Dzaw˗eu gaˇ kawˆ 8
Dawˬ caˇ 130 Iˬ baˇ pyehˬ
Yeˬhawˇbaˬ iˬ baˇ pyehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geu nya˗eu nga?
‘Yeˬhawˇbaˬ naw maꞈ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ laꞈ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ iˬ baˇ pyehˬ˗awˬ.’—Gawˇlawˇsehˇ 3:13.
Yaw muiˬ˗ehˇ ya haw˗eu tsahˇ
Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ dui˗ahˇ laˆ deuˬ laˆ naˇ laˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ nya ni caw ba nehˬ˗eu gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ ja sawˇ ma.
1-2. (a) Iˬ baˇ pyehˬ˗eu aˬ geu ngeh nga yaw kʼaˆ˗ehˇ shaˬ˗eu? (b) Mehˇ nmˇ Deˬniˇ˗suiꞈ iˬ baˇ pyehˬ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ˗euˬ nga?
Iˬ baˇ pyehˬ˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, nawˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ shaˬ miˇ˗a laˬ? Gʼawˬ mya gʼaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ yaw shaˬ meh. Tiˬ gʼaˬ gʼaˬ aˬ dui˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ ngehˬ deuˬ laˇ ngeh ngehˬ˗ehˇ dzehˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui nui ma maˬ naˇ ni iˬ baˇ pyehˬ nehˬ nya meh. Iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗eu shaˬ dui dui kʼawꞈ, iˬ baˇ pyehˬ nehˬ nya˗euˬ mehˇ nmˇ Deˬniˇ˗suiꞈ˗euˬa gaˇ kawˆ˗ahˇ haw ma. 2017 kʼoꞈ˗ahˇ aˬ yawꞈ pehˬ zaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ˗euˬ saˇ naˇ dawˬ pehˬ yaw shuiꞈ hmˬ˗ahˇ gʼa˗iˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ pehˬ gaˇ pehˇ˗ahˇ gʼoꞈ laˇ luꞈ ngeh, lawˬ liˬ tiˬ mawˇ coeˬ gahˇ leꞈ˗awˇ aˬ yawꞈ pehˬ˗euˬ lawˬ liˬ˗ahˇ coeˬ tahˬ le˗euˬ meh. Teu ngeh Deˬniˇ˗suiꞈ myaꞈ leˇ˗awˇ, noeˬ laˇ ngeh˗aˬ, aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ gʼawˬ naˆ ni laˆ naˇ taˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ Baˬ˗laiˇamˬ naˇ shiˇ˗euˬ lehˇ ya siˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ “Ngaˬ˗ahˇ noeˬ doˆ laˇ naˇ nui ma byoˆ lehˇ leˇ˗awˇ, tiˬ jeˬ˗iˬ shaˇ noeˬ˗eu maˬ doˆ ni pyeuꞈ laˇ nya” lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˇ nah naˇ coeˬ tahˬ le˗euˬ lawˬ liˬ teu mawˇ jiˇ baˬ yehꞈ˗awˇ neh coeˬ tahˬ le˗euˬ maˬ ngeuˇ nga lehˇ ya siˬ˗euˬ miˇ neh Deˬniˇ˗suiꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui saˇ biꞈ laꞈ lehˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗euˬ meh.
