ФӘСИЛ 8
Аллаһ изтираблара нә үчүн јол верир?
1, 2. Инсанлар чох вахт бәшәријјәтин чәкдији изтираблара неҹә јанашырлар?
ГАРШЫСЫНА чыхан һәр шеји мәһв едән вә инсанларын өлүмүнә сәбәб олан тәбии фәлакәтләр баш вердикдә, чохлары белә һадисәләрин нә үчүн баш вердијини анлаја билмирләр. Башгалары ҹинајәтин, гәддарлығын вә зоракылығын азғынлығындан әзијјәт чәкирләр. Бәлкә, сиз дә: “Аллаһ изтираблара нә үчүн јол верир?” дејә, өзүнүздән сорушмусунуз.
2 Бир чохлары бу суала ганеедиҹи ҹаваб тапмадыглары үчүн, Аллаһа олан инамларыны итирирләр. Онлар Аллаһын бәшәријјәтлә марагланмадығыны дүшүнүрләр. Изтираблары һәјатын гачылмаз реаллығы һесаб едән башгалары исә аҹы һиссләрә гапылараг инсан ҹәмијјәтинин бүтүн бәдбәхтликләриндә Аллаһы ҝүнаһландырырлар. Әҝәр сиз дә буна бәнзәр һиссләр кечирирсинизсә, сөзсүз ки, Мүгәддәс Китабын бу һагда дедикләрини билмәк сизин үчүн мараглы олаҹагдыр.
ИЗТИРАБЛАР АЛЛАҺДАН ДЕЈИЛ
3, 4. Нәјә ҝөрә әмин ола биләрик ки, пислик вә изтираблар Јеһовадан дејил?
3 Мүгәддәс Китаб бизи әмин едир ки, әтрафда ҝөрдүјүмүз изтираблар Јеһова Аллаһдан дејил. Мәсәлән, Мәсиһин давамчысы олан Јагуб јазмышдыр: “Имтаһан олунан заман, гој һеч ким: “Аллаһ мәни имтаһан едир”, — демәсин. Чүнки Аллаһ писликлә имтаһан олунмур вә Өзү дә һеч кими имтаһан етмир” (Јагуб 1:13). Бу о демәкдир ки, бәшәријјәтә үз верән чохсајлы бәдбәхтликләрә ҝөрә Аллаһ ҹавабдеһ дејил. О, инсанлары нә ҝөјләр һәјатына һазырламаг үчүн сынаға чәкир, нә дә ҝуја әввәлки һәјатларында етдикләри пис әмәлләрә ҝөрә ҹәзаландырыр (Ромалылара 6:7).
4 Бундан башга, Аллаһын вә Мәсиһин ады наминә чох дәһшәтли ишләр төрәдилсә дә, Мүгәддәс Китабда Аллаһын вә Мәсиһин белә ишләри нә вахтса бәјәндикләринә даир һеч бир әламәт јохдур. Аллаһа вә Мәсиһә хидмәт етдикләрини иддиа едиб, ејни заманда фырылдагчылыгла мәшғул олан, алдадан, гатиллик вә оғурлуг едән вә инсанлара бу кими башга изтираблар ҝәтирән кәсләрлә Аллаһын вә Мәсиһин һеч бир әлагәси јохдур. Әслиндә “Рәбб шәр инсанын јолларындан икраһ едәр”. Аллаһ “шәр адамдан ҝен дајанар” (Сүлејманын мәсәлләри 15:9, 29, МКШ).
5. Јеһованын хүсусијјәтләриндән бә’зиләри һансылардыр вә О, јаратдығы варлыглара неҹә јанашыр?
5 Мүгәддәс Китабда Јеһованын “чох шәфгәтли вә мәрһәмәтли” олдуғу һаггында дејилир (Јагуб 5:11). Орада бәјан едилир ки, “Рәбб һаггы севәр” (Мәзмур 37:28; Ишаја 61:8). Аллаһ гисас алан дејил. О, јаратдығы варлыглара гајғы вә шәфгәтлә јанашыр вә онлара мүкәммәл һәјат јашаја билмәләри үчүн лазым олан һәр шеји верир (Һәвариләрин ишләри 14:16, 17). Јеһова бүтүн бунлары јер үзүндә һәјатын лап башланғыҹындан едир.
