Watchtower INTERNETANKIR BIBLIOTECA
Watchtower
INTERNETANKIR BIBLIOTECA
Aymara
ʼ
  • kʼ
  • tʼ
  • pʼ
  • chʼ
  • qʼ
  • BIBLIA
  • QELLQATANAKA
  • TANTACHÄWINAKA
  • es20 págs. 78-88
  • Agosto

Janiw videojj utjkiti

Disculpapjjeta, janiw aka video uñjañjamäkiti

  • Agosto
  • Diosan Arupat sapür yatjjatañataki 2020
  • Jiskʼa pʼeqeñchäwinaka
  • Agosto 1, sábado
  • Agosto 2, domingo
  • Agosto 3, lunes
  • Agosto 4, martes
  • Agosto 5, miércoles
  • Agosto 6, jueves
  • Agosto 7, viernes
  • Agosto 8, sábado
  • Agosto 9, domingo
  • Agosto 10, lunes
  • Agosto 11, martes
  • Agosto 12, miércoles
  • Agosto 13, jueves
  • Agosto 14, viernes
  • Agosto 15, sábado
  • Agosto 16, domingo
  • Agosto 17, lunes
  • Agosto 18, martes
  • Agosto 19, miércoles
  • Agosto 20, jueves
  • Agosto 21, viernes
  • Agosto 22, sábado
  • Agosto 23, domingo
  • Agosto 24, lunes
  • Agosto 25, martes
  • Agosto 26, miércoles
  • Agosto 27, jueves
  • Agosto 28, viernes
  • Agosto 29, sábado
  • Agosto 30, domingo
  • Agosto 31, lunes
Diosan Arupat sapür yatjjatañataki 2020
es20 págs. 78-88

Agosto

Agosto 1, sábado

Diosajj akhamwa pachpa munasiñap uñachtʼayistu, juchararäkayätan ukhaw Cristojj jiwas layku jiwawayi (Rom. 5:8).

Kunanaksa Diosasa Jesusas jiwas layku lurawayapjje ukwa tantachäwinakajj amtayistu. Jiwasajj Diosar wal yuspärtanjja, ukatwa Jesusat yateqasis sarnaqañatak sapür chʼamachastanjja (2 Cor. 5:14, 15). Jiwas layku Yoqapar khitanitapatsa, Diosar wal jachʼañchañ muntanjja. Ukatwa tantachäwinakan taqe chuyma arstʼañatak chʼamachastanjja. Diosarusa Yoqaparus qhawqsa munastan uk kunayman toqet chʼamachasisaw uñachtʼaysna. Sañäni, tantachäwinakar sarañatakejj wal chʼamachasiñasawa. Semanan apaski uka tantachäwinakat jilapartejja, trabajot qarjat kuttʼanktan ukhaw apasi. Mayni tantachäwisti, niya taqenejj samartʼasipki ukhaw seman tukuyan apasiraki. Qarit jikjjataskasas tantachäwinakar saratasjja, ¿Jehová Diosajj uñjpachati? Jïsa, uñjiwa. Jukʼamp chʼamachastan ukhajja, jukʼamp valoranitwa Diosajj kuntï Jupa layku lurktan ukanak uñji (Mar. 12:41-44). w19.01 pág. 29 párrs. 12, 13

Agosto 2, domingo

Tatitojj uka warmir uñjäna ukhajja, walpun jupat sinttʼasïna (Luc. 7:13).

Jaqenakajj kuna llakinakantï uñjasipkäna uka llakinakanwa Jesusajj uñjasirakïna. Amuyatajja, Jesusajj mä pobre familianwa jilsüna. Niyakejjay José sat uywir awkipamp trabajchïnjja, chʼama tukuñ trabajonakwa yateqpachäna (Mat. 13:55; Mar. 6:3). Jesusajj yatiyañ janïr qalltkäna ukhaw Joseajj jiwjjpachäna, ukhamasti, mä familiaran jiwatapajj kunja llakkañasa uk Jesusajj yatpachänwa. Diosar jan servir familiaranakanïñajj kunjamasa uksa yatirakpachänwa (Juan 7:5). Ukhamanakan uñjasiñaw jaqenakajj kuna llakinakanïpjjesa, kunjamas jikjjatasipjje uk amuyañatak Jesusar yanaptʼpachäna. Jesusajj milagronak lurkäna ukhaw sinttʼasirïtapajj jukʼamp uñjasïna. Jaqenakat sinttʼasiñatwa uka milagronak lurirïna, janiw obligatak lurirïkänti (Mat. 20:29-34; Mar. 1:40-42). Jupajj jaqenakat wal sinteqtʼasïna, ukatwa yanaptʼäna (Mar. 7:32-35; Luc. 7:12-15). w19.03 pág. 16 párrs. 10, 11.

Agosto 3, lunes

Maynit maynikam aguantasisipkakim (Col. 3:13).

Jiwayañatak katuntapkäna uka arumajja, Jesusajj kunja llakitas uñjaspachäna uk amuytʼañäni. Jaqenakan wiñay jakañ katoqapjjañapatakejja, jiwañkamaw Diosar serviñapäna (Rom. 5:18, 19). Awkipan sutipajj ukarjamaw walitsa jan walitsa uñjatäñaparakïna (Job 2:4). Ukampis munat amigonakapamp qhep qhepa kuti manqʼkäna uka arumajja, “khitis jiwas taypit jilïrejja sasaw jupanakkam wal chʼajjwarapjjäna”. Ukhamäkchïnsa, Jesusajj janiw jupanakatak coleraskänti, jan ukasti, pacienciampiw yanaptʼäna. Munasiñampi, qhana arunakampiw kunjam jaqëpjjañapasa uk mayamp yatichäna. Qhepatjja, “jumanakajj nayamp chikapuniw sarnaqapjjtajja” sasaw sarakïna (Luc. 22:24-28; Juan 13:1-5, 12-15). Jiwasajj Jesusjamarakiw wali llakit uñjaskasas llampʼu chuymanïtas uñachtʼayañasa. ¿Kunas ukatak yanaptʼistani? Taqeniw arsutasampisa luratasampisa mayninakar chuym ustʼaytanjja, ukwa amtañasa (Prov. 12:18; Sant. 3:2, 5). Yaqhanakarus “suma chuymanïtawa” sasaw sañasaraki (Efes. 4:29). w19.02 págs. 11, 12 párrs. 16, 17

Agosto 4, martes

Diosajj cheqaparu uñjañatakiw tronop uchasi (Sal. 9:7, Aymar Biblia).