2 Teu gaˇ coeˬ tahˬ le˗euˬ teu gʼaˬ yehˇ neh bi nyehꞈ˗awˇ, saˇ naˇ˗ahˇ ya daˆ luꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ bahˬ˗eu yaw duˬ baw naˇ tawˬ˗ahˇ ya uˇ˗iˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu deuˬ, Deˬniˇ˗suiꞈ ngehˬ gaˇ haw˗awˇ daˇ ma lehˇ ehˇ˗eu meh. Deˬniˇ˗suiꞈ “Ngaˬ neh ya puˬ˗euˬ doeˇ dui dui˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ paˇ ya dzawˇ poˆ˗eu miˇ neh, guꞈ taˬ˗euˬ maˇ naˇ˗ahˇ dehˬ pyeh˗awˇ saˬ deuꞈ sehˬ gaˇ duˇ nya” lehˇ ehˇ˗eu meh. Teu gaˇ neh myaˆ jaw naˇ, coeˬ tahˬ le˗euˬ gʼaˬ˗euˬ mehˬ shi saˇ naˇ˗ahˇ iˇ˗awˇ ya ja˗iˇ˗euˬ meh. Deˬniˇ˗suiꞈ saˇ naˇ˗ahˇ iˇ keuˆ naˇ aˬ jeˬ jahˇ˗euˬ nga? Coeˬ tahˬ le˗euˬ teu gʼaˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ nehˬ law lehˇ yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu deuˬ˗ahˇ tahˬ shaˇ˗euˬ meh. b Aˬ yawꞈ dawˬ ngehˬ gʼaˬ˗euˬ nehˬ˗ehˇ, yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu gʼaˬ myaˆ biˇ doˆ le˗awˇ, “Ngaˇ gaˇ heu mˇ laꞈ˗euˬ 25 kʼoꞈ byah laˇ shaw maˬ. Bi laˆ deuˬ˗euˬ gʼaˬ jawˇ paw neh, mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ nehˬ law, iˬ baˇ pyehˬ nehˬ law, lehˇ tahˬ shaˇ˗eu tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ mawˇ haw˗aˬ siˬ” lehˇ ehˇ˗eu meh.
3. Iˬ baˇ pyehˬ nehˬ ni Deˬniˇ˗suiꞈ˗ahˇ caw ba nehˬ˗euˬ jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga?
3 Deˬniˇ˗suiꞈ aˬ jeˬ miˇ neh iˬ baˇ pyehˬ nehˬ nya˗euˬ nga? Aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ iˬ baˇ pyehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗euˬ miˇ neh meh. (Miˇkaˬ 7:18) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ neh iˬ baˇ pyehˬ nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw naˇ, aˬ cawˬ˗ahˇ jiˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ ni laˆ noeˬ nehˬ laꞈ˗eu meh.
4. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ bi jahˇ mawꞈ˗eu nga? (Eˇpeˇsu 4:32)
4 Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, aˬ dui˗ahˇ jiˇ aˬ cawˬ˗ahˇ nui ma jeˇ lo ni iˬ baˇ bi pyehˬ mawꞈ˗eu meh. (Eˇpeˇsu 4:32-ahˇ gui.) Miˬyehˇ aˬ dui˗ahˇ, laˆ naˇ laˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ˗eu gʼaˇ duˬ bi lehˬ hmˬ dah taˬ mawꞈ˗eu meh. (Ja ceuˬ 86:5; Luˇkaꞈ 17:4) Heu kawˆ˗ahˇ aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ heu naˆ maˬ tseˇ iˬ baˇ pyehˬ nya ni caw ba nehˬ˗eu gaˇ kawˆ smˬ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ ma.
Nawˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ gʼeh laˇ˗eu loꞈ˗ehˇ taˬ jawˇ
5. Dawˬdaˬ 12:18-ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ tiˬ gʼaˬ gʼaˬ laˆ deuˬ laˆ naˇ laˇ ngeh aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh laˇ˗eu nga?
5 Tiˬ gʼaˬ gʼaˬ neh ngehˬ˗euˬ jeˬ, mˇ˗euˬ jeˬ baˬ da neh aˬ dui˗euˬ nui ma˗ahˇ deuˬ dui dui laˇ nya˗eu meh. Yawˬ ha˗euˬ gʼoeˇ˗eu cawˬ maˬ ngeuˇ naˇ, nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ pyeuꞈ naˇ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ meh. (Ja ceuˬ 55:12-14) Tiˬ poˆ na, mi cehˇ neh tsawˆ˗euˬ loꞈ˗ehˇ naˇ laˇ nya˗eu meh. (Dawˬdaˬ 12:18-ahˇ gui.) Aˬ dui nui ma˗ahˇ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ gʼeh laˇ˗eu loꞈ˗ehˇ jawˇ ma laˬ? Toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ, mi cehˇ neh bi tsawˆ tsoˆ˗euˬ tiˬ gʼaˬ mi cehˇ maˬ gʼawˇ doˆ ni jawˇ gaˇ duˇ˗eu meh. Teu gaˇ duˇ ni, aˬ dui˗euˬ nui ma˗ahˇ deuˬ laˇ naˇ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ ngeuˇ˗eu loꞈ˗ehˇ jawˇ naˇ, maˬ gaˇ laˇ meh, muiˬ laˇ meh lehˇ maˬ noeˬ tmˬ nya˗a.
