Бәшәријјәтин проблемләринин көкү диндәдирми?
“ДИН дүшмәнчилијә сөвг етмәјән һалларда, виҹданы һиссијјатсыз едән вә ҝерчәкликдән узаг фантазијалар ојадан наркотик кими тә’сир едир. [...] О, инсанларын үрәјинә хурафат вә мөвһумат, әдавәт вә горху тохуму сәпир”. Бу сөзләри методист килсәсинин кечмиш миссионери јазыр вә сонра о, әлавә едир: “Бу иттиһам дүзҝүндүр. Динләр мүхтәлиф ҹүр — јахшы вә пис олур” (“Start Your Own Religion”).
Ким исә е’тираз едә биләр ки, бу ҹүр тәнгид әсассыздыр. Лакин тарихи фактлары инкар етмәјә ким бојун ола биләр? “Аллаһын, јә’ни фөвгәлтәбиилијин бу вә ја диҝәр нөвүнүн реаллығына инамы әсас ҝөтүрән давраныш вә спесифик фәалијјәт” кими мүәјјән олунан дин тарихдә чохлу дәһшәтли изләр бурахмышдыр. Дин маарифләндирмәк вә руһландырмаг ишинә хидмәт етмәлидир. Лакин әслиндә исә дин чох вахт мүнагишә, дөзүмсүзлүк вә әдавәт тохуму сәпир. Бу кими шејләр нәјә ҝөрә баш верир?
“Нур мәләји”
Мүгәддәс Китабда бу суала чох садә ҹаваб верилир. Шејтан Иблис өзүнү “нур мәләји” кими гәләмә верәрәк, милјонларла инсанлары Аллаһын дејил, онун тә’лимләринә риајәт етмәјә тәһрик едәрәк алдадыр (2 Коринфлиләрә 11:14). Һәвари Јәһјанын сөзләринә ҝөрә, Шејтанын тә’сири о дәрәҹәдә ҝениш јајылмышдыр ки, “бүтүн дүнја... шәририн һакимијјәти алтындадыр” (1 Јәһја 5:19). Јәһја билирди ки, Шејтан ‘бүтүн дүнјаны алдадыр’ (Вәһј 12:9).
Бу нәјә ҝәтириб чыхармышдыр? Шејтанын тә’сири алтында елә динләр јаранмышдыр ки, онлар заһирән доғру вә һәтта “Аллаһ јолунда имиш кими” ҝөрүнүр. Лакин онларын ҝүнаһлы бәһрәләри онларын әсл маһијјәтләрини үзә чыхарыр (2 Тимотејә 3:5; Матта 7:15-20). Дин бәшәријјәтин проблемләрини һәлл етмәк әвәзинә, онлара сәбәб олур.
Бу фикрин әсассыз олдуғуну дүшүнәрәк, ону инкар етмәјә тәләсмәјин. Унутмајын: јалан елә ондан ибарәтдир ки, алдадылан инсанын һеч нәдән хәбәри олмур. Һәвари Павел буну изаһ едәркән белә бир нүмунә ҝәтирир: “Бүтпәрәстләр гурбаны Аллаһа дејил, ҹинләрә ҝәтирирләр” (1 Коринфлиләрә 10:20). Һәмин инсанлар ҹинләрә хидмәт етдикләрини билсәјдиләр, еһтимал ки, бөјүк сарсынты кечирәрдиләр. Онлар өз гурбанларыны хејирхаһ аллаһа вә ја аллаһлара тәгдим етдикләрини ҝүман едирдиләр. Бунунла белә онлар “сәмави аләмдә олан” вә инсанлары аздырмагда Шејтана көмәк едән “пис руһи гүввәләр” тәрәфиндән алдадылмышдылар (Ефеслиләрә 6:12).
Ҝәлин, һәвари Јәһјанын ҹинләрин зәрәрли тә’сиринә даир дедији сөзләрә диггәт јетирмәјән Христиан дүнјасына мәнсуб олан чохсајлы инсанлары Шејтанын неҹә алдадыб аздырдығына нәзәр салаг (1 Коринфлиләрә 10:12).
