Familian sum apasipxañäni

1. ¿Mä familiax kunatsa jan walin uñjasispa?

MÄ FAMILIAN sumankañas munasiñas utji ukhaxa wali askiwa. Inas jumax ukham mä suma familian jakasiraksta. Ukampis walja familianakax janiw ukham jakapkiti, wali llakkañaw kunayman tuqit tʼaqa tʼaq sarnaqapxi. Ukhamax ¿kunanakas familiar jan waltʼayaspa? Aka yatichäwinxa kimsa tuqitwa yatxatañäni. Yaqhip familianakanxa janiw taqinis mä yupaychäwiruki sarapkiti. Janirakiw wawanakax mä awkinikïpkiti ni mä taykanikïpkisa, jan ukasti yaqha awkini jan ukax yaqha taykaniw jakasipxi. Ukat yaqhip familianakatakix qullqi jikxatañaw wali chʼamäxi, jan ukhamäkchixa yaqhipanakax jukʼamp yänakanïñwa munasipkaki. Ukampis kunanakas mä familiar jan waltʼayi ukanakaxa, janiw yaqha familianakarux mayjtʼaykapunispati. ¿Kunats ukhamäspa?

2. ¿Familian sum jakasiñatakix khitinakan iwxanakaparjamas yaqhipax sarnaqapxi, ukampis kawkïris wali askixa?

² Mayax kunjam amuyunïtansa ukäspawa. Mayninakax kunjamsa amuyapxi uk sum istʼañäni ukhaxa familiar mayachtʼat apnaqañax janiw chʼamäkaniti. Yaqhasti akarakïspawa: khitin iwxanakaparjamas sarnaqtanxa. Waljaniw irnaqir masinakan iwxanakaparjam sarnaqapxi, uta jakʼankiri jaqinakan iwxtʼatakiw sarnaqapxi, kuntï periodicox siski ukarjamakiw sarnaqapxaraki, jaqinakan amuyuparjamakiw sarnaqapxi. Ukampis yaqhipax Diosan Arupwa uñxatapxaraki, uka tuqit yatxatañataki, ukatxa ukarjamaw sarnaqapxaraki. ¿Kunjamsa Diosan Aruparjam sarnaqañax familianakar mayachtʼat sarnaqañ yanaptʼaspa? (2 Timoteo 3:16, 17.)

¿CHACHAT YAQHA YUPAYCHÄWIR SARI?

3. 1) ¿Jan Diosar yupaychirimpi jaqichasiñxatxa kamsis Bibliaxa? 2) ¿Chacha warmit mayni sapaki Diosar yupaychi ukhaxa kunjamsa Biblian mä qhawqha yatichäwinakapax yanaptʼistaspa?

³ Jan Diosar yupaychirimpix janipun jaqichasipxamti sasaw Bibliax wali qhan yatichi (Deuteronomio 7:3, 4; 1 Corintios 7:39). Maysa tuqitxa, inas warmix jaqichatäxasin Bibliat yatiqchispa, ukat chachax jan munkchispati. Ukhamächi ukhaxa, ¿kun lurañas wakisispa? Jaqichatäxsta ukhaxa kuntï arsuwaykta ukanakampix phuqaskañamakiwa (1 Corintios 7:10). Jaqichasitanakax janiw jaljtapxañapäkiti, sasaw Bibliax yatichi, kuna jiskʼa jan waltʼäwinaksa askichapxañapawa, janiw jaljtapxañapäkiti (Efesios 5:28-31; Tito 2:4, 5). Ukhamax chachax janipun Bibliat yatiqatarjam warmir sarnaqayañ munkani ukhaxa, ¿warmix kamachaspasa? Inas tantachäwinakar jan sarayañ munkchispati, janirak jaqinakar Bibliat yatiyir sarañapsa munkchispati. Ukhamax ¿kunsa warmix luraspa?

4. ¿Chachax jan Diosar yupaychki ukhaxa kunsa warmix lurañapa?

