Cristianjam Jakañataki ukat Yatiyañataki - Referencias
JULIO 3-9
BIBLIAN SUMA YATICHÄWINAKAPA | EZEQUIEL 11-14
“¿Jumajj istʼasiri machaq chuymanïtati?”
(Ezequiel 11:17, 18) Nayan sutejj-jjarusti jupanakarojj sarakim: ‘Naya Tatituw jupanakarojj uka jaya markanakat kuttayanjjarakï, kawkïri markanaka taypirutejj nayajj jupanakaru willitatkta ukanakata, jupanakaru tantachtʼasinsti Israel marka jupanakarojj churjjarakï. 18 Jupanakajj markaparu kuttanjjasinsti, kuna ajjtaskaña luräwinakatejj ukan utjki ukanaksti qʼalwa tukjapjjarakini.
w07-S 1/7 pág. 11 párr. 4
Puntos sobresalientes del libro de Ezequiel (parte 1)
En el año 612 antes de nuestra era, una visión transporta a Ezequiel a Jerusalén. ¡Qué repugnancia le causa ver lo que ocurre en el templo de Dios! Cuando Jehová exprese su ira contra los apóstatas mediante sus fuerzas ejecutoras celestiales (representadas por “seis hombres”), solo a los que hayan recibido ‘una marca en la frente’ se les perdonará la vida (Ezequiel 9:2-6). Pero antes deben arrojarse sobre la ciudad “brasas de fuego”, es decir, ardientes mensajes de destrucción de parte de Dios (Ezequiel 10:2). Aunque Jehová ‘traerá sobre la cabeza de los malvados su propio camino’, promete reunir a los dispersos de Israel (Ezequiel 11:17-21).
(Ezequiel 11:19) Nayasti jupanakatjja uka qala chuymapa apaqarakïwa, mä machaqa chuyma ukhamaraki mä machaqa ajayu churarakï.
¿Kunas suma amtar puriñatakejj yanaptʼiristam?
Jiwasajj Jesusjamaw suma amtanakar puriraksna. Ukatakisti jupjamarakiw ‘Jehová Diosajj yanaptʼitaniwa’ sasin confiyañasa. Bibliajj akham sistuwa: “[Jehová] Tatitur taqe chuymamampi katuyasim; juman chʼikhi kankañamarukejj jan alkatasimti. Taqe luräwinakamanjja Tatitutjja amtasipunim, ukatsti jupajj cheqa thakinjamwa irpaskätam. Jan amuyasimti sinti yatiñanïtama; Tatitur ajjsartam, taqe ñanqhatsa jitheqtam” sasa (Pro. 3:5-7). Kunjamsa Jehová Diosajj amuyi ukjja, Bibliat yatjjatasaw amuysna, ukaw munañaparjam taqe kuns lurañatak yanaptʼistani. Jehová Diosar jukʼamp uñtʼañäni ukhajja, jukʼampiw jupar istʼañ munarakiñäni (Eze. 11:19).
(Ezequiel 11:20) Ukapachaw jupanakajj nayan leyinakajjarjama, ukhamaraki arsutanakajjarjama jakapjjarakini. Jupanakasti nayan markajjäpjjaniwa, nayasti jupanakan Diosaparakïyäwa.
Suma yatichäwinak Bibliat thaqapjjañäni
(Ezequiel 12:26-28) Tatitusti nayarojj sarakituwa akham sasa: 27 “Israelitanakajj parlapjjarakiwa juman unañchäwi uñjatanakamajj jaya urunakata phoqhasirïtapa. 28 Uka layku jichhajj nayan sutejj-jjaru jupanakarojj sarakim: ‘Nayan arsutanakajjajja jankʼakiw phoqhasini, janiw suyayaskaniti, kuntejj arskta ukajj phoqhasipuniniwa. Naya Tatituw ukjja arsta’” sasa.
w07-S 1/7 pág. 13 párr. 8
Puntos sobresalientes del libro de Ezequiel (parte 1)
12:26-28. Incluso a aquellos que se burlan de su mensaje, Ezequiel debe decirles: “Ya no habrá más postergación en cuanto a cualesquiera palabras [de Jehová]”. Debemos hacer cuanto podamos por ayudar a otros a confiar en Jehová antes de que acabe con el presente sistema de cosas.
(Ezequiel 14:13, 14) “Mä markatejj naya toqe sartani, jucha lurasa, janiraki taqe chuymampi arkkitaniti, uka markatakisti amparajj aytä mutuyañataki, kuna manqʼaña imasitanakapatejj utjki ukanaksa apaqarakïwa. Uka markjjarusti machʼa apayanirakëjja, jaqenakasa, uywanakasa manqʼatjamawa jiwarapjjani. 14 Uka markantejj Noé, Daniel ukhamaraki Job ukanakatejj jakapjjaspajja, uka kimsanikiw qhespipjjaspa aski jaqenakäpjjatap layku. Naya Tatituw ukjja arsta.
Diosajj churkistu uka yanaptʼanakat sum yatjjatapjjañäni
13 Ukatakejja, Ezequiel 14:13, 14 qellqatat amuytʼañäni, ukanjja siwa: “Mä markatejj naya toqe sartani, jucha lurasa, janiraki taqe chuymampi arkkitaniti, uka markatakisti amparajj aytä mutuyañataki, kuna manqʼaña imasitanakapatejj utjki ukanaksa apaqarakïwa. Uka markjjarusti machʼa apayanirakëjja, jaqenakasa, uywanakasa manqʼatjamawa jiwarapjjani. Uka markantejj Noé, Daniel ukhamaraki Job ukanakatejj jakapjjaspajja, uka kimsanikiw qhespipjjaspa aski jaqenakäpjjatap layku. Naya [Jehová] Tatituw ukjja arsta” sasa. Uka qellqatat jukʼamp yatjjatasajja, uka tʼaqanakajj 612 nayra pacha maranakanwa qellqasïna. Uka tiempotakejja, Noé chachasa Job chachasa jiwatäjjapjjänwa. Ukampis Danielajj jakaskänwa, niya 20 maranïpachänwa. Ukapachaw Jehová Diosajj Noé chachata, Job chachata, Daniel waynata parlkasajj ‘aski jaqenakäpjjewa’ sasin säna. ¿Kunsa uka qellqatajj yatichistu? Jehová Diosajj jupat jan jitheqtir servirinakaparojja, waynäpasa tawaqöpasa, taqeniruw munasi (Sal. 148:12-14).
w07-S 1/7 pág. 13 párr. 9
Puntos sobresalientes del libro de Ezequiel (parte 1)
14:12-23. Obtener la salvación es una responsabilidad personal. Nadie puede hacerlo por nosotros (Romanos 14:12).
