KPAWA MI KWO
Nidieng’ pi jumange miyo mugisa dupa ma galu
Waku mama man nyamira ma nyinge Pat, i oro 1948
“DINI mir Anglikan ponjo ngo lemandha. Pieno, mediri nisayu lemandha.” I ng’ey ma wang’umira m’ubino i dini mir Anglikan uyero wec maeno, mama ucaku sayu dini mandha. Ento, ebed emaru ngo niweco ku Jumulembe pa Yehova man eyero ira nia abed apondi tek gibino i pacu mwa i Toronto, i ng’om mi Canada. Re kinde ma nyamin mama ma nok ucaku ponjo Biblia ku Jumulembe i oro 1950, mama de ucaku dikere i ponjine. Gibed giponjo i pacu pa nyamin mamane man i ng’eye gilimo batizo.
Baba ubino jadit mi dini moko i ng’om mi Canada. Pieno, kubang’ yenga ebed eora waku nyamira i kalasi mi ceng’ yenga man saa 5 mi nyangu ke wacidho kugi i kanisa. Reto walund wacidho waku mama i Otker. Ebino iwa yot nineno tung’ tung’ m’utie i kind dini ario maeno.
Waku juruot pa Bob i coko ma dit ma diko ng’om ma tung’ tung’ mi oro 1958 ma thiwiye ubino La volonté divine
Mama ubed uweco pi yiyoyic pare ma nyen ku Bob man Marion Hutcheson ma gibino jurimbe niai con, ma de gidoko Jumulembe pa Yehova. I oro 1958, Bob giku min ot pare giting’a wakud awiya migi adek ma co wacidho kugi i coko ma dit ma diko ng’om ma tung’ tung’ ma jutimo pi nindo abora ma thiwiye ubino La volonté divine, m’ukadhu i New York. Kawoni kan abeneno ng’eya, anyang’ nia gitimo kero ma lee dit pi niting’a wacidh i cokone, re coko ma dit maeno utie acel m’i kind lembe ma beco m’apoy pigi i kwo para.
KITE MA JUMANGE GIDIENG’ KO PIRA UBEDO KUD ADWOGI MA LEE IWI ANYIM PARA
Kinde m’abedongo, wabed watungo dhieng’, kul, rombe man gwen. Agam amaru tije lee. Aparu nia mito asom adok vetrenel. Mama nyutho pi lembuno ni jadit cokiri moko. Jadit cokirine upoyo wiya ku mer nia wabekwo i nindo mi “kajik ceng’” man ekwaya akenen nia nisomo somo mi iniversite pi oro ma lee copo bedo kud adwogi ma kani iwi winjiri para ku Yehova. (2 Tim. 3:1) E ang’iyo nia abidok ungo i iniversite.
Re asu abed apenjara nia abitimo ang’o kan adaru somo mi sekonder. Kadok nwang’u abed arweyo kubang’ thum pa yenga de, re amaru ngo tic mi lembanyong’a man abed aparu de ngo nia acopo doko jayab yo nindo moko. I saa ma rom eno, baba gikud umin ma nok ma gibino ngo Jumulembe, gikwayu nia acak timo tic pi saa ceke ku dilo moko ma dit mi Toronto. Umin vwane ubino ku dito ma lee i dilone, pieno ayiyo tije.
I Toronto, calu m’abed atimo tic man abed adikara ku dhanu ma gi juyic ungo pi saa ma lee, abed acidho ngo nzii i coko man i lembanyong’a. Ku kwong’a, abed akwo ku kwarumira m’ubino ngo Jamulembe pa Yehova, ento kinde m’etho abino ku yeny mi nwang’u kaka mange m’akwo i iye.
Bob giku min ot pare ma gigam giting’a wacidho kugi i coko ma dit mi oro 1958, gidoko ira calu junyodo para. Gilwong’a acidh abed i bang’gi man gikonya niteng’ini i thenge mi tipo. I oro 1960, walimo batizo karacelo ku wodgi ma John. John ucaku tic pa jayab yo, man eno umedo amora para mi tic mi lembanyong’a. Judong cokiri gineno nia abetimo mediri ma ber, e giketho adoko serviteur à l’École du ministère théocratique.a
JANG’ETA MA BER M’UKONYA NIDOKO JAYAB YO
I saa mi nyom mwa i oro 1966
I oro 1966, wagamara waku Randi Berge m’ubino jayab yo ma won amora man m’ubed umito dit nikonyo kaka ma yeny utie lee i iye. Jaliew mwa mi twodiri ubed udieng’ kudwa lee, e emiyo amora i kumwa nia wacidh wakony cokiri mir Orillia, i Ontario. E wacokara man wacidho.