⁴ Nayraqatxa akham jisktʼasiñamawa: ‘¿Kunatsa chachajax ukham amuyi?’ sasa (Proverbios 16:20, 23). Inas kuntï jumax luraskta ukanak chachamax jan sum amuykchi, ukatwa llakisiskaspa. Ukatxa Bibliarjamax kunatï jan walïki ukanakxa janirakiw familiaranakampi chikax lurxasmati, ukatwa jupanakax chachamar ukanak lurañamataki waytʼapxaspa. Mä chachaxa akham sänwa: “Sapakiw utan jaytjata uñjasta” sasa. Yupaychäwis warmipar apaqkaspa ukhamwa amuyasïna. Ukampis jachʼa jachʼa tukurïtap laykuw jan arsuskänti. Inas chachar akham sañax wakischispa: “Janiw Jehová Diosar munasitaj laykux jumar jan munasksmati, jan ukasti munasiñajax jumatakix pachpakïskiwa” sasa. Ukat jupatakix tiempo apstʼasiñamarakiwa.

5. ¿Chachax Diosar jan yupaychkchi ukhaxa kuna tuqitsa warmix amuyasiñapa?

⁵ Ukampis wal amuytʼasiñatakix yaqhaw utjaraki. Warminakarux Diosan Arupax akham siwa: “Chachanakamaru istʼapxam, ukham lurañanakamarakiw Diosankirjamax waktʼapxtam” sasa (Colosenses 3:18). Ukhamax chachat jithiqtañ chuymanïñax janiw walïkiti. “Ukham lurañanakamarakiw Diosankirjamax waktʼapxtam” siski uka arunakaxa, kunjamsa Diosar istʼapxañapa ukwa amuytʼayistu. Ukhamax uka tuqinakat amuyasiñasawa.

6. ¿Mä kullakax kuna yatichäwinaksa amtañapa?

⁶ Tantachäwinakar sarañasa, Diosan arunakap yatiyir sarañasa wali wakiskiripuniw mä cristianotakixa, ukanakxa phuqañasapuniwa (Romanos 10:9, 10, 14, MT; Hebreos 10:24, 25). ¿Kuntï Diosax lurapxam siskistu uk mä jaqix jan lurayañ munkistaspa ukhaxa kamachsnasa? Jesusan apostolanakapax akham sapxänwa: “Nanakanxa Diosar nayraqat istʼapxañaxaw wakisi, jaqinakar sipansa” sasa (Hechos 5:29). Jakäwinxa walja tuqinakatwa ukham luraraksna. ¿Jehová Diosar munasiñax kunjamtï jupar yupaychañäki ukham yupaychañataki yanaptʼistaniti? Ukatxa, ¿chachasar munasiñäni ukat respetarakiñäni ukhaxa Diosar ukham yupaychañasa munaspati? (Mateo 4:10; 1 Juan 5:3.)

7. ¿Kullakanakax kunsa amtapxaspa?

⁷ Ukampis janiw ukhamäkapunispati, ukwa Jesusax uñachtʼayäna. Chiqa yupaychäwinkatap laykuw yaqhipax familiapat jaqunukut uñjasipxani sasaw säna, mä espadamp khariqatäkaspas ukhama (Mateo 10:34-36). Japón markankir mä warmiw ukham uñjasïna. Tunka mayan maranakaw chachapax jan Diosar yupaychayañ munkänti. Jan walinpun uka kullakax uñjasïna, janiw utarus mantayirïkänti, walja kutiw anqar jistʼanukut uñjasïna. Ukampis uka kullakax janiw qhiparkänti, ukat jilat kullakanakarakiw jupar yanaptʼapxäna. Jehová Diosarux mayisipunirïnwa ukat kunatï 1 Pedro 2:20 jiskʼa tʼaqan qillqatäki uka arunakaw jupar chuymachäna. “Jehová Diosar taqi chuyma nayax yupaychaskakixa, mä urux nayamp chikaw chachajax Jehová Diosar luqtxani” sasaw uka kullakax amuyasïna. Ukat ukhamaskapunïnwa.

8, 9. ¿Chachar jan inamay colerayañatakix kunjamsa warmix sarnaqañapa?

⁸ Kunayman tuqitwa maynix chachapar amuytʼayaspa. Sañäni, warmin yupaychäwipax chachatak jan walïkani ukhaxa, warmix janiw chachar colerayirjam sarnaqañapäkiti. Ukatwa utsa qʼumachañapa, jupas suma uñtani isthaptʼatäñaparakiwa, munasiri, yuspärasiri ukhamäñapawa. Janiw chachapatakix kuna jan walsa parlañapäkiti, jan ukasti yanaptʼañapawa, pʼiqtʼirirjam uñjañaparakiwa. Ukat kuna jan wal luratasa janiw ukhamat ukham lurañapäkiti (1 Pedro 2:21, 23). Taqiniw pantjasirïtanxa, uk amtañasawa, kuna jan wal utjipansa jupaw nayraqat perdón mayisiñapaxa (Efesios 4:26).