6. Tiˬ gʼaˬ gʼaˬ aˬ dui˗ahˇ laˆ deuˬ laˆ naˇ laˇ ngeh, aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh laˇ nya˗eu nga?
6 Tiˬ gʼaˬ gʼaˬ laˆ deuˬ laˆ naˇ laˇ ngeh, aˬ dui˗ahˇ nui ma pehˇ laˇ nya˗eu meh. Jaˇliꞈ˗ahˇ aˬ dui nui ma pehˇ nya meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ kʼawꞈ, nui pehˇ neh yawˬ ha˗ahˇ maˬ ya bi gʼaˬ leˇ˗a lehˇ jiˇ saˇ tiˇ biꞈ taˬ˗euˬ meh. (Ja ceuˬ 4:4; Eˇpeˇsu 4:26) Aˬ jeˬ miˇ neh nga? Nui pehˇ mehˬ nah laꞈ keuˆ˗iˇ nya˗eu miˇ neh meh. Kʼoeˇ naˇ nui ma pehˇ˗eu jeˬ˗aˬ, aˬ dui˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ mˇ ni maˬ caw ba˗a. (Yaˬkoˆ 1:20) Aˬ dui˗ahˇ nui ma nmˇ pehˇ laˇ nya kʼawꞈ, pehˇ daˆ leꞈ maˬ pehˇ daˆ leꞈ˗eu heu naˇ aˬ dui˗ahˇ jaˆ˗eu tehꞈ meh.
Nui ma pehˇ nya kʼawꞈ pehˇ daˆ leꞈ maˬ pehˇ daˆ leꞈ˗eu heu naˇ yawˬ ha˗ahˇ jaˆ˗eu tehꞈ meh
7. Tiˬ gʼaˬ gʼaˬ aˬ dui˗ahˇ laˆ deuˬ laˆ naˇ laˇ ngeh, aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ lehˇ paˇ bi noeˬ laˇ nya nga siˬ.
7 Tiˬ gʼaˬ gʼaˬ aˬ dui˗ahˇ laˆ deuˬ laˆ naˇ laˇ ngeh, aˬ dui˗ahˇ yawˬ jeˬ yawˬ lehˇ jiˇ bi noeˬ laˇ nya˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, mehˇ nmˇ Ehˬ “Ngaˇ yaw nyiˇ ngeh ngaˬ da, ngaˬ ma˗ahˇ byehˇ˗awˇ ngaˬ˗ahˇ bi haw˗eu lehˇ cu taˬ˗euˬ gʼaˬ nehˬ˗ehˇ sheuˬ dahˬ dzaˬ˗euˬ meh. Ngaˬ˗ahˇ nui ma cawˆ nui ma naˇ˗eu lehˇ miˇ˗a. Aˬ yawꞈ nyaꞈ zaˬ jawˇ le ngeh ngehˬ˗ehˇ dzehˬ, ngaˬ˗ahˇ byehˇ nehˬ laꞈ˗euˬ loꞈ˗ehˇ duˇ nya. Ngaˇ ngaˬ˗ahˇ tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ gaˬ, maˬ geuꞈ mawꞈ˗a lehˇ noeˬ noeˬ˗ehˇ huiˬ laˇ˗euˬ ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. Mehˇ nmˇ Joˇjeh jiˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ laˆ zaꞈ taˬ˗awˇ iˬ baˇ mˇ˗eu lehˇ ya siˬ ngeh, heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Nga nyaꞈ dzeˇ zaˬ nyiˇ ngeh neh cawˬ cawˬ laꞈ˗awˇ, huˬ mehˬ mehˬ˗eu gaˇ jiˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ mˇ˗euˬ ma. Aˬ yawꞈ toˆ˗ehˇ mˇ˗euˬ lehˇ ya siˬ ngeh ngaˬ˗euˬ nui ma tsawˬ paˆ tsawˬ shaˆ jiˇ miˬ˗a.” Mehˇ nmˇ Naˬoˬmiˆ jiˇ “Ngaˬ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ ngaˬ˗ahˇ nui ma heu naˆ naˆ˗ehˇ laˆ cawˆ nehˬ laꞈ˗eu paˬ lehˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ shaˇ noeˬ haw˗aˬ. Aˬ yawꞈ maˬ muiˬ˗eu aˇ baˇ biˬdiˬoˬ deuˬ haw kʼoeˬ luꞈ de lehˇ ehˇ laˇ ngeh, aˬ yawꞈ ngaˬ˗ahˇ jaˬ myawꞈ myawꞈ˗awˇ, saˇ jaˇ puiˬ nehˬ laꞈ nya lehˇ noeˬ laˇ nya” lehˇ ehˇ˗eu meh.
