“Nawˇ ngaˬ nehˬ˗ehˇ Baˬlaˬdiˇsuˆ˗ahˇ ya jawˇ tehꞈ˗a”

1. Yeˬsuˇ maˬ shiˇ mi naˆ˗ehˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ dzeˇ bi taꞈ tehˬ taˬ˗euˬ haiˬ˗eu tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ aˬ jeˬ ngehˬ nehˬ˗euˬ nga? (Luˇkaꞈ 23:39-43)

Yeˬsuˇ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ˗euˬ gaˇ dzeˇ bi taꞈ tehˬ taˬ˗euˬ haiˬ˗eu tsawˇ haˬ heu nyiˬ gʼaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ dehꞈ ziˇ jiˇ shaw˗iˬ miˇ˗a lehˇ shaˬ zahˬ mˇ dui dui luꞈ˗eu meh. (Luˇkaꞈ 23:32, 33) Aˬ yawꞈ nyaꞈ Yeˬsuˇ˗ahˇ cehꞈ lehꞈ ka˗eu miˇ neh Yeˬsuˇ˗euˬ zaˬ lahˇ maˬ ngeuˇ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 27:44; Maˬkuˆ 15:32) Ehˇ kʼawꞈ haiˬ˗eu tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ naˇ nui ma paˇ laˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ Yeˬsuˇ˗ahˇ “Yeˬsuˇ˗oˇ, nawˇ Sahˬ paˬ loꞈ˗ehˇ zaꞈ le ngeh, ngaˬ˗ahˇ taˬ ngehˇ nehˬ laꞈ” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ “Iˬ nah nawˇ ngaˬ nehˬ˗ehˇ Baˬlaˬdiˇsuˆ˗ahˇ ya jawˇ tehꞈ˗a lehˇ, ngaˇ nawˬ˗ahˇ maˇ jawˆ ni ehˇ˗eu ma” lehˇ ehˇ kʼoꞈ nehˬ˗euˬ meh. (Luˇkaꞈ 23:39-43-ahˇ gui.) Haiˬ˗eu tsawˇ haˬ heu gʼaˬ Yeˬsuˇ “Mˬ taˆ Miˇ kʼahˬ peh le luꞈ meh” lehˇ tsaꞈ gaˬ˗euˬ gaˇ gaˬ haw˗euˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ Yeˬsuˇ˗euˬ zaˬ lahˇ maˬ pyeuꞈ laˇ˗aˬ. Kʼoeˇ naˇ Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ nawˇ ngaˬ nehˬ˗ehˇ mˬ taˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ ya jawˇ meh lehˇ jiˇ tiˬ poˆ˗iˬ maˬ ehˇ nehˬ haw˗aˬ. (Maꞈtehˬ 4:17) Yeˬsuˇ mehˬ hu paw keuˆ le luꞈ˗eu miˇ tsaˬ Baˬlaˬdiˇsuˆ˗ahˇ ngehˬ keuˆ luꞈ˗eu meh. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh toˆ˗ehˇ ehˇ nya˗eu nga?

2. Aˬ dui noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗euˬ haiˬ˗eu tsawˇ haˬ teu gʼaˬ Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ laˇ˗eu nga?

² Noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗euˬ haiˬ˗eu tsawˇ haˬ heu gʼaˬ, haiˬ˗eu tsawˇ haˬ dzaˇ˗i tiˬ gʼaˬ˗ahˇ “Nawˇ Miˬyehˇ˗ahˇ maˬ guˆ nya loˇ. Nawˇ gʼeh aˬ yawꞈ loꞈ˗ehˇ bi sehꞈ˗eu gʼaˇ duˬ bi daˇ tsehˆ taˬ˗euˬ tsawˇ haˬ maˬ ngeuˇ te loˇ” lehˇ ehˇ gaˇ haw ngeh, aˬ yawꞈ Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ pyeuꞈ gaˇ duˇ˗eu meh. (Luˇkaꞈ 23:40) Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ deuˬ naˇ, Miˬyehˇ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ cawˬ˗euˬ tsawˇ jeuˬ deuˬ naˇ, miˬ yehˇ gʼawˬ mya gʼaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu meh. (Doˆ˗iˇ˗eu 20:2, 3; 1 Gawˇliˬtu 8:5, 6) Haiˬ˗eu tsawˇ haˬ heu nyiˬ gʼaˬ aˬ cawˬ˗euˬ tsawˇ jeuˬ pyeuꞈ law nmˇ, “Nawˇ miˬ yehˇ deuˬ˗ahˇ maˬ guˆ nya loˇ lehˇ naˇ haˬ tehꞈ˗a.” Kʼoeˇ naˇ Yeˬsuˇ oe˗euˬ heu naˇ, aˬ cawˬ˗euˬ tsawˇ jeuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ maˬ ngeuˇ˗a, “byoˆ˗iˇ˗euˬ yawˇ deuˬ pyeuꞈ˗eu Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ jeuˬ gʼaˇ duˬ tehꞈ meh.” (Maꞈtehˬ 15:24) Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ shiˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ Miˬyehˇ bi gʼoꞈ dehꞈ laˇ meh lehˇ siˬ nya taˬ˗euˬ meh. Gaˇ kawˆ teu˗ahˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗euˬ haiˬ˗eu tsawˇ haˬ teu gʼaˬ jiˇ siˬ nya taˬ˗euˬ gaˇ duˇ˗eu meh. Haiˬ˗eu tsawˇ haˬ teu gʼaˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ haw ngeh, aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ bi gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗awˇ, Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ˗ahˇ sahˬ paˬ bi geuꞈ˗eu lehˇ noeˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ jiˇ Miˬyehˇ bi gʼoꞈ dehꞈ laˇ meh lehˇ noeˬ tmˬ gaˇ duˇ˗eu meh.