КАМИЛ БАШЛАНҒЫҸ
6. Бәшәр тарихинин башланғыҹындакы һәјат барәдә бә’зи әфсанәләрдә нә дејилир?
6 Һәр биримиз ағры-аҹыја өјрәнмишик. Бу сәбәбдән һәјаты онларсыз тәсәввүр етмәк олдугҹа чәтиндир, лакин бәшәр тарихинин лап башланғыҹында һәјат мәһз белә иди. Бу һагда, һәтта бә’зи халгларын әфсанәләриндә дә дејилир. Мәсәлән, јунан мифолоҝијасында бәшәријјәтин илк беш әсри “гызыл әср” адландырылмышды. О заман инсанлар хошбәхт јашајыр вә үзүҹү әмәкдән, ағрыдан вә гоҹалығын өзү илә ҝәтирдији насазлыгдан әзијјәт чәкмирдиләр. Чинлиләрин дедикләринә ҝөрә, инсанлар әфсанәви сары императорун (Хуан-ди) рәһбәрлији заманы сүлһ ичиндә јашајыр вә әтраф мүһитин ҝөзәллик вә һармонијасындан һәзз алырдылар. Һәмчинин фарсларын, мисирлиләрин, тибетлиләрин, перулуларын вә мексикалыларын да бәшәр тарихинин башланғыҹындакы хошбәхтлик вә камиллик дөврү һаггында әфсанәләри горунуб сахланылмышдыр.
7. Аллаһ Јери вә инсанлары нә үчүн јаратмышды?
7 Халгларын әфсанәләри садәҹә олараг бәшәр тарихинин ән гәдим китабы олан Мүгәддәс Китабда јазыланлары тәкрарлајыр. Орада дејилир ки, Аллаһ илк инсан ҹүтү Адәмлә Һәвваны Еден бағы адланан Ҹәннәтдә јерләшдирди вә онлара бујурду: “Төрәјиб чохалын вә јер үзүнү долдуруб она саһиб олун” (Јарадылыш 1:28, МКШ). Улу валидејнләримиз камил идиләр вә онларын гаршысында камил инсан аиләсинин сүлһ вә хошбәхтлик ичиндә јашајараг јер үзүнү Ҹәннәтә чевирәҹәкләрини ҝөрмәк имканы дурурду. Аллаһын да Јери вә инсанлары јаратдығы заман нијјәти бу иди (Ишаја 45:18).
ТӘКӘББҮРЛӘ МЕЈДАН ОХУМАГ
8. Адәмлә Һәвва һансы әмрә риајәт етмәли идиләр, лакин нә баш верди?
8 Аллаһын илтифатыны горујуб сахламаг үчүн Адәм вә Һәвва “хејирлә шәри билмә ағаҹынын мејвәсиндән” јемәли дејилдиләр (Јарадылыш 2:16, 17, МКШ). Әҝәр онлар Јеһованын бу ганунуна әмәл етсәјдиләр, инсан һәјатынын низам-интизамыны позан изтираблар олмазды. Аллаһын әмринә табе олмагла, онлар Јеһоваја мәһәббәт ҝөстәрәр вә Она өз сәдагәтләрини сүбут едә биләрдиләр (1 Јәһја 5:3). Лакин бу китабын алтынҹы фәслиндән өјрәндијимиз кими, һәр шеј әксинә олду. Шејтанын тәһрики илә Һәвва хејирлә шәри билмә ағаҹынын мејвәсиндән једи. Сонра гадаған едилмиш мејвәдән Адәм дә једи.
9. Шејтан Јеһоваја аид олан һансы мүбаһисәли суалы галдырды?
9 Баш верәнләрин нә дәрәҹәдә ҹидди олдуғуну анлајырсынызмы? Шејтан Јеһованын Һагг-Тәала мөвгејинә гаршы үсјан галдырды. Иблис “јох, өлмәзсиниз” иддиасыны ирәли сүрмәклә Јеһованын “һөкмән өләҹәксән” сөзләрини шүбһә алтына атды. Даһа сонра Шејтан деди ки, ҝуја Јеһова Адәмлә Һәвванын Аллаһ кими ола биләҹәкләрини вә хејирлә шәрин нә олдуғуну мүстәгил шәкилдә гәрара алараг артыг Она еһтијаҹ дујмајаҹагларыны онлардан ҝизләдир. Бу ҹүр мејдан охумагла, Шејтан Јеһованын Каинатын Һөкмдары кими әдаләтли вә гануни мөвгејини шүбһә алтына гојду (Тәквин 2:17; 3:1-6).