Biblia liyiñataki
(Ezequiel 12:1-10) Tatitusti nayan ukaruw jutaraki, ukatsti sarakituwa: 2 “Jumasti jaqe, mä qhoru marka taypinwa jaktajja. Jupanakajj nayranïsipkiwa, ukampis janiw uñjapkiti, 3 jinchunïsipkiwa, janiw istʼapkiti, qhoru, naya toqe saytʼasir markanakäjjatap layku. 4 Jichhajj urpacha, taqen uñjkata, yänakam apsusim apanukutäsin sarañatakis wakichaskasma ukhama; jaypʼu toqerusti ukhamaraki taqenin uñjkata mistuwayjjam apanukutäsinsa sarkasma ukhama. 5 Ukatsti perqarojj mä jachʼa pʼiya pʼiysurakim, taqenin uñjkata uka cheqa mistuwayjjarakim taqe yänakama aptʼata. 6 Kunapachatejj chʼamakthapjjani ukapachasti taqe yänakam qʼepjjarusjjam, ukatsti taqe uka yänakam aptʼata taqenin uñjkata mistuwayjjarakim. Ajanumsti imantasjjarakim jan aka oraqe uñjañamataki. Nayasti munaraktwa Israel markatakejj uka luräwimampejj mä chimpüñama” sasa. 7 Nayasti wakichasjjaraktwa taqe yänakajj-jja kunjämtejj Tatitojj siskitän ukhamarjama, urpacharakiw ukanak aptʼata mistuwayjjta, apanukuta jaqjama. Jaypʼu cheqarusti perqanjja mä jachʼa pʼiya lurarakta, ukat jaypʼthapjjepansti taqen uñjkataw yänakajj qʼepjjartʼasisin mistuwayjjta. 8 Qhepärmanthi alwasti Tatitojj nayaruw parljjayitu akham sasa: 9 “Uka qhoru israelita jaqenakasti, jumarojj jisktʼapjjpachätamwa, kuntejj lurkäyäta ukatjja. 10 Jichhasti jupanakarojj nayan sutejj-jjaru sarakim aka yatiyäwejj Jerusalén markankir reyitakïtapa, ukhamaraki taqe Israelita jaqenakatakïtapa, kawkïrinakatejj ukan jakapki ukanakataki.
JULIO 10-16
BIBLIAN SUMA YATICHÄWINAKAPA | EZEQUIEL 15-17
“¿Kuntï arsktan ukanak phoqtanti?”
(Ezequiel 17:1-4) Tatitusti nayan ukaru jutasinjja, sarakituwa: 2 “Jumasti chacha, Israel markarojj mä uñtasïwi churarakim. 3 Ukatsti sarakim: ‘Akham siw Tatitojja: Mä jachʼa pakaw Líbano qollurojj purini, chheqhanakapasti sinti jachʼanakänwa, kunayman casta color phuyunakanirakïnwa. Cedro sat lawa achtʼatarakiwa, 4 kawkïritejj jachʼa laymïkän uka khuchhoqaraki, alakipa lurir jaqenakan markapar ayruntiriw sararaki, kawki markantejj alakipa lurañajj waltʼatäki ukaru.
w07-S 1/7 pág. 12 párr. 6
Puntos sobresalientes del libro de Ezequiel (parte 1)
17:1-24. ¿Quiénes son las dos águilas grandes, en qué sentido se arrancan los vástagos de un cedro, y quién es la ‘ramita tierna’ trasplantada por Jehová? Las dos águilas representan a los reyes de Babilonia y Egipto. La primera viene sobre la copa de un cedro, que simboliza al soberano del linaje real de David. Esta águila arranca la cima de los vástagos —las ramas nuevas— al sustituir al rey Joaquín de Judá por Sedequías. Pese al juramento de fidelidad a Babilonia, Sedequías procura el auxilio de la otra águila, el faraón de Egipto, pero es inútil: será llevado cautivo y morirá en Babilonia. Jehová también arranca ‘una ramita tierna’, a saber, el Rey Mesiánico. Esta es trasplantada “sobre una montaña alta y encumbrada” —el monte Sión celestial—, donde “llegará a ser un cedro majestuoso”, fuente de verdaderas bendiciones para la Tierra (Revelación [Apocalipsis] 14:1).
(Ezequiel 17:7) Ukampisa yaqha jachʼa pakaw utjarakïna, wali jachʼa chheqhanakani, walja phuyunakani. Uka uva alin saphinakapasa, layminakapasa uka jachʼa paka toqeruw jilantaraki, jukʼampi uma churañapataki, kawki cheqaru ayruntatäkäntejj ukat jayana.
(Ezequiel 17:15) Ukampisa uka reyin familiapankiri waynajj saytʼasïnwa uka Babilonia reyitakejja, ukatsti Egiptoruw khitanaka khitarakïnjja ukat caballonaka, ukhamaraki walja jaqenaka mayiniñapataki. ¿Jumanakasti amuyapjjtati ukanak lurasinjja atipjañapa, ukhamaraki jiwañatsa jaltjjañapjja? ¿Uka arustʼäwiru jan phoqheristi jiwañat qhespirakispati?
w07-S 1/7 pág. 12 párr. 6
Puntos sobresalientes del libro de Ezequiel (parte 1)
17:1-24. ¿Quiénes son las dos águilas grandes, en qué sentido se arrancan los vástagos de un cedro, y quién es la ‘ramita tierna’ trasplantada por Jehová? Las dos águilas representan a los reyes de Babilonia y Egipto. La primera viene sobre la copa de un cedro, que simboliza al soberano del linaje real de David. Esta águila arranca la cima de los vástagos —las ramas nuevas— al sustituir al rey Joaquín de Judá por Sedequías. Pese al juramento de fidelidad a Babilonia, Sedequías procura el auxilio de la otra águila, el faraón de Egipto, pero es inútil: será llevado cautivo y morirá en Babilonia. Jehová también arranca ‘una ramita tierna’, a saber, el Rey Mesiánico. Esta es trasplantada “sobre una montaña alta y encumbrada” —el monte Sión celestial—, donde “llegará a ser un cedro majestuoso”, fuente de verdaderas bendiciones para la Tierra (Revelación [Apocalipsis] 14:1).
(Ezequiel 17:18, 19) Jupajj juramento luratapata sawkasïnwa, kuna arustʼäwtejj lurkäna uksa janiw phoqkänti; jupasti phoqhañatakiw arsurakitayna, ukampisa janiw uka arsutanakaparojj phoqkjjeti, ukatwa jichhajj jiwayatäni. 19 ‘Naya Tatituw jakañajj layku juramentompi arsta: Jupajj kuna juramenttejja nayampi lurkän ukanakatjja sawkasiwa, kuna arustʼäwinakarutejj mantapkta ukanakatsa phiskasirakiwa jan phoqhasa, ukatpï jichhajj juparojj luratapatjja waytʼäjja.
