Үзр истәмәк барышығын ачарыдыр

“ҮЗР ИСТӘМӘК бөјүк гүввәјә маликдир. Үзр истәмәк ихтилафлары зоракылыг ишләтмәдән һәлл едир, халглар арасында олан дүшмәнчилији арадан галдырыр, һакимијјәтә вәтәндашларынын изтираб чәкдијини е’тираф етмәјә көмәк едир вә инсанлар арасында олан мүнасибәтләри бәрпа едир”. Бу сөзләри, Вашингтондакы Ҹорҹтаун Университетинин мәшһур јазычы вә сосиолингвисти Дебора Таннен јазмышдыр.

Мүгәддәс Китаб тәсдиг едир ки, мүнасибәтләрдәки фикир ајрылығыны чох вахт сәмими үзрхаһлыглар сајәсиндә асанлыгла арадан галдырмаг олур. Мисал үчүн, Исанын гејб олмуш оғул һаггында сөјләдији мәсәлдә оғул евә гајыдан заман сәмими гәлбдән үзр истәдикдә, ата севинҹлә ону јенидән аиләјә гәбул едир (Лука 15:17-24). Бәли, әҝәр кимисә инҹитмишиксә, мәғрурлуг һиссимизи боғуб, үзр истәмәјимиз даһа јахшыдыр. Буну етмәк әсл мә’нада тәвазөкар инсанлар үчүн чәтин дејил.

Үзр истәмәјин малик олдуғу гүввә

Гәдим Исраилдә јашајан Абиҝаил адлы мүдрик бир гадын әринин етдији пислијә ҝөрә үзр истәмәклә, бу кејфијјәтин һансы гүввәјә малик олдуғуну өз нүмунәсиндә ҝөстәрди. Һадисә белә олмушдур. Сонрадан Исраилин падшаһы олан Давуд сәһрада ҝизләнән заман, өз адамлары илә бирликдә Абиҝаилин әри Набала мәхсус олан сүрүләри горујурду. Лакин Давудун адамлары Набалдан чөрәк вә су истәдикдә, о, онлара олдугҹа кобуд ҹаваб верди вә онлары әлибош гајтарды. Давуд гәзәбләнәрәк, Набала вә онун аиләсинә гаршы 400 адам топлады. Баш вермиш һадисәдән хәбәр тутан Абиҝаил, Давуду гаршыламаға чыхды. Ону ҝөрдүкдә үзүстә јерә дүшдү вә ајагларына гапанараг деди: “Ҝүнаһ мәним үзәримдә, әфәндим, мәним үзәримдә олсун; вә бурах ҹаријән сәнә сөјләсин вә ҹаријәнин сөзләрини динлә”. Сонра Абиҝаил вәзијјәти изаһ етди вә Давуда һәдијјә олараг јемәк-ичмәк верди. Давуд ҹаваб вериб деди: “Сүлһлә евинә ҝет; бах, сәнин сөзүнү динләдим вә сәни јахшы гәбул етдим” (1 Самуел 25:2-35).

Абиҝаилин тәвазөкарлығы вә әринин кобуд һәрәкәтинә ҝөрә үзр истәмәси онун ев адамларыны хилас етди. Давуд ону гана ҝирмәкдән сахладығы үчүн Абиҝаила һәтта миннәтдарлығыны да билдирди. Абиҝаилин Давуда вә онун адамларына һеч бир пислик етмәмәсинә бахмајараг, о, аиләсинин ҝүнаһыны өз үзәринә ҝөтүрәрәк Давудла барышды.

