Сынаглара бахмајараг Јеһоваја хидмәт етдијим үчүн Она миннәтдарам

Нәгл етди Матјө дө Јонҝө-ван ден Һөјвол

МӘНИМ 98 јашым вар. Өмрүмүн 70 илини Јеһоваја хидмәтә сәрф етдијимә ҝөрә чох хошбәхтәм. Лакин бу мүддәт әрзиндә иманым дәфәләрлә сынаға мәруз галыб. Икинҹи Дүнја мүһарибәси заманы мәни һәбс дүшәрҝәсинә ҝөндәрдиләр вә бир дәфә орада о гәдәр руһдан дүшмүшдүм ки, сонрадан пешман олдуғум бир аддым атдым. Бир нечә ил сонра мән даһа бир шиддәтли сынагла үзләшдим. Бүтүн бу сынаглара бахмајараг, Јеһоваја хидмәт етдијим үчүн Она миннәтдарам.

1940-ҹы илин октјабр ајында һәјатым көкүндән дәјишди. Мән Нидерландын пајтахты Амстердамдан тәхминән 24 километр ҹәнуб-шәргдә јерләшән Һилверсүм шәһәриндә јашајырдым. Өлкә насистләрин һакимијјәти алтында иди. Артыг беш ил иди ки, аилә һәјаты гурмушдум. Јолдашым Јап дө Јонҝе чох гајғыкеш инсан иди. Бизим Вилли адында үчјашлы ҝөзәл гызымыз варды. Гоншулугда исә сәккиз ушағы олан касыб бир аилә јашајырды. Өзләрини ҝүҹ-бәла илә доландырмаларына бахмајараг, онлар һәлә үстәлик евләриндә галан ҹаван оғланын да гајғысына галырдылар. Һәр дәфә өзүмдән сорушурдум: «Ҝөрәсән, нәјә ҝөрә онлар белә ағыр јүкүн алтына ҝирибләр?» Бир дәфә онлара јемәк апаранда өјрәндим ки, бу ҹаван оғлан пионердир. О, мәнә Аллаһын Падшаһлығы вә онун ҝәтирәҹәји хејир-дуалар барәдә данышды. Ешитдикләрим мәнә о гәдәр дәрин тәсир бағышлады ки, һәгигәти дәрһал гәбул етдим. Елә һәмин ил һәјатымы Јеһоваја һәср едиб вәфтиз олдум. Бундан бир ил сонра әрим дә вәфтиз олду.

Һәлә билијим аз иди, амма мән дәрк едирдим ки, Јеһованын Шаһиди олмагла гадаға алтында олан тәшкилатын үзвү олурам. Һәмчинин бир чох Шаһидләрин тәблиғ етдикләринә ҝөрә һәбсә дүшдүкләриндән дә хәбәрим вар иди. Буна бахмајараг, мән дәрһал евдән-евә тәблиғ етмәјә башладым. Бизим гапымыз һәмишә пионерләрин вә сәјјар нәзарәтчиләрин үзүнә ачыг иди. Бундан әлавә, бизим евимиздә Амстердамдакы баҹы-гардашларын ҝәтирдији әдәбијјатлар сахланылырды. Онлар велосипедләрини чохлу-чохлу китабларла јүкләјиб үзүнү брезентлә өртүрдүләр. Бу курјерләрин ҝөстәрдији мәһәббәт вә ҹәсарәти сөзлә ифадә етмәк гејри-мүмкүндүр! Онлар баҹы-гардашлара ҝөрә өз һәјатларыны тәһлүкәјә атырдылар (1 Јәһ. 3:16).

«Анаҹан, евә тез гајыдаҹагсан?»

Вәфтиз оландан тәхминән 6 ај сонра үч полис забити евимизә ҝәлиб ахтарыш апарды. Онлар ичи әдәбијјатла долу олан шкафы ашкар едә билмәсәләр дә, чарпајынын алтында ҝизләдилмиш бир нечә китаб тапдылар. Забитләр дәрһал мәнә онларла бирҝә полис мәнтәгәсинә ҝетмәји әмр етдиләр. Видалашмаг үчүн гызымы гуҹаглајанда о, мәндән сорушду:

— Анаҹан, евә тез гајыдаҹагсан?

— Һә, мәним балам, ана тезликлә евдә олаҹаг.

Лакин јалныз әзаб-әзијјәтли 18 ајдан сонра мән јенидән әзиз баламы бағрыма баса билдим.