Arsutamarjamaw phoqhañama
11 ¿Kunatsa Jehová Diosajj ukham sarnaqäwinak Bibliar qellqaypachäna? ¿Jïsa sasin arsus ukarjam phoqhañajj kunja wakiskirisa? Bibliajj qhanwa akham sasin ewjjtʼistu: “Kuntejj arski ukar jan phoqherinaka[jja]” “yatipjjarakiwa ukham jan walinak luririnakajja jiwayatäñapa” sasa (Rom. 1:31, 32). Egipto markankir faraonasa, Judea markankir Sedequías reyisa ukat Ananías ukat Safira warmisa, Jïsa sasin arsuwayapkäna ukarjam janiw phoqhapkänti. Kuna jan walinakantï jupanakajj uñjasiwayapki ukajja, jiwasan amuyasiñasatakiwa (Éxo. 9:27, 28, 34, 35; Eze. 17:13-15, 19, 20; Hech. 5:1-10).
w88-S 15/9 pág. 17 párr. 8
¡Jehová desenvaina la espada!
8 Después Dios comparó a los gobernantes de Babilonia y Egipto con grandes águilas. Una arrancó la cima de un cedro al quitar al rey Joaquín y reemplazarlo con Sedequías. Aunque Sedequías había jurado lealtad a Nabucodonosor, quebrantó aquel juramento y procuró que el gobernante de Egipto, la otra gran águila, le ayudara. Si Sedequías invocó el nombre de Dios al hacer aquel juramento, el quebrantarlo causó oprobio a Jehová. La mismísima idea de que causaríamos oprobio a Dios debería impedir que en alguna ocasión violáramos la palabra que hubiéramos dado. ¡Ciertamente tenemos un gran privilegio al llevar el nombre divino como testigos de Jehová! (Ezequiel 17:1-21.)
Suma yatichäwinak Bibliat thaqapjjañäni
(Ezequiel 16:60) Ukampisa nayajj amtasiskakipunïwa kuna arustʼäwtejj tawaqökäyat ukkhajj amtktan ukjja, jumampisti mä wiñaya arustʼäwi lurarakëjja.
w88-S 15/9 pág. 17 párr. 7
¡Jehová desenvaina la espada!
7 Debido a sus habitantes infieles, se comparó a Judá con una vid silvestre que no llevaba fruto bueno y solo servía para ser echada en el fuego. (Ezequiel 15:1-8.) Aquella nación fue asemejada también a una expósita a quien Dios salvó de Egipto y crió hasta que llegó a ser mujer. Jehová la hizo su esposa, pero ella se volvió a dioses falsos y experimentaría destrucción por su adulterio espiritual. Sin embargo, con los fieles Dios ‘establecería un pacto de duración indefinida’... el nuevo pacto con el Israel espiritual. (Ezequiel 16:1-63; Jeremías 31:31-34; Gálatas 6:16.)
(Ezequiel 17:22, 23) ‘Naya Tatituw arsta: Jichhasti nayajj uka jachʼa cedron alipwa katurakëjja; kawkïri ramatejj wali alayankki suma wawäkaraki ukwa kʼicheqanirakëjja, ukatsti naya kipkarakiw mä jachʼa qollur ayruntä, 23 kawkïri qollutejj Israel markan wali jachʼa qollüki ukaru. Walwa ramanakapas jilantarakini, ukhamarakiw achunakapasa, ukatsti mä suma cedro qoqaw tukurakini. Kunayman casta animalanakaw uka qoqa kʼuchunjja jakapjjarakini, ramanakapa taypinakarusa kunayman casta jamachʼinakaw tapachasipjjarakini.
w07-S 1/7 pág. 12 párr. 6
Puntos sobresalientes del libro de Ezequiel (parte 1)
17:1-24. ¿Quiénes son las dos águilas grandes, en qué sentido se arrancan los vástagos de un cedro, y quién es la ‘ramita tierna’ trasplantada por Jehová? Las dos águilas representan a los reyes de Babilonia y Egipto. La primera viene sobre la copa de un cedro, que simboliza al soberano del linaje real de David. Esta águila arranca la cima de los vástagos —las ramas nuevas— al sustituir al rey Joaquín de Judá por Sedequías. Pese al juramento de fidelidad a Babilonia, Sedequías procura el auxilio de la otra águila, el faraón de Egipto, pero es inútil: será llevado cautivo y morirá en Babilonia. Jehová también arranca ‘una ramita tierna’, a saber, el Rey Mesiánico. Esta es trasplantada “sobre una montaña alta y encumbrada” —el monte Sión celestial—, donde “llegará a ser un cedro majestuoso”, fuente de verdaderas bendiciones para la Tierra (Revelación [Apocalipsis] 14:1).
Biblia liyiñataki
(Ezequiel 16:28-42) Ukham katoqkasasa, asirio jaqenakampirakiw qʼañu lurañanakan sarnaqaraktajja; janirakiw ukanakampis sisthapktati. 29 Babilonia oraqensa ukham qʼañu luräwinakamjja luraskaktawa, kawkhantejj alakipa luriri jaqenakajj utjapki ukana; janiw ukanakampisa sisthapkaraktati. 30 Naya Tatituw ukjja arsta. ¡Chuymamasti uka ñanqha luräwinak lurañatakejj usutäkaspas ukhamänwa, jan pʼenqani, jan wali sarnaqer warminakjama! 31 Taqe thaki tukuyanakaru, suma qhanawjanakaruw idolonakaru yupaychaña altaranak lurastajja, uka cheqanakanwa qʼañu lurañanakaru katuyasiraktajja. Ukampisa jumajj janiw uka yaqha qʼañu luriri warminakjama, jan wali sarnaqäwimatjja qollqe maykaraktati. 32 ‘Kawkïri warmitejj chachapar jan wal lurki ukajj yaqha chachanakwa katoqasejja. 33 Taqe qʼañu lurañan sarnaqeri warminakarojj qollqe churatawa, ukampisa jumajj janiw qollqjja maykaraktati, jan ukasti jumaw taqe waynanakamarojj wajjtʼasiñanak churaraktajja ukhamat taqe toqet jumampi juch luriri jutapjjañanakapataki. 34 Jucha luräwinakamasti yaqha warminakat sipansa jumajj mayjwa lurtajja. Janiw khitis jumarojj juch lurañataki thaqktamti, janiw qollqsa churapkaraktamti, jan ukasti jumaw jupanakarojj pagtajja. ¡Uka luratamampiw jumajj yaqha warminakat sipansa mayjätajja! 35 ‘Qʼañu lurañanakan sarnaqer warmi, jichhajj Tatitun arunakapa istʼam: 36 Naya Tatituw sisma: Jumajj jan pʼenqanpachaw waynanakamampi juch lurañatakejj janchimsa uñachtʼayastajja, uka ajjtaskañ idolonakamar wawanakam sacrificiot loqtasaw wila wartaraktajja. 37 Ukatpï jichhajja tantachtʼäjja juma jakʼaru, taqe waynanakama, khitinakarutejj munkta, ukhamaraki khitinakarutejj uñiskta ukanaksa. Jupanak nayräjjanwa jumarojj qʼalalsuyarakïma, ukhamat taqeni jumarojj qʼalal uñjapjjañanakapataki. 38 Chachanakampi jucha lurañanakan sarnaqatanakamata, jaqe jiwayatanakamatwa jumarojj juchañchäma, wali jachʼa colerasiñampiw jumarojj jiwañaru katuyäma. 39 Jupanakan amparaparuw katuyarakïma, ukhamat jupanakajj juch luraña, idolonakar yupaychaña cheqanakam tʼunjapjjañanakapataki. Isinakamsa ukhamaraki uka suma kʼachachasitanakamsa wikharapjjarakïtamwa, ukatsti qʼalalpacha saytʼayapjjarakïtam. 40 Markankir jaqenakarusti juma toqew sartayapjjani, jumarusti qalampi kʼupjasina, espadanakapampiw jiwayapjjarakïtam. 41 Utanakamsti ninampiw phichkatapjjarakini, ukatsti jumarojj taqe warminak nayräjjanwa juchañchapjjarakïtam. Jichhajj uka jucha lurañanakamjja tukusiyjjäwa, janirakiw jukʼampi uka qʼañu luratanakamatjja waynanakamarojj pagkjjätati. 42 Ukapachaw nayan colerasiñajjajj samarjjani, jumataki colerasiñajjas tukusjjarakini; llampʼu chuymanëjjarakïwa, janirakiw jukʼampi coleraskjjäti.