Moisesan Leyiparjamajja, janiw khitirus “jaqe jiwayiriwa” sasin facilak kʼarintapkaspänti, ¿kunatsa? Mä kun luratapat juchañchat uñjaskäna uka israelitajja, khitis juchañchaskäna uk yatïnwa (Deut. 19:16-19; 25:1). Ukhamarusa, “jiwayatäñapawa” sasin juchañchatäñatakejj pä testigonakaw utjañapäna (Deut. 17:6; 19:15). Ukampis jaqe jiwayir mä jaqerojj maynik uñjäna ukhajj ¿kunas pasäna? Jaqe jiwayirejj janiw akham amuykaspänti: “Janiw pä testigojj utjkiti, ukhamajj janiw kamachapkitanisa” sasa, cheqas Jehová Diosaw kuntï lurkäna uk uñjaskäna. ¿Kunsa ukajj yatichistu? Jehová Diosajj cheqaparjamaw taqe kuns luri. Jupat jan jitheqtapki, leyinakaparjam sarnaqapki ukanakarus bendisiwa. Maysa toqetjja, jaqenakar munañaparjam apnaqapki ukanakarojj castiguiwa (2 Sam. 22:21-23; Ezeq. 9:9, 10). Ukampis inas akham amuysna: “Uka jaqerojj jan wali luratanakapat janjamakiw Diosajj castigkiti” sasa. Ak amtapuniñäni, Diosajj horasaparuw jan walinak lurir jaqenakar castigani (Prov. 28:13). Janipun arrepentisipkani ukhasti, ‘jakkir Diosan amparapar jaltʼañajj wali ajjsarkañapunïtapwa’ amuyapjjani (Heb. 10:30, 31). w19.02 págs. 23, 24 párrs. 20, 21

Agosto 5, miércoles

Janiw mayampis uka Israel markanjja Moisés profetjamajj utjkjjänti, kawkïrimpitejj Tatitu Diosajj parlaskäna ajanuy ajanu ukhamajja (Deut. 34:10).

Moisesajj Jehová Diosarupuniw yanaptʼa mayirïna. “Jan uñjkañ Diosarojj uñjkaspas ukhamaw jupajj jan walinak wali pacienciampi aguan[tirïna]” (Heb. 11:24-27). Israelitanakajj Egipto markat mistunjjapjjäna ukhat pä phajjsi pasatatjja, mä jan waltʼäwiw Sinaí Qollur janïr puripkäna ukhajj utjäna. Israelitanakajj uma jan utjipanwa Moisés contra parljjapjjäna. Ukhamïpansti, Moisesajj Jehová Diosaruw akham sasin artʼasïna: “¿Kunsa luräjja aka markampejja? Akat mä jukʼampirojja qalampi kʼupjasawa jiwayapjjetani” sasa (Éx. 17:4). Jehová Diosajj kunsa Moisesajj lurañapäna ukjja, qhanwa ewjjtʼäna. Thujrupampiw Horeb qollunkir mä qarqaru (jan ukajja, jachʼa qalaru) jisktañapäna, ukhamat umajj walja mistuñapataki. Uka toqet Bibliajj akham siwa: “Moisesajj ukhamwa luräna, Israelankir jilïri jaqenak nayraqatanjja” sasa. Israelitanakajj sistʼasiñkamaw um umapjjäna, ukatsti jan waltʼäwejj askichasjjänwa (Éx. 17:5, 6). w18.07 pág. 13 párrs. 4, 5

Agosto 6, jueves

Munasiñasti chʼamañchtʼasiriwa (1 Cor. 8:1).

Jehová Diosajj jilat kullakanak toqew munasiñampi chʼamañchtʼistu. Jupanakar munastan ukhajja, Diosar munasitaswa uñachtʼaytanjja. Jupajj qhawqsa jilat kullakanakar munasi, kunja valoranitsa uñji uk amuyapjjañapatakiw chʼamachasiraktanjja (1 Juan 4:19-21). Apóstol Pablojj akham sasaw cristianonakar säna: “Jumanakajj maynit maynikam chʼamañchtʼasisipkakim, maynit maynikamas yanaptʼasisipkakim, kunjamtï lurasipkta ukhama” sasa (1 Tes. 5:11). Cheqas janiw jilïr irpirinakakejj jilat kullakanakar chuymachtʼapjjañapäkiti ni chʼamañchapjjañapäkisa, jan ukasti taqeniw Jehová Diosampit Jesusampit yateqasisajj uk lursna (Rom. 15:1, 2). Yaqhep jilat kullakanakajja, llaki usunïsajj (trastorno emocional) inas doctorar sarapjjañapächi jan ukajj qollanak umapjjañap wakischi (Luc. 5:31). Cheqas jilïr irpirinakasa mayni cristianonakas janiw doctoräpkiti, ukampis Biblian aka arunakaparjam lurañatakiw chʼamachasipjje. Bibliajj akham siwa: “Llakitanakarus chuymachtʼapjjam, jan chʼamaninakarus yanaptʼapjjarakim, taqenirus pacienciampi uñjapjjam” sasa (1 Tes. 5:14). w18.09 págs. 14, 15 párrs. 10, 11

Agosto 7, viernes

Jan ajjsaramti, nayäsktwa juman Diosamajja (Is. 41:10).

Jehová Diosar jukʼamp uñtʼtan ukhajja, jukʼampirakiw Jupar confiytanjja. Ukatakejja, wali amuyumpiw Biblia liyiñasa, kuntï liyktan ukanakatsa lupʼiñasarakiwa. Diosajj kunjamsa servirinakapar yanaptʼäna ukajj Biblian qellqatawa, ukanak liyiñajja, “Diosajj ukhamarakiw nayar yanaptʼitani” sasin confiyañatakiw yanaptʼistu. Diosajj kunjamsa jarkʼaqestu uk amuytʼañasatakejja, Isaías profetajj akham sasaw qellqäna: “Kunjämatejj mä awatirejj ovejanakap antʼata jutejja, ukhamarakiw jupajj juti, amparapar ovejanak ichtʼata, ichjjarusiwa ovejanakaparojja” sasa (Is. 40:11). Jehová Diosajj kunjamsa wali munasiñamp uñjistu uk liytʼasajja, janiw kunatsa ajjsarayasktanti ni llakiskaraktansa. Jan walinakan uñjaskasas jan sint llakisiñatakejja, kuntï jichhürutak ajllita textojj siski uka arunakat lupʼipjjañäni. Ukaw jan walinakan uñjaskañäni ukhajj chʼam churistani. w19.01 pág. 7 párrs. 17, 18

Agosto 8, sábado

Dios Tatitojjay, munañam lurañaw kusisiyitu (Sal. 40:8).

