˬ jeˬ jeˇ jahˇ˗euˬ lehˇ ja nehˬ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ jeˬ ehˇ le˗euˬ lehˇ jiˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ Laˬbaˬ˗ahˇ maˬ bi siˬ ni aˬ yawꞈ˗euˬ nymˇ jiˇ sheuˬ˗awˇ doˆ˗iˇ˗euˬ meh. Laˬbaˬ gaˇ kawˆ teu˗ahˇ ya siˬ ngeh, aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ kuˇ˗awˇ teh˗iˇ˗euˬ meh. Teh miˇ ngeh tiˬ jawˇ, Yaˬkoˆ˗ahˇ yaˬ keuˇ ni dehˬ˗awˇ, “nawˬ˗ahˇ yehˬ bawˬ˗ehˇ jahˇ nehˬ mawꞈ law nmˇ˗aˬ jahˇ nya ma” lehˇ lmˬ nehˬ˗euˬ meh. Teu ngeh, Yaˬkoˆ dzeuˇ yaꞈ˗euˬ myaˆ kʼoꞈ˗ahˇ Laˬbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ joˇ joˆ˗ehˇ maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ mˇ nehˬ laꞈ˗awˇ, aˬ joˇ joˆ˗ehˇ mehˇ shuiˇ shuiˇ˗euˬ gaˇ kawˆ kʼaˬ duˬ ni ehˇ mawˇ nehˬ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ, Yaˬkoˆ maˬ ceh dzaˬ mawꞈ˗eu miˇ neh, tsaˬ leˇ dzoeˇ leˇ ni leh jeh˗awˇ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ yaw doeˇ maˬ jahˇ lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ˗euˬ meh.
Yaˬkoˆ aˬ jeˬ miˇ neh nui ma pehˇ luꞈ˗eu nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ laˆ tsaˬ laˆ tsahˇ kʼoꞈ nya˗awˇ, aˬ yawꞈ taꞈ˗ehˇ gʼaˬ kʼaˆ dzehˬ˗eu mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ nehˬ˗ehˇ dawꞈ ceh ceh nya˗euˬ nga?
Yaˬkoˆ˗euˬ shaˬ zahˬ teu myaˆ tehꞈ maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ yawꞈ˗euˬ aˇ doˆ nehˬ˗ehˇ paˇ ya mawˇ˗a siˬ. Dzeuˇ yaꞈ˗euˬ yaw myaˬ kʼoꞈ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ ma Leˬbehˇkaꞈ, Iˇsawˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ sehꞈ mawꞈ˗eu gaˇ kawˆ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Iˇsawˇ aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ da biꞈ˗eu aˬ yawꞈ za geuˇ˗eu guiˬ lahˬ deuˬ, Yaˬkoˆ neh lu geuꞈ nga lehˇ noeˬ˗eu meh. Teu miˇ neh Yaˬkoˆ Iˇsawˇ nehˬ˗ehˇ laˆ tsaˬ mawꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ laˆ tsaˬ˗eu lehˇ leh jeh luꞈ ngeh, Iˇsawˇ tsawˇ haˬ 400 gʼaˬ sheuˬ˗awˇ aˬ yawꞈ jawˇ gaˇ oe luꞈ˗eu lehˇ ya siˬ˗euˬ meh. Teu ngeh Yaˬkoˆ “noeˬ shaˬ˗awˇ guˆ˗eu” miˇ neh, aˇ poeˬ baw˗eu laꞈ sawˬ deuˬ lehˬ hmˬ˗awˇ zaˬ kʼaˆ deuˬ˗ahˇ Iˇsawˇ jawˇ gaˇ jeˬ hu bi iˇ˗euˬ meh. Laꞈ sawˬ teu deuˬ Iˇsawˇ˗euˬ nui pehˇ˗ahˇ bi shuꞈ˗iˇ nya ngaˇ laˬ? Yaˬkoˆ jiˇ maˬ siˬ nya˗a. Teu ngeh zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ meh.
