GENESIS

1 Sa kapinunan, linalang nin Diyos an kalangitan asin an daga.+

2 An daga mayong porma saka tiwangwang,* asin kadikluman an yaon sa ibabaw kan hararom na katubigan,*+ asin an aktibong puwersa*+ nin Diyos naghihiro sa ibabaw kan katubigan.+

3 Asin an Diyos nagsabi: “Magkaigwa nin liwanag.” Asin nagkaigwa nin liwanag.+ 4 Pagkatapos kaiyan, nahiling nin Diyos na an liwanag marahay, asin pinunan nin Diyos na isuway an liwanag sa kadikluman. 5 Inapod kan Diyos an liwanag na Aldaw, pero an kadikluman inapod niyang Banggi.+ Asin nagbanggi asin nag-aga, an inot na aldaw.

6 Dangan sinabi nin Diyos: “Magkaigwa nin kahiwasan*+ sa pag-ultanan kan katubigan, asin magsuway an katubigan sa saro pang katubigan.”+ 7 Kaya ginibo nin Diyos an kahiwasan asin pinagsuway an katubigan. An sarong kabtang kaiyan nagdanay sa irarom kan kahiwasan, asin an saro pang kabtang napaduman sa ibabaw kan kahiwasan.+ Asin iyo iyan an nangyari. 8 Inapod kan Diyos an kahiwasan na Langit. Asin nagbanggi asin nag-aga, an ikaduwang aldaw.

9 Dangan sinabi nin Diyos: “Matipon sa sarong lugar an katubigan na nasa irarom kan kalangitan, asin maglataw an marang daga.”+ Asin iyo iyan an nangyari. 10 An marang daga inapod kan Diyos na Daga,+ pero an natipon na katubigan, inapod niyang Kadagatan.+ Asin nahiling nin Diyos na iyan marahay.+ 11 Dangan sinabi nin Diyos: “Magtubo sa daga an mga duot,* an mga pananom na may pisog saka an mga namumungang kahoy na an bunga may pisog, sigun sa mga klase kaiyan.” Asin iyo iyan an nangyari. 12 Nagpuon na magturubo sa daga an mga duot, an mga pananom na may pisog+ saka an mga namumungang kahoy na an bunga may pisog, sigun sa mga klase kaiyan. Dangan nahiling nin Diyos na iyan marahay. 13 Asin nagbanggi asin nag-aga, an ikatulong aldaw.

14 Dangan sinabi nin Diyos: “Magkaigwa nin mga ilaw*+ sa kahiwasan kan kalangitan tanganing masuway an aldaw sa banggi,+ asin an mga iyan magseserbing mga tanda para sa mga kapanahunan asin para sa mga aldaw saka mga taon.+ 15 Magseserbi an mga iyan na mga ilaw sa kahiwasan kan kalangitan tanganing magtao nin liwanag sa daga.” Asin iyo iyan an nangyari. 16 Asin ginibo nin Diyos an duwang maliwanag na ilaw, an mas maliwanag na ilaw para magtaong liwanag* pag aldaw+ asin an bakong gayong maliwanag na ilaw para magtaong liwanag* pag banggi, asin ginibo niya man an mga bituon.+ 17 Kaya ibinugtak nin Diyos an mga iyan sa kahiwasan kan kalangitan tanganing magtaong liwanag sa daga 18 asin para magtaong liwanag pag aldaw asin pag banggi saka tanganing masuway an liwanag sa kadikluman.+ Dangan nahiling nin Diyos na iyan marahay. 19 Asin nagbanggi asin nag-aga, an ikaapat na aldaw.

20 Dangan sinabi nin Diyos: “Mapano an katubigan nin mga buhay na linalang,* asin an mga naglalayog na linalang maglayog sa ibabaw kan daga, sa kahiwasan kan kalangitan.”+ 21 Asin linalang nin Diyos an darakulaon na* mga linalang sa dagat asin an gabos na buhay na linalang* na naghihiriro asin iriba-ibang nagraralangoy sa katubigan sigun sa mga klase kaiyan asin an gabos na may pakpak na nagraralayog na linalang sigun sa mga klase kaiyan. Asin nahiling nin Diyos na iyan marahay. 22 Sa siring, binendisyunan sinda kan Diyos, na sinasabi: “Mag-urugbon asin magpakadakul kamo asin panua nindo an katubigan kan dagat,+ asin magpakadakul sa daga an mga naglalayog na linalang.” 23 Asin nagbanggi asin nag-aga, an ikalimang aldaw.

24 Dangan sinabi nin Diyos: “Magkaigwa sa daga nin mga buhay na linalang* sigun sa mga klase kaiyan, mga magarong hayop saka mga hayop na nagkakaramang* saka mga layas na hayop kan daga sigun sa mga klase kaiyan.”+ Asin iyo iyan an nangyari. 25 Asin ginibo nin Diyos an mga layas na hayop kan daga sigun sa mga klase kaiyan saka an mga magarong hayop sigun sa mga klase kaiyan asin an gabos na hayop na nagkakaramang sa daga sigun sa mga klase kaiyan. Asin nahiling nin Diyos na iyan marahay.

26 Dangan sinabi nin Diyos: “Gibuhon ta+ an tawo uyon sa satuyang ladawan+ asin na kabaing+ niyato, saka papamahalaon ta sinda sa mga sira sa dagat asin sa mga naglalayog na linalang sa kalangitan asin sa mga magarong hayop pati sa gabos na hayop na nagkakaramang sa ibabaw kan daga asin pangatamanan ninda an bilog na daga.”+ 27 Asin linalang nin Diyos an tawo uyon sa saiyang ladawan, sa ladawan nin Diyos linalang niya siya; linalang niya sinda na lalaki asin babayi.+ 28 Binendisyunan man sinda kan Diyos asin sinabihan: “Magkaigwa kamo nin mga aki asin magpakadakul kamo, panua nindo an daga+ asin sakupon iyan,+ asin pamahalaan+ nindo an mga sira sa dagat saka an mga naglalayog na linalang sa kalangitan pati an gabos na buhay na linalang na naghihiriro sa ibabaw kan daga.”

29 Dangan sinabi nin Diyos: “Uya itinao ko saindo an gabos na pananom na may pisog na yaon sa ibabaw kan daga saka an gabos na kahoy na an bunga may pisog. Magigin pagkakan nindo an mga iyan.+ 30 Asin para sa gabos na layas na hayop sa daga saka para sa gabos na nagraralayog na linalang sa kalangitan asin para sa gabos na naghihiriro sa ibabaw kan daga na may buhay,* itinao ko an gabos na berdeng pananom para magin mga kakanon ninda.”+ Asin iyo iyan an nangyari.

31 Pagkatapos kaiyan, nahiling nin Diyos an gabos niyang ginibo, asin uya! marahayon iyan.+ Asin nagbanggi asin nag-aga, an ikaanom na aldaw.

2 Kaya nahaman an kalangitan saka an daga pati an gabos na yaon diyan.*+ 2 Asin pag-abot kan ikapitong aldaw, natapos na nin Diyos an mga ginigibo niya, asin nagpuon siyang magpahingalo kan ikapitong aldaw sa gabos niyang ginigibo.+ 3 Asin binendisyunan kan Diyos an ikapitong aldaw asin ipinahayag iyan na sagrado, huling sa aldaw na iyan nagpapahingalo na an Diyos sa gabos na ginibo niyang paglalang na kauyon kan saiyang katuyuhan.

4 Ini an kasaysayan kan kalangitan saka kan daga kan panahon na lalangon an mga iyan, kan aldaw na gibuhon kan Diyos na Jehova* an daga saka an langit.+

5 Mayo pa nin mga kahoy-kahoy* sa ibabaw kan daga asin mayo pang pananom an nagtutubo diyan, huli ta dai pa nagpapauran sa daga an Diyos na Jehova asin mayo pa nin tawo na makultibar kaiyan. 6 Pero igwang alupuop na minaitaas hali sa daga, asin binabasa kaiyan an ibabaw kan bilog na daga.

7 Asin pinorma kan Diyos na Jehova an tawo hali sa alpog*+ kan daga asin hinayupan nin hinangos nin buhay+ an dungo kaini, asin an tawo nagin sarong buhay na persona.*+ 8 Naggibo man an Diyos na Jehova nin sarong hardin sa Eden,+ sa may sirangan; asin duman niya ibinugtak an tawo na pinorma niya.+ 9 Asin pinatubo kan Diyos na Jehova sa daga an lambang kahoy na magayon paghilingon asin marahay na kakanon, pati na an kahoy nin buhay+ na nasa tahaw kan hardin saka an kahoy nin pakaaram kan marahay asin maraot.+

10 Igwa nin sarong salog na nagbubulos hali sa Eden na nagpapatubig sa hardin, asin hali diyan nagsanga iyan asin nagin apat na salog.* 11 An pangaran kan inot Pison; minabulos iyan sa palibot kan bilog na daga nin Havila, kun sain may bulawan. 12 Marahay na klaseng bulawan an yaon sa dagang iyan. Igwa man diyan nin pulot na bedelio asin batong onyx. 13 An pangaran kan ikaduwang salog Gihon; minabulos iyan sa palibot kan bilog na daga nin Cus. 14 An pangaran kan ikatulong salog Hidekel;*+ minabulos iyan sa sirangan kan Asiria.+ Asin an ikaapat na salog iyo an Eufrates.+

15 Ilinaag kan Diyos na Jehova an tawo sa hardin nin Eden tanganing kultibaron asin asikasuhon iyan.+ 16 Itinao man kan Diyos na Jehova sa tawo an pagbuot na ini: “Puwede mong kakanon an bunga kan lambang kahoy sa hardin sagkod sa mabasog ka.+ 17 Pero kun manungod sa kahoy nin pakaaram kan marahay asin maraot, dai ka magkakan kan bunga kaiyan, huling sa aldaw na magkakan ka kan bunga kaiyan siguradong magagadan ka.”+

18 Dangan sinabi kan Diyos na Jehova: “Bakong marahay para sa lalaki na padagos na magsolo-solo. Magibo ako para sa saiya nin sarong katuwang, bilang saiyang kaiba-iba.”*+ 19 Kan panahon na idto, piggigibo kan Diyos na Jehova hali sa daga an lambang layas na hayop asin an lambang naglalayog na linalang sa kalangitan, asin pinunan niyang darahon an mga iyan sa lalaki tanganing aramon kun ano an iaapod kaini sa kada saro kaiyan; asin ano man an iapod kan lalaki sa lambang buhay na linalang,* iyan an nagigin pangaran kaiyan.+ 20 Kaya pinangaranan kan lalaki an gabos na magarong hayop asin naglalayog na linalang sa kalangitan asin an lambang layas na hayop, pero kun manungod sa lalaki mayo siyang katuwang bilang saiyang kaiba-iba. 21 Kaya pinangyari kan Diyos na Jehova na makaturog nin nanok an lalaki, asin mantang turog, kinua niya an saro sa mga gusok kaini, tapos isinara niya an laman sa pinagkuanan kaiyan. 22 Asin an gusok na kinua kan Diyos na Jehova sa lalaki ginibo niyang sarong babayi, asin dinara niya ini sa lalaki.+

23 Dangan an lalaki nagsabi:

“Iyo ini an tulang kan sakuyang mga tulang

Asin laman kan sakuyang laman.

An sarong ini aapudon na Babayi,

Huling kinua siya hali sa lalaki.”+

24 Iyan an dahilan kaya babayaan kan lalaki an saiyang ama saka an saiyang ina asin magdadanay siyang kaibanan kan saiyang agom,* asin sinda magigin sarong laman.+ 25 Asin pareho sinda nagdanay na huba,+ an lalaki asin an saiyang agom; pero dai sinda nasusupog.

3 Sa gabos na layas na hayop sa daga na ginibo kan Diyos na Jehova, an halas+ an pinakamaingat.* Asin sinabi kaiyan sa babayi: “Talagang sinabi nin Diyos na dai kamo dapat magkakan kan bunga kan gabos na kahoy sa hardin?”+ 2 Nagsimbag an babayi sa halas: “Puwede ming kakanon an bunga kan mga kahoy sa hardin.+ 3 Pero kun manungod sa bunga kan kahoy na nasa tahaw kan hardin,+ sinabi nin Diyos: ‘Dai kamo magkakan kan bunga kaiyan, asin dai nindo pagdutan iyan; ta kun gigibuhon nindo iyan, magagadan kamo.’” 4 Sinabi kan halas sa babayi: “Siguradong dai kamo magagadan.+ 5 Aram kaya nin Diyos na sa mismong aldaw na magkakan kamo kan bunga kaiyan, mabubuksan an saindong mga mata asin magigin arog kamo nin Diyos na nakakaaram kan marahay saka kan maraot.”+

6 Huli kaiyan, nahiling kan babayi na an bunga kan kahoy marahay na kakanon asin na kaakit-akit iyan sa mata, iyo, an bunga kan kahoy magayon paghilingon. Kaya kuminua siya asin kuminakan kan bunga kaiyan.+ Pagkatapos, kan kaibanan na niya an saiyang agom, tinawan man niya ini asin kuminakan man ini kaiyan.+ 7 Dangan parehong nabuksan an saindang mga mata, asin narealisar ninda na sinda huba. Kaya nagtahi sinda nin mga dahon nin higera asin ginibo ining mga pantahob sa palibot kan saindang habayan.*+

8 Paghaloy-haloy, nadangog ninda an boses kan Diyos na Jehova mantang naglalakaw siya sa hardin sa maduros na oras kan aldaw, asin an lalaki saka an saiyang agom nagtago sa Diyos na Jehova sa mga kakahuyan sa hardin. 9 Asin pauruutrong inapod kan Diyos na Jehova an lalaki, na sinasabi: “Hain ka?” 10 Nagsimbag man giraray siya: “Nadangog ko an saimong boses sa hardin, pero natakot ako dahil huba ako, kaya nagtago ako.” 11 Huli kaiyan, nagsabi an Diyos: “Siisay an nagsabi saimo na huba ka?+ Kuminakan ka kan bunga kan kahoy na ipinagbuot kong dai mo pagkakanon?”+ 12 An lalaki nagsabi: “An babayi na itinao mo para magin kaibanan ko, tinawan niya ako nin bunga kan kahoy, kaya kuminakan ako.” 13 Dangan sinabi kan Diyos na Jehova sa babayi: “Ano ining ginibo mo?” Nagsimbag an babayi: “Dinaya ako kan halas, kaya kuminakan ako.”+

14 Tapos sinabi kan Diyos na Jehova sa halas:+ “Huling ginibo mo ini, ika an isinumpa sa gabos na magarong hayop saka sa gabos na layas na hayop kan daga. Makanap ka paagi sa saimong tulak, asin makakan ka nin alpog sa bilog mong buhay. 15 Asin papangyarihon kong magkaigwa nin pag-iiwal*+ sa pag-ultanan mo+ saka kan babayi+ asin sa pag-ultanan kan saimong gikan*+ saka kan saiyang gikan.*+ Rurunuton* niya* an saimong payo,+ asin lulugadon mo siya sa buol.”+

16 Sinabi niya sa babayi: “Dadagdagan kong marhay an sakit kan saimong pagbados; magigin makulog an pangangaki mo sa saimong mga aki, asin hahanap-hanapon mo an saimong agom, asin dodominaron ka niya.”

17 Asin sinabi niya ki Adan:* “Huling nagdangog ka sa boses kan saimong agom asin nagkakan ka kan bunga kan kahoy na manungod diyan ipinagbuot+ ko sa saimo, ‘Dai ka magkakan kan bunga kaiyan,’ sumpaon an daga dahil sa saimo.+ Sa bilog mong buhay, magpapagal ka para makakua nin kakanon hali diyan.*+ 18 Maturubo diyan an matunok na mga tanom saka mga awot,* asin kakakanon mo an mga pananom sa kalangtadan. 19 Sa ganot* kan saimong lalawgon* makakan ka nin tinapay* sagkod na bumalik ka sa daga, huli ta diyan ka kinua.+ Huling ika alpog,* sa alpog ka man mabalik.”+

20 Pagkatapos kaini, pinangaranan ni Adan an saiyang agom na Eva,* huling siya an magigin ina kan gabos na tawong nabubuhay.+ 21 Asin naggibo an Diyos na Jehova nin haralabang bado na gibo sa anit nin hayop para ki Adan asin sa saiyang agom, para magin bado ninda.+ 22 Dangan nagsabi an Diyos na Jehova: “Uya, an tawo nagin kapareho niyato na nakakaaram kan marahay saka maraot.+ Ngunyan, tanganing dai siya makakua man nin bunga kan kahoy nin buhay+ saka kumakan kaiyan asin mabuhay sagkod lamang,*—” 23 Sa siring, pinahali siya kan Diyos na Jehova sa hardin nin Eden+ tanganing magtanom sa daga, na iyo an pinagkuanan sa saiya.+ 24 Kaya pinalayas niya an tawo, asin nagbugtak siya nin mga kerubin+ sa sirangan kan hardin nin Eden saka nin espada na naglalaad an tarom asin padagos na naglalabad-labad tanganing bantayan an agihan pasiring sa kahoy nin buhay.

4 Asin nakidurog si Adan sa saiyang agom na si Eva, asin nagbados ini.+ Kan ipinangaki niya si Cain,+ nagsabi siya: “Nangaki ako nin lalaki sa tabang ni Jehova.” 2 Dangan nangaki giraray siya; ipinangaki niya si Abel,+ an tugang ni Cain.

Si Abel nagin pastor, pero si Cain nagin paratanom. 3 Pag-abot nin panahon, nagdara si Cain nin nagkapirang bunga kan daga para idulot ki Jehova. 4 Alagad si Abel, idinulot niya an nagkapirang inot na ugbon kan saiyang mga karnero,+ kaiba an mga taba kaini. Nauyunan ni Jehova si Abel asin an dulot kaini,+ 5 pero dai niya nauyunan si Cain asin an dulot kaini. Kaya naanggot* na marhay si Cain asin grabe an kamunduan niya. 6 Dangan sinabi ni Jehova ki Cain: “Taano ta angguton ka saka mamunduon? 7 Kun magibo ka nin marahay, bako daw na mauuyunan taka giraray?* Pero kun dai ka magibo nin marahay, an kasalan nag-aabang na sa may pinto, asin gustong-gusto kaiyan na biktimahon ka; pero dai mo daw iyan dadaugon?”

8 Pagkatapos kaiyan, sinabi ni Cain sa tugang niyang si Abel: “Magduman kita sa kalangtadan.” Asin mantang yaon sinda sa kalangtadan, dinaguso ni Cain an tugang niyang si Abel asin ginadan ini.+ 9 Paghaloy-haloy, sinabi ni Jehova ki Cain: “Hain an tugang mong si Abel?” Nagsimbag siya: “Dai ko aram. Ano ako, parabantay kan sakuyang tugang?” 10 Huli kaini, suminabi Siya: “Anong ginibo mo? Magdangog ka! An dugo kan saimong tugang nagkukurahaw sa sako hali sa daga.+ 11 Asin ngunyan isinumpa ka: Papalayason taka sa daga na nagbuka kan nguso kaini para akuon an dugo kan saimong tugang hali sa kamot mo.+ 12 Pag magtanom ka sa daga, dai iyan mabunga nin marahay para sa saimo. Maglalagaw-lagaw ka digdi sa daga asin madulag kun sain-sain.” 13 Dahil kaini, nagsabi si Cain ki Jehova: “Magabaton an padusa para sa sakuyang kasalan. 14 Pinapalayas mo ako ngunyan sa dagang ini,* saka mawawara ako sa saimong paghiling; asin maglalagaw-lagaw ako digdi sa daga saka madulag kun sain-sain, asin siguradong gagadanon ako kan siisay man na makakahiling sa sako.” 15 Kaya sinabihan siya ni Jehova: “Kun siring, an siisay man na gumadan ki Cain babaluson nin pitong beses.”

