Cindi Buku mi coko mi Kwo man tic
YENGA MI NINDO 7-13, DWI MIR 7
LONYO MA NWANG’ERE I LEMBE PA MUNGU LEMBRIEKO 21
Cik mir ukungu mi rieko ma copo ketho mutoro bedo i gamiri peri
w03-E 15/10 mba. 4 udu. 5
Icopo maku yub mi rieko nenedi?
Yub ma jumaku nyavur vur bedo yub mi rieko ngo. Lembrieko 21:5 umiyo cimowang’ ma e: “Pidoic mi ju ma kud amora ni yo kum udul piny kende; Ento ku ba dhanu ceke ma ting’o lembe vur vur etundo kum canpiny kende.” Ku lapor, aradu gicikiri niting’o kare i wang’ nimaku yub mi caku the mer mi gamiri. Kan ungo gibinwang’iri i wang’ lembe ma e ma William Congreve ma tie jathung tuko m’ukwo i caku mi rundi dage mir 18 uwacu: “Nigamiri ku ng’atu m’ing’eyo ngo cuu kelo ang’eyang’o.”
g-E 7/08 mba. 7 udu. 2
Kite m’iromo dwoko ko gamiri peri udok ma tek
Bed mol. “Kud wutim gin moko ku teliri, kadi ku pidoic mir abediwang’e, ento ku jwigiri wunen nia jumange gi dit ma sagu wun.” (Jufilipi 2:3) Koso winjiri bewok wang’ ma pol i kind ju m’ugamiri kum ng’atuman mito edwok kosa iwi wadi kakare ma nia ejwigere man esay yore mi yiko lembe m’uwok. Molo kunoke jwigiri romo konyi nivoyo kura mi berido lembe nia jadhogi re m’utie kwa ku kosa.
w06 15/9 mba. 28 udu. 13
“Anyong’a negi kum dhaku mir aradu peri”
13 Dong’ tek kwiyocwiny umbe i kind ju m’ugamiri nikum ayi ma ng’atuman ubekwo ko ku wadi ke? Yiko lembene copo bedo yot ungo. Ku lapor, copere nyo kura pa ng’atu acel m’i kindgi kunoke wec m’i dhoge udoko tik man utie kud adwogi iwi gamiri migi. (Lembrieko 12:18) Calu ma waneno i thiwiwec m’ukadhu, lembene copo kelo adwogi ma rac. Lembrieko moko mi Biblia uyero kumae: “Bedo i ng’om ngele e ber, sagu bedo karacelo ku dhaku ma jadhau ku thungo.” (Lembrieko 21:19) Tek itie kit dhaku ma kumeno, kepenjiri kumae: ‘Nyo kura para uketho won ot para riyo ngo i pacu?’ Biblia uyero ni weg udi lembe ma e: “Wumeduru nimaru mon mwu man kud wubed kwiny kugi.” (Jukolosai 3:19) Tekene itie won ot kepenjiri kumae: ‘Nyo timo para ubecwalu min ot para nicidho sayu kwiyocwiny kaka mange?’ I andha, thelembe moko mbe acel de ma jucopo yiyo ko abor. Pieno, kara ju m’ugamiri kud gipodhi i lembe maeno ubekwayu gibed giwec thwolo thwolo iwi lembe m’i kindgi.
Lonyo mi tipo
w05 15/1 mba. 17 udu. 9
Lembe m’ubino nen nyavia via iwi Ker pa Mungu ubenen dong’ terere
9 Kawoni dong’ Yesu utie ngo dhanu ma dhanu m’uidho iwi nyathi kana; ento etie Ubimo ma won tego. Biblia ukoro pire nia eidho iwi riuni, m’utie lanyuth mi lwiny. (Lembrieko 21:31) Lembanyutha 6:2 uyero kumae: “Nen! Kana ma tar man ng’atu m’ubedo i wiye umaku athero i cinge, jumiyo ire jamkermiwic man ewok pi niloyo, man pi nidaru aloci pare.” M’umedo maeno, Daudi ma jagor Zaburi ukiewo iwi Yesu lembe ma e: “Yehova bioro uluth mi tego pare kud i Sayuni: ‘Bim i kind judegi peri.’”—Zaburi 110:2.
YENGA MI NINDO 14-20, DWI MIR 7
LONYO MA NWANG’ERE I LEMBE PA MUNGU LEMBRIEKO 22
Cik mir ukungu mi rieko ma copo konyi nitungo awiya
Nyo awiya peri gibitimo ni Yehova ka gidongo?
7 Tek wudaru gemuru man wubemito wunyol awiya, wukepenjuru kumae: ‘Nyo watie dhanu ma mol, man dhanu mi tipo calu Maria giku Yosefu, ma Yehova copo ng’io nigwoko nyathin ma pire tek ma wabinyolo?’ (Zab. 127:3, 4) Ka dong’ itie janyodo ke, penjiri kumae: ‘Nyo acukuponjo awiya para de nia pire tie tek nitimo tic ku kero?’ (Ekl. 3:12, 13) ‘Nyo abeii nigwoko awiya para i kum lembe ma reco mi ng’om maeni pa Sitani?’ (Rie. 22:3) I andha, etie lembe ma timere ngo nigwoko awiya peri i kum peko ceke ma gicopo nwang’iri ko. Ento nok nok iromo konyogi ku mer kara ging’ei nijengiri iwi Biblia pi ninyego ku lembe ma romo wok i kwo migi. (Som Lembrieko 2:1-6.) Ku lapor, ka wat mwu moko ung’iyo niweko Yehova, kony awiya peri gitii ku Biblia pi ning’eyo nia pirang’o pire tie tek nigwoko bedoleng’ migi ni Yehova. (Zab. 31:23) Kunoke ka wat mwu moko utho, nyuth ni awiya peri kite ma giromo tio ko ku Biblia pi ninwang’u giragora ma bikonyogi niciro man ninwang’u akwiyacwiny.—2 Kor. 1:3, 4; 2 Tim. 3:16.
