“Maˇ jawˆ ni . . . gaˬ˗eu jeˬ bi pyeuꞈ˗awˇ mˇ˗eu shaˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ bi doˆ laˇ˗awˬ”

1. Muiˬ dzehˬ dzehˬ˗eu nui gaˬ aˬ geu jeˬ nga? Nui gaˬ heu jeˬ˗ahˇ nawˇ aˬ joˆ˗ehˇ ja mawˇ nmˇ? (Dahˬ beh˗eu baˇ˗ahˇ haw.)

Yeˬhawˇbaˬ gaˬ˗eu jeˬ˗euˬ iˇ byoe pyeuꞈ˗eu meh. (1 Yoˇhaˬ 4:7) Muiˬ dzehˬ dzehˬ˗eu gaˬ˗eu jeˬ˗aˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ dawˬ pehˬ taˬ˗eu meh. Nui gaˬ heu jeˬ˗ahˇ Gaˬliˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ a gaˬpeˇ lehˇ kuˇ˗eu meh. Nui gaˬ heu naˇ tiˬ gʼaˬ gʼaˬ˗ahˇ lmˇ boˬ ni gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ jiˇ ehˇ˗awˇ nui ma nui noeˬ naˆ maˬ tseˇ dzehˬ˗eu meh. Nui gaˬ heu jeˬ yawˬ ha gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ shaˇ noeˬ˗eu mˇ jeˬ shaˇ kawˆ˗ahˇ neh siˬ laˇ˗eu meh. Nui gaˬ heu naˇ aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ mˇ muiˬ nehˬ ni laˆ noeˬ nehˬ˗awˇ aˬ dui dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ laꞈ kʼaˬ bi cehˇ˗eu meh.

2, 3. Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ haˬ zaˬ˗ahˇ yawˬ ha gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ shaˇ noeˬ˗eu nui gaˬ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ nehˬ˗euˬ nga?

² Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ haˬ zaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ Aˬdaˬ hawˇ˗eu Eˇbaˆ˗ahˇ maˬ beh mi na˗ehˇ mˇ mawˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ miˇ tsaˬ˗ahˇ beh ngeh aˬ dui dehꞈ nya ni kʼaˇ loˬ˗eu jeˬ dawˬ tawˆ luꞈ bi jaˆ˗euˬ uˬ taꞈ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ kʼawꞈ jawˇ muiˬ dui dui paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jawˇ duˬ pyeuꞈ ni beh nehˬ˗euˬ meh. Heu naˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ beh˗euˬ maˬ ngeuˇ˗a aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ pyeuꞈ meh. Aˬ dui˗euˬ jawˇ duˬ beh gʼaˬ naˇ tsawˇ haˬ zaˬ˗ahˇ beh˗awˇ baˬlaˬdiˇsuˆ pyeuꞈ˗eu miˇ tsaˬ˗ahˇ aˬ myah luꞈ bi dehꞈ˗eu lehˇ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ biꞈ nehˬ˗euˬ meh.

³ Myahˇ laˇ ngeh Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ haˬ zaˬ˗ahˇ yawˬ ha gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ shaˇ noeˬ˗eu muiˬ dui dui˗eu gaˬ˗eu jeˬ mˇ mawˇ nehˬ˗euˬ meh. Aˬdaˬ hawˇ˗eu Eˇbaˆ ehˇ dawˬ maˬ naˇ haˬ kʼawꞈ aˬ yawꞈ nyaꞈ˗euˬ zaˬ tiˬ deuˬ na˗aˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu jawˇ meh lehˇ Yeˬhawˇbaˬ jah˗eu miˇ neh teu deuˬ˗ahˇ caw ba˗eu gʼaˇ duˬ Yeˬsuˇ˗euˬ lawˇ nehˬ˗eu jeˬ lehˬ hmˬ nehˬ taˬ˗euˬ meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 3:15; 1 Yoˇhaˬ 4:10) Yeˬhawˇbaˬ ka kʼoꞈ˗eu gaˇ kawˆ saˇ jaˇ dzaˬ ngeh neh lawˇ˗eu shehˇ˗eu jeˬ lehˬ hmˬ taˬ dzeuˇ˗euˬ gaˇ duˇ˗eu meh. Kʼoeˇ gaˇ neh 4000 byah laˇ ngeh aˬ yawꞈ˗euˬ Zaˬmaˇ tiˬ gʼaˬ tehꞈ kʼawꞈ tsawˇ haˬ zaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ bi oe˗euˬ meh. (Yoˇhaˬ 3:16) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui gaˬ gʼaˇ duˬ guiˬ lahˬ huiˬ dui dui miˇ˗a.

