ECLESIASTÉS
1 Tantachthapirin* arunakapa,+ jupajj Davidan yoqapawa, Jerusalén markan apnaqer reyirakiwa.+
2 Tantachthapirejj akham siwa: “¡Inamayakiwa!
¡Inamayakiwa! ¡Taqe kunas inamayakiwa!”+ sasa.
3 ¿Wali chʼam tukusin trabajisajj kunrak mä jaqejj jikjjataspasti,
4 Mä tiempon jakir jaqenakajj sarjjapjjewa, yaqhanakaw jutapjjaraki,
5 Intejj mistuniwa,* ukatjja intejj jalantjjarakiwa,
ukatsti jankʼakiw kawkjattï mistunki ukar kuttʼasajj mayampi mistuniraki.+
6 Thayajj aynach toqeruw sari, ukatjja alay toqeruw* muytaraki.
Thayajj jan saytʼasaw muyus muyus sari, thayajj muyuskakiwa.
7 Taqpach jawiranakajj lamar qotaruw mantapjje, ukampis lamar qotajj janiw phoqarkiti.+
Jawir umanakajja kawkjattï saraqanipki uka lugararojj wasitampiw kuttʼapjje, ukhamat wasitat saraqaniñataki.+
8 Taqe kunas qariyasiwa,
uka toqet parlañatakejj janiw arunakas utjkiti.
Nayrajja kuntï uñjki ukampejj janiw contentaskiti,
jiñchojja kuntï istʼki ukampejj janirakiw contentaskiti.
9 Kunatï luratäkäna ukajj ukhamäskakiniwa,
kunatï luraskäna ukajja mayampiw lurasirakini,
10 ¿“Uñjam, akajj machaqawa” sasin maynejj saspati?
Ukajj nayratpachaw utj-jjäna,
jiwasat sipansa nayraw utj-jjäna.
11 Janiw khitis nayra tiempon jakir jaqenakat amtaskiti,
qhepat jutapkani uka jaqenakatsa janirakiw khitis amtaskaniti,
jutïrin jutapkani uka jaqenakas janirakiw uka jaqenakat amtasipkaniti.+
12 Naya tantachthapirejj Jerusalenanjja Israel markan reyipätwa.+ 13 Taqe kunanakatï aka oraqen luratäki ukanakjja yatiñamp+ yatjjatañataki ukhamarak investigañatakiw taqe chuym nayajj chʼamachasta,+ uka llakisiyir luräwinakjja Diosaw jaqenakarojj churi, uka luräwinakampiw jaqenakajj wali ocupatäsipki.
14 Taqe kunanakatï aka oraqen* luraskäna ukanakwa nayajj uñjayäta,
ukatsti akwa nayajj amuyayäta: taqe kunas inamayakiwa, thayar katthapiñampi sasikiwa.+
15 Kunatï qʼewinukutäki ukajj janiw cheqaptayaskaspati,
kunatï jan utjki ukajj janiw jaktʼaskaspati.
16 Ukatjja chuymajan akham sayätwa: “Nayajj wali yatiñani jaqëjjtwa, Jerusalén markan nayat nayra jakapkäna ukanakat sipansa jukʼamp yatiñanïtwa,+ chuymajasti yatiñsa uñtʼañsa wal jikjjatäna”+ sasa. 17 Ukatjja yatiñanïñ toqetsa, loqhe jaqëñ toqetsa,* jan amuytʼasir jaqëñ toqetsa taqe chuym yatjjatañatakiw chʼamachasiyäta,+ ukanakasti thayar katthapiñampi sasirakiwa.
18 Kuna laykutejj wali yatiñanïñajja walja llakisiñanakwa apani,
ukhamajj khititï yatiñap jiljjattayki ukajja llakinakwa jiljjattayaraki.+
2 Ukatjja nayajj akham sasaw chuymajan sayäta: “Jichhajj kusistʼañwa yantʼäjja, ukhamat kuna wals jikjjatirista uk uñjañataki” sasa. Ukampis ukajj inamayakirakïnwa.
2 Lartʼasiñatjja akham sayätwa: “¡Ukajj loqhëñampi sasiwa!” sasa.
Kusistʼañatjja akham sarakiyätwa: “¿Kunatakirak ukajj servisti?” sasa.
3 Vinomp kusistʼañwa nayajj yantʼayäta,+ ukampis yatiñampiw uk lurayäta. Jan amuytʼasisaw kuns lurarakiyäta, ukhamat mä qhawqha urunak oraqen jakkasajj kuna sumanaksa jaqenakajj lurapjjaspa uk uñjañataki. 4 Nayajj wali jachʼa luräwinakwa lurayäta.+ Utanakwa nayatakejj lurasiyäta,+ uvasanakwa nayatakejj ayrusiyäta.*+ 5 Jiskʼa jardinanaka jachʼa jardinanakwa nayatakejj lurasiyäta, ukanakarusti mojjsa achunak churir taqe kasta qoqanakwa* ayrusiyäta.* 6 Uma estanquenakwa nayatakejj lurasiyäta, ukhamat montejankir jiskʼa qoqanak* qarpañataki. 7 Sirvientenakajasa sirvientanakajas waljänwa,+ utajan nasir sirvirinakajas utjarakïnwa. Uywanakajas waljapunïnwa, mä arunjja vacanakajasa, ovejanakajasa, cabranakajas waljapunïnwa.+ Nayat nayra Jerusalenan jakapkäna ukanakat sipansa jukʼamp waljaw utjitäna. 8 Qollqempi qorimpwa nayatakejj imkatayäta,+ reyinakana provincianakan wali valoran utjirinakapwa imkatayäta.+ Chachatsa warmitsa cantirinakwa nayatak tantachthapiyäta, kunatï jaqenakan yoqanakaparojj kusisiyki ukanakaw utjitäna: mä warmi, jïsa, walja warminaka. 9 Ukhamasti nayajj wali uñtʼatäyätwa, nayat nayra Jerusalenan jakapkäna ukanakat sipansa jilankayätwa.+ Nayajj yatiñanïskakiyätwa.
10 Kuntï nayajj munkayäta ukanakwa lurayäta, janiw jarkʼaskayätti.+ Kuntï chuymajajj munkäna uka kusistʼañanakatjja janiw jarkʼaskayätti, kuna laykutejj chʼam tukusin taqe luratanakajatjja chuymajajj wal kusisïna, wali chʼam tukusin luratanakajatjja uka kusisiñwa katoqayäta.+ 11 Ukampis amparanakajan taqe luratanakapata wali chʼam tukusin+ taqe luratanakajat lupʼkayäta* ukhajja, taqe ukanakajj inamayakïtapwa uñjayäta, thayar katthapiñampi sasikïnwa.+ Aka oraqenjja* janiw kunas cheqpach valoranejj utjkänti.+
12 Ukatjja yatiñanïñ toqeta, loqhëñ toqeta, jan amuytʼasirïñ toqetwa lupʼiyäta.*+ (¿Kunarak reyjjar jutki uka jaqejj luraspasti? Kunatï luraskäna ukakwa lurani). 13 Nayajj ak uñjta, jan amuytʼasirïñat sipansa yatiñanïñaw askinak apani,+ kunjamtï qhanajj chʼamakat sipansa askinak apanki ukhama.