¿Diosar jukʼamp serviñti amtaskta? Inas Biblia sapüru liyiñataki, tantachäwinakan jukʼamp arstʼañataki jan ukajj jukʼamp sum yatiyañatak chʼamachasisksta. Ukham chʼamachasisin jukʼamp sum luratamatsa, jan ukajj walik ukham lurtajja sasin sapjjtam ukhas ¿kunjamakis jikjjatasta? Cheqas kusispachätawa. Jesusat yateqasisaw munañam lurañat sipansa Diosan munañap luraskta, ukajj wali wakiskiriwa (Prov. 27:11, NM). Jumatï Jehová Diosar jukʼamp serviñataki chʼamachasïtajja, kusisitaw jakasïta, mä amtampiw jakasirakïta. Apóstol Pablojj akham sänwa: “Suma thurtʼatäpjjam, suma saytʼatäpjjarakim, Tatitur serviñansa walpun trabajipjjam. Jumanakajj yatipjjtawa, Tatitur servipjjatamajj janiw inamayäkiti” sasa (1 Cor. 15:58). Walja jaqenakajj qollqe jikjjatañataki, wali uñtʼatäñataki ukat yaqha ukhamanak jikjjatañatakiw chʼamachasipjje, ukampis janiw cheqpach kusisitäpkiti (Luc. 9:25). w18.12 pág. 22 párrs. 12, 13

Agosto 9, domingo

Aski jaqenakajj oraq katoqapjjani (Sal. 37:29).

Ukham sasinjja, aka oraqen jakir jaqenakajj taqeniw Diosan arunakaparjam sarnaqjjapjjani sañwa Davidajj munaskäna (2 Ped. 3:13). Isaías 65:22 textojj akham siwa: “Markajjasti mä qoqar uñtataw walja maranaka jakarakini” sasa. Uka arunakajja, jaqenakajj walja maranakaw jakapjjani sañwa muni. Apocalipsis 21:1-4 textojja, jiwañajj janiw machaq mundon jukʼamp utj-jjaniti, Diosaw Jupat jan jitheqtir servirinakaparojj bendisini sasaw qhanañchi. Qalltan utjkäna uka paraisojj aptʼasiwaykchisa, aka oraqejj mayampiw mä suma Paraisor tukuyatäni. Ukanjja jaqenakajj walja bendicionanakwa katoqapjjani sasaw Diosajj arsuwayi. David chachajj akham sänwa: “Aski jaqenakajj oraq katoqapjjani, wiñayatakiw ukan jakapjjarakini” sasa (Sal. 37:11). Isaías libron qellqat profecianakasti, Jesusajj jan walinak lurir jaqer siskäna uka arunakajj kunjamsa phoqasini ukanak kusisit suyañatakiw yanaptʼistu (Is. 11:6-9; 35:5-10; 65:21-23; Luc. 23:43). Jumajj uka Paraisonkasmawa. w18.12 pág. 7 párrs. 22, 23

Agosto 10, lunes

Taqe kuna imatäki ukat sipansa chuymam imam (Prov. 4:23).

Akapachan amuyunakap istʼakipuniñäniwa, kunattejj uka taypinwa jaktanjja (1 Cor. 5:9, 10). Predickasas kʼari yatichäwinak istʼakipuntanwa. Ukhamäkchisa, istʼasajj janiw uk lupʼiskakiñasäkiti antisas pʼeqesat apsjjañasawa. Jesusat yateqasisajja, kuntï Supayajj amuyañas munki ukanak jankʼakiw pʼeqesat apsjjañasa. Janipuniw akapachankir jaqenakampejj amanuta chikachasiñasäkiti, ukhamat amuyupampi jan apayaskañäniti. Kunjamsa uk lursna uk uñjañäni. Sañäni, amigonakasjja sum amuytʼasisaw ajlliñasa. Jiwasatejj Jehová Diosar jan servirinakampi chikachasiñäni ukhajja, jupanakjamarakiw amuyjjañäni sasaw Bibliajj qhanañchistu (Prov. 13:20; 1 Cor. 15:12, 32, 33). Monot jutatätanwa sapki uka yatichäwir creyiñatak chʼamañchki uka kusistʼañanak janipuniw ajlliñasäkiti, ni nuwasiñanakaru, qʼañu jucha lurañanakar chʼamañchki ukanaksa ajlliñasäkiti. Ukanakajj Jehová Diosan amuyup contrawa (2 Cor. 10:5). w18.11 pág. 21 párrs. 16, 17

Agosto 11, martes

Kunatï cheqäki ukarjamaw sarnaqä (Sal. 86:11, NM).

Kunatï cheqäki ukarjam sarnaqañatakejj ¿kun lurañasäspasa? Kunatï cheqäki uk yaqhanakar yatichañatakiw chʼamachasiñasa. Kunjamtï mä soldadojj espadap sum katjjaruñapäkänjja, ukhamarakiw jiwasajj ‘Diosan arunakap’ sum katjjaruñasa (Efes. 6:17). Cheqas taqeniw jukʼamp suma yatichirïñatakisa ‘Diosan arunakap cheqaparjam apnaqañatakis’ chʼamachassna (2 Tim. 2:15). Jiwasatï jaqe masisar kunatï cheqäki uk alañapatakisa kʼari yatichäwinak apanukuñapatakis Bibliampi yanaptʼañäni ukhajja, kunatï cheqäki ukanak jukʼampiw yatjjatañäni, jukʼampirakiw ukanakar munasiñäni. Ukaw ukarjam sarnaqaskakiñatak yanaptʼistani. Kunatï cheqäki ukajj alajjpachankir Awkisan mä suma regalopawa. Ukanak yatjjatasaw Jupampejj sum apastanjja, ukat sipan yaqhajj janiw utjkaspati. Kunanaktï Jehová Diosajj jichhakam yatichawaykistu ukajj qalltakiwa, ‘jutïrinsa wiñayaw yatichasipkakïma’ sasaw Jupajj sistu. Ukatwa uka cheqa yatichäwinakarojj wali valorani perljam uñjañasa. Ukhamajj ukanak jukʼamp alasipkakiñäni, janipun aljapjjañäniti (Prov. 23:23). w18.11 pág. 8 párr. 2; pág. 12 párrs. 15-17

Agosto 12, miércoles

[Noé chachajj] kunatï cheqapäki uk yatiyi[rïnwa] (2 Ped. 2:5).