Kaya nagbugtak* si Jehova nin tanda para ki Cain tanganing dai siya paggadanon kan siisay man na makakahiling sa saiya. 16 Dangan naghali si Cain sa atubangan ni Jehova asin nag-istar sa daga nin Nod,* sa sirangan kan Eden.+

17 Pagkatapos, nakidurog si Cain sa saiyang agom,+ asin nagbados ini asin ipinangaki si Enoc. Dangan nagpuon siyang magtugdok nin siyudad na pinangaranan niya kan pangaran kan aki niyang si Enoc. 18 Pagkalihis nin panahon, si Enoc nagkaigwa nin aki, si Irad. Asin si Irad nagkaigwa nin aki, si Mehujael. Asin si Mehujael nagkaigwa nin aki, si Metusael. Asin si Metusael nagkaigwa nin aki, si Lamec.

19 Duwa an nagin agom ni Lamec. Ada an pangaran kan inot, asin Zila an pangaran kan ikaduwa. 20 Ipinangaki ni Ada si Jabal. Ini an kainot-inuting nag-istar sa mga tolda saka nag-ataman nin mga hayop. 21 Jubal an pangaran kan saiyang tugang. Ini an kainot-inuting paratugtog nin arpa saka nin plawta.* 22 Ipinangaki man ni Zila si Tubal-cain, na nagpapanday nin gabos na klaseng kagamitan na gibo sa tanso saka lansang.* Igwa si Tubal-cain nin tugang na babayi, si Naama. 23 Dangan ginibo ni Lamec an tulang ini para sa saiyang mga agom na si Ada saka si Zila:

“Danguga nindo ako, kamong mga agom ni Lamec;

Magdangog kamo sa sakong sinasabi:

Sarong lalaki an ginadan ko huling linugadan ako kaini,

Iyo, sarong hoben na lalaki huling kinulgan ako kaini.

24 Kun ibabalos si Cain nin 7 beses,+

Si Lamec 77 beses.”

25 Nakidurog giraray si Adan sa saiyang agom, asin nangaki ini nin lalaki. Pinangaranan ini ni Eva na Set*+ huling arog kan sinabi niya, “Nagtagama an Diyos para sa sako nin saro pang aki* bilang karibay ni Abel, huling ginadan siya ni Cain.”+ 26 Nagkaigwa man nin sarong aking lalaki si Set, asin pinangaranan niya ining Enos.+ Kan panahon na iyan, an mga tawo nagpuon na mag-apod sa pangaran ni Jehova.

5 Ini an libro kan kasaysayan ni Adan. Kan aldaw na lalangon nin Diyos si Adan, ginibo niya ini na kabaing niya.+ 2 Linalang niya sinda na lalaki asin babayi.+ Kan aldaw na linalang sinda,+ binendisyunan niya sinda asin inapod na Tawo.*

3 Kan 130 anyos na si Adan, nagkaigwa siya nin aking lalaki na kasugad niya asin kaladawan niya, asin pinangaranan niya ining Set.+ 4 Pagkatapos na mamundag an aki niyang si Set, nabuhay pa si Adan nin 800 na taon. Sa panahon na iyan, nagkaigwa siya nin mga aking lalaki asin babayi. 5 Kaya an bilog na buhay ni Adan uminabot nin 930 taon, dangan nagadan siya.+

6 Kan 105 anyos na si Set, nagkaigwa siya nin aki, si Enos.+ 7 Pagkatapos na mamundag an aki niyang si Enos, nabuhay pa si Set nin 807 taon. Sa panahon na iyan, nagkaigwa siya nin mga aking lalaki asin babayi. 8 Kaya an bilog na buhay ni Set uminabot nin 912 taon, dangan nagadan siya.

9 Kan 90 anyos na si Enos, nagkaigwa siya nin aki, si Kenan. 10 Pagkatapos na mamundag an aki niyang si Kenan, nabuhay pa si Enos nin 815 taon. Sa panahon na iyan, nagkaigwa siya nin mga aking lalaki asin babayi. 11 Kaya an bilog na buhay ni Enos uminabot nin 905 taon, dangan nagadan siya.

12 Kan 70 anyos na si Kenan, nagkaigwa siya nin aki, si Mahalalel.+ 13 Pagkatapos na mamundag an aki niyang si Mahalalel, nabuhay pa si Kenan nin 840 taon. Sa panahon na iyan, nagkaigwa siya nin mga aking lalaki asin babayi. 14 Kaya an bilog na buhay ni Kenan uminabot nin 910 na taon, dangan nagadan siya.

15 Kan 65 anyos na si Mahalalel, nagkaigwa siya nin aki, si Jared.+ 16 Pagkatapos na mamundag an aki niyang si Jared, nabuhay pa si Mahalalel nin 830 taon. Sa panahon na iyan, nagkaigwa siya nin mga aking lalaki asin babayi. 17 Kaya an bilog na buhay ni Mahalalel uminabot nin 895 taon, dangan nagadan siya.

18 Kan 162 anyos na si Jared, nagkaigwa siya nin aki, si Enoc.+ 19 Pagkatapos na mamundag an aki niyang si Enoc, nabuhay pa si Jared nin 800 na taon. Sa panahon na iyan, nagkaigwa siya nin mga aking lalaki asin babayi. 20 Kaya an bilog na buhay ni Jared uminabot nin 962 na taon, dangan nagadan siya.

21 Kan 65 anyos na si Enoc, nagkaigwa siya nin aki, si Matusalem.+ 22 Pagkatapos na mamundag an aki niyang si Matusalem, si Enoc padagos na naglakaw na kaibanan kan tunay na Diyos* sa laog nin 300 na taon. Sa panahon na iyan, nagkaigwa siya nin mga aking lalaki asin babayi. 23 Kaya an bilog na buhay ni Enoc uminabot nin 365 taon. 24 Padagos na naglakaw si Enoc kaibanan kan tunay na Diyos.+ Tapos nawara na siya, huling kinua siya nin Diyos.+

25 Kan 187 anyos na si Matusalem, nagkaigwa siya nin aki, si Lamec.+ 26 Pagkatapos na mamundag an aki niyang si Lamec, nabuhay pa si Matusalem nin 782 na taon. Sa panahon na iyan, nagkaigwa siya nin mga aking lalaki asin babayi. 27 Kaya an bilog na buhay ni Matusalem uminabot nin 969 taon, dangan nagadan siya.

28 Kan 182 anyos na si Lamec, nagkaigwa siya nin sarong aking lalaki. 29 Pinangaranan niya ining Noe,*+ na sinasabi: “An sarong ini madara sa sato nin kaginhawahan* sa satong pagpapagal asin sa magabat* na pagtrabaho kan satong mga kamot huli sa daga na isinumpa ni Jehova.”+ 30 Pagkatapos na mamundag an aki niyang si Noe, nabuhay pa si Lamec nin 595 taon. Sa panahon na iyan, nagkaigwa siya nin mga aking lalaki asin babayi. 31 Kaya an bilog na buhay ni Lamec uminabot nin 777 taon, dangan nagadan siya.

32 Kan 500 anyos na si Noe, nagpuon siyang magkaigwa nin mga aki: si Sem,+ Ham,+ asin Jafet.+

6 Kan an mga tawo magpuon nang magdakul sa ibabaw kan daga asin magkaaki nin mga babayi, 2 narisa kan mga aki kan tunay na Diyos*+ na magagayon an mga aking babayi kan mga tawo. Kaya inagom ninda an gabos na babaying magustuhan ninda. 3 Dangan nagsabi si Jehova: “Dai ko pagpapasensiyahan* an tawo sagkod lamang,+ huling siya laman sana.* Huli kaiyan, an saiyang buhay malawig na sana nin 120 taon.”+

4 May mga Nefilim* sa daga kan mga aldaw na idto asin kan nagsurunod pang panahon. Kan mga panahon na idto, an mga aki kan tunay na Diyos padagos na nakidurog sa mga aking babayi kan mga tawo, asin nagkaigwa sinda nin mga aking lalaki sa mga babaying ini. An mga lalaking ini an mga makukusog kan suanoy na panahon, an mga lalaking bantog.

5 Huli kaiyan, nahiling ni Jehova na grabe na an karatan kan tawo sa daga asin na an kaisipan saka an pagmawot kan puso kaini pirmi na sanang maraot sa gabos na panahon.+ 6 Ikinamundo ni* Jehova na ginibo niya an mga tawo sa daga, asin nakulgan* an saiyang puso.+ 7 Kaya nagsabi si Jehova: “Paparaon ko sa ibabaw kan daga an mga tawo na linalang ko, kaiba an mga magarong hayop, mga hayop na nagkakaramang, asin mga naglalayog na linalang sa kalangitan, huling ikinakamundo* kong ginibo ko sinda.” 8 Pero si Noe nagin kawili-wili sa paghiling ni Jehova.

9 Ini an kasaysayan ni Noe.

Sarong matanos na tawo si Noe.+ Dai siyang pagkukulang* kun ikukumparar sa saiyang mga kakontemporanyo.* Naglakaw si Noe kaibanan kan tunay na Diyos.+ 10 Pag-abot nin panahon, nagkaigwa si Noe nin tulong aking lalaki: si Sem, Ham, asin Jafet.+ 11 Pero an daga nagin raot sa paghiling kan tunay na Diyos, asin napano iyan nin kadahasan. 12 Iyo, pighiling nin Diyos an daga, asin nahiling niyang iyan raot;+ nagin marauton an gibo-gibo kan gabos na tawo* sa daga.+

13 Pagkatapos kaiyan, an Diyos nagsabi ki Noe: “Nagdesisyon akong paraon an gabos na laman, huling napano an daga nin kadahasan dahil sa sainda, kaya lalaglagon ko sinda kaiba an daga.+ 14 Maggibo ka nin arka* gamit an madugtang mga kahoy.+ Gumibo ka diyan nin mga kuwarto, asin lahidan mo nin alkitran+ an laog asin an luwas kan arka. 15 Arog kaini an paggibo mo kaiyan: An arka dapat na 300 na maniko* an laba, 50 maniko an lakbang, asin 30 maniko an langkaw. 16 Maggibo ka nin bintana para may liwanag* sa arka, sarong maniko hali sa itaas. Gumibo ka nin laugan sa arka sa may gilid kaiyan.+ Asin gibuhon mo an arka na may inot, ikaduwa, asin ikatulong eskalon.

17 “Ako man, mapaabot ako nin baha+ sa ibabaw kan daga tanganing laglagon an gabos na laman na may hinangos nin buhay* na yaon sa sirong kan langit. An gabos na yaon sa daga mapapara.+ 18 Asin nakikipagtipan ako sa saimo, asin dapat kang lumaog sa arka, ika, an saimong mga aki, an saimong agom, asin an mga agom kan saimong mga aki.+ 19 Asin ilaog mo sa arka an duwa sa lambang klase nin buhay na linalang+ tanganing mapagdanay sindang buhay kaiba mo, sarong lalaki asin sarong babayi;+ 20 hali sa mga naglalayog na linalang sigun sa mga klase kaiyan, sa mga magarong hayop sigun sa mga klase kaiyan, asin sa gabos na hayop na nagkakaramang sa daga sigun sa mga klase kaiyan, manduwa-duwa sa sainda an malaog diyan kaiba mo tanganing mapagdanay sindang buhay.+ 21 Saro pa, magkua ka nin lambang klase nin kakanon+ tapos darahon mo sa laog kan arka, tanganing magin pagkakan mo pati kan mga hayop.”

22 Asin ginibo ni Noe an gabos na ipinagbuot sa saiya nin Diyos. Iyan nanggad an saiyang ginibo.+

7 Pagkatapos kaiyan, sinabi ni Jehova ki Noe: “Lumaog ka sa arka, ika saka an saimong pamilya, huli ta ika an nahiling kong matanos sa henerasyon na ini.+ 2 Magdara ka nin tigpirito* sa lambang klase nin malinig na hayop,+ lalaki saka kapadis kaiyan; asin duwa sana sa lambang klase nin bakong malinig na hayop, lalaki saka kapadis kaiyan; 3 asin magdara ka man nin tigpirito* hali sa lambang klase nin naglalayog na linalang sa langit, lalaki asin babayi, tanganing magpadagos an lahi kan arog kaiyan na mga hayop sa bilog na daga.+ 4 Huli ta pitong aldaw na sana, mapauran ako+ sa daga sa laog nin 40 aldaw asin 40 banggi,+ asin paparaon ko sa ibabaw kan daga an gabos na bagay na may buhay na sakuyang ginibo.”+ 5 Asin ginibo ni Noe an gabos na ipinagbuot sa saiya ni Jehova.

6 Si Noe 600 anyos kan magbaha sa ibabaw kan daga.+ 7 Kaya si Noe, kaiba an saiyang mga aki, an saiyang agom, saka an mga agom kan saiyang mga aki luminaog sa arka bago pa magbaha.+ 8 Sa lambang malinig na hayop asin sa lambang bakong malinig na hayop asin sa mga naglalayog na linalang asin sa gabos na naghihiriro sa ibabaw kan daga,+ 9 manduwa-duwa sindang luminaog sa arka, lalaki asin babayi, duman ki Noe, arog kan ipinagbuot nin Diyos ki Noe. 10 Asin pakalihis nin pitong aldaw, buminaha sa ibabaw kan daga.

11 Kaidtong ika-600 na taon kan buhay ni Noe, kan ika-17 aldaw kan ikaduwang bulan, buminulwak kan aldaw na iyan an gabos na katubigan sa langit* asin nabuksan an gabos na sagop* kan kalangitan.+ 12 Asin uminuran sa daga sa laog nin 40 aldaw asin 40 banggi. 13 Kan mismong aldaw na iyan, luminaog si Noe sa arka kaiba an saiyang mga aki na si Sem, Ham, asin Jafet,+ saka an saiyang agom pati an tulong agom kan saiyang mga aki.+ 14 Kaiba nindang luminaog an lambang klase nin layas na hayop, lambang klase nin magarong hayop, lambang klase nin hayop na nagkakamang sa daga, asin lambang klase nin naglalayog na linalang, an lambang gamgam,* an lambang linalang na may pakpak. 15 Padagos sindang luminaog sa arka paduman ki Noe, manduwa-duwa, an lambang klase nin laman na may hinangos nin buhay.* 16 Kaya luminaog sinda, an lambang klase nin laman, lalaki asin babayi, arog kan ipinagbuot sa saiya nin Diyos. Pagkatapos kaiyan, isinara ni Jehova an pinto.

17 Padagos na uminuran sa ibabaw kan daga sa laog nin 40 aldaw, asin padagos na luminangkaw an tubig sagkod na magpuon nang maglataw-lataw an arka sa katubigan na luminantop sa ibabaw kan daga. 18 Nagparagrabe an baha asin nagparalangkaw pa iyan sa ibabaw kan daga, pero an arka naglataw-lataw sa ibabaw kan katubigan. 19 Grabe nanggad an baha sa daga kaya nagkaralantupan an gabos na haralangkaw na bukid sa sirong kan langit.+ 20 An langkaw kan tubig luminabaw nin 15 maniko* sa tuktok kan mga bukid.

21 Kaya napara an gabos na buhay na linalang* na naghihiriro sa ibabaw kan daga+—an mga naglalayog na linalang, an mga magarong hayop, an mga layas na hayop, an mga linalang na nag-iiriba-iba,* asin an gabos na tawo.+ 22 Nagadan an gabos na yaon sa ibabaw kan marang daga na may hinangos nin buhay.*+ 23 Kaya pinara Niya sa ibabaw kan daga an gabos na bagay na may buhay, kaiba an tawo, mga hayop, mga hayop na nagkakaramang, asin mga naglalayog na linalang sa langit. Gabos sinda pinara sa daga;+ si Noe sana asin an mga kaibanan niya sa arka an nakaligtas.+ 24 Asin nagdanay na nalalantupan kan tubig an daga sa laog nin 150 aldaw.+

8 Alagad ginirumdom* nin Diyos si Noe asin an gabos na layas na hayop saka magarong hayop na kaibanan niya sa laog kan arka,+ asin pinangyari nin Diyos na an duros maghuyop sa bilog na daga, asin nagpuon nang maghababaw an katubigan. 2 An katubigan sa langit* puminundo sa pagbulos asin nasaraduhan an mga sagop* kan kalangitan, kaya puminundo* an pag-uran hali sa kalangitan.+ 3 Dangan luway-luway na naghababaw an tubig sa daga. Pakalihis nin 150 aldaw, hababaw na an tubig. 4 Kan ika-17 aldaw kan ikapitong bulan, suminadsad an arka sa kabukidan nin Ararat. 5 Asin an katubigan dagos-dagos pang nagbawas sagkod sa ikasampulong bulan. Kan inot na aldaw kan ikasampulong bulan, nahiling na an mga alituktok kan kabukidan.+

6 Pakalihis nin 40 aldaw, binuksan ni Noe an bintana+ na ginibo niya sa arka 7 asin pinalayog niya paluwas an sarong uwak; nagpadagos iyan sa paglayog-layog, asin pabalik-balik iyan sa arka sagkod na maghubas na an tubig sa daga.

8 Kan huri, nagpalayog siya nin sarong salampati tanganing maaraman kun naghubas na an tubig sa ibabaw kan daga. 9 Daing nahiling na ano man na matutugdunan an salampati, kaya buminalik iyan sa saiya sa arka huling nalalantupan pa man giraray kan katubigan an bilog na daga.+ Kaya pinatugdon niya an salampati sa saiyang kamot dangan ilinaog iyan sa arka. 10 Naghalat pa siya nin pitong aldaw, tapos pinalayog niya giraray an salampati paluwas sa arka. 11 Kan bumalik saiya an salampati kan pabanggi na, nahiling niya an presko pang dahon nin olibo sa tuka kaini! Kaya naaraman ni Noe na naghubas na an tubig sa daga.+ 12 Naghalat pa siya nin pito pang aldaw. Dangan pinalayog niya paluwas an salampati, pero dai na lamang iyan buminalik sa saiya.

13 Kan ika-601 taon,+ kan inot na aldaw kan inot na bulan, biyo nang hubas an tubig sa daga; asin hinali ni Noe an sarong parte kan atop kan arka, asin nahiling niyang namamara na an ibabaw kan daga. 14 Kan ika-27 aldaw kan ikaduwang bulan, mara na an daga.