4. Maˬ byah kuꞈ˗eu tsawˇ haˬ yawˬ ha gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ shaˇ noeˬ˗eu nui gaˬ mˇ mawˇ nya˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ laˇ˗eu nga?

⁴ Aˬ dui maˬ byah kuꞈ˗eu kʼawꞈ yawˬ ha gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ shaˇ noeˬ˗eu nui gaˬ mˇ mawˇ nya meh laˬ? Za meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ aˇ gʼeh˗ahˇ duˇ ni beh˗euˬ miˇ neh. Yawˬ ha gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ shaˇ noeˬ˗eu nui gaˬ mˇ mawˇ˗eu heu yawˬ awˬ maˬ ngeuˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ˗ahˇ dzaw geuꞈ nya meh. Aˬbeˬlaˆ yawˬ ha gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ shaˇ noeˬ ni yawˬ ha laꞈ kʼoeˇ˗euˬ muiˬ dzehˬ˗euˬ jeˬ lawˇ nehˬ ngeh Miˬyehˇ˗ahˇ nui gaˬ mˇ mawˇ˗euˬ meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 4:3, 4) Noˇaˬ jiˇ ehˇ gaˇ maˬ naˇ haˬ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ gʼawˬ mya kʼoꞈ tsaꞈ gaˬ˗euˬ heu naˇ yawˬ ha gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ shaˇ noeˬ˗eu nui gaˬ mˇ mawˇ˗euˬ jeˬ pyeuꞈ meh. (2 Beˬtuˆluˆ 2:5) Aˬbyaˬhaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ yawˬ jeˬ yawˬ˗ahˇ naˆ maˬ tseˇ gaˬ˗eu lehˇ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ li lawˇ nehˬ˗eu heu neh mˇ mawˇ˗euˬ meh. (Yaˬkoˆ 2:21) Aˬ dui saˇ jaˇ ziꞈ˗eu tsawˇ haˬ heu deuˬ loꞈ˗ehˇ gaˬ˗eu jeˬ mˇ mawˇ˗eu yaw shaˬ kʼawꞈ mˇ mawˇ mawꞈ˗eu ma.

Maˇ jawˆ ni gʼeh˗eu nui gaˬ aˬ geu jeˬ nga?

5. Aˬ dui maˇ jawˆ ni gʼeh˗eu nui gaˬ aˬ joˆ˗ehˇ ya mˇ mawˇ˗eu nga?

⁵ Jaˇliꞈ aˬ dui˗ahˇ “mehˬ boeˬ neh tehꞈ˗ehˇ gaˬ˗eu jeˬ taˬ bi pyeuꞈ. Maˇ jawˆ ni gʼeh˗eu gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ bi pyeuꞈ” lehˇ ehˇ˗eu meh. (1 Yoˇhaˬ 3:18) Heu naˇ nui gaˬ dawˬ neh maˬ mˇ mawˇ nya˗a lehˇ ehˇ mawꞈ nga laˬ? Maˬ ngeuˇ˗a. (1 Teˇsaˬloˇni 4:18) Heu naˇ aˬ myah luꞈ “Ngaˇ nawˬ˗ahˇ gaˬ nya” lehˇ tehꞈ˗ehˇ maˬ ehˇ ni maˇ diˇ gaˬ˗eu jeˬ mˇ mawˇ gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ aˬ dui˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ dzaˬ˗eu dawˇ˗eu hawˇ˗eu dm˗eu gʼaˬ˗eu maˬ loꞈ ngeh aˬ yawꞈ maꞈ mehˬ boeˬ neh gʼaˬ biꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu loˬ˗eu meh. (Yaˬkoˆ 2:15, 16) Teu gaˇ duˇ ni aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu aˬ cawˬ˗ahˇ gaˬ˗eu miˇ neh tsaꞈ gaˬ iˇ˗eu deuˬ bi myaˬ laˇ lehˇ tehꞈ˗ehˇ shaˇ˗eu maˬ ngeuˇ˗eu yawˬ ha jiˇ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ leh jeh˗awˇ ya mˇ˗euˬ meh.—Maꞈtehˬ 9:38.