Бир полис забити сорғу-суал үчүн мәни гатарла Амстердама апарды. Мүстәнтигләр истәјирдиләр ки, мән Һилверсүмдән олан үч нәфәрин Јеһованын Шаһиди олдуғуну тәсдигләјим. Мән дедим: «Онлардан јалныз бирини таныјырам, о да бизә сүд ҝәтирир». Дедијим һәгигәт иди, чүнки һәмин адам, доғрудан да, сүдсатан иди. Сонра әлавә етдим: «Онун Јеһованын Шаһиди олуб-олмадығыны билмәк истәјирсинизсә, мәндән јох, онун өзүндән сорушун». Артыг һеч нә сөјләмәјәҹәјими дејәндә исә онлар үзүмдән вурдулар вә мәни һәбсхана камерасына атдылар. Орада мәни ики ај сахладылар. Әрим мәним һарада олдуғуму ахтарыб-тапыб бәзи палтарларымы вә бир гәдәр гида ҝәтирди. 1941-ҹи илин август ајында мәни Берлиндән (Алманија) тәхминән 80 километр шималда јерләшән вә дәһшәтли бир јер кими танынан Равенсбрүк гадын һәбс дүшәрҝәсинә ҝөндәрдиләр.

«Әзиз баҹым, руһдан дүшмә!»

Дүшәрҝәјә чатар-чатмаз бизә билдирдиләр ки, әҝәр иманымызы инкар етдијимизи ҝөстәрән бәјаннамәјә гол чәксәк, елә һәмин дәгигә бизи евә бурахаҹаглар. Әлбәттә ки, мән ону имзаламадым, буна ҝөрә дә әјнимдәки бүтүн палтарларымы вә әшјаларымы тәһвил вериб һамама ҝетмәли идим. Орада мән Нидерланддан олан бир нечә баҹыја раст ҝәлдим. Һәр биримизә үзәринә бәнөвшәји үчбуҹаг тикилмиш бир дәст дүшәрҝә палтары, бир бошгаб, парч вә гашыг вердиләр. Илк ҝеҹәни мүвәггәти баракларда (алман һәбс дүшәрҝәләриндә дустагларын сахланылдығы јер) кечирдик. Һәбс олундуғум ҝүндән бәри биринҹи дәфә иди ки, мәни ағламаг тутду. «Мәни нә ҝөзләјир? Нә вахта гәдәр бурада галаҹағам?» — дејә һөнкүр-һөнкүр ағлајырдым. Ачығыны десәм, Јеһова илә мүнасибәтләрим һәлә мөһкәм дејилди, чүнки һәгигәти бир нечә ај иди ки, билирдим вә өјрәнәҹәјим чох шеј вар иди. Нөвбәти ҝүн бизи сыраја дүзүб адбаад чағырараг јохлама кечирәндә һәмин баҹылардан бири мәним кәдәрли олдуғуму ҝөрүб: «Әзиз баҹым, руһдан дүшмә! Бизә ким нә едә биләр ки?!» — дејә тәскинлик верди.

Јохламадан сонра бизи башга бараклара апардылар. Орада Алманијадан вә Нидерланддан олан јүзләрлә баҹы вар иди. Онлар бизи хош гаршыладылар. Алман баҹылардан бәзиләри исә бир илдән чох иди ки, бурада идиләр. Онларын арасында олмаг мәни руһландырды вә ҝүҹ-гүввәт верди. Дүшәрҝәдәки диҝәр баракларла мүгајисәдә баҹыларын галдығы баракларын чох тәмиз олмасы мәнә бөјүк тәсир бағышлады. Баракларымыз нәинки сәлигә-сәһманы илә сечилирди, һәмчинин оғурлуғун, дава-далашын олмадығы вә сөјүш сөјүлмәдији бир јер кими дә танынырды. Дүшәрҝәдәки дәһшәтли вәзијјәтдән фәргли олараг, бизим баракларымыз, санки, чиркли дәнизин ортасында тәмиз бир ада иди.

Дүшәрҝәдәки ҝүндәлик һәјат

Дүшәрҝәдә бизи чох ишләдир, амма лап аз јемәк верирдиләр. Биз сүбһ тездән, сәһәр саат бешдә дурурдуг вә бундан аз сонра јохлама башлајырды. Һаванын ҝүнәшли вә ја јағышлы олмасындан асылы олмајараг, нәзарәтчиләр тәхминән бир саат бизи чөлдә сахлајырдылар. Ахшам саат бешдә, ағыр иш ҝүнүндән сонра јохлама бәласы јенидән тәкрарланырды. Сонра биз бир дилим чөрәклә шорба јејиб тамамилә әлдән дүшмүш һалда јатмаға ҝедирдик.