Junyodo, wuponj awiya mwu gimar Yehova
17 Cak ponjo awiya peri ma fodi githindho. Etie ber dit nia junyodo gicak ponjo awiya migi niai ma fodi githindho. (Rie. 22:6) Wakenen lapor pa Timoteo ma gibed giwotho ku jakwenda Paulo kinde m’edongo. Min ma Eunike giku Lois ma wang’umire giponje niai ma fodi etie “mukere.”—2 Tim. 1:5; 3:15.
18 Umego Jean-Claude giku min ot pare Peace, ma gikwo bende i Côte d’Ivoire, gitie kud awiya abusiel, man gituc niponjo awiyane zoo umaru Yehova man gibetimo ire. Ang’o m’ukonyogi? Gilubo lapor pa Eunike giku Lois. Gikoro kumae: “Wacaku ponjo Lembe pa Mungu ni awiya mwa niai ma fodi githindho, niwacu nindo ma nok kende i ng’ei nyoliri migi.”—Poy. 6:6, 7.
19 ‘Niponjo’ lembe pa Yehova ni awiya peri thelembene tie ang’o? I Poy mi cik 6:7, wec mi dhu Juebrania ma juloko nia ‘niponjo’ thelembene tie “niponjo man nidwogo iwi lembe wang’ dupa kara emond iwi ng’atini.” Kara junyodo gitim lembe maeno, gicikiri nibedo karacelo kud awiya migi wang’ ma pol. Saa moko, cwiny junyodo romo tur pilembe kwayu gidwog iwi lembe acel dududu ni nyathin. Ento kwayu junyodo ginen nia eno tie saa ma ber ma gicopo konyo i ie nyathin migi kara enyang’ i Lembe pa Mungu man etii kude i kwo pare.
w06-E 1/4 mba. 9 udu. 4
Junyodo, wunyuth lapor ma ber ni awiya mwu
I andha, awiya tie ndhu awiya! Jumoko m’i kindgi wigi bedo tek man gicopo jai. (Thangambere 8:21) Dong’ junyodo giromo timo ang’o? Biblia uyero nia “Lemkasegu bedo atwia i adunde nyathin; Ento ukede mi ponji birieme bor kude.” (Lembrieko 22:15) Dhanu moko beparu nia eno tie nitiyo kud awiya yanga yanga man etie lembe ma kare dong’ ukadhu. Andha Biblia ukwero rop man sendojo i ayi moko ci. Kadok saa moko “ukede” nyutho del ma jujwito ko awiya de, re enyutho bende dito ma junyodo gitie ko mi miyo twiny ma cuu m’ukwayere ni awiya migi pi bero migi mi nja; re ukwayu ebed ku mer man ng’iyo i lembe.—Juebrania 12:7-11.
Lonyo mi tipo
Nwang’ anyong’a i tic m’ibetimo ni Yehova
11 Wan de wacopo medo anyong’a mwa nwang’u wabemiyara zoo i tic moko ci ma jumiyo watim i dilo pa Yehova. ‘Tii ku saa peri zoo’ i tic mi rweyo lembanyong’a, man miyiri zoo i tic ma tung’ tung’ mi cokiri. (Tic. 18:5; Ebr. 10:24, 25) Bed icidh i coko ma nwang’u iyiko cuu lembe ma jubiponjo, man dwok jibu ma gierojo. Ka jumiyo iri theng ponji moko i coko m’i kind yenga, nene ni gin ma pire tek lee. Tek jukweyi nia itim tic moko i cokiri, time idare i saane, man bed dhanu ma jugeno. Kud icay tic moko nia pire tie tek ungo, ma nia icopo koyo ngo saa peri pi nitime. Tim kero imed bodho peri. (Rie. 22:29) Tek ibemiyiri zoo i tic pa Yehova, ibitimo mediri pio pio man anyong’a peri de bimedere lee. (Gal. 6:4) Bende, ebibedo iri lembe ma yot nibedo kud anyong’a ka jumange unwang’u rwom ma nwang’u imaru nia in re m’ibed ko.—Rum. 12:15; Gal. 5:26.