14 Yatiñani jaqen nayranakapajj jistʼaratawa,+ ukampis jan yatiñani jaqejj chʼamakanwa sarnaqe.+ Nayajj akwa amuyarakta, jupanakajj mä pachpa tukuyanikïpjjewa.+ 15 Ukatjja chuymajan akham sarakiyätwa: “Kunatï jan amuytʼasir jaqerojj paski ukajja nayarojj pasarakitaniwa”+ sasa. Ukhamajj ¿kunarak wali yatiñan jaqësajj jikjjatsti? Ukatwa chuymajan akham sayäta: “Ukajj inamayakirakiwa” sasa. 16 Kuna laykutejj yatiñani jaqesa jan amuytʼasir jaqesa wiñayatak armatäpjjaniwa. Jutkani uka urunakansa taqeniw armatäpjjani.+ ¿Kunjamsa yatiñan mä jaqejj jiwani? Kunjamtï jan amuytʼasir jaqejj jiwkejja ukhamwa jiwarakini.+
17 Ukatwa nayajj jakañ vidarojj uñisjjayäta,+ kuna laykutejj taqe kunatï aka oraqen* luraskäna ukajja nayatakejj wali llakkañänwa, taqe kunas inamayakïnwa,+ thayar katthapiñampi sasikïnwa.+ 18 Kunanak laykutï aka oraqen* chʼam tukus trabajkayäta taqe ukanakwa nayajj uñisjjayäta,+ kuna laykutejj nayjjar jutkani uka jaqetak jaytjjañajaw wakisjjani.+ 19 Jupajj yatiñan jaqëniti jan ukajj jan amuytʼasir jaqënicha ukjja ¿khitirak yatisti?+ Jupajj yatiñanïkchinisa jan amuytʼasirïkchinisa, kunanaktï aka oraqen* wali chʼama tukusa yatiñampi jikjjatawaykta taqe ukanakwa apnaqani. Ukas inamayakirakiwa. 20 Ukatjja kunanaktï aka oraqen* wali chʼama tukus lurkayäta taqe ukanakatwa chuymajan llakisjjayäta. 21 Mä jaqejj yatiñampi, uñtʼañampi, experienciampiw wali chʼama tukuñ trabajo luraspa, ukampis taqe utjirinakapjja khititï ukanak jikjjatañatak jan kuns lurki uka jaqer churjjañapaw wakisjjani.+ Ukas inamayakirakiwa, sinti jan walirakiwa.
22 ¿Kunarak mä jaqejj aka oraqen* wali chʼam tukus trabajisasa taqe kun munasin chʼam tukus trabajisas jikjjatanisti?+ 23 Kunanaktï jupajj lurki ukajja, taqpach urunakapanwa llakisiñampi chuymas pʼakintat sarnaqañampi jupatakejj apani,+ arumanakas janiw chuymapajj samartʼkiti.+ Ukas inamayakirakiwa.
24 Mä jaqen manqtʼasiñapasa, umtʼasiñapasa, wali chʼam tukusin trabajitapat kusistʼañapas wali sumawa,+ ukat sipansa janiw jukʼamp sumajj utjkiti. Ukanakajj cheqpach Diosat jutatapwa nayajj amuyarakta.+ 25 ¿Khitis nayat sipansa jukʼamp sum manqtʼasejja ukhamarak umtʼasejja?+
26 Diosajja khititï jupar kusisiyki ukarojj yatiñampi, uñtʼañampi, kusisiñampwa churi.+ Ukampis jucharar jaqerojja yänak* apthapiñapataki ukhamarak imkatañapatakiw trabajo churi, ukhamat khititï cheqpach Diosar kusisiyki ukar churjjañapataki.+ Ukajj inamayakirakiwa, thayar katthapiñampi sasirakiwa.
3 Taqe kunatakiw mä señalat tiempojj utji,
aka oraqenjja sapa luräwitakiw mä tiempojj utji:
2 nasiñatak mä tiempo, jiwañatak mä tiempo;
satañatak mä tiempo, sataskäna uk jikʼsuñatak mä tiempo;
3 jiwayañatak mä tiempo, qollañatak mä tiempo;
allinukuñatak mä tiempo, saytʼayañatak mä tiempo;
4 jachañatak mä tiempo, laruñatak mä tiempo;
warariñatak mä tiempo, thoqoñatak* mä tiempo;
5 qalanak jaqtʼañatak mä tiempo, qalanak montontʼañatak mä tiempo;
qhomantañatak mä tiempo, jan qhomantañatak mä tiempo;
6 thaqañatak mä tiempo, chhaqjjew sañatak mä tiempo;
imañatak mä tiempo, jaqtjjañatak mä tiempo;
7 chʼiyjañatak mä tiempo,+ chʼukuñatak mä tiempo;
amuktʼañatak mä tiempo,+ parlañatak mä tiempo;+
8 munañatak mä tiempo, uñisiñatak mä tiempo;+
guerratak mä tiempo, sumankañatak mä tiempo.
9 ¿Kunarak mä trabajirejj wali chʼam tukutapat jikjjataspasti?+ 10 Kuna lurañanaktï Diosajj jaqenakan wawanakaparojj ocupatäpjjañapatak churkäna ukwa nayajj uñjta. 11 Diosajj tiempoparuw taqe kunsa wali sum* luri.+ Jaqen chuymaparusa wiñay jakañ munañwa uchäna,* ukhampachasa jaqenakajj janiw cheqpach Diosan luratanakapat taqpun amuyapkaniti.
12 Ukatjja nayajj ak amuyta, jaqenakan kusistʼapjjañapasa jakäwinakapan kunatï walïki uk lurapjjañapas wali sumawa, ukat sipansa janiw jukʼamp sumajj utjkaspati,+ 13 jaqenakan taqeni manqtʼasipjjañapasa, umtʼasipjjañapasa, wali chʼam tukus trabajipjjatapat kusistʼapjjañapasa wali sumarakiwa. Ukasti Diosan mä regalopawa.+
14 Taqe kuntï cheqpach Diosajj lurki ukajja wiñayatakiwa, ukwa nayajj yateqta. Jaqenakajj janiw kunsa luratanakapar yaptʼapkaspati, janirakiw kunsa apaqapkaspati. Cheqpach Diosaw ukham luri, ukhamat jaqenakajj jupar ajjsarapjjañapataki.+
15 Kunatï pasaski ukajja pasawayjjänwa, kunatï utjkani ukajja utj-jjapunïnwa,+ ukampis cheqpach Diosajja kuntï jaqenakajj thaqapkäna ukwa thaqe.
16 Aka oraqenjja* akwa uñjarakta: justicia lantejja jan wali lurañanakaw utjäna, kunatï cheqapäki uka lantejja jan wali lurañanakaw utjäna.+ 17 Ukatwa nayajj chuymajan akham sayäta: “Cheqpach Diosaw cheqap sarnaqer jaqerusa jan wali jaqerus juzgani,+ kuna laykutejj sapa luräwitakisa sapa trabajotakisa mä tiempow utji” sasa.
