Shaˬ zahˬ puˬ ngeh nui saˇ oꞈ nya

1. “Miˬyehˇ˗euˬ nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ” heu naˇ aˬ jeˬ nga? Nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ teu za naˇ aˬ joˆ˗ehˇ muiˬ˗eu nga? (Piˇliˇpiˆ 4:6, 7)

Miˇ tsaˬ zaˬ deuˬ maˬ siˬ nya˗eu nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ tiˬ jeˬ jaˆ˗eu meh. Teu naˇ “Miˬyehˇ˗euˬ nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ” pyeuꞈ meh. Nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ teu naˇ, mˬ taˆ Aˬda nehˬ˗ehˇ muiˬ˗eu cawˬ cawˬ˗eu jeˬ jaˆ˗eu miˇ neh za˗eu meh. Nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ teu jaˆ naˇ, noeˬ shaˬ kʼahˬ lahˇ˗eu jeˬ maˬ jaˆ ni lmˇ boˬ ni gʼeh˗eu meh. (Piˇliˇpiˆ 4:6, 7-ahˇ gui.) Aˬ dui “nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ” biꞈ˗eu Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ maˬ ehˇ, Miˬyehˇ˗ahˇ gaˬ˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ maˬ ehˇ, muiˬ˗eu cawˬ cawˬ˗eu jeˬ jaˆ˗eu ma. (1 Teˇsaˬloˇni 5:23) Aˬ dui Miˬyehˇ˗ahˇ siˬ nya˗awˇ, jah˗eu uˬ taꞈ, ehˇ dawˬ naˇ haˬ naˇ Miˬyehˇ˗euˬ nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ heu naˇ, aˬ dui shaˬ zahˬ puˬ ngeh noeˬ shaˬ kʼahˬ lahˇ˗eu nui ma˗ahˇ bi saˇ laˇ˗eu meh.

2. Aˬ dui Miˬyehˇ˗euˬ nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ za nya˗eu lehˇ aˬ jeˬ miˇ neh nui kʼaˬ tsmˬ nya˗eu nga?

² Aˬ dui yaw jaw naˇ gawˇ, uˬ jeˬ jaˬ lehˇ˗euˬ shaˬ zahˬ, miˇ kʼahˬ˗ahˇ suˬ saˬ˗eu, kʼehˬ laˇ kʼaˆ laˇ˗eu, shaˬ zahˬ heu deuˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh, Miˬyehˇ˗euˬ nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ za˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, maˇ diˇ pyeuꞈ leˇ nya ngaˇ laˬ? Aˬ dui teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu shaˬ zahˬ tiˬ jeˬ na˗ahˇ ya puˬ ngeh, guˆ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ “Naw maꞈ nui ma shaˬ zahˬ taˬ mˇ. Taˬ guˆ” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Yoˇhaˬ 14:27) Yeˬsuˇ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ teu˗ahˇ mehˇ nmˇ deuˬ mˇ caw luꞈ˗eu meh. Aˬ dui kʼaˆ dui dui˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ caw ba nehˬ˗eu baˬ da neh nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ za nya˗eu meh.

Yaw jaw naˇ gawˇ keuˆ le ngeh nui saˇ oꞈ nya

3. Yaw jaw naˇ gawˇ heu aˬ dui˗ahˇ aˬ joˇ joˆ˗ehˇ deuˬ˗eu nga?

³ Yaw jaw naˇ gawˇ teu naˇ aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ bi paˇ laˇ nya˗eu meh. Koˇbiˬ 19 baˬ da neh tsawˇ haˬ yaw myaˬ gʼaˬ aˬ jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ˗euˬ lehˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Poˆ tseˇ˗eu tiˬ hmˬ˗ahˇ yaw jaw naˇ gawˇ jaˆ˗eu aˇ yamˬ heu laꞈ kʼoeˇ tsawˇ haˬ myaˬ tiˬ paˆ maˬ yuꞈ kʼaˆ leˇ˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ˗euˬ meh. Naˇ gawˇ jaˆ˗eu aˇ yamˬ heu˗ahˇ noeˬ shaˬ kʼahˬ lahˇ˗eu, nui ma nyiˇ nui ma cawˆ˗eu, dzaˬ yehꞈ dawˇ muˆ˗eu, yaˇ piˇ yaˇ maˇ dawˇ˗eu, nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ ceh dzaˬ˗eu, yawˬ haˇ yawˬ ha laˆ sehꞈ˗eu, heu deuˬ myaˬ laˇ ngaˬ lehˇ ehˇ˗eu meh. Nawˬ˗euˬ jawˇ kʼahˬ˗ahˇ yaw jaw naˇ gawˇ jaˆ naˇ, noeˬ shaˬ kʼahˬ lahˇ˗eu jeˬ heu˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼaˬ leˇ nya˗eu nga? Kʼoeˇ naˇ Miˬyehˇ˗euˬ nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ za nya˗eu nga?

4. Aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ nah aˇ yamˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, Yeˬsuˇ neh maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ siˬ nya˗eu heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ nui saˇ aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ˗eu nga?

⁴ Yeˬsuˇ aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ nah aˇ yamˬ˗ahˇ yaw jaw naˇ gawˇ “yawˬ gaˇ na luꞈ” jaˆ laˇ meh lehˇ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Luˇkaꞈ 21:11) Gaˇ kawˆ teu˗ahˇ siˬ nya taˬ˗eu teu naˇ, aˬ dui˗ahˇ nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ˗eu nga? Aˬ dui yaw jaw naˇ gawˇ heu naˇ, Yeˬsuˇ neh ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ ngaˇ lehˇ siˬ nya˗eu miˇ neh aˬ dui maˬ zahˬ leˇ. Teu miˇ neh aˬ dui Yeˬsuˇ neh “taˬ tsawˬ guˆ˗iˇ” lehˇ nui noeˬ nui duˇ biꞈ taˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ mˇ caw˗eu leh jeh˗eu ma.—Maꞈtehˬ 24:6.

5. (a) Piˇliˇpiˆ 4:8, 9 laꞈ kʼoeˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ aˬ dui yaw jaw naˇ gawˇ ya tahˬ puˬ luꞈ naˇ, aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? (b) Jaˇliꞈ gui ahˇ taˬ˗euˬ teˇ saˇ naˇ haˬ˗eu heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu nga?

⁵ Yaw jaw naˇ gawˇ heu naˇ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ tiˬ jeˬ˗iˬ shaˇ noeˬ maˬ doˆ ni bi pyeuꞈ laˇ˗awˇ, yaw kʼaˆ˗ehˇ bi kʼahˬ lahˇ laˇ nya˗eu meh. Mehˇ nmˇ Deˇsiˬb kʼawꞈ teu loꞈ˗ehˇ ya tahˬ puˬ˗euˬ meh. Yaw jaw naˇ gawˇ baˬ da neh aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ yawˇ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ yawˇ˗euˬ zaˬ uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ˗ahˇ haw saˆ˗eu saˬ laˬ gʼoˬ jiˇ shiˇ˗euˬ meh. Teu miˇ neh Deˇsiˬ, naˇ gawˇ teu aˬ yawꞈ˗ahˇ nyawˬ laˇ gaˇ guˆ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ neh tiˬ tiˆ aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ ma˗ahˇ nyawˬ˗iˇ gaˇ jiˇ yawˬ kʼaˆ˗ehˇ kʼahˬ lahˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ gaˇ˗ahˇ neh ya doˆ˗iˇ naˇ dzaˬ dzaˬ dawˇ dawˇ hawˇ˗eu iˇ kahˇ ngaˬ poeˬ aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ paˬ nga lehˇ kʼahˬ lahˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ gaˇ kawˆ teu shaˇ noeˬ˗eu miˇ neh uˬ ciꞈ maˬ yuꞈ kʼaˆ leˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ nui ma aˬ joˆ˗ehˇ paˇ saˇ kʼoꞈ laˇ nya˗euˬ nga? Aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui saˇ oꞈ nya ni hawˇ˗eu yaw muiˬ paw dzeˇ dzaˬ˗ahˇ noeˬ nya ni caw ba nehˬ laꞈ lehˇ guiˬ lahˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ shaˇ˗euˬ meh. (Piˇliˇpiˆ 4:8, 9-ahˇ gui.) Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ Jaˇliꞈ gui ahˇ taˬ˗euˬ teˇ saˇ naˇ haˬ˗eu meh. Teu naˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ “ngehˬ cawˬ” gaˇ duˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ “Sahˬ boꞈ gui˗eu gʼaˬ˗euˬ shiˬ keuˇ ni gʼeh˗eu teˇ saˇ teu naˇ, ngaˬ˗euˬ noeˬ shaˬ kʼahˬ lahˇ˗eu jeˬ˗ahˇ bi maˬ gaˇ laˇ nya. Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗ahˇ ngehˬ gʼeh luꞈ miˇ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh.—Ja ceuˬ 94:19.

6. Yawˬ haˇ yawˬ ha Jaˇliꞈ pyehˆ tseˇ˗eu jeˬ hawˇ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ iˇ˗eu jeˬ teu naˇ, aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga?