YENGA MI NINDO 21-27, DWI MIR 7
LONYO MA NWANG’ERE I LEMBE PA MUNGU LEMBRIEKO 23
Cik mir ukungu mi rieko m’uweco iwi madhu kong’o
w04-E 1/12 mba. 19 udu. 5-6
Bed ku nen m’umaku piny iwi madhu kong’o
5 Dong’ wacopo yero ang’o ka ng’atu moko bemadhu kong’o lee re ebedo ku wang’e kara kud junyang’ nia emeri? Dhanu moko kadok gimadhu kong’o lee de jung’iyo ngo nia gimer. Ento, niparu nia timo maeno umbe ku matoke utie niwondiri gijo. (Yeremia 17:9) Nok nok man ke yoo yoo, ng’atini copo caku madhu pigulok nzii man edoko ni “ng’eca mi pigulok.” (Tito 2:3) Pi ninyutho kite ma judoko ko umath, jagor moko ma nyinge Caroline Knapp uyero kumae: “Etie lembe ma timere yoo yoo, nok nok, i ayi ma ng’eyere ngo man ma junyang’ i iye de ngo.” Madhu kong’o nikadhu mukero tie uwic ma lee dit!
6 Wakenen bende cimowang’ ma e ma Yesu umiyo: “Wubed ku weng’wu kara camu m’akeca ku meth m’ukadhu mukero man adieng’acwiny mi kwo maeni kud unur adundewu, kara nindo maeca kud urubwu rek calu uwic. Kum ebibino iwi dhanu ceke m’ubedo i wang’ ng’om zoo.” (Luka 21:34, 35) Pieno ukwayu ngo nimadhu kong’o man nimer i kadhiri ma dong’ icak nindo man idok janyap i thenge mi kum ku mi tipo ceke. Ka ceng’ pa Yehova ubin urubi m’ibetimiri kumeno, nyo nwang’u ber ndhu andha?
it-1-E mba. 656
Mero
Biblia ukwero mero. Nimadhu kong’o ma lake tek nitundo i mero utie gin ma Biblia ukwero magwei. Jagor buku mi Lembrieko ukoro adwogi ma madhu kong’o nikadhu mukero kelo iwi ng’atini; ekoro lembene i ayi ma terere, ma tap man m’urombo ku sians. Eyere kumae: “Ng’a ma bedo ku cani? Ng’a ma bedo kud adieng’a? Ng’a ma dhawi? Ng’a ma wagere? Ng’a ma nwang’u ret ma thelembene mbe? Ng’a ma wang’e kwoti? Tie ju ma gigalu hai iwi pigulok; Ju ma giyenyo pigulok ma jujebo. Kud inen rangi ma kwar mi pigulok kinde m’ebethukini i kikombe man ebeloro nyalwe i dwandjo. Kum i ajikine, etong’o calu thwol, man eng’ulo kwir calu urobi. [Ecopo nyayu tho i kum ng’atini (ku lapor, thoj cwiny) man enyotho wijo (enyayu twoyo ma julwong’o delirium tremens), eromo nego ng’atini anega de]. Weng’i bineno piny ma tung’, [alkol ma nwang’ere i kong’o jebo i ler mi ng’ith m’ubetiyo cuu, man elalu igi; eketho ng’atu m’umerne caku timo lembe m’ukoc; ecaku coro wec swa; ecaku koro lembe m’umbe i ayi ma cuu dit ve etie lemandha; ng’atune kwong’o timere swa]. Man adundeni biweco lembe ma rac [paru man ava ma nwang’u judiyo wigi ceke wok kamaleng’].”—Rie 23:29-33, NWT; Hos 4:11; Mat 15:18, 19.
Jagor umedere nikoro lembe ma ng’atu m’umer nwang’ere ko kumae: “Ibibedo calu ng’atu m’uvuto i die nam [wiye nyothere ve ng’atu m’ubethung’ athung’a, tokcenne ke ng’eyong’ec pare rwinyo], calu ng’atu m’uvuto iwi um meli [tap calu ma dhu um meli utie kaka m’ariti lee i iye, kumeno bende ng’atu m’umer de n’i i ariti ma lee: ku lapor aksidha, fwodo, dhaw ku lembe mange de]. ‘Jugoya, re anyang’ ungo; Jufwoda, re ang’eyo ngo [ng’atu m’umer yero kumeno ve ebeweco ire gire; enyang’ ungo i lembe ceke ma jubetimo i kume man matoke ma mero pare ukelo i kume]. Abicew awene? Ubekwayu amadh giramadha mange [kong’o ubevuto i kume, re edaru doko ng’eca pa kong’one; fodi eketho nia ebimadhu mange de tek wang’e nen].’” Calu m’ebenyotho sente pare zoo i the kong’o, ebidong’ jacan; bende jubigene ngo man timo tic de bivoye.—Rie 23:20, 21, 34, 35, NWT.
Lonyo mi tipo
w04-E 1/11 mba. 31 udu. 2
Penji mi jusom
Cweyo m’ukadhu mukero copo nyutho nia ng’atini camu lee, re etie ngo kwa kumeno. Ka ng’atini ubecwey akeca, saa moko nyo nwang’u etie ku twoyo moko. Bende, kit cweyo moko utie ma julagu alaga. Ukwayu wang’ey nia cweyo utie lembe m’ubekadhu i kumjo, bedo jabamba ke utie lembe ma kadhu i die wi ng’atini. Jucopo yero nia cweyo “utie kite ma ng’atini ufung’ini ko i ayi m’ukadhu mukero,” ento camu nikadhu mukero copo nyutho “abamba.” Bedo jabamba nen ungo kende kende i kum ng’atini ento enen i kite ma ng’atini becamu ko cam. Ng’atini copo bedo likili re asu eromo bedo jabamba. M’uweko maeno, kite ma juneno ko nia ng’atini ucwey kunoke ngo wilere nimakere ku kabedoman.