Үзрхаһлыг етмәјин јерини билән шәхсин тимсалында, һәвари Павели нүмунә ҝәтирмәк олар. Бир дәфә о, јәһудиләрин али мәһкәмәси олан Синедрион гаршысында өзүнү мүдафиә етмәли олду. Павелин ачыг сөзләриндән гәзәбләнән баш каһин Һананја јанында дуранлара әмр етди ки, онун ағзына вурсунлар. Буна ҹаваб олараг, Павел деди: “Еј ағардылмыш дивар, Аллаһ сәни вураҹагдыр! Сән мәни Ганун үзрә мүһакимә етмәк үчүн отурурсан, лакин Гануна зидд олараг әмр едирсән ки, мәни дөјсүнләр”. Орада иштирак едәнләр Павели баш каһини тәһгир етмәкдә ҝүнаһландырдыгда, һәвари дәрһал өз сәһвини бојнуна алыб деди: “Гардашлар, онун баш каһин олдуғуну билмирдим; әлбәт ки, јазылмышдыр: “Халгын рәисинә гаршы пис сөз демә” (Һәвариләрин ишләри 23:1-5).

Павел, һаким тә’јин олунан инсанын зоракылыг ишләтмәли олмадығыны демәкдә һаглы иди. Бунунла белә, билмәдән баш каһинлә һөрмәтсиз ҝөрүнә билән тәрздә данышдығына ҝөрә үзр истәдиa. Үзрхаһлыг зәмин јаратды ки, Синедрион Павелин демәк истәдикләрини динләсин. Мәһкәмә үзвләри арасында фикир ајрылығы олдуғуну билән һәвари, ону дирилмәјә иман ҝәтирдијинә ҝөрә мүһакимә етдикләрини сөјләди. Нәтиҹәдә бөјүк мүбаһисә јаранды вә фәрисејләр Павелин тәрәфини тутдулар (Һәвариләрин ишләри 23:6-10).

Мүгәддәс Китабын бу ики нүмунәсиндән биз нә өјрәнирик? Һәр ики һадисәдә дә сәмимијјәтлә билдирилән пешманчылыг сонракы гаршылыглы үнсијјәтә јол ачмышдыр. Үзрхаһлыг сөзләри барышмагда бизә дә көмәк едә биләр. Бәли, ҝүнаһымызы бојнумуза алмағын вә вурулмуш зијана ҝөрә үзр истәмәјин сајәсиндә, проблеми сүлһ јолу илә һәлл етмәк имканы јарана биләр.

“Ахы, мән һеч бир пислик етмәмишәм”

Сөзләримизлә, јахуд һәрәкәтләримизлә киминсә хәтринә дәјдијимизи биләндә, бизә елә ҝәлә биләр ки, һәмин инсан инҹимәклә өзүнү дүшүнҹәсиз апарыр вә һәддиндән артыг һәссасдыр. Лакин Иса Мәсиһ шаҝирдләринә белә бир нәсиһәт вермишдир: “Беләликлә, әҝәр өз гурбаныны гурбанҝаһ гаршысына ҝәтирдијин заман хатиринә ҝәләрсә ки, гардашынын сәнә гаршы бир шеји вар, гурбаныны орада, гурбанҝаһын гаршысында гој, ҝет әввәлҹә гардашын илә барыш вә о вахт ҝәл, гурбаныны тәгдим ет” (Матта 5:23, 24).

Мәсәлән, гардаш дүшүнә биләр ки, сән она гаршы ҝүнаһ ишләтмисән. Белә һалда, һәтта сән она һеч бир пислик етмәдијини дүшүнсән дә, Исанын сөзләринә әсасән ҝедиб ‘гардашынла барышмалысан’. Вајнын лүғәтинә әсасән, Исанын ишләтдији сөз, јунан мәтниндә “гаршылыглы әдавәтдән сонра, ҝүнаһын гаршылыглы е’тираф едилмәси мә’насыны дашыјыр” (“Vine’s Expository of Old and New Testament Works”). Һәгигәтән дә, ики нәфәр мүбаһисә етдикдә, ҹавабдеһлик бир нөв һәр икисинин үзәринә дүшүр, чүнки һәр икиси гејри-камил вә сәһв етмәјә мејллидирләр. Буна ҝөрә дә, адәтән ҝүнаһы гаршылыглы олараг е’тираф етмәк тәләб олунур.