JULIO 17-23
BIBLIAN SUMA YATICHÄWINAKAPA | EZEQUIEL 18-20
“Diosajj juchanakas perdonistu ukhajj janiw amtjjeti”
(Ezequiel 18:19, 20) Jumanakasti jichhajj sapjjätawa: ‘¿Kunatarak wawasti awkipan juchanakap jan phoqhesti?’ sasa. Jïsa, wawajj kunatejj cheqapäki, kunatejj askïki ukwa phoqharaki, taqe leyinakajjsa phoqharakiwa; ukatwa jichhajj jakanejja. 20 Khititejj jucha lurki ukaw jiwaskanejja. Wawajj janiw awkin juchapatjja phoqkaniti, awkis janiw wawan juchanakapatjja phoqkarakiniti. Aski jaqejj aski lurataparjamaw suma wajjtʼasïwi katoqani, ñanqha jaqesti ñanqha lurataparjamarakiw mutuyäwi katoqarakini.
Diosajj juchanak perdonasajj armjjewa
Ezequiel profet toqew Jehová Diosajj Judá markarusa ukat Jerusalén sat capitalaparus juchañchañatak arsüna. Cheqa yupaychäwitwa jupanakajj jitheqtjjapjjäna ukat nuwasiñanakaruw sarjjapjjäna. Uka markarojja, Babilonionakaw tʼunjani sasaw Jehová Diosajj säna, ukampisa mä suytʼäwi churarakïna: juchañchäwejja sapa maynirüniwa, mä arunjja, sapa maynejj lurataparjamaw juchañchatäni sasaw sarakïna (19 ukat 20 jiskʼa tʼaqanaka).
(Ezequiel 18:21, 22) “Ñanqha lurir jaqetejj taqe ñanqha juchanaka lurkän ukanaka apanukjjani, ukatsti nayan leyinakajjarjamaraki sarnaqjjani, kunatejj askïki, kunatejj cheqapäki ukanak lurjjarakini ukajj jakaskaniwa, janiw jiwkaniti. 22 Nayasti janiw mayampsa uka jucha luratanakapatjja amtaskjjäti, jupasti aski luratap laykuw jakjjarakini.
Diosajj juchanak perdonasajj armjjewa
Ukhamajja maynitï jan walinak lurkasin arrepentisini ukhajja, ¿kunas jupamp pasasapäna? 21 jiskʼa tʼaqanjja, Diosajj akham sänwa: “Ñanqha lurir jaqetejj taqe ñanqha juchanaka lurkän ukanaka apanukjjani, ukatsti nayan leyinakajjarjamaraki sarnaqjjani, kunatejj askïki, kunatejj cheqapäki ukanak lurjjarakini ukajj jakaskaniwa, janiw jiwkaniti” sasa. Kunjamtï uñjktanjja, taqe chuyma arrepentiski ukat jan wali luräwinakap jaytjje ukanakar ‘pampachañatakejj’ Jehová Diosajj jankʼakiwa (Salmo 86:5).
Ukat juchanakapampejj ¿kunas pasäna? 22 jiskʼa tʼaqajj akham saskakiwa: ‘Janiw mayampsa uka jucha luratanakapatjja jupa contra amtasjjäti’ sasa. ‘Janiw mayampsa jupa contra amtasjjäti’ siski uka arunakajja, ¿kamsañs muni?
Biblian hebreo arut “amtaña” sasin jaqokipatäki ukajja, janiw kuntï nayrajj lurasiwayki ukanakak amtaña sañak munkiti, “jan ukasti lurañapuni, mä arunjja, amtañampi lurañampejj mayakipuniwa” sasaw Biblia toqet yatjjatir mä jaqejj säna. Ukhamajj “amtaña” siski uka arojj “luraña”sañ munarakispa. Ukhamajj juch luriritï taqe chuym arrepentisini ukhajja, Jehová Diosajj janiw jupa contra kuns lurkaniti, mä arunjja, janiw uka jan wali luratanakapat mutuykaniti.
Ezequiel 18:21, 22 qellqatan qhanañchki uka arunakajja, kawkhakamas Jehová Diosajj perdoni ukwa qhan uñachtʼayistu. Diosatï arrepentisirinakar perdonchejja, janiw juchanakap mayamps amtjjaniti. Mä arunjja, kuna juchanaktï perdonki ukjja qheparus jaytkaspa ukhamäjjewa (Isaías 38:17). Perdonasajj janiw mayamps amtjjeti (Hechos 3:19).
Juchararätasatjja, sapa kutiw pantjastanjja, ukatwa Diosan khuyapayasiñap munapuntanjja (Romanos 3:23). Ukampis jiwasatï taqe chuym arrepentisiñäni ukhakiw Jehová Diosajj perdonistani uk janipun armañäniti. Maynin juchap perdonasajj armjjewa, mä arunjja perdonkistu uka juchanakasatjja janiw mutuykistuti. ¡Uk yatiñajj wali askiwa! ¿Janit ukham Diosar jukʼamp jakʼachasiñ munkarakisma?
(Ezequiel 18:23) Janiw nayajj ñanqha jaqen jiwañapjja munkti jan ukasti muntwa sarnaqäwipjja askichasjjañapa, ukatsti jakjjañaparaki. Naya Tatituw ukjja arsta.
(Ezequiel 18:32) Janejjay nayajj khitin jiwañapsa munkstejja. Ñanqha luräwinakamatjja jitheqtjjapjjam, ukapachakiw jakapjjäta. Naya Tatituw ukjja arsta.
Armagedonanjja Diosajj taqe nuwasiñanakwa chhaqtayani
Diosawa Taripirejja, jupawa jucharar jaqenakarojj cheqaparjam juchanchaskani. “Jumajj aka mundpachana jachʼa juesätawa, ¿janiti cheqaparu uñjkäta?” sasaw Abrahamajj jisktʼäna. Ukatjja Jehová Diosajj cheqaparupuniw uñji ukjja jupa kikpaw uñjawayäna (Génesis 18:25). Ukhamaraki, Jehová Diosajj janiw khitin jiwañapsa munkiti siw Bibliajja; janipun istʼasiñ munjjapjjeti ukhakiw jiwarayjje (Ezequiel 18:32; 2 Pedro 3:9).
w06-S 1/12 pág. 27 párr. 11
¿Qué implica amar al prójimo?