3. Yeˬsuˇ Baˬlaˬdiˇsuˆ˗ahˇ ngehˬ keuˆ ngeh noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗euˬ haiˬ˗eu tsawˇ haˬ heu gʼaˬ aˬ jeˬ˗ahˇ noeˬ keuˆ nya˗eu nga? (Aˇdahˬbeh˗eu 2:15)

³ Noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗euˬ haiˬ˗eu tsawˇ haˬ heu gʼaˬ naˇ Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh, aˬ yawꞈ Aˬdaˬ Eˇbaˆ˗euˬ gaˇ kawˆ hawˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ neh aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ biꞈ˗euˬ Baˬlaˬdiˇsuˆ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ siˬ nya tehꞈ˗a. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ Yeˬsuˇ neh ngehˬ keuˆ˗euˬ Baˬlaˬdiˇsuˆ heu naˇ, miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jaˆ˗eu muiˬ dui dui˗eu yaˇ kmˇ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh lehˇ siˬ nya˗eu meh.—Aˇdahˬbeh˗eu 2:15-ahˇ gui.

4. Yeˬsuˇ neh haiˬ˗eu tsawˇ haˬ teu gʼaˬ˗ahˇ ngehˬ nehˬ˗euˬ dawˬ teu, aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ ni laˆ noeˬ nehˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

⁴ Yeˬsuˇ neh haiˬ˗eu tsawˇ haˬ teu gʼaˬ˗ahˇ ngehˬ nehˬ˗euˬ dawˬ teu aˬ dui˗ahˇ Baˬlaˬdiˇsuˆ˗ahˇ aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu lehˇ shaˇ noeˬ ni laˆ noeˬ nehˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Maˇ diˇ naˇ aˬ dui Sawˇlaˬmoˬ sahˬ paˬ geuꞈ˗awˇ uˆ lahˇ ngeh yamˬ˗ahˇ nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ tehꞈ˗ehˇ jaˆ˗eu aˇ yamˬ˗ahˇ neh Baˬlaˬdiˇsuˆ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu lehˇ noeˬ mawˇ nya˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui Sawˇlaˬmoˬ naˆ maˬ tseˇ huiˬ dzehˬ˗eu Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ uˆ lahˇ˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ gm leˇ˗awˇ, miˇ tsaˬ heu siˬ˗ahˇ teu naˆ maˬ tseˇ muiˬ dui dui˗eu jeˬ bi keuˆ le meh lehˇ noeˬ tmˬ nya meh. (Maꞈtehˬ 12:42) Kʼoeˇ naˇ “yawˇ nui deuˬ” aˬ yawꞈ maꞈ Baˬlaˬdiˇsuˆ˗ahˇ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ gʼeh nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu lehˇ siˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ nui ma ya ahˇ˗eu meh.—Yoˇhaˬ 10:16.