Uma Juicio janïr purinkipanjja, Noé chachajj salvasipjjañapatakiw jaqenakar yatiyäna. Jesusajj akham sänwa: “Janïr Uma Juiciojj purinkäna uka urunakanjja, jaqenakajj manqʼañanakana umañanakana sarnaqasipkäna, chachanakas casarasisipkänwa, ukhamarakiw warminakas casarasipjjañapataki churatäsipkäna, Noé chachajj arcar mantjjäna uka urkama. Ukampis jupanakajj janiw yäqapkänti, kunapachatï Uma Juiciojj purinisin taqenir apasjjäna ukhakama. Jaqen Yoqapajj kuttʼanjjani uka tiempojj ukhamarakïniwa” sasa (Mat. 24:38, 39). Jaqenakajj janis istʼañ munapkchïnjja, Noé chachajj kuntï jaqenakajj salvasipjjañapatak lurapjjañapäkäna uk taqe chuymaw yatiyäna. Jichhürunakanjja, Diosajj jaqenakatak kuna amtanisa uk yatipjjañapatakiw Diosan Reinopat yatiyir sartanjja. Jupanakajj Diosan arunakap istʼasina ‘jakasipkakispa’ ukwa muntanjja, Jehová Diosas ukwa munaraki (Ezeq. 18:23). Ukhamarus utat uta yatiyasasa, walja jaqenakajj utjki uka cheqanakan yatiyasas waljaniruw yanaptʼtanjja. Jupanakarojja Diosan Reinopajj purinini ukhajj akapacharojj qʼal tʼunjani sasaw yatiytanjja (Ezeq. 3:18, 19; Dan. 2:44; Apoc. 14:6, 7). w18.05 pág. 19 párrs. 8, 9

Agosto 13, jueves

Cheqa testigojj kunatï cheqäki ukwa arsu (Prov. 12:17).

Gobiernonakajj Diosan Reinopat yatiyañ jarkʼapjjaspa, ukat jilat kullakanakat yatjjatañ munas jisktʼapjjestaspa ukhajja, ¿kunsa lurañasa? ¿Taqe kunti yatiyañasa? Romankir gobernadorajj Jesusar jisktʼkäna ukhajj kunsa luräna uka toqet amuytʼañäni. Jupajj ‘amuktʼañ horasasa, parlañ horasas’ utjiwa siski ukarjamaw luräna, janiw awisajj kuns arskänti (Ecl. 3:1, 7; Mat. 27:11-14). Jilat kullakanakat jisktʼapjjestaspa ukhajja, amuytʼasisaw kuns parlañasa, ukhamat jupanakar jan walinakat jarkʼaqañataki (Prov. 10:19; 11:12). Yaqha toqet amuytʼarakiñäni. Mä cristianon mä jachʼa juchar purtʼasitapsa yatksna ukham sañäni. Juchar purtʼasiritï amigosächi jan ukajj familiarasächi ukhajj ¿kamsañänisa? Biblianjja “cheqa testigojj kunatï cheqäki ukwa arsu” sasaw qhanañchi. Ukhamasti, jan kun imtʼasaw jilïr irpirinakar kuntï yatktan uk yatiyañasa. Jupanakajj kunatï cheqäki uk sumwa yatipjjañapa, ukarjamaw juchar purtʼasirirojj kunjamsa Jehová Diosamp sum apasiñapatakejj yanaptʼapjjaspa uk amuytʼapjjani (Sant. 5:14, 15). w18.10 pág. 10 párrs. 17, 18

Agosto 14, viernes

Jumanakajj maynit maynikam chʼamañchtʼasisipkakim, maynit maynikamas yanaptʼasisipkakim (1 Tes. 5:11).

¿Kunjamsa munasiñampi mayninakar uñjsna? Jupäksnas ukham maynir istʼasaw munasitas uñachtʼaysna (Sant. 1:19). ¿Kunjamsa aynachtʼatanakar chʼamañchtʼsna? Jupäsna ukhajj kunjamakis jikjjatassna ukwa amuytʼañasa, kunjamäskis uk yatiñatakis amuyumpiw kuns jisktʼañasa. Jupat llakisitasasa munasitasas ajanusan qhanaw amuyasiñaparaki. Llakit jilatatï jan ukajj kullakatï llakinakap cuenttʼistani ukhajja, pacienciampiw amuki istʼañasa. Ukham lurañäni ukhajja, kunjamsa jikjjatasi uk amuyañäniwa, jupas jukʼampiw confiyistani, kuntï siskañäni uksa lurarakiniwa. Mayninakar chuymachtʼañatakejja, cheqpachapun yanaptʼañwa munañasa. w18.09 pág. 14 párr. 10; pág. 15 párr. 13

Agosto 15, sábado

Kunatï cheqäki uk alasim (Prov. 23:23, NM).

Diosan arunakap istʼañatakisa, Biblia liyiñatakisa, Bibliat apstʼat qellqatanak liyiñatakisa, Bibliat sapaki yatjjatañatakisa, tantachäwinakatak wakichtʼasiñatakisa, ukar sarañatakis tiempow munasi. Ukatakejja, kunatï jan sinti wakiskirïki ukanakatwa tiempo apsusiñasa (Efes. 5:15, 16). Biblian qallta yatichäwip yateqañatakejj ¿qhawqha tiempos munasi? Janiw taqenejj mä igualak yateqapkiti. Ukampis Diosan yatiñapata, luratanakapata, kunjam Diosasa taqe ukanakat yatjjatañajj jan tukuskiriwa (Rom. 11:33). Aka revistajj inglés arut nayrïr kuti uñstkäna ukanjja, kunatï cheqäki ukajj “mä jiskʼa panqarjamawa” sasaw säna. Ukatsti akham ewjjtʼarakïna: “Jan mä panqarampikejj kusisitämti. Mä panqaraki walïspa ukhajja, janiw Jehová Diosajj walja panqaranak lurkaspänti. Apthapiskakim, thaqaskakim” sasa. Wiñay jakkañäni ukhasa, Jehová Diosat jukʼamp yatjjataskakiñäniwa. Jichhürunakansa, Jehová Diosat qhawqjjay yatjjatirjamästan ukatakejj tiempo apstʼasiñasawa. w18.11 pág. 4 párr. 7

Agosto 16, domingo

Casarat chachanaka, warminakamarojj munasisipkakim (Efes. 5:25).