11 A la hora de mostrar amor a quienes no sirven a Dios, lo mejor es imitar al propio Jehová. Aunque detesta la maldad, trata con bondad a los pecadores, dándoles la oportunidad de dejar atrás su mala conducta y recibir vida eterna (Ezequiel 18:23). Él “desea que todos alcancen el arrepentimiento” (2 Pedro 3:9). Quiere que “hombres de toda clase se salven y lleguen a un conocimiento exacto de la verdad” (1 Timoteo 2:4). Por eso, Jesús dio a sus discípulos la comisión de predicar, enseñar y hacer “discípulos de gente de todas las naciones” (Mateo 28:19, 20). Al colaborar en esta obra, demostramos amor a Dios y al prójimo, lo que incluye a nuestros enemigos.
Suma yatichäwinak Bibliat thaqapjjañäni
(Ezequiel 18:29) “Ukampisa Israel markajj saskakiniwa: ‘Tatitojj janiw cheqaparu uñjkitiʼ sasa. ¿Janit Israel markaki antesas jan walinaka lurkpacha?
Jehová Diosarojj janipun juchañchapjjañäniti
9 Kunjamapunis uk janiw taq yatktanti. Ezequiel profetajj jakkäna uka tiemponjja, israelitanakajj kunatï paskäna uk jan taq yatipjjatapatwa Jehová Diosajj ‘janis cheqapar uñjkaspa’ ukham amuyapjjäna (Eze. 18:29). Ukham amuyasajj jupanakas Diosan juezapjam saytʼapkaspa ukhamänwa, ukat Diosat sipans jupanakas cheqapar lurapkaspa ukhamwa amuyapjjäna, kunanakatï pasaskäna ukanakat jan taq yatisaw amtanakaparjam Jehová Diosar juchañchapjjäna. ¿Kunjamatsa jiwasajj ukhamar purtʼasiraksna? Biblian utjki uka sarnaqäwinakat inas yaqhepajj jiwasatak chʼama amuyañjamächispa, jan ukajj inas kunatsa jakäwisan ukhaman jikjjatastan uk jan sum amuyksnati. Ukatwa chuymasan Jehová Diosajj ‘janis cheqapar uñjkistaspa’ ukham amuyjjsna (Job 35:2).
(Ezequiel 20:49) Nayasti ukjjarojj saraktwa: “Tata, jaqenakajj sapjjewa nayajj jan amuytʼkaña arunakaki parlaskatajja” sasa.
w07-S 1/7 pág. 14 párr. 3
Puntos sobresalientes del libro de Ezequiel (parte 1)
20:1, 49. La reacción de los ancianos de Israel indica que eran escépticos a lo que Ezequiel estaba anunciando. No desarrollemos jamás una actitud escéptica ante las advertencias divinas.
Biblia liyiñataki
(Ezequiel 20:1-12) Phesqëri phajjsina, tunka uru saraqatarusti, paqallqöri maranjja, Israel markatjja mä qawqha jilïri jaqenakaw Tatitur jisktʼiri sarapjjäna, ukatsti nayan nayraqatajjaruw qontʼasipjjäna. 2 Tatitusti nayaruw ukatjja akham sarakitu: 3 “Jumajj chacha, Israel markankir jilïri jaqenakarojj parlam: ‘Akham siw Tatitojja: ¿Jumanakajj nayar jisktʼasiriti jutapjjta? Jichhasti nayaw jumanakaru sapjjsma, janiw jumanakajj kunsa nayarojj jisktʼasipkitätati.’ 4 Jumajj uka jaqenakarojj juchañcham; kuna ajjtaskañ luräwinaktejj awkinakapajj lurapkän ukanaka jupanakarojj yatiyarakim. 5 Israel markarojj sarakim: ‘Akham siw Tatitojja: Kunapachatejj jupanakaru ajlliskäyät ukapachajj wawanakapatakejj mä juramentwa lurtjja, jupanakarojj Egipto oraqenwa uñstarakta. Ukansti akham sasaw juramento lurarakta: Nayätwa Tatitu Diosamajja, sasa. 6 Uka urusti nayajj jupanakarojj arsurakïyätwa, uka Egipto oraqet apsjjañataki, kawkïri marktejj nayajj jupanakataki thaqkäyät ukaru irpsjjañataki, kawki markantejj leches miskʼis umjam jalaski ukaru. ¡Taqe markanakat sipansa jukʼampi suma markäkejj ukaru! 7 Nayasti taqpachaniruw saraktjja uka ajjtaskaña diosanakapjja apanukjjapjjañapa, ukhamaraki Egiptonkir idolonakampisa jani qʼañuchasipjjañapa, naya Tatitojj Diosätajj layku. 8 ‘Ukampisa jupanakajj kutkatasipjjetuwa janirakiw arunakajjsa istʼañsa munapkänti; uka ajjtaskañ diosanakapatsa janiw jitheqtapkänti, janirakiw Egiptonkir kʼari idolonakapsa apanukuñ munapkänti. Nayasti colerasiñajjsa jupanakjjaru wartaniña amtäyätjja, pachpa Egipto oraqen mutuyaña colerajjajj apaqtañapkama. 9 Ukampisa sutejjan jachʼañchäwip laykuw lurarakta, ukhamat yaqha markanak nayraqatan jan mayjtʼaskañataki, kawkïri markanak taypintejj jupanakajj jakapkän uka markanak nayraqatana, uka markanak nayräjjanrakwa jupanakaru uñstäyätjja, ukhamaraki Egiptot apsjjañatakis arsurakïyätjja. 10 Nayaw jupanakarojj Egiptot irpsunta, wasara toqeruw irparakta, 11 ukanwa jupanakarojj leyinakajja, mandamiento arunakajj churarakta, khititejj uka arunakajjarjam sarnaqki ukanakasti jakañwa katoqapjjarakini. 12 Ukhamarakiwa jupanakarojj yatiyta nayan samaraña urojj toqetsa, ukasti mä unañchäwiñapänwa nayampi jupanakampi kuna arustʼäwtejj lurapkta uka toqeta, ukhamaraki mä amtasïwiñapänwa naya Tatitojj jupanakaru nayataki yaqhachasitajjata.