Baˬlaˬdiˇsuˆ˗ahˇ aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

5. Nawˬ˗ahˇ Baˬlaˬdiˇsuˆ˗ahˇ aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu nga lehˇ noeˬ nya?

⁵ Baˬlaˬdiˇsuˆ˗ahˇ noeˬ keuˆ ngeh nawˬ˗ahˇ aˬ jeˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ laˇ˗eu nya? Nawˬ˗ahˇ Eˬdeˬ yaˇ kmˇ loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu muiˬ dui dui˗eu aˇ yehˆ yaˇ kmˇ˗ahˇ noeˬ mawˇ laˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 2:7-9) Nawˇ Miˇkaˬ neh maˬ keuˆ laˇ mi naˆ˗ehˇ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ “yawˬ ha aˬ gaꞈ baw duˆ uˬ moˆ, yawˬ ha siˬ guˬ aˬ bawˇ uˬ moˆ, nui saˇ oꞈ˗awˇ ya nuiˇ meh” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ laˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. (Miˇkaˬ 4:3, 4) Nawˬ˗ahˇ dzaˬ˗eu dawˇ˗eu jeˬ tiˬ byah tiˬ loꞈ jaˆ meh lehˇ ehˇ˗eu Jaˇliꞈ aˇ deuˆ yaw myaˬ deuˆ˗ahˇ noeˬ mawˇ laˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. (Ja ceuˬ 72:16; Iˇsaˬyaˇ 65:21, 22) Nawˇ yawˬ ha muiˬ dui dui˗eu aˇ yehˆ yaˇ kmˇ laꞈ kʼoeˇ dzaˬ dzaˬ dawˇ dawˇ tiˬ byah ni yuˇ daˆ taˬ˗euˬ hawˬ jeh˗ahˇ nuiˇ luꞈ˗eu lehˇ noeˬ mawˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya˗awˇ, aˇ yehˆ˗euˬ yaw saw hawˇ˗eu shiˬ keuˇ ni baw laꞈ˗eu jaˬ lehˇ˗ahˇ shuˆ luꞈ˗eu lehˇ noeˬ mawˇ nya meh. Kʼoeˇ naˇ nawˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ cawˬ deuˬ hawˇ˗eu nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ maˬ ehˇ, yuiꞈ nyiˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ maˬ ehˇ, laˬ kʼaˬ tiˬ cehˇ uiˇ law haˬ law˗ehˇ ngehˬ cawˬ luꞈ˗eu teˇ saˇ gaˬ laˇ˗eu aˇ baˇ˗ahˇ noeˬ mawˇ haw nya meh. Gaˇ kawˆ heu deuˬ dawˬ tawˆ luꞈ yuꞈ maˆ maˆ˗eu jeˬ maˬ ngeuˇ˗a. Gʼawˬ myahˇ maˬ gʼeh˗ehˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ maˇ diˇ pyeuꞈ laˇ˗awˇ, aˬ dui Baˬlaˬdiˇsuˆ˗ahˇ nui kʼahˇ shiˇ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ jiˇ za˗eu meh.

6. Aˬ dui Baˬlaˬdiˇsuˆ˗ahˇ aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ gaˇ ya mˇ˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ haw.)

⁶ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ gaˇ mˇ gaˇ nui kʼahˇ shiˇ˗awˇ, laˬ kʼaˬ cehˇ ni beh taˬ˗euˬ meh. (Dawˬtsoˆ 2:24) Yeˬsuˇ uˆ lahˇ˗eu tiˬ heˇ kʼoꞈ aˇ yamˬ laꞈ kʼoeˇ aˬ dui gaˇ mˇ˗eu myaˬ dui dui˗eu meh. Huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ neh dzeuˇ˗iˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ hawˇ˗eu miˇ shuiꞈ˗ahˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu tsawˇ haˬ aˇ lam aˇ lam gʼaˬ dm gʼaˬ dm lmˇ hawˇ˗eu dzaˬ dzaˬ dawˇ dawˇ uˬ taꞈ, jawˇ duˬ jawˇ zaˇ jaˆ˗eu loˬ meh. Aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ loˬ˗eu jeˬ jaˆ ni teu loꞈ˗ehˇ ya caw ba nehˬ˗eu jeˬ teu naˇ, aˬ dui˗ahˇ laˬ kʼaˬ bi cehˇ laˇ˗eu yaw duˬ baw meh. Aˬdaˬ hawˇ˗eu Eˇbaˆ Eˬdeˬ yaˇ kmˇ˗ahˇ ya mˇ huiˬ gʼeh˗eu loꞈ˗ehˇ, aˬ dui jiˇ miˇ tsaˬ heu siˬ˗ahˇ Baˬlaˬdiˇsuˆ mˇ pyeuꞈ gʼeh˗eu muiˬ dui dui˗eu aˬ kawˬ˗aˬ za taˬ˗euˬ ma. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ neh noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ gaˇ kawˆ maˬ siˬ nya haw˗euˬ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu yaw myaˬ lam gʼaˬ˗ahˇ ya mehˬ gaˇ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ maˬ dehꞈ le mi naˆ˗ehˇ dehꞈ yaꞈ˗euˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu gaˇ mˇ zaˬ deuˬ˗ahˇ yaw myaˬ kawˆ ya mehˬ˗eu aˇ naˆ ni laˬ kʼaˬ cehˇ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga lehˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ.