Biblianjja, “warminakamarojj sum uñtʼapjjam”, sasaw chachanakar ewjjtʼi. Uka arunakajj “kunjamäsipkis uk amuyapjjam” sasaw jaqokipasirakispa (1 Ped. 3:7, nota). Familiapajj kunjamäskis uk amuyiri chachajja, esposaparojj yanapiriparjamaw uñji, waljanakanwa jan pachpäpkiti uksa yatirakiwa, ukampis ukhamätapat janis valoranïkaspa ukham janiw uñjkiti (Gén. 2:18). Kunjamsa esposapajj jikjjatasi uk amuyiwa, respetompiw uñjaraki, janiw jiskʼachkiti. Esposapar munasir chachajja, janipuniw jan wali amtampejj yaqha warminakar uñchʼukkiti ni jan wali amtampis parlkiti, janirakiw redes sociales sasin uñtʼatäki uka toqnamsa ni Internet toqes ukham lurkiti (Job 31:1). Warmipar munasitap laykojj janipuniw engañkiti, jukʼampisa Diosaruw wal munasi, jan walïki uksa uñisiwa, ukatwa ukham luri (Sal. 19:14; Amós 5:15). w18.09 pág. 29 párrs. 3, 4

Agosto 17, lunes

Khititejj taqe jumanak taypin jiskʼar tukusin sarnaqki ukaw jilïrejja (Luc. 9:48).

¿Kunatsa Diosan Arupan yateqktan ukarjam sarnaqañajj chʼamakïspa? ‘Qhepa urunakanwa’ jaktanjja, ukatwa Diosan Aruparjam sarnaqañataki humilde chuymanïñajj chʼamakïspa. Ukhamarusa, jupanak pachpa munasirinaka, qollqe añcha munirinaka, jachʼa jachʼa tukurinaka, munañapamp apnaqayasir jaqenak taypinwa jaktanjja (2 Tim. 3:1-3). Diosan servirinakapatakejja ukham chuyman jaqëñajj janipuniw walïkiti, ukampis awisajj uka jaqenakas jukʼamp sum jakasipkaspa ukhamwa amuyjjsna (Sal. 37:1; 73:3). Ukatwa akham jisktʼassna: ‘¿Nayat llakisiñat sipan yaqhanakat jukʼamp llakisiñajj cheqapunit wakispacha? ¿Humilde chuyman sarnaqä ukhajj jaqenakajj respetasipkakitaniti?’ sasa. Akapachankir jaqenakjam jiwasatak llakisjjsna ukhajja, jilat kullakanakasampi sum apasiñsa Jehová Diosamp sum apasiñsa aptʼassnawa. Ukatwa Biblian qellqatäki uka suma sarnaqäwinakat yatjjatañasa jupanakat yateqasiñas yanaptʼistaspa. w18.09 pág. 3 párr. 1

Agosto 18, martes

Churañanwa jukʼamp kusisiñajj utji (Hech. 20:35).

Jehová Diosajja, janïr taqe kuns lurkäna ukhajj sapapakïnwa. Ukampisa Jupa pachpatak llakisiñat sipansa, jaqenakarusa alajjpachan jakirinakarus jakañwa churäna. Niyakejjay Jehová Diosajj ‘kusisiri Diosächejja’, kunatï sumäki ukanakwa churañ munistu (1 Tim. 1:11; Sant. 1:17). Diosajja jupjam kusisitäsna ukwa munaraki, ukatwa churirïñataki jan ukajj wajjtʼasirïñatak yatichistu (Rom. 1:20). Diosajj jupar uñtasitwa lurawayistu (Gén. 1:27). Mä arunjja, Jupjam chuymanïñasatakiw lurawayistu. Ukhamasti kusisit jakasiñatakisa Diosan bendicionap katoqañatakisa, Jehová Diosat yateqasisaw mayninakat llakisiñasa, churirïñasaraki (Filip. 2:3, 4; Sant. 1:5). ¿Kunatsa Jupat yateqasiñasa? Cheqas yaqhanakar churañ muniri luratätanwa. Pantjasirïkstansa Jehová Diosat yateqasisajj kunatï utjkistu uk mayninakar chursnawa. Diosajj jupat yateqassna ukwa muni. Ukatwa mayninakar churtan ukhajj wal kusisi (Efes. 5:1). w18.08 pág. 18 párrs. 1, 2; pág. 19 párr. 4

Agosto 19, miércoles

Ovejanakajasti aruj istʼapjjewa (Juan 10:27).

Janiw Jesusan arunakap aleqak istʼañasäkiti, jan ukasti, ukarjamaw sarnaqañasaraki. Jiwasajj janiw “jakañjjat llakisiñanakamp” apayasktanti (Luc. 21:34). Antisas jan walinakan uñjaskasasa, Jesusan yatichäwinakaparjam sarnaqañatakiw chʼamachastanjja, ukaw jiwasatak jukʼamp wakiskirejja. Walja jilat kullakanakajj kunayman jan walinakanwa uñjasipjje, ukhamäkchisa, janipuniw Diosat jitheqtapkiti. Jiwasar irpañatak uttʼayki ukanakar istʼasaw Jesusar istʼatas uñachtʼayaraksna (Heb. 13:7, 17). Aka qhepa maranakanjja, kunayman cambionakaw Diosan markapan utjawayi. Sañäni, machaq yanaptʼanakaw predicañatak utj-jjestu, kunjamanakatsa yatiysna uka toqet yaqha ewjjtʼanakaw utjaraki. Semanan apaski uka tantachäwisa, Tantachasiñ Utanakajj kunjamsa lurasiñapa askichasiñapa ukas janiw nayrjamäjjeti. Taqe uka cambionakajj jiwasan askisatakiwa, Diosan markapajj qhawqsa munasistu ukwa uñachtʼayarakistu, ukatwa Jehová Diosar wal yuspärtanjja. Markapat katoqktan uka ewjjtʼanakar istʼatasatjja, Jehová Diosajj bendisistaniwa. w19.03 págs. 10, 11 párrs. 11, 12

Agosto 20, jueves

Jan jukʼamp [...] jaqenakan [...] jan wali amtanakapam[pi] engañjayasipjjañäniti (Efes. 4:14).