8. (a) Aˬ dui aˬ jeˬ baˬ da neh aˬ cawˬ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? (b) Aˬ cawˬ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ ngeh, aˬ jeˬ muiˬ˗eu jeˬ za˗eu nga? (“Tiˬ gʼaˬ gʼaˬ aˬ dui˗euˬ nui ma˗ahˇ laˆ deuˬ laˆ naˇ nehˬ laꞈ ngeh” lehˇ ehˇ˗eu oeˬ coeˇ oeˬ bawˬ˗ahˇ haw.)
8 Aˬ cawˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ngehˬ laˇ mˇ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ nyehꞈ tehˬ nya kʼawꞈ, aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ mˇ kʼoꞈ˗eu lehˇ nyehꞈ tehˬ nya meh. Aˬ dui mˇ kʼoꞈ nehˬ nya˗eu kʼaˇ muiˬ˗eu tiˬ jeˬ naˇ, iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗eu heu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh nga? Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ cawˬ˗ahˇ iˬ baˇ bi pyehˬ mawꞈ˗eu miˇ neh meh. Aˬ dui nui ma pehˇ pehˇ˗ehˇ jawˇ˗awˇ iˬ baˇ maˬ pyehˬ naˇ, nui gahˇ maˬ ahˇ˗eu jeˬ mˇ laˇ nya˗awˇ, aˬ dui˗euˬ mawˇ do˗ahˇ jiˇ deuˬ laˇ nya˗eu meh. (Dawˬdaˬ 14:17, 29, 30) Mehˇ nmˇ Ka˗liˇsaꞈ˗tiˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw ma. Aˬ yawꞈ “Ngaˇ nui ma pehˇ˗eu maˬ taˬ leˇ˗eu miˇ neh, laˬ kʼaˬ kʼawꞈ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ cehˇ ni pyeuꞈ laˇ˗awˇ, mawˇ do˗ahˇ maˬ muiˬ˗eu dzaˬ dzaˬ dawˇ dawˇ deuˬ dzaˬ laˇ˗euˬ uˬ taꞈ, yuꞈ˗eu jiˇ maˬ yuꞈ kʼaˆ leˇ, yawˬ ha˗euˬ nui ma˗ahˇ jiˇ maˬ gʼaˬ leˇ ni pyeuꞈ laˇ˗euˬ meh. Teu miˇ neh nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ hawˇ˗eu nui deuˬ nehˬ˗ehˇ maˬ ehˇ, cawˬ cawˬ˗eu jeˬ cawˆ˗iˇ˗euˬ meh” lehˇ ehˇ˗eu meh.
9. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh nui pehˇ ya laˆ byoˆ˗eu nga?