Ndhundhu i ng’ey ma watundo i adhura mir Orillia, an de adoko jayab yo ma nja calu Randi. Nwang’u dong’ amora pare udaru yawu kuma! Kinde m’amiyara zoo i tic pa jayab yo, acaku nwang’u anyong’a nitiyo ku Biblia man nineno kite ma dhanu ubenyang’ ko i lemandha. Ebino anyong’a ma yawe mbe nikonyo juruot moko ma ber mir Orillia nitimo alokaloka i kwo migi man nidoko jutic pa Yehova.
DHOK MAN AYI MI PARU LEMBE MA NYEN
Nindo moko kinde m’acidho i Toronto, awok arombo kud Arnold MacNamara m’ubino acel m’i kind umego ma gi jutelwic i Bethel. Epenjo ka nyo waromo maru nidoko juyab yo ma segi. E ndhundhu adwoko kumae: “Eyo! Kaka moko ci, i Québec re ngo!” Pidoic ma rac ma dhanu mi theng ng’om mi Canada ma juweco Anglais i iye gibino ko iwi dhanu mi theng ng’om mi Canada ma juweco Français i iye, ugam umondo i iya. I saa maeca, ungu moko mi lemgamba mi Québec ubino kwayu nia jukoy Québec cen kud i kum ng’om mi Canada.
Arnold udwoko ira kumae: “Pi kawoni, Québec kende re m’utie kabedo ma filial ubemito oro juyab yo ma segi i iye.” E wang’ acel ayiyo nicidho. Alar ang’eyo nia Randi ubino kud ava ma lee mi cikonyo kuca. I ng’eye adok anyang’ nia eno ubino acel m’i kind yub ma beco m’amaku i kwo para!
I ng’ey ma wadikara pi yenga abic i somo moko pi niponjo Français, waku Randi karacelo ku juruot mange wadok i adhura mi Rimouski ma nwang’ere i kilometre ma romo 540 yo nyangu mir adhura mi Montréal. Re kinde m’asomo atwong’a i coko moko, unen kamaleng’ nia fodi asu abino ku lembe lee m’ukwayu aponji. Kakare niyero nia pi coko ma dit m’ubebino juor biai i ng’om mir Autriche, alund atiyo ku wec moko m’uyenyo rombo ku nying’ ng’om maeno man ayero nia juor bibedo winyo ma dongo.
“Ot ma tar” mi Rimouski
I adhura mi Rimouski, wacaku bedo ku nyimego moko ang’wen ma jumusuma ma gi weg amora man umego Huberdeau giku min ot pare karacelo ku jumanyir migi ario. Huberdeau giku min ot pare karacelo ku juyab yo gibino kwo i ot moko ma dit m’apanga m’utie ku kusika abiro, ma wabed walwong’o nia ot ma tar pilembe yor i wang’e man mbegine ubino ma tar. Juyab yone de gibed gijoko sente mi pangu ode. Wang’ ma pol dhanu bed ubedo 12 kunoke 14 i ode. Calu ma waku Randi wabino juyab yo ma segi, wabed warweyo kugweno, reto man uthieno. Pieno wafoyo lee ka ng’atu moko uyiyo nirweyo karacelo kudwa, kadok uthieno mi saa pa koyo.
Kindwa doko ceng’ini mandha ku juyab yo maeno m’umaru Yehova man gidoko iwa calu wedi mwa ma dhe. Saa moko waoyo mac karacelo kunoke watedo cam karacelo. Umego acel m’i kindwa ugam ung’eyo goyo wer. Pieno, wang’ ma pol uthieno mi ceng’ soko wawer man wamiel.
Tic ma watimo i therithwar mi Rimouski ucego nyinge lee! I oro abic kende ci, wabino kud anyong’a ma lee nineno nia juponj Biblia dupa gibetimo mediri nitundo i batizo. Cokiri bende umedere udoko ku jurwey ma romo 35.
I Québec, tic mi rweyo lembanyong’a uponjowa ku lembe dupa ma beco. Waneno kite ma Yehova ukonyo kowa i tic mwa man kite m’epong’o ko yeny mwa. M’umedo maeno, watuc nimaru dhanu ma weco Français, wamaru bende dhok man suru migi; eno ukonyowa nimaru suru mange bende.—2 Kor. 6:13.