Mä yatiyäwitï jan taqpach cheqäkchi ukhajja, istʼsna ukajj engañjataw uñjassna. Josué chachajj jakkäna uka urunakanjja, Jordán Jawirat inti jalanta toqenkir nayra israelitanakarojj kunas pasäna uk uñjañäni (Jos. 22:9-34). Jupanakajja, inti jalsu toqenkir israelitanakajj mä jachʼa altar jawir lakaru lurapjjatapwa yatipjjäna. Uka yatiyäwit mä qhawqhajj cheqänwa, ukampis inti jalanta toqenkir israelitanakajja, Jehová Dios contraw saytʼjjapjje sasin amuyasajj jupanak contra nuwasiñatakiw wakichasipjjäna (Jos. 22:9-12). Janïr sarkasajja, inti jalanta toqenkir israelitanakajj confiykañ walja chachanakaruw sum yatjjatanipjjañapatak khitapjjäna. Ukampis ¿kunsa uka chachanakajj yatjjatanipjjäna? Janiw yaqha diosar sacrificionak loqtañ amtampi uk lurapkänti, jan ukasti Jehová Diosar jan jitheqtas servipjjatap wawanakapan amtapjjañapatakiw lurapjjäna, ukwa yatjjatanipjjäna. Israelitanakajj sum yatjjatañataki tiempo apsusipjjatapatsa, mayni israelit masinakapar jan jiwarayir sarapjjatapatsa kusisipjjpachänwa. w18.08 pág. 5 párrs. 9, 10

Agosto 21, viernes

Khititejj suma saytʼatjam amuyaschi ukajja, wal amuyaspan, ukataraki tinkuskaspa (1 Cor. 10:12).

Kunjamatï Pablojj siskänjja, Diosar adoririnakas jan walinak lurañarojj purtʼasipjjaspawa. Juch lurasajja, inas Diosampejj sumsa apasipkaspa ukham amuyasipjjchispa. Ukampis maynejj Diosan amigopäñwa munta sasin inas sischispa, jan ukajj Diosar jan jitheqtasaw sirvta sischispa, ukampis janiw ukham sasakejj Diosan amigopar tukkaspati (1 Cor. 10:1-5). Moisesan Sinaí Qollut jan jankʼak kuttʼanitapatjja, israelitanakajj llakisjjapjjänwa. Ukajj jiwasanakar pasarakistaspawa. Diosan jachʼa urupasa Paraisos janis jankʼak purinkaspa ukhamwa amuyjjsna. Jan ukajja, Diosan arsutanakap phoqasiñapatakejj jaya tiempos faltaskaspa, janis cheqaw sañjamäkaspa ukhamwa amuyjjsna. Ukhamïpansti, Diosan munañap lurañat sipansa munañasakwa thaqjjsna. Tiempompejj Diosat jitheqtsnawa, kuntï nayrajj jan pienskayätan ukanakwa lurjjsna. w18.07 pág. 21 párrs. 17, 18

Agosto 22, sábado

Kuntejj jumajj siskta ukhamarojj luräwa, [jumarojj sutimatwa uñtʼsma, NM], ukatwa nayana yanapajja jikjjattajja (Éx. 33:17).

Jehová Diosajj sapa maynir uñtʼistu ukhajja, walja bendicionanakwa katoqtanjja. Ukampis ¿kunsa Jehová Diosamp uñtʼatäñatakejj lurañasa? Juparojj munasiñasawa, jakäwissa katuyañasarakiwa (1 Cor. 8:3). Jehová Diosan amigopäskakiñatakejj chʼamachasiñasawa. Apóstol Pablojj qellqkäna uka Galacia markankir jilat kullakanakjamarakiw jiwasajj ‘akapachan inamaya jan serviri amuyunakapat’ jitheqtañasa, janirakiw akapachampi suma uñjatäñsa thaqañasäkiti (Gál. 4:9). Galacia markankir cristianonakajja, Diosampejj suma uñtʼatäjjapjjänwa. Ukampis apóstol Pablojj ‘akapachan inamaya jan serviri amuyunakaparuw kuttʼasipktajja’ sasaw jupanakar säna. Mä arunjja, akhamsa siskaspa ukhamänwa: “Diosar serviñan nayrar ukham sartasajja, ¿kunataraki akapachan inamaya jan serviri amuyunakapar mayamp kuttʼasipktasti?” sasa. w18.07 pág. 8 párrs. 5, 6

Agosto 23, domingo

Khititejj yatiñani, chʼikhïki ukawa aka arunakjja istʼejja, ukatsti jikjjatiwa jukʼamp yati[ña] (Prov. 1:5).

¿Kunatï walïki uk yateqañatakejj Diosan leyinakap pʼakintañapunit wakisi? Janiwa. Diosan leyinakap pʼakintirinakajj kuna jan walinakansa uñjasipjjäna ukajj Biblian qellqatawa, ukhamajj uka sarnaqäwinakat liyisa ukat lupʼisaw kunatï walïki uk yateqsna. Jehová Diosakiw uka yatiñ churistaspa, janipuniw yaqhajj utjkaspati. Sañäni, David chachajj Diosar jan istʼasina Betsabé (Bat-seba) warmimpi juchar purtʼasïna ukhajja, jan walinakanwa uñjasïna (2 Sam. 12:7-14). David chachat Biblian liytʼkañäni ukhajja, akham sasaw jisktʼassna: “¿Kunsa Davidajj jan walinakar jan purtʼasiñatakejj luraspäna? David chachjam juchar purtʼasiñjamäspa ukhajja, ¿kunsa lurirista? ¿José waynjamat jaltjjerista, jan ukajj David chachjamach juchar purtʼasirista?” sasa (Gén. 39:11-15). Juchar purtʼasisajj kuna jan walinakansa uñjassna ukanakat lupʼiñäni ukhajja, kunatï jan walïki ukarojj jukʼampiw uñisiñäni (Amós 5:15). w18.06 pág. 17 párrs. 5, 7

Agosto 24, lunes

Cesarankkis ukjja, Cesarar churapjjam, Diosankkis ukjja, Diosar churapjjarakim (Mat. 22:21).