JULIO 24-30
BIBLIAN SUMA YATICHÄWINAKAPA | EZEQUIEL 21-23
“Khititï reyjam apnaqañatak derechonïki ukaruw apnaqañajj waktʼi”
(Ezequiel 21:25) Jumarusti, Israel markan ñanqha reyipa, jaqe jiwayiri, jichhajj qhepa mutuyäwi katoqañama horasajj niyaw purinjje.
w07-S 1/7 pág. 13 párr. 11
Puntos sobresalientes del libro de Ezequiel (parte 1)
En el séptimo año del destierro, en el 611 antes de nuestra era, los ancianos de Israel vienen a Ezequiel para “inquirir de Jehová”. Escuchan una larga historia de la rebelión de Israel y la advertencia de que ‘Jehová sacaría su espada’ contra ellos (Ezequiel 20:1; 21:3). Dirigiéndose al principal de Israel, el rey Sedequías, Jehová le dice: “Remueve el turbante, y quita la corona. Esta no será la misma. Póngase en alto aun lo que está bajo, y póngase bajo aun al alto. Ruina, ruina, ruina la haré. En cuanto a esta también, ciertamente no llegará a ser de nadie hasta que venga aquel que tiene el derecho legal [Jesucristo], y tengo que dar esto a él” (Ezequiel 21:26, 27).
(Ezequiel 21:26) Uksti naya Tatituw arsta: ‘Chʼoqasiñamjja aparapjjätamwa, coronamsa aparapjjarakïtamwa; taqe kunasa mayjtʼatarakïniwa; kunatejj manqhankki ukasti patankjjaniwa, patjjankiristi manqhankarakiniwa.
Mesiasaruw suyapjjäna
6 Mesiasajj Judá tribun nasiñapänwa. Jacob chachajj niya jiwañampëjjäna ukhajj akham sasaw wawanakapar bendicïna: “Janiw khitis Judarojj chʼamapjja apaqañ puedkaniti, kuna varatejj amparapankki uksa janiw apaqkarakispati, uka varan dueñopa jutañapkama, khitirutejj markanakajj jaysapkani ukkhakama” sasa (Gén. 49:10). Kuntï Jacob chachajj Judá yoqapar siskäna uka arunakajj Mesías toqet parlaski sasaw yatjjattʼat judionakajj sapjjäna. Ukampis ¿uka arunakajj kamsañs munpacha? Cheqansa, mä reyit parlaskäna. ‘Judan chʼamapa’ sasinjja, mayninakjjar apnaqañapataki jan ukajj pʼeqtʼañapataki uttʼayat mä reyitwa parlaski. Ukhamajj uka reyejj Judá tribut jutañapänwa. Ukat amtañäni, Judá markan nayrïr reyipajj Davitänwa. Ukampis Jacobon profeciapajj janiw jupat parlkänti, jan ukasti wiñay apnaqer yaqha reyitwa parlaskäna. Ukat Mariajj janïr ususkäna ukhajja, akham sasaw mä angelajj jupar säna: “Dios Tatituw [wawamarojj] reyit uttʼayani nayra Davidarjama, Israel markar wiñay apnaqañapataki. Jupan uka markar apnaqañapajj janipuniw tukuskaniti” sasa (Luc. 1:32, 33). Kunjamtï yatktanjja, Jesusajj Judá tribunkirïnwa ukat Davitan familiapat jutatarakïnwa. Ukat jupa saparukiw Jehová Diosajj reyit uttʼayäma sasajj säna. Ukhamasti, Génesis 49:10 qellqatanjja Jesucristotwa parlaski (Mat. 1:1-3, 6; Luc. 3:23, 31-34).
(Ezequiel 21:27, NM) Ruina, ruina, ruina la haré. En cuanto a esta también, ciertamente no llegará a ser [de nadie] hasta que venga aquel que tiene el derecho legal, y tengo que dar [esto] a él’.
Diosan Reinop taqe chuyma suyañäni
14 Ukajj Davitampi lurat pacto satawa (2 Samuel 7:12, 16 liytʼañataki). Jehová Diosajja, nayra Israel marka apnaqer Davitampiw uka pacto luräna. Ukanjja, Jehová Diosajj juman wawamatwa Mesiasajj jutani sasaw Davitar säna (Luc. 1:30-33). Ukhamatwa khiti toqes warmin wawapajj jutani uk sum qhanstayäna. Ukatjja, Diosan Reinopanjja, Davitan mä wawapaw reyjam qontʼasiñatakejj ‘derechonïni’ sasaw sarakïna (Eze. 21:25-27, NM). Ukhamasti, Jesús toqew Davitan gobiernopajja wiñayatak suma saytʼayatäni, “Intin utjañapkamaw” apnaqarakini (Sal. 89:34-37). Cristojj apnaqkani uka Reinojj sumpunwa apnaqani, janipuniw aynachtʼkaniti, suma luratanakapasti wiñayatakirakïniwa.
Suma yatichäwinak Bibliat thaqapjjañäni
(Ezequiel 21:3) akham sasa: ‘Akham siw Tatitojja: Nayajj jumanakan uñisirimaw tukurakta. Espadajj apsusisaw aski jaqerusa, ñanqha jaqerusa jiwarayäjja.
w07-S 1/7 pág. 14 párr. 1
Puntos sobresalientes del libro de Ezequiel (parte 1)
21:3. ¿Qué es la “espada” que Jehová desenvaina? La “espada” que Jehová usa para llevar a cabo su sentencia contra Jerusalén y Judá es Nabucodonosor, el rey de Babilonia, junto con su ejército. También podría incluir a la parte celestial de la organización de Dios formada por poderosos seres espirituales.
(Ezequiel 23:49) Uka paninisti kunjämatejj luratanakaparjama mutuyañajj wakiski ukhamarjamaw mutuyäwi katoqapjjarakini, ukhamaraki idolonakar yupaychapjjatanakapatsa. Jumanakasti ukapachaw yatipjjäta nayan Tatitütajja” sasa.
w07-S 1/7 pág. 14 párr. 6
Puntos sobresalientes del libro de Ezequiel (parte 1)
23:5-49. Las alianzas políticas llevaron a Israel y Judá a adoptar la adoración falsa de sus aliados. Tengamos cuidado de no formar lazos con el mundo que puedan quebrantar nuestra fe (Santiago 4:4).