Re mbwang’ kumeni, filial ukwayuwa nia wadok i adhura mi Tracadie, ma nwang’ere i dhu wat ma yo nyangu mi Nouveau-Brunswick. Ebino iwa lembe ma tek pilembe nwang’u fodi waai waculo sente mi ot de acula, man nwang’u fodi aai anwang’u de anwang’a tic moko mi ponji m’abibetimo pi saa moko kende kubang’ yenga. Bende, nwang’u fodi juponj Biblia mwa moko uai udoko jurwey ma nyen adoka man nwang’u fodi wadaru ngo tic mi giero Otker moko.
Warwo i thum pa yenga maeca ceke pi woth mwa mi dok i Tracidie man wacidh waliewo adhurane, kum egam ekoc bor dit ku Rimouski. Ento wakeco nia calu ma Yehova re m’umito wacidh kuca, wabicidho. Waketho Yehova i amulaic man waneno ebekabu macero ceke acel acel kud i wang’wa. (Mal. 3:10) Calu ma saa ceke Randi tie tek i thenge mi tipo, etie ku cwiny mi miyiri, man jamutoro, ebino iwa yot nidok i kabedo mange.
Robert Ross kende re m’ubino jadit cokiri i cokiri ma nyen ma wadok i iye. Egam etimo tic pa jayab yo kuca giku min ot pare ma nyinge Linda man gimaku yub mi bedo kuca i ng’ey ma ginyolo nyathin migi ma kwong’a. Kadok nwang’u gibino gwoko nyathin ma nyanok de, gitielo cwinywa waku Randi lee mandha nikadhu kud i jol migi ma ku yaw yaw man amora migi i tic mi lembanyong’a.
NIKONYO KAKA MA YENY N’I IYE UMIYO IWA MUGISA DUPA
Nindo pa koyo i saa mi liew mwa ma kwong’a
I ng’ey ma watimo tic pa jayab yo pi oro ario i Tracadie, wanwang’u lwong’o ma rek mi timo tic pa jaliew. Watimo tije i twodiri ma juweco Anglais i iye pi oro abiro, i ng’eye judwokowa i twodiri ma juweco Français i iye i Québec. Léonce Crépeault m’ubino jaliew mwa mi distrik i Québec ubed ufoya pi korolembe m’amiyo. Re ing’eye ebed epenja kumae: “Icopo timo ang’o kara ponji peri umul adunde nisagu?”b Kite m’edieng’ ko pira ukonya niketho ponji para ucung iwi lembe acel man ubed ma junyang’ i iye yot yot.
Acel m’i kind tic ma jumiyo ira m’aromo wil ko ngo utie ma jumiya i saa mi coko ma dit ma diko ng’om ma tung’ tung’ ma thiwiye ubino “La foi victorieuse,” ma jutimo i Montréal i oro 1978. Akonyo tic mi tedo cam. Watedo cam ni dhanu elufu pier abora (80000), man watede i ayi m’ukoc ku m’i wang’e. Piny ceke ubino nyen, nik’ebed jamtedo, piny m’ukwayu jutedi, man ayi mi tedo. Wabino ku ng’ey alorlor (contenaire) ma tundo 20 m’utie ku frigo i igi, ma saa moko ubed utiyo ngo cuu. I wang’ nindo ma kwong’a ma coko bicaku i iye, nitundo diewor wanwang’u ngo kaka mi yiko piny ceke ubed kubang’e kubang’e nikum tuko mi mupira m’ubino kadhu i bar ma coko bikadhu i iye. Bende, ugam ukwayu waliel macin mombwa pi nitedo cam mi kugweno. Lembuno uolowa lee mandha, ento tic ma tek, kite ma beco, man pidoic ma ber mir umego ku nyimego ma giwodhiri umiyo ira ponji dupa. Kindwa udoko ceng’ini man watie kugi jurimo nitundo cil kawoni. Ebino anyong’a ma dit nidikara i coko ma dit maeno m’ukadhu i Québec, ma tie theng’ ng’om ma junyayu ragedo ma kwiny i iye i kum Jumulembe pa Yehova i kind oro 1940 man 1960!
Waku Randi wabino yiko pi coko ma dit ma jutimo i adhura mi Montréal i oro 1985
Anwang’u ponji lee niai kud i bang’ umego ma watelo kugi wi tic i saa mi coko ma dongo ma diko ng’om ma tung’ tung’ m’ubed utimere i adhura mi Montréal. Oro moko, umego David Splane ma kawoni utie acel m’i kind umego mi Guriri m’utelowic ubino janen wi coko ma dit. I coko ma dit ma jutimo i ng’eye, kinde ma jukwaya nia an re m’atimo tic maeno, umego David ukonya lee mandha.