10. Инсанларла бағлы Шејтан нәји шүбһә алтына атды?
10 Шејтан Иблис һәмчинин ҝуја инсанларын Аллаһа јалныз өз мәнфәәтләри наминә итаәт етдикләринә ишарә етди. Башга сөзләрлә, о, инсанларын нөгсансызлығыны шүбһә алтына алды. Шејтан иддиа етди ки, һеч бир инсан көнүллү сурәтдә Аллаһа садиг галмајаҹаг. Шејтанын тәкәббүрлә ирәли сүрдүјү бу иддиа, б. е. ә. тәхминән 1600-ҹү илдә Јеһова Аллаһын ағыр сынаглара дүчар олмуш садиг хидмәтчиси Ејуб һаггында Мүгәддәс Китабда дејиләнләрдән мә’лумдур. Әҝәр “Ејуб” китабынын илк ики фәслини охусаныз, инсан изтирабларынын сәбәбини өјрәнәҹәк вә нәјә ҝөрә Аллаһын бунлара јол вердијини баша дүшәҹәксиниз.
11. Ејуб неҹә инсан иди, лакин Шејтан һансы иттиһамы ирәли сүрдү?
11 “Камил вә доғру адам” олан Ејуб Шејтанын һүҹумуна мә’руз галды. Әввәлҹә Шејтан: “Ејуб Аллаһдан бошунамы горхур?” дејә сорушараг, Ејубу пис нијјәтләр саһиби кими гәләмә верди. Сонра Иблис, Јеһованын Ејубун сәдагәтинә ону горумагла вә она хејир-дуа вермәклә наил олдуғуну дејәрәк, Аллаһа вә Ејуба бөһтан атды. Шејтан: “Фәгәт инди әлини узат да, нәји варса, һамысына тохун вә үзүнә гаршы сәнә лә’нәт едәҹәкдир” дејә Јеһоваја мејдан охуду (Ејуб 1:8-11).
12. а) Аллаһ Шејтанын Ејубу сынамасына јол вердијиндән сонра һансы суаллар һәлл олуна биләрди? б) Ејубун сынаглары нә илә нәтиҹәләнди?
12 Ејуб Јеһоваја јалныз Ондан мүхтәлиф не’мәтләр алдығы үчүнмү хидмәт едирди? Сынаглар заманы о өз нөгсансызлығыны горујаҹагдымы? Јеһоваја ҝәлинҹә, О, Өз хидмәтчисинә кифајәт гәдәрми архајын иди вә онун сынанмасына јол верәҹәкдими? Бу суаллара ҹаваб вермәк үчүн Јеһова иҹазә вермәли иди ки, Шејтан Ејубу сынаға чәксин. “Ејуб” китабында бәһс едилдији кими, Аллаһ тәрәфиндән јол верилән бүтүн сынаглара бахмајараг, Ејуб сәдагәтини горуду вә бу, Јеһованын әдаләтлијинә вә инсанларын нөгсансызлығына һагг газандырды (Ејуб 42:1, 2, 12).
13. Едендә баш верән, о ҹүмләдән Ејубун башына ҝәлән һадисәнин бизә һансы аидијјаты вар?
13 Еден бағында баш верән, сонра исә Ејубун башына ҝәлән һадисә даһа бөјүк әһәмијјәт кәсб едир. Шејтан бүтүн бәшәријјәтә, о ҹүмләдән бу ҝүн бизә дә аид олан мүбаһисәли суаллар галдырмышдыр. О, Аллаһын адына бөһтан атды, һәмчинин Онун һөкмранлығына әл узатды. Аллаһын јаратдығы инсанларын дүзҝүнлүјүнү шүбһә алтына гојду. Бу мүбаһисәли суаллары һәлл етмәк лазым иди.