⁹ Warmix tantachäwinakar sarki ukhaxa janiw manqʼxa qhiptʼayañapäkiti, jan ukasti tiempoparuw waktʼayañapa. Chachax jan utankki ukhaw Diosan arunakap yatiyirix saraspa. Amuytʼasir kullakax janiw chachapar Diosan arunakapatxa jan munkipanxa arxaykiti. Jan ukasti apóstol Pedron arunakaparjamaw lurapxi, jupax akham sänwa: “Warminaka, chachanakamar istʼasa sarnaqapxam, ukhamata inas kawkïri chachas jan Tatitur iyawskchi ukax jumanakan sarnaqäwinakam tuqi Tatitutaki jikxatatäñapataki jan kuna arumpisa, jan ukasti jumanakan suma sarnaqatam uñjasaki” sasa (1 Pedro 3:1, 2). Cristian warminakax Diosan ajayupan luräwinakaparjamapuniw sarnaqañ munapxi (Gálatas 5:22, 23).

¿WARMIT YAQHA YUPAYCHÄWIR SARI?

10. ¿Diosar yupaychir mä chachax kunjamsa sarnaqañapa warmipax Diosar jan yupaychirïkchi ukhaxa?

¹⁰ ¿Chacha sapaki Diosar yupaychi ukat warmix jan Diosar yupaychki ukhax kun lurañas wakisirakispa? Biblianxa wali suma iwxanakaw utji. Akham siwa: “Mä jilatantix warmipax jan iyawsirïkchi, ukampis warmix waliki jakaskchi uka chachampi ukaxa, uka jilatax janiw warmipampix jaljtañapäkiti” sasa (1 Corintios 7:12). Ukatxa “warminakamarux muna[sipka]kim” sarakiwa (Colosenses 3:19).

11. ¿Kunjamsa chachax amuytʼasirïtap uñachtʼayaspa ukat kunjamsa sum pʼiqtʼaspa warmix Diosar jan yupaychkchi ukhaxa?

¹¹ Warmisax Diosar jan iyawsirïkchi ukhaxa wali sum jupar uñjañasawa ukat jupax kunjamsa jikxatasi uksa amuyañasarakiwa. Jiwasatakix warmin yupaychäwipax janis walïkchixa, ukampis kuna yupaychäwirus sarañäni ukax sapa maynitäxiwa. Warmix janiw mä kuti arxayatakix yupaychäwip apanukkaniti, wali jaya tiempow uka yupaychäwir sarxaspa. “Familiaman lurapki ukat jumas lurkarakta uka luräwinakax janiw walïkit” sasa, jan amuytʼasis warmir chuym ustʼayañax janiw walïkaspati, jan ukasti Diosan Arupampiw wali llampʼu chuymampi amuytʼayañasa. Tantachäwinakar jan ukax Diosan arunakap yatiyir sarktan ukhaxa inas armatäkaspas ukham amuyaschispa. Diosar jan yupaychayañ munkistu ukhaxa akham sañwa munaspa: “Janiw nayatakix tiemponïxtati” sasa. Llampʼu chuymanïñasawa. Munasiñampi uñjañäni ukhaxa inas tiempompix jiwasamp chika Diosar yupaychxchispa (Colosenses 3:12-14; 1 Pedro 3:8, 9).

WAWANAKAR YATICHAÑA

12. Awk taykax jan mä yupaychäwiruki sarapkchi ukhaxa, ¿kamsis Bibliax wawanakar yatichañ tuqitxa?

¹² Chacha warmit maynix yaqha yupaychäwir sari ukhaxa wawanakar Dios tuqit yatichañax chʼamawa. ¿Kunjamsa Bibliax yanaptʼistaspa? Awkiw nayraqat wawanakarux yatichañapa sasaw Bibliax qhanañchi, ukampis taykax wawanakar yatichañaparakiwa (Proverbios 1:8; ukat Génesis 18:19; Deuteronomio 11:18, 19 uñxatarakïta). Chachax janis Jesusar pʼiqtʼirjam iyawskchixa jupaw familia pʼiqtʼirixa.