9 Aˬ dui˗ahˇ laˆ deuˬ laˇ˗euˬ gʼaˬ maˬ tahˬ shaˇ laˇ kʼawꞈ, aˬ dui maˬ gaˇ laˇ ni yawˬ haˇ yawˬ ha tiˬ jeˬ na jahˇ nya meh. Aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nya˗eu nga? Uˬ soe ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ Joˇjeh heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Ngaˇ ngaˬ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ yaw oeˇ gʼaˬ˗ahˇ nui ma pehˇ pehˇ˗ehˇ maˬ jawˇ ni iˬ baˇ pyehˬ˗eu gʼaˇ duˬ, aˇ yamˬ tiˬ kʼehˬ nmˇ ga leˇ˗euˬ ma. Ehˇ kʼawꞈ ngaˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ nya ngeh, ngaˬ˗euˬ nui ma saˇ lehˆ ni coꞈ ngehˇ ni pyeuꞈ˗iˇ nyaˬ.” Aˬ dui nui ma pehˇ˗eu maˬ taˬ leˇ naˇ, dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ laˬ kʼaˬ maˬ cehˇ nya˗a. Aˬ dui nui pehˇ maˬ yuˇ taˬ naˇ, yawˬ ha˗ahˇ laꞈ sawˬ biꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗awˇ, laˬ kʼaˬ tiˬ cehˇ dehꞈ daˆ leꞈ nya˗eu meh. (Dawˬdaˬ 11:17) Ehˇ kʼawꞈ nawˇ iˬ baˇ maˬ pyehˬ nya ni shaˬ luꞈ naˇ tawˇ neh, aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nya˗eu nga?
Nui ma naˇ˗eu jeˬ laˆ byoˆ
10. Nui ma˗ahˇ laˆ saˆ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh yawˬ ha˗ahˇ aˇ yamˬ biꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)
10 Aˬ dui nui ma maˬ pehˇ maˬ naˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nya˗eu nga? Jahˇ nya˗eu tiˬ jeˬ naˇ, nui ma˗ahˇ laˆ saˆ˗eu gʼaˇ duˬ aˇ yamˬ ya biꞈ˗eu meh. Bi laˆ tahˬ bi laˆ naˇ dui dui˗euˬ deuˬ jaˆ gʼaˬ laˆ saˆ˗awˇ, bi maˬ gaˇ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˇ yamˬ ya zmˬ˗eu loꞈ˗ehˇ, aˬ dui tiˬ gʼaˬ gʼaˬ˗ahˇ nui ma laꞈ kʼoeˇ keuˆ ni iˬ baˇ pyehˬ nehˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ aˇ yamˬ ya zmˬ˗eu meh.—Dawˬtsoˆ 3:3; 1 Beˬtuˆluˆ 1:22.
Mawˇ do˗ahˇ bi laˆ naˇ ngeh loꞈ˗ehˇ duˇ ni, nui ma˗ahˇ bi laˆ naˇ ngeh jiˇ yaw muiˬ˗ehˇ ngehˬ gʼeh bo saˆ nehˬ˗awˇ, bi taˬ leˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˇ yamˬ ya biꞈ (Aˇ deuˆ 10-ahˇ haw)
11. Guiˬ lahˬ shaˇ˗eu jeˬ heu naˇ, aˬ cawˬ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ nya ni aˬ joꞈ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga?
11 Aˬ cawˬ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ nya ni caw ba nehˬ laꞈ lehˇ guiˬ lahˬ shaˇ.c Guiˬ lahˬ shaˇ˗eu jeˬ˗ahˇ neh muiˬ˗eu jeˬ za˗euˬ uˬ soe ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ Ehˬ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Ngaˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ aˬ yawꞈ gʼaˬ yawꞈ neh ngehˬ lehˬ mˇ lehˬ˗euˬ jeˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ laꞈ lehˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗euˬ ma. Ngaˇ ngaˬ da hawˇ˗eu ngaˬ ma ma nyiˇ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ dzeuˇ maˬ lehˇ sahˬ boꞈ boꞈ˗awˇ ehˇ nehˬ˗euˬ ma.” Ehˬ, teu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu teu naˇ maˬ awˬ nya lehˇ ha geuꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ “Ngaˇ Yeˬhawˇbaˬ iˬ baˇ pyehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu heu neh, ngaˬ da hawˇ˗eu ngaˬ ma ma nyiˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ heu naˆ maˬ tseˇ siˬ nya mawꞈ laˇ gaˇ noeˬ tmˬ˗eu ma” lehˇ ehˇ˗eu meh.