Jila parte jaqenakajj ina chʼusat tʼaqesiñanak uñjasaw politicar mitisipjje. Jesusajj aka oraqenkkäna ukhajj ukhamarakiw jaqenakajj impuesto pagañ jan munasajj politicar mitisipjjäna. Roma markan apnaqat jaqenakasa Jesusar istʼirinakasa, walja impuestonakwa oraqenakatsa utanakatsa pagapjjerïna, impuesto cobririnakajj ukampiw wal qollqechasipjjerïna, ukatwa jaqenakatakejj uk pagañajj mä jathi qʼepïkaspas ukhamäna. Awisajj impuesto cobririnakajja, cargo katoqañatakejj autoridadanakaruw qollqe chilltapjjerïna, ukhamatwa impuesto cobrasajj qollqechasipjjerïna. Jericó markankir Zaqueo sat mä chachajj impuesto cobririnakan jilïripänwa, jupajj jaqenakar kʼarimp kʼarimpi qollqe lunthatasaw qamiriptäna (Luc. 19:2, 8). Ukampis janiw jupakejj ukham lurirïkpachänti. Mä kutejja, Jesusan enemigonakapajj impuesto pagañat parlasaw Jesusar pantjasiyañ munapjjäna. Ukatakejja, judionakajj romanonakar mä denario qollqe impuestot pagapkäna uka toqetwa jisktʼapjjäna (Mat. 22:16-18). Uka impuestojja, romanonakajj jupanakjjar munañanïtapwa judionakar amtayäna, ukatwa impuesto pagañ wal uñisipjjäna. w18.06 págs. 5, 6 párrs. 8-10

Agosto 25, martes

Kuntï maynejj phawki, ukrakwa apthapini (Gál. 6:7).

Supay toqet saytʼasiñäni ukhajja, jan walinakan uñjasikipuniñäniwa. Janiw kuna sumsa jupat katoqksnati (Job 21:7-17; Gál. 6:8). Supayajj qhawqha chʼamanisa uk yatiñajj ¿kunjamsa yanaptʼistu? Diosajj kunjamtï gobiernonakar uñjki ukham uñjañatakiw yanaptʼistu, Diosan arunakap taqe chuyma yatiyañatakis yanaptʼarakistuwa. Jehová Diosajj gobiernonakar respetompi uñjañaswa muni (1 Ped. 2:17). Uka gobiernonakan leyinakapatï Diosan leyinakap jan conträkchi ukhajj istʼañasawa, ukwa Jupajj munaraki (Rom. 13:1-4). Maysa toqetjja, janipuniw politiconak toqetsa ni gobiernonak toqetsa saytʼasiñasäkiti ukwa amuyaraktanjja (Juan 17:15, 16; 18:36). Supayajj Diosan sutip jan walitwa uñjayañ muni, jiskʼachañwa munaraki. Uk amuyañajj Diosat kunatï cheqäki uk jaqenakar jukʼampi yatichañatakiw chʼamañchistu. Cheqas Diosan sutip apañasa aytasiñasa jiwasatakejj wali kusiskañawa. Ukaw qollqeru, cosasanakaru munañat sipansa jiwasatakejj jukʼamp wakiskirejja (Is. 43:10; 1 Tim. 6:6-10). w18.05 pág. 24 párrs. 8, 9

Agosto 26, miércoles

Mä warmejja janiw chachapat jaljtañapäkiti (1 Cor. 7:10).

¿Jan waltʼayasiñ utjipan maynejj chachapata jan ukajj warmipat jaljtakispati? Jaljtañ toqetjja janiw Bibliajj qhanañchkiti. Pablojj akham sänwa: “Mä warmitejj jan creyente chachanïchi, chachapajj jupampi jakañ munarakchi ukhajja, janiw chachapar jaytanukuñapäkiti” sasa (1 Cor. 7:12, 13). Biblian uka yatichäwipajj jichha tiempotakis wakiskirikïskiwa. Inas jan creyente chachajj warmipampi jakañ jan munjjchispati. Warmipar wal nuwchispa, jan ukajj jiwayirjamächispa, familiaparus kunatï jakañatak wakiski ukamp jan yanaptʼañ munjjchispati, jan ukajj Diosar jan serviñapatak wal jarkʼchispa. Ukhamïpanwa Diosar servir yaqhep warminakajj chachapan kun satpachas jaljtañ amtapjje. Ukampis yaqhep warminakajj jaljtañat sipansa aguantapjjewa, uka jan waltʼäwinak askichañatakis chʼamachasipjjarakiwa. w18.12 pág. 13 párr. 14; pág. 14 párrs. 16, 17

Agosto 27, jueves

Uka arunak katjjarusajj achunakwa achoqapjje, aguantapjjarakiwa (Luc. 8:15).

Lucas 8:5-8, 11-15 qellqatan Jesusajj mä yapuchir jaqet parlkäna uka uñachtʼäwinjja, “jathajj [jan ukajj semillajj] Diosan arunakapawa” mä arunjja, Jehová Diosan Reinopat yatiyktan ukawa. Laqʼasti jaqen chuymapäkaspas ukhamarakiwa. Suma laqʼar purki uka jathajj saphintasinwa alsuni, ukatsti mä aliruw tukjje. Jiltasajja, ‘mä jathajj patakaruw achoqe’. Jiwasajj Diosan arunakap istʼasajj taqe chuymaw katoqasiyätanjja. Ukatjja, uka jathajj chuymasan jiltasinjja, achunïñatakejj wakichtʼatäjjänwa, ¿kunsa achoqani? Trigo alejj janiw yaqha jiskʼa trigo alinak achoqkiti, jan ukasti jathanakwa achoqe. Jiwasajj ukhamarakiw achunak achoqtanjja, uka achojj Diosan Reinopat yatiyañawa, janiw machaq arkirinaka tukuyañäkiti. Diosan Reinopat yatiyktan ukhajja, chuymasan utjki uka jathanaksa phawksna ukhamawa (Luc. 6:45; 8:1). Ukhamajja, Jesusajj mä yapuchirit parlkäna uka uñachtʼäwejj ¿kunsa yatichistu? Jiwasatï Diosan Reinopat yatiyaskakiñäni ukhajja, kunjamtï trigo alejj achoqki ukhamarakiw achoqañäni. w18.05 pág. 14 párrs. 10, 11

Agosto 28, viernes

Taqe khitinakarutejj nayajj munaskta ukanakarojj toqenoqtwa, cheqañcharaktwa (Apoc. 3:19).