МҮБАҺИСӘЛИ СУАЛЛАРЫН ҺӘЛЛИ
14. Әҝәр ким исә бир адам һаггында јалан иттиһам ирәли сүрүрсә, јалан иттиһама мә’руз галан кәс нә едә биләр?
14 Әјани мисал олараг тәсәввүр един ки, сиз хошбәхт аиләјә вә бир нечә өвлада саһибисиниз. Ҝөзләнилмәдән гоншуларыныздан бири шаијә јајараг, сизин валидејнлик вәзифәнизи лазымынҹа јеринә јетирмәдијинизи сөјләјир. О, ушагларынызын сизи севмәдијини, сизинлә әлаҹсызлыгдан јашадыгларыны вә фүрсәт дүшән кими сизи тәрк едәҹәкләрини дејир. Чох еһтимал ки, “Бу ағ јаландыр!” — дејәҹәксиниз. Бәли, јаландыр, бәс буну неҹә сүбут етмәк олар? Јәгин ки, бу, бә’зи валидејнләрин гәзәбинә сәбәб оларды. Лакин бу ҹүр шиддәтли реаксија проблеми һәлл етмәк әвәзинә, јалан иттиһамы јалныз тәсдиг едәрди. Мәсәләни һәлл етмәјин ән јахшы јолу — сизи тәһгир едәнә өз иттиһамларыны сүбут етмәјә вә ушагларынызын сизә олан сәмими мәһәббәтини тәзаһүр етдирмәјә имкан вермәкдир.
15. Јеһова Шејтанын мејдан охумасына неҹә ҹаваб вермәк гәрарына ҝәлди?
15 Јеһова севән бир атаны хатырладыр. Адәмлә Һәвваны Онун өвладлары илә мүгајисә етмәк олар, Шејтана исә бөһтанчы гоншунун ролу ујғун ҝәлир. Аллаһ һикмәтлә давранараг Шејтаны, Адәми вә Һәвваны дәрһал мәһв етмәди, амма онлара јашамаг үчүн бир гәдәр вахт верди. Бунунла, улу валидејнләримизә имкан верилди ки, онлар дүнјаја ушаг ҝәтирсинләр вә инсан аиләсинә башланғыҹ версинләр. Мәсәләнин һәлл едилмәси үчүн исә, Иблисә ирәли сүрдүјү фикрин доғрулуғуну сүбут етмәк имканы верилди. Лакин Аллаһ лап башланғыҹдан билирди ки, бә’зи инсанлар Она садиг галаҹаг вә бунунла Шејтанын јаланчы олдуғуну сүбут едәҹәкләр. Јеһоваја неҹә дә миннәтдарыг ки, Ону севән инсанлара хејир-дуа вермәјә вә көмәк етмәјә давам едир! (2 Тарихләр 16:9; Сүлејманын мәсәлләри 15:3).
НӘ СҮБУТ ОЛУНДУ?
16. Неҹә олду ки, дүнја Шејтанын һакимијјәти алтына дүшдү?
16 Демәк олар ки, бүтүн бәшәр тарихи әрзиндә Шејтанын фәалијјәт ҝөстәрмәјә там имканы варды, белә ки, о, сәрбәст шәкилдә инсанларын үзәриндә һөкмранлыг етмәк кими мәкрли планыны һәјата кечирә билди. Бүтүн бунлардан савајы, о, сијаси гүввәләрә дә тә’сир ҝөстәрмиш вә динләрин јаранмасына сәбәб олмушдур. Бу динләрин васитәсилә инсанлар өзләри дә билмәдән Јеһоваја дејил, она ибадәт едирләр. Бунунла да, Иблис “бу әсрин танрысы” олмуш вә “дүнјанын рәиси” адланмышдыр (2 Коринфлиләрә 4:4; Јәһја 12:31). Һазырда “бүтүн дүнја... шәририн һакимијјәти алтындадыр” (1 Јәһја 5:19). Бу о демәкдирми ки, Шејтан бүтүн инсанлары Јеһова Аллаһдан узаглашдыра биләҹәјинә даир иддиасыны сүбута јетирмишдир? Әлбәттә ки, јох! Шејтанын мөвҹудлуғуна јол вермәклә бәрабәр, Јеһова Өз нијјәтини јеринә јетирмәјә давам етди. Бәс Јеһованын изтираблара јол вермәсинин сәбәби Мүгәддәс Китабда неҹә изаһ едилир?