⁶ Yaw jaw naˇ gawˇ baˬ da neh aˬ dui aˬ myah myah mˇ luꞈ˗eu tiˬ jeˬ na maˬ paˇ mˇ nya˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ yawˬ haˇ yawˬ ha Jaˇliꞈ pyehˆ tseˇ˗eu, mehˬ bawˬ˗ahˇ iˇ˗eu heu deuˬ˗ahˇ maˬ ya bi deuˬ laˇ˗a. Aˇ maꞈ aˇ muˇ˗euˬ sahˬ boꞈ hawˇ˗eu biˬdiˬloˬ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ maˇ diˇ ya tahˬ puˬ˗euˬ gaˇ kawˆ teu naˇ mehˇ nmˇ deuˬ jiˇ nawˇ loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ kʼawꞈ saˇ jaˇ ziꞈ daˆ leꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ bi siˬ laꞈ˗eu meh. (1 Beˬtuˆluˆ 5:9) Nawˇ mehˬ bawˬ˗ahˇ aˬ myah luꞈ iˇ naˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ neh muiˬ˗eu nui noeˬ nui duˇ za˗awˇ, teu naˇ nawˬ˗ahˇ yaw muiˬ paw dzeˇ dzaˬ˗ahˇ haw nya ni caw ba nehˬ˗eu uˬ taꞈ, aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ nya˗awˇ, aˬ cawˬ jiˇ aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ laꞈ nya˗eu meh. (Loˇmaˆ 1:11, 12) Jawˇ saˇ maˬ doˆ˗eu, noeˬ shaˬ kʼahˬ lahˇ˗awˇ guˆ luꞈ˗eu, tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ gʼawˬ shaˇ shaˬ˗ehˇ gʼeh luꞈ˗eu gaˇ mˇ zaˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ ngeh, aˬ dui˗euˬ nui jah ziꞈ dah ni gʼeh laˇ˗awˇ, Miˬyehˇ aˬ dui˗ahˇ jiˇ teu loꞈ˗ehˇ caw ba nehˬ laꞈ meh lehˇ jah ziꞈ laˇ˗eu meh.

7. Aˬ dui gʼaˬ kʼehˇ Yoˇhaˬ˗ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

⁷ Aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ maˬ tsehˆ leˇ ni ngehˬ cawˬ ngehˬ cawˬ˗ehˇ ya jawˇ˗eu meh. Yaw jaw naˇ gawˇ aˇ yamˬ˗ahˇ aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ yaw gʼawˬ gʼawˬ lehˇ ya jawˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Teu ngeh aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ kʼehˇ Yoˇhaˬ loꞈ˗ehˇ noeˬ laˇ nya˗eu meh. Yoˇhaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ cawˬ Gaˬyuˇ˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ mawˇ dzoeˇ mawꞈ˗eu meh. (3 Yoˇhaˬ 13, 14) Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ nymˬ˗mˇ mehˬ kʼehˬ˗ahˇ mawˇ dzoeˇ˗eu heu naˇ, maˬ pyeuꞈ leˇ nya˗a lehˇ siˬ nya˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ kʼaˇ jahˇ nya˗eu jeˬ jahˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ Gaˬyuˇ jawˇ gaˇ sahˬ boꞈ boꞈ gʼeh˗euˬ meh. Nawˇ jiˇ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ laꞈ nyiˇ paw maˬ ya mawˇ dzoeˇ kʼawꞈ, naˬ gaˬ hawˇ˗eu biˬdiˬoˬ kaw lawˬ muˇ neh ngehˬ cawˬ nya˗awˇ, sahˬ boꞈ lawˬ muˇ boꞈ boꞈ˗ehˇ jiˇ ngehˬ cawˬ nya˗eu meh. Aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ maˬ tsehˆ leˇ ni ngehˬ cawˬ naˇ, lmˇ boˬ ni gʼeh˗awˇ nui saˇ oꞈ nya meh. Aˬ dui noeˬ shaˬ kʼahˬ lahˇ ngeh ngehˬ˗ehˇ dzehˬ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ ya ngehˬ cawˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ neh nui gaˬ keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ha geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh.—Iˇsaˬyaˇ 32:1, 2.

Uˬ jeˬ jaˬ lehˇ˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh nui saˇ oꞈ nya