7. Aˬ dui aˬ jeˬ˗ahˇ jah ziꞈ nya˗eu nga? Aˬ jeˬ miˇ neh?

⁷ Aˬ dui miˇ tsaˬ Baˬlaˬdiˇsuˆ˗ahˇ Yeˬsuˇ uˆ lahˇ˗eu uˬ moˆ aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ laˬ kʼaˬ cehˇ nui saˇ oꞈ˗awˇ, muiˬ˗eu jeˬ gʼawˬ mya ni jaˆ˗eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ jeˬ yawꞈ yaw luiˆ luiˆ lehˇ jaˆ meh lehˇ jah ziꞈ nya meh. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh teu loꞈ˗ehˇ jah ziꞈ nya˗eu nga? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ Sawˇlaˬmoˬ uˆ lahˇ˗eu saˇ ka˗ahˇ teu loꞈ˗ehˇ bi mawˇ yaꞈ˗euˬ miˇ neh meh.

Sahˬ paˬ Sawˇlaˬmoˬ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu jeˬ Baˬlaˬdiˇsuˆ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu lehˇ bi siˬ

8. Ja ceuˬ 37:10, 11, 29 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ dawˬ deuˬ gaˇ hu aˬ joˆ˗ehˇ byah laˇ yaꞈ˗euˬ nga? (Heu dmˬ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ “Gui˗eu deuˬ naˇ haˬ˗eu jeˬ” lehˇ ehˇ gaˇ haw.)

⁸ Sahˬ paˬ Daˬbiˇ, nui gahˇ ahˇ˗awˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu sahˬ paˬ uˆ lahˇ ngeh, aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu lehˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ sheuˬ gʼeh˗eu laꞈ kʼoeˇ boꞈ˗euˬ meh. (Ja ceuˬ 37:10, 11, 29-ahˇ gui.) Aˬ myah myah naˇ aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ miˇ tsaˬ Baˬlaˬdiˇsuˆ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ ngeh, Ja ceuˬ 37:11-ahˇ gui nehˬ˗eu ma. Yeˬsuˇ jiˇ gawˬ jawˬ kʼoeˇ taˆ dawˬ mehˬ mehˬ ngeh, Jaˇliꞈ aˇ deuˆ teu deuˆ˗ahˇ ngehˬ keuˆ˗euˬ meh. Teu miˇ neh teu naˇ gaˇ kawˆ teu mehˬ hu paw maˇ diˇ pyeuꞈ laˇ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 5:5) Daˬbiˇ˗euˬ dawˬ teu naˇ, Sawˇlaˬmoˬ sahˬ paˬ geuꞈ˗awˇ uˆ lahˇ ngeh dehꞈ ziˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu lehˇ bi siˬ laꞈ˗eu meh. Sawˇlaˬmoˬ sahˬ paˬ geuꞈ˗awˇ uˆ lahˇ ngeh Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ jeuˬ deuˬ “mawˇ neˇ aˬ coeˇ hawˇ˗eu byaˬ byaˬ uiˇ yoeˇ˗eu” miˇ kʼahˬ˗ahˇ ya jawˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ laˬ kʼaˬ cehˇ nui saˇ oꞈ˗awˇ, muiˬ˗eu yaw myaˬ jeˬ za˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ “Ngaˬ˗euˬ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ deuˬ˗ahˇ naw maꞈ naˇ haˬ geuꞈ˗awˇ yaw dehꞈ dehꞈ naˇ, miˇ kʼahˬ saˇ˗eu jeˬ, naw maꞈ˗euˬ miˇ kʼahˬ kʼoeˇ taˆ ngaˇ bi keuˆ le˗awˇ, tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ˗iˬ guˆ kʼaˇ maˬ za ni, naw maꞈ ya yuꞈ ya jawˇ tehꞈ˗a” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Uˬduˬtahˬ˗eu 20:24; 26:3, 6) Sahˬ paˬ Sawˇlaˬmoˬ uˆ lahˇ ngeh yamˬ˗ahˇ saˇ jaˇ dawˬ teu deuˬ maˇ diˇ byah laˇ˗euˬ meh. (1 Laˬsaˬbaˬ 22:9; 29:26-28) Kʼoeˇ naˇ miˬ yehˇ nui deuˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu yaw haiˬ yaw doeˇ deuˬ “byoˆ jiˇ tehꞈ˗a” lehˇ Yeˬhawˇbaˬ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ meh. (Ja ceuˬ 37:10) Ja ceuˬ 37:10, 11, 29 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ saˇ jaˇ dawˬ deuˬ gaˇ hu byah laˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mehˬ hu paw jiˇ maˇ diˇ byah laˇ˗eu meh.