6, 7. (a) “Maˇ jawˆ ni gʼeh˗eu nui gaˬ aˬ geu jeˬ” nga? (b) Jaˬ myawꞈ mehˇ shuiˇ nui gaˬ˗euˬ yaw jeˬ ma jeˬ aˬ jeˬ jeˇ jaˆ˗eu nga?

⁶ Aˬ dui˗euˬ nui gaˬ “maˇ jawˆ ni gʼeh˗ . . . eu mˇ˗eu shaˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ bi doˆ laˇ˗awˬ” lehˇ kuiˇ laꞈ Yoˇhaˬ ehˇ˗eu meh. Aˬ dui˗euˬ nui gaˬ “maˇ jawˆ ni gʼeh˗eu” maˬ ngeuˇ naˇ “nui ma laꞈ kʼoeˇ neh laˇ˗euˬ” jeˬ ya bi pyeuꞈ meh. (Loˇmaˆ 12:9; 2 Gawˇliˬtu 6:6) Tiˬ poˆ na tsawˇ haˬ deuˬ gaˬ˗eu jahˇ geuꞈ kʼawꞈ nui gaˬ teu nui ma laꞈ kʼoeˇ neh laˇ˗euˬ nga laˬ? Maˇ diˇ naˇ nui ma˗ahˇ aˬ jeˬ noeˬ luꞈ nga? Jaˬ myawꞈ mehˇ shuiˇ˗euˬ nui gaˬ teu naˇ nui gaˬ aˇ kʼawꞈ pyeuꞈ˗awˇ tiˬ jeˬ˗iˬ aˇ poeˬ maˬ baw˗a.

⁷ Aˬ dui jaˬ myawꞈ mehˇ shuiˇ nui gaˬ˗euˬ yaw jeˬ ma jeˬ tiˬ hmˬ na˗ahˇ ja sawˇ ma. Eˬdeˬ yaˇ kmˇ˗ahˇ Saˬdaˬ Eˇbaˆ nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ ngeh aˬ yawꞈ yaw muiˬ jeˬ bi za mawꞈ˗eu loꞈ˗ehˇ ngehˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ˗euˬ mˇ jeˬ shaˇ kawˆ˗ahˇ haw ngeh ngehˬ˗eu loꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗euˬ meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 3:4, 5) Daˬbiˇ sahˬ paˬ keuˆ leˇ ngeh Aˬhiˇtawˇpeˬlaˆ lehˇ kuˇ˗eu cawˬ tiˬ gʼaˬ jawˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Aˬhiˇtawˇpeˬlaˆ yawˬ ha˗euˬ gʼaˇ duˬ Daˬbiˇ˗ahˇ saˇ jaˇ peuˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ˗euˬ mˇ jeˬ shaˇ kawˆ heu naˇ Daˬbiˇ˗euˬ gʼoeˇ˗eu cawˬ maˬ ngeuˇ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. (2 Saˬmeuˬlaˆ 15:31) Nymˇ iˬ nah doˆ iˇ taˬ˗euˬ deuˬ hawˇ˗eu nui deuˬ aˇ muˇ bi pyaˆ iˇ˗eu gʼaˇ duˬ coeˇ˗eu “mehˇ shuiˇ shuiˇ˗eu” dawˬ˗ahˇ zmˬ˗eu meh. (Loˇmaˆ 16:17, 18) Aˬ yawꞈ maꞈ aˬ cawˬ˗ahˇ kʼahˬ lahˇ˗eu jahˇ geuꞈ kʼawꞈ maˇ diˇ naˇ yawˬ ha gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ˗eu meh.

8. Aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ aˬ jeˬ ya naˇ haˬ˗eu nga?

⁸ Nui gaˬ aˇ kʼawꞈ heu naˇ aˬ cawˬ˗ahˇ jaˬ myawꞈ mehˇ shuiˇ shuiˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh zawˇ˗ehˇ shaꞈ dawˇ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Aˬ dui tsawˇ haˬ˗ahˇ myawꞈ nya kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ maˬ myawꞈ dzeuˇ nya˗a. Maˬ gaˬ gaˇ gaˬ˗eu jahˇ geuꞈ˗eu deuˬ “shiˇ taw tehˬ ni” kʼehˬ gaˇ ya daˬ tehꞈ˗a lehˇ Yeˬsuˇ ehˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 24:51) Teu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ maˬ gaˬ gaˇ gaˬ˗eu lehˇ maˬ jahˇ geuꞈ˗a. Aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ ‘Ngaˬ˗euˬ nui gaˬ maˇ jawˆ ni gʼeh miˇ˗a laˬ maˬ ngeuˇ naˇ yawˬ ha gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ˗awˇ saˇ jaˇ peuˬ nya laˬ?’ lehˇ ya naˇ haˬ˗eu meh. Aˬ dui ‘maˇ jawˆ ni gʼeh˗eu nui gaˬ’ mˇ mawˇ nya˗eu 9 jeˬ˗ahˇ ja sawˇ ma.

Aˬ dui mˇ˗eu shaˇ˗eu jeˬ hawˇ˗eu nui ma keuˆ˗eu jeˬ neh aˬ joˆ˗ehˇ gaˬ nya˗eu nga?

9. Maˇ diˇ gaˬ˗eu jeˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ bi jahˇ˗eu nga?

⁹ Aˬ dui mˇ˗eu jeˬ˗ahˇ tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ mawˇ nya kʼawꞈ Miˬyehˇ gaˇ laꞈ kʼoeˇ laꞈ kʼaˬ cehˇ. Aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ nui gaˬ hawˇ˗eu gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ mˇ mawˇ˗eu heu naˇ tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ mawˇ kʼawꞈ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ mˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. (Maꞈtehˬ 6:1-4-ahˇ gui.) Aˬnaˬniˇ hawˇ˗eu Saˬpiˇla naˇ teu loꞈ˗ehˇ maˬ noeˬ˗a. Aˬ yawꞈ nyaꞈ pyuˇ damˬ dawˆ˗eu aˬ cawˬ˗ahˇ bi siˬ mawꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ nyaꞈ pyuˇ kʼaˇ damˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ maˬ ehˇ˗a. Teu miˇ neh yaˇ kʼaˬ daˇ gaˇ ya daˬ˗euˬ meh. (Gʼaˬkʼehˇ 5:1-10) Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ maˇ diˇ gaˬ naˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ aˬ cawˬ˗ahˇ maˬ bi siˬ ni ya mˇ nehˬ gaˇ laꞈ kʼaˬ cehˇ˗eu meh. Aˬ dui yaw sahˇ paw˗euˬ dzaˇ biꞈ˗eu uˆ lahˇ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ caw ba˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ nya meh. Teu deuˬ naˇ aˬ yawꞈ maꞈ myaˆ pyawˬ za ni maˬ jahˇ˗eu uˬ taꞈ aˬ yawꞈ maꞈ aˬ jeˬ jahˇ luꞈ˗eu lehˇ kʼawꞈ aˬ cawˬ˗ahˇ maˬ bi siˬ˗a.

10. Aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ yaw zeu aˬ joˆ˗ehˇ ya taˬ˗eu nga?

¹⁰ Aˬ cawˬ˗ahˇ yaw zeu baw. (Loˇmaˆ 12:10-ahˇ gui.) Yeˬsuˇ kuiˇ laꞈ deuˬ˗ahˇ aˬ kuiˇ dzuiꞈ nehˬ˗eu heu naˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ yaw zeu taˬ˗eu lehˇ ehˇ mawꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (Yoˇhaˬ 13:3-5, 12-15) Aˬ dui Yeˬsuˇ loꞈ˗ehˇ taˬ aw˗awˇ aˬ cawˬ˗euˬ gaˇ mˇ nehˬ˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh dui dui paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Kuiˇ laꞈ deuˬ Yeˬsuˇ neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ za˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ gʼoˆ shaw˗euˬ meh. (Yoˇhaˬ 13:7) Aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ ngaˇ dzaw goˇ taˬ˗euˬ miˇ neh pyuˇ shuiˇ jaˆ dzehˬ˗eu miˇ neh maˬ ngeuˇ naˇ huiˬ˗eu gaˇ za taˬ˗euˬ miˇ neh aˬ cawˬ taꞈ˗ehˇ muiˬ dzehˬ de lehˇ maˬ noeˬ˗eu heu neh yaw zeu taˬ nya˗eu meh. (Loˇmaˆ 12:3) Aˬ dui aˬ cawˬ ja ceuˬ˗eu jeˬ˗ahˇ za ngeh mehˇ juiˇ maˬ juiˇ. Aˬ dui jiˇ ja ceuˬ˗eu jeˬ˗ahˇ za geuˇ ma lehˇ noeˬ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ nehˬ˗ehˇ laꞈ kʼaˬ caw cehˇ˗eu ma.

11. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ nui ma laꞈ kʼoeˇ neh ya ja ceuˬ˗eu nga?

¹¹ Nui ma laꞈ kʼoeˇ neh ja ceuˬ. Leh jeh˗awˇ aˬ cawˬ˗ahˇ ja ceuˬ˗eu heu naˇ aˬ cawˬ˗ahˇ “gʼaˬ biꞈ˗eu yaw muiˬ jeˬ pyeuꞈ” meh lehˇ aˬ dui siˬ nya˗eu ma. (Eˇpeˇsu 4:29) Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui nui ma laꞈ kʼoeˇ neh ja ceuˬ˗awˇ tiˬ jeˬ paˬ geuꞈ mawꞈ˗eu miˇ neh ja ceuˬ˗eu maˬ ngeuˇ lehˇ ya laˆ duˬ taˬ˗eu meh. Aˬ dui noeˬ˗eu tiˬ jeˬ ngehˬ˗eu tiˬ jeˬ lehˇ maˬ ya pyeuꞈ˗a. Kʼoeˇ naˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ehˇ nehˬ paˬ˗ehˇ gʼeh gaˇ jiˇ maˬ ehˇ nehˬ ni maˬ ya gʼeh˗a. (Dawˬdaˬ 29:5) Aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ ja ceuˬ kʼawꞈ maˬ mawˇ ngeh ja doeˇ naˇ ja ceuˬ˗eu jahˇ geuꞈ˗eu tehꞈ meh. Kuiˇ laꞈ Pawˇluˆ nui ma laꞈ kʼoeˇ neh gaˬ˗eu jeˬ ahˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ Gawˇliˬtu meuˬ˗ahˇ jawˇ˗eu Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ boꞈ keuˆ ngeh aˬ yawꞈ maꞈ neh mˇ muiˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ja ceuˬ˗eu meh. (1 Gawˇliˬtu 11:2) Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ mehˬ˗eu loˬ ngeh naˇ Pawˇluˆ gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ maˇ jawˆ ni nahˬ yu ni ja mawˇ nehˬ˗eu meh.—1 Gawˇliˬtu 11:20-22.

12. Aˬ dui daˬ yah ha ngeh nui ma laꞈ kʼoeˇ neh gaˬ˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ nya˗eu nga?

¹² Daˬ yah ha˗eu nui ma ahˇ. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ biꞈ˗eu nui ma bi ahˇ lehˇ ehˇ˗eu meh. (1 Yoˇhaˬ 3:17-ahˇ gui.) Aˬ dui daˬ yah ha ngeh tsaˬ˗eu nui noeˬ ya ahˇ˗eu meh. Aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ ‘Ngaˇ gʼoeˇ˗eu cawˬ maˬ ngeuˇ naˇ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ aˇ yeˇ huiˬ gaˇ duˇ˗eu deuˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ ha luꞈ nya loˇ? Ngaˇ yawˬ ha˗ahˇ biꞈ kʼoꞈ nya paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ kuˇ luꞈ nya laˬ? Maˬ ngeuˇ naˇ yawˬ ha nehˬ˗ehˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ gʼoeˇ˗eu deuˬ hawˇ˗eu yawˬ ha˗ahˇ maˬ biꞈ kʼoꞈ nya˗eu deuˬ˗ahˇ jiˇ kuˇ ma laˬ?’ lehˇ ya naˇ haˬ˗eu meh. (Luˇkaꞈ 14:12-14) Gaˇ kawˆ heu deuˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw kaˇ˗euˇ: Mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ noeˬ tsehˆ lehˬ˗awˇ aˬ dui˗ahˇ caw ba nehˬ laꞈ lehˇ shaˇ laˇ˗eu maˬ ngeuˇ naˇ aˬ dui neh iˇ kahˇ˗ahˇ kuˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ na guiˬ lahˬ huiˬ miˇ˗a lehˇ ehˇ˗eu maˬ baw naˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ paˬ nga? Yeˬhawˇbaˬ “Dawˬ gʼoꞈ maˬ doˆ ni ha”˗awˬ lehˇ ehˇ˗eu meh. (1 Beˬtuˆluˆ 4:9) Aˬ dui tsaˬ˗eu nui ma neh biꞈ ngeh laꞈ kʼaˬ cehˇ˗eu jeˬ za meh.—Gʼaˬkʼehˇ 20:35.