Базар ҝүнүнү чыхмаг шәртилә, мәни һәр ҝүн ишләмәк үчүн фермаја апарырдылар. Орада мән дәрјазла тахыл бичир, арх газыр вә донуз пәјәләрини тәмизләјирдим. Иш нә гәдәр чиркли вә ағыр олса да, онун өһдәсиндән ҝәлә билирдим, чүнки һәлә ҹаван идим вә јетәринҹә ҝүҹүм вар иди. Һәм дә ки ишләјә-ишләјә Падшаһлыг нәғмәләрини охумагла өзүм-өзүмү мөһкәмләндирирдим. Амма һәр ҝүн әрим вә өвладым үчүн бәрк дарыхырдым.

Бизә чох аз јемәк верирдиләр. Һамымыз верилән чөрәкдән һәр ҝүн бир аз сахламаға чалышырдыг ки, базар ҝүнү Мүгәддәс Китаб мөвзуларыны мүзакирә етмәк үчүн бирҝә топлашанда јемәјә бир шеј олсун. Бизим Мүгәддәс Китаб нәшрләримиз јох иди, лакин мән садиг јашлы алман баҹыларын апардығы руһани сөһбәтләрә диггәтлә гулаг асырдым. Биз һәтта Мәсиһин өлүмүнүн Хатирә Ҝеҹәсини дә гејд едә билдик.

Бәдбәхтлик, пешманчылыг вә тәсәлли

Һәрдән бизә бирбаша олараг мүһарибә илә бағлы олан вә насистләрин фәалијјәтини дәстәкләјән ишләри ҝөрмәји әмр едирдиләр. Сијаси мәсәлләрдә битәрәф мөвге тутдугларына ҝөрә бүтүн баҹылар белә ишләри ҝөрмәкдән имтина едирдиләр; мән дә бу ҹәсарәтли баҹылара бахыб онлар кими давранырдым. Ҹәза олараг бизә ҝүнләрлә јемәк вермир вә саатларла чөлдә сахлајыб јохлама кечирирдиләр. Һәлә бир дәфә, гышын сојуг чағында һамымызы бумбуз бараклара салыб 40 ҝүн ишыг үзүнә һәсрәт гојмушдулар.

Јеһованын Шаһидләри олан бизләрә дәфәләрлә дејирдиләр ки, әҝәр бәјаннамәјә гол чәкәрәк иманымыздан дөнсәк, бизи евә бурахаҹаглар. Равенсбрүкдә бир илдән чох јашадыгдан сонра мән тамамилә руһдан дүшдүм. Әрими вә өвладымы ҝөрмәк һәсрәти мәни о гәдәр сыхырды ки, артыг дөзә билмәдим вә нәзарәтчиләрин јанына ҝедиб һәмин бәјаннамәнин сурәтини истәдим вә она гол чәкдим.

Бу һәрәкәтим һагда хәбәр тутан баҹылардан бәзиләри мәндән јан ҝәзмәјә башладылар. Анҹаг аһыл јашында олан ики алман баҹы, Һедвиг вә Ҝертруд мәни тапыб өз мәһәббәтләринә әмин етдиләр. Донуз пәјәләриндә бирҝә ишләјәркән онлар мәнә Јеһова гаршысында нөгсансызлығы горујуб сахламағын ваҹиблијини вә ҝүзәштә ҝетмәмәклә Она мәһәббәтимизи неҹә ҝөстәрә биләҹәјимизи нәзакәтлә вә меһрибанҹасына изаһ етдиләр. Онларын ана гајғысы вә зәриф мәһәббәти үрәјими риггәтә ҝәтирдиa. Мән сәһв иш ҝөрдүјүмү дәрк едирдим вә бәјаннамәнин ләғв олунмасыны хаһиш етмәк истәјирдим. Ахшам чағы бир баҹы илә сөһбәт едәркән она өз гәрарым барәдә дедим. Орадакы ишчиләрдән бири, дејәсән, бизим сөһбәтимизи ешитди, чүнки елә һәмин ахшам ҝөзләнилмәдән мәни гатара миндириб Нидерланда ҝөндәрдиләр. Дүшәрҝәдә нәзарәтчи ишләјән бир гадын — онун үзү һәлә дә јадымдадыр — мәнә деди: «Сән һәлә дә Бибелфоршерсән (Мүгәддәс Китаб Тәдгигатчысы) вә Бибелфоршер олараг галаҹагсан». «Бәли, Јеһованын көмәјилә галаҹағам», — дејә ҹаваб вердим. Амма мән һеј фикирләширдим: «Ҝөрәсән, бу бәјаннамәни неҹә ләғв етмәк олар?»