8. Uˬ jeˬ jaˬ lehˇ˗euˬ shaˬ zahˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ deuˬ nya˗eu nga?

⁸ Nawˇ iˇ cuꞈ huiˬ˗eu, miˇ luˆ luˆ˗eu, miˬ dzaˬ puiˆ laˇ˗eu, shaˬ zahˬ heu deuˬ˗ahˇ ya puˬ haw˗euˬ naˇ, aˇ yamˬ myahˇ laˇ ngeh keuˆ ni noeˬ shaˬ kʼahˬ lahˇ nya meh. Teu naˆ maˬ tseˇ yawˬ ha gaˬ˗eu gʼaˬ shiˇ˗awˇ, iˇ kahˇ lawˬ muˇ cawˆ˗iˇ naˇ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ, nui ma cawˆ laˇ˗awˇ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ maˬ jaˆ˗eu uˬ taꞈ, nui ma kʼawꞈ pehˇ laˇ nya˗eu meh. Heu naˇ nawˇ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ gaˬ˗eu miˇ neh, nui jah maˬ ahˇ˗eu miˇ neh maˬ ngeuˇ˗a. Tiˬ deuˬ na˗aˬ, nawˇ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ˗eu miˇ neh, maˬ muiˬ˗eu jeˬ mˇ doˆ laꞈ meh lehˇ noeˬ˗eu meh. (Yawˇbaˆ 1:11) Ehˇ kʼawꞈ shaˬ zahˬ ya puˬ˗euˬ aˇ yamˬ˗ahˇ kʼawꞈ nui saˇ oꞈ nya meh. Aˬ joˆ˗ehˇ oꞈ nya˗eu nga?

9. Yeˬsuˇ aˬ dui˗ahˇ maˬ muiˬ˗eu yaw haiˬ yaw doeˇ jeˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga?

⁹ Miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ˗euˬ tsawˇ haˬ tiˬ deuˬ na, tiˬ jeˬ gʼeh neh˗iˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ uˬ jeˬ jaˬ lehˇ˗euˬ shaˬ zahˬ maˬ keuˆ le˗a lehˇ noeˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui naˇ shaˬ zahˬ teu myaˬ laˇ tehˇ tehˬ luꞈ˗awˇ, tiˬ nah aˬ dui˗ahˇ jiˇ keuˆ le nya meh lehˇ noeˬ taˬ˗eu ma. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ aˇ saˬ saˬ˗eu keuˆ laˇ˗eu lehˇ gʼeh ngeh ‘miˇ luˆ jiˇ luˆ dui dui laˇ˗eu’ uˬ taꞈ, uˬ jeˬ jaˬ lehˇ˗euˬ shaˬ zahˬ nui jeˬ jiˇ pyeuꞈ laˇ meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Luˇkaꞈ 21:11) Kʼoeˇ naˇ ‘yaw haiˬ jeˬ jiˇ myaˬ laˇʼ meh lehˇ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Ehˇ loꞈ˗ehˇ nymˬ˗mˇ iˬ nah yaw haiˬ yaw doeˇ jeˬ, diˬ˗eu ceh˗eu jeˬ, guiˇ deuˆ˗eu jeˬ myaˬ laˇ tehˇ tehˬ luꞈ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 24:12) Yeˬsuˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ maˬ tahˬ˗eu deuˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ muiˬ˗eu yaw haiˬ yaw doeˇ jeˬ teu˗ahˇ ya tahˬ puˬ meh lehˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ ehˇ haw˗aˬ. Maˇ diˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu gaˇ mˇ zaˬ deuˬ kʼawꞈ, shaˬ zahˬ teu deuˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ luꞈ˗eu meh. (Iˇsaˬyaˇ 57:1; 2 Gawˇliˬtu 11:25) Yeˬhawˇbaˬ zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ jahˇ˗awˇ, aˬ dui˗ahˇ maˬ muiˬ˗eu yaw haiˬ yaw doeˇ jeˬ teu˗ahˇ neh maˬ ka kʼoꞈ nehˬ kʼawꞈ, aˬ dui nui saˇ oꞈ nya˗eu gʼaˇ duˬ loˬ˗eu jeˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ caw ba nehˬ˗eu meh.

10. Aˬ dui uˬ jeˬ jaˬ lehˇ˗euˬ shaˬ zahˬ keuˆ le ngeh˗euˬ gʼaˇ duˬ nymˬ˗mˇ neh lehˬ hmˬ taˬ˗eu heu naˇ nui jah maˬ ahˇ˗eu lehˇ ehˇ mawꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ nga laˬ? (Dawˬdaˬ 22:3)