13. (a) Aˬ dui aˬ geu ngeh ya oˇ oꞈ dzehˬ˗eu nga? (b) Gʼaˬ baˬ˗eu deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nya˗eu nga?

¹³ Gʼaˬ baˬ˗eu deuˬ˗ahˇ caw ba. Jaˇliꞈ aˬ dui˗ahˇ “gʼaˬ byehˆ byehˆ˗eu tsawˇ haˬ˗ahˇ caw ba nehˬ˗awˬ. Tsawˇ haˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ kʼoeˇ taˆ nui ma gʼawˬ mahˇ ni taˬ˗awˬ” lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ aˬ dui˗ahˇ nui ma laꞈ kʼoeˇ neh gaˬ ngaˇ laˬ lehˇ lawˬ haw˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (1 Teˇsaˬloˇni 5:14) Gʼaˬ baˬ iˇ˗euˬ mehˇ nmˇ aˬ li tiˬ deuˬ na tiˬ kʼehˬ naˇ gʼaˬ paˇ kʼaˆ laˇ˗eu kʼawꞈ aˬ dui neh gaˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ oˇ oꞈ˗awˇ caw ba˗eu jeˬ˗ahˇ loˬ˗eu deuˬ jiˇ jawˇ meh. Aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nya˗eu nga? Aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ Jaˇliꞈ neh gʼaˬ biꞈ nehˬ nya˗awˇ aˬ dui nehˬ˗ehˇ bi tsaꞈ gaˬ le nya˗eu uˬ taꞈ aˬ yawꞈ ngehˬ gaˇ jiˇ naˇ haˬ nehˬ nya meh. Aˬ dui “gʼaˬ kʼaˆ˗eu” mehˇ nmˇ deuˬ lehˇ jawˇ˗awˇ “gʼaˬ baˬ˗eu” mehˇ nmˇ deuˬ lehˇ jawˇ meh lehˇ noeˬ ngeh tu˗aˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu gʼaˬ kʼaˆ˗eu jeˬ ahˇ meh lehˇ ya noeˬ taˬ˗eu meh. Pawˇluˆ aˬ yawꞈ kʼawꞈ gʼaˬ baˬ˗eu baw ma lehˇ ehˇ˗eu meh. (2 Gawˇliˬtu 12:9, 10) Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ˗euˬ caw ba˗euˬ jeˬ hawˇ˗eu gʼaˬ biꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ loˬ˗eu meh.

14. Aˬ dui nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ tsaˬ leˇ dzoeˇ leˇ ni aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga?