9. Sheˬba sahˬ paˬ ma Sawˇlaˬmoˬ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ joˆ˗ehˇ ehˇ˗eu nga?

⁹ Sahˬ paˬ Sawˇlaˬmoˬ uˆ lahˇ ngeh yamˬ˗ahˇ Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ jeuˬ deuˬ laˬ kʼaˬ cehˇ nui saˇ oꞈ˗awˇ, dzaˬ˗eu dawˇ˗eu jeˬ tiˬ byah tiˬ loꞈ ni jaˆ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ Sheˬba sahˬ paˬ ya gaˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ yawˬ ha˗euˬ myaˆ neh haw mawˇ˗eu gʼaˇ duˬ gaˇ mahˇ kaˬ gaˇ neh Yeˬluˇsaˬlehˬ meuˬ˗ahˇ laˇ˗euˬ meh. (1 Sahˬpaˬ 10:1) Aˬ yawꞈ Sawˇlaˬmoˬ˗euˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ haw doe gʼaˬ ngeh, “Ngaˬ neh ya gaˬ taˬ˗euˬ˗aˬ, tiˬ paˆ kʼawꞈ maˬ paˆ leˇ law hawˇ ngaˬ siˬ. . . . Nawˬ˗euˬ miˬ zaˬ deuˬ aˇ naˆ ni guiˬ lahˬ huiˬ˗eu nga. Aˬ myah luꞈ nawˬ˗euˬ dawˬ peh ya jawˇ˗awˇ, zaˬ siˬ tsawˇ gahˇ ahˇ˗eu nawˬ˗euˬ dawˬ deuˬ˗ahˇ ya gaˬ˗eu nawˬ˗euˬ zaˬ kʼaˆ deuˬ aˇ naˆ ni guiˬ lahˬ huiˬ˗eu nga” lehˇ ehˇ˗eu meh. (1 Sahˬpaˬ 10:6-8) Ehˇ kʼawꞈ sahˬ paˬ Sawˇlaˬmoˬ uˆ lahˇ ngeh yamˬ˗ahˇ pyeuꞈ yaꞈ˗eu jeˬ teu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ uˆ lahˇ˗eu uˬ moˆ tsawˇ haˬ zaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ mˇ nehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ bi siˬ laꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.

10. Yeˬsuˇ Sawˇlaˬmoˬ taꞈ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzehˬ˗eu nga?

¹⁰ Yeˬsuˇ naˇ Sawˇlaˬmoˬ taꞈ˗ehˇ yawˬ paw na luꞈ dzehˬ˗eu meh. Sawˇlaˬmoˬ naˇ maˬ byah kuꞈ˗eu tsawˇ haˬ zaˬ pyeuꞈ˗eu tehꞈ miˇ neh yaw myaˬ poˆ mˇ lehˬ˗awˇ, Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ shaˬ zahˬ bi keuˆ le˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬsuˇ naˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ mˇ lehˬ haw˗euˬ miˇ neh, byah kuꞈ˗eu Sahˬ paˬ pyeuꞈ meh. (Luˇkaꞈ 1:32; Heˬbyehˇ 4:14, 15) Yeˬsuˇ kʼaˆ dui dui˗eu Saˬdaˬ˗euˬ lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ tawˆ leˇ ni dzeuˇ˗iˇ nya˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ Yeˬsuˇ iˬ baˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ mˇ haw˗euˬ uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu uˬ moˆ jawˇ˗eu saˇ jaˇ ziꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ shaˬ laˇ ni tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ mˇ˗eu lehˇ mˇ mawˇ yaꞈ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ naˇ aˬ dui˗euˬ muiˬ dui dui˗eu Sahˬ paˬ pyeuꞈ ngaˇ.

11. Yeˬsuˇ nehˬ˗ehˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ uˆ lahˇ˗eu deuˬ naˇ aˬ geu deuˬ nga?

¹¹ Yeˬsuˇ tsawˇ haˬ zaˬ˗ahˇ ngehˬ gʼeh haw teˬ bo saˆ˗awˇ, miˇ tsaˬ heu siˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ neh noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ mˇ byah˗eu gʼaˇ duˬ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ uˆ lahˇ˗eu 144,000 gʼaˬ jawˇ˗eu meh. (Pah mehˬ˗eu 14:1-3) Aˬ yawꞈ maꞈ tsawˇ haˬ zaˬ pyeuꞈ ngeh shaˬ zahˬ yaw myaˬ jeˬ˗ahˇ ya puˬ haw˗euˬ miˇ neh, aˬ yawꞈ maꞈ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ uˆ lahˇ nya˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ mˇ nehˬ˗eu nga?

Tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu nga?