18 Akham sasaw chuymajan sarakiyäta, cheqpach Diosaw jaqenakan wawanakaparojj yantʼani, ukatjja animalanakjamäpjjatapwa jupanakarojj uñachtʼayani, 19 kunatï jaqenakarojj paski ukajja animalanakarojj pasarakiwa, taqenis mä pachpa tukuyanikïpjjewa.+ Kunjamtï animalajj jiwkejja ukhamarakiw jaqejj jiwi, taqeniw mä pachpa espiritunïpjje.+ Ukhamasti jaqejj janiw animalanakat sipans jilankkiti, kuna laykutejj taqe kunas inamayakiwa. 20 Taqeniw mä pachpa lugarar sarapjje.+ Taqeniw laqʼat jutapjje,+ taqenirakiw laqʼar kuttʼapjje.+ 21 Jaqenakan espiritupajj alayar makatit janicha animalanakan espiritupajj oraqer saraqet janicha uk ¿khitirak yatisti?+ 22 Nayajj akwa uñjta, jaqejj trabajopampi kusisitäñapajj wali sumawa, ukat sipansa janiw jukʼamp sumajj utjkiti,+ ukaw jupan pagopajja. Kuna laykutejj jupajj jiwjjani ukhajj ¿khitirak kunatï paskani uk uñjayaspasti?+
4 Aka oraqenjja* kunjamsa tʼaqesiyapjje taqe ukanakwa nayajj wasitat uñjayäta. Tʼaqesiyat jaqenakan jachanakapwa nayajj uñjayäta, janiw jupanakar khiti chuymachtʼiris utjkänti.+ Jupanakar tʼaqesiyir jaqenakajj wali munañanïpjjänwa, tʼaqesiyat jaqenakar chuymachtʼirejj janiw khitis utjkänti. 2 Ukhamasti jakaskañat sipansa jiwatäñaw jukʼamp walejja sasaw amuyayäta.+ 3 Jupanakat sipansa khititï janïra naski ukaw jukʼamp walinkejja,+ jupasti janïraw aka oraqen* jan wali luräwinak uñjkiti.+
4 Akwa nayajj uñjta, kunapachatï pä jaqenakajj atip atip kuns lurapjje ukhajja, wali chʼamachasiñaw utji, chʼama tukuñ trabajiñaw utjaraki.+ Ukajj inamayakirakiwa, thayar katthapiñampi sasirakiwa.
5 Jan amuytʼasir jaqejja amparanakap qhomjjarusisajj janiw kuns lurkiti, jupa pachpaw jan waltʼayasiraki.*+
6 Wali chʼam tukusin wal trabajiñat sipansa mä jukʼa samartʼañaw jukʼamp sumajja, kuna laykutejj wali chʼam tukusin wal trabajiñajja thayar katthapiñampi sasiwa.+
7 Mayamp uñjasajja kunanakatï aka oraqen* inamayäki ukanakwa nayajj uñjayäta: 8 mä sapa jaqeruw uñjayäta, jupar compañerejj janiw utjkänti. Jupajj janiw wawanïkiti janirakiw jilanïkisa, ukampis wali chʼam tukus trabajitapajj jan tukuskiriwa, jupan nayranakapajj kunanakatï wali valoranïki ukanakampejj janiw contentaskiti.+ Jupajj janiw akham jisktʼaskiti: “¿Khititakis chʼam tukusin wal trabajisktjja? ¿Khiti laykurak kunanakatï sumäki ukanakat jarkʼasisktjja?”+ sasa. Ukajj inamayakirakiwa, llakisiyir luräwirakiwa.+
9 Mayni sapat sipansa paniniw jukʼamp sumajja,+ kuna laykutejj chʼam tukusin trabajipjjatapatjja jupanakajj wali suma pago katoqapjje. 10 Jupanakat maynitï tinkuni ukhajja, mayniw saytʼasiñapatakejj yanaptʼaspa. Ukampis maynitï tinkuni, janirak saytʼasiñapatakejj khiti yanapiris utjkani ukhajja, ¿kunarak jupamp pasaspasti?
11 Ukhamarus paninitejj ikipjjani ukhajja, juntʼuchtʼasipjjaniwa. Ukampis ¿kunjamarak mayni sapakejj juntʼthapisispasti? 12 Mayni sapakejja mayni jaqempejj atipjayasispawa, ukampis paninejja juparojj saykatapjjaspawa. Kimsat kʼanat wiskhajj janiw jankʼakejj* tʼaqaskaspati.
13 Yatiñani mä pobre wawaw jukʼamp sumajja, ewjjanak jan katoqasiri+ ukhamarak jan amuytʼasir jilïri reyit sipansa.+ 14 Jilïri reyejj apnaqkäna ukhas jupajj wali pobre naskchïnjja,+ jupajj* reyïñatakiw carcelat mistüna.+ 15 Taqe khitinakatï aka oraqen* uks aks sarnaqasin jakapki, nayrajj reyïkäna uka reyi lanti uttʼasir waynajj kunanakansa uñjasi uka toqenakatwa nayajj lupʼiskayäta.* 16 Jupar apoyir jaqenakajj jan jaktʼkayäkchisa, jupjjar jutapkani uka jaqenakajja janiw jupat kusisipkaniti.+ Ukas inamayakirakiwa, thayar katthapiñampi sasirakiwa.
5 Cheqpach Diosan utapar sapa kuti sarkäta ukhajja, sartatanakamat wal amuyasiñamawa.+ Diosan utaparojja istʼañatak jakʼachasiñaw jukʼamp sumajja,+ jan amuytʼasiri jaqenakjam mä sacrificio ukan loqtañat sipansa.+ Kuna laykutejj jan amuytʼasir jaqenakajja kuntï lurapki ukajj jan walïtap janiw amuyapkiti.
2 Jan jankʼakejj parlamti, janirak chuymamajj cheqpach Dios nayraqatan jan amuytʼasisajj parlpanti,+ kuna laykutejj cheqpach Diosajj alajjpachankiwa, ukampis jumajj oraqenktawa. Ukatwa wali amuyump parlañama.+ 3 Kunapachatï walja llakinakajj utjki ukhajja jaqenakajj samkasipjjewa,+ sinti parlañajja maynirojj jan amuytʼasis parlañaruw apaspa.+ 4 Kunapachatï Diosarojj mä promesa luräta ukhajja, jankʼakiw uka promesa phoqañama,+ kuna laykutejj jan amuytʼasir jaqenakat janiw jupajj kusiskiti.+ Mä promesa lurasajja phoqañamawa.+ 5 Mä promesa jan lurañamaw jukʼamp sumajja, mä promesa lurasin jan phoqañat sipansa.+ 6 Jumarojj jan lakamajj juchar puriypanti,+ janirak mä ángel* nayraqatansa pantjastwa sasin samti.+ ¿Kunatarak arunakamampejj cheqpach Diosar colerayätasti, ukhamat jupajj amparanakamampi luratanakam tukjañapataki?+ 7 Kunjamtï walja llakinakan uñjasisajj jaqenakajj samkasipkejja,+ ukhamarakiw mä jaqejj sinti parlasajj ina chʼusaruk parli. Ukampis jumajj cheqpach Diosar ajjsaram.+
8 Jumatï provinciaman mä pobre jaqer tʼaqesiyapjjatap uñjsta, justiciajj jan phoqasitapa, jaqenakan derechonakapajj pʼakintasitap uñjsta ukhajja, uka toqet jan musparamti.+ Marka apnaqerirojja jupat sipans jukʼamp jilankki ukaw vigilaski, uka paninit sipans jukʼamp jilankirinakaw utjaraki.
9 Ukhamarusa kuna ganancianaktï oraqet jikjjatapki ukanakjja jupanakkamaw taqeni jalanoqasipjje, reyisa oraqen achunakapatwa manqʼasi.+
10 Khititï qollqer wal munaski ukajja, janipuniw qollqepampejj contentaskaniti, khititï yänakar* munaski ukajja, janirakiw ganancianakapampejj contentaskaniti.+ Ukajj inamayakirakiwa.+
11 Utjirinakajj waljapti ukhajja, ukanak disfrutirinakajj waljaptapjjarakiwa.+ ¿Kunarak dueñojj ukanakamp ganaspasti? Janiw kuns gankiti, aleqakiw ukanak uñjjattʼi.+
12 Waljsa jan ukajj jukʼaksa manqtʼaschejja, trabajirin* ikipajj wali mosqʼawa, ukampis qamirirojja walja utjirinakapajj janiw ikiykiti.