Әсас е’тибарилә мәсәлә кимин доғру, кимин исә ҝүнаһкар олмасында јох, барышмаг үчүн кимин биринҹи аддым атаҹағындадыр. Һәвари Павел, Коринфдәки мәсиһчиләрин малијјә мүбаһисәләри кими шәхси мәсәләләрдә фикир ајрылығы олдуғуна ҝөрә һәмиманлыларыны мәһкәмәјә вердикләрини биләндә, онлары мәзәммәт етди: “Бунун әвәзиндә, һагсызлыға гатлашмаг даһа јахшы дејилми? Нә үчүн гәддарлыға дөзмүрсүнүз?” (1 Коринфлиләрә 6:7). Павел бурада коринфлиләри шәхси мәсәләләриндә фикир ајрылығына ҝөрә бир-бириләрини мәһкәмәјә вермәмәјә тәшвиг етсә дә, принсип ајдындыр: һәмиманлылар арасында сүлһүн олмасы, кимин доғру, кимин сәһв олдуғуну сүбут етмәкдән ваҹибдир. Әҝәр биз бу принсипи јадда сахлајырыгса, ким исә бизим һаггымызда онунла әдаләтсиз һәрәкәт етдијимизи дүшүндүкдә, үзр истәмәк бизим үчүн асан олаҹагдыр.

Сәмими олмаг ҝәрәкдир

Лакин бә’зи инсанлар үзрхаһлыг сөзләриндән суи-истифадә едирләр. Мисал үчүн, Јапонијада адәтән үзр истәмәк үчүн истифадә олунан сумимасен сөзүнү мүхтәлиф сәбәбләрдән мин дәфә ешитмәк олар. Бу сөз, һәтта инсан јахшылығын мүгабилини өдәјә билмәјиб өзүнү нараһат һисс етдикдә миннәтдарлығыны тәзаһүр етдирмәк үчүн дә истифадә едилир. Бу сөз чохтәрәфли олдуғундан бә’зиләринә елә ҝәлир ки, о һәддиндән артыг тез-тез ишләнир вә ким исә үзр истәјән адамын сәмими олдуғуна шүбһә едә биләр. “Бә’зән елә ҝәлир ки, башга мәдәнијјәтләрдә дә, үзрхаһлыг сөзләриндән суи-истифадә едирләр”.

Һансы дилдә данышсаг да, үзрхаһлыг едәндә сәмими олмағымыз ваҹибдир. Сөзләримиз вә сәсимизин тону сәмими гәлбдән тәәссүфләндијимизи ифадә етмәлидир. Иса Мәсиһ Дағүстү тәблиғиндә шаҝирдләрини өјрәдирди: “Сөзүнүз: “Бәли, Бәли”, “Хејр, Хејр” олсун; бундан артығы шејтандандыр” (Матта 5:37). Үзр истәдијиниз заман гој сизин “бағышлајын” сөзүнүз әсл мә’нада “бағышлајын” олсун! Ҝәлин бир нүмунәјә бахаг. Аеропортда гејдијјатдан кечмәк үчүн нөвбәдә дајанан бир киши, чантасы илә јанында дуран гадына тохундугда үзр истәди. Бир нечә дәгигәдән сонра нөвбә ирәли ҝетдикдә, киши тәкрар чантасы илә гадына тохунду вә јенидән нәзакәтлә үзр истәди. Нөвбәти дәфә бу һадисә тәкрар олундугда, гадынын јол јолдашы һәмин адама деди: Әҝәр онун “үзр истәмәји” һәгигәтән дә “үзр истәмәкдирсә”, онда о, елә етмәлидир ки, чантасы илә бир даһа гадына тохунмасын. Ҝөрдүјүмүз кими, сәмими үзрхаһлыг сәһвләри тәкрар етмәмәк гәтијјәти илә мүшајиәт олунмалыдыр.

Әҝәр биз сәмимијиксә, үзрхаһлыг едәркән өз сәһвимизи бојнумуза алаҹаг, үзр истәјәҹәк вә имкан дахилиндә вурдуғумуз зијанын әвәзини өдәмәјә чалышаҹағыг. Өз нөвбәсиндә, хәтринә дәјдијимиз кәс, пешман олан ҝүнаһкары үрәкдән бағышламалыдыр (Матта 18:21, 22; Марк 11:25; Ефеслиләрә 4:32; Колослулара 3:13). Һәр ики тәрәф гејри-камил олдуғундан, барышмаг һәр вахт асан олмур. Буна бахмајараг, үзрхаһлыг сөзләри барышмаға аз көмәк етмир.