17. Пислик вә изтирабларын сәбәбинә даир биз нәји унутмамалыјыг?
17 Пислик вә изтираблар Јеһовадан дејил. Шејтан бу дүнјанын рәһбәри вә бу әсрин танрысы олдуғу үчүн, о вә онун тәрәфдарлары инсан ҹәмијјәтинин һазыркы вәзијјәтинә вә инсанларын чәкдикләри бүтүн изтираблара ҝөрә мәс’улијјәт дашыјырлар. Бу ишләрдә һеч кәс Аллаһы ҝүнаһландыра билмәз (Ромалылара 9:14).
18. Јеһованын пислик вә изтираблара јол вермәсинин сајәсиндә Аллаһдан асылы олмамаға даир нә сүбут олунду?
18 Јеһованын пислик вә изтираблара јол вермәсинин сајәсиндә сүбут олунду ки, Аллаһдан асылы олмамаг даһа јахшы бир дүнја ҝәтирмәјәҹәкдир. Бир-биринин ардынҹа баш верән бәдбәхтликләр тарихдә дәрин из бурахмышдыр. Бунун сәбәби исә одур ки, инсанлар Аллаһдан асылы олмамаг гәрарына ҝәлмишләр, Онун сөзүнә вә ирадәсинә еһтирам ҝөстәрмәмишләр. Јеһованын гәдим халгы вә һәмин халгын рәһбәрләри өз јоллары илә ҝедәрәк, Онун сөзүнү рәдд етдикдә нәтиҹә чох фәлакәтли олурду. Аллаһ Өз пејғәмбәри Јеремјанын васитәсилә онлара деди: “Һикмәтли адамлар утандылар, дәһшәтә ҝәлдиләр вә әлә кечдиләр; будур, онлар Рәббин сөзүнү үзәрләриндән атдылар; вә онларда һикмәтин нәји вар?” (Јеремја 8:5, 6, 9). Јеһованын нормаларына риајәт етмәмәклә, бәшәријјәт фыртыналы дәниздә бир тәрәфдән о бири тәрәфә атылан сүкансыз ҝәмијә бәнзәјир.
19. Шејтанын бүтүн инсанлары Аллаһдан дөндәрмәк гүввәсиндә олмадығына һансы сүбутлар вар?
19 Јеһованын пислик вә изтираблара јол вермәсинин сајәсиндә сүбут олунду ки, Шејтан бүтүн бәшәријјәти Јеһовадан узаглашдырмаг гүввәсиндә дејил. Тарих ҝөстәрир ки, сынаг вә бәдбәхтликләрә бахмајараг, Аллаһа садиг галан инсанлар һәмишә олмушдур. Будур, артыг чох јүзилликләрдир ки, Јеһова Өз хидмәтчиләрини дәстәкләјир вә Онун ады бүтүн јер үзүндә иззәтләнир (Чыхыш 9:16; 1 Самуел 12:22). Ибраниләрә мәктубун 11-ҹи фәслиндә Һабил, Һанок, Нуһ, Ибраһим, Муса һаггында данышылыр, һәмчинин Аллаһын бир чох башга садиг хидмәтчиләри садаланыр. Ибраниләрә 12:1 ајәсиндә онлар “шаһидләр булуду” адланырлар. Онлар Јеһоваја ҝөстәрдикләри сарсылмаз иманын нүмунәси олмушлар. Бу ҝүн дә бир чох киши вә гадынлар Аллаһын гаршысында нөгсансызлыгларыны горумаг үчүн һәјатларындан белә кечмишләр. Өз иманлары вә мәһәббәтләри илә онлар гәти сурәтдә сүбут етмишләр ки, Шејтан бүтүн инсанлары Аллаһдан дөндәрмәк гүввәсиндә дејил.
20. Јеһованын пислик вә изтираблара јол вермәсинин сајәсиндә Аллаһа вә бәшәријјәтә даир нә сүбут олунду?