13, 14. Chachax jan tantachäwinakar wawanak khitañ munkani ukat janirak Bibliat yatiqapxañapsa munkani ukhaxa, ¿kunsa warmix luraspa?

¹³ Diosar jan iyawsir yaqhip chachanakan warminakapaw wawanakar Bibliat yatichapxi, janiw chachanakax jarkʼapkiti, ukat yaqhipasti jarkʼapxarakiwa, janiw yatichayañ munapkiti. Chachax janipun tantachäwinakar wawanak khitañ munkani ukat janirak warmimpis yatichayañ munkaniti ukhaxa, ¿kunsa warmix luraspa? Ukhamächi ukhaxa, warmix amuytʼasiñapawa, Jehová Diosatakix kuntï lurañapäki ukanakxa janiw armañapäkiti, kuntï chachatakis ukat munat wawanakapatakis lurañapäki ukanaksa janirakiw armañapäkiti. ¿Kunjamsa ukanak luraspa?

¹⁴ Chiqpachansa, Jehová Diosar mayisiñaw wakisi (Filipenses 4:6, 7; 1 Juan 5:14). Ukampis kun lurañas wakisispa ukxa warmiw tiempompix amtxañapa. ‘Janiw qallasiñ munapksmati’ sasa chachapar amuyumpi sani ukhaxa, inas tiempompix chachax jan jarkʼasxchispati. Chachax janipun tantachäwinakar wawanak khitañ munkani ukat janirak Bibliat wawanakar yatichayañsa munkani ukhaxa, taykaw kunjamatsa wawanakar yatichaspa. Sapüru parlasa ukat sum sarnaqasarakiw taykax wawanakar yatichaspa, ukhamatwa wawanakax Jehová Diosar munasipxaspa, ukat Aruparus atinisipxarakispawa, awk taykar respetañsa, yaqhanakar sum uñjañsa, askinak lurañsa yatiqapxarakispawa. Tiempompix ukanak uñjasax chachax amuytʼasispawa, ukhamatwa warmin luratanakap wali sum uñjaspa (Proverbios 23:24).

15. ¿Diosar yupaychir chachax kunsa lurañapa wawanakar yatichañ tuqitxa?

¹⁵ Chachax Diosar yupaychkchi ukat warmix jan Diosar yupaychkchi ukhaxa, chachawa wawanakar ‘Jehová Diosan yatichäwipana uywañapa’ (Efesios 6:4, MT). Wawanakar yatichkasax amuyasiñaparakiwa, warmirux munasiñampiw wali sum uñjañapa.

¿AWK TAYKATI YAQHA YUPAYCHÄWIR SARAPXI?

16, 17. ¿Wawanakax awk taykan yupaychäwipat chiqa yupaychäwir sarxapxchi ukhaxa Biblian kuna yatichäwinakapsa amtapxañapa?

¹⁶ Yaqhip wawanakax janiw awk taykan yupaychäwipar sarxapxiti, ukax taqi chiqan uñjasi. ¿Familiaman ukhamarakiti? Ukhamächi ukhaxa, jumatakix wali suma iwxanakaw Biblian utji.

¹⁷ Diosan Arupax akham siwa: “Awkimaru taykamaru istʼapxam, [...] awkimar taykamar jachʼañcham” sasa (Efesios 6:1, 2). Awk taykarux wali respetompi uñjañasawa uk sañ muni uka arunakaxa. Ukampis awk taykar istʼasaxa, chiqpach Diosarux istʼañamarakiwa. Mä wawax jilsutäxi, amuyasirïxi ukhaxa, jupaw kun lurañsa amtxaspa. Ukax janiw marka kamachinakarjamakïkiti, jan ukasti Diosax ukham sarakiwa. “Taqi mayni[w] Diosarux luräwinakasat cuenta churañänixa” sasaw Bibliax saraki (Romanos 14:12).

18, 19. Wawanakax chiqa yupaychäwir sarapxi ukhaxa, ¿kunjamsa awk taykar iyawsäwipat amuytʼayapxaspa?