YENGA MI NINDO 28, DWI MIR 7–NINDO 3, DWI MIR 8
LONYO MA NWANG’ERE I LEMBE PA MUNGU LEMBRIEKO 24
Icopo timo ang’o pi ninwang’u tego i saa mi peko?
it-2-E mba. 610 udu. 8
Ragedo
Anyong’a nego Jukristu bende i kum mugisa ma ju m’ubenyutho cirocir gibinwang’u. Yesu uyero pi mugisane kumae: “Mutoro ni ju ma junyayu ragedo i kumgi pi bedopwe, kum Ker mi polo en e migi.” (Mat 5:10) Ng’eyong’ec iwi cer man iwi Ng’atu m’uketho lembang’ola mi cerne, dwokogi tek. Genogene miyo tego i kumgi nigwoko bedoleng’ migi ni Mungu, kadok nwang’u ju m’ubenyayu ragedo i kumgi ubesendogi i dhu tho. Yiyoyic ma gitie ko i gin ma tho pa Yesu utimo, ketho lworo negogi ngo i wang’ masendi mi tho ma kumeno. (Ebr 2:14, 15) Nibedo ku pidoic ma cuu iwi ragedo utie gin ma pire tek ni ng’atu m’ubemito egwok bedoleng’ pare i saa mi ragedo. Biblia uyero kumae: “Wubed ku pidoic maeni ma Kristu Yesu bende ubino ko, en ma . . . edoko wor nitundo i tho, eyo, tho iwi yen mi can.” (Flp 2:5-8) “Ni kum mutoro ma juketho i wang’e eciro yen mi can, m’ekwanu ngo ku lewicne.”—Ebr 12:2; nen bende 2Kor 12:10; 2Ts 1:4; 1Pe 2:21-23.
w09-E 15/12 mba. 18 udu. 12-13
Gwok anyong’a peri kadok i saa mi peko
12 Lembrieko 24:10 uyero lembe ma e: “Tek ivoc i nindo mi ruvwa,
Nwang’u tego peri nok.” Lembrieko mange udok uyero kumae: “Cwiny tur ni kum can mir adunde.” (Rie. 15:13) Cwiny Jukristu moko utur ma dong’ gijigo kadok som migi ma segi mi Biblia man ninyamu lembe iwi gin ma gibesomone. Kadok rwo migi de copo doko kumeno kumeno, man gicopo caku koyiri ku Jukristu wagi. Tek iweko cwinyi utur, eno copo bedo uwic ma lee mandha.—Rie. 18:1, 14.
13 Ento tek waketho wiwa i kum lembe ma beco, eno bikonyowa nineno lembe ma copo miyo anyong’a i kwo mwa. Daudi ukiewo kumae: “E Mungu para, anyong’a nega nitimo yeny peri.” (Zab. 40:8) Tek lembe moko uberombo ngo i kwo mwa, wacikara ngo nijigo ng’iyo mwa ma ber mi thenge mi tipo. Gin ma copo miyo iwa anyong’a utie nitimo lembe mi tipo. Yehova uyero nia waromo nwang’u anyong’a man kwiyocwiny tek wabesomo Lembe pare man wabenyamu iye kubang’ ceng’. (Zab. 1:1, 2; Yak. 1:25) Niai kud i Lembagora man i coko mwa mi Jukristu, wanwang’u “lembe ma mit” ma romo nyayu anyong’a i adundewa.—Rie. 12:25; 16:24.
Penji mi jusom
Lembrieko 24:16 uyero kumae: “Kum ng’atu ma pwe podho wang’ abiro, man eai kendo.” Nyo giragora eni ubeweco pi ng’atu ma bepodho i dubo wang’ udul, re asu Mungu weko ire?
I andha, eno tie ngo gin ma giragora eni umito yero. Eweco iwi ng’atu m’upodho, niwacu m’unwang’ere ku peko; man eai kendo, niwacu eciro pekonegi.
Pieno, Lembrieko 24:16 uweco ngo iwi “podho” ma ng’atini podho ko i kura ma rac mi dubo, ento ebeweco iwi peko ma ng’atini copo nwang’ere ko kadok wang’ udul. I ng’om ma tin ma rac, won bedopwe copo nwang’ere ku peko mi remokum kunoke mi lembe mange. Ecopo nwang’ere kadok ku ragedo ma gavmenti ubenyayu i kume pi yioyic pare. Ento eketho genogen pare iwi Mungu, kum eng’eyo nia Mungu bikonye nivoyo pekone. ‘Nyo ibed ineno ngo nia wang’ ma pol lembe bewotho ber ni jurutic pa Mungu?’ Pirang’o? Pilembe “Yehova jengo dhanu ceke m’upodho man eting’o dhanu ceke m’ugung’ piny.”—Zab. 41:1-3; 145:14-19.