15 Sinabi nin Diyos ki Noe: 16 “Magluwas ka sa arka, ika, an saimong agom, an saimong mga aki, saka an mga agom kan saimong mga aki.+ 17 Iluwas mo man an gabos na buhay na linalang:+ an mga naglalayog na linalang asin an mga hayop asin an gabos na hayop na nagkakaramang sa daga, tanganing maglakop sinda sa daga asin mag-urugbon saka magpakadakul sa daga.”+

18 Kaya luminuwas si Noe, kaiba an saiyang mga aki,+ an saiyang agom, saka an mga agom kan saiyang mga aki. 19 Luminuwas man sa arka sigun sa klase ninda an lambang buhay na linalang, an lambang hayop na nagkakamang saka an lambang naglalayog na linalang asin an lambang linalang na naghihiro sa ibabaw kan daga.+ 20 Dangan guminibo si Noe nin altar+ para ki Jehova asin kuminua nin nagkapirang malinig na hayop asin nagkapirang malinig na naglalayog na linalang,+ dangan nag-atang siya nin mga dulot na pigtututong sa ibabaw kan altar.+ 21 Asin nakaparong si Jehova nin nakakaginhawang* parong. Kaya sinabi ni Jehova sa saiyang sadiri: “Dai ko na nuarin man isusumpa* giraray an daga+ dahil sa tawo, huling an tendensiya kan puso nin tawo maraot na puon pa sa saiyang pagkaaki;+ asin dai ko na nuarin man lalaglagon giraray an lambang bagay na may buhay arog kan ginibo ko.+ 22 Puon ngunyan, an daga dai na mawawaran nin panahon nin pagtanom saka pag-ani, lipot asin init, tig-init saka tiglipot, asin aldaw saka banggi.”+

9 Binendisyunan nin Diyos si Noe asin an saiyang mga aki asin sinabi sa sainda: “Magkaigwa kamo nin mga aki asin magpakadakul kamo asin panua nindo an daga.+ 2 Magpapadagos an pagkatakot sa saindo kan lambang buhay na linalang sa daga asin kan lambang naglalayog na linalang sa kalangitan, kan gabos na naghihiriro sa ibabaw kan daga saka kan gabos na sira sa dagat. Nasa kamot* na nindo sinda ngunyan.+ 3 An gabos na naghihirirong hayop na buhay puwede nindong magin pagkakan.+ Itinatao ko sinda gabos sa saindo, arog kan pagtao ko sa saindo kan mga berdeng pananom.+ 4 An dai lang nindo dapat kakanon+ iyo an laman na igwa pang dugo,+ huling an dugo iyo an buhay.* 5 Apuwera kaiyan, papanimbagon ko an magpabulos kan saindong dugo na iyo an saindong buhay.* Kun iyan sarong hayop, dapat iyan na magadan. Kun iyan tawo, dapat siyang magbayad kan saiyang buhay para sa buhay kan saiyang tugang.+ 6 An siisay man na gumadan nin tawo,* gagadanon man siya nin tawo,+ huling ginibo nin Diyos an tawo uyon sa Saiyang ladawan.+ 7 Asin kamo, magkaigwa kamo nin mga aki saka magpakadakul kamo, asin panua nindo an daga.”+

8 Dangan sinabi nin Diyos ki Noe saka sa saiyang mga aki: 9 “Nakikipagtipan ako ngunyan sa saindo+ asin sa magigin mga aki nindo, 10 asin sa lambang buhay na linalang* na kaibanan nindo, sa mga gamgam, sa mga hayop, asin sa gabos na buhay na linalang sa daga na kaibanan nindo, an gabos na luminuwas sa arka—an gabos na buhay na linalang sa daga.+ 11 Iyo, nakikipagtipan ako sa saindo: Dai na nuarin man malalaglag an gabos na laman* paagi sa baha, asin dai na nuarin man magkakaigwa nin baha na máraot kan daga.”+

12 Asin sinabi pa nin Diyos: “Ini an tanda kan sakuyang pakikipagtipan sa saindo asin sa lambang buhay na linalang* na kaibanan nindo, para sa gabos na maabot na henerasyon. 13 Ibinubugtak ko an sakuyang bulalangaw* sa panganuron, asin magseserbi iyan na tanda kan pakikipagtipan ko sa daga. 14 Kada magpaabot ako nin panganuron sa ibabaw kan daga, siguradong malataw man an bulalangaw sa panganuron. 15 Asin siguradong magigirumduman ko an ipinakipagtipan ko sa saindo asin sa lambang klase kan gabos na buhay na linalang;* asin dai na nuarin man magkakaigwa nin baha na malaglag sa gabos na laman.+ 16 Asin malataw an bulalangaw sa panganuron, asin siguradong mahihiling ko iyan asin magigirumduman ko an daing sagkod na tipan nin Diyos sa lambang klase kan gabos na buhay na linalang* sa daga.”

17 Inutro nin Diyos ki Noe: “Ini an tanda kan sakuyang pakikipagtipan sa gabos na laman na yaon sa daga.”+

18 An mga aki ni Noe na luminuwas sa arka iyo si Sem, Ham, asin Jafet.+ Pag-abot nin panahon, si Ham nagkaigwang aki, si Canaan.+ 19 An tulong ini an mga aki ni Noe, asin naggikan sa sainda an gabos na tawo na nag-istar sa iba-ibang parte kan daga.+

20 Nagpuon si Noe na magtanom sa daga; nagtanom siya nin mga ubas. 21 Kan mag-inom siya kan arak, naburat* siya asin naghuba sa laog kan saiyang tolda. 22 Nahiling ni Ham, an ama ni Canaan, na huba an saiyang ama, asin sinabi niya ini sa duwa niyang tugang na nasa luwas. 23 Kaya kuminua si Sem saka si Jafet nin alikboy asin isinablay iyan sa saindang mga abaga tapos naglaog sinda nin patalikod. Sa paaging ini, natahuban ninda an huba nindang ama mantang sinda nakatalikod, asin dai ninda nahiling an kahubaan kan saindang ama.

24 Kan mapagmata si Noe asin mawara an pagkaburat, naaraman niya an ginibo sa saiya kan saiyang pinakanguhod na aki, 25 asin sinabi niya:

“Sumpaon si Canaan.+

Magi siyang pinakahababang uripon kan saiyang mga tugang.”+

26 Asin sinabi pa niya:

“Pag-umawon si Jehova, an Diyos ni Sem,

Asin magi niyang uripon si Canaan.+

27 Tawan lugod nin Diyos si Jafet nin mahiwas na kadagaan,

Asin paistaron siya sa mga tolda ni Sem.

Magin man niyang uripon si Canaan.”

28 Nabuhay pa si Noe nin 350 taon pagkatapos kan Baha.+ 29 Kaya an bilog na buhay ni Noe uminabot nin 950 taon, dangan nagadan siya.

10 Ini an kasaysayan kan mga aki ni Noe na si Sem,+ Ham, asin Jafet.

Nagkaigwa sinda nin mga aki pagkatapos kan Baha.+ 2 An mga aki ni Jafet iyo si Gomer,+ Magog,+ Madai, Javan, Tubal,+ Mesec,+ asin Tiras.+

3 An mga aki ni Gomer iyo si Askenaz,+ Rifat, asin Togarma.+

4 An mga aki ni Javan iyo si Elisa,+ Tarsis,+ Kitim,+ asin Dodanim.

5 Sa sainda naggikan an mga nag-iristar sa mga isla,* na naggrupo-grupo sigun sa saindang mga lengguwahe asin mga pamilya asin sigun sa saindang mga nasyon.

6 An mga aki ni Ham iyo si Cus, Mizraim,+ Put,+ asin Canaan.+

7 An mga aki ni Cus iyo si Seba,+ Havila, Sabta, Raama,+ asin Sabteca.

An mga aki ni Raama iyo si Sheba asin Dedan.

8 Si Cus an ama ni Nimrod. Si Nimrod an inot na nagin makapangyarihan sa daga. 9 Siya nagin sarong makusugon na paraayam na kontra ki Jehova. Kaya igwa nin kasabihan: “Garo nanggad si Nimrod, sarong makusugon na paraayam na kontra ki Jehova.” 10 An mga inot na siyudad* kan saiyang kahadian iyo an Babel,+ Erec,+ Acad, asin Calne, na nasa daga nin Sinar.+ 11 Hali sa lugar na iyan, nagduman siya sa Asiria+ asin itinugdok an Nineve,+ Rehobot-Ir, Cala, 12 asin Resen, na nasa pag-ultanan kan Nineve asin Cala: Iyan an dakulang siyudad.*

13 Si Mizraim an ama ni Ludim,+ Anamim, Lehabim, Naftuhim,+ 14 Patrusim,+ Casluhim (an ginikanan kan mga Filisteo),+ asin ni Caftorim.+

15 Si Canaan an ama ni Sidon,+ na saiyang panganay, asin ni Het,+ 16 saka kan mga Jebusita,+ Amorita,+ Girgasita, 17 Hivita,+ Arkeo, Sineo, 18 Arvadita,+ Zemarita, asin kan mga Hamateo.+ Pagkatapos, nagkawararak an mga pamilya kan mga Canaanita. 19 Kaya an linderos* kan teritoryo kan mga Canaanita puon sa Sidon sagkod sa Gerar,+ harani sa Gaza,+ asin sagkod sa Sodoma, Gomorra,+ Adma, asin Zeboiim,+ harani sa Lasa. 20 Sinda an mga aki ni Ham sigun sa saindang mga pamilya asin mga lengguwahe, asin sigun sa saindang kadagaan saka mga nasyon.

21 Nagkaigwa man nin mga aki si Sem, an apuon kan gabos na aki ni Eber+ asin an tugang ni Jafet na iyo an pinakamatua.* 22 An mga aki ni Sem iyo si Elam,+ Asur,+ Arpacsad,+ Lud, asin Aram.+

23 An mga aki ni Aram iyo si Uz, Hul, Geter, asin Mas.

24 Si Arpacsad an ama ni Shela,+ asin si Shela an ama ni Eber.

25 Nagkaigwa nin duwang aki si Eber. An pangaran kan saro Peleg,*+ huling nagkabaranga* an daga* kan panahon niya. An pangaran kan saiyang tugang Joktan.+

26 Si Joktan an ama ni Almodad, Selef, Hazarmavet, Jera,+ 27 Hadoram, Uzal, Dikla, 28 Obal, Abimael, Sheba, 29 Ofir,+ Havila, asin Jobab; gabos sinda mga aki ni Joktan.

30 An lugar na iniistaran ninda puon sa Mesa sagkod sa Sefar, na mabukid na rehiyon sa Sirangan.

31 Sinda an mga aki ni Sem sigun sa saindang mga pamilya asin mga lengguwahe, asin sigun sa saindang kadagaan saka mga nasyon.+

32 Ini an mga pamilya kan mga aki ni Noe sigun sa kanya-kanya nindang pamilya asin mga nasyon. Hali sa sainda an mga lahi kan mga tawo na nag-iristar sa iba-ibang parte kan daga pagkatapos kan Baha.+

11 An bilog na daga nagpadagos na saro sana an lengguwahe saka parareho an ginagamit na tataramon.* 2 Mantang nagbabaklay sinda pasirangan, nakahiling sinda sa daga nin Sinar+ nin sarong kapatagan sa kababan, asin nag-istar sinda duman. 3 Tapos sinabi ninda sa lambang saro: “Madya! Maggibo kita nin mga ladrilyo,* asin lutuon ta iyan sa kalayo.” Kaya naggamit sinda nin mga ladrilyo imbes na gapo asin nin espalto bilang pansemento. 4 Tapos sinabi ninda: “Madya! Magtugdok kita nin siyudad na para sa sato asin nin tore na an tuktok abot sa langit, asin pabantugon ta an satong pangaran, tanganing dai kita magkawararak sa bilog na daga.”+

5 Dangan buminaba si Jehova tanganing hilingon an siyudad asin an tore na itinugdok kan mga aki nin tawo. 6 Sinabi ngunyan ni Jehova: “Hilinga! Saro sindang banwaan na may sarong lengguwahe,+ asin ini an ginigibo ninda. Magigibo ninda an gabos na maisip nindang gibuhon. 7 Madya! Magbaba kita+ duman, tapos ribarawon ta an saindang lengguwahe tanganing dai ninda masabutan an lengguwahe kan kada saro.” 8 Kaya hali duman, iwinararak sinda ni Jehova sa bilog na daga,+ asin ipinundo ninda an pagtugdok kan siyudad. 9 Iyan an dahilan kaya pinangaranan iyan na Babel,*+ huling diyan ni Jehova rinibaraw an lengguwahe kan bilog na daga, asin hali diyan iwinararak sinda ni Jehova sa bilog na daga.

10 Ini an kasaysayan ni Sem.+

Si Sem 100 anyos kan mamundag an aki niyang si Arpacsad+ duwang taon pakalihis kan Baha. 11 Pagkatapos na mamundag an aki niyang si Arpacsad, nabuhay pa si Sem nin 500 na taon. Sa panahon na iyan, nagkaigwa siya nin mga aking lalaki asin babayi.+

12 Kan 35 anyos na si Arpacsad, nagkaigwa siya nin aki, si Shela.+ 13 Pagkatapos na mamundag an aki niyang si Shela, nabuhay pa si Arpacsad nin 403 na taon. Sa panahon na iyan, nagkaigwa siya nin mga aking lalaki asin babayi.

14 Kan 30 anyos na si Shela, nagkaigwa siya nin aki, si Eber.+ 15 Pagkatapos na mamundag an aki niyang si Eber, nabuhay pa si Shela nin 403 na taon. Sa panahon na iyan, nagkaigwa siya nin mga aking lalaki asin babayi.

16 Kan 34 anyos na si Eber, nagkaigwa siya nin aki, si Peleg.+ 17 Pagkatapos na mamundag an aki niyang si Peleg, nabuhay pa si Eber nin 430 taon. Sa panahon na iyan, nagkaigwa siya nin mga aking lalaki asin babayi.

18 Kan 30 anyos na si Peleg, nagkaigwa siya nin aki, si Reu.+ 19 Pagkatapos na mamundag an aki niyang si Reu, nabuhay pa si Peleg nin 209 taon. Sa panahon na iyan, nagkaigwa siya nin mga aking lalaki asin babayi.

20 Kan 32 anyos na si Reu, nagkaigwa siya nin aki, si Serug. 21 Pagkatapos na mamundag an aki niyang si Serug, nabuhay pa si Reu nin 207 taon. Sa panahon na iyan, nagkaigwa siya nin mga aking lalaki asin babayi.

22 Kan 30 anyos na si Serug, nagkaigwa siya nin aki, si Nahor. 23 Pagkatapos na mamundag an aki niyang si Nahor, nabuhay pa si Serug nin 200 na taon. Sa panahon na iyan, nagkaigwa siya nin mga aking lalaki asin babayi.

24 Kan 29 anyos na si Nahor, nagkaigwa siya nin aki, si Tera.+ 25 Pagkatapos na mamundag an aki niyang si Tera, nabuhay pa si Nahor nin 119 taon. Sa panahon na iyan, nagkaigwa siya nin mga aking lalaki asin babayi.

26 Kan 70 anyos na si Tera, nagpuon siyang magkaigwa nin mga aki, si Abram,+ Nahor,+ asin Haran.

27 Ini an kasaysayan ni Tera.

Si Tera an ama ni Abram, Nahor, asin Haran; asin si Haran an ama ni Lot.+ 28 Buhay pa an ama niyang si Tera kan magadan si Haran sa lugar na namundagan niya, sa Ur+ kan mga Caldeo.+ 29 Nag-agom si Abram asin si Nahor. An agom ni Abram iyo si Sarai,+ asin an agom ni Nahor iyo si Milca,+ na aki ni Haran, an ama ni Milca pati ni Isca. 30 Si Sarai baog;+ dai siyang aki.

31 Dangan iiniba ni Tera paluwas sa Ur kan mga Caldeo an aki niyang si Abram asin an makuapo niyang si Lot,+ na aki ni Haran, pati an manugang niyang si Sarai, na agom kan saiyang aking si Abram. Uminiba sinda sa saiya tanganing magduman sa daga nin Canaan.+ Kan makaabot sinda sa Haran,+ nag-istar sinda duman. 32 Nabuhay si Tera nin 205 taon. Dangan nagadan si Tera sa Haran.

12 Asin nagsabi si Jehova ki Abram: “Humali ka sa saimong lugar asin bayaan mo an saimong mga paryente saka an pamilya* kan saimong ama, asin magduman ka sa lugar na ipapahiling ko sa saimo.+ 2 Gigibuhon takang sarong dakulang nasyon, asin bebendisyunan taka, asin papabantugon ko an saimong pangaran, saka magigin bendisyon ka para sa iba.+ 3 Bebendisyunan ko an mga nagbebendisyon sa saimo, asin susumpaon ko an nagsusumpa sa saimo,+ asin an gabos na pamilya sa daga siguradong bebendisyunan* paagi sa saimo.”+

4 Kaya huminali si Abram arog kan sinabi sa saiya ni Jehova, asin uminiba sa saiya si Lot. Si Abram 75 anyos kan maghali siya sa Haran.+ 5 Iiniba ni Abram an agom niyang si Sarai+ saka si Lot na aki kan tugang niya,+ asin dinara ninda an gabos na pagsadiri na natipon ninda+ pati an mga uripon* na napasainda sa Haran, asin pinunan ninda an pagbaklay pasiring sa daga nin Canaan.+ Kan makaabot sinda sa daga nin Canaan, 6 nagpadagos pa si Abram sa pagbaklay sa kadagaan sagkod sa rehiyon nin Sekem,+ harani sa darakulang mga kahoy nin More.+ Kan panahon na iyan, nag-iistar an mga Canaanita sa dagang iyan. 7 Dangan nagpahiling si Jehova ki Abram asin nagsabi: “Itatao ko an dagang ini+ sa saimong gikan.”*+ Kaya naggibo siya duman nin altar para ki Jehova, na nagpahiling sa saiya. 8 Paghaloy-haloy, naghali siya duman asin nagbalyo sa mabukid na rehiyon sa sirangan kan Bethel,+ asin itinindog niya an saiyang tolda sa pag-ultanan kan Bethel, na iyo an nasa sulnupan, saka kan Ai,+ na iyo an nasa sirangan. Naggibo siya duman nin altar para ki Jehova+ asin nag-apod sa pangaran ni Jehova.+ 9 Pagkatapos, huminali diyan si Abram asin nagpadagos sa pagbaklay pasiring sa Negeb,+ na nagpapaburubalyo nin lugar na makakampuhan.

10 Nagkaigwa nin tiggutom sa Canaan, asin nagpasiring si Abram sa Ehipto tanganing temporaryong mag-istar duman,*+ huling grabe an tiggutom sa Canaan.+ 11 Kan palaog na siya sa Ehipto, sinabihan niya an agom niyang si Sarai: “Magdangog ka tabi! Aram ko kun gurano ka kagayon.+ 12 Kaya pag nahiling ka kan mga Ehipsiyo, siguradong masabi sinda, ‘Siya an agom niya.’ Tapos gagadanon ninda ako, pero ika, dai ka ninda gagadanon. 13 Sabihon mo tabi na tugang taka, para magin marahay an pagtratar ninda sa sako huli sa saimo, asin para dai ninda ako gadanon.”*+

14 Paglaog ni Abram sa Ehipto, narisa kan mga Ehipsiyo na magayunon an babaying kaibanan niya. 15 Asin nahiling man kan mga opisyal* ni Faraon an babayi, asin inistorya ninda ki Faraon kun gurano ini kagayon, kaya dinara ini sa harong ni Faraon. 16 Marahay an nagin pagtratar niya ki Abram huli sa babayi, asin nagkaigwa si Abram nin mga karnero, mga baka, mga asnong lalaki asin babayi, mga suruguon na lalaki asin babayi, asin mga kamelyo.+ 17 Dangan nagpaabot si Jehova nin grabeng damat ki Faraon asin sa saiyang pamilya saka mga suruguon huli ki Sarai na agom ni Abram.+ 18 Kaya ipinaapod ni Faraon si Abram asin nagsabi: “Ano ining ginibo mo sakuya? Ano ta dai mo sinabi sako na agom mo siya? 19 Taano ta sinabi mo, ‘Tugang ko siya,’+ kaya dikit-dikitan ko pa lugod siyang agumon? Uni an agom mo. Kuanon mo siya asin humali na kamo!” 20 Asin nagtao nin pagbuot si Faraon sa saiyang mga suruguon may koneksiyon ki Abram, asin pinahali ninda siya kaiba an saiyang agom saka an gabos na sadiri niya.+

13 Dangan, huminali si Abram sa Ehipto asin nagpasiring sa Negeb.+ Kaiba niya an saiyang agom saka si Lot asin an gabos na sadiri niya. 2 Dakulon si Abram na ataman na hayop saka plata* asin bulawan.+ 3 Nagpaburubalyo siya nin kampo mantang nagbabaklay haling Negeb pasiring sa Bethel, sagkod na makaabot siya sa lugar na dating namumugtakan kan saiyang tolda na nasa pag-ultanan kan Bethel saka Ai,+ 4 sa lugar kun sain siya dating naggibo nin altar. Duman, nag-apod si Abram sa pangaran ni Jehova.