12. Yeˬhawˇbaˬ 144,000 gʼaˬ˗ahˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ biꞈ˗euˬ nga?

¹² Yeˬsuˇ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ uˆ lahˇ˗eu deuˬ ya mˇ˗eu gaˇ naˇ, Sawˇlaˬmoˬ neh mˇ yaꞈ˗euˬ naˆ maˬ tseˇ myaˬ dzehˬ˗awˇ huiˬ dzehˬ˗eu meh. Sawˇlaˬmoˬ naˇ Iˇsaˬleˬlaˆ miˇ kʼahˬ tiˬ kʼahˬ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tsawˇ haˬ myaˆ lam gʼaˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ ya haw pyaˆ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬsuˇ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ uˆ lahˇ˗eu deuˬ naˇ, miˇ tsaˬ tahˬ kʼawˇ doe ni jawˇ˗eu tsawˇ haˬ aˇ heˇ lam gʼaˬ˗ahˇ neh ya haw saˆ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ 144,000 gʼaˬ˗ahˇ muiˬ dui dui˗eu aˬ kawˬ˗aˬ biꞈ nehˬ˗euˬ meh.

13. Yeˬsuˇ nehˬ˗ehˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ uˆ lahˇ˗eu deuˬ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ za˗euˬ nga?

¹³ Yeˬsuˇ loꞈ˗ehˇ duˇ ni 144,000 gʼaˬ jiˇ sahˬ paˬ kʼawꞈ pyeuꞈ˗awˇ piˇ ma kʼawꞈ pyeuꞈ˗eu meh. (Pah mehˬ˗eu 5:10) Moˇseˬ˗euˬ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ uˬ moˆ jawˇ˗eu piˇ ma deuˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗euˬ shiˬ shaˬ jiˇ paw maˬ ehˇ, nui jah paw maˬ ehˇ, ya haw saˆ˗eu gaˇ za taˬ˗euˬ meh. Moˇseˬ˗euˬ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ naˇ “keuˆ le luꞈ˗eu maˇ maˇ ni gʼeh˗eu yaw muiˬ jeˬ˗euˬ aˇ baˇ naˇ shmˇ” pyeuꞈ˗eu miˇ neh, aˬ dui Yeˬsuˇ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ uˆ lahˇ˗eu deuˬ tsawˇ haˬ zaˬ˗ahˇ shiˬ shaˬ jiˇ paw maˬ ehˇ, nui jah paw maˬ ehˇ, muiˬ ni caw ba nehˬ meh lehˇ ehˇ nya˗eu meh. (Heˬbyehˇ 10:1) Nymˬ˗mˇ aˬ dui Yeˬsuˇ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ uˆ lahˇ˗eu deuˬ, miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ˗eu aˬ dui nehˬ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ ngehˬ cawˬ˗eu lehˇ maˬ siˬ nya kʼawꞈ, aˬ dui miˇ tsaˬ Baˬlaˬdiˇsuˆ˗ahˇ aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ sheuˬ hehˇ˗eu jeˬ˗ahˇ za meh lehˇ jah ziꞈ nya meh.—Pah mehˬ˗eu 21:3, 4.

“Yawˇ nui deuˬ” Baˬlaˬdiˇsuˆ˗ahˇ ya jawˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga?

14. ‘Cuiˆ˗eu yawˇ maꞈ’ hawˇ˗eu “yawˇ nui deuˬ” aˬ joˆ˗ehˇ taꞈ˗eu nga?

¹⁴ Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ uˆ lahˇ laˇ˗eu deuˬ˗ahˇ ‘cuiˆ˗eu yawˇ maꞈ’ lehˇ kuˇ˗eu meh. (Luˇkaꞈ 12:32) Kʼoeˇ naˇ Yeˬsuˇ dzaˇ˗i tiˬ maꞈ˗ahˇ paˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. Teu maꞈ˗ahˇ naˇ “yawˇ nui deuˬ” lehˇ kuˇ˗eu meh. Heu nyiˬ maꞈ luꞈ yawˇ yawˇ maꞈ tiˬ maꞈ tehꞈ˗ehˇ pyeuꞈ laˇ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 10:16) Nymˬ˗mˇ heu nyiˬ maꞈ luꞈ gaˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ mˇ˗eu meh. Mehˬ hu paw ‘cuiˆ˗eu yawˇ maꞈ’ mˬ kʼoeˇ taˆ ya jawˇ˗awˇ, “yawˇ nui deuˬ” naˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ Baˬlaˬdiˇsuˆ˗ahˇ ya jawˇ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ gaˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ mˇ daˆ leꞈ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ naˇ “yawˇ nui deuˬ” Baˬlaˬdiˇsuˆ˗ahˇ ya jawˇ˗eu gʼaˇ duˬ nymˬ˗mˇ neh aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga?