I oro 2011, i ng’ey ma watimo tic pa jaliew pi oro 36, julwong’a nicibedo calu japonjo i Somo mi judong cokiri. I kind oro ario kende ci, waku Randi wavuto iwi kavuto ma tung’ tung’ 75, re lembuno ugam ukwayu cwiny mi miyiri ma lee. I thum pa yengaman, judong cokiri ubed udwoko foyofoc lee pilembe gibed ginyang’ nia Guriri m’utelowic ubedieng’ pi thenge migi mi tipo.
I ng’eye, adoko japonjo mi Somo mi jurwey Injili mi Ker. Wang’ ma pol umego ma gisomo somo maeno gibed giol lee man cwinygi ubed upido pi lembe m’upong’ lee m’ukwayu gitim, calu ve nibedo pi saa abiro kubang’ ceng’ pi niwinjo ponji, niyiko devwar pi saa adek kubang’ uthieno, man nitimo devwar ang’wen kunoke abic kubang’ yenga i wang’ jukalasi mange. Waku juponji mange wabed wanyutho igi nia giromo timo ngo lembuno m’umbe kony pa Yehova. Wiya biwil ungo pi kite ma ii jukalasi ubed uwang’ ko nineno nia nijengiri iwi Yehova ubed ukonyogi nitimo lembe lee nisagu ma nwang’u giparu.
NIDIENG’ PI JUMANGE MIYO MUGISA DUPA MA GALU
Kite ma mama ubed udieng’ ko pi jumange ukonyo ju m’ebed eponjo kugi Biblia nitimo mediri man ukonyo kadok baba de niloko pidoic pare i kum lemandha. Nindo adek i ng’ey tho pa mama, baba uwang’u iwa lee kinde m’ecidh ewinjo korolembe mi dhanu ceke i Otker man emedere nicidho i coko pi oro 26 m’ulubo. Kadok nwang’u elimo ngo batizo de, re judong cokiri giyero ira nia kubang’ yenga en re m’elar ebed etundo ma kwong’a i coko.
Mama ubino ni lapor ma ber ira man ni nyimego para. Nyimego para adek zoo ku weg udi migi gibetimo ni Yehova ku bedopwe. Ario m’i kindgi ubetimo i bethel; acel n’i bethel mi Portugal, ma kucelo ke n’i bethel mi Haïti.
Kawoni waku Randi watie juyab yo ma segi i adhura mi Hamilton, i Ontario. Kinde ma wabino juliew, wabed wabedo kud anyong’a mi cidho kud umego mange i liew migi man i ponji migi mi Biblia. Re kawoni watie kud anyong’a nineno nia ju ma waponjo kugi Biblia wan re ma gibetimo mediri. Man calu ma wadoko jurimo kud umego ku nyimego mi cokiri mwa ma nyen, nineno kite ma Yehova ubekonyo kogi i saa mi peko man mir anyong’a tielo cwinywa lee mandha.
Ka wabeneno ng’eywa, wadwoko foyofoc lee mandha pi kite ma jubed judieng’ ko piwa. Eno ukonyowa ‘nidieng’ lee dit’ pi jumange, man nimiyo amora i kumgi nia gitim ni Yehova ku copo migi ceke. (2 Kor. 7:6, 7) Ku lapor, i kind juruot moko, mego, wode man nyare ceke gibino juyab yo ma nja. Apenjo won ot ka nyo edaru paru de nidoko jayab yo. Edwoko ira nia en re m’ebetielo juyab yo adek maeno zoo. E apenje kumae: “Nyo icopo konyogi nisagu Yehova?” Amiyo amora i kume kara en de enwang’ anyong’a ma gibino nwang’u. E etimo tic pa jayab yo pi dwi abusiel.
Waku Randi wabimedara niyero pi “tic [pa Yehova] ma wang’u ijo” ni “dhanum’utuk mange,” man watie ku genogen nia gin de gibinwang’u anyong’a i tic pare tap calu ma wan de wanwang’u.—Zab. 71:17, 18.
a Ma tin julwong’o nia Janen wi coko mi Kwo man tic.
b Nen kpawa mi kwo pa Léonce Crépeault i Otkur ma Wiw mi dwi mir 2, 2020, mba. 26-30.