Мәсиһин тә’лимләри Аллаһдан иди
Иса Мәсиһ демишдир: “Вердијим тә’лим Мәним дејил, Мәни Ҝөндәрәниндир” (Јәһја 7:16). Бәли, Исанын тә’лимләри доғрудан да һәр шејә Гадир олан Аллаһдан иди. Буна ҝөрә дә, бу тә’лимләр ону динләјәнләрә ҝүҹлү мүсбәт тә’сир ҝөстәрирди. Онлар ‘виҹданы һиссијјатсызлашдырмыр вә ҝерчәкликдән узаг олан фантазијалар ојатмырды’. Әксинә, Исанын тә’лимләри инсанлары, Иблисин јаланларына ујдуглары үчүн ‘зеһни гаранлыглашмыш’ бир дүнјада төрәнән дини јаланлардан вә инсан фәлсәфәләриндән азад едирди (Ефеслиләрә 4:18; Матта 15:14; Јәһја 8:31, 32).
Мәсиһин һәгиги давамчылары јалныз диндарлыгдан данышмагла фәргләнмирдиләр, онлар һәмчинин Аллаһын мүгәддәс руһунун һасил етдији ҝөзәл кејфијјәтләри дә тәзаһүр етдирирдиләр (Галатијалылара 5:22, 23; Јагуб 1:22; 2:26). Бу кејфијјәтләр арасында ән ҝөркәмлиси вә ән јүксәји — Мәсиһин һәгиги давамчыларыны фәргләндирән мәһәббәтдир (Јәһја 13:34, 35).
Лакин гејд етмәк лазымдыр ки, нә Иса, нә дә онун һәвариләри мәсиһчи јығынҹағынын башланғыҹда неҹә јаранмышдыса, еләҹә дә мөвҹуд олмаға давам едәҹәјини ҝөзләмирдиләр. Онлар билирдиләр ки, дөнүклүк дөврү ҝәләҹәк вә һәгиги дин бир мүддәт нәзәрә чарпмајаҹаг.
Һәгиги динин нәзәрә чарпмадығы бир дөвр
Иса дәлиҹәләр вә буғда мәсәлиндә габагҹадан демишди ки, һәгиги дини мүәјјән етмәјин чәтин олдуғу бир вахт ҝәләҹәкдир. Зәһмәт олмаса, сәрбәст олараг Матта 13:24-30, 36-43 ајәләриндән ибарәт олан парчаны охујун. Иса тарлаја, илк мәсиһчи јығынҹағыны тәшкил едән, онун садиг шаҝирдләрини тәмсил едән буғда, јә’ни “јахшы тохум” сәпди. О хәбәрдарлыг етди ки, “дүшмән” — Шејтан Иблис сонрадан буғдаларын арасына “дәлиҹәләр”, јә’ни Иса Мәсиһин ардынҹа ҝетдикләрини иддиа едән, әслиндә исә онун тә’лимләрини инкар едән инсанлар сәпәҹәкдир.
Демәк олар ки, Мәсиһин һәвариләринин өлүмүндән дәрһал сонра, мәсәлдә “дәлиҹәләрлә” тәмсил олунан инсанлар пејда олдулар. Онлар дөнүк инсан тә’лимләрини ‘Рәббин [“Јеһованын”, ЈД] сөзүндән’ үстүн тутдулар (Јеремја 8:8, 9; Һәвариләрин ишләри 20:29, 30). Беләликлә, Мүгәддәс Китабда дејилдији кими, “ганунсуз адам”ын — “һәр нөв һагсыз һијлә” (И–93) ичиндә батыб галмыш сатгын руһаниләр синфинин апарыҹы рол ојнадығы тәһриф едилмиш христианлыг пејда олду (2 Салониклиләрә 2:6-10). Иса габагҹадан хәбәр вермишдир ки, вәзијјәт мөвҹуд олан системин сонунда дәјишәҹәкдир. Буғда илә тәмсил олунан мәсиһчиләр бир јерә топланылаҹаг, “дәлиҹәләр” исә мәһв едиләҹәкдир.