Lonyo mi tipo
w09-E 15/10 mba. 12
Penji mi jusom
I rundi mi Biblia, tek jalawobi moko ubemito “giero ot pare” kunoke nigamu dhaku pi nicaku the juruot pare, ubed ukwayu epenjere kumae: ‘Nyo atie andha ayika nipong’o yeny pa min ot para ku mir awiya ma nyo waromo nyolo?’ I wang’ nicaku the juruot, ubed ukwayu etim tic ma tek niwacu efur podho. Eno uketho lok mi Today’s English Version uloko verse maeno atira atira kumae: “Kud igier ot peri man icak the juruot peri ma fodi cam peri m’i podho ucek ungo, man ma fodi itie ngo ayika.” Nyo cik mir ukungu maeno fodi pire tek asu kadok tin eni?
Eyo. Jalawobi m’ubemito gamere ucikere niyikere cuu pi rwom maeno. Tek edaru teng’ini i thenge mi kum, pire tie tek nia etim tic. I andha, jalawobi ma timo tic ku tego ucikere nijengere ngo kende kende iwi lembe m’uneno thenge mi kum. Lembe pa Mungu unyutho nia won ot m’ubepong’o ngo yeny mi thenge mi kum mi juode, yeny mi kite ma giwinjiri ko, man yeny migi mi tipo utie rac nisagu kadok ng’atu m’umbe ku yiyoyic! (1 Tim. 5:8) Pieno pire tie tek ni jalawobi m’ubeyikere pi gamiri nikepenjere kumae: ‘Nyo andha adaru yikara pi nipong’o yeny mi juot para? Nyo atie ayika nibedo jawiot m’uteng’ini i tipo ni juot para? Nyo abipong’o andha rwom para mi ponjo Biblia ku min ot para man awiya para njaa?’ Lembe pa Mungu de uketho peko iwi rwom ma pigi tek maeno.—Poy. 6:6-8; Efe. 6:4.
Pieno jalawobi m’ubesayu dhaku ucikere nilar paru cuu mandha pi cik mir ukungu ma nwang’ere i Lembrieko 24:27. Nyaku bende ucikere nipenjere ka nyo edaru yikere pi nipong’o rwom pare mi bedo dhaku man mego. Ju m’ugamiri ma nyen de gicikiri nipenjiri ku kit penji ma rom eno tek gibeparu pi nyolo awiya. (Luka 14:28) Nikwo nimakere ku telowic ma juyuyo i wiye maeno romo konyo dhanu pa Mungu niuro thoj adunde man ninjoyo kwo mi juruot.
YENGA MI NINDO 4-10, DWI MIR 8
LONYO MA NWANG’ERE I LEMBE PA MUNGU LEMBRIEKO 25
Cik mir ukungu mi rieko ma copo konyowa niweco i ayi ma ber
w15-E 15/12 mba. 19 udu. 6-7
Tii ku tego mi lebi pi bero mi jumange
6 Wec ma nwang’ere i Lembrieko 25:11 unyutho cuu mandha nia pire tie tek ning’iyo saa ma cuu pi niweco, ewacu kumae: “Calu pom mi mola ma kwar i ajeni mi mola ma tar, wec ma juyero i saane de tie kumeno.” Pom mi mola ma kwar utie leng’ con. Re ka julund jukethogi i ajeni ma juyiko ku mola ma tar, gilund girieny dong’ magwei. Kumeno bende, ka wang’iyo cuu mandha saa mi weco, eno copo ketho wec mwane bedo ma mit man ekelo adwogi ma ber. Nenedi?
7 Wec mwa copo bedo tap gin ma juwinj mwa utie ku yeny mi winjo, ento tek wang’iyo ngo saa ma ber mi yere, konyne de copo bedo mbe. (Som Lembrieko 15:23.) Ku lapor, i dwi mir 3 oro 2011, digidi man yamu ma tek ma julwong’o tsunami unyotho theng ng’om mi Japan ma yo nyangu ceke; eweyo piny moko ci ma n’i adhura ma tung’ tung’ m’i ng’ombe. Dhanu ma kadhu elufu 15 utho i lembene. Kadok Jumulembe pa Yehova mi ng’ombe de ginwang’iri ku kit peko ma rom ku mi jumange, gitiyo ku kare ceke m’unen pi nijuko cwiny dhanu ceke m’ubewak ku Lembe pa Mungu. Re calu ma dhanu ma pol ma kuca ulaggi unyang’ i dini mi Budha, ging’eyo lembe m’i Biblia nyanok jumoko ke acel de mbe. Umego mwa gigam ginyang’ nia eno ubino saa ma cuu ngo mi weco pi genogen mi cer ni dhanu maeno ma lembe uai utimo. Ento, gitiyo ku giramiya migi mi wec akecane pi nijuko cwinygi, man nikoro igi niai kud i Biblia nia pirang’o lembe ma rac maeno unwang’u dhanu m’umbe ku lembe.
w15-E 15/12 mba. 21 udu. 15-16
Tii ku tego mi lebi pi bero mi jumange
15 Ayi ma wabeyero ko lembe, pire tie tek rom ku lembe ma wabeyerone. Kinde ma Yesu ubino weco i sinagog mir adhura ma thugi i Nazarethi, i dhanu “uwang’ lii pi wec ma mit m’ubewok kud i dhoge.” (Luka 4:22) Wec ma mit mulo adunde man ejwigo ngo tego mi lebwa nyanok de. I andha, wec ma ku bero i iye copo loko kadok nen pa ng’atini. (Rie. 25:15) Waromo lubo kit wec mi bero pa Yesu nwang’u wabeweco ku yoo, ku woro man nwang’u wabedieng’ ku kite ma jumange gibewinjiri ko. Kinde ma Yesu uneno kero ma dhanu utimo pi niwinjo wec pare, kisa umake man “ecaku ponjogi ku lembe dupa.” (Mark. 6:34) Kadok kinde ma jubino yanyu Yesu de, wec ma reco uwok ungo kud i dhoge.—1 Pet. 2:23.