5 Si Lot, na kaibanan ni Abram sa pagbaklay, igwa man nin mga sadiring karnero, baka, asin tolda. 6 Kaya sadit na an daga para sainda gabos; duminakulon an saindang mga pagsadiri mala ta dai na sinda puwedeng mag-iribanan sa sarong lugar. 7 Huli kaiyan, nag-iriwal an mga pastor kan mga ataman na hayop ni Abram saka an mga pastor kan mga ataman na hayop ni Lot. (Kan panahon na iyan, nag-iistar sa dagang iyan an mga Canaanita saka mga Perizita.)+ 8 Kaya sinabi ni Abram ki Lot:+ “Magdangog ka tabi, dai kita dapat mag-iwal, huling magtugang kita, asin dai man dapat mag-iriwal an mga pastor kan satong mga hayop. 9 Puwede kang pumili kun sain mo gustong mag-istar sa dagang ini. Sumuway ka tabi sako. Kun magpasiring ka sa wala, mapasiring ako sa tuo; pero kun magpasiring ka sa tuo, mapasiring ako sa wala.” 10 Kaya nangalag-kalag si Lot asin nahiling niya an bilog na distrito kan Jordan+ sagkod sa Zoar;+ nahiling niya na iyan sarong rehiyon na bastante sa tubig (kan dai pa linalaglag ni Jehova an Sodoma asin Gomorra), arog kan hardin ni Jehova,+ arog kan daga nin Ehipto. 11 Dangan pinili ni Lot an bilog na distrito kan Jordan, asin ibinalyo niya sa sirangan an saiyang kampo. Kaya nagsuwayan sinda. 12 Nag-istar si Abram sa daga nin Canaan, pero si Lot nag-istar harani sa mga siyudad kan distrito.+ Kan huri, itinindog niya an saiyang tolda harani sa Sodoma. 13 An mga tawo kan Sodoma marauton asin makasalanon sa paghiling ni Jehova.+

14 Sinabi ni Jehova ki Abram, pagkasuway ni Lot sa saiya: “Mangalag-kalag ka tabi, asin hali sa lugar na kinamumugtakan mo, magtanaw ka panorte asin patimog, pasirangan asin pasulnupan, 15 huling an gabos na kadagaan na nahihiling mo, itatao ko iyan sa saimo asin sa saimong gikan* bilang pagsadiri sagkod lamang.+ 16 Asin papadakulon ko an saimong gikan* arog kadakul kan mga alpog sa daga. Kun paanong mayo nin makakabilang sa mga alpog kan daga, dai man mabibilang an saimong gikan.*+ 17 Lakaw asin libuton mo an bilog na dagang ini, huling sa saimo ko iyan itatao.” 18 Kaya padagos na nag-istar si Abram sa mga tolda. Kan huri, nakaabot siya sa lugar na harani sa darakulang mga kahoy nin Mamre,+ na nasa Hebron,+ asin nag-istar siya duman saka naggibo nin altar para ki Jehova.+

14 Kan mga panahon na idto, si Amrafel na hadi kan Sinar,+ si Arioc na hadi kan Elasar, si Kedorlaomer+ na hadi kan Elam,+ asin si Tidal na hadi kan Goiim, 2 nakigiyera ki Bera na hadi kan Sodoma,+ ki Birsa na hadi kan Gomorra,+ ki Sinab na hadi kan Adma, ki Semeber na hadi kan Zeboiim,+ asin sa hadi kan Bela, na inaapod man na Zoar. 3 Pinagsararo ninda* an gabos nindang puwersa sa Kababan* nin Sidim,+ na inaapod man na Dagat na Asin.*+

4 Naglingkod sinda* ki Kedorlaomer nin 12 taon, pero nagrebelde sinda kan ika-13 taon. 5 Kaya kan ika-14 taon, uminabot si Kedorlaomer asin an mga hading kaiba niya dangan dinaog ninda an mga Refaim sa Asterot-karnaim, an mga Zuzim sa Ham, an mga Emim+ sa Save-kiriataim, 6 asin an mga Horita+ sa saindang bukid nin Seir+ sagkod sa El-paran, na nasa kaawagan. 7 Tapos buminirik sinda asin duminuman sa En-mispat, na inaapod man na Kades,+ asin sinakop an bilog na teritoryo kan mga Amalekita+ pati man kan mga Amorita+ na nag-iistar sa Hazazon-tamar.+

8 Sa pagkakataon na ini, an hadi kan Sodoma nagpasiring sa Kababan* nin Sidim kaiba an hadi kan Gomorra, an hadi kan Adma, an hadi kan Zeboiim, asin an hadi kan Bela, na inaapod man na Zoar, asin puminuwesto sinda duman para makipaglaban sa sainda, 9 laban ki Kedorlaomer na hadi kan Elam, ki Tidal na hadi kan Goiim, ki Amrafel na hadi kan Sinar, asin ki Arioc na hadi kan Elasar+—apat na hadi laban sa lima. 10 Sa Kababan* nin Sidim, dakulon nin kalot na igwang espalto, asin kan magdulag an mga hadi kan Sodoma asin Gomorra, nagkahurulog sinda sa mga iyan, asin idtong mga nagkatarada nagdurulag pasiring sa kabukidan. 11 Dangan kinua kan mga nanggana an gabos na pagsadiri kan Sodoma asin Gomorra pati an gabos na kakanon, tapos huminali na sinda.+ 12 Kinua man ninda si Lot, an aki kan tugang ni Abram na nag-iistar sa Sodoma,+ pati an mga pagsadiri kaini, asin nagdagos na sindang maghali.

13 Pagkatapos kaiyan, uminabot an sarong lalaking nakadulag asin sinabi ki Abram na Hebreo an mga nangyari. Nag-iistar* kaidto si Abram sa lugar na harani sa darakulang mga kahoy ni Mamre na Amorita,+ na tugang ni Escol saka ni Aner.+ Kasurog ni Abram an mga lalaking ini. 14 Kaya naaraman ni Abram na dinarang bihag an saiyang pamangkin.*+ Huli kaiyan, tinipon niya an saiyang mga sinanay na tawuhan, 318 lingkod na namundag sa saiyang harong, asin linapag ninda sinda sagkod sa Dan.+ 15 Kan banggi na, pigbanga-banga niya an saiyang mga tawuhan, tapos suminalakay siya saka an saiyang mga lingkod asin dinaog ninda sinda. Asin linapag pa niya sinda sagkod sa Hoba, na nasa norte kan Damasco. 16 Nabawi niya an gabos na nakuang pagsadiri, asin nabawi niya man an pamangkin niyang si Lot, an mga pagsadiri kaini, an mga babayi, asin an iba pang mga tawo.

17 Kan bumalik si Abram pagkatapos niyang daugon si Kedorlaomer asin an mga hadi na kaiba kaini, sinabat siya kan hadi kan Sodoma sa Kababan* nin Save, na inaapod man na Kababan kan Hadi.+ 18 Asin si Melkizedek+ na hadi nin Salem+ nagluwas nin tinapay saka arak; saserdote siya kan Kahuruhalangkawing Diyos.+

19 Dangan binendisyunan niya siya asin nagsabi:

“Bendisyunan lugod si Abram kan Kahuruhalangkawing Diyos,

An Kaggibo kan langit asin daga;

20 Asin pag-umawon lugod an Kahuruhalangkawing Diyos,

An nagtao kan saimong mga kaiwal sa saimong kamot!”

Asin tinawan siya ni Abram nin ikasampulong kabtang kan gabos na bagay.+

21 Pagkatapos kaiyan, an hadi kan Sodoma nagsabi ki Abram: “Itao mo sako an mga tawo,* pero saimo na an mga pagsadiri.” 22 Alagad si Abram nagsabi sa hadi kan Sodoma: “Itinataas ko an sakuyang kamot bilang panunumpa ki Jehova na Kahuruhalangkawing Diyos, an Kaggibo kan langit asin daga, 23 na dai ako makua nin ano man na sadiri mo, dawa pa iyan torsido sana o sintas nin sandalyas, tanganing dai mo masabi, ‘Ako an nagpayaman ki Abram.’ 24 Dai ako makua nin ano man apuwera sa nakakan na kan mga hoben na lalaki. Pero kun manungod sa kahirasan kan mga lalaking uminiba sa sako, si Aner, Escol, asin Mamre+—tugutan mo sindang kuanon an kahirasan ninda.”

15 Pagkatapos kaini, an tataramon ni Jehova uminabot ki Abram paagi sa sarong bisyon, na nagsasabi: “Dai ka matakot,+ Abram. Ako an saimong kalasag.+ Dakulaon an magigin balos sa saimo.”+ 2 Nagsimbag si Abram: “Soberanong Kagurangnan* na Jehova, ano an itatao mo sa sako mantang sagkod ngunyan dai pa akong aki asin an saro na magigin tagapagmana ko iyo si Eliezer+ na taga Damasco?” 3 Sinabi pa ni Abram: “Dai mo ako tinawan nin gikan,*+ asin saro sa mga lingkod ko* an masalida sa sako bilang sakong tagapagmana.” 4 Alagad uya! ini an nagin simbag sa saiya ni Jehova, “Bako an lalaking iyan an masalida sa saimo bilang saimong tagapagmana, kundi an saimong sadiring aki* an masalida sa saimo bilang saimong tagapagmana.”+

5 Dangan dinara siya nin Diyos sa luwas asin sinabihan: “Magtangad ka tabi sa kalangitan asin bilangon mo an mga bituon, kun mabibilang mo.” Tapos sinabi niya sa saiya: “Magigin arog kaiyan kadakul an saimong gikan.”*+ 6 Asin nagtubod siya ki Jehova,+ asin ibinilang Niya siya na matanos dahil diyan.+ 7 Dangan idinugang pa niya: “Ako si Jehova, na nagluwas sa saimo sa Ur kan mga Caldeo para itao sa saimo an dagang ini bilang saimong pagsadiri.”+ 8 Huli kaini, siya nagsabi: “Soberanong Kagurangnan na Jehova, paano ko maaaraman na magigin sadiri ko iyan?” 9 Nagsimbag siya: “Magkua ka para sa sako nin tarnerang baka* na tulong taon an edad, babaying kanding na tulong taon an edad, lalaking karnero na tulong taon an edad, saka agbaan, asin ugbon na salampati.” 10 Kaya kuminua siya kan gabos na iyan asin binaak sa duwa an kada saro kaiyan tapos pinaghampang an magkabaak na parte, pero dai niya binaak an mga gamgam. 11 Dangan an mga gamgam na nananaklot nagralayog parani sa mga gadan na hayop, pero pigparaburugaw iyan ni Abram.

12 Kan pasulnop na an aldaw, napaturog nin nanok si Abram asin uminabot sa saiya an sarong makatatakot asin grabeng kadikluman. 13 Tapos sinabi Niya ki Abram: “Dapat mong maaraman na an saimong gikan* magigin mga dayuhan sa ibang nasyon asin na uuripunon sinda saka papasakitan kan mga tawo duman sa laog nin 400 na taon.+ 14 Pero huhukuman ko an nasyon na mang-uuripon sa sainda,+ asin pagkatapos kaiyan maluwas sinda diyan na dara an dakul na gamit.+ 15 Kun manungod saimo, magagadan ka* nin matuninong pagkatapos na mabuhay nin halawig, dangan ilulubong ka.+ 16 Alagad sa ikaapat na henerasyon mabalik sinda digdi,+ huli ta an kasalan kan mga Amorita dai pa minaabot sa punto na dapat na sindang padusahan.”+

17 Kan magsulnop na an aldaw asin kan madiklom nang marhay, sarong nag-aasong hurno an naglataw, asin sarong naglalaad na karaba an nag-agi sa tahaw kan mga binaraak na hayop. 18 Kan aldaw na iyan, nakipagtipan si Jehova ki Abram,+ na nagsasabi: “Itatao ko sa saimong gikan* an dagang ini,+ puon sa salog nin Ehipto sagkod sa dakulang salog, an salog nin Eufrates:+ 19 an daga kan mga Kenita,+ mga Kenizita, mga Kadmonita, 20 mga Hiteo,+ mga Perizita,+ mga Refaim,+ 21 mga Amorita, mga Canaanita, mga Girgasita, asin mga Jebusita.”+

16 Daing aki si Sarai na agom ni Abram,+ pero igwa siyang suruguon na Ehipsiyo na an pangaran Hagar.+ 2 Kaya sinabi ni Sarai ki Abram: “Dangugon mo tabi ako! Dai itinugot ni Jehova na magkaigwa ako nin mga aki. Makidurog ka tabi sa sakuyang suruguon. Tibaad magkaigwa ako nin mga aki paagi sa saiya.”+ Kaya sinunod ni Abram an sinabi ni Sarai. 3 Kan sampulong taon nang nag-iistar si Abram sa daga nin Canaan, kinua ni Sarai an saiyang Ehipsiyong suruguon na si Hagar asin itinao ini sa saiyang agom na si Abram para magin agom niya. 4 Kaya nakidurog siya ki Hagar, asin nagbados ini. Kan mahiling ni Hagar na bados siya, pinunan niyang menuson an amo niyang babayi.

5 Huli kaini, sinabi ni Sarai ki Abram: “Kasalan mo an maraot na ginibo sa sako. Ako an nagtao sa saimo* kan sakuyang suruguon, pero kan mahiling niya na bados siya, pigmenos niya ako. Si Jehova lugod an maghusgar sa satong duwa.” 6 Kaya sinabi ni Abram ki Sarai: “Uya! Nasa poder mo an saimong suruguon. Gibuhon mo sa saiya an ano man na gusto mo.” Dangan sinupog ni Sarai an suruguon kaya luminayas ini.

7 Paghaloy-haloy, nahiling siya kan anghel ni Jehova sa may burabod nin tubig sa kaawagan, an burabod sa may dalan pasiring sa Sur.+ 8 Asin sinabi kan anghel: “Hagar, suruguon ni Sarai, sain ka hali asin sain ka maduman?” Nagsimbag ini: “Nagdudulag ako sa amo kong si Sarai.” 9 Dangan an anghel ni Jehova nagsabi sa saiya: “Magbalik ka sa amo mong babayi asin mapakumbaba kang magpasakop sa saiya.” 10 Tapos sinabi kan anghel ni Jehova: “Papadakulon kong marhay an saimong mga gikan,* mala ta dai sinda mabibilang huli sa kadakulan.”+ 11 Sinabi pa kan anghel ni Jehova: “Bados ka ngunyan, asin mangangaki ka nin sarong aking lalaki, asin pangaranan mo siyang Ismael,* huling nadangog ni Jehova an saimong grabeng pagsakit. 12 Magigin arog siya sa sarong layas na asno.* Magigin kalaban niya an gabos, asin an gabos magigin kalaban siya, asin maistar siya harani sa gabos niyang tugang.”*

13 Tapos nag-apod siya sa pangaran ni Jehova, na iyo an nakikipag-ulay sa saiya, na sinasabi: “Ika an Diyos nin paghiling,”+ asin nagsabi siya: “Talaga daw na nahiling ko digdi an saro na nakakahiling sa sako?” 14 Iyan an dahilan kaya an bubon inapod na Beer-lahai-roi.* (Nasa pag-ultanan iyan kan Kades saka Bered.) 15 Kaya nagkaigwang aking lalaki si Abram asin Hagar, asin Ismael an ipinangaran ni Abram sa aki ninda ni Hagar.+ 16 Si Abram 86 anyos kan ipangaki ni Hagar si Ismael.

17 Kan 99 anyos na si Abram, nagpahiling sa saiya si Jehova asin nagsabi: “Ako an Diyos na Makakamhan sa Gabos.* Maglakaw ka sa sakuyang dalan asin ipahiling mo na dai kang katuyawan.* 2 Uutubon ko an sakuyang tipan sa saimo,+ asin papadakulon takang marhay.”+

3 Huli kaini, suminubsob si Abram, asin an Diyos padagos na nakipag-ulay sa saiya, na nagsasabi: 4 “Kun manungod sa sako, uya! sa saimo ako nakikipagtipan,+ asin talagang magigin ama ka nin dakul na nasyon.+ 5 Bako nang Abram* an pangaran mo; an saimong pangaran magigin nang Abraham,* huli ta gigibuhon takang ama nin dakul na nasyon. 6 Papangyarihon kong magkaigwa ka nin kadakul-dakul na aki, asin gigibuhon kong magi kang mga nasyon, asin may mga hading magikan sa saimo.+

7 “Asin uutubon ko an ipinakipagtipan ko sa saimo+ pati sa saimong magigin gikan* sagkod sa gabos nindang masurunod na henerasyon, asin an tipan na ini magigin daing sagkod na tipan, tanganing ako magin Diyos sa saimo asin sa saimong magigin gikan.* 8 Asin itatao ko sa saimo saka sa saimong magigin gikan* an dagang ini na iniistaran mo bilang dayuhan+—an bilog na daga nin Canaan—para magin pagsadiri sagkod lamang, asin ako magigin Diyos ninda.”+

9 Sinabi pa nin Diyos ki Abraham: “Kun manungod sa saimo, dapat mong utubon an sakuyang tipan, ika saka an saimong magigin gikan* sagkod sa gabos nindang masurunod na henerasyon. 10 Ini an sakuyang tipan sa saindo, na uutubon mo saka kan saimong magigin gikan:* Dapat na turion an gabos na lalaki sa saindo.+ 11 Dapat kamong magpaturi, asin magigin tanda iyan kan pakikipagtipan ko sa saindo.+ 12 Sa gabos nindong henerasyon, dapat turion an gabos na lalaki sa saindo na walong aldaw an edad,+ an siisay man na ipinangaki sa saindong pamilya* pati an siisay man na bakong kabali sa saimong gikan* pero binakal nin kuwarta sa sarong dayuhan. 13 An lambang lalaki na ipinangaki sa saimong pamilya asin an lambang lalaki na binakal kan saimong kuwarta dapat na turion,+ asin an tandang ini sa saindong laman magseserbing patunay kan sakong nagdadanay na tipan sa saindo. 14 An siisay man na lalaki na dai magpaturi, an tawong iyan* dapat na gadanon. Binalga niya an sakuyang tipan.”

15 Tapos sinabi nin Diyos ki Abraham: “Kun manungod sa agom mong si Sarai,*+ dai mo na siya pag-apudon na Sarai, huling Sara* na an magigi niyang pangaran. 16 Bebendisyunan ko siya asin tatawan taka man nin sarong aking lalaki sa saiya;+ bebendisyunan ko siya asin siya magigin mga nasyon; magikan sa saiya an mga hadi nin mga banwaan.” 17 Huli kaini, suminubsob si Abraham asin nagngisi saka nagsabi sa saiyang puso:+ “Magkakaigwa pa daw nin aki an sarong lalaking 100 anyos na, asin mangangaki pa daw si Sara na 90 anyos na?”+

18 Kaya sinabi ni Abraham sa tunay na Diyos: “Akuon lugod ni Ismael an bendisyon mo!”+ 19 Huli kaini, an Diyos nagsabi: “Talagang magkakaaki kamo ni Sara nin sarong aking lalaki, dangan pangaranan mo siyang Isaac.*+ Uutubon ko sa saiya an sakuyang tipan; asin magigin daing sagkod na tipan iyan para sa saiya asin sa magigin gikan* niya.+ 20 Pero kun manungod ki Ismael, nadangog taka. Uya! Bebendisyunan ko siya asin papangyarihon kong magkaigwa siya nin kadakul na aki asin papadakulon ko siyang marhay. May magikan sa saiyang 12 pamayo, asin gigibuhon ko siyang sarong dakulang nasyon.+ 21 Alagad, ki Isaac ko uutubon an sakuyang tipan,+ an magigin aki nindo ni Sara sa sunod na taon sa arog kaining panahon.”+

22 Kan tapos nang makipag-ulay sa saiya an Diyos, binayaan niya na si Abraham. 23 Pagkatapos, kinua ni Abraham an aki niyang si Ismael saka an gabos na lalaki na ipinangaki sa saiyang pamilya asin an gabos na binakal niya nin kuwarta, su gabos na lalaking kairiba ni Abraham sa harong, asin tinuri niya sinda kan mismong aldaw na idto, arog kan sinabi sa saiya nin Diyos.+ 24 Si Abraham 99 anyos kan turion siya.+ 25 Asin 13 anyos an saiyang aking si Ismael kan ini turion.+ 26 Kan mismong aldaw na idto, tinuri si Abraham asin an saiyang aking si Ismael. 27 Tinuri man kasabay niya su gabos na lalaki na kairiba niya sa harong, an gabos na ipinangaki sa saiyang pamilya asin an gabos na binakal nin kuwarta sa sarong dayuhan.

18 Pagkatapos, nagpahiling sa saiya si Jehova+ duman sa may darakulang mga kahoy nin Mamre+ mantang nakatukaw siya sa may laugan kan tolda sa kainitan kan aldaw. 2 Nangalag-kalag siya asin may nahiling siyang tulong lalaki na nakatindog huruharayo sa saiya.+ Pagkahiling niya sa sainda, duminalagan siya hali sa may laugan kan tolda tanganing sabaton sinda, tapos suminubsob siya sa daga. 3 Dangan nagsabi siya: “Jehova, kun nauuyunan mo ako, dai mo tabi paglampasan an saimong lingkod. 4 Tuguti tabing darahan kamo nin dikit na tubig tanganing mahanawan an saindong mga bitis;+ tapos magpahingalo kamo sa sirong kan kahoy. 5 Mantang nagdigdi kamo sa saindong lingkod, tuguti akong darahan kamo nin tinapay para bumalik an saindong kusog.* Tapos puwede na kamong magpadagos sa lakaw nindo.” Huli kaini nagsabi sinda: “Sige. Puwede mong gibuhon an mga sinabi mo.”