“Јүзилликләр боју вәһшиликләрә” вә Христиан дүнјасынын әсрләрлә руһани зүлмәтдә олмасына ҝөрә мәһз христианлыг ҹавабдеһдир. Һәвари Павел бунлары вә һәмчинин дин наминә төрәдиләҹәк позғун вә амансыз ишләри габагҹадан ҝөрәрәк хәбәрдарлыг едирди ки, “онларын [христианларын] үзүндән һәгигәт јолу күфр олунаҹагдыр” (2 Петер 2:1, 2).
“Һиддәт вә нифрәт теолоҝијасы”
Әлбәттә, динин пис ад газанмасында ҹавабдеһ олан тәкҹә Христиан дүнјасы дејил. Мисал үчүн, фундаменталистләрин “тәҹавүзкар мө’минлијини” јада салын: кечмиш раһибә Карен Армстронгун сөзләринә ҝөрә, бу, “дүнја динләринин һәр бириндә” тәблиғ олунмушдур. Армстронг һесаб едир ки, иман јалныз “әмәлдә шәфгәт” ҝөстәрмәјә тәшвиг етдији һалларда һәгиги адланмаға лајигдир. Бу ҹәһәтдән фундаментал дини һәрәкатлар өзләрини неҹә гәләмә вермишләр? Карен Армстронг јазыр: “Әҝәр иудаизмдәки, христианлыгдакы вә исламдакы фундаментал ҹәрәјанлар һиддәт вә нифрәт теолоҝијасыны иззәтләндирирләрсә, онлар бу тәләбләрә мүвафиг дејилләр” (“The Battle for God—Fundamentalism in Judaism, Christianity and Islam”). Бәс бу тәләбә мүвафиг олмајан вә “һиддәт вә нифрәт теолоҝијасыны” иззәтләндирән јалныз фундаментал ҹәрәјанлардырмы? Тарих ҝөстәрир ки, јох.
Гејд етмәк лазымдыр ки, Шејтан гәзәб, нифрәт вә демәк олар ки, арасы кәсилмәјән гырғынларла танынан јалан динин дүнја империјасыны јаратмышдыр. Мүгәддәс Китабда бу империја “Бөјүк Бабил, дүнјанын... ијрәнҹликләринин анасы” адланыр вә ҹанавара бәнзәр сијаси системин белиндә отуран фаһишә кими тәсвир олунур. Диггәтәлајигдир ки, “јер үзүндә гәтл едиләнләрин һамысынын ганы”на ҝөрә мәс’улијјәтә мәһз о ҹәлб олунур (Вәһј 17:4-6; 18:24).
Һамы алдадылмајыб
Тарихин шәһадәт етдији кими, һамы алдадылмамышдыр. Мелвин Бреггин сөзләринә ҝөрә, һәтта ән зүлмәт дөврләрдә белә, “чохларынын шәрәфсизликлә мәшғул олдуглары һалда, бир чох јахшы инсанлар хејирхаһ ишләр ҝөрмүшләр”. Мәсиһин һәгиги давамчылары “[Аллаһа] руһән вә һәгигәтән” ибадәт етмәјә давам едирдиләр (Јәһја 4:21-24). Онлар “һәрби гүввәләри дәстәкләмәклә” зина илә мәшғул олан үмумдүнја дин системиндән кәнар дурурдулар. Онлар, тарихин сүбут етдији кими, “Назаретли Иса илә олан иттифагдан чох, Шејтанла бағланмыш иттифага бәнзәјән”, килсә вә дөвләт арасында гүввәдә олан иттифага дахил олмагдан имтина едирдиләр (“Two Thousand Years—The Second Millennium: From Medieval Christendom to Global Christianity”).