¹⁰ Aˬ dui shaˬ zahˬ teu maˬ keuˆ le mi naˆ˗ehˇ, shaˬ zahˬ teu keuˆ le naˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗eu lehˇ jeˬ hu neh lehˬ hmˬ taˬ naˇ, keuˆ le ngeh maˬ tsawˬ guˆ˗iˇ ni nui saˇ oꞈ nya˗eu meh. Toˆ˗ehˇ lehˬ hmˬ taˬ˗euˬ teu naˇ, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ maˬ jah˗eu lehˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga laˬ? Maˬ, toˆ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ dui toˆ˗ehˇ lehˬ hmˬ taˬ˗eu teu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ caw ba nehˬ nya meh lehˇ jah˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ mˇ mawˇ˗eu jeˬ jiˇ paˇ pyeuꞈ˗a siˬ. Aˬ jeˬ miˇ neh toˆ˗ehˇ pyeuꞈ˗eu nga? Jaˇliꞈ˗ahˇ shaˬ zahˬ deuˬ maˬ keuˆ laˇ mi naˆ˗ehˇ lehˬ hmˬ taˬ lehˇ nui noeˬ nui duˇ biꞈ taˬ˗euˬ meh. (Dawˬdaˬ 22:3-ahˇ gui.) Aˇ maꞈ aˇ muˇ aˬ dui˗ahˇ tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ maˬgaˬziˇ paˇ dmˬ deuˬ˗ahˇ neh maˬ ehˇ, aˇ muˇ˗euˬ mehˬ bawˬ˗ahˇ neh maˬ ehˇ, yamˬ law tsaˬ˗eu tsaꞈ gaˬ˗eu dawˬ˗ahˇ neh maˬ ehˇ, keuˆ le˗eu shaˬ zahˬ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ lehˬ hmˬ dah taˬ lehˇ nui noeˬ nui duˇ biꞈ˗eu meh.c Nawˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ jah ma loˇ? Jah naˇ shaˬ zahˬ deuˬ maˬ keuˆ le mi naˆ˗ehˇ nymˬ˗mˇ neh nui noeˬ nui duˇ teu˗ahˇ mˇ caw˗eu meh.

11. Aˬ dui Maˬgaˬ˗lehˇ˗ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

¹¹ Mehˇ nmˇ Maˬgaˬ˗lehˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Aˬ yawꞈ˗euˬ jawˇ kʼahˬ˗ahˇ bawˇ tsahˬ˗euˬ miˇ dzaˬ piˆ laˇ˗awˇ, miˇ kʼahˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu aˬ yuiꞈ deuˬ yawˬ gaˇ yawˬ cehˆ pawˇ lehˇ dawˬ biꞈ˗eu meh. Teu ngeh yawˬ gʼaˬ na luꞈ cehˆ˗eu aˇ yamˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh, gaˇ ma˗ahˇ lawˬ liˬ tiˬ byah ni tiˬ gaˇ˗iˬ maˬ iˇ doˆ nya˗a. Miˬ dzaˬ˗euˬ uˬ kʼoeˬ deuˬ naˆ cawꞈ ni tmˬ byah laˇ tehˇ tehˬ luꞈ˗eu meh. Teu ngeh Maˬgaˬ˗lehˇ lawˬ liˬ laꞈ kʼoeˇ gʼawˬ myahˇ ni shaˬ shaˬ˗ehˇ jawˇ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maˬ keuˆ laˇ mi naˆ˗ehˇ lehˬ hmˬ taˬ˗euˬ miˇ neh ya buˬ˗iˇ˗euˬ meh. Pyuˇ pawˬ behˆ˗ahˇ miˇ kʼahˬ˗euˬ aˇ baˇ dawˆ ahˇ taˬ˗euˬ miˇ neh, aˬ geu kahˇ ya cehˆ˗eu lehˇ siˬ nya˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ shaˬ zahˬ keuˆ le naˇ aˬ geu kahˇ cehˆ˗eu lehˇ maˬ keuˆ laˇ mi naˆ˗ehˇ lawˬ liˬ yeuꞈ˗awˇ cah haw˗iˇ taˬ˗euˬ miˇ neh, shaˬ zahˬ teu˗ahˇ neh ya dzeuˇ˗iˇ˗euˬ meh.

12. Aˬ dui sheuˬ hehˇ˗eu dawˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh naˇ haˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