6 Kaya dali-daling nagduman si Abraham ki Sara sa tolda, asin nagsabi: “Dali! Magkua ka nin tulong takad* nin pinong harina, masahon mo iyan asin gumibo ka nin mga tinapay.” 7 Tapos nagdalagan si Abraham paduman sa mga ataman niyang hayop asin nagpili nin sarong marahay na klaseng torilyong baka. Itinao niya iyan sa saiyang suruguon, na nagdali-dali man sa paghanda kaiyan. 8 Dangan nagkua siya nin mantikilya* saka gatas, asin kinua niya man an ipinalutong baka asin ipinuwesto an kakanon sa atubangan ninda. Tapos nagdanay siyang nakatindog duman sa may sirong kan kahoy para asikasuhon sinda mantang nagkakakan.+

9 Sinabi ninda sa saiya: “Hain an agom mong si Sara?”+ Nagsimbag siya: “Yaon sa laog kan tolda.” 10 Kaya an saro sa sainda nagpadagos sa pagsabi: “Mabalik nanggad ako sa saimo sa sunod na taon sa arog kaining panahon, asin siyertong magkakaigwa nin sarong aking lalaki an saimong agom na si Sara.”+ Nagdadangog si Sara sa may laugan kan tolda, na nasa likudan kan lalaki. 11 Gurangon na si Abraham saka si Sara,+ asin lampas nang marhay an edad ni Sara para magkaaki.*+ 12 Kaya napangisi si Sara sa buot niya, na sinasabi: “Ngunyan na gurang na ako saka gurang na man an sakong kagurangnan, magkakaigwa pa daw talaga ako kan kaugmahan na ini?”+ 13 Dangan nagsabi si Jehova ki Abraham: “Taano ta nagngisi si Sara saka nagsabi, ‘Talaga daw na mangangaki pa ako maski gurang na ako?’ 14 Igwa daw nin ano man na imposible ki Jehova?+ Mabalik ako sa saimo sa sunod na taon sa arog kaining panahon, asin si Sara magkakaigwa nin sarong aking lalaki.” 15 Pero dahil natatakot si Sara, pignigaran niya iyan, na sinasabi, “Dai man ako nagngisi!” Kaya nagsabi siya: “Iyo! Nagngisi ka.”

16 Kan mahali na duman an mga lalaki, ihinatod sinda ni Abraham sa huruharayo, dangan natanaw kan mga lalaki an Sodoma.+ 17 Nagsabi si Jehova: “Itatago ko daw ki Abraham an sakuyang gigibuhon?+ 18 Si Abraham siguradong magigin sarong dakula asin makapangyarihan na nasyon, asin an gabos na nasyon sa daga bebendisyunan* paagi sa saiya.+ 19 Nagin dayupot ako sa saiya* tanganing mapagbutan niya an saiyang mga aki asin an gabos na magikan sa saiya na padagos na maglakaw sa dalan ni Jehova paagi sa paggibo kan tama asin matanos,+ tanganing mautob ni Jehova para ki Abraham an ipinangako niya sa saiya.”

20 Dangan nagsabi si Jehova: “Magabaton na an kasalan kan Sodoma saka Gomorra,+ asin grabe na an pag-agrangay kan mga may reklamo laban sa sainda.+ 21 Mababa ako tanganing aramon kun baga totoo an nakaabot sa sakong mga reklamo. Asin kun bako, maaaraman ko iyan.”+

22 Tapos naghali na duman an mga lalaki asin nagpasiring sa Sodoma, pero si Jehova+ nagdanay na kaibanan ni Abraham. 23 Dangan nagdulok si Abraham asin nagsabi: “Talaga daw na paparaon mo an mga matanos kasabay kan mga maraot?+ 24 Halimbawang igwa nin 50 matanos na tawo sa siyudad, paparaon mo pa daw sinda asin dai papatawadon an lugar alang-alang sa 50 matanos na yaon diyan? 25 Dai mo nanggad magigibong gadanon an matanos na tawo kasabay kan maraot, na dahil diyan pareho an kaaabtan kan matanos na tawo saka kan maraot!+ Dai mo nanggad magigibo iyan.+ Dai daw gigibuhon kan Hukom kan bilog na daga kun ano an tama?”+ 26 Dangan nagsabi si Jehova: “Kun may mahiling akong 50 matanos na tawo sa siyudad nin Sodoma, papatawadon ko an bilog na lugar alang-alang sa sainda.” 27 Pero nagsimbag giraray si Abraham: “Danguga tabi ako, O Jehova, uni! nangahas akong makipag-ulay sa saimo, maski ngani ako alpog* sana saka abo. 28 Halimbawang an 50 matanos nakulangan nin lima, lalaglagon mo daw an bilog na siyudad dahil sa kulang na lima?” Huli kaini, nagsimbag siya: “Dai ko iyan lalaglagon kun makahiling ako diyan nin 45.”+

29 Pero nakiulay giraray si Abraham sa saiya asin nagsabi: “Halimbawang igwa diyan nin 40.” Nagsimbag siya: “Dai ko iyan gigibuhon alang-alang sa 40.” 30 Pero nagsabi pa siya: “Dai ka tabi maanggot sa sako Jehova,+ kundi pataramon mo pa tabi ako: Halimbawang 30 sana an mahiling diyan.” Nagsimbag siya: “Dai ko iyan gigibuhon kun makahiling ako diyan nin 30.” 31 Pero nagsabi pa giraray siya: “Danguga tabi ako, O Jehova, uni! nangahas akong makipag-ulay sa saimo: Halimbawang 20 sana an mahiling diyan.” Nagsimbag siya: “Dai ko iyan lalaglagon alang-alang sa 20.” 32 Sa kahuri-hurihi, nagsabi siya: “Dai ka tabi maanggot sa sako Jehova, kundi pataramon mo pa tabi ako nin saro pang beses: Halimbawang sampulo sana an mahiling diyan.” Nagsimbag siya: “Dai ko iyan lalaglagon alang-alang sa sampulo.” 33 Kan tapos nang makipag-ulay si Jehova ki Abraham, naghali na siya+ asin puminuli na si Abraham.

19 Banggi na kan uminabot sa Sodoma an duwang anghel, asin nakatukaw si Lot sa may trangkahan kan Sodoma. Kan mahiling sinda ni Lot, tuminindog siya para sabaton sinda dangan suminubsob siya sa daga.+ 2 Asin nagsabi siya: “Nakikiulay ako, mga kagurangnan ko, magpasiring tabi kamo sa harong kan saindong lingkod asin magpalihis kamo duman nin banggi para mahanawan an saindong mga bitis. Tapos puwede kamong magmatang amay asin magpadagos sa saindong pagbaklay.” Nagsimbag sinda: “Dai, sa plasa kami mapalihis nin banggi.” 3 Pero pigparapirit niya sinda kaya uminiba sinda sa harong niya. Dangan naghanda siya nin bangkete para sa sainda, asin naggibo siya nin tinapay na daing lebadura, asin nagkarakan sinda.

4 Bago sinda makahigda para magturog, uminabot an mga lalaki kan siyudad—an mga lalaki kan Sodoma puon sa aki sagkod sa gurang, gabos sinda—asin may kariribukan nindang pinalibutan an harong. 5 Asin pauruutro nindang inapod si Lot na sinasabi: “Hain na an mga lalaking naglaog diyan sa harong mo ngunyan na banggi? Iluwas mo sinda sa samo tanganing madurugan mi sinda.”+

6 Dangan luminuwas si Lot, asin isinara niya an pinto. 7 Nagsabi siya: “Mga tugang ko, dai tabi kamo gumibo nin maraot. 8 Igwa tabi ako digdi nin duwang aking babayi na dai pa lamang nakikidurog sa lalaki. Tuguti tabi akong iluwas ko sinda sa saindo tanganing magibo nindo sa sainda an ano man na gusto nindo. Pero dai nindo paggibuhan nin ano man an mga lalaking ini, huling mga bisita ko sinda asin paninimbagan kong protektaran sinda.”*+ 9 Huli kaini, nagsarabi sinda: “Humali ka diyan!” Asin sinabi pa ninda: “Solo-solong dayuhan lang an tawong ini na nakikiistar digdi, tapos makusugon an buot niyang husgaran kita! Mas maraot pa an gigibuhon mi saimo kisa sainda.” Asin pigparasurûsô ninda si Lot tanganing puwersahan na bukasan an pinto. 10 Kaya binutong si Lot palaog sa harong kan mga lalaking nasa laog, asin isinara ninda an pinto. 11 Alagad binuta ninda an mga lalaking nasa may entrada kan harong, puon sa pinakaaki sagkod sa pinakagurang, kaya nagkaparagal sinda sa kakahanap kan pinto.

12 Dangan sinabihan si Lot kan mga lalaking nasa laog: “Igwa ka pa nin ibang kairiba digdi? Iluwas mo sa lugar na ini an saimong mga manugang, an mga aki mong lalaki, mga aki mong babayi, asin an gabos na sadiri mong tawo na yaon digdi sa siyudad! 13 Huli ta lalaglagon mi an lugar na ini, dahil grabe* na an pag-agrangay sa atubangan ni Jehova+ huli sa mga nakaistar sa siyudad, kaya isinugo kami ni Jehova para laglagon ini.” 14 Kaya huminali si Lot asin kinaulay an saiyang mga manugang* na magigin agom kan saiyang mga aking babayi, asin pigparasabi niya: “Dali! Humali kamo sa lugar na ini, huling lalaglagon ni Jehova an siyudad!” Pero para sa saiyang mga manugang, garo nagsusuba* lang siya.+

15 Kan mag-aagahon na, pigpadali-dali kan mga anghel si Lot, na sinasabi: “Dali! Kuana an saimong agom saka an duwa mong aking babayi na kaiba mo digdi, tanganing dai ka madamay sa paglaglag sa siyudad huli sa kasalan kaini!”+ 16 Kan nag-aatraso pa siya, huli sa pagmalasakit ni Jehova sa saiya,+ kinaputan kan mga lalaki an kamot niya asin an kamot kan saiyang agom saka an kamot kan duwa niyang aki, asin dinara sinda sa luwas kan siyudad.+ 17 Kan madara na ninda sinda sa luwas, an saro sa sainda nagsabi: “Iligtas nindo an saindong buhay!* Dai kamo magsalingoy+ asin dai kamo magpundo dawa sain man na parte kan distrito!+ Dumulag kamo paduman sa kabukidan tanganing dai kamo magadan!”

18 Sinabi sa sainda ni Lot: “Bako tabi duman Jehova! 19 Nagin marahayon ka po sa saimong lingkod asin mabuuton ka po sako* huling ilinigtas mo an sakong buhay,*+ pero dai ko kayang dumulag pasiring sa kabukidan ta natatakot akong abutan ako nin kapahamakan asin magadan ako.+ 20 May sarong haraning banwa tabi digdi asin puwede akong dumulag pasiring duman; sadit man sana an lugar na idto. Puwede tabing duman na lang ako magdulag? Sadit man sana an lugar na idto. Makakaligtas ako* duman.” 21 Kaya sinabi niya sa saiya: “Sige, tatawan takang konsiderasyon;+ dai ko lalaglagon an banwa na sinasabi mo.+ 22 Dali! Magdulag ka pasiring duman, huling mayo akong magigibong ano man sagkod na dai ka pa nakakaabot duman!”+ Iyan an dahilan kaya an banwang idto inapod na Zoar.*+

23 Nagsirang na an aldaw kan makaabot si Lot sa Zoar. 24 Dangan pinauranan ni Jehova nin asupre saka kalayo an Sodoma asin Gomorra—hali iyan ki Jehova, hali sa kalangitan.+ 25 Linaglag niya an mga siyudad na ini, an bilog na distrito, kaiba an gabos na nakaistar sa mga siyudad asin an mga pananom kan daga.+ 26 Pero nagsalingoy an agom ni Lot, na nasa may likod niya, asin siya nagin hariging asin.+

27 Nagbangon si Abraham nin amay asin nagduman sa lugar kun sain siya tuminindog asin nakipag-ulay ki Jehova.+ 28 Kan tanawon niya an Sodoma saka Gomorra asin an bilog na kadagaan kan distrito, pambihira an nahiling niya. May mahibugon na aso na nag-iitaas hali sa kadagaan na garo mahibugon na aso hali sa hurno!+ 29 Kan laglagon nin Diyos an mga siyudad kan distrito, ginirumdom niya si Abraham kaya pinaluwas niya si Lot sa mga siyudad na pinara niya, an mga siyudad na dating iniistaran ni Lot.+

30 Kan huri, huminali si Lot sa Zoar kaiba an saiyang duwang aking babayi dangan nag-istar sinda sa kabukidan,+ huling natakot siyang mag-istar sa Zoar.+ Kaya nag-istar siya sa sarong kuweba kaiba an duwa niyang aki. 31 Asin an matua nagsabi sa nguhod: “Gurang na an satuyang ama, asin mayo nin lalaki sa lugar na ini para makidurog sa sato arog kan kinatudan sa bilog na daga. 32 Madya, painumon ta nin arak an satuyang ama, asin dumurog kita sa saiya tanganing magpadagos an lahi kan satuyang ama.”

33 Kaya kan bangging iyan, pigparapainom ninda nin arak an saindang ama; tapos luminaog an matua asin duminurog sa saiyang ama, pero dai nag-aram an ama kan huminigda asin kan buminangon an saiyang aki. 34 Dangan kan sunod na aldaw, sinabi kan matua sa nguhod niyang tugang: “Nakidurog ako sa sakuyang ama kasubanggi. Painumon ta giraray siya nin arak ngunyan na banggi. Tapos lumaog ka asin dumurog ka saiya, tanganing magpadagos an lahi kan satuyang ama.” 35 Kaya kan banggi man na iyan, pigparapainom ninda nin arak an saindang ama; tapos luminaog an nguhod asin duminurog sa saiya, pero dai nag-aram an ama kan huminigda asin kan buminangon an saiyang aki. 36 Kaya parehong nagbados an duwang aking babayi ni Lot, asin si Lot an ama kan saindang pigbabados. 37 An matua nangaki nin lalaki asin pinangaranan ining Moab.+ Siya an ama kan mga Moabita ngunyan.+ 38 An nguhod nangaki man nin lalaki, asin pinangaranan niya ining Ben-ami. Siya an ama kan mga Ammonita+ ngunyan.

20 Ibinalyo ngunyan ni Abraham an saiyang kampo+ pasiring sa daga nin Negeb asin nag-istar sa may pag-ultanan kan Kades+ asin Sur.+ Mantang nag-iistar* sa Gerar,+ 2 ini an parating pabisto ni Abraham sa agom niyang si Sara: “Tugang ko siya.”+ Kaya nagsugo an hadi kan Gerar na si Abimelec para kuanon si Sara.+ 3 Dangan sarong banggi, sinabi nin Diyos ki Abimelec paagi sa sarong pangaturugan: “Siguradong magagadan ka dahil sa babaying kinua mo,+ huling siya agom asin sadiri nin ibang lalaki.”+ 4 Pero dai pa man nakakarani si Abimelec ki Sara.* Kaya nagsabi siya: “Jehova, gagadanon mo daw an gabos na tawo sa sarong nasyon maski mga inosente* sinda? 5 Sinabi niya baga kaya sako, ‘Tugang ko siya,’ asin pati si Sara nagsabi man, ‘Tugang ko siya.’ Malinig an konsiyensiya ko. Dai ko aram na sala an ginigibo ko.” 6 Dangan sinabi sa saiya kan tunay na Diyos paagi sa pangaturugan: “Aram kong malinig an konsiyensiya mo kan ginibo mo ini, kaya pinugulan takang magkasala sa sako. Iyan an dahilan kaya dai ko itinugot na dutduton mo siya. 7 Ibalik mo siya ngunyan sa saiyang agom, huling propeta an agom niya,+ asin mangayo-ngayo* siya para sa saimo+ asin magdadanay kang buhay. Pero kun dai mo siya ibabalik, siguradong magagadan ka, ika asin sinda gabos na sadiri mo.”

8 Amay na nagmata si Abimelec pagkaaga, asin ipinaapod niya an gabos niyang lingkod asin sinabi sa sainda an gabos na ini, asin nagkatarakot sindang marhay. 9 Tapos ipinaapod ni Abimelec si Abraham asin sinabihan ini: “Ano ining ginibo mo samo? Ano an kasalan ko saimo ta papagkasalaon mo ako asin an sakuyang kahadian kan arog kaini kagabat na kasalan? Bakong tama an ginibo mo sa sako.” 10 Asin sinabi pa ni Abimelec ki Abraham: “Ano baya ta ginibo mo ini?”+ 11 Nagsimbag si Abraham: “Napag-isip-isip ko kaya, ‘Siguradong daing takot sa Diyos an mga tawo sa lugar na ini, asin gagadanon ninda ako dahil sa agom ko.’+ 12 Saka saro pa, tugang ko man talaga siya, aki siya kan sakuyang ama pero bako kan sakuyang ina, tapos nagin agom ko siya.+ 13 Kaya kan sabihan ako nin Diyos na humali sa harong kan sakong ama+ asin magpaburubalyo nin lugar, sinabihan ko siya: ‘Ipahiling mo sa sako an saimong maimbod na pagkamuot sa paaging ini: Sain man kita magduman, arog kaini an magin pabisto mo sako, “Tugang ko siya.”’”+

14 Dangan nagkua si Abimelec nin mga karnero asin mga baka asin mga suruguon na lalaki saka babayi asin itinao an mga iyan ki Abraham, asin ibinalik niya man an agom kaining si Sara. 15 Sinabi man ni Abimelec: “Uya, puwede kang mag-istar sa sakong daga. Mag-istar ka kun sain mo gusto.” 16 Asin sinabi niya ki Sara: “Itinatao ko ining 1,000 pidasong pirak sa saimong tugang.+ Magigin patunay iyan para sa gabos na kairiba mo asin sa gabos na iba pa na dai ka nadigtaan,* asin mayong magigin katuyawan sa saimo.” 17 Dangan nagngayo-ngayo si Abraham sa tunay na Diyos, asin pinaumayan nin Diyos si Abimelec asin an agom niya saka an mga uripon niyang babayi, asin nagpuon sindang magkaigwa nin mga aki; 18 ginibo kaya ni Jehova na magin baog an* gabos na babaying yaon sa harong ni Abimelec huli ki Sara na agom ni Abraham.+

21 Tinawan ni Jehova nin atensiyon si Sara arog kan sinabi niya, asin inutob ni Jehova an pangako niya may koneksiyon ki Sara.+ 2 Kaya nagbados si Sara+ asin nagkaaki sinda ni Abraham nin aking lalaki sa itinalaan na panahon na ipinanuga sa saiya nin Diyos,+ maski ngani gurang na si Abraham. 3 Isaac an ipinangaran ni Abraham sa bagong mamundag nindang aki ni Sara.+ 4 Asin tinuri ni Abraham an aki niyang si Isaac kan walong aldaw na ini, arog kan ipinagbuot sa saiya nin Diyos.+ 5 Si Abraham 100 anyos na kan mamundag an aki niyang si Isaac. 6 Dangan nagsabi si Sara: “Tinawan ako kan Diyos nin dahilan para magngisi asin mag-ugma; an gabos na makakaaram kaini mangisi kaiba ko.”* 7 Asin sinabi pa niya: “Siisay an mahuna na an agom ni Abraham na si Sara mapasuso pa nin aki? Pero, nagkaaki talaga kami nin sarong aking lalaki maski gurang na siya.”