¹⁸ Yatiqasin kun lurañas wakisin ukhaxa, awk taykax kamsapxis uk amuyañataki chʼamachasiñamawa. Bibliat yatiqasin ukarjam sarnaqasax inas awk taykax jukʼamp respetasirïtam amuyapxchini, inas wali istʼasiri, lurañanaksa phuqiri ukhamäxsta, ukwa jupanakax uñjapxaspa. Maysa tuqitxa, inas kunatï jupanakatakix wali askïki ukanak lurañax jan wakisxchispati, ukatwa familiat janis kunsa katuqañ munxasma ukham amuyapxaspa. Janis wal sarnaqkasma ukhamwa amuyapxarakispa, mayninakat sipansa mayjsa sarnaqkasma, qullqichasiñ tuqit armaskasmas ukhamwa amuyapxaspa, ukatwa llakisipxarakispa. Inas jachʼa jachʼa tukupxarakirïchi. Kuntï jumax siskta ukax chiqapawa, ukat arunakapax pantjatawa, uk amuyapxaspa.

¹⁹ Ukhamasti, jankʼakiw irpir chuymaninakar jan ukax amuytʼani yaqha jilat kullakanakar uñtʼayañama uñtʼayañjamächi ukhaxa. Tantachasiñ Utan kunanakas yatichasi ukanak istʼapxañapatakixa tantachäwinakar irpaniñamawa, ukhamatwa uñtʼapxani ukat amuyasipxani kunjam jaqïpxis Jehová Diosan Qhanañchirinakapax ukxa. Tiempompix awk taykamax amuytʼasxapxaspawa. Ukampis yaqhip awk taykanakax janipuniw wawanakan Bibliat yatiqapxañapxa munapkiti, libronaksa chʼiyanuqapxi, tantachäwinakar sarañatsa jarkʼasipxi ukhamawa, ukhamäkipansa yaqha chiqanakan Bibliat yatiqañaw wakisispa, cristian masinakampiw parltʼañasa, Diosan arunakap yaqhanakar jan amuykañ yatiyañasa wali askïspawa. Ukatxa Jehová Diosar mayisiñamarakiwa. Yaqhip wayn tawaqunakax jilïrïñkamaw suyapxi, ukat awk taykat saraqxapxi ukhaw Jehová Diosatakix jukʼamp irnaqapxi. Ukampis kunjamansa jakasiskañäni, ‘awk taykar jachʼañchañxa’ janiw armasiñasäkiti. Familian sum jakasiñataki yanaptʼañasawa (Romanos 12:17, 18). Ukampisa, Diosampi sumankañatakiw kuns lurañama.

YAQHA AWKINI JAN UKAX YAQHA TAYKANI WAWANAK UYWAÑA

20. ¿Yaqha awkini jan ukax yaqha taykani wawanakax utan utjaspa ukhaxa kuna jan walinakansa wawanakax uñjasipxaspa?

²⁰ Walja familianakanxa janiw yupaychäw tuqitaki jan walin uñjasipkiti, jan ukasti yaqha awkini jan ukax yaqha taykani wawanakaw utji, uka tuqitwa jan walin uñjasipxi. Yaqhipax nayrir warmipampi jan ukax nayrir chachampiw wawanïkasaw yaqhampi casarasipxi, ukhamatwa walja familianakanxa yaqha jaqin wawanakap uywapxi. Ukham familianakanxa wawanakaw uñchʼukisipxi, ukat wal chuym ustʼayasipxaspa, ukat maysa tuqit saytʼasisax familiaruw jan walinakar puriyapxaspa. Ukhamasti, inas yaqha awkis jan ukax yaqha taykas kun lurañatakis wal chʼamachasispa, ukampis wawanakax janiw iyawsapkaspati. ¿Kunas uka kasta familianakar sum jakasiñ yanaptʼaspa?

21. Jan walinakan uñjasisaxa, ¿kunatsa awk taykanakax yaqha wawanakar uywkasax Biblian yatichäwinakaparjam sarnaqapxañapa?