12. Aˬ dui yawˬ ha˗euˬ nui noeˬ nui ma˗ahˇ maˬ gʼoe ni aˬ jeˬ miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ya gʼoe˗eu nga? (Dawˬdaˬ 3:5, 6)
12 Yawˬ ha˗euˬ nui noeˬ nui ma˗ahˇ maˬ gʼoe ni Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼoe˗awˬ. (Dawˬdaˬ 3:5, 6-ahˇ gui.) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ kʼaˇ muiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ siˬ nya˗eu meh. (Iˇsaˬyaˇ 55:8, 9) Kʼoeˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ deuˬ˗eu jeˬ mˇ lehˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ shaˇ˗a. Teu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ cawˬ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ lehˇ ehˇ ngeh, teu naˇ aˬ dui˗ahˇ muiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh lehˇ jah ziꞈ nya meh. (Ja ceuˬ 40:4; Iˇsaˬyaˇ 48:17, 18) Aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ gʼoe naˇ, aˬ cawˬ˗ahˇ iˬ baˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ pyehˬ nehˬ nya˗a. (Dawˬdaˬ 14:12; Yeˬlaˬmiˇ 17:9) Uˬ soe ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ Naˬoˬmiˆ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Dahˬ beh ngeh ngaˬ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ maˬ muiˬ˗eu aˇ baˇ biˬdiˬoˬ deuˬ haw˗eu miˇ neh iˬ baˇ maˬ pyehˬ nehˬ kʼawꞈ tsaˬ ngaˇ lehˇ noeˬ˗euˬ ma. Teu naˇ aˬ yawꞈ ngaˬ˗ahˇ dzaˇ˗i tiˬ poˆ paˇ laˆ deuˬ laˇ gaˇ guˆ˗awˇ, aˬ yawꞈ neh mˇ˗euˬ jeˬ teu huiˬ˗eu iˬ baˇ maˬ ngeuˇ˗eu lehˇ noeˬ gaˇ guˆ˗eu miˇ neh ma. Kʼoeˇ naˇ ngaˇ Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗euˬ nui noeˬ nui ma˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ gʼoˆ shaw nehˬ laꞈ meh lehˇ noeˬ˗euˬ ma. Ehˇ kʼawꞈ aˇ nah naˇ ngaˇ Yeˬhawˇbaˬ gʼoˆ shaw nga lehˇ˗aˬ, aˬ yawꞈ teu˗ahˇ nui ma tsaˬ˗eu lehˇ ehˇ mawꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a lehˇ ya siˬ˗euˬ ma. Miˬyehˇ ngaˬ˗euˬ nui noeˬ nui ma˗ahˇ siˬ nya˗awˇ, maˬ gaˇ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˇ yamˬ ya zmˬ meh lehˇ siˬ nya kʼawꞈ, aˬ yawꞈ ngaˬ˗ahˇ iˬ baˇ bi pyehˬ mawꞈ˗eu meh.”d
Muiˬ˗eu nui ma neh dehꞈ daˆ leꞈ
13. Loˇmaˆ 12:18-21-ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, aˬ dui aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga?
13 Aˬ dui˗ahˇ laˆ deuˬ laˆ naˇ dui dui laˇ˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, pyeuꞈ dzeuˇ yaꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ ngehˬ keuˆ gaˇ tehꞈ˗ehˇ ehˇ mawꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Laˆ deuˬ laˇ˗euˬ gʼaˬ nui jah taꞈ˗eu mehˇ nmˇ pyeuꞈ naˇ, aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ laˆ tsaˬ laˆ tsahˇ muiˬ kʼoꞈ gaˇ jiˇ ehˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 5:23, 24) Aˬ dui nui ma laꞈ kʼoeˇ nui pehˇ maˬ yuˇ taˬ mawꞈ. Gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ mˇ mawˇ˗awˇ, iˬ baˇ pyehˬ nehˬ mawꞈ˗eu ma. (Loˇmaˆ 12:18-21-ahˇ gui; 1 Beˬtuˆluˆ 3:9.) Teu loꞈ˗ehˇ jahˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga?