8 Nagdakula an aki asin binutas ini sa pagsuso, asin naghanda si Abraham nin dakulang bangkete sa aldaw kan pagbutas ki Isaac. 9 Pero pirming naririparo ni Sara na pigpaparatuya-tuya si Isaac+ kan aki ni Abraham ki Hagar+ na Ehipsiyo. 10 Kaya nagsabi siya ki Abraham: “Palayasa an uripon na babaying iyan asin an saiyang aki, huli ta an aki kan uripon na babaying iyan dai magigin tagapagmana kaiba kan sakong aking si Isaac!”+ 11 Pero dai nanggad ikinaugma ni Abraham an sinabi ni Sara manungod sa saiyang aki.+ 12 Dangan sinabi nin Diyos ki Abraham: “Dai ka mapurisaw sa sinabi sa saimo ni Sara manungod sa aki asin sa saimong uripon na babayi. Magdangog ka sa saiya,* huling an aapudon na saimong gikan* iyo idtong magikan ki Isaac.+ 13 Kun manungod sa aki kan uripon na babayi,+ papangyarihon ko man na magkaigwa nin nasyon hali sa saiya,+ huling siya gikan sa saimo.”*

14 Kaya amay na nagmata si Abraham pagkaaga tapos nagkua siya nin tinapay asin sarong lalagan na anit na may laog na tubig asin itinao iyan ki Hagar. Ibinugtak niya iyan sa abaga ni Hagar tapos pinahali ini kaiba an aki.+ Kaya naghali ini asin naglagaw-lagaw sa kaawagan nin Beer-sheba.+ 15 Kan maubos na an tubig sa lalagan na anit, binutasan niya an aki tanganing iwalat sa sirong kan saro sa mga palungpong. 16 Dangan nagpadagos siya sa paglakaw asin solong tuminukaw, sa distansiyang katumbas kan naaabot nin sarong pana, huling sinabi niya: “Habo kong mahiling na magadan an aki ko.” Kaya tuminukaw siya sa huruharayo asin kuminurahaw nin makusog tapos nagparahibi.

17 Nadangog nin Diyos an boses kan aki,+ asin hali sa kalangitan inapod kan anghel nin Diyos si Hagar asin sinabihan ini:+ “Anong problema, Hagar? Dai ka matakot, dahil nadangog nin Diyos an boses kan aki hali sa kinamumugtakan kaini. 18 Tumindog ka, buhaton mo an aki asin kaputan mo siyang marhay, huling gigibuhon ko siyang sarong dakulang nasyon.”+ 19 Dangan binuksan nin Diyos an saiyang mga mata asin nakahiling siya nin bubon. Dinumanan niya iyan asin pinano nin tubig an lalagan na anit, asin pinainom niya an aki. 20 Asin nagdanay sa aki+ an pag-uyon nin Diyos mantang siya nagdadakula. Nag-istar siya sa kaawagan asin nagin sarong parapana. 21 Nag-istar siya sa kaawagan nin Paran,+ asin ikinua siya kan saiyang ina nin maaagom hali sa Ehipto.

22 Kan panahon na iyan, si Abimelec kaiba si Ficol na pamayo kan saiyang hukbo nagsabi ki Abraham: “Tinatabangan ka kan Diyos sa gabos mong ginigibo.+ 23 Kaya ngunyan sumumpa ka sako sa atubangan nin Diyos sa lugar na ini na dai mo ako lolokohon saka an sakuyang mga aki asin an sakuyang mga gikan, asin na ipapahiling mo sa sako asin sa lugar na ini na iniistaran mo an kaparehong maimbod na pagkamuot na ipinahiling ko sa saimo.”+ 24 Kaya suminabi si Abraham: “Minasumpa ako.”

25 Minsan siring, pigreklamo ni Abraham ki Abimelec an manungod sa bubon na puwersahan na sinadiri kan mga lingkod ni Abimelec.+ 26 Nagsimbag si Abimelec: “Dai ko aram kun siisay an guminibo kaiyan; dai mo sako sinabi an manungod diyan, asin ngunyan ko lang iyan naaraman.” 27 Kaya kuminua si Abraham nin mga karnero saka mga baka asin itinao iyan ki Abimelec, asin guminibo sindang duwa nin tipan. 28 Kan isuway ni Abraham sa aripumpon an pitong babaying kordero, 29 hinapot ni Abimelec si Abraham: “Taano ta isinuway mo an pitong babaying korderong ini?” 30 Nagsimbag siya: “Akuon mo an pitong babaying kordero hali sa sako bilang patunay na ako an nagkalot kan bubon na ini.” 31 Iyan an dahilan kaya inapod niyang Beer-sheba*+ an lugar na iyan, huling pareho sinda nagsumpa duman. 32 Kaya guminibo sinda nin tipan+ duman sa Beer-sheba, asin pagkatapos kaiyan buminalik na si Abimelec sa daga kan mga Filisteo+ kaiba an pamayo kan saiyang hukbo na si Ficol. 33 Dangan nagtanom si Abraham nin kahoy na tamarisko sa Beer-sheba, asin nag-apod siya duman sa pangaran ni Jehova,+ an Diyos na daing sagkod.+ 34 Asin si Abraham nagpirmi* nin halawig na panahon* sa daga kan mga Filisteo.+

22 Pagkatapos kaini, binalo kan tunay na Diyos si Abraham,+ asin sinabihan niya ini: “Abraham!” na diyan suminimbag siya: “Uni tabi ako!” 2 Tapos sinabi niya: “Daraha tabi an saimong aki, an kasaro-sarui mong aki na padabaon mong marhay,+ si Isaac,+ asin magbaklay ka pasiring sa daga nin Moria,+ asin iatang mo siya duman bilang dulot na pigtututong sa saro sa mga bukid na itutukdo ko sa saimo.”

3 Kaya amay na nagmata si Abraham pagkaaga, asin inandam niya an saiyang asno asin iiniba an duwa sa saiyang mga suruguon saka an aki niyang si Isaac. Nagtiak siya nin kahoy para sa dulot na pigtututong, tapos nagpuon na sindang magbaklay pasiring sa lugar na sinabi sa saiya kan tunay na Diyos. 4 Kan ikatulong aldaw, nagtanaw si Abraham asin nahiling niya sa harayo an lugar. 5 Sinabi ngunyan ni Abraham sa saiyang mga suruguon: “Digdi lang kamo pati an asno, pero kami kan aki ko, maduman kami sa lugar na idto asin masamba, tapos babalikan mi kamo.”

6 Kaya kinua ni Abraham an kahoy para sa dulot na pigtututong asin ipinapasan iyan sa aki niyang si Isaac. Dinara man niya an kalayo saka an kutsilyo,* asin nagbaklay na sindang duwa. 7 Dangan nagsabi si Isaac ki Abraham na saiyang ama: “Ama ko!” Nagsimbag siya: “Ano, aki ko?” Nagpadagos si Isaac sa pagtaram: “Igwa kitang kalayo saka kahoy, pero hain an karnero na iaatang bilang dulot na pigtututong?” 8 Sinabi ni Abraham: “Aki ko, an Diyos mismo an matao kan karnero na iaatang bilang dulot na pigtututong.”+ Asin nagpadagos na sindang duwa sa paglakaw.

9 Dangan, nakaabot man giraray sinda sa lugar na sinabi sa saiya kan tunay na Diyos, asin guminibo duman si Abraham nin altar asin ibinugtak sa ibabaw kaiyan an mga kahoy. Tapos, ginapos niya an kamot saka bitis kan aki niyang si Isaac asin ibinugtak ini sa ibabaw kan altar sa ibabaw kan mga kahoy.+ 10 Dangan kinaputan ni Abraham an kutsilyo* tanganing gadanon an saiyang aki.+ 11 Pero, hali sa kalangitan, inapod siya kan anghel ni Jehova: “Abraham, Abraham!” asin nagsimbag siya: “Uni ako!” 12 Dangan nagsabi an anghel: “Dai mo paggadanon an aki, asin dai mo nanggad siya pagkulgan, huling aram ko na ngunyan na may takot ka sa Diyos ta dai ka nagsayumang itao sa sako an saimong aki, an kasaro-sarui mong aki.”+ 13 Nangalag-kalag si Abraham asin nahiling niya an sarong lalaking karnero na nasa may uruinutan niya na an sungay nasabit sa kapalungpungan. Kaya kinua ni Abraham an karnero asin iyan an idinulot niya bilang dulot na pigtututong imbes na an saiyang aki. 14 Asin pinangaranan ni Abraham an lugar na iyan na Jehova-jireh.* Iyan an dahilan kaya sinasabi pa man giraray ngunyan: “Sa bukid ni Jehova, itatao Niya iyan.”+

15 Asin hali sa kalangitan inapod giraray si Abraham kan anghel ni Jehova, 16 na sinasabi: “‘Ipinapanumpa ko an sakong sadiri,’ an sabi ni Jehova,+ ‘na huling ginibo mo ini asin dai ka nagsayumang itao an saimong aki, an kasaro-sarui mong aki,+ 17 sinisigurado ko sa saimo, bebendisyunan taka asin papadakulon ko an saimong gikan* arog sa mga bituon kan kalangitan asin arog sa mga baybay sa gilid kan dagat,+ asin magigin sadiri kan saimong gikan* an mga siyudad* kan saiyang mga kaiwal.+ 18 Asin paagi sa saimong gikan,*+ an gabos na nasyon sa daga magkakamit nin bendisyon huling nagdangog ka sa sako.’”+

19 Pagkatapos kaiyan, buminalik si Abraham sa saiyang mga suruguon, asin iribanan na sindang nagbuwelta sa Beer-sheba;+ asin padagos na nag-istar si Abraham sa Beer-sheba.

20 Pagkatapos kaiyan, nakaabot ki Abraham an baretang ini: “An saimong tugang na si Nahor nagkaigwa nin mga aking lalaki ki Milca:+ 21 si Uz na saiyang panganay, si Buz na tugang kaini, si Kemuel na ama ni Aram, 22 si Kesed, si Hazo, si Pildas, si Jidlaf, saka si Betuel.”+ 23 Si Betuel an ama ni Rebeca.+ An walong ini an mga aki ni Milca asin ni Nahor na tugang ni Abraham. 24 An saiyang sekondaryong agom* na si Reuma nagkaigwa man nin mga aking lalaki: si Teba, Gaham, Tahas, asin Maaca.

23 Asin nabuhay si Sara nin 127 taon; iyan an nagin lawig kan saiyang buhay.+ 2 Nagadan si Sara sa Kiriat-arba,+ na iyo an Hebron,+ sa daga nin Canaan,+ asin nagpuon na magmundo saka magtangis si Abraham huli ki Sara. 3 Dangan binayaan nguna ni Abraham an nagadan niyang agom asin nagsabi sa mga aki ni Het:+ 4 “Saro akong dayuhan asin nakikiistar sana sa lugar nindo.+ Pabakalan tabi nindo ako nin daga na magseserbing lubungan digdi sa lugar nindo tanganing mailubong ko an sakuyang nagadan na agom.” 5 Huli kaini, an mga aki ni Het nagsimbag ki Abraham: 6 “Danguga kami, sakuyang kagurangnan. Para samo, saro kang namamayo na pinili nin Diyos.*+ Puwede mong ilubong an saimong nagadan na agom sa samong pinakamarahay na daga na mapaglulubungan. Dai iyan isasayuma sa saimo kan siisay man sa samo.”

7 Kaya tuminindog si Abraham asin duminuko sa atubangan ninda,* sa mga aki ni Het,+ 8 asin sinabi sa sainda: “Kun tugot kamo* na ilubong ko digdi an sakuyang nagadan na agom, dangugon nindo ako asin kumbinsiron nindo si Efron na aki ni Zohar 9 na ipabakal sa sako an kuweba nin Macpela, na sadiri niya; nasa puro iyan kan saiyang daga. Ipabakal niya iyan sa sako sa atubangan nindo sa bilog na kantidad kaiyan sa pirak+ tanganing magkaigwa ako nin pagsadiri na paglulubungan.”+

10 Kan panahon na iyan, nakatukaw si Efron kaiba kan mga aki ni Het. Kaya sa presensiya kan mga aki ni Het asin kan gabos na luminaog sa trangkahan kan siyudad,+ nagsimbag si Efron na Hiteo ki Abraham, na sinasabi: 11 “Dai, kagurangnan ko! Magdangog ka tabi sako. Itinatao ko na saimo an daga asin an kuweba na yaon diyan. Itinatao ko iyan sa saimo sa presensiya kan sakong mga kahimanwa. Ilubong mo duman an saimong nagadan na agom.” 12 Huli kaiyan, duminuko si Abraham sa atubangan kan mga tawo duman 13 asin nagsabi ki Efron sa presensiya ninda: “Dai tabi, magdangog ka sako! Babayadan taka kan bilog na kantidad kaiyan sa pirak. Akuon mo iyan hali sako, tanganing mailubong ko duman an sakong nagadan na agom.”

14 Nagsimbag si Efron ki Abraham: 15 “Kagurangnan ko, magdangog ka tabi sako. An kantidad kan dagang iyan 400 na siklong* pirak, pero ano man an kantidad na iyan sa sato? Ilubong mo diyan an saimong nagadan na agom.” 16 Dinangog ni Abraham an sinabi ni Efron, asin nagtimbang si Abraham nin pirak na an kantidad katumbas kan sinabi ni Efron sa presensiya kan mga aki ni Het, 400 na siklong* pirak uyon sa paagi nin pagtimbang kan mga negosyante.+ 17 Kaya an daga ni Efron sa Macpela, na kahampang kan Mamre—an daga asin an kuweba na yaon diyan saka an gabos na mga puon nin kahoy na nasa laog kan linderos kaiyan—nagkaigwa nin patunay 18 na binakal iyan ni Abraham bilang saiyang pagsadiri sa presensiya kan mga aki ni Het asin kan gabos na minalaog sa siyudad. 19 Pagkatapos kaini, ilinubong ni Abraham an saiyang agom na si Sara sa kuweba sa daga nin Macpela na kahampang kan Mamre, na iyo an Hebron, sa daga nin Canaan. 20 Kaya an pagigin kagsadiri kan daga asin kan kuweba na yaon diyan ibinalyo ki Abraham kan mga aki ni Het para magin lubungan.+

24 Gurangon na ngunyan si Abraham, asin binendisyunan ni Jehova si Abraham sa gabos na bagay.+ 2 Sinabihan ni Abraham an saiyang lingkod, an pinakagurang sa kairiba niya sa harong, na iyo an nag-aasikaso kan gabos na sadiri niya:+ “Bugtakan tabi an saimong kamot sa irarom kan sakong paa, 3 asin papasumpaon taka sa atubangan ni Jehova, an Diyos kan kalangitan asin an Diyos kan daga, na dai mo ikukua nin maaagom an sakuyang aki hali sa mga aking babayi kan mga Canaanita, na sa daga ninda ako nag-iistar.+ 4 Imbes, dapat kang magduman sa sakong lugar asin sa sakong mga paryente+ asin ikua mo nin maaagom an aki kong si Isaac.”

5 Alagad, an lingkod nagsabi sa saiya: “Paano kun habo kan babayi na umiba sa sako sa lugar na ini? Gusto mong darahon ko an saimong aki sa dagang pinaghalian mo?”+ 6 Nagsimbag sa saiya si Abraham: “Dai mo nanggad pagdarahon duman an sakong aki.+ 7 Si Jehova na Diyos kan kalangitan, na nagkua sa sako hali sa harong kan sakuyang ama asin sa daga kan sakuyang mga paryente+ asin an saro na nakipag-ulay sa sako asin nagsumpa sa sako:+ ‘Itatao ko sa saimong gikan*+ an dagang ini,’+ isusugo niya an saiyang anghel sa inutan mo,+ asin siguradong makakakua ka duman+ nin maaagom kan sakuyang aki. 8 Pero kun an babayi habong umiba sa saimo, libredo ka na sa sumpang ini. Pero dai mo pagdarahon duman an sakuyang aki.” 9 Kaya ibinugtak kan lingkod an saiyang kamot sa irarom kan paa ni Abraham na saiyang kagurangnan asin nagsumpa sa saiya may koneksiyon sa bagay na ini.+

10 Nagkua an lingkod nin sampulong kamelyo hali sa mga kamelyo kan saiyang kagurangnan asin huminali dara an gabos na klase nin mga regalo hali sa saiyang kagurangnan. Tapos nagpasiring na siya sa Mesopotamia, sa siyudad ni Nahor. 11 Pag-abot niya sa sarong bubon sa luwas kan siyudad, pinaluko niya an mga kamelyo. Pabanggi na kaidto, an oras kun sain an mga babayi nagsasakdo nin tubig. 12 Dangan sinabi niya: “Jehova na Diyos kan sakuyang kagurangnan na si Abraham, magin marahay man lugod an kaabtan kan lakaw ko ngunyan na aldaw, asin pahilingan mo tabi nin maimbod na pagkamuot an sakong kagurangnan na si Abraham. 13 Uya nakatindog ako sa may burabod nin tubig, asin padigdi na an mga aking babayi kan mga tawo sa siyudad tanganing magsakdo nin tubig. 14 Mangyari lugod na an hoben na babaying sabihan ko, ‘Ibaba mo tabi an saimong dulay tanganing makainom ako,’ asin magsimbag, ‘Sige tabi, uminom ka, asin papainumon ko man an saimong mga kamelyo,’ lugod na siya an saro na pinili mo para sa saimong lingkod na si Isaac; asin sa paaging ini maaaraman kong pinahilingan mo nin maimbod na pagkamuot an sakuyang kagurangnan.”

15 Dai pa ngani siya tapos magtaram, si Rebeca, na aki ni Betuel,+ na aki ni Milca+ na agom ni Nahor,+ na tugang ni Abraham, nag-abot dara-dara sa saiyang abaga an saiyang dulay. 16 Magayunon an hoben na babayi, sarong daraga; dai pa nin lalaki na nakikidurog sa saiya. Buminaba siya pasiring sa burabod, pinano nin tubig an saiyang dulay, dangan buminalik sa itaas. 17 Duminalagan tulos an lingkod sa pagsabat sa saiya asin nagsabi: “Painuma tabi ako nin kadikit na tubig sa saimong dulay.” 18 Nagsimbag siya: “Uminom ka, kagurangnan ko.” Asin dali-dali niyang ibinaba an pasan niyang dulay, asin mantang kapot niya iyan, pinainom niya siya. 19 Pagkatapos niyang painumon ini, nagsabi siya: “Masakdo man ako nin tubig para sa saimong mga kamelyo sagkod na matapos sinda sa pag-inom.” 20 Kaya inula niya tulos sa raraan an laog na tubig kan saiyang dulay, asin nagdalagan siya pabalik-balik sa bubon tanganing magsakdo nin tubig para sa gabos na kamelyo kan lingkod. 21 Mantang ginigibo niya iyan, tuninong siyang pinagmamasdan kan lalaki asin napapangalas ini; iniisip-isip niya kun baga tinabangan na siya ni Jehova na magin mapanggana an lakaw niya.

22 Kan makainom na an mga kamelyo, tinawan siya kan lalaki nin sarong bulawan na hikaw* sa dungo na kabangang siklo* an timbang asin duwang bulawan na pulseras na sampulong siklo* an timbang, 23 asin nagsabi ini: “Sabihon mo tabi sako, kiisay kang aki? Igwang kuwarto sa harong nindo* na puwede ming dagusan ngunyan na banggi?” 24 Nagsimbag siya: “Aki ako ni Betuel,+ na aki ni Nahor ki Milca.”+ 25 Asin sinabi pa niya: “Igwa kami nin dagami saka dakul kaming sakati,* asin igwa man kaming lugar na puwede nindong dagusan ngunyan na banggi.” 26 Tapos duminuko an lalaki asin luminaob sa atubangan ni Jehova 27 asin nagsabi: “Pag-umawon lugod si Jehova na Diyos kan sakuyang kagurangnan na si Abraham, huling padagos niyang pinapahilingan nin maimbod na pagkamuot asin kaimbudan an sakuyang kagurangnan. Giniyahan ako ni Jehova pasiring sa harong kan mga tugang kan sakuyang kagurangnan.”