²¹ Ak amtañasawa, familiax jan walinakan uñjasipxi ukhaxa Biblian yatichäwinakapax yanaptʼistaspawa, uka kasta familianakarus yanaptʼarakispawa. Inas uka kamachinak maysar apanukusax mä jukʼa tiempotaki kuna jan waltʼäwsa askichsna, ukampis tiempompix jukʼamp jan waliruw pursna (Salmo 127:1; Proverbios 29:15). Nayraqatxa yatxatañasawa, ukatxa amuytʼañasarakiwa: Yatiñanïñasaw Diosan yatichäwinakaparjam sarnaqañatakixa, ukhamatwa tiempompix walja askinak jikxatañäni, ukat amuytʼasirïñasti, kunatsa familiaranakax ukham sarnaqapxi jan ukax kuns lurapxi uk amuyañwa yanaparakistani. Ukat khuyaptʼayasirïñax wali askirakiwa (Proverbios 16:21; 24:3; 1 Pedro 3:8).

22. ¿Kunatsa wawanakax yaqha awkir jan ukax yaqha taykar jan munapkaspa?

²² Wawani warmimpi jan ukax wawan chachampi jaqichatästa ukhaxa, inas ak amtsta, janïra jaqichaskayäta ukhaxa inas wawanakapampix sum apaschiyäta. Ukampis mä familiakïxasax janiw wawanakax ukham amuyxapxaspati. Awkipat jan ukax taykapat amtasipxaspa, ukatxa janis chiqa awkipar jan ukax chiqa taykapar munasiñap munksna ukhamwa amuyapxaspa. Ukat awisaxa, janiw jumax tatajäktati jan ukax janiw mamajäktati sapxistaspawa. Uka arunakax wal chuym ustʼayistaspa. Ukampis Bibliax akham siwa: “Jan colerasiñampi atipayasimti” sasa (Eclesiastés 7:9). Wawanakax kunjamsa jikxatasipxi uk yatiñatakix amuytʼasirïñasawa ukatxa khuyaptʼayasirïñasarakiwa.

23. ¿Uka kasta familianakanxa kunjamsa wawanakarux chiqañchañasa?

²³ Wawanakar chiqañchañatakix amuytʼasiri ukat khuyaptʼayasiri ukhamäñasarakiwa. Ukat yäpar chiqañchañasarakiwa (Proverbios 6:20; 13:1). Niyakixay wawanakax may mayäpxchixa, ukhamax ukarjam chiqañchañarakiwa. Qalltanxa awkipaw jan ukax taykapaw wawapar yatichapxañapa sasaw yaqhipax sapxi. Uka tuqitsti awk taykaw arustʼasipxañapa, ukat arsutanakaparjamaw phuqapxañapa, janirakiw wawanakapar arxatasisax mayninakaruki chiqañchañapäkiti (Proverbios 24:23). Wawanakax istʼasirïpxañapapuniwa, ukampis taqiniw pantjasirïtanxa, janiw uk armañasäkiti. Kuna jan wal lurapxipansa janiw sinti tuqisiñasäkiti. Munasiñampiw wawanakarux chiqañchañasa (Colosenses 3:21).

24. ¿Qhipa awkin wawanakapas jan ukax qhipa taykan wawanakapas jan qʼañu luräwinak lurapxañapatakixa kunas munasi?

²⁴ Jan walinak askichañatakix familian parltʼasiñax wali askipuniwa. Ukhamatwa jakäwin kunatix wali wakisirïki ukanakxa nayrar uchapxaspa (Filipenses 1:9-11 uñxatarakïta). Ukatxa kunjamatsa familiax kuna asksa jikxatapxaspa uk amuyañwa yanaparaki. Familian qhana parltʼasiñax qʼañu luräwinakat amuyasiñwa yanaparakistaspa. Imill wawanakax kunjamsa machaq awkip nayraqatanxa, jan ukax awkin yuqall wawanakap nayraqatanxa sarnaqapxañapa, ukat kunjamsa isisipxañapa uk yatipxañapawa, ukat yuqall wawanakax kunjamsa machaq mamaparus jan ukax machaq kullakanakaparus uñjapxañapa uka tuqit iwxtʼañax wakisirakispawa (1 Tesalonicenses 4:3-8).