15. (a) “Yawˇ nui deuˬ” Yeˬsuˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nya˗eu nga? (b) Nawˇ aˇ baˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ jaˆ gʼaˬ zeuˇ iˇ˗euˬ mehˇ nmˇ teu gʼaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ haw.)

¹⁵ Noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗euˬ haiˬ˗eu tsawˇ haˬ kʼoeˇ gʼaˬ Yeˬsuˇ neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu lehˇ maˬ ya mˇ mawˇ mi naˆ˗ehˇ shiˇ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ nymˬ˗mˇ “yawˇ nui deuˬ” pyeuꞈ˗eu aˬ dui Yeˬsuˇ neh mˇ nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ gʼawˬ mya ni za taˬ˗euˬ ma. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ dui tseˇ doˆ taˬ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗awˇ caw ba nehˬ˗eu heu neh, aˬ dui Yeˬsuˇ˗ahˇ aˇ naˆ ni gaˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ nya meh. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ mˇ nehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ haw˗awˇ neh yawˇ deuˬ naˇ aˬ geu deuˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ daˇ ma lehˇ ehˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 25:31-40) Aˬ dui tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ hawˇ˗eu zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ ni mˇ˗eu gaˇ˗ahˇ leh jeh˗eu heu neh Yeˬsuˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ caw ba nya meh. (Maꞈtehˬ 28:18-20) Teu miˇ neh aˬ dui Jaˇliꞈ mehˬ gaˇ caw ba nehˬ˗eu keu ka tiˬ hmˬ pyeuꞈ˗eu Aˬ dui mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ laˬ kʼaˬ cehˇ nya lehˇ ehˇ˗eu paˇ dmˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ zmˬ nya taˬ mawꞈ˗eu ma. Nawˇ Jaˇliꞈ dzaw zaˬ tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ jawˇ naˇ, Jaˇliꞈ dzaw zaˬ tiˬ gʼaˬ jawˇ laˇ ni aˇ pyaˇ daˬ taˬ nya meh.

16. Aˬ dui miˇ shuiꞈ˗ahˇ jawˇ˗eu gʼaˇ duˬ nymˬ˗mˇ neh aˬ jeˬ jeˇ lehˬ hmˬ taˬ nya˗eu nga?

¹⁶ Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ bi pyeuꞈ mawꞈ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu gʼaˇ duˬ Baˬlaˬdiˇsuˆ keuˆ le gaˇ dawˬ dawˬ˗ehˇ jawˇ˗eu maˬ loˬ˗a. Aˬ dui ngehˬ˗eu tmˇ˗eu jeˬ, mˇ˗eu shaˇ˗eu jeˬ, sui˗eu dawˇ˗eu gʼaˇ duˬ hawˇ˗eu dehꞈ ziˇ yaw tsaˬ tsaˬ˗ehˇ bi gʼeh˗eu gʼaˇ duˬ nymˬ˗mˇ neh leh jeh nya meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu yawˬ ha˗euˬ nymˇ dahˬ uˬ taꞈ, nui jah taꞈ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh nya meh. Aˬ dui haiˬ˗eu miˇ tsaˬ˗ahˇ jawˇ luꞈ ngeh neh Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ ehˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ naˇ, Baˬlaˬdiˇsuˆ˗ahˇ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗eu yaw awˬ meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu zaˬ siˬ nui gahˇ deuˬ hawˇ˗eu seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ˗ahˇ jiˇ dzaw taˬ nya˗eu meh. Heu naˇ aˬ dui miˇ shuiꞈ˗ahˇ jawˇ˗eu gʼaˇ duˬ lehˬ hmˬ deuˇ luꞈ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Loꞈ˗eu nymˇgoˇ heu dmˬ laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu “Miˇ tsaˬ jeˬ biˇ yuˇ˗eu gʼaˇ duˬ dah laˇ taˬ maˬ loˇ?” lehˇ ehˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ haw.

17. Aˬ dui dzeuˇ yaꞈ ngeh mˇ bahˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ nui ma cawˆ cawˆ˗ehˇ jawˇ paˬ˗ehˇ gʼeh ngaˇ laˬ?