¹⁴ Tsaˬ leˇ dzoeˇ leˇ˗eu jeˬ mˇ. Mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ tsaˬ leˇ˗eu heu naˇ aˇ poeˬ baw dui dui˗eu meh. Aˬ cawˬ aˬ dui˗ahˇ noeˬ bahˬ˗eu maˬ ngeuˇ naˇ maˬ tsaˬ maˬ dawˇ ni mˇ laˇ ngeh kʼawꞈ aˬ dui bi tsaˬ bi dzoeˇ leˇ˗eu gʼaˇ duˬ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh ya leh jeh˗eu meh. (Loˇmaˆ 12:17, 18-ahˇ gui.) Aˬ dui tiˬ gʼaˬ na˗euˬ nui ma˗ahˇ laˆ naˇ ngeh tahˬ shaˇ ma lehˇ tehꞈ˗ehˇ ehˇ˗awˇ bi jiˇ nya kʼawꞈ nui ma keuˆ˗awˇ ya ehˇ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ “Ngaˇ nawˬ˗ahˇ toˆ˗ehˇ bi gʼeh˗euˬ tahˬ shaˇ ma” lehˇ tehꞈ˗ehˇ ehˇ ngeh tu˗aˬ aˬ dui yawˬ ha˗euˬ yaw lehˬ˗ahˇ ha geuꞈ˗awˇ “Ngaˇ nawˬ˗ahˇ nui ma cawˆ ni heu loꞈ˗ehˇ ngehˬ˗euˬ teu tahˬ shaˇ ma” lehˇ ehˇ˗eu muiˬ dzehˬ meh. Tsaˬ leˇ˗eu jeˬ heu naˇ nymˇ dahˬ laꞈ kʼoeˇ jiˇ aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu meh. Kʼaˬ dzeˇ zaˬ hawˇ˗eu miˬ zaˬ aˬ cawˬ mehˬ shi gaˬ˗eu jahˇ geuꞈ˗awˇ aˬ cawˬ maˬ mawˇ ngeh naˇ dawˬ maˬ ngehˬ cawˬ˗eu nui ma naˇ ni ngehˬ˗eu maˬ ngeuˇ naˇ diˬ˗eu ceh˗eu gaˇ keuˆ ni jahˇ˗eu heu naˇ bahˬ˗eu tiˬ jeˬ pyeuꞈ meh.

15. Nui ma laꞈ kʼoeˇ neh iˬ baˇ pyehˬ˗euˬ lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ nya˗eu nga?

¹⁵ Nui ma jeˇ lo ni iˬ baˇ pyehˬ. Tiˬ gʼaˬ paˬ aˬ dui˗euˬ nui ma˗ahˇ laˆ naˇ laˇ naˇ iˬ baˇ ya pyehˬ nehˬ˗awˇ gaˇ kawˆ teu˗ahˇ ya ngehˇ byoˆ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ aˬ dui˗ahˇ laˆ naˇ le lehˇ maˬ siˬ nya˗eu kʼawꞈ toˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu meh. Aˬ dui ‘nui ma gʼawˬ mahˇ ni taˬ˗awˇ gaˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ oˇ˗eu tsaˬ leˇ dzoeˇ leˇ˗eu jeˬ neh gahˇ dzahˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ yaw sahˇ baoˬ neh biꞈ˗euˬ nui ma tiˬ siˬ tehꞈ˗ehˇ taˬ˗eu jeˬ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya˗eu loꞈ˗ehˇ jeˬ hmˬ geuꞈ’˗eu heu neh nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ iˬ baˇ pyehˬ˗eu ma. (Eˇpeˇsu 4:2, 3) Tiˬ gʼaˬ paˬ˗ahˇ maˇ diˇ iˬ baˇ pyehˬ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ yawꞈ maꞈ neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ya ngehˇ meh. Nui gaˬ˗aˬ “laˆ deuˬ laˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ maˬ noeˬ taˬ˗a.” (1 Gawˇliˬtu 13:4, 5 MS) Aˬ dui nui pehˇ yuˇ taˬ naˇ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ cawˆ iˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 6:14, 15) Aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ laˆ naˇ laˇ˗euˬ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ guiˬ lahˬ shaˇ nehˬ˗eu heu naˇ nui ma laꞈ kʼoeˇ neh iˬ baˇ pyehˬ˗euˬ lehˇ mˇ mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.—Luˇkaꞈ 6:27, 28.

16. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ za ngeh aˬ joˆ˗ehˇ ya gʼeh˗eu nga?