25. Familianxa yaqha awkini jan ukax yaqha taykani wawanakax utjani ukhaxa, ¿kunanakas sum jakasiñ yanaptʼistaspa?

²⁵ Ukham familianakanxa awk taykax llampʼu chuymanïpxañapawa. Familian sum jakasiñatakix tiempow munasi. Mayni wawanakampi munayasiñas respetayasiñas wali chʼamäspawa. Ukampis tiempompix ukhamäspawa. Ukham familian sum jakasiñatakix amuytʼasiri yatiñani ukham chuymanïñasawa, ukaw wali askixa, ukatxa Jehová Diosar kusisiyañ munañasarakiwa (Proverbios 16:20). Ukanakaw yaqha jan walinakar saykatañ yanaparakistaspa.

¿QULLQI THAQHAÑAT FAMILIASAR JAN WALTʼAYI?

26. ¿Yänakas ukat qullqi tuqit jan wali amuyunakas kunjamatsa familianakar jan walir puriyaspa?

²⁶ Yänak tuqit jan waltʼayasiñanakampi ukat jan wali amuyunakampiw familiasar jan walir puriyaspa. Yaqhip familianakanxa qullqi tuqitwa wal tuqisipxi, qamirïñwa munapxi, jan ukax mä jukʼampwa munapxi, ukhamatwa familian tʼaqa tʼaq sarnaqapxi, ukax wali llakkañawa. Chacha warmpacha irnaqapxi jan ukax yaqha yaqha qullqi apnaqasipxi ukhaw ukhaman uñjasipxi. Jan tuqisipkchisa, purapat uñjasiñatakiw tiempox jan utjxaspati. Yaqhip chiqanakanxa, awkinakax utat wali jaya tiempow chhaqasipxi, phaxsinakaw jan ukax maranak kunaw utat chʼusasipxi, qullq jukʼamp jikxatañatakiw sarapxi. Ukham sarnaqasawa sinti jan walinakar puripxaspa.

27. Qullqi tuqit familian jan waltʼayasiñanakax utjki ukhaxa, ¿Biblian kawkïr yatichäwinakapas yanaptʼistaspa?

²⁷ Chiqpachansa janiw taqi familianakax mayaki sarnaqapkaspati, sapa familianakaw yaqha yaqha jan walinakan uñjasipxi, inas mä familiax kuns munchispa ukat yaqhax janiw uk munkarakispati. Ukampis Biblian iwxanakapax wal yanaptʼistaspa. Sañäni, ‘yatiñ kankañampi aruskiptʼasiñanxa’ janiw tuqisiñanakax utjkiti sasaw Proverbios 13:10 jiskʼa tʼaqanxa saraki. Ukampis janiw kuntï amuyktan ukakxa sañasäkiti, jan ukasti yanap thaqhañasawa ukat chacha warmjamax mä amtanikïñasawa. Ukat qhawqhatï familiatak munaski uk sum waktʼayañäni ukhaxa familiax sumanwa jikxatasispa. Awisax inas chacha warmpacha irnaqañax wakischispa, ukhamata walja qullqix munaski ukha irtañataki, walja wawanïpki ukat familiaranak uñjapxi ukhaw panpachani irnaqañax wakisispa. Ukampis chachax warmipatakix tiempo apstʼasiñapawa. Inas warmix jan irnaqkasax sapaki utan kunsa lurirïchïna, ukampis jichhax awkisa jan ukax wawanakas yanaptʼapxañapawa (Filipenses 2:1-4).

28. ¿Kuna yatichäwinakarjam sarnaqasas familianakax mayachtʼat jakasipxaspa?

²⁸ Ukampis ak amtañasawa, aka pachanxa qullqix munaskchisa, janiw kusisiñxa qullqimpi alksnati, janirakiw jakañsa alasksnati (Eclesiastés 7:12). Chiqpachansa yänak wali munañaxa jan waliruw puriyistaspa, jakäwissa, Diosamp sum apasiñarusa tʼunjaspawa (1 Timoteo 6:9-12). Nayraqatxa Diosan Apnaqäwip munañasawa, ukat kunatï Dios nayraqatanxa chiqapäki uk thaqhañasarakiwa, ukaw wali askixa, ukhamatwa Jehová Diosax kunatï jakañatak munaski ukanakxa churaskistani (Mateo 6:25-33; Hebreos 13:5). Jehová Diosar taqi chuyma yupaychañäni ukat jupampi sumankañ thaqhañäni ukhaxa, kunatï wali wakisirïki ukan mayachtʼataw familiasan wali sum jakasiñäni, yaqha tuqinakat jan waltʼayat uñjasini ukhasa wali sum jakasiñäni.