¹⁷ Aˬ dui dzeuˇ laꞈ ngeh huiˬ˗eu iˬ baˇ mˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ shaˇ noeˬ˗ehˇ jawˇ paˬ˗ehˇ maˬ gʼeh˗a. Kʼoeˇ naˇ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ baˬ da neh “diˇ daˬ˗ehˇ iˬ baˇ mˇ daˆ leꞈ” nya ngaˇ lehˇ jiˇ noeˬ paˬ˗ehˇ maˬ gʼeh˗a. (Heˬbyehˇ 10:26-31) Aˬ dui huiˬ˗eu iˬ baˇ mˇ˗euˬ kʼawꞈ, maˇ diˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ neh bi caw ba˗eu uˬ taꞈ, dehꞈ poˆ dehꞈ paˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗eu yaw duˬ baw meh. (Iˇsaˬyaˇ 55:7; Gʼaˬkʼehˇ 3:19) Aˬ dui Yeˬsuˇ neh Paˬliˬsehˇ deuˬ˗ahˇ “yaw tsaˬ yaw dawˇ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ kuˇ˗eu lehˇ ngaˇ oe˗euˬ maˬ ngeuˇ. Iˬ baˇ zaˬ deuˬ˗ahˇ kuˇ˗eu lehˇ ngaˇ oe˗euˬ ma” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ luꞈ˗uˇ. (Maꞈtehˬ 9:13) Yeˬsuˇ˗euˬ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ aˬ dui˗euˬ iˬ baˇ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ dehˬ kaˬ zaꞈ nya˗eu meh.

Nawˇ Baˬlaˬdiˇsuˆ˗ahˇ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ gʼeh nya

18. Nawˇ Yeˬsuˇ˗euˬ gaˇ dzeˇ bi taꞈ tehˬ˗euˬ haiˬ˗eu tsawˇ haˬ teu gʼaˬ˗ahˇ ya mawˇ ngeh, aˬ jeˬ ehˇ mawꞈ nya?

¹⁸ Nawˇ miˇ tsaˬ Baˬlaˬdiˇsuˆ˗ahˇ Yeˬsuˇ˗euˬ gaˇ dzeˇ bi taꞈ tehˬ taˬ˗euˬ haiˬ˗eu tsawˇ haˬ kʼoeˇ gʼaˬ nehˬ˗ehˇ dawˬ ngehˬ cawˬ luꞈ˗eu aˇ baˇ˗ahˇ noeˬ mawˇ haw sheˇ. Naw nyaꞈ nyiˬ gʼaˬ luꞈ Yeˬsuˇ neh ka kʼoꞈ nehˬ laˆ˗euˬ jeˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ ja˗eu yaw duˬ baw meh. Nawˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ dehꞈ saˬ saˬ˗eu aˇ yamˬ teu˗ahˇ aˬ jeˬ jeˇ pyeuꞈ yaꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ hawˇ˗eu nawˬ neh shaˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ Yeˬsuˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ nehˬ laꞈ ngeh nawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh laˇ nya lehˇ naˇ haˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ jiˇ nawˬ˗ahˇ Saˬdaˬ˗euˬ miˇ tsaˬ aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ nah aˇ yamˬ laꞈ kʼoeˇ yaw dehꞈ dehꞈ˗eu aˬ joˆ˗ehˇ nya? lehˇ naˇ haˬ laˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Nawˇ miˇ shuiꞈ˗ahˇ teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ ya mehˬ˗eu teu naˇ aˇ naˆ ni muiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ nga lehˇ shaˇ noeˬ haw.—Eˇpeˇsu 4:22-24.

19. Baˬlaˬdiˇsuˆ˗ahˇ yaw dehꞈ dehꞈ˗eu aˬ jeˬ miˇ neh nymˇ gawˬ gawˬ laˇ paˬ˗ehˇ maˬ gʼeh˗eu nga? (Sahˬ boꞈ baˆ kʼoˆ˗euˬ aˇ baˇ˗ahˇ haw.)

¹⁹ Baˬlaˬdiˇsuˆ˗ahˇ yaw dehꞈ dehꞈ˗eu nymˇ gawˬ gawˬ˗eu lehˇ maˬ paˇ baw meh. Aˬ dui nui ma ahˇ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu tsawˇ haˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ ya mawˇ˗awˇ, nui kʼahˇ shiˇ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ ya mˇ˗eu meh. Teu naˆ maˬ tseˇ aˇ yeˇ huiˬ dzehˬ˗eu jeˬ naˇ, tiˬ nah saˇ˗i tiˬ nah mˬ taˆ Aˬda˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ siˬ nya dzehˬ laˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ neh biꞈ nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu heu meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ neh beh taˬ˗euˬ laꞈ zaˇ gaˇ kawˆ tiˬ jawˇ˗iˬ dzaw jiˇ˗eu maˬ baw˗a. Aˬ dui ngehˬ˗ehˇ dehꞈ myahˇ naˇ ngehˬ˗ehˇ, Miˬyehˇ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ kʼawꞈ ngehˬ˗ehˇ myaˬ laˇ˗eu meh. Baˬlaˬdiˇsuˆ˗ahˇ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ bi dehꞈ gʼeh ma lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ miˇ neh, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ dui dui miˇ˗a.