Бизим ҝүнләрдә Јеһованын Шаһидләри хејирхаһлыг етмәјә сә’ј ҝөстәрмәклә танынырлар. Өзләрини јалан дин илә ләкәләмәмәк үчүн, онлар иман вә әмәлләрини мүстәсна олараг Аллаһын Кәламына, Мүгәддәс Китаба әсасландырырлар (2 Тимотејә 3:16, 17). Илк мәсиһчиләр кими, онлар да Мәсиһин “дүнјадан” олмамаг әмринә әмәл едирләр (Јәһја 15:17-19; 17:14-16). Мисал үчүн, онлар насист Алманијасында мәсиһчи принсипләриндә ҝүзәштә ҝетмирдиләр, бу сәбәбдән дә насистләрин нөгтеји-нәзәринҹә, онларын режиминә јарамырдылар. Һитлер, тутдуглары мөвгејә ҝөрә онлара нифрәт едирди. Бир мәктәб дәрслијиндә дејилир: “Јеһованын Шаһидләри... шәраитдән асылы олмајараг, әлләринә силаһ алмамаг әмринә әмәл едирдиләр. Буна ҝөрә дә әсҝәрлијә ҝетмәкдән вә ја насистләрлә әмәкдашлыг етмәкдән имтина едирдиләр. Буна ҹаваб олараг СС мүһафизәчиләри Јеһованын Шаһидләрини аиләликлә һәбсә атырдылар. [Алманијада] Јеһованын Шаһидләринин тәхминән үчдә бир һиссәси һәбс дүшәрҝәләриндә амансызҹасына өлдүрүлмүшдүр” (“Алманија. 1918-1945”).
Әлбәттә, башга динләрдә дә ҹәсарәт ҝөстәрән вә өз иманларына ҝөрә әзијјәт чәкмәјә һазыр олан адамлар вар иди. Лакин Јеһованын Шаһидләри арасында исә бу ҹүр давранан ајры-ајры иманлылар дејилди — бу, онларын үмумиликдә дини тәшкилатларынын мөвгеји иди. Шаһидләрин бөјүк әксәријјәти Мүгәддәс Китабын әсасыны тәшкил едән “инсанлардан артыг, Аллаһа итаәт етмәк ҝәрәкдир” принсипинә риајәт едирдиләр (Һәвариләрин ишләри 5:29; Марк 12:17).
Проблемләрин көкү
Беләликлә, проблемләрин көкүнүн диндә олмасы иддиасы гисмән доғрудур. Бу сөзләр, Аллаһын чох тезликлә бүтүн јер үзүндән силмәк нијјәтиндә олдуғу јалан динә мүнасибәтдә тамамилә доғрудур (Вәһј 17:16, 17; 18:21). О, әдаләти вә доғрулуғу севән һәр бир кәсә бујурур: “Еј халгым, орадан [јалан динин дүнја империјасы олан Бөјүк Бабилдән] чыхын ки, онун ҝүнаһларына шәрик олмајасыныз вә онун бәлаларынын биринә дүчар олмајасыныз. Чүнки онун ҝүнаһлары ҝөјә гәдәр чатды вә Аллаһ онун һагсызлыгларыны јада салды” (Вәһј 18:4, 5). Бәли, Аллаһ Өзү, виҹданы һиссијјатсыз едән вә ҝерчәкликдән узаг фантазијалар ојадан, инсанларын үрәјинә хурафат вә мөвһумат, әдавәт вә горху тохуму сәпән дин үзүндән бәрк тәһгир олунур!
Бизим ҝүнләрдә Аллаһ доғрулуғу севән инсанлары мәһәббәтли, әдаләтли вә шәфгәтли Јараданын принсип вә тә’лимләринә мөһкәм риајәт едән һәгиги динә топлајыр (Мика 4:1, 2; Тсефанја 3:8, 9; Матта 13:30). Сиз дә бу динин бир һиссәси ола биләрсиниз. Әҝәр сиз һәгиги дини мүәјјән етмәјә даир даһа артыг мә’лумат алмаг истәјирсинизсә, хаһиш едирик, бу журналын наширләринә јазын, јахуд да Јеһованын Шаһидләриндән биринә мүраҹиәт един.
[7-ҹи сәһифәдәки шәкил]
Мүхтәлиф мәншәли инсанлар һәгиги диндә севинҹ тапмышлар.