Biblia liyiñataki
(Ezequiel 21:1-13) Tatitusti nayan ukaru jutasinjja, sarakituwa: 2 “Jumasti chacha, jichhasti Jerusalén marka toqeru uñtam, ukatsti ukankiri templotaki arunakam arsum. Nayan sutejjaru Israel markataki arsurakim, 3 akham sasa: ‘Akham siw Tatitojja: Nayajj jumanakan uñisirimaw tukurakta. Espadajj apsusisaw aski jaqerusa, ñanqha jaqerusa jiwarayäjja. 4 Jïsa, nayajj espadajjampiw taqenirus jiwarayäjja, juchanirusa jan juchanirusa, amstat qalltasina, aynach toqeru tukuyasa. 5 Taqe jaqenakaw yatipjjarakini, naya Tatitun espad aytatajja, janirakiw uka espadajj-jja imkäti.’ 6 “Jumasti, chacha, jichhajj walpun jacham, chuymamajj qʼala chhaqtatäkaspas ukhama; taqe jaqenak nayraqatan jacham. 7 Ukattejj jumaru jisktʼapjjätam: ‘¿Kunatsa jachta? sasajja, jupanakarojj sarakim: ‘Mä jan wali lurasïwin lurasiñapa yatta, ukatwa jachta’ sas sarakim. ‘Taqe jaqenakasti jan chʼamanjamaw uñjasipjjani, jan kunsa lurirjamaraki; janiw khitinsa chʼamajj utjkaniti, taqenis ajjsarañatjja qonqorinakapa khathatiyapjjarakini. Horasajj niyaw purinjje, ukanakan qalltasiñapasti niya jakʼankjjewa!’ Naya Tatituw ukjja arsta” sasa. 8 Tatitusti nayan ukaru jutasinjja, sarakituwa: 9 “Jumasti chacha, nayan sutejj-jjaru parlam, jupanakarojj sarakim, naya Tatitun jumaru uk parlañamataki mayitajja, akham sasa: ‘¡Espadawa, espadawa! Suma afiltʼata, llijkirirakiwa. 10 Jiwarayañataki afiltʼatawa, llijullijunaka sarayañataki suma llijkir qaqsutawa; 11 maynin apjjaruñapatakiw ukham llijkir qaqsuyapjje. Espadasti afilata, suma llijkir qaqsutarakiwa, jaqe jiwayir jaqen amparaparu ayjjaruyañataki. 12 Jumasti chacha, ¡arnaqasim, wararirakim, ukasti markajjar jiwarayañataki uchatawa, Israel markan taqe marka apnaqerinakaparu! Jupanakasti markajjampi chika jiwarañataki juchañchatäpjjewa, jichhajj uka ayqoñat leqʼesim. 13 Naya Tatituw ukjja arsta.’
JULIO 31 - AGOSTO 6
BIBLIAN SUMA YATICHÄWINAKAPA | EZEQUIEL 24-27
“Tiro markat parlir profeciajja Jehová Diosan Arupar confiyañatakiw yanaptʼistu”
(Ezequiel 26:3, 4) “Ukatpï naya Tatitojj sistjja: Tiro, nayajj juman uñisirimaw tukü. Walja markanakwa juma toqjja sartayäjja, kunjämatejj qotajj mathapinakapa sartaykejj ukhama, 4 marka perqanakamsa tʼunjapjjaniwa, torrenakamsa pampa tukuyapjjani. Laqʼanaksa qʼalwa pichsurakëjja, mä qʼara qarqaruw tukuyawayäjja.
si-S pág. 133 párr. 4
Libro bíblico número 26: Ezequiel
4 Da prueba adicional de su autenticidad el cumplimiento dramático de las profecías de Ezequiel contra naciones vecinas, tales como Tiro, Egipto y Edom. Por ejemplo, Ezequiel profetizó que Tiro sería devastada, y esto se cumplió en parte cuando Nabucodonosor tomó la ciudad después de sitiarla por 13 años. (Eze. 26:2-21.) Esta lucha no significó el fin completo de Tiro. No obstante, el juicio de Jehová era que la ciudad fuera destruida totalmente. Dios había predicho mediante Ezequiel: “Rasparé de ella su polvo y haré de ella una superficie brillante y pelada de peñasco. [...] Tus piedras y tu maderaje y tu polvo colocarán en el medio mismo del agua” (26:4, 12). Todo esto se cumplió más de 250 años después, cuando Alejandro Magno avanzó contra la ciudad insular de Tiro. Los soldados de Alejandro reunieron todos los escombros de la ciudad continental en ruinas y los arrojaron al mar e hicieron con ellos un camino elevado de 800 metros (media milla) que llegó hasta la ciudad insular. Entonces, con una intrincada obra de sitio, los soldados escalaron los muros de 46 metros (150 pies) de altura y tomaron la ciudad en 332 a.E.C. Miles fueron muertos, y muchos más fueron vendidos como esclavos. Como Ezequiel también había predicho, Tiro llegó a ser ‘una superficie pelada de peñasco y un secadero para redes barrederas’ (26:14). Al otro lado de la Tierra Prometida, los edomitas, que habían actuado traidoramente, también fueron aniquilados, en cumplimiento de la profecía de Ezequiel (25:12, 13; 35:2-9). Y, por supuesto, las profecías de Ezequiel sobre la destrucción de Jerusalén y la restauración de Israel también resultaron exactas (17:12-21; 36:7-14).
(Ezequiel 26:7-11) “Naya Tatitusti saraktwa: Amsta toqetjja, Babiloniankiri Nabucodonosor reyiruw jutayarakëjja, wali chʼamani reyiwa, Tiro markaruw nuwantarakini. Caballonakampi, carronakampi, caballeriampi, walja soldadonakampi ukham jutani. 8 Waña oraqe toqensti, juman oraqenakamjja espadampiw tʼunjarakini; jumaru muyuntatsti mä perqa perqantarakini, jumar nuwantañatakisti perqanakwa saytʼayapjjani, escudonakampi armantata soldadonakwa jumarojj antʼanirakini. 9 Jachʼa lawanakampi moqentayasaw perqanakamsa tukjapjjani, torrenakamsa nuwasiñ maquinanakampiw liwinukupjjarakini. 10 Kunapachatejj Babiloniankiri reyejj punkum cheqa mantanini, kunjämatejj mä katuntata markarojj mantatäki ukhama, walja caballonakjjata, uka caballonakajj kuna laqʼatejj sartayatäkani ukanakampiw chhaqtayarakïtam, uka caballonakan sarnaqatap istʼasajja, uka carronakan saratap istʼasasa perqanakamajj khathatiniwa; 11 uka caballonakan kayunakapasti taqe callenakamwa takisipjjani. Jaqenakamarusti espadampiw jiwarayapjjarakini, uka suma jachʼa pilaranakamsa pampa sarayarakini.
ce-S pág. 216 párr. 3
La Biblia... ¿ha sido realmente inspirada por Dios?
3 Tiro era un prominente puerto marítimo de Fenicia que había sido traicionero en sus tratos con el antiguo Israel, la nación de adoradores de Jehová que era la vecina meridional de Tiro. Mediante un profeta llamado Ezequiel, Jehová predijo la destrucción completa de Tiro más de 250 años antes que tal suceso tuviera lugar. Jehová declaró: “Haré subir contra ti muchas naciones [...] Y ciertamente reducirán a ruinas los muros de Tiro y demolerán sus torres, y sí rasparé de ella su polvo y haré de ella una superficie brillante y pelada de peñasco. Un secadero para redes barrederas es lo que ella llegará a ser en medio del mar”. Ezequiel también mencionó por anticipado a la primera nación que pondría sitio a Tiro, y al líder de aquella nación: “Aquí estoy trayendo contra Tiro a Nabucodorosor el rey de Babilonia”. (Ezequiel 26:3-5, 7.)
(Ezequiel 26:4) marka perqanakamsa tʼunjapjjaniwa, torrenakamsa pampa tukuyapjjani. Laqʼanaksa qʼalwa pichsurakëjja, mä qʼara qarqaruw tukuyawayäjja.