Бәјаннамәнин бир бәндиндә дејилирди: «Мән билдирирәм ки, даһа һеч вахт Бејнәлхалг Мүгәддәс Китаб Тәдгигатчылар Ҹәмијјәти үчүн һеч бир иш ҝөрмәјәҹәјәм». Мән артыг нә едәҹәјими билирдим! 1943-ҹү илин јанварында евә чатан кими јенидән тәблиғ етмәјә башладым. Әлбәттә, әҝәр Аллаһын Падшаһлығыны тәблиғ едән заман бир даһа тутулсајдым, ҹәзам даһа ағыр олаҹагды.

Јеһованын садиг хидмәтчиси олмаг истәјими Она бир даһа ҝөстәрмәк үчүн әрим вә мән јенә дә евимизин гапыларыны курјерләрин вә сәјјар нәзарәтчиләрин үзүнә ачдыг. Јеһоваја неҹә дә миннәтдарам ки, Она вә халгына олан мәһәббәтими сүбут етмәк үчүн мәнә икинҹи дәфә шанс верди!

Чох ағыр сынаг

Мүһарибәнин гуртармасына бир нечә ај галмыш әримлә мән чох ағыр сынагла үзләшдик. 1944-ҹү илин октјабр ајында гызымыз гәфләтән хәстәләнди. Вилли дифтеријаја тутулмушду. Онун вәзијјәти тез бир заманда писләшди вә үч ҝүндән сонра о өлдү. Өвладымын ҹәми-ҹүмләтаны једди јашы варды.

Ҝөзүмүзүн ағы-гарасыны, бирҹә гызымызы итирмәк бизим үчүн бөјүк зәрбә олду. Дүзүнү десәм, Равенсбрүкдә чәкдијим әзаблар бу ағры илә мүгајисәдә һеч нә иди. Кәдәрли анларымызда биз һәмишә Мәзмур 16:8 ајәсиндәки сөзләрдән тәсәлли тапырдыг: «Рәббә әбәдилик үз тутмушам, сағымда олдуғу үчүн сарсылмарам». Јеһованын өлүләри дирилдәҹәјинә нә мән, нә дә ки јолдашым шүбһә едирди. Биз һәгигәтдән мөһкәм јапышмышдыг вә хош хәбәри һәмишә ҹанла-башла тәблиғ едирдик. 1969-ҹу илдә әрим вәфат етди. Јеһоваја миннәтдарлыгла хидмәт етмәкдә о, мәнә бөјүк дајаг олмушду.

Хејир-дуа вә севинҹ

Өтән онилликләр әрзиндә таммүддәтли хидмәтчиләрлә үнсијјәт мәнә бөјүк севинҹ ҝәтирирди. Мүһарибә дөврүндә олдуғу кими, евимин гапылары јығынҹағымыза баш чәкән сәјјар нәзарәтчиләрин вә онларын һәјат јолдашларынын үзүнә һәмишә ачыг иди. Бу ҹүтлүкләрдән бири, Мартен вә Нел Каптеин мәним евимдә дүз 13 ил јашады. Нел хәстәләниб өлүмҹүл һала дүшәндә мән үч ај әрзиндә евимдә онун гајғысына галдым. Онларла вә јерли баҹы-гардашларла үнсијјәт сајәсиндә руһани ҹәннәтдә јашадығымы һисс едирдим.

Һәјатымын јаддагалан анларындан бири дә 1995-ҹи илдә Равенсбрүкдә кечирилән мәрасимә алдығым дәвәт олду. Орада һәбс дүшәрҝәсиндә бирликдә олдуғум вә 50 илдән чохдур ки, ҝөрмәдијим баҹыларла растлашдым. Онларла бирликдә кечирдијим бу унудулмаз анлар мәнә чохлу севинҹ бәхш етди. Фүрсәтдән истифадә едәрәк биз бир-биримизи руһландырыр вә өлән әзизләримизин дириләҹәјинә даир үмидимизи мөһкәмләндирирдик.

Ромалылара 15:4 ајәсиндә һәвари Павел јазмышды ки, ‘дөзүм вә Мүгәддәс Јазылардан алдығымыз тәсәлли сајәсиндә үмидимиз олаҹаг’. Бизә белә бир үмид вердијинә ҝөрә Јеһоваја үрәкдән миннәтдарам. Бу үмид мәнә, сынаглара бахмајараг, Она миннәтдарлыгла хидмәт етмәјә көмәк етди.

[Һашијә]

[10-ҹу сәһифәдәки шәкил]

1930-ҹу ил, Јапла бирликдә

[10-ҹу сәһифәдәки шәкил]

Гызымыз Вилли једди јашында

[12-ҹи сәһифәдәки шәкил]

1995-ҹи ил. Равенсбрүкдәки мәрасимдә. Габаг ҹәрҝәдә солдан икинҹи мәнәм