¹⁶ Aˬ cawˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ muiˬ˗eu jeˬ mˇ nehˬ. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ za ngeh “yawˬ ha gʼaˇ duˬ muiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ poˆ ni aˬ cawˬ gʼaˇ duˬ muiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ poˆ˗eu” heu neh nui ma laꞈ kʼoeˇ neh gaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ mˇ mawˇ nya˗eu meh. (1 Gawˇliˬtu 10:24) Yaw jeˬ ma jeˬ huiˬ˗eu mehˬ bawˬ tiˬ nah hawˇ˗eu smˬ nah jahˇ ngeh jeˬ hu oe keuˆ˗eu deuˬ yawˬ ha pehˬ nymˇ jiˇ˗euˬ gʼaˇ duˬ muiˬ˗eu nuiˇ duˬ˗ahˇ tseˇ mawꞈ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ toˆ˗ehˇ jahˇ ngeh tu˗aˬ aˬ yawꞈ maꞈ yawˬ ha yawˬ kʼaˆ˗ehˇ maˬ ya leˇ˗eu tsahˇ˗ahˇ tseˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ toˆ˗ehˇ jahˇ˗eu teu naˇ yawˬ ha gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ shaˇ noeˬ˗eu nui gaˬ mˇ mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu meh. Aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

17. Ka li zaˬ tiˬ gʼaˬ huiˬ˗eu iˬ baˇ mˇ ngeh nui ma laꞈ kʼoeˇ neh gaˬ˗eu jeˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ jeˬ bi jahˇ˗eu nga?

¹⁷ Yaw zaꞈ˗ahˇ mˇ˗eu iˬ baˇ byehˇ dzeh˗awˇ ja doˆ leꞈ. Mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na huiˬ˗eu iˬ baˇ mˇ˗awˇ maˬ bi siˬ ni zaꞈ taˬ˗eu meh. Tiˬ poˆ na aˬ yawꞈ maꞈ shaꞈ dawˇ˗eu miˇ neh maˬ ngeuˇ naˇ aˬ cawˬ˗ahˇ nui ma maˬ bi cawˆ mawꞈ˗eu miˇ neh meh. (Dawˬdaˬ 28:13) Ehˇ kʼawꞈ iˬ baˇ˗ahˇ laˆ zaꞈ taˬ˗eu heu naˇ mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ hawˇ˗eu nui deuˬ˗ahˇ jiˇ laˆ cawˆ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh nui gaˬ mˇ mawˇ˗eu jeˬ maˬ pyeuꞈ˗a. Aˬ jeˬ lehˇ nga? Yeˬhawˇbaˬ aˇ muˇ˗ahˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu baoˬ neh guiˬ lahˬ maˬ biꞈ˗eu uˬ taꞈ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ kʼawꞈ nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ maˬ jaˆ ni pyeuꞈ iˇ nya˗eu meh. (Eˇpeˇsu 4:30) Teu miˇ neh Ka li zaˬ tiˬ gʼaˬ huiˬ˗eu iˬ baˇ mˇ˗euˬ naˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ neh gaˬ˗eu jeˬ heu aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ ehˇ nehˬ˗awˇ bi caw ba ni laˆ noeˬ nehˬ˗eu meh.—Yaˬkoˆ 5:14, 15.

18. Nui ma laꞈ kʼoeˇ neh gaˬ˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga?

¹⁸ Gaˬ˗eu jeˬ heu naˇ huiˬ dui dui˗eu seu dzeuꞈ aˇ gʼehˇ pyeuꞈ meh. (1 Gawˇliˬtu 13:13) Gaˬ˗eu jeˬ heu naˇ maˇ maˇ ni Yeˬsuˇ˗euˬ zaˬ lahˇ pyeuꞈ˗eu aˬ suˇ gʼaˬ nga lehˇ siˬ leˇ ni hawˇ˗eu aˬ suˇ gʼaˬ nui gaˬ˗euˬ dawˬ pehˬ pyeuꞈ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ nga lehˇ siˬ leˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. (Eˇpeˇsu 5:1, 2) Gaˬ˗eu jeˬ maˬ ahˇ˗eu tsawˇ haˬ˗aˬ tiˬ jeˬ aˇ poeˬ maˬ baw˗a lehˇ kuiˇ laꞈ Pawˇluˆ ehˇ˗eu meh. (1 Gawˇliˬtu 13:2) Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ “mehˬ boeˬ neh tehꞈ˗ehˇ” maˬ ngeuˇ˗eu “maˇ jawˆ ni gʼeh˗eu gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ . . . mˇ˗eu shaˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ bi doˆ laˇ” kaˇ˗euˇ.