16 Niweco ku molo man ku riekowang’ copo bedo tek asagane ka ng’atu ma wabeweco kude utie ng’atu ma wang’iyo ko lee. Wacopo nwang’u nia watie agonya niyero ire lembe ter ter. Lembe maeno copo timere tek wabeweco ku wat mwa kunoke jarimbwa moko m’i cokiri. Nyo Yesu unwang’u nia calu ma gi jurimo ma ceng’ini ku julubne ci dong’ ecopo weco igi ku kwinyo? Ungo nyanok de! Kinde ma julubne ma gi jurimbe ma ceng’ini mandha gicaku loko dhoggi nia ng’a ma dit nisagu wadi, Yesu utwinyogi ku wec ma yoo man ku lapor pa nyathin ma nyanok. (Mark. 9:33-37) Judong’ cokiri gicopo lubo lapor pa Yesu nwang’u gibemiyo juk “ku molcwiny.”—Gal. 6:1.
w95-E 1/4 mba. 17 udu. 8
Wacopo cwalara i mer man i tic ma beco nenedi?
8 Wan ceke wacopo cwalara i kindwa nikadhu kud i lapor mwa pi nitimo ni Mungu mwa. Yesu de ubed ucwalu juwinj pare i timo. Egam emaru tic mi lembanyong’a man ebed eweco ma ber pi tije. Eyero nia tije ubino ire ve cam. (Yohana 4:34; Jurumi 11:13) Kit amora ma kumeno romo yawu kum jumange bende. Nyo in de icopo ketho amora peri i tic mi lembanyong’a unen kamaleng’i? Kor lembe ma beco m’inwang’u i tic mi lembanyong’a ni dhanu m’i cokiri peri, re ku ting’iri ngo. Kinde m’iwok i lembanyong’a ku jumange, nen ka nyo iromo konyogi ginwang’ bende mutoro mi nyutho pi Jacwic mwa ma Yehova ni jumange.—Lembrieko 25:25.
Lonyo mi tipo
it-2-E mba. 399
Molcwiny
Ng’atu ma mol utie ng’atu ma won yiyoyic man e won tego. Ng’eicwiny make ngo nyaswa swa man ebayu ngo kite pare ma beco. Gin ma ketho ng’atini koso molcwiny utie koso bedomoth, ng’eicwiny, koso yiyoyic man genogen, bende nang’ wiye lal. Lembrieko ukoro pi ng’atu m’ukoso molcwiny kumae: “Ng’atu ma bimo ngo wi ng’eicwiny pare tie calu adhura m’urungere, ma gang’kidine mbe.” (Rie 25:28) Ng’atu ma kumeno paru ceke ma reco mondo i iye yot yot man ecopo cwale i timo m’umaku piny ungo.
YENGA MI NINDO 11-17, DWI MIR 8
LONYO MA NWANG’ERE I LEMBE PA MUNGU LEMBRIEKO 26
Bed bor ku “jakasegu”
it-2-E mba. 729 udu. 6
Koth
Nindo. I ng’om mi Lembang’ola saa mi cir ku saa mi oro re ma jubed jukwanu ni saa pa koth ku saa pa ceng’. (Nen bende Zb 32:4; Wer 2:11) Niai i diere pa dwi mir ang’wen nicidho i diere pa dwi mir apar koth ubed ung’idho nyaswa swa. I saa maeno koth beyenyo cwii ngo akeca pilembe etie saa mi kayu cam. Lembrieko 26:1 unyutho nia koth ubed ucwii ngo i saa mi kayucam. (Nen bende 1Sm 12:17-19.) I saa pa koth de kothne cwii ngo nja; nindo moko polo lero ma ber. Calu ma saa maeno utie bende saa mi koyo, ka ng’atini ubedo i koth koyo yenge lee. (Ezr 10:9, 13) Pieno pire bino tek nibedo kaka moko ma cuu.—Isa 4:6; 25:4; 32:2; Yob 24:8.
w87-E 1/10 mba. 19 udu. 12
Twiny kelo adwogi ma ber
12 Ni jumoko, wang’ ma pol bekwayu jumak yub ma iye tek, tap calu ma juyero i Lembrieko 26:3: “Del utie pi riuni, gwang’ utie pi kana, Man uluth utie pi die ng’ey jukusegu.” Pi kare moko, Yehova uweko thek mir Israel gikecur ku peko ma giwayu de gin i wigi: “Kum gigam gijai i kum lembe pa Mungu; Giworo ngo juk pa Ng’atu ma Malu ngbir. Pieno ejwigo adundegi nikadhu kud i peko; Gikier man ng’atu moko bino mbe ma copo konyogi. Gikwayu Yehova ukonygi i can migi; Ebodhogi kud i lembe ma tek ma gibino i iye.” (Zaburi 107:11-13) Ento dhanu moko ma jukusegu gijenjo i kum twiny ma jubemiyo igi ku bero pi nikonyogi, tap calu ma Biblia uyero kumae: ‘Ng’atu ma jujuke wang’ udul man edwoko ng’ute tek ebinyothre pio, man m’umbe both.’—Lembrieko 29:1.
it-2-E mba. 191 udu. 4
Won abala, abala
Jutiyo kude i ayi mi lembabola. Suleman m’ubimo ma riek uwacu kumae: “Calu ng’atu m’uthumo tiende gire man m’unyayu ret i kume gire, Ng’atu m’uweko lembe i cing’ jakasegu de tie kumeno.” I andha, ng’atu m’uweko tic pare i cing jakasegu nwang’u ebebalu ba tiend tic pare ku rac. Tic parene binyothere man ebikelo peko i kume.—Rie 26:6 NWT.