Teu ngeh miˇ Yaˬkoˆ tehꞈ˗ehˇ jawˇ luꞈ ngeh, aˬ yawꞈ maˬ siˬ nya˗eu tiˬ gʼaˬ oe˗euˬ meh. Teu gʼaˬ naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ pyeuꞈ meh. Yaˬkoˆ mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ teu gʼaˬ nehˬ˗ehˇ dawꞈ ceh ceh˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ teu gʼaˬ guiˬ lahˬ biꞈ laꞈ meh lehˇ siˬ nya˗eu miˇ neh, kʼaˬ duˬ ni naˬ liˬ gʼawˬ mya laꞈ dawꞈ ceh ceh˗euˬ meh. Maˇ diˇ naˇ Yaˬkoˆ 97 kʼoꞈ kʼawˆ laˇ taˬ˗euˬ meh. Mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ˗ahˇ tiˬ jeˬ gʼeh neh˗iˬ maˬ dawꞈ behˬ nya˗a. Ehˇ kʼawꞈ guiˬ lahˬ maˬ za˗eu kʼoeˇ keuˆ ni dawꞈ ceh ceh˗awˇ, ngoeˇ˗awˇ guiˬ lahˬ shaˇ geuꞈ˗euˬ meh. (Hawˇseˬ 12:4) Yaˬkoˆ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ guiˬ lahˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu miˇ neh, aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗awˇ neh kʼawꞈ bi biꞈ ma lehˇ noeˬ tsoˆ taˬ˗euˬ meh. Mˬ bya bya laˇ ngeh mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ Yaˬkoˆ˗euˬ shaˬ pyaˬ kʼehˆ˗ahˇ teˇ˗awˇ, shaˬ pyaˬ myaˆ teˇ puiˇ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ Yaˬkoˆ˗ahˇ zawˇ˗ehˇ muiˬ˗eu tiˬ jeˬ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Nyaˆ taꞈ naˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ Iˇsaˬleˬlaˆ lehˇ kuˇ meh lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Dawˬ tsuiꞈ naˇ Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ dawꞈ˗euˬ gʼaˬ lehˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Tsawˇ myahˇ heu myahˇ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ tsaˬ leˇ dui dui meh. Aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ jawˇ gaˇ neh guiˬ lahˬ za˗eu gʼaˇ duˬ, kʼaˇ jaˆ˗eu gʼaˬ shaˇ doˆ˗awˇ leh jeh˗euˬ miˇ neh meh.
Yaˬkoˆ kuiˇ jaˇ jaˇ jaˇ˗ehˇ aˬ yawꞈ˗euˬ nymˇ jiˇ jawˇ gaˇ iˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ gaˇ mahˇ haw gʼeh ngeh, Iˇsawˇ tsawˇ haˬ 400 gʼaˬ sheuˬ˗awˇ oe luꞈ gaˇ ya mawˇ˗euˬ meh. Teu ngeh Yaˬkoˆ mehˬ hu hu saˬ cah gʼeh˗awˇ Iˇsawˇ˗euˬ dawˬ peh iˇ keuˆ ngeh, pawˬ tsuiꞈ pawˬ dmˬ dmˬ˗awˇ shiꞈ poˆ keuˆ ni awˆ byaˆ˗euˬ meh. Iˇsawˇ jiˇ Yaˬkoˆ jawˇ gaˇ cehˆ leꞈ˗euˬ meh. Mi cehˇ lawˬ muˇ baꞈ˗awˇ cehˆ leꞈ˗euˬ nmˇ maˬ ngeuˇ˗a. Yaˬkoˆ˗ahˇ byaˇ tawꞈ˗eu lehˇ cehˆ leꞈ˗euˬ meh. Teu ngeh nyiˬ mehˇ nmˇ luꞈ ngoeˇ˗eu meh. Yaˬkoˆ taˬ aw˗eu laꞈ kʼoeˇ tsawˇ tsiˇ maˬ tsiˇ ni laꞈ sawˬ biꞈ nehˬ˗euˬ miˇ neh, Iˇsawˇ˗euˬ nui pehˇ shuꞈ˗iˇ˗euˬ meh. Iˇsawˇ Yaˬkoˆ nui kʼaˬ ahˇ dui dui gaˇ haw mawˇ˗euˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Yaˬkoˆ nyaꞈ nmˇ laˆ tsaˬ laˆ tsahˇ kʼoꞈ nya ngaˬ˗aˇ.
Yaˬkoˆ aˬ yawꞈ˗euˬ shaˬ pyaˬ myaˆ puiˇ˗iˇ˗euˬ miˇ neh, tiˬ ziˇ ziˇ lah kuiˇ jaˇ jaˇ˗iˇ˗awˇ, shaˬ zahˬ gʼawˬ mya jeˬ paˇ ya puˬ˗aˬ siˬ. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗euˬ heu maˬ ehˇ, mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ nehˬ˗ehˇ dawꞈ ceh ceh˗euˬ heu maˬ ehˇ, lehˬ˗iˇ miˇ˗a lehˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ noeˬ˗eu yaw duˬ baw meh. Aˇ nah naˇ Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ jeuˬ˗ahˇ huiˬ˗eu tsawˇ jeuˬ bi pyeuꞈ laˇ ma lehˇ Yeˬhawˇbaˬ neh Yaˬkoˆ˗ahˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ dawˬ byah laˇ˗euˬ meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 28:14) Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ “Yaˬkoˆ˗euˬ Miˬyehˇ” lehˇ gʼawˬ mya poˆ kuˇ taˬ˗euˬ meh. (Doˆ˗iˇ˗eu 3:6) Yeˬsuˇ jiˇ dawˬ teu˗ahˇ zmˬ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ Yeˬhawˇbaˬ˗aˬ “shiˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ Miˬyehˇ maˬ ngeuˇ˗a. Dehꞈ luꞈ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ Miˬyehˇ meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ yawꞈ mehˬ shi dawˬ tawˆ luꞈ yaw dehꞈ meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Luˇkaꞈ 20:37, 38) Teu miˇ neh Yaˬkoˆ ya gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu yaw duˬ baw meh. Miˇ shuiꞈ˗ahˇ aˬ yawꞈ maˬ paˇ ya shaˬ ni ziˇ baw˗awˇ laˬ kʼaˬ tiˬ cehˇ ya dehꞈ gʼeh meh.