¹² Tiˬ poˆ na˗aˬ, miˇ kʼahˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu sahˬ paˬ sahˬ ma deuˬ aˬ dui˗ahˇ maˬ bi lehˬ maˬ bi ca laˇ˗eu gʼaˇ duˬ, ehˇ taˬ˗euˬ aˇ yamˬ˗ahˇ iˇ kahˇ laꞈ nyiˇ neh taˬ iˇ doˆ lehˇ kʼawꞈ ehˇ laˇ nya˗awˇ, yawˬ gaˇ yawˬ ya cehˆ pawˇ˗iˇ nga lehˇ kʼawꞈ ehˇ laˇ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ tiˬ deuˬ na˗aˬ, yawˬ ha˗euˬ myawˬ gahˬ˗ahˇ gaˬ˗eu miˇ neh ehˇ dawˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ naˇ haˬ˗a. Ehˇ dawˬ˗ahˇ taˆ lehˇ maˬ mˇ caw˗a. Ehˇ kʼawꞈ Ka li zaˬ pyeuꞈ˗eu aˬ dui naˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? Jaˇliꞈ˗ahˇ ‘Sahˬpaˬ Yeˬsuˇ˗euˬ myaˆ pyawˬ˗ahˇ haw˗awˇ, miˇ kʼahˬ sahˬ paˬ sahˬ ma dawˬ tawˆ luꞈ˗euˬ laꞈ oˆ dehꞈ˗awˬ. Miˇ kʼahˬ sahˬ paˬ dawˬ tawˆ luꞈ kʼoeˇ taˆ huiˬ dzehˬ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu Gehˇsaˬ sahˬ paˬ˗euˬ ehˇ dawˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, Gehˇsaˬ sahˬ paˬ neh kʼehˇ˗awˇ bi uˆ lahˇ luꞈ˗eu sahˬ paˬ sahˬ ma deuˬ˗euˬ ehˇ dawˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, naˇ haˬ geuꞈ˗awˬʼ lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (1 Beˬtuˆluˆ 2:13, 14) Aˬ dui˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ kʼawꞈ aˬ dui˗ahˇ maˬ bi lehˬ maˬ bi ca laˇ˗eu gʼaˇ duˬ sheuˬ hehˇ nehˬ laꞈ nya˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, maˬ noeˬ˗euˬ gaˇ shaˬ zahˬ keuˆ le ngeh ngehˬ cawˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ jawˇ duˬ jawˇ zaˇ hawˇ˗eu naˬ gaˬ naˬ ba lawˬ muˇ biꞈ nehˬ lehˇ tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ ehˇ laꞈ˗eu meh. Nawˇ biꞈ nehˬ dzeuˇ maˬ laˬ? Kʼoeˇ naˇ aˬ dui iˇ kahˇ tehꞈ˗ehˇ ya jawˇ nga, ya pawˇ˗iˇ nga lehˇ ehˇ laˇ ngeh maˬ ehˇ, caw ba˗eu myawˬ deuˬ yuˇ˗eu gaˇ kawˆ hawˇ˗eu aˬ cawˬ˗ahˇ aˬ geu ngeh aˬ joˆ˗ehˇ ya caw ba˗eu lehˇ ehˇ nehˬ laꞈ ngeh maˬ ehˇ, aˬ dui nui noeˬ nui duˇ teu˗ahˇ mˇ caw paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Aˬ dui ehˇ dawˬ maˬ naˇ haˬ naˇ yawˬ ha˗ahˇ maˬ ehˇ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, lehˬ laˇ ca laˇ nya˗eu meh. Aˬ dui˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li heu deuˬ haw piˇ nehˬ luꞈ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ taˬ ngehˇ. (Heˬbyehˇ 13:17) Maˬgaˬ˗lehˇ “Ngaˇ aˇ maꞈ aˇ muˇ hawˇ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗euˬ ehˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗eu miˇ neh ya buˬ ya law˗iˇ˗euˬ ma” lehˇ ehˇ˗eu meh.

13. Ya pawˇ˗iˇ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ aˬ joˆ˗ehˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗awˇ nui saˇ oꞈ daˆ leꞈ nya˗eu nga?

¹³ Uˬ jeˬ jaˬ lehˇ˗euˬ shaˬ zahˬ, guiˇ deuˆ˗eu, miˇ kʼahˬ suˬ saˬ˗eu, shaˬ zahˬ heu deuˬ baˬ da neh yawˬ gaˇ yawˬ ya pawˇ˗iˇ˗euˬ aˬ dui˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ jawˇ duˬ yaw shuiꞈ˗ahˇ daˬ laˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ hawˇ˗eu Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ paw kawˇ ma˗ehˇ gm leˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ, kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ jiˇ kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu jeˬ baˬ da neh iˇ byaˆ gʼeh˗euˬ dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ loꞈ˗ehˇ aˬ gaˇ iˇ keuˆ laˇ keuˆ˗euˬ kʼawꞈ, “guiˬ lahˬ dawˬ mehˬ”˗eu leh jeh˗eu meh. (Gʼaˬkʼehˇ 8:4) Tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ leh jeh˗eu heu naˇ nymˬ˗mˇ puˬ luꞈ˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ naˆ maˬ tseˇ Miˬyehˇ˗euˬ Miˇkʼahˬ˗ahˇ haw tsoˆ taˬ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ maꞈ laˬ kʼaˬ cehˇ nya˗awˇ nui saˇ oꞈ daˆ leꞈ nya˗euˬ meh.

Kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh nui saˇ oꞈ nya

14. Kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu jeˬ baˬ da neh nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ byoˆ˗iˇ nya˗eu nga?