Apóstol Pablojj janiw jilat kullakanakar arumpik chʼamañchtʼkänti, jan ukasti jukʼampinakwa luräna. Ukatwa akham säna: “Nayajj taqe chuymaw jumanak laykojj kunanakatï utjkitu ukanak churäjja, naya pachpaw qʼal merqʼsusëjja” sasa (2 Cor. 12:15). Jilïr irpirinakajj ukhamarakiw jilat kullakanakar arumpik chʼamañchtʼañat sipansa, luratanakampi chʼamañchtʼapjjañapa. Ukhamatwa jupanakat cheqpachapun llakisipjjatap uñachtʼayapjjani (1 Cor. 14:3). Jilïr irpirinakajja, awisajj jilat kullakanakar chʼamañchtʼañatakejj ewjjtʼapjjañapawa, jan ukajj cheqañchapjjañapawa. Ukjja Bibliarjamaw lurapjjañapa. Jesusatwa yateqasipjjaspa, jaktayatäjjäna uka qhepatjja, Asia Menor cheqankir walja congregacionanakaruw cheqañchäna. Ukampis janïr cheqañchkasajja, Éfeso, Pérgamo, Tiatira cheqankir congregacionanakarojj chʼamañchtʼänwa (Apoc. 2:1-5, 12, 13, 18, 19). Jilïr irpirinakajj Cristotwa jilat kullakanakar cheqañchañatak yateqasipjjañapa. w18.04 pág. 22 párrs. 8, 9

Agosto 29, sábado

Awkinaka, kunjamtï Jehová Diosajj munki ukarjam cheqañchasa ewjjtʼasa [wawanakamar] uywasipkakim (Efes. 6:4).

Awk taykanaka, wawanakaman jan usuntapjjañapatakejja, sumwa jumanakajj ut qʼomachapjjtajja, kunanakatï wawanakar usuntaykaspa ukanaksa willtapjjtawa. Ukhamarakiw kuna jan walinakatï peliculanakana, televisionana, anatañ videonakana, Internetan utjkaspa ukanakat wawanakamar jarkʼaqapjjañama. Jehová Diosajj jumanakaruw wawanakamar yanaptʼapjjañamatak jaytapjjtamjja, ukhamat Jupan amigopäpjjañapataki (Prov. 1:8). Ukhamajj Bibliarjam sarnaqapjjañapataki wawanakamar yanaptʼañjja, jan ajjsarapjjamti. Kunanaksa uñtapjjaspa jan uñtapkarakispa uk qhanwa wawanakamar sapjjañama, kunatsa ukham lurapjjañapa uksa amuytʼayapjjañamarakiwa (Mat. 5:37). Jiltataparjamaw wawanakamar kunatï walïki jan walïkaraki uk yatichapjjañama (Heb. 5:14). Ak amtapjjapunim, luratanakampiw wawanakamar yatichapjjañama, jupanakajj uk uñjasaw jukʼamp yateqapjje (Deut. 6:6, 7; Rom. 2:21). w19.01 pág. 16 párr. 8

Agosto 30, domingo

Waynanaka, chʼama qaritanaka, [...] Tatitun sutip jachʼar aptapjjam (Sal. 148:12, 13).

Wayn tawaqonakajja, chuymankipstat jilat kullakanakan amigopäñatakiw chʼamachasipjjaspa. Jehová Diosarojj kunjamsa serviwayapjje uka toqenakat parltʼapjjañapatakiw jupanakar mayipjjaspa. Ukham lurapjjani ukhajja, jupanakasa chuymankipstat jilat kullakanakas mä qhanjam qhantañatakiw maynit maynikam chʼamañchtʼasipjjani. Maysa toqetjja, Tantachasiñ Utar jutapki ukanakar katoqtʼañatakiw taqenis chʼamachasiraksna. Yatiyir mistuñatak tantachäwi sarayapki uka jilatanakajja, chuymankipstat jilat kullakanakarojj mä qhanjam qhantasipkakiñapatakiw yanaptʼapjjaspa. Ukatakejja, kawkïr territoriotï jupanakatakjamäki ukwa churapjjaspa. Awisasti, mä wayna jilatampi jan ukajj tawaq kullakampiw yanaptʼayapjjarakispa, ukhamat jupanakamp chika yatiyapjjañapataki. Khitinakatï usutäpki, jan ukajj yaqha ukham jan walinakan uñjasipki ukanakarus munasiñampiw yanaptʼapjjañaparaki. Ukham lurapjjani ukhajja, wayn tawaqonakarusa, chuymankipstatanakarusa, machaqanakarusa, taqeniruw taqe chuyma yatiyapjjañapatak yanaptʼapjjani (Lev. 19:32). w18.06 pág. 23 párrs. 10-12

Agosto 31, lunes

Librëpjjatam laykojj kunatï jan walïki ukjja jan lurapjjamti, jan ukasti Diosan esclavonakapjam jakapjjam (1 Ped. 2:16).

Jehová Diosajj juchan esclavopäñata, jiwañatwa salvistu, uk amtañasapuniwa. Jesusaw jiwas layku jiwawayi ukatwa Diosarojj qʼoma concienciani sirvtanjja (Sal. 40:8). Jehová Diosat libre jakasiñ katoqasajja, janiw yuspärañasakïkiti, jan ukasti sum sarnaqañatakiw chʼamachasiñasa. Apóstol Pedrojj akham sänwa: “Librëpjjatam laykojj kunatï jan walïki ukjja jan lurapjjamti” sasa. Uka ewjjtʼapajja, kuntï israelitanakajj wasaran lurapkäna ukwa amtayistu. Ukampis jiwasatakejj uka tiempot sipansa jukʼamp wakiskiriwa. Supayasa, jupan apnaqat akapachasa, cosasanaka, isinaka, manqʼaña, umaña, kusistʼañanaka ukat yaqha ukhamanakwa churañ munistu. Suma uñnaqtʼani jaqenakampiw ukanak alañasatakejj chʼamañchistu. Ukhamatwa Supayajj jan amuykañaki engañjistaspa, jan walinaksa librëtwa sasakiw lurjjsna. w18.04 pág. 10 párrs. 7, 8

    Aymara qellqatanaka (2005-2025)
    Mistuñataki
    Mantañataki
    • Aymara
    • Apayañataki
    • Kunjamtï munkta ukarjam askichañataki
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ak amtañamapuniwa
    • Aka amtanakanïpjjtwa
    • Configuración de privacidad
    • JW.ORG
    • Mantañataki
    Apayañataki