13 Aka oraqenjja* mä jachʼa jan waltʼäwi nayajj uñjta: yänak* imkatir jaqerojja pachpa yänakapaw jan waltʼayi. 14 Mä negocio jan sum saratap laykuw jupajj yänakap* aptʼasi, mä wawanëjje ukhasti jan kunaniw uñjasjje.+
15 Kunjamtï maynejj taykapan purakapat qʼalala naskejja ukhamarakiw sarjjani.+ Wali chʼama tukus taqe trabajopatjja janiw kunsa apaskaspati.+
16 Akajj mä jachʼa jan waltʼäwirakiwa: kunjamtï mä jaqejj jutkejja ukhamarakiw sarjjani. ¿Thayar arkas wali chʼama tukus trabajir jaqejj kunarak jikjjataspasti?+ 17 Jupajj sapüruw chʼamakan manqʼasiraki, wali llakita, usuntata, colerataw manqʼasi.+
18 Akwa nayajj uñjarakta: mä jaqen manqtʼasiñapasa, umtʼasiñapasa, wali chʼam tukusin trabajitapat kusistʼañapasa wali sumawa, wakisirakiwa.+ Cheqpach Diosaw juparojj mä qhawqha urunak jakañapatak churi, uka urunakanjja jupajj aka oraqen* wal trabajiñatakiw chʼamachasi, ukaw jupan pagopajja.+ 19 Kunapachatï cheqpach Diosajj mä jaqer yänak* churki,+ ukanakamp kusistʼañapatak jaytkaraki ukhajja, kuntï Diosajj jupar churki ukjja katoqasiñapawa, wali chʼam tukusin trabajopatsa kusisiñaparakiwa. Ukajj Diosan regalopawa.+ 20 Niyakejjay cheqpach Diosajj jaqen chuymapar kusisiñamp phoqantchejja,+ kunjamsa jakañ urunakapajj jankʼak pasi uk janiw jaqejj amuykaniti.
6 Aka oraqenjja* yaqha jan waltʼäwi nayajj uñjta, jaqenak taypinjja ukajj wali uñtʼatawa: 2 cheqpach Diosajja mä jaqerojj yänakampi* jachʼañchäwimpwa churi, ukhamat kuntï jaqejj munki ukajj jan faltañapataki. Ukampis cheqpach Diosajja janiw ukanakampejj jupar disfrutaykiti, ukampis jan uñtʼat mä jaqejj ukanakamp disfrutaspawa. Ukajj inamayakirakiwa, sinti tʼaqesiñarakiwa. 3 Mä jaqejja pataka wawanakanïspawa, walja maranaksa jakarakispawa, jilïrkipstarakispawa, ukampis janïr jiwkasin* kunanakatï jupan utjki ukanakat jan disfrutawaykchi ukhajja, jiwat nasir mä wawat sipansa jupajj jukʼamp jan walinkiwa sasaw nayajj sirista.+ 4 Kuna laykutejj uka asu wawajj inamayaw nasi, jupajj jiwjjäna ukhajja chʼamakanwa jiwjjäna, chʼamakaw sutipsa imjjatjjarakïna. 5 Uka wawajj janiw intsa uñjkänti, janirakiw kuns yatkänti, ukhampachas uka jaqet sipansa jukʼamp walinkiwa.*+ 6 ¿Kuna walirak waranqa maranak pä kuti jakañasti, janitï disfrutasiwaykchi ukhasti? ¿Janit taqenejj mä pachpa lugarar sarapkejja?+
7 Mä jaqen wali chʼam tukus wal trabajitapajja purakap phoqtʼayañatakiwa,+ ukhampachas jupajj janipuniw sistʼaskiti. 8 ¿Kunansa yatiñan jaqejj jan amuytʼasir jaqet sipansa jilankejja?+ Kunjamsa jakañ vidarojj saykatasiñapa uk yatiñajj ¿kunjamarak mä pobre jaqer yanaptʼaspasti? 9 Kunanaktï nayranakajj uñjki ukanakamp disfrutañaw jukʼamp sumajja, kunanaktï munkta ukan qhepap uksa aksa sarnaqañat sipansa. Ukajj inamayakirakiwa, thayar katthapiñampi sasirakiwa.
10 Taqe kunanakatï utjki ukanakajja nayratpachaw sutinëjjäna, jaqejj kunäkitejj ukasa yatisjjarakiwa, jupajj janiw jupat sipansa jukʼamp chʼamanïki ukampejj nuwaskaspati.* 11 Sinti parlasajja mä jaqejj ina chʼusarukiw parli, ¿kunarak mä jaqejj sinti parlasajj jikjjataspasti? 12 Mä jaqen vidapajja chʼiwir uñtasit pasirikiwa,+ ukhamajj mä qhawqha urunak jakäwipana ukhamarak ratuk pasir jakäwipan kunanaksa mä jaqejj luraspa ukjja ¿khitirak yatispasti? Kunapachatï jaqejj jan akankjjani ukhajj kunas aka oraqen* pasani uk ¿khitirak jupar yatiyaspasti?
7 Mä suma aceitet sipansa mayninakamp suma uñjatäñaw* jukʼamp sumajja,+ nasiña urut sipansa jiwaña uruw jukʼamp sumajja. 2 Fiestajj utjki uka utar sarañat sipansa maynin jiwatapat llakitäsipki uka utar sarañaw jukʼamp sumajja,+ kuna laykutejj taqe jaqenakan tukuyäwipajja jiwañawa, khitinakatï jakasipki ukanakajj janiw uka toqet armasipjjañapäkiti. 3 Lartʼasiñat sipansa llakisiñaw jukʼamp sumajja,+ llakit ajanojja chuymarojj waliptayiwa.+ 4 Yatiñani jaqen chuymapajja maynin jiwatapat llakitäsipki uka utankiwa, ukampis jan amuytʼasir jaqen chuymapajja kusisiñajj* utjki uka utankiwa.+
5 Yatiñan jaqen ewjjtʼanakap istʼañaw jukʼamp sumajja,+ jan amuytʼasir jaqenakan jachʼañchäwip* istʼañat sipansa. 6 Kuna laykutejj jan amuytʼasir jaqen larusitapajja phuku manqhäjjan tʼaqaras nakhir chʼapir uñtasitawa.+ Ukajj inamayakirakiwa. 7 Ukampis yatiñani mä jaqejj tʼaqesiyat uñjasisajj loqheraspawa, qollqe chilltañajj jan waliruw chuymarojj puriyaspa.+
8 Qalltäwit sipansa tukuyäwiw jukʼamp sumajja. Jachʼa jachʼa tukuñat sipansa paciencianïñaw jukʼamp sumajja.+ 9 Jan jankʼakejj colerasimti,+ kuna laykutejj colerasiñajj jan amuytʼasir jaqenakan chuymapankiwa.+
10 Jan jumajj akham samti: “¿Kunatsa nayra tiempojj jichhat sipansa jukʼamp sumänjja?” sasa. Yatiñani mä jaqejj janiw ukham jisktʼaskaspati.+
11 Kunapachatï yatiñani mä jaqejj herencia katoqki ukhajja ukajj sumawa, uka yatiñajja khitinakatï jakasipki* ukanakatakejj askiwa. 12 Kuna laykutejj kunjamatï qollqejj jarkʼaqkejja,+ ukhamarakiw yatiñajj jarkʼaqe.+ Ukampis kunatï cheqapäki uk uñtʼañasa yatiñasa dueñoparojj jakayaskakiwa.+
13 Cheqpach Diosan luratapat amuytʼam, jupajj qʼewinukki ukjja ¿khitirak cheqaptayaspasti?+ 14 Mä suma urunjja jumajj suma jaqëñamarakiwa,+ ukampis jan waltʼäwi urunjja ak amuytʼañamawa: suma urusa jan waltʼäwi urusa Diosan luratawa,+ ukhamat jaqenakajj kunas jutïrin jupanakar pasani uk jan sapjjañapataki.*+
15 Inamay jakäwijanjja+ taqe kunwa nayajj uñjta: cheqap sarnaqer jaqejja cheqaparus sarnaqkchejja jankʼakiw jiwi,+ ukampis jan wali jaqejja jan walinaksa lurkchejja walja tiempow jaki.+
16 Jan jumajj sinti cheqap sarnaqer jaqëkasmas ukham tukumti,+ janirak sinti yatiñanïkasmas ukham tukumti.+ ¿Kunatarak juma pachpajj jan waltʼayasïtasti?+ 17 Jan jumajj sinti jan wali jaqëmti, janirak jan amuytʼasir jaqëmti.+ ¿Kunatarak jumajj janïr tiempökipan jiwätasti?+ 18 Uka pä ewjjtʼanakar istʼañajj jukʼamp sumawa,+ kuna laykutejj Diosar ajjsarir jaqejja paypach ewjjtʼanakaruw istʼani.