Jaˇliꞈ aˇ deuˆ heu deuˬ˗ahˇ gui:
Aˇdahˬbeh˗eu 27:41-45; 31:1-29, 36-55; 32:1–33:16
Ja sawˇ˗eu gʼaˇ duˬ:
Yaˬkoˆ kʼaˬ duˬ ni gʼeh˗eu lehˇ aˬ joˇ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ˗euˬ nga?
Naꞈ suiˇ ni poˆ tseˇ
1. Yeˬhawˇbaˬ aˬ jeˬ miˇ neh Iˇsawˇ˗ahˇ maˬ ngeuˇ˗eu Yaˬkoˆ˗ahˇ aˬ li aˬ yuiꞈ gʼaˬ˗euˬ aˇ yaˬ bi za mawꞈ˗eu nga? (w03-SI 10/15 29 ¶2)
2. Yeˬhawˇbaˬ Yaˬkoˆ˗ahˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ yuꞈ maˆ bi maˆ mawˇ˗euˬ nga? Teu naˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ jeˬ bi jah ziꞈ nga? (w03-SI 10/15 28 ¶3–29 ¶1) (Aˇ baˇ 1)
Aˇ baˇ 1
3. Yaˬkoˆ mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ jawˇ gaˇ neh guiˬ lahˬ za ma lehˇ aˬ jeˬ miˇ neh jah ziꞈ˗eu nga? (w03-SI 10/15 31 ¶1) (Aˇ baˇ 2)
Aˇ baˇ 2
4. Yaˬkoˆ Kaˬnaˬ tsawˇ jeuˬ deuˬ˗euˬ nui noeˬ maˬ bi nyawˬ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ yawꞈ˗euˬ nymˇ jiˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ haw piˇ˗euˬ nga? (w95-SI 9/15 21 ¶5, ehˇ lahˬ.)
Aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ˗iˇ nya nga lehˇ shaˇ noeˬ
Yaˬkoˆ Laˬbaˬ˗euˬ yawˇ yawˬ mawˇ na luꞈ˗ahˇ ya haw saˆ nehˬ nga lehˇ noeˬ˗eu meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 31:38-40) Nymˬ˗mˇ iˬ nah sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ yawˇ pyeuꞈ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ngehˬ gʼeh nehˬ nya nga? (Aˇ baˇ 3)
Aˇ baˇ 3
Yaˬkoˆ guˆ ngeh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗euˬ meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 32:6-12) Guiˬ lahˬ shaˇ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ Yaˬkoˆ˗ahˇ aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya nga?
Yaˬkoˆ˗euˬ kʼaˬ duˬ ni gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya nga?
Naꞈ suiˇ ni shaˇ noeˬ
Gaˇ kawˆ heu Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ ngaˬ˗ahˇ aˬ jeˬ bi siˬ laꞈ nga?
Gaˇ kawˆ heu miˇ shuiꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ neh saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ jeˬ nehˬ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ taꞈ nga?
Yaˬkoˆ gʼoꞈ dehꞈ laˇ ngeh ngaˇ aˬ jeˬ naˇ haˬ paˬ nga?
Haw lahˬ
Mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na aˬ dui˗euˬ nui ma˗ahˇ laˆ deuˬ laˇ ngeh, Yaˬkoˆ˗ahˇ aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya nga?
‘Aˬ yawꞈ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ daˆ leꞈ˗awˬ’ (w21.12 25-27 ¶10-18)
Nymˇ jiˇ˗ahˇ Yaˬkoˆ˗euˬ gaˇ kawˆ mehˬ nehˬ˗eu gʼaˇ duˬ, Jaˇliꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ aˇ baˇ boꞈ taˬ˗euˬ jeˬ heu˗ahˇ zmˬ.