28 Duminalagan an hoben na babayi tanganing sabihon sa saiyang ina asin sa iba an manungod sa bagay na ini. 29 Igwang tugang na lalaki si Rebeca na an pangaran Laban.+ Duminalagan ngunyan si Laban pasiring sa lalaki na yaon sa may burabod sa luwas kan siyudad. 30 Kan mahiling niya an hikaw sa dungo asin an mga pulseras sa mga kamot kan saiyang tugang saka madangog an mga sinabi kan tugang niyang si Rebeca, na nagsasabi, “Arog kaini an mga sinabi sa sako kan lalaki,” huminali siya tanganing dumanan an lalaki na yaon pa giraray duman sa may burabod, na nakatindog kaiba kan mga kamelyo. 31 Nagsabi siya tulos: “Madya, ika na binendisyunan ni Jehova. Taano ta nakatindog ka pa giraray digdi sa luwas? Inandam ko na an harong asin an lugar para sa mga kamelyo.” 32 Kaya luminaog sa harong an lalaki, asin hinali niya* an mga nakakarga sa mga kamelyo asin tinawan niya nin mga dagami asin sakati an mga kamelyo, tapos nagtao man siya nin tubig na panghanaw sa mga bitis kan lalaki saka sa mga bitis kan mga kairiba kaini. 33 Pero, kan puwestuhan na siya nin kakanon sa atubangan niya, nagsabi siya: “Dai ako makakan sagkod na dai ko pa nasasabi an tuyo ko.” Kaya nagtaram si Laban: “Sige, sabiha na!”

34 Nagsabi siya: “Saro akong lingkod ni Abraham.+ 35 Binendisyunan na marhay ni Jehova an sakuyang kagurangnan, asin pinayaman niya ining marhay paagi sa pagtao sa saiya nin mga karnero saka baka, mga plata saka bulawan, mga suruguon na lalaki saka babayi, asin mga kamelyo saka asno.+ 36 Saro pa, an sakuyang kagurangnan nagkaigwa nin aking lalaki sa saiyang agom na si Sara, maski gurang na ini,+ asin itatao niya sa saiyang aki an gabos na sadiri niya.+ 37 Kaya pinasumpa ako kan sakuyang kagurangnan na sinasabi: ‘Dai mo ikua nin maaagom an sakuyang aki hali sa mga aking babayi kan mga Canaanita, na sa daga ninda ako nag-iistar.+ 38 Dai, kundi magpasiring ka sa harong kan sakuyang ama asin sa sakuyang pamilya,+ asin magkua ka nin maaagom kan sakuyang aki.’+ 39 Pero sinabi ko sa sakuyang kagurangnan: ‘Paano kun habo kan babayi na umiba sa sako?’+ 40 Sinabi niya sa sako: ‘Isusugo ni Jehova, na sakuyang pinaglilingkudan,*+ an saiyang anghel+ tanganing ibanan ka asin sisiguraduhon niya na magigin marahay an kaaabtan kan saimong lakaw. Magkua ka nin maaagom para sa sakuyang aki hali sa sakong pamilya asin sa harong kan sakuyang ama.+ 41 Magigin libredo ka sa saimong sumpa sa sako kun magduman ka sa sakuyang pamilya tapos dai sinda magtugot na paibanon sa saimo an daraga. Ini an mapatalingkas sa saimo sa saimong sumpa.’+

42 “Kan makaabot ako ngunyan sa burabod, suminabi ako: ‘Jehova na Diyos kan sakuyang kagurangnan na si Abraham, kun gigibuhon mong magin marahay an kaaabtan kan sakuyang lakaw, 43 uya nakatindog ako sa may burabod. Mangyari lugod na pag may sarong hoben na babayi+ na magluwas sa siyudad para magsakdo nin tubig, sasabihon ko, “Painuma tabi ako nin kadikit na tubig hali sa saimong dulay,” 44 asin sasabihon man niya sa sako, “Sige tabi, mag-inom ka, asin isasakdo ko man nin tubig an saimong mga kamelyo.” An babayi lugod na iyan an saro na pinili ni Jehova para sa aki kan sakuyang kagurangnan.’+

45 “Bago pa ako matapos sa sakong silensiyong pamibi, nahiling ko si Rebeca na paluwas sa siyudad na may darang dulay sa saiyang abaga, asin buminaba siya pasiring sa burabod asin nagsakdo nin tubig. Tapos sinabi ko sa saiya: ‘Painumon mo tabi ako.’+ 46 Kaya dali-dali niyang ibinaba an saiyang dulay hali sa saiyang abaga asin nagsabi: ‘Sige tabi, uminom ka,+ asin papainumon ko man an saimong mga kamelyo.’ Dangan nag-inom ako, asin pinainom niya man an mga kamelyo. 47 Pagkatapos kaiyan, hinapot ko siya, ‘Kiisay kang aki?’ asin suminimbag siya, ‘Aki ako ni Betuel, na aki ni Nahor ki Milca.’ Kaya ilinaag ko an hikaw sa saiyang dungo asin an mga pulseras sa saiyang mga kamot.+ 48 Tapos duminuko ako asin luminaob sa atubangan ni Jehova asin inumaw ko si Jehova na Diyos kan sakuyang kagurangnan na si Abraham,+ na iyo an guminiya sa sako sa tamang dalan tanganing an aking babayi kan tugang kan sakuyang kagurangnan kuanon ko para sa saiyang aki. 49 Kaya sabihon tabi nindo sa sako kun buot nindong magpahiling nin maimbod na pagkamuot asin kaimbudan sa sakuyang kagurangnan; pero kun dai, sabihon man nindo sako, tanganing makapagdesisyon ako kun ano an sakong gigibuhon.”*+

50 Nagsimbag si Laban saka si Betuel: “Ki Jehova ini hali. Dai kami makakasabi saimo nin iyo o dai.* 51 Uya si Rebeca sa atubangan mo. Iiba mo siya, asin magin agom siya kan aki kan saimong kagurangnan, arog kan sinabi ni Jehova.” 52 Kan madangog kan lingkod ni Abraham an mga sinabi ninda, tulos-tulos siyang suminubsob sa daga sa atubangan ni Jehova. 53 Asin ilinuwas kan lingkod an mga alahas na plata saka bulawan asin mga bado, tapos itinao an mga iyan ki Rebeca, asin nagtao man siya nin mahahalagang bagay sa tugang saka ina ni Rebeca. 54 Pagkatapos kaiyan, nagkakan siya asin nag-inom pati an mga kairiba niyang lalaki, asin duman sinda nagpalihis nin banggi.

Pagbangon niya pagkaaga, nagsabi siya: “Tugutan nindo akong bumalik na sa sakuyang kagurangnan.” 55 An tugang saka ina ni Rebeca nagsabi: “Tuguting makaibanan mi pa digdi an daraga maski mga sampulong aldaw sana. Tapos puwede na siyang humali.” 56 Pero an lingkod nagsabi sa sainda: “Dai nindo pag-atrasuhon an sakuyang paghali, huling pinangyari ni Jehova na magin marahay an kinaabtan kan sakuyang lakaw. Tugutan nindo akong maghali, tanganing makaduman na ako sa sakuyang kagurangnan.” 57 Kaya nagsabi sinda: “Apudon ta an daraga asin haputon ta siya.” 58 Inapod ninda si Rebeca asin hinapot: “Maiba ka sa lalaking ini?” Nagsimbag siya: “Maiba ako.”

59 Kaya tinugutan nindang humali si Rebeca*+ kaiba an dati niyang paraaling*+ asin an lingkod ni Abraham saka an mga tawuhan kaini. 60 Asin binendisyunan ninda si Rebeca asin sinabi sa saiya: “Samuyang tugang, magi ka lugod rinibong sampulong ribo,* asin magin sadiri lugod kan saimong mga gikan* an mga siyudad* kan mga nauungis sa sainda.”+ 61 Dangan nag-andam si Rebeca asin an saiyang mga babaying suruguon, asin suminangkay sinda sa mga kamelyo saka suminunod sa lalaki. Kaya iiniba si Rebeca kan lingkod sa paghali kaini.

62 Si Isaac kaidto hali sa may Beer-lahai-roi,+ huling nag-iistar siya sa daga nin Negeb.+ 63 Asin kan mga pabanggi na, naglakaw-lakaw si Isaac sa kalangtadan tanganing maghurop-hurop.+ Kan magtanaw siya, nahiling niya an nagdadangadang na mga kamelyo! 64 Kan maghiling si Rebeca sa inutan, nahiling niya si Isaac, asin tulos-tulos siyang buminaba sa kamelyo. 65 Tapos hinapot niya an lingkod: “Siisay an lalaking iyan na naglalakaw sa kalangtadan tanganing sabaton kita?” Nagsimbag an lingkod: “Siya an sakuyang kagurangnan.” Kaya kinua ni Rebeca an saiyang belo tanganing tahuban an saiyang payo. 66 Asin inistorya kan lingkod ki Isaac an gabos na ginibo niya. 67 Pagkatapos kaiyan, dinara siya ni Isaac sa tolda kan saiyang ina na si Sara.+ Sa siring, nagin agom niya si Rebeca; asin namutan niya ini,+ asin nakanumpong si Isaac nin karangahan pagkatapos na magadan an saiyang ina.+

25 Nag-agom giraray si Abraham, asin an pangaran niya Ketura. 2 Pag-abot nin panahon, nagkaaki sinda: si Zimran, Joksan, Medan, Midian,+ Isbak, asin Shuah.+

3 Si Joksan an ama ni Sheba saka ni Dedan.

An mga aki ni Dedan iyo si Asurim, Letusim, asin Leumim.

4 An mga aki ni Midian iyo si Efa, Efer, Hanok, Abida, asin Eldaa.

Mga aki sinda gabos ni Ketura.

5 Kan huri, itinao ni Abraham ki Isaac an gabos na sadiri niya,+ 6 pero tinawan man ni Abraham nin mga regalo an mga aki niya sa saiyang mga sekondaryong agom. Tapos mantang buhay pa siya, pinaduman niya sinda sa parteng sirangan, harayo sa aki niyang si Isaac,+ sa inaapod na daga kan Sirangan. 7 Nabuhay si Abraham nin 175 taon. 8 Dangan nagadan si Abraham pagkatapos na mabuhay nin halawig, gurang na saka kontento, asin ilinubong siya arog kan saiyang mga apuon.* 9 Ilinubong siya kan mga aki niyang si Isaac saka Ismael sa kuweba nin Macpela sa daga ni Efron na aki ni Zohar na Hiteo na nasa kahampang kan Mamre,+ 10 an daga na binakal ni Abraham sa mga aki ni Het. Duman ilinubong si Abraham, sa piglubungan kan saiyang agom na si Sara.+ 11 Pagkagadan ni Abraham, padagos na binendisyunan nin Diyos an aki niyang si Isaac.+ Nakaistar kaidto si Isaac harani sa Beer-lahai-roi.+

12 Ini an kasaysayan ni Ismael+ na aki ni Abraham ki Hagar+ na Ehipsiyo na suruguon ni Sara.

13 Ini an mga pangaran kan mga aki ni Ismael, na iyo an mga apuon kan mga pamilyang naggikan sa saiya: An panganay ni Ismael iyo si Nebaiot,+ dangan si Kedar,+ Adbeel, Mibsam,+ 14 Misma, Duma, Masa, 15 Hadad, Tema, Jetur, Nafis, asin Kedema. 16 Sinda an mga aki ni Ismael, an 12 pamayo kan saindang mga angkan, asin iyo man iyan an mga pangaran kan saindang mga baryo asin kan saindang mga kampo.*+ 17 Nabuhay si Ismael nin 137 taon. Dangan nagadan siya asin ilinubong arog kan saiyang mga apuon.* 18 An mga naggikan sa saiya nag-istar sa Havila+ harani sa Sur,+ na harani sa Ehipto, sagkod sa Asiria. Nag-iristar sinda harani sa gabos nindang tugang.*+

19 Ini an kasaysayan ni Isaac na aki ni Abraham.+

Si Abraham an ama ni Isaac. 20 Si Isaac 40 anyos kan magin agom niya si Rebeca, na aki ni Betuel+ na Arameano kan Padan-aram asin tugang ni Laban na Arameano. 21 Asin padagos si Isaac na nakimahirak ki Jehova para sa saiyang agom, huli ta baog ini; kaya sinimbag ni Jehova an pakimahirak niya, asin nagbados an agom niyang si Rebeca. 22 Asin naggumulan an mga aki sa laog kan saiyang tulak,+ kaya suminabi siya: “Kun arog man sana kaini, habo ko nang mabuhay pa.” Kaya naghapot siya ki Jehova manungod digdi. 23 Sinabi sa saiya ni Jehova: “Duwang nasyon an nasa tulak mo,+ saka duwang magkalain na banwaan an maluwas hali sa saimo;+ asin an sarong nasyon magigin mas makusog kisa sa sarong nasyon,+ asin an matua pagseserbihan an nguhod.”+

24 Kan oras na kan saiyang pangangaki, kambal man nanggad su nasa tulak niya! 25 An inot na aking nagluwas mapula, asin an bilog na hawak* kaini garo bado na gibo sa barahibo,+ kaya pinangaranan ninda siyang Esau.*+ 26 Pagkatapos, luminuwas man an saiyang tugang asin an kamot kaini nakakapot sa buol ni Esau,+ kaya pinangaranan niya siyang Jacob.*+ Si Isaac 60 anyos kan ipangaki ni Rebeca an duwa nindang aki.

27 Kan magdakula na an mga aki, nagin matibay na paraayam si Esau,+ sarong lalaki na gusto pirming nasa luwas, pero si Jacob pirming nasa tolda,+ sarong lalaking daing katuyawan. 28 Asin mas namutan ni Isaac si Esau huling pirmi siyang nakakakakan kan dinakupan kaini, pero mas namutan ni Rebeca si Jacob.+ 29 Sarong beses, mantang nagluluto si Jacob nin linagang kakanon, uminabot si Esau na pagal-pagal hali sa langtad. 30 Kaya nagsabi si Esau ki Jacob: “Dali, tawi tabi ako* kan mapulang linagang kakanon mo diyan,* ta pagal-pagal ako!”* Iyan an dahilan kaya pinangaranan siyang Edom.*+ 31 Sa siring, nagsabi si Jacob: “Ipabakal mo nguna sa sako an saimong deretso bilang panganay!”+ 32 Nagsabi si Esau: “Magagadan na ako! Ano pang halaga sa sako kan pagkamatua?” 33 Nagsabi si Jacob: “Magsumpa ka nguna sa sako!” Kaya nagsumpa siya sa saiya, asin ipinabakal niya ki Jacob an saiyang deretso bilang panganay.+ 34 Dangan tinawan ni Jacob si Esau nin tinapay saka linagang lentehas, asin nagkakan siya asin nag-inom, tapos tuminindog siya asin huminali na. Kaya binasang-basang ni Esau an pagkamatua.

26 Nagkaigwa nin tiggutom sa kadagaan, apuwera pa sa nainot na tiggutom kan panahon ni Abraham,+ kaya nagduman si Isaac ki Abimelec na hadi kan mga Filisteo, duman sa Gerar. 2 Dangan nagpahiling sa saiya si Jehova asin nagsabi: “Dai ka magduman sa Ehipto. Mag-istar ka sa daga na sasabihon ko sa saimo. 3 Mag-istar ka sa dagang ini bilang dayuhan,+ asin padagos takang aantabayanan asin bebendisyunan taka huli ta itatao ko sa saimo asin sa saimong gikan* an gabos na dagang ini,+ asin uutubon ko an isinumpa ko sa saimong ama na si Abraham:+ 4 ‘Papadakulon ko an saimong gikan* arog sa mga bituon kan kalangitan;+ asin itatao ko sa saimong gikan* an gabos na dagang ini;+ asin paagi sa saimong gikan,* an gabos na nasyon sa daga magkakamit nin bendisyon,’+ 5 sa dahilan na si Abraham nagsunod sa sakuyang sinabi* asin padagos na ginibo an sakuyang mga kahagadan, an sakuyang mga tugon, an sakuyang mga reglamento, asin an sakuyang mga pagbuot.”+ 6 Kaya padagos na nag-istar si Isaac sa Gerar.+

7 Kan nagpaparahapot an mga tawo sa lugar na idto manungod sa saiyang agom, ini an sinasabi niya: “Tugang ko siya.”+ Natatakot siyang magsabing, “Agom ko siya,” huling naisip niya, “Tibaad gadanon ako kan mga lalaki sa lugar na ini huli ki Rebeca,” dahil magayon kaya siya.+ 8 Paghaloy-haloy, kan nagtanaw sa bintana si Abimelec na hadi kan mga Filisteo, nahiling niya si Isaac na pigkukugos* an agom kaining si Rebeca.+ 9 Tulos-tulos na inapod ni Abimelec si Isaac asin sinabihan: “Agom mo palan siya! Taano ta sinabi mong, ‘Tugang ko siya’?” Nagsimbag sa saiya si Isaac: “Sinabi ko iyan ta natatakot akong gadanon huli sa saiya.”+ 10 Pero nagsabi si Abimelec: “Ano ining ginibo mo sa samo?+ Kun dinurugan kan saro sa mga tawo digdi an saimong agom, magkakasala kuta kami dahil saimo!”+ 11 Dangan nagtao nin pagbuot si Abimelec sa bilog na banwaan, na sinasabi: “Gagadanon an siisay man na gumibo nin maraot sa lalaking ini asin sa saiyang agom!”

12 Asin nagsabwag si Isaac nin banhi sa dagang iyan, asin sa taon na iyan nag-ani siya nin 100 na doble kan saiyang isinabwag, binebendisyunan kaya siya ni Jehova.+ 13 Nagin mayaman siya, asin padagos pa siyang uminasenso sagkod na magin mayamanon na siya. 14 Nagkaigwa siya nin mga aripumpon nin mga karnero asin mga baka saka nagkaigwa man siya nin dakul na suruguon,+ asin nagpuon na mauri sa saiya an mga Filisteo.

15 Kaya nagkua nin daga an mga Filisteo asin tinambunan an gabos na bubon na kinalot kan mga suruguon kan saiyang ama kan panahon ni Abraham.+ 16 Dangan sinabi ni Abimelec ki Isaac: “Humali ka digdi sa lugar mi, ta nagin mas makusog ka nang marhay kisa samo.” 17 Kaya huminali duman si Isaac asin nagkampo sa kababan* nin Gerar+ asin duman na siya nag-istar. 18 Asin kinalot giraray ni Isaac an mga bubon na kinalot kan panahon kan saiyang ama na si Abraham, na tinambunan kan mga Filisteo pagkagadan ni Abraham,+ asin inapod niya an mga bubon sa pangaran na ipinangaran sa mga iyan kan saiyang ama.+

19 Kan nagkakalot an mga suruguon ni Isaac sa kababan,* nakahiling sinda nin bubon na may preskong tubig. 20 Asin an mga pastor sa Gerar nakiiwal sa mga pastor ni Isaac, asin nagsabi: “Samuya an tubig na ini!” Kaya Esek* an ipinangaran niya sa bubon na iyan, huling nakiiwal sinda sa saiya. 21 Nagkalot sinda nin saro pang bubon, asin pinag-iriwalan man ninda iyan. Kaya pinangaranan niya iyan na Sitna.* 22 Kan huri, huminali siya duman asin nagkalot giraray nin saro pang bubon, pero dai na ninda iyan pinag-iriwalan. Kaya pinangaranan niya iyan na Rehobot* asin nagsabi siya: “Huli ini ta tinawan na kita ni Jehova nin mahiwas na lugar asin pinadakul niya kita sa dagang ini.”+

23 Dangan hali duman nagpasiring siya sa Beer-sheba.+ 24 Kan bangging iyan, nagpahiling sa saiya si Jehova asin nagsabi: “Ako an Diyos kan saimong ama na si Abraham.+ Dai ka matakot,+ huling kaibanan mo ako, asin bebendisyunan taka asin papadakulon ko an saimong gikan* alang-alang ki Abraham na sakuyang lingkod.”+ 25 Kaya naggibo siya duman nin altar asin nag-apod sa pangaran ni Jehova.+ Asin itinindog duman ni Isaac an saiyang tolda,+ tapos nagkalot duman nin bubon an saiyang mga suruguon.