19 Yatiñasti yatiñan mä jaqerojj jukʼamp chʼamaniruw tukuyi, mä markankir chʼamani tunka jaqenakat sipansa.+ 20 Cheqapar luriri, janipun juchachasiri ukham cheqap sarnaqer jaqejj janiw ni mayas oraqen utjkiti.+
21 Taqe kuntï jaqejj parlki ukjja jan yäqamti,+ jumatï yäqäta ukhajja, juma toqet jan wal parlasirwa* servirimarojj istʼasma. 22 Chuymamanjja jumajj ak sum yatisisktajja: walja kutiw jumajj mayninakat jan wal parlasiraktajja.+
23 Yatiñampiw nayajj taqe ukanak amuykiptʼayäta, akham sarakiyätwa: “Nayajj yatiñan jaqeruw tuköjja” sasa. Ukampis ukajja nayatakejj janiw jikjjatañjamäkänti. 24 Kunanakatï pasawayki ukajj janiw amuytʼañjamäkiti, wali manqhankkaspas ukhamawa. Janiw khitis uk amuykaspati.+ 25 Yatiñ toqeta ukhamarak kunatsa taqe kunas ukham pasi uka toqet yatiñataki, yatjjatañataki, thaqañatakiw nayajj amtayäta, jan wali jaqenakan jan wali luratanakap amuytʼañataki, jan amuytʼasir jaqen jan amuytʼasis luratanakapat amuytʼañatakiw amtarakiyäta.+ 26 Ukatjja akwa nayajj amuyarakiyäta: trampar uñtasit mä warmejja jiwañat sipansa jukʼamp kʼallkʼuwa. Uka warmin chuymapajja chawlla katuñ qänar* uñtasitawa, amparanakapas cadenanakar uñtasitarakiwa. Khititï cheqpach Diosar kusisiyki ukajja uka warmit escapaniwa,+ ukampis jucharar jaqejj uka warmimp katuntataw uñjasini.+
27 Tantachthapirejj+ akham siwa: “¡Uñjapjjam! Akwa nayajj jikjjatta. Mä amtar puriñatakejja may maywa nayajj yatjjatayäta. 28 Ukampis kuntï nayajj kutin kutin thaqkayäta ukjja janiw jikjjatkti. Waranqa jaqenak taypitjja mä chacharuw* nayajj jikjjatta, ukampis jupanak taypitjja janiw mä warmir jikjjatkti. 29 Akakwa nayajj jikjjatta: cheqpach Diosajja jaqenakarojj sumwa luräna,+ ukampis jupanakajj jan jaktʼkaya amtäwinakaparuw arkapjje”+ sasa.
8 ¿Khitis yatiñan jaqjamajja? ¿Mä problemajj kunjamas askichasispa uk khitis yatispa? Mä jaqen yatiñanïtapajj ajanupanwa qhan uñjasi, colerat uñnaqatapas sumäjjarakiwa.
2 Nayajj akham sissmawa: “Reyin ordenanakap istʼam,+ kuna laykutejj Dios nayraqatanwa jumajj mä juramento lurtajja.+ 3 Jan jankʼakejj jupa nayraqatat mistuwayamti.+ Kunatï jan walïki uka toqet jan saytʼasimti,+ kuntï munki ukwa jupajj luraspa, 4 kuna laykutejj reyin arunakapajj janiw mayjtʼayatäkaspati.+ Janiw khitis juparojj akham sasin qallaskaspati: ‘¿Kunarak lurasktasti?’ sasa”.
5 Khititï mandamientonak phoqki ukajja, janiw kuna jan walinsa uñjaskaniti,+ yatiñan jaqen chuymapajja kunapachasa, kunjamsa mä asuntojj* uñjasiñapa ukjja yatiniwa.+ 6 Niyakejjay jaqenakan problemanakapajj waljächejja, taqe ukanakajj cheqaparjama ukhamarak tiempoparuw uñjasiñapa.+ 7 Kunas pasani ukjja janiw khitis yatkiti, ukhamajj ¿khitirak kunjamas ukajj pasani uk saspasti?
8 Janiw khiti jaqes espiritjjarojj* chʼamanïkiti, janirakiw espiriturojj apnaqkaspati, ukhamarakiw jiwañ urjjarojj jan khitis chʼamanïkiti.+ Kunjamtï guerrankkasajj mä soldadorojj sarjjañapatak permisojj jan churaskejja, ukhamarakiw jan walejja jan wali luririnakarojj jan escapaykaniti.*
9 Taqe akanak uñjasajja, taqe kunanakatï aka oraqen* luraski ukanakatwa chuymajan amuytʼayäta. Jaqejja pachpa jan waltʼäwipatakiw jaqerojj apnaqe.+ 10 Kunjamsa jan wali jaqenakar allintasipkäna ukwa nayajj uñjayäta, uka jan wali jaqenakajj sagrado lugararuw mist mantapjjerïna, ukampis jan walinak lurapkäna uka markanjja jankʼakiw armatäjjapjjäna.+ Ukajj inamayakirakiwa.
11 Kunapachatï mä jan wal lurasitapat jan jankʼakejj castigaski ukhajja,+ jaqenakajj jan ajjsartʼasaw jan walinak lurjjapjje.+ 12 Jucharar mä jaqejj patak kuti jan walinak lurkasin walja tiempos jakaskchinejja, nayajj yattwa cheqpach Diosar ajjsaririnakajj sumaruw sarapjjani, kuna laykutejj jupanakajj Diosaruw ajjsarapjje.+ 13 Ukampis jan wali jaqerojj janiw kunas sum sarkaniti,+ janirakiw walja urunakas jakkaniti, jakañ vidapajja chʼiwir uñtasitawa,+ kuna laykutejj janiw Diosarojj ajjsarkiti.