¹⁴ Aˬ dui kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ ya daˬ ngeh, aˬ dui˗ahˇ nui saˇ oꞈ nya ni caw ba nehˬ˗eu yaw myaˬ jeˬ˗ahˇ maˬ paˇ ya mˇ ni kʼawꞈ pyeuꞈ laˇ nya˗eu meh. Aˬ myah myah naˇ aˬ dui tiˬ jeˬ˗ahˇ˗iˬ guˆ kʼaˇ maˬ za ni bawˬ dzaˬ nya˗awˇ, tsaꞈ gaˬ nya˗eu uˬ taꞈ, nyehꞈ laˇ gaˇ maˬ guˆ ni iˇ nya laˇ nya˗eu miˇ neh laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu ma. Ehˇ kʼawꞈ teu loꞈ˗ehˇ maˬ paˇ mˇ nya shaˇ nya ngeh tiˬ jawˇ, aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ˗eu maˬ siˬ lehˇ noeˬ guˆ laˇ˗awˇ, aˬ dui˗ahˇ kʼahˬ lahˇ laˇ nya˗eu meh. Teu loꞈ˗ehˇ gʼeh laˇ˗eu jeˬ teu naˇ zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ maˬ ngeuˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ saˇ tiˇ taˬ˗eu nmˇ loˬ meh. Yeˬsuˇ kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu jeˬ baˬ da neh zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ baˬ laˇ nya meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Yoˇhaˬ 16:1, 2) Toˆ˗ehˇ naˇ, aˬ dui kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh nui saˇ aˬ joˆ˗ehˇ oꞈ daˆ leꞈ nya˗eu nga?

15. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ guˆ paˬ˗ehˇ maˬ gʼeh˗eu nga? (Yoˇhaˬ 15:20; 16:33)

¹⁵ Jaˇliꞈ˗ahˇ “Yeˬsuˇ Ka li laꞈ kʼoeˇ Miˬyehˇ˗ahˇ yaw zeu baw baw˗ehˇ kʼaˇ dehꞈ˗eu tsawˇ haˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ ya daˬ tehꞈ˗a” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (2 Tiˆmoˇseˬ 3:12) Mehˇ nmˇ Aˇdeˬleˬ aˬ yawꞈ˗euˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ aˇ maꞈ aˇ muˇ˗euˬ gaˇ bi piˬ tehˬ ngeh laꞈ maˬ daˬ coeˇ˗a. Aˬ yawꞈ ‘Heu gaˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ heu myaˆ myaˆ˗ehˇ jawˇ˗eu aˬ suˇ gʼaˬ nyehꞈ jiˇ coeˇ˗euʼ lehˇ noeˬ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ noeˬ˗eu miˇ neh nui saˇ maˬ oꞈ˗eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ paˇ kʼahˬ lahˇ laˇ taˬ˗euˬ meh. Mehˇ nmˇ nui deuˬ naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ aˬ laꞈ laꞈ kʼoeˇ a nehˬ taˬ˗awˇ, tiˬ nah˗aˬ, ya bi nyehꞈ meh lehˇ noeˬ taˬ˗euˬ meh. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ maꞈ Aˇdeˬleˬ naˆ ni maˬ kʼahˬ lahˇ˗a. Teu˗ahˇ ya mawˇ ngeh Aˇdeˬleˬ jiˇ mehˇ nmˇ teu deuˬ loꞈ˗ehˇ nui ma taˬ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ˗euˬ meh. Teu miˇ neh tiˬ kʼehˬ naˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ nui saˇ oꞈ laˇ˗euˬ meh. Nymˬ˗mˇ aˬ yawꞈ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ luꞈ kʼawꞈ laˬ kʼaˬ cehˇ luꞈ˗eu meh. Aˬ dui jiˇ teu loꞈ˗ehˇ jahˇ nya˗eu meh. Yeˬsuˇ aˬ dui kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ meh lehˇ ehˇ yaꞈ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui saˇ jaˇ ziꞈ daˆ leꞈ nya meh lehˇ jiˇ kamˬ taˬ˗euˬ meh.—Yoˇhaˬ 15:20; 16:33-ahˇ gui.

16. Kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh aˬ dui aˬ jeˬ˗euˬ sheuˬ hehˇ˗eu jeˬ˗ahˇ mˇ caw paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

¹⁶ Nawˇ aˬ dui˗euˬ gaˇ˗ahˇ laˆ naˬ taˬ˗euˬ maˬ ngeuˇ naˇ, tiˬ byah tiˬ loꞈ maˬ mˇ nya˗eu miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ luꞈ naˇ, saˇ naˇ hawˇ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ neh nui noeˬ nui duˇ za nya˗eu meh. Sheuˬ hehˇ˗eu jeˬ teu naˇ, aˬ dui˗ahˇ haw piˇ nehˬ˗awˇ, nui jah paw˗euˬ dzaˇ maˬ tsehˆ leˇ ni bi za˗eu uˬ taꞈ, kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh tsaꞈ gaˬ daˆ leꞈ nya ni caw ba nehˬ laꞈ˗eu meh. Sheuˬ hehˇ nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ teu maˬ gʼoˆ shaw jiˇ laˇ kʼawꞈ leh jeh˗awˇ caw teh luꞈ˗uˇ. (Yaˬkoˆ 3:17) Mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ gaˇ kawˆ hawˇ˗eu aˇ muˇ˗euˬ mˇ jeˬ shaˇ kawˆ deuˬ kʼaˇ ngeuˇ˗eu deuˬ˗ahˇ ja nehˬ paˬ˗ehˇ maˬ gʼeh˗a.—Dawˬtsoˆ 3:7.

17. Dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ saˇ ka deuˬ loꞈ˗ehˇ aˬ dui jiˇ aˬ jeˬ mˇ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ taˬ˗euˬ nga?

¹⁷ Saˬdaˬ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ deuˆ˗eu gaˇ kawˆ daˬ ma hmˬ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ “Yeˬsuˇ Ka li˗euˬ gaˇ kawˆ saˇ kiˇ kamˬ˗eu” miˇ neh meh. (Pah mehˬ˗eu 12:17, YB18) Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui Saˬdaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ paw pyawˬ˗eu deuˬ˗ahˇ guˆ˗eu maˬ loˬ˗a. Aˬ dui laˆ tsoeˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ kʼawꞈ, tsaꞈ gaˬ daˆ leꞈ˗awˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ kawˆ mehˬ daˆ leꞈ naˇ, aˬ dui laˬ kʼaˬ cehˇ˗awˇ nui saˇ oꞈ nya meh. Dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ saˇ ka˗ahˇ Yuˇdaˆ˗euˬ miˇ kʼahˬ aˬ yuiꞈ deuˬ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ˗ahˇ taˬ paˇ tsaꞈ gaˬ lehˇ dawˬ biꞈ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ Miˬyehˇ˗euˬ ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗awˇ tsaꞈ gaˬ daˆ leꞈ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ tsaꞈ gaˬ daˆ leꞈ˗euˬ miˇ neh, teu naˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ laˬ kʼaˬ bi cehˇ dui dui˗eu meh. (Gʼaˬkʼehˇ 5:27-29, 41, 42) Aˬ dui˗euˬ gaˇ˗ahˇ laˆ naˬ laˇ ngeh ya tsaꞈ gaˬ daˆ leꞈ˗eu nmˇ ngeuˇ kʼawꞈ, yaw gahˇ gahˇ lehˇ ya mˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 10:16) Aˬ dui kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗awˇ mˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ shiˇ meh lehˇ siˬ nya˗eu miˇ neh maˬ ehˇ, tsawˇ haˬ˗euˬ ziˇ˗ahˇ ka kʼoꞈ˗eu gaˇ mˇ luꞈ˗eu lehˇ siˬ nya˗eu miˇ neh maˬ ehˇ, nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ za˗eu meh.

“Nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ biꞈ laꞈ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu Miˬyehˇ naw maꞈ nehˬ˗ehˇ jawˇ tehꞈ˗a”

18. Maˇ maˇ ni gʼeh˗eu nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ aˬ suˇ gʼaˬ jawˇ gaˇ neh tehꞈ˗ehˇ za nya˗eu nga?

¹⁸ Shaˬ dui dui˗eu aˇ yamˬ laꞈ kʼoeˇ kʼawꞈ nui saˇ oꞈ nya meh lehˇ nui kʼaˬ tsmˬ luꞈ˗uˇ. Teu ngeh yamˬ˗ahˇ aˬ dui kʼaˇ loˬ˗eu jeˬ naˇ, Miˬyehˇ tehꞈ˗ehˇ biꞈ nehˬ nya˗eu Miˬyehˇ˗euˬ nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Nawˇ yaw jaw naˇ gawˇ, uˬ jeˬ jaˬ lehˇ˗euˬ shaˬ zahˬ, kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu jeˬ, shaˬ zahˬ heu deuˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ ngeh, Miˬyehˇ˗ahˇ ya gʼoe˗awˇ aˇ maꞈ aˇ muˇ˗euˬ dawˬ peh ya jawˇ˗eu meh. Mehˬ hu paw keuˆ le luꞈ˗eu muiˬ dui dui˗eu jeˬ˗ahˇ haw tsoˆ taˬ. Toˆ˗ehˇ naˇ “nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ biꞈ laꞈ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu Miˬyehˇ naw maꞈ nehˬ˗ehˇ jawˇ tehꞈ˗a.” (Piˇliˇpiˆ 4:9) Aˬ dui nyaˆ taꞈ kawˆ˗ahˇ shaˬ zahˬ puˬ luꞈ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ Miˬyehˇ˗euˬ nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ za nya ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga lehˇ ja sawˇ ma.