Lonyo mi tipo
it-1-E mba. 846
Jakasegu
Nidwoko lembe ni jakasegu “nimakere ku kasegu pare,” niwacu nidwoko ire lembe ku kit wec m’urombo ku pare, nyutho nia icwaku paru man timo pare. Kara kud wabed ve jukusegu, Lembrieko umiyo iwa juk ma e: “Kud ilok lembe ni jakasegu calku kasegu pare, Imaru bedo calkude.” I thenge ma kucelo Lembrieko 26:4, 5 ubenyutho nia, ‘niloko lembe ni jakasegu calku kasegu pare’ copo bedo ku bero i ayi ma ka jubenyamu kude i lembe pi ning’iyo i paru pare, ka jubeketho enen kamaleng’ nia parune tije mbe man nia parune romo miyo ngo kony moko nyanok de.
YENGA MI NINDO 18-24, DWI MIR 8
LONYO MA NWANG’ERE I LEMBE PA MUNGU LEMBRIEKO 27
Kite ma jurimo mandha gikonyo kowa
Yehova umaru jurutic pare ma gijwigiri
12 Ng’atu ma jwigere foyo juk ma jumio ire. Wakemak lapor: kepar nia ibenweng’iri i coko. Wuweco kud umego ku nyimego ma tung’ tung’, e i ng’eye nyanok, umego kunoke nyamego moko ulwong’i ang’et, man enyutho iri nia ng’ili cam moko umoko i kind leki. M’umbe jiji, lembe maeno copo turo kumi. Re nyo mutoro binegi ngo pilembe enyutho iri? Iromo maru nia nwang’u ng’atu moko ular unyuth iri lembene i wang’e! Rom rom kumeno, kwayu wanyuth jwigiri man wadwok foyofoc ni umego kunoke nyamego moko m’uii nimio iwa juk ma watie ku yenyne. Kwayu wanen ng’atu maeno nia etie jarimbwa, ento ungo jadegi mwa.—Som Lembrieko 27:5, 6; Gal. 4:16.
it-2-E mba. 491 udu. 3
Wadijo, jirani
Lembrieko miyo juk ma nia niyiyo jarimo, nigene man nisayu kony i bang’e i saa mi peko utie gin ma pire tek; eyero kumae: “Kud ikun jarimbi ma dhe, ku jarimb wuru, Man kud icidh ba ot p’umeru i nindo mi ruvwa peri: Jadhugola ma ceng’ni [shakhen] e ber sagu umego ma ni bor.” (Rie 27:10) Keni jagor Lembrieko ubemito yero nia jucikiri ngo nineno jarimo ma ceng’ini ku tuko man mito jukway kony i bang’e kakare nisayu i bang’ wat ka watne ni bor, kan etie ngo ayika kunoke kan ecopere ngo ire nikonyowa.
Aradu, imito kwo peri ubin ubed nenedi?
7 Yub ma rac ma Yehoac umaku ubemiyo iwa ponji ma nia, ukwayu jurimbwa ma wang’iyo gibed dhanu ma gibibedo kud atelatela ma cuu i wiwa, niwacu gibed jurimo m’umaru Yehova man ma gimito ginyay anyong’a i iye. Mito ngo jurimbwa ubed kende kende dhanu ma oro mwa rom ku migi. Poy nia oro pa Yehoyada ugam ukadhu pa jarimbe ma Yehoac swa dit. Dong’ kinde m’ibeng’iyo jurimbi, kepenjiri kumae: ‘Nyo gibekonya nidwoko yiyoyic para udok tek i Yehova? Nyo gikwaya nia akwo nimakere ku cik mir ukungu pa Mungu? Nyo gibed giweco pi Yehova man iwi lemandha? Nyo giworo cik mir ukungu pa Mungu de? Nyo gitie ku tegocwiny mi miyo ira juk kan akieri?’ (Rie. 27:5, 6, 17) Ku lemandha re, ka jurimbi gimaru ngo Yehova, imbe ku yeny migi. Re kan itie ku jurimo m’umare, mok kikiki i kumgi, kum gibikonyi!—Rie. 13:20.
Lonyo mi tipo
w06-E 15/9 mba. 19 udu. 12
Lembe ma dongo ma nwang’ere i buku mi Lembrieko
27:21. Tek jubepakuwa, eno ketho wang’eyo nia watie kit dhanu ma nenedi. Molo nen tek kinde ma jubepakuwa wadwoko foyofoc ni Yehova man ka pakne ubemiyo amora i kumwa nimedara nitimo ire. Koso jwigiri ke nen kinde ma ka pak ma jubepaku kowa uketho wabenwang’u nia ve dong’ wakadhu dhanu zoo.