(Ezequiel 26:12) Jan kunani jaytawayarakïtam, aljasiñanakamsa lunthatjawayarakïtamwa, perqanakamsa tinkunukuyarakiniwa, ukhama suma palacionakamsa pampwa tukjapjjarakini; qalanaksa, uta lawanaksa qotaruw willintapjjani, taqe laqʼanakamppacha.
it-1-S pág. 83
Alejandro
Después de conseguir dos victorias decisivas sobre los ejércitos de Persia (la primera junto al río Gránico y la segunda en la llanura de Isos, donde un gran ejército persa, cuyo número se calcula en medio millón de soldados, sufrió una aplastante derrota), Alejandro no salió en persecución de los persas, sino que fijó su atención en la ciudad insular de Tiro. Siglos antes se había predicho que los muros, las torres y las casas de Tiro serían demolidos y arrojados al mar. (Eze 26:4, 12.) Es un hecho significativo, por tanto, que Alejandro tomara los escombros de la ciudad antigua, que había estado en tierra firme y que años atrás había destruido Nabucodonosor, y construyera con ellos un terraplén de 800 m. de largo hasta alcanzar el islote de Tiro. El ataque de su flota desde el mar y el empleo de máquinas de guerra culminó con la destrucción de la orgullosa dama del mar en julio de 332 a. E.C.
Suma yatichäwinak Bibliat thaqapjjañäni
(Ezequiel 24:6) ‘Tatitusti siwa: ¡Kunakïkani aka jaqe jiwayiri markatakejja! jupajj mä sarruntata phukjamawa, kawkïri phukhuttejj uka sarojj jan qaqstki ukhamarakiwa. Jumajj uka aychanakjja apsjjam, uka phukhu chʼusa antutañkama.
(Ezequiel 24:12) Ukampisa sinti saruntatapuniwa, janirakiw ninampisa apaqañjamäkiti, sasa.
w07-S 1/7 pág. 14 párr. 2
Puntos sobresalientes del libro de Ezequiel (parte 1)
24:6-14. ¿Qué representa la herrumbre de la olla? La Jerusalén sitiada se compara a una olla de boca ancha. Su herrumbre simboliza la corrupción moral de la ciudad: la inmundicia, la conducta relajada y el derramamiento de sangre de los que es responsable. Es tal su inmundicia que ni aun dejándola vacía sobre las brasas para que se caliente al rojo vivo es posible desprender su herrumbre.
(Ezequiel 24:16, 17) “Khitirutejj jumajj munkta ukarusti mayakwa apaqäma. Ukampisa jan jachamti, janiraki jakhusimsa; jan jachanakamjja inamaya wartamti. 17 Tʼaqhesiñansti amuki tʼaqhesim, janiraki luttʼasimti kunjämatejj jiwatanakatjja luttʼasipjje ukhama. Jan qʼara pʼeqe sarnaqamti, janiraki qʼara kayusa saramti; ajanumsa jan chʼoqantasimti mä kunatsa tʼaqheskasma ukhama, uka horasanakan manqʼaña tʼantʼsti janiraki manqʼamti.”
w88-S 15/9 pág. 21 párr. 24
¡Jehová desenvaina la espada!
24 Después, Ezequiel tendría que actuar de manera extraña. (Léase Ezequiel 24:15-18.) ¿Por qué no habría de mostrar dolor el profeta cuando muriera su esposa? Para demostrar lo aturdidos que quedarían los judíos cuando la destrucción azotara a Jerusalén, sus habitantes y el templo. Ezequiel ya había dicho suficiente en cuanto a aquellos asuntos y no hablaría de nuevo el mensaje de Dios sino hasta que se le informara sobre la caída de Jerusalén. De manera similar, la cristiandad y sus religiosos hipócritas quedarán aturdidos cuando llegue el tiempo de su destrucción. Y después que comience la “gran tribulación” bastará con lo que la clase ungida del atalaya habrá dicho ya sobre el fin de ella. (Mateo 24:21.) Pero cuando la “espada” de Dios descienda sobre la cristiandad, aquellos religiosos aturdidos, y otras personas, ‘tendrán que saber que él es Jehová’. (Ezequiel 24:19-27.)
Biblia liyiñataki
(Ezequiel 25:1-11) Tatitusti, nayan ukaru jutasinjja, sarakituwa: 2 “Jumasti chacha, jichhajj amonita jaqenak toqeru uñtam, jupanakarusti nayan sutejjaru parlarakim. 3 Jupanakarusti sarakim Tatitun arunakapa istʼapjjañanakapataki: ‘Jumanakajj nayan templojjan takisitätapa uñjasajj wali kusisipjjayätajja, kusisiñatsa walwa arnaqasipjjarakïyätajja, ukhamaraki Israel markasa tʼunjatätapatjja, Judá oraqen jakirinakajj jaya markaru preso apatäpjjatapatsa. 4 Jichhajj walikiwa, ukatpï jumanakarojj inti jalsu toqenkiri markanakan munañanakaparu katuyapjjämajja, ukhamat jupanakajj jumanakan oraqenakama katuntasipjjañanakapataki, campamentonaka saytʼayapjjañanakapataki, ukhamaraki ukan utanakapa utachrantasipjjañapataki. Jupanakasti jumanakan yapunakamatwa manqʼapjjarakini, jumanakan umaña lechematwa umapjjarakini. 5 Rabá oraqerusti camellonak awatiña oraqeruw tukuyarakëjja, Amón oraqerusti ovejanaka awatiñ oraqeruw tukuyarakëjja. Ukapachaw jumanakajj yatipjjäta nayan Tatitütajja, sasa. 6 ‘Naya Tatitusti saraktwa: Jumanakajj amparanakama tʼajjllirasipjjtajja, kusisiñatsa sinkʼusipjjaraktawa, Israel markarusti jiskʼachapjjaraktawa. 7 Ukatpï jichhajj amparajj aytäjja jumanakar mutuyañatakejja, yaqha markanakaruw katuyapjjämajja, ukhamat jupanakajj jumanakaru taqe yänakam aparañapataki. Taqe markanak taypitsti jikʼinukupjjämawa, taqe nacionanak taypitsa chhaqtayarakïmawa, qʼalwa tukjapjjarakïma. Ukapachaw jumanakajj yatipjjäta nayan Tatitütajja.’ 8 “Naya Tatitusti saraktwa: Moab oraqempi, Seir oraqempejj ‘Judá oraqejj mayni markanakampejj mayakiwa’ sapjjewa. 9 Ukatpï jichhajj Moab ukarojj jaraphipa chʼiyjäjja, mä thiyata mä thiyakamajja jan markanakani jaytarakëjja, kawkïri markanakatejj uka oraqetakejj qorïkaspas ukhamäki ukanaka, ukanakasti akanakawa: Bet-jesimot, Baal-meón, ukhamaraki Quiriataim markanaka. 10 Inti jalsu toqenkiri markanakaw oraqenakamjja katuntasipjjani, ukhamaraki amonitanakan oraqenakapsa, ukhamata jan khitisa mayampi amonitanakata amtasjjapjjañanakapataki taqe markanak taypinjja. 11 Moab uka markataki arsüwi arunaksti nayaw phoqharakëjja, ukapachaw jupanakajj yatipjjani nayan Tatitütajja.