14. Aˬ dui aˬ jeˬ mˇ˗eu gʼaˇ duˬ ya leh jeh˗eu nga? Aˬ jeˬ miˇ neh?
14 Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ yaw muiˬ jeˬ˗ahˇ haw˗eu meh. Aˬ dui jiˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗awˇ, aˬ dui˗ahˇ mˇ lehˬ laˇ˗euˬ gʼaˬ˗euˬ yaw muiˬ jeˬ˗ahˇ ya haw˗eu meh. (2 Laˬsaˬbaˬ 16:9; Ja ceuˬ 130:3) Aˬ myah myah naˇ, aˬ dui aˬ cawˬ˗euˬ yaw muiˬ jeˬ˗ahˇ haw naˇ yaw muiˬ jeˬ mawˇ laˇ˗awˇ, maˬ muiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ haw naˇ maˬ muiˬ˗eu jeˬ mawˇ laˇ˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ cawˬ˗euˬ yaw muiˬ jeˬ˗ahˇ haw naˇ, iˬ baˇ pyehˬ˗eu awˬ dzehˬ laˇ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, mehˇ nmˇ Jeˇlawꞈ “Ngaˇ mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ maˬ muiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ naˆ maˬ tseˇ yaw muiˬ jeˬ˗ahˇ haw naˇ, mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ˗eu awˬ dzehˬ laˇ˗eu meh” lehˇ ehˇ˗eu meh.
15. Iˬ baˇ pyehˬ nehˬ dzeuˇ˗euˬ naˇ, pyehˬ nehˬ dzeuˇ maˬ lehˇ ehˇ˗eu aˬ jeˬ miˇ neh muiˬ˗eu nga?
15 Ya mˇ˗eu aˇ yeˇ huiˬ˗eu dzaˇ˗i tiˬ jeˬ naˇ, mˇ lehˬ laˇ˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ dzeuˇ maˬ lehˇ ehˇ nehˬ˗eu heu pyeuꞈ meh. Heu aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga? Uˬ soe ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ mehˇ nmˇ Naˬoˬmiˆ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Tiˬ poˆ ngaˬ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ ngaˬ˗ahˇ ‘Nawˇ ngaˬ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ dzeuˇ maˬ loˇ’ lehˇ naˇ haˬ˗eu meh. ‘Ngaˇ nawˬ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ ma’ lehˇ ehˇ˗eu lehˇ gʼeh ngeh maˬ ngehˬ doˆ leꞈ coeˇ nya. Teu ngeh ngaˇ ngaˬ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ˗ahˇ nui ma laꞈ kʼoeˇ neh iˬ baˇ maˬ pyehˬ nehˬ nya nyaˬ siˬ lehˇ ya siˬ˗euˬ ma. Tiˬ kʼehˬ myahˇ laˇ ngeh ‘Ngaˇ nawˬ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ ma’ lehˇ ehˇ nehˬ nya laˇ˗euˬ ma. Ngaˬ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ teu dawˬ ehˇ gaˇ ya gaˬ ngeh, myaˆ biˇ doˆ le˗euˬ meh. Ngaˬ neh ngehˬ˗euˬ dawˬ heu naˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ heu naˆ naˆ˗ehˇ nui ma bi saˇ leˇ˗eu paˬ lehˇ maˬ noeˬ˗aˬ. Ngaˬ˗ahˇ jiˇ nui ma saˇ dui dui laˇ miˇ˗a. Teu gaˇ neh naˇ ngaˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ nui ma tiˬ poˆ paˇ taˬ kʼoꞈ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh˗awˇ, nga nyaꞈ yaw beh loꞈ˗ehˇ gʼoeˇ˗eu cawˬ paˇ pyeuꞈ kʼoꞈ laˇ˗euˬ ma.”
16. Iˬ baˇ pyehˬ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ nawˇ aˬ jeˬ ya siˬ de?
16 Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ iˬ baˇ bi pyehˬ mawꞈ˗eu meh. (Gawˇlawˇsehˇ 3:13) Toˆ˗ehˇ kʼawꞈ aˬ dui˗ahˇ aˬ cawˬ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ˗eu yaw shaˬ nya lehˇ noeˬ laˇ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui yawˬ ha˗euˬ nui ma˗ahˇ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ gʼeh laˇ˗eu loꞈ˗ehˇ maˬ jawˇ naˇ, nui ma naˇ˗eu jeˬ˗ahˇ laˆ byoˆ naˇ, muiˬ˗eu nui ma neh dehꞈ daˆ leꞈ naˇ, aˬ cawˬ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ nya meh.—“Iˬ baˇ pyehˬ nehˬ nya ni caw ba nehˬ˗eu gaˇ kawˆ 3 kawˆ” lehˇ ehˇ˗eu oeˬ coeˇ oeˬ bawˬ˗ahˇ haw.