20 Нәһајәт, Јеһованын пислик вә изтираблара јол вермәсинин сајәсиндә сүбут олунду ки, инсанларын әбәди рифаһы вә хошбәхтлији наминә онлара һөкмранлыг етмәк һүгугуна вә габилијјәтинә јалныз Јарадан Јеһова маликдир. Әсрләр әрзиндә инсанлар мүхтәлиф һакимијјәт формаларындан истифадә етмишләр. Нәтиҹәси неҹә олмушдур? Бу ҝүн милләтләрин гаршылашдыглары мүрәккәб проблемләр вә бөһранлар Мүгәддәс Китабда дејилән сөзләрин доғрулуғуна шәһадәт едир: “Бир адамын диҝәр адам үзәриндә һакимијјәти онун зәрәринәдир” (Ваиз 8:9). Көмәјимизә ҝәлмәјә вә илк нијјәтини һәјата кечирмәјә јалныз Јеһова гадирдир. Бәс О буну неҹә вә нә заман едәҹәкдир?
21. Шејтанла нә баш верәҹәк вә буну ким едәҹәк?
21 Адәмлә Һәвва Шејтанын фитнәсинин гурбаны олдугдан дәрһал сонра, Аллаһ бәшәријјәти хилас етмәк нијјәти һагда бәјан етди. Јеһова Шејтан һаггында белә деди: “Сәнинлә гадын арасына вә сәнин зүрријјәтинлә онун зүрријјәти арасына дүшмәнчилик гојаҹағам; о сәнин башына һүҹум едәҹәк вә сән онун топуғуна һүҹум едәҹәксән” (Тәквин 3:15). Бу она зәманәт едир ки, Иблисә өз пис әмәлләрини сонсуз олараг давам етдирмәјә јол верилмәјәҹәк. Хиласкар Падшаһлығын Падшаһы кими вә’д едилән Зүрријјәт, Иса Мәсиһ Шејтанын “башына һүҹум едәҹәк”. Бәли, “тезликлә” Иса бу гијамчыны мәһв едәҹәкдир! (Ромалылара 16:20).
СИЗ НӘ ЕДӘҸӘКСИНИЗ?
22. а) Сиз нәји гәрара алмалысыныз? б) Шејтан өз гәзәбини Аллаһын садиг хидмәтчиләринин үзәринә төксә дә, онлар нәјә әмин ола биләрләр?
22 Инди мүбаһисәли суаллар һаггында өјрәндикдән сонра, сиз кимин тәрәфини тутаҹагсыныз? Јеһованын садиг хидмәтчиси олдуғунузу әмәлләринизлә ҝөстәрәҹәксинизми? Шејтан өз вахтынын аз олдуғуну билдији үчүн, гәзәбини Аллаһ гаршысында нөгсансызлығыны горумаға чалышан кәсләрин үзәринә төкмәк үчүн әлиндән ҝәләни етмәјә чалышаҹагдыр (Вәһј 12:12). Лакин сиз Аллаһын көмәјинә бел бағлаја биләрсиниз, чүнки “Рәбб Она ихлас едәнләри имтаһандан неҹә хилас етмәји... билир” (2 Петер 2:9). О, ҝүҹүнүздән артыг имтаһан олунманыза јол вермәјәҹәк вә онлара таб ҝәтирмәкдә сизә көмәк едәҹәкдир (1 Коринфлиләрә 10:13).
23. Биз нәји сәбирсизликлә ҝөзләјирик?
23 Ҝәлин, Падшаһ Иса Мәсиһин Шејтана вә онун тәрәфдарларына гаршы тәдбир ҝөрәҹәји ҝүнү ҝөзләјәк (Вәһј 20:1-3). Иса, бәшәријјәтин чәкдији дәрд вә изтираблара ҝөрә ҹавабдеһ оланларын һамысыны арадан галдыраҹагдыр. Инди исә инсанлара изтираб ҝәтирән ән үзүҹү дәрдләрдән бири — әзизләрини итирмәкдир. Нөвбәти фәсли охујун вә онларла нә баш вердијини биләҹәксиниз.
БИЛИЈИНИЗИ ЈОХЛАЈЫН
• Һарадан билирик ки, инсанларын изтирабларынын сәбәбкары Јеһова дејил?
• Шејтанын Еден бағында галдырдығы һансы мүбаһисәли суаллара Ејубун ҝүнләриндә ајдынлыг ҝәтирилди?
• Аллаһын изтираблара јол вермәсинин сајәсиндә нәләр сүбут едилди?