14 Oraqenjja kunatï jan amuytʼañjamäki ukaw pasi: cheqap sarnaqer jaqenakajja jan walinaksa lurapkaspa ukham uñjatäpjjewa,+ jan wali jaqenakajja cheqaparus lurapkaspa ukham uñjatäpjjewa.+ Ukajj inamayakirakiwa sasaw nayajj sirista.
15 Nayajja jakäwin kusisipjjañapatakiw jaqenakar ewjjtʼayäta,+ aka oraqenjja mä jaqen manqtʼasiñapasa, umtʼasiñapasa, kusistʼañapas wali sumawa, ukat sipansa janiw yaqha ukhamajj utjkiti. Jaqejja jakañ urunakapan wali chʼama tukus trabajitapatjja kusisiñapawa,+ uka jakañ urunakjja cheqpach Diosaw aka oraqenjja* jaqer churi.
16 Yatiña jikjjatañatakisa taqe kunatï aka oraqen luraski ukanak uñjañatakis wal nayajj chʼamachasiyäta,+ urus arumas janiw ikkayätti. 17 Ukatjja cheqpach Diosan taqe luratanakapatwa amuykiptʼayäta, kunanakatï aka oraqen pasaski ukjja jaqenakajj janiw amuyirjamäpkiti, ukwa nayajj amuyayäta.+ Jaqenakajj walsa chʼamachasipkchejja, janiw amuyirjamäpkiti. Jupanakajja yatiñanïpjjtwa uk uñtʼapjjaraktwa sasinsa sapkchejja, janiw amuyirjamäpkiti.+
9 Taqe ukanakatwa nayajj wali sum amuykiptʼayäta, aka amtaruw purirakiyäta: cheqap sarnaqer jaqesa, yatiñan jaqesa, jupanakan luratanakapasa cheqpach Diosan amparapankiwa.+ Jaqenakajja kunatsa jupanak nayra jakir jaqenakajj munasipjjäna uñisisipjjarakïna ukjja janiw yatipkiti. 2 Taqeniw mä pachpa tukuyäwinïpjje:+ cheqap sarnaqer jaqesa, jan wali jaqesa,+ suma jaqesa, qʼoma jaqesa, jan qʼoma jaqesa, sacrificionak loqtir jaqenakasa, sacrificionak jan loqtir jaqenakasa. Suma jaqejja jucharar jaqempejj pachpakiwa, mä juramento lurir jaqejja sum amuytʼasis juramento lurir jaqempejj pachpakiwa. 3 Aka oraqenjja* aka llakkañaw pasi: niyakejjay taqenis mä pachpa tukuyäwinïpjjchejja,+ jaqenakan chuymanakapajj jan walinakampi phoqantatawa, jakañ vidanakapanjja loqhe amuyunïpjjarakiwa, ukatsti jupanakajj ¡jiwjjapjjewa!
4 Khitinakatï jakasipki ukanakatakejja mä suytʼäwiw utji, kuna laykutejj jiwat leonat sipansa jakaskir mä anuw jukʼamp walinkejja.+ 5 Jakir jaqenakajja jiwjjapjjañap yatisipjjewa,+ ukampis jiwatanakajj janiw kunsa yatipkiti,+ janirakiw kunsa katoqapkaniti, taqeniw jupanakat armasjjapjjaraki.+ 6 Jupanakan munasiñapasa, uñisiñapasa, envidiasiñapasa tukusjjewa, kunanakatï aka oraqen luraski ukanakjja janiw lurjjapjjeti.+
7 Sarasin kusisit manqtʼasinim, kusisit chuymampi vinom umtʼasirakim,+ cheqpach Diosajja taqe luratanakamampejj wali kusisitawa.+ 8 Isimajj janqʼopunïpan,* pʼeqemarus aceitemp uchasipunim.+ 9 Jankʼak pasiri* taqpach jakañ urunakamanjja munat esposamampejj jakkasin disfrutawayam,+ uksti Diosaw aka oraqen* churtamjja, inamay taqe urunakamana. Kuna laykutejj ukaw jakañ vidan pagomajja, ukarakiw aka oraqen* wali chʼam tukusin trabajitamat pagomajja, ukatakejj wal chʼamachasiwaytajja.+ 10 Taqe kunanaktï lurirjamäkta ukanakjja taqe chʼamamampi luram, kuna laykutejj jumajj saraskta uka Sepulturanjja* janiw trabajiñajj utjkiti,+ janirakiw kun lurañ amtañasa, uñtʼañasa, yatiñas utjkiti.
11 Aka oraqenjja* akwa nayajj uñjarakta: ratuk tʼijurinakajja janiw mä tʼijüwin atipapkapuniti, chʼamani jaqenakajja janiw mä nuwasïwin atipapkapuniti,+ yatiñan jaqenakanjja janiw manqʼañanakapajj utjkapuniti, wali pʼeqen jaqenakanjja janiw wali valoran yänakapajj* utjkapuniti,+ yatiñanïpki uka jaqenakasa janiw nayrarupunejj sartapkiti,+ kuna laykutejj taqeniw jan waltʼäwi tiempon uñjasipjje, taqenirakiw akatjamat jan waltʼäwinakan uñjasipjje. 12 Jaqejja kunapachas jiwjjani ukjja janiw yatiskiti.+ Kunjamtï chawllanakajj jiwayir qänamp* katuntat uñjasipkejja, kunjamtï jamachʼinakas mä trampampi katuntat uñjasipkejja, ukhamarakiw jaqenakan wawanakapajj jan waltʼäwi tiempon katuntat uñjasipjje, uka jan waltʼäwi tiempojja mä akatjamatwa jupanakarojj puri.
13 Aka oraqenjja* yatiñanïñ toqetjja akwa nayajj uñjarakta, ukajj wal nayarojj musparayitäna: 14 jukʼa chachanakan mä jiskʼa markaw utjäna, ukatjja wali chʼaman mä reyiw uka marka contrajj jutäna, uka marka muyuntasasti jupajj wali jachʼa perqanakwa uka markar muyuntañatakejj saytʼayäna. 15 Uka jiskʼa markanjja yatiñan mä pobre jaqew utjäna, yatiñapampiw jupajj uka markar salväna, ukampis qhepatjja janiw khitis uka pobre jaqet amtasjjänti.+ 16 Ukatwa naya pachparojj akham sasiyäta: ‘Chʼamanïñat sipansa yatiñanïñaw jukʼamp sumajja,+ ukhamäkchisa pobre jaqen yatiñanïtapajj jiskʼachatawa, arunakapas janiw yäqatäkiti’+ sasa.
17 Jan amuytʼasir jaqenak taypin apnaqki uka jaqen wali jachʼat arnaqasitapar istʼañat sipansa yatiñan jaqen llampʼu arunakapar istʼañaw jukʼamp sumajja.
18 Guerran nuwasiñatak armanakat sipansa yatiñanïñaw jukʼamp sumajja, ukampis kunanakatï sumäki ukanakjja mä jucharar jaqekiw tukjaspa.+
10 Kunjamtï jiwat chhichhillankhanakajj perfume lurir jaqen aceitepar wali phir thujsaykejja, ukhamarakiw mä jukʼa jan amuytʼasirïñajj yatiñani ukhamarak respetat jaqerojj jan wal uñjayaspa.+
2 Yatiñani jaqen chuymapajja cheqap thaknamaw irpi, ukampis jan amuytʼasir jaqen chuymapajja jan wali thaknamaw irpi.+ 3 Jan amuytʼasir jaqejj kawkïr thaknamas sarkchejja, jupajj jan amuytʼasiriwa,+ taqe jaqenakampiw jan amuytʼasir jaqet uñtʼayasi.+
4 Mä marka apnaqeritejj juma contra colerasini ukhajja, janiw lugaramat sarjjañamäkiti,+ kuna laykutejj paciencianïñajj jachʼa juchanakwa jukʼaptayi.+
5 Aka oraqenjja* mä llakkañwa nayajj uñjarakta, kunansa marka apnaqerinakajj pantjasipjje ukwa nayajj uñjta:+ 6 jan amuytʼasir jaqenakarojja walja suma puestonakwa churapjje, ukampis suma yatjjatat jaqenakajja* jan suma puestonakanwa quedasipjje.