Iˬ baˇ pyehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ neh za˗euˬ muiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ haw tsoˆ taˬ
17. Aˬ dui iˬ baˇ pyehˬ nehˬ ngeh aˬ jeˬ muiˬ˗eu jeˬ za˗eu nga?
17 Aˬ dui yawˬ mya jeˬ baˬ da neh aˬ cawˬ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Aˬ dui gaˇ kawˆ tiˬ jeˬ na˗ahˇ haw ma. Dahˬ beh˗eu jeˬ naˇ, aˬ dui gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu mˬ taˆ Aˬda Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ luꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ nui kʼahˇ shiˇ˗eu jeˬ mˇ mawꞈ˗eu ma. (Luˇkaꞈ 6:36) Nyiˬ jeˬ aˬ yawꞈ jeˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ neh aˬ dui˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (Maꞈtehˬ 6:12) Smˇ jeˬ aˬ yawꞈ jeˬ naˇ, yaw muiˬ jawˇ saˇ doˆ dzehˬ laˇ˗awˇ, aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ jiˇ muiˬ˗eu cawˬ cawˬ˗eu jeˬ jaˆ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh.
18-19. Aˬ dui iˬ baˇ pyehˬ ngeh, aˬ jeˬ muiˬ˗eu jeˬ za˗eu nga?
18 Aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ ngeh maˬ noeˬ taˬ˗euˬ guiˬ lahˬ deuˬ za nya˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, uˬ soe ehˇ˗eu Deˬniˇ˗suiꞈ neh ya puˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ haw ma. Deˬniˇ˗suiꞈ lawˬ liˬ coeˬ tahˬ le˗euˬ teu gʼaˬ yaˇ kʼaˬ ja gʼaˬ naˇ yawˬ haˇ yawˬ ha laˆ sehꞈ˗eu lehˇ noeˬ taˬ˗euˬ gaˇ kawˆ maˬ siˬ nya˗a. Ehˇ kʼawꞈ Deˬniˇ˗suiꞈ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗euˬ meh. Teu loꞈ˗ehˇ pyehˬ nehˬ˗euˬ baˬ da neh lawˬ liˬ coeˬ tahˬ le˗euˬ teu gʼaˬ guiˬ lahˬ huiˬ dui dui nya lehˇ ehˇ˗awˇ, Jaˇliꞈ jiˇ dzaw dahˬ beh laˇ˗euˬ meh.
19 Aˬ dui˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ˗eu jeˬ heu naˇ, kʼaˇ shaˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ miˇ˗a lehˇ noeˬ laˇ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ muiˬ dui dui˗eu laꞈ sawˬ jiˇ bi za˗eu meh. (Maꞈtehˬ 5:7) Teu miˇ neh aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ iˬ baˇ pyehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu leh jeh luꞈ˗uˇ.
Dawˬ caˇ 125 Gʼawˬ shaˬ gaˬ nya˗eu tsawˇ haˬ laˬ kʼaˬ cehˇ
a Tsawˇ myahˇ tiˬ myahˇ na tsawˇ myahˇ myahˇ maˇ maˬ ngeuˇ˗a.
b Heu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ya puˬ ngeh Ka li zaˬ aˬ yawꞈ gʼaˬ yawꞈ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗eu lehˇ yawˬ haˇ yawˬ ha ya noeˬ tsehˆ˗eu meh.
c jw.org gʼoeˇsaiˇ laꞈ kʼoeˇ “Tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ iˬ baˇ pyehˬ,” “Nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ iˬ baˇ pyehˬ,” “Cawˬ paˇ cawˬ kʼoꞈ kaˇ˗euˇ,” lehˇ ehˇ˗eu myuˇsiꞈ biˬdiˬoˬ haw.
d Maˬ muiˬ˗eu aˇ baˇ biˬdiˬoˬ deuˬ haw˗eu heu naˇ iˬ baˇ mˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗awˇ nui ma˗ahˇ bi naˇ laˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ kʼawꞈ, maˬ mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ gʼawˬ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ jaˆ meh lehˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ ehˇ taˬ˗euˬ kʼoeˇ nehˬ˗ehˇ maˬ taꞈ˗a.