YENGA MI NINDO 25-31, DWI MIR 8
LONYO MA NWANG’ERE I LEMBE PA MUNGU LEMBRIEKO 28
Tung’ tung’ m’i kind jatimrac ku won bedopwe
w93-E 15/5 mba. 26 udu. 2
Nyo ibelubo Yehova i andha?
“Ng’atu ma pwe bedo ku tegocwiny pamir umvor.” (Lembrieko 28:1) Ju ma pwe ginyutho yiyoyic, gijengiri zoo iwi Lembe pa Mungu, man gimiyiri i tic pa Yehova ku tegocwiny kadok nwang’u gibenwang’iri i wang’ ariti ma rukani ngi.
it-2-E mba. 1139 udu. 3
Nyang’ i lembe
Ju ma giloko ng’eygi ni Yehova. Ng’atu ma kan umondo i timo mi turo cik caku cayu Mungu man edieng’ ungo kude kinde m’ebemaku yub. (Yob 34:27) Ng’atu ma kumeno weko adundene umo wang’e i kum timo pare ma reco man ekoso rieko. (Zb 36:1-4) Kadok nang’ ebegoyo kore nia ebeworo Mungu, re asu eketho cik mi dhanu i wang’ pa Mungu man de cik maeno re m’emoko i kume. (Isa 29:13, 14) Ecero bang’ timo pare ma reco man enenogi ve “tuko.” (Rie 10:23) Eneno lembe ma rac ni lembe ma ber, edoko kwiny, ming’o pare ketho eparu nia Mungu ma kume nen ungo ubeneno ngo man ubeng’iyo de ngo timo pare ma reco. Eparu nia tego pa Mungu mi neno lembe de ujik. (Zb 94:4-10; Isa 29:15, 16; Yer 10:21) Nikadhu kud i kit kwo pare man timo pare eyero nia “Yehova mbe,” (Zb 14:1-3) eketho ngo Yehova i lembe moko ci m’ebetimo. Calu m’ebeweko ngo cik mir ukungu pa Mungu utel wiye, epoko ngo lembe cuu, eneno ngo lembe terere, eng’iyo ngo i lembe ceke m’umulo kum lembe m’unuti man etundo ngo nimaku yub m’atira.—Rie 28:5.
it-1-E mba. 1211 udu. 4
bedocu
Ecopere nimediri nikwo i bedocu; re ku tego mwa giwa ngo ento nikum yiyoyic man genogen ma lee i Yehova man i tego pare m’ebodho kowa. (Zb 25:21) Mungu ung’olo nia ebibedo “ban” man “ot ma tek” pi nigwoko dhanu ma gibewotho i bedocu. (Rie 2:6-8; 10:29; Zb 41:12) Dhanu maeno ketho wigi saa ceke ninwang’u bero i wang’ Mungu; eno ketho gikwo ku bedomoth man giketho wigi zoo i kum lembakeca migi. (Zb 26:1-3; Rie 11:5; 28:18) Wacopo paru nia jutimrac romo nyayu can i kum ng’atu ma lembe mbe i wiye man eromo tho kadok athoa ngi kugi calu ma Yob de ugam uparu kinde ma wiye ujebere; re i andha Yehova dieng’ pi ng’atu ma kosa mbe i wiye man eng’olo nia makapiny pare bimedere nibedo nuti, ebikwo ku kwiyocwiny i anyim pare man ebibedo ku piny ma beco. (Yob 9:20-22; Zb 37:18, 19, 37; 84:11; Rie 28:10) Tap calu m’utimere i kwo pa Yob, gin ma ketho ng’atini nwang’u woro i wang’ dhanu utie bedocu pare ento lonyo ngo. (Rie 19:1; 28:6) Awiya ma kan utie ku junyodo ma kumeno gibedo jumutoro. (Rie 20:7) Lapor ma ber pa weggi bedo igi ni giralaga mi tuko ngo, man timo pare ma ber miyo yung ku woro igi bende.
Lonyo mi tipo
w01-E 1/12 mba. 11 udu. 3
Icopo uro thoj adunde mi thenge mi tipo
Nigeniri nisagu mukero. Ju ma dupa ma gitie ku thoj adunde gibed giparu nia gitie ku yotkum ma cuu nitundo ma twoyone ubin umoc ko. Eno ke pilembe gibed ginwang’u nia nicidho pimo yotkum migi utie lembe ma pire tek ungo. Kumeno bende, jumoko giromo paru nia calu gitie Jukristu niai con, lembe moko mbe ma romo timogi. Giromo wenjo ning’iyiri cuu i thenge mi tipo nituc ma lembe ma rac wok i wigi. Pire tie tek nigwoko i wijo juk ma ber ma jakwenda Paulo umiyo iwi geniri gijo, eyero kumae: “Ng’atu m’ubeparu nia ecungo, dong’ ebed ku wang’e kara kud epodhi.” Lembe mi rieko utie niyiyo nia watie dhanu ma waleng’ ungo man nia ukwayu wabed wang’iyara wang’ ma pol ka nyo fodi asu watie tek i thenge mi tipo.—1 Jukorintho 10:12; Lembrieko 28:14.