7 Nayajja servirinakaruw caballjjat sarir uñjayäta, ukampis principenakarojj servirinakjam kayuk* sarir uñjayäta.+
8 Khititï mä pʼiya pʼiyski ukajja uka pʼiyaruw jalantaspa,+ khititï mä qala perqa pʼiyski ukajja mä asirumpiw* achjayasispa.
9 Khititï qalanak apski ukajja uka qalanakampiw usuchjasispa, khititï tronconak partjki ukajja usuchjasispawa.*
10 Mä hachatï muthöjjchi, janirak khiti afiltʼiris utjchi ukhajja, wali chʼama tukuñaw utjani. Ukampis yatiñajja taqe kunas sumar sarañapatakiw yanaptʼi.
11 Mä asirutï* janïr layqjjatäkasin layqasir jaqer achjchi ukhajja, uka jaqen layqasirïtapajj inamayakiwa.
12 Yatiñan jaqejja lakapat mistur arunakampejj sumwa mayninakampejj uñjayasi,+ ukampis jan amuytʼasir jaqen lakapajja jan walinwa jupar uñjasiyi.+ 13 Kunapachatï jupajj parlki ukhajja, lakapat mistur nayrïr arunakapajj jan amuytʼas arsut arunakawa,+ tukuyañatak arsut arunakapasti jan waltʼayir loqhe arunakawa. 14 Ukampis jan amuytʼasir jaqejj parlaskakiwa.+
Kunatï paskani ukjja jaqejj janiw yatkiti, ¿jupajj jiwjjani uka qhepat kunas pasani uk khitirak jupar saspasti?+
15 Jan amuytʼasir jaqen wali chʼam tukusin trabajitapajja juparojj qariyiwa, kuna laykutejj jupajj janiw markar kunjam puriñsa yatkiti.
16 Kunapachatï mä reyejj waynitüski,+ principenakapajj mä jachʼa manqʼäwin alwajj manqʼañ qalltapjjaraki ukhajja, ¡markatakejj ukajj jan walipuniwa! 17 Ukampis kunapachatï markan reyipajj mä reyin wawapäki, principenakapas chʼam katjjatañatak horasapar manqtʼasipjje, janirak machjasipki ukhajja,+ ¡markajj wali kusisitawa!
18 Mä jaqetï wali jayrächi ukhajja, techopan viganakapajj jalaqtjjaniwa, amparanakapajj janirak kuns lurkchi ukhajja, utaparuw umajj techot chʼaqantani.+
19 Tʼantʼajj* kusisiñatak luratawa, vinosti jakañ vidarojj kusisiyiwa,+ ukampis qollqejja kunatï wakiski ukatakiwa.+
20 Jan jumajj mä reyirojj maldisimti* ni amuyumansa* maldisimti,+ janirak qamir jaqerojj ikiñ utaman maldisimti, kuna laykutejj mä jamachʼiw kuntï lakamamp arskta uk apaspa,* jan ukajj mä jiskʼa jamachʼiw kuntï siskta uk yatiyaspa.
11 Tʼantʼamjja umanakar jaqontam,*+ walja urunak qhepatjja mayampiw jikjjatäta.+ 2 Kunatï utjktam ukjja paqallqoniru jan ukajj kimsaqallqonir wajjtʼam,+ kuna jan waltʼäwis oraqen pasani ukjja janiw yatktati.
3 Qenayanakatï wali umanïchi ukhajja, jallwa oraqjjar purjjatayanini. Mä qoqatï* aynach toqeru jan ukajj alay toqeru* liwisini ukhajja, kawkjarutï liwiskani ukjanwa uka qoqajj quedasini.
4 Thaya uñchʼukirejja janiw satkaniti, qenayanak uñchʼukirejja janiw cosecha apthapkaniti.+
5 Kunjamsa espiritojj* usur warmin purakapankir mä wawan chʼakhanakap jilayi uk janiw jumajj yatktati,+ ukhamarakiw kunanaksa cheqpach Diosajj luri uk jan yatktati, jupajj taqe kun lurir Diosawa.+
6 Jathamjja alwa toqer satam, jaypʼukamajj janipun amparamajj samarpanti,+ kuna laykutejja alwa toqer sataski ukat jilani jan ukajj jaypʼu toqer sataski ukach jilani jan ukajj paypachach jilani uk janiw yatktati.
7 Qhanajja wali sumawa, nayranakatakisti inti qhana uñjañajj sumarakiwa. 8 Mä jaqetï walja maranak jakani ukhajja, taqe uka maranakanjja jupajj disfrutawaypan.+ Ukampis jupajj ak amtañapawa, llakisiñ urunakajj waljäspawa. Taqe kunanakatï jutkani ukanakajj inamayakiwa.+
9 Wayna,* waynäkasin disfrutawayam, waynäkasin kusisim. Chuymaman thakinakapar arkam, kawkirutï nayranakamajj irpkätam ukar saram, ukampis ak yatiñamawa, taqe ukanakatjja cheqpach Diosaw cuenta mayïtamjja.+ 10 Ukhamajj kunanakatï llakisiyktam ukanak chuymamat apsum, kunanakatï cuerpomar jan waltʼaykaspa ukanakampejj jan jakʼayasimti, kuna laykutejj waynäñasa wayna tiempos pasirikiwa.*+
12 Jachʼa Lurir Diosamatjja waynäkasin amtasim,+ jan waltʼañ urunakajj janïr purinkipana,+ ukhamarak “jakañ vidanjja janiw kunas kusisiyjjetuti” sasin siskäta uka maranakajj janïr purinkipana; 2 janïr intisa, qhanasa, phajjsisa, warawaranakas chʼamaktʼkipana,+ jallu pasatat janïr qenayanakajj kuttʼankipana;* 3 utan guardianakapajj janïr khatatipkipana, chʼamani chachanakajj janïr kʼumuptapkipana, warminakajj jukʼanikëjjapjjatap laykojj janïr peqañ jaytapkipana, ventanat uñchʼukir warminakajj janïr chʼamak uñjapkipana;+ 4 caller mistuñatak punkojj janïr llawintaskipana, molinon suynatapajj janïr jiskʼatak istʼaskipana, jamachʼin cantatapat janïr maynejj sartaskipana, cantir taqe warminakajj janïr aynachtʼapkipana;+ 5 janïr maynejj alto lugaranakar ajjsarkipana, janïr maynejj callenakan sarnaqañ wal ajjsarayaskipana, janïr almendro qoqajj* panqarkipana,+ janïr tʼiju tʼijojj qatatnaqtkipana, janïr alcaparra achojj phallkipana, kuna laykutejj walja tiempo samartʼkani uka utaruw jaqejj saraski,+ maynin jiwatapat wali llakitäpki ukanakajj callenakanwa sarnaqapjje;+ 6 janïr qollqe pitajj* tʼaqaskipana, janïr qori pʼujru* platojj pʼakiskipana, janïr wakullajj uma jalsu cheqan pʼakiskipana, janïr estanquet uma apsuñatak ruedajj pʼakiskipana. 7 Laqʼat lurat jaqejja laqʼaruw kuttani,+ espiritojja* cheqpach Diosan ukaruw kuttʼani, khititï jaqerojj espíritu churki uka Diosaru.+
8 Tantachthapirejj+ akham siwa: “¡Inamayakiwa! ¡Taqe kunas inamayakiwa!”+ sasa.
9 Tantachthapirejj janiw yatiñani jaqekïkänti, jan ukasti kuntï yatkäna ukjja markarojj yatichapunirïnwa.+ Ukatsti jupajj wal amuykiptʼäna, sum yatjjatarakïna, ukhamat yatiñampi arsut walja arunak suma ordentʼat uskuñataki.+ 10 Tantachthapirejj suma arunak thaqañatakiw chʼamachasïna,+ cheqapa ukhamarak cheqa arunakampi qellqañatakiw chʼamachasirakïna.