Үзр истәмәк мүнасиб олмајанда

Тәәссүф вә пешманчылыг сөзләри тәскинлик верәрәк, әмин-аманлыға сәбәб олса да, мүдрик инсан бу сөзләрдән јерсиз истифадә етмир. Мисал үчүн, фәрз едәк ки, сөһбәт Аллаһа сәдагәтдән ҝедир. Иса Мәсиһ јер үзүндә олан заман, “тәвазөкарлығыны ҝөстәрди вә өлүмәдәк, һәтта чармыха чәкилмәклә өлүмәдәк итаәткарлыг етди” (Филипилиләрә 2:8). Лакин о, өз әзабларыны јүнҝүлләшдирмәк үчүн, әгидәсинә ҝөрә үзрхаһлыг етмәди. Вә баш каһин: “Сәни анд вердирирәм јашајан Аллаһа, бизә де ҝөрәк, Аллаһын Оғлу Мәсиһ Сәнсәнми?” дејә тәләб етдикдә, Иса үзр истәмәди. О, горхуб үзр истәмәк әвәзинә, ҹәсарәтлә ҹаваб верди: “Сәнин дедијин кимидир; һәтта сәнә дејирәм: Бундан сонра Инсан Оғлунун Гадирин сағында отурдуғуну вә ҝөјүн булудлары үзәриндә ҝәлдијини ҝөрәҹәксиниз” (Матта 26:63, 64). Баш каһинлә сүлһү горумаг хатиринә Атасы Јеһова Аллаһа олан сәдагәтини фәда етмәк Исанын ағлына белә ҝәлмирди.

Мәсиһчиләр һакимијјәт саһиби олан инсанлара һөрмәтлә вә еһтирамла јанашырлар. Лакин онларын Аллаһа итаәткар олдугларына вә гардашларыны севдикләринә ҝөрә үзр истәмәләринә еһтијаҹ јохдур (Матта 28:19, 20; Ромалылара 13:5-7).

Әмин-аманлыға манеә олмајанда

Биз сәһвләр едирик, чүнки гејри-камиллији вә ҝүнаһы улу бабамыз олан Адәмдән алмышыг (Ромалылара 5:12; 1 Јәһја 1:10). Адәм, Јарадана гаршы үсјан едән заман ҝүнаһ газанды. Лакин башланғыҹда Адәм вә Һәвва камил вә ҝүнаһсыз идиләр вә Аллаһ инсанлары камиллијин бу сәвијјәсинә чатдырмағы вә’д едир. О, ҝүнаһы вә онун бүтүн нәтиҹәләрини арадан галдыраҹаг (1 Коринфлиләрә 15:56, 57).

Бунун һансы мә’наны дашыјаҹағы һаггында дүшүнүн! Исанын анабир гардашы Јагуб, данышмаг тәрзинә даир нәсиһәт верәрәк, јазырды: “Сөзүндә сәһв етмәјән, камил инсандыр. О бүтүн бәдәнини дә јүјәнләјә биләр” (Јагуб 3:2). Камил инсан өз дилини јүјәнләјә билир вә она үрәксындыран сөзләрә ҝөрә үзр истәмәк лазым ҝәлмир. “О бүтүн бәдәнини дә јүјәнләјә биләр”. Камил олаҹағымыз заман неҹә дә ҝөзәл олаҹагдыр! О заман инсанлар арасында әмин-аманлыға наил олмаға һеч бир манеәләр олмајаҹагдыр. Лакин һәләлик, сәһвләримизә ҝөрә сәмими вә јериндә етдијимиз үзрхаһлыглар барышыға көмәк едә биләр.

[Һашијә]

[5-ҹи сәһифәдәки шәкил]

Павелин нүмунәсиндән биз нә өјрәнирик?

[7-ҹи сәһифәдәки шәкил]

Инсанлар камил олан заман, әмин-аманлыға һеч бир манеә олмајаҹагдыр.