11 Yatiñani jaqen arunakapajja fierro puntan lawanakar uñtasitawa,+ ajllit arunakapas suma leqʼentat clavonakar uñtasitawa. Yatiñan jaqen arunakapajja mä awatirin churatawa. 12 Nayan wawaja, ukanakat sipansa yaqha qellqatanakat ak amuytʼasiñamawa: walja libronak qellqañajj jan tukusiriwa, libronak liyiñar uchasiñajja mä jaqerojj qariyiwa.+
13 Taqe kunanakattï parlaski ukanakatjja, aka amtaruw purisiwayi: cheqpach Diosar ajjsaram,*+ mandamientonakapsa phoqarakim,+ kuna laykutejj taqe ukanakwa jaqejj lurañapa.+ 14 Cheqpach Diosajja taqe luratanakaparjamaw jaqenakarojj juzgani, taqe kunanakatï imantatäki ukanaksa juzgarakiniwa, ukhamat ukanakajj waliti jan ukajj jan walicha uk amtañataki.+
Jan ukajja, “Jawsthapirin”.
Hebreo arunjja, “inti aynach toqen”.
Hebreo arunjja, “wiñayatak saytʼatawa”.
Jan ukajja, “qhantʼaniwa”.
Jan ukajja, “sur toqeruw sari, norte toqeruw”.
Hebreo arunjja, “inti aynach toqenjja”.
Hebreo arunjja, “inti aynach toqen”.
Jan ukajja, “sinti jan amuytʼasirïñ toqetsa”.
Variante: “mallkisiyäta”.
Jan ukajja, “arbolanakwa”.
Variante: “mallkisiyäta”.
Jan ukajja, “bosquejankir jiskʼa arbolanak”.
Jan ukajja, “pienskayäta”.
Hebreo arunjja, “Inti aynach toqenjja”.
Jan ukajja, “piensayäta”.
Hebreo arunjja, “inti aynach toqen”.
Hebreo arunjja, “inti aynach toqen”.
Hebreo arunjja, “inti aynach toqen”.
Hebreo arunjja, “inti aynach toqen”.
Hebreo arunjja, “inti aynach toqen”.
Jan ukajja, “cosasanak”.
Hebreo arunjja, “thoqnaqañatak; tʼisknaqañatak”.
Jan ukajja, “suma ordentʼata”.
Jan ukajja, “wiñayäki ukwa uchäna”.
Hebreo arunjja, “Inti aynach toqenjja”.
Hebreo arunjja, “Inti aynach toqenjja”.
Hebreo arunjja, “inti aynach toqen”.
Hebreo arunjja, “pachpa jañchipwa manqʼantasiskaraki”.
Hebreo arunjja, “inti aynach toqen”.
Jan ukajja, “facilakejj”.
“Jupajj” sasinjja, inas yatiñani wawat parlaskchi.
Hebreo arunjja, “inti aynach toqen”.
Jan ukajja, “piensaskayäta”.
Jan ukajja, “yatiyiri”.
Jan ukajja, “cosasanakar”.
Jan ukajja, “servirin”.
Hebreo arunjja, “Inti aynach toqenjja”.
Jan ukajja, “cosasanak”.
Jan ukajja, “cosasanakap”.
Hebreo arunjja, “inti aynach toqen”.
Jan ukajja, “cosasanak”.
Hebreo arunjja, “Inti aynach toqenjja”.
Jan ukajja, “cosasanakampi”.
Jan ukajja, “janïr sepulturar sarkipan”.
Hebreo arunjja, “jukʼamp sumwa samartʼasi”.
Jan ukajja, “leyirjam saykatkaspati”.
Hebreo arunjja, “inti aynach toqen”.
Jan ukajja, “suma sutinïñaw”. Hebreo arunjja, “mä sutinïñaw”.
Jan ukajja, “kusistʼañajj”.
Hebreo arunjja, “cancionap”.
Hebreo arunjja, “inti uñjapki”.
Jan ukajja, “jan yatjjatapjjañapataki”.
Hebreo arunjja, “jumar maldisirwa”.
Jan ukajja, “reder”.
Jan ukajja, “cheqap sarnaqer mä chacharuw”.
Jan ukajja, “mä juiciojj”.
Jan ukajja, “samanarojj; thayarojj”.
Ukajja, “jan wali luririnakarojj jan wali luratanakapajj jan salvkaspati” sasaw jaqokipasirakispa.
Hebreo arunjja, “inti aynach toqen”.
Hebreo arunjja, “inti aynach toqenjja”.
Hebreo arunjja, “Inti aynach toqenjja”.
Ukajja, llakisiñ isinakat sipansa kusisiyir qhana color isinakatwa parlaski.
Jan ukajja, “Inamay”.
Hebreo arunjja, “inti aynach toqen”.
Hebreo arunjja, “inti aynach toqen”.
Jan ukajja, “Seolanjja”. “Seol” siski uk glosarion liytʼäta.
Hebreo arunjja, “Inti aynach toqenjja”.
Jan ukajja, “cosasanakapajj”.
Jan ukajja, “redemp”.
Hebreo arunjja, “Inti aynach toqenjja”.
Hebreo arunjja, “Inti aynach toqenjja”.
Hebreo arunjja, “wali utjirin jaqenakajja”.
Variante: “kayut”.
Jan ukajja, “katarimpiw”.
Ukajja, “ukanakat wal amuyasiñapawa” sasaw jaqokipasirakispa.
Jan ukajja, “kataritï”.
Jan ukajja, “Manqʼajj”.
Jan ukajja, “Jan jumajj mä reyi contrajj jan walinak parlamti”.
Ukajja, “ikiñamansa” sasaw jaqokipasirakispa.
Jan ukajja, “mä jamachʼiw yatiyäwjja apaspa”.
Jan ukajja, “apayam”.
Jan ukajja, “arbolatï”.
Jan ukajja, “sur toqeru jan ukajj norte toqeru”.
“Espiritojj” sasinjja, Diosan espiritupatwa parlarakispa.
Jan ukajja, “Wayn tawaqonaka”.
Jan ukajja, “inamayakiwa”.
Ukajja, “janïr qenayanakajj jallumpi kuttʼankipana” sasaw jaqokipasirakispa.
Jan ukajja, “arbolajj”.
Variante: “kawuyajj”.
Jan ukajja, “hondo”.
“Espíritu” siski uk glosarion liytʼäta.
“Diosar ajjsaraña” siski uk glosarion liytʼäta.