26 Paghaloy-haloy, nagduman sa saiya si Abimelec hali sa Gerar kaiba si Ahuzat na saiyang parakonseho saka si Ficol na pamayo kan saiyang hukbo.+ 27 Kaya sinabi sa sainda ni Isaac: “Taano ta nagdigdi kamo sako? Bakong nauungis kamo sako, asin pinahali pa ngani nindo ako sa saindong lugar?” 28 Nagsimbag sinda: “Malinaw nanggad sa samo na nasa kaibanan mo si Jehova.+ Kaya nagdesisyon kaming sabihon ini sa saimo, ‘Magkaigwa lugod tabi kita nin sumpaan, asin tugutan mong makipagtipan kami sa saimo+ 29 na dai ka magibo nin maraot sa samo kun paanong dai mi ika ginibuhan nin maraot, kundi matuninong mi ikang pinahali. Ika ngunyan an saro na binendisyunan ni Jehova.’” 30 Dangan naghanda siya nin bangkete para sa sainda, asin nagkarakan sinda saka nag-irinom. 31 Kinaagahan, amay sindang nagmata asin suminumpa sinda sa lambang saro.+ Pagkatapos kaiyan, matuninong sindang pinahali ni Isaac.

32 Kan aldaw na iyan, nag-abot an mga suruguon ni Isaac asin ibinareta sa saiya an manungod sa bubon na nakalot ninda,+ asin sinabi ninda sa saiya: “May nahiling kaming tubig!” 33 Kaya pinangaranan niya iyan na Shiba. Iyan an dahilan kaya sagkod ngunyan Beer-sheba+ an pangaran kan siyudad.

34 Kan 40 anyos na si Esau, inagom niya si Judith na aki ni Beeri na Hiteo pati man si Basemat na aki ni Elon na Hiteo.+ 35 Nagi sindang dahilan nin grabeng kamunduan* ni Isaac saka ni Rebeca.+

27 Kan gurang na si Isaac asin an saiyang mga mata maluyahon na asin haros dai na nakakamaan, inapod niya si Esau+ na saiyang matuang aki asin sinabihan ini: “Aki ko!” Nagsimbag siya: “Uni po ako!” 2 Asin sinabi niya: “Gurang na ako. Dai ko aram kun nuarin ako magagadan. 3 Kaya kuana tabi ngunyan an mga gamit mo, su suksukan mo nin pana saka su busog mo, tapos magpasiring ka sa kalangtadan asin magdakop ka nin layas na hayop para sa sako.+ 4 Tapos magluto ka kan masiram na putahe na paborito ko asin darahon mo iyan sa sako. Dangan kakakanon ko iyan tanganing mabendisyunan taka* bago ako magadan.”

5 Alagad nagdadangog si Rebeca mantang kinakaulay ni Isaac si Esau na saiyang aki. Asin nagpasiring si Esau sa kalangtadan tanganing magdakop nin hayop asin darahon iyan sa saiyang ama.+ 6 Sinabi ni Rebeca sa aki niyang si Jacob:+ “Nadangog ko pa lang an saimong ama na kinakaulay an tugang mong si Esau, na sinasabi, 7 ‘Darahan mo ako kan dinakop mong hayop asin iluto mo ako nin masiram na putahe. Tapos pagkakakan ko, bebendisyunan taka sa atubangan ni Jehova bago ako magadan.’+ 8 Kaya magdangog kang marhay aki ko, asin gibuhon mo an ipapagibo ko sa saimo.+ 9 Magduman ka tabi sa mga hayop asin ikua mo ako duman nin duwang matabang ugbon na kanding tanganing makaluto ako para sa saimong ama nin masiram na putahe, idtong paborito niya. 10 Tapos darahon mo iyan sa saimong ama para kakanon niya, tanganing mabendisyunan ka niya bago siya magadan.”

11 Nagsabi si Jacob sa saiyang ina na si Rebeca: “Mabarbon an tugang kong si Esau,+ pero ako bako. 12 Paano kun hapiyapon ako kan sakuyang ama?+ Pag nangyari iyan, siguradong iisipon niyang pigloloko ko siya, asin sumpa an dadarahon ko sa sadiri ko imbes na bendisyon.” 13 Nagsabi sa saiya an saiyang ina: “Mapasakuya lugod an sumpa na para sa saimo, aki ko. Basta gibuhon mo an ipinapagibo ko sa saimo, kumua ka nin mga ugbon na kanding para sa sako.”+ 14 Kaya huminali siya asin kuminua kan mga iyan asin dinara sa saiyang ina, tapos nagluto an saiyang ina nin masiram na putahe, idtong paborito kan saiyang ama. 15 Pagkatapos, kinua ni Rebeca sa harong an pinakamagagayon na bado kan matua niyang aking si Esau, asin isinulot iyan sa nguhod niyang aking si Jacob.+ 16 Linagan niya man nin mga anit nin ugbon na kanding an mga kamot kaini pati an parte kan liog kaini na mayong buhok.+ 17 Dangan itinao niya sa aki niyang si Jacob an masiram na putahe asin an tinapay na ginibo niya.+

18 Kaya nagduman siya sa saiyang ama asin nagsabi: “Ama ko!” asin suminimbag an saiyang ama: “Uni ako! Siisay ka, aki ko?” 19 Sinabi ni Jacob sa saiyang ama: “Ako si Esau na saimong panganay.+ Nagibo ko na an ipinapagibo mo sa sako. Magtukaw ka tabi, asin magkakan kan dinakop kong hayop, tanganing mabendisyunan mo ako.”*+ 20 Kaya sinabi ni Isaac sa saiyang aki: “Ano ta madalion kang nakakua kaiyan, aki ko?” Nagsimbag siya: “Huling dinara iyan sa sako ni Jehova na saimong Diyos.” 21 Tapos sinabi ni Isaac ki Jacob: “Madya, magrani ka tabi, tanganing mahapiyap taka aki ko, para maaraman ko kun baga ika talaga an aki kong si Esau.”+ 22 Kaya nagrani si Jacob sa saiyang ama na si Isaac, asin hinapiyap siya kaini, pagkatapos nagsabi ini: “An boses, boses ni Jacob, pero an mga kamot, mga kamot ni Esau.”+ 23 Dai niya siya nabisto huling mabarbon an saiyang mga kamot arog kan mga kamot kan tugang niyang si Esau. Kaya binendisyunan niya siya.+

24 Pagkatapos kaiyan, hinapot niya siya: “Ika talaga an aki kong si Esau?” asin nagsimbag siya: “Ako po.” 25 Tapos nagsabi siya: “Daraha digdi aki ko an karne kan dinakop mong hayop para makakakan ako, tapos bebendisyunan taka.”* Kaya, dinara niya iyan sa saiya asin nagkakan siya, asin dinarahan niya man siya nin arak asin nag-inom siya. 26 Dangan sinabihan siya kan ama niyang si Isaac: “Madya, magrani ka tabi, asin hadukan mo ako, aki ko.”+ 27 Kaya nagrani si Jacob asin hinadukan siya, asin naparong niya an parong kan saiyang mga bado.+ Tapos binendisyunan niya siya asin nagsabi:

“An parong kan sakuyang aki kapareho kan parong kan kalangtadan na binendisyunan ni Jehova. 28 Itao lugod sa saimo kan tunay na Diyos an mga ambon* kan kalangitan+ asin an matabang daga+ asin an abundang tipasi saka bagong arak.+ 29 Maglingkod lugod sa saimo an mga banwaan, asin dumuko lugod sa saimo an mga nasyon. Magi kang kagurangnan kan saimong mga tugang, asin dumuko lugod sa saimo an mga aki kan saimong ina.+ Sumpaon an gabos na nagsusumpa sa saimo, asin bendisyunan an gabos na nagbebendisyon sa saimo.”+

30 Katatapos pa sanang bendisyunan ni Isaac si Jacob, asin kakahali pa sana ni Jacob sa atubangan kan ama niyang si Isaac kan uminabot an tugang niyang si Esau hali sa pangangayam.+ 31 Nagluto man siya nin masiram na putahe asin dinara iyan sa saiyang ama, asin sinabi niya sa saiyang ama: “Magbangon ka tabi, ama ko, asin magkakan ka kan karne kan hayop na dinakop kan saimong aki, tanganing mabendisyunan mo ako.”* 32 Huli kaini, hinapot siya kan saiyang ama na si Isaac: “Siisay ka?” asin suminimbag siya: “Ako an saimong aki, an saimong panganay, si Esau.”+ 33 Asin biyong nagtarakig si Isaac, kaya sinabi niya: “Kun siring, siisay idtong nagdakop nin hayop asin nagdara kaiyan sa sako? Nakakan ko na idto bago ka pa mag-abot, asin binendisyunan ko na siya—asin siguradong mag-aako siya nin bendisyon!”

34 Kan madangog ni Esau an mga sinabi kan saiyang ama, kuminurahaw siya nin makusog asin nagsabi sa saiyang ama: “Bendisyunan mo ako, ama ko, bendisyunan mo man ako!”+ 35 Pero nagsabi siya: “Nagdigdi an tugang mo asin dinaya niya ako tanganing makua niya an bendisyon na para sa saimo.” 36 Kaya nagsabi si Esau: “Tama sanang pinangaranan siyang Jacob,* ta duwang beses niya na ngani akong inagawan.+ Kinua na niya an sakong pagkamatua,+ asin ngunyan kinua pa niya an bendisyon na para kuta sa sako!”+ Tapos sinabi pa niya: “Mayo ka nang itinadang bendisyon para sa sako?” 37 Pero nagsimbag si Isaac ki Esau: “Itinalaga ko na siya na magin kagurangnan mo,+ asin itinao ko na sa saiya an gabos niyang tugang para magin mga lingkod niya, asin itinao ko na man sa saiya an mga tipasi asin bagong arak.+ Ano pa an natada na maitatao ko sa saimo, aki ko?”

38 Sinabi ni Esau sa saiyang ama: “Saro lang an bendisyon mo, ama ko? Bendisyunan mo ako, ama ko, bendisyunan mo man ako!” Tapos kuminurahaw si Esau nin makusog asin huminibi.+ 39 Kaya nagsimbag sa saiya an saiyang ama na si Isaac:

“Maistar ka sa lugar na harayo sa matabang daga, asin harayo sa ambon kan kalangitan sa itaas.+ 40 Asin mabubuhay ka paagi sa saimong espada,+ asin paglilingkudan mo an saimong tugang.+ Pero pag dai mo na iyan matios, babarion mo nanggad an saiyang sakal na yaon sa saimong liog.”+

41 Alagad nagtanom si Esau nin grabeng raot nin buot ki Jacob huli kan pagbendisyon digdi kan saiyang ama,+ asin pigpaparasabi ni Esau sa saiyang sadiri: “Madali nang umabot an kagadanan kan sakuyang ama, an mga aldaw nin pagmundo para sa saiya.+ Pagkatapos kaiyan, gagadanon ko an tugang kong si Jacob.” 42 Kan iistorya ki Rebeca an mga sinabi kan matua niyang aking si Esau, dali-dali niyang ipinaapod an nguhod niyang aking si Jacob asin sinabihan ini: “Plano kang gadanon kan tugang mong si Esau para makabalos.* 43 Ngunyan, aki ko, gibuhon mo an sasabihon ko. Dumulag ka pasiring sa tugang kong si Laban na nasa Haran.+ 44 Duman ka nguna mag-istar sa saiya sagkod na maghupa an kaanggutan kan tugang mo, 45 sagkod na mawara an kaanggutan kan tugang mo sa saimo asin malingawan na niya an ginibo mo sa saiya. Tapos, ipapaapod taka na sana duman. Habo kong pareho kamong mawara sako sa saro sanang aldaw.”

46 Pagkatapos kaiyan, pigpaparasabi ni Rebeca ki Isaac: “Nagin miserable an buhay ko dahil sa mga babaying Hiteo.+ Kun maagom man si Jacob nin saro sa mga babaying Hiteo, arog kan mga babayi kan dagang ini, ano pang saysay kan buhay ko?”+

28 Kaya inapod ni Isaac si Jacob asin binendisyunan ini saka pinagbutan, na sinasabi: “Dai ka mag-agom sa mga aking babayi nin Canaan.+ 2 Magduman ka sa Padan-aram sa harong ni Betuel, na ama kan saimong ina, asin duman ka magkua nin maaagom, sa mga aking babayi ni Laban,+ na tugang kan saimong ina. 3 Bebendisyunan ka kan Diyos na Makakamhan sa Gabos* asin papangyarihon niya na magkaigwa ka nin mga aki asin papadakulon ka niya, asin siguradong magigi kang katiripunan nin mga banwaan.+ 4 Asin itatao niya sa saimo saka sa saimong gikan* an bendisyon na ipinanuga niya ki Abraham,+ tanganing magin sadiri mo an daga na pig-iistaran mo bilang dayuhan, na itinao nin Diyos ki Abraham.”+

5 Kaya isinubol ni Isaac si Jacob asin duminuman ini sa Padan-aram, ki Laban na aki ni Betuel na Arameano,+ na tugang ni Rebeca,+ an ina ni Jacob saka ni Esau.

6 Nahiling ni Esau na binendisyunan ni Isaac si Jacob asin isinubol pasiring sa Padan-aram tanganing mag-agom duman. Nahiling man niya na kan bendisyunan ni Isaac si Jacob, pinagbutan niya ini, “Dai ka mag-agom sa mga aking babayi nin Canaan,”+ 7 asin nahiling niyang nagsunod si Jacob sa saiyang ama saka ina asin naghali ini pasiring sa Padan-aram.+ 8 Dangan napag-isip-isip ni Esau na habo kan saiyang amang si Isaac sa mga aking babayi nin Canaan,+ 9 kaya nagduman si Esau ki Ismael, asin apuwera sa iba pa niyang mga agom, inagom man niya si Mahalat na tugang ni Nebaiot. Aki si Mahalat ni Ismael, na aki ni Abraham.+

10 Naghali si Jacob sa Beer-sheba asin nagpasiring sa Haran.+ 11 Dangan inabutan siya nin pagsulnop nin aldaw sa sarong lugar, kaya nagdesisyon siyang duman na magpalihis nin banggi. Nagkua siya nin sarong gapo sa lugar na iyan asin ginibo niya iyan na ulunan, tapos huminigda na siya.+ 12 Tapos nangaturugan siya, asin nakahiling siya diyan nin sarong hagyanan* sa daga, na an puro kaiyan abot sa kalangitan; asin may mga anghel nin Diyos na nagsasakat asin nagbababa diyan.+ 13 Asin uya! yaon si Jehova sa itaas kaiyan, asin siya nagsabi:

“Ako si Jehova, an Diyos ni Abraham na saimong ama asin an Diyos ni Isaac.+ Itatao ko sa saimo asin sa saimong gikan* an daga na saimong hinihigdaan.+ 14 Asin an saimong gikan* siguradong magigin kasingdakul kan mga alpog sa daga,+ asin malakop ka pasiring sa sulnupan saka pasiring sa sirangan asin pasiring sa norte saka pasiring sa timog, asin an gabos na pamilya sa daga siguradong bebendisyunan* paagi sa saimo asin sa saimong gikan.*+ 15 Nasa kaibanan mo ako, asin iingatan taka dawa sain ka magduman asin ibabalik taka sa dagang ini.+ Dai taka babayaan sagkod na mautob ko an ipinanuga ko sa saimo.”+

16 Dangan napagmata si Jacob asin nagsabi: “Yaon nanggad digdi si Jehova sa lugar na ini, asin dai ko iyan aram.” 17 Nakamati siya nin takot asin sinabi pa niya: “Makangangalas nanggad an lugar na ini! Daing duda na iyo ini an harong nin Diyos,+ asin iyo ini an trangkahan kan kalangitan.”+ 18 Kaya amay na nagmata si Jacob pagkaaga asin kinua an gapong pig-ulunan niya asin pinatindog iyan bilang harigi* tapos binubuan nin lana an ibabaw kaiyan.+ 19 Kaya inapod niya an lugar na iyan na Bethel,* pero Luz an dating pangaran kan siyudad.+

20 Dangan nagpromesa si Jacob, na sinasabi: “Kun padagos akong aantabayanan nin Diyos asin poprotektaran niya ako sa sakong pagbaklay asin tatawan ako nin tinapay na makakakan asin bado na maisusulot 21 asin ligtas akong makakabalik sa harong kan sakuyang ama, sa paaging iyan maipapahiling ni Jehova na siya talaga an sakuyang Diyos. 22 Asin magigin harong nin Diyos an gapong ini na pinatindog ko bilang harigi,+ asin itatao ko nanggad sa saimo an ikasampulong kabtang kan gabos na itinatao mo sa sako.”

29 Pagkatapos kaiyan, nagpadagos na si Jacob sa saiyang pagbaklay asin nagpasiring siya sa daga kan mga taga Sirangan. 2 Asin nakahiling siya nin bubon sa kalangtadan asin nin tulong dakulang aripumpon nin mga karnero na nakaluko sa may harani kaiyan, huling diyan sa bubon na iyan parati nindang pinapainom an mga karnero. An bubon na iyan natatakupan nin dakulang gapo. 3 Pag natipon na duman an gabos na aripumpon nin mga karnero, pinapaligid kan mga pastor an gapo na nakatakop sa bubon, asin pinapainom ninda an saindang mga aripumpon. Pagkatapos, isinusulit ninda an gapo na pantakop sa bubon.

4 Hinapot sinda ni Jacob: “Mga tugang ko, mga taga sain kamo?” Nagsimbag sinda: “Mga taga Haran kami.”+ 5 Naghapot giraray siya: “Bisto nindo si Laban+ na makuapo ni Nahor?”+ Nagsimbag sinda: “Iyo, bisto mi siya.” 6 Kaya naghapot pa siya: “Kumusta siya?” Nagsimbag sinda: “Marahay man siya. Uyan ngani, nagdadangadang an aki niyang si Raquel+ kaiba an mga karnero!” 7 Dangan nagsabi siya: “Udto pa asin bako pang oras para tiripunon an mga aripumpon. Painumon nindo an mga karnero, tapos pasabsabon nindo.” 8 Kaya nagsabi sinda: “Dai mi iyan puwedeng gibuhon sagkod na dai pa natitipon digdi an gabos na aripumpon asin dai pa napapaligid an gapo na nakatakop sa bubon. Saka mi sana papainumon an mga karnero.”

9 Mantang kaulay niya pa sinda, nag-abot si Raquel kaiba an mga karnero kan saiyang ama, huli ta saro siyang pastor. 10 Kan mahiling ni Jacob si Raquel, na aki ni Laban na tugang kan saiyang ina, asin an mga karnero ni Laban, tulos-tulos na duminulok si Jacob asin pinaligid an gapo na nakatakop sa bubon asin pinainom an mga karnero ni Laban na tugang kan saiyang ina. 11 Tapos hinadukan ni Jacob si Raquel asin naghibi nin makusog. 12 Sinabi ni Jacob ki Raquel na paryente* siya kan ama kaini asin na aki siya ni Rebeca. Asin duminalagan si Raquel paduman sa saiyang ama, tapos sinabi niya iyan sa saiya.

13 Kan maaraman ni Laban+ na yaon si Jacob na aki kan saiyang tugang, duminalagan siya para sabaton ini. Kinugos niya ini asin hinadukan asin dinara sa saiyang harong. Asin inistorya kaini ki Laban an gabos na nangyari. 14 Sinabi sa saiya ni Laban: “Tunay nanggad na kadugo taka.”* Kaya nag-istar siya sa saiya nin sarong bulan.

15 Dangan sinabi ni Laban ki Jacob: “Dai man puwede na miling paryente*+ taka magseserbi ka na sana sako na daing bayad. Sabihon mo sako, ano an gusto mong magin kabayadan?”+ 16 May duwang aking babayi si Laban. Lea an pangaran kan matua, asin Raquel an pangaran kan nguhod.+ 17 Bakong kaakit-akit an mga mata ni Lea, pero si Raquel, magayon siya asin kaakit-akit. 18 Namuot si Jacob ki Raquel, kaya nagsabi siya: “Handa akong magserbi sa saimo nin pitong taon para sa nguhod mong aking babayi na si Raquel.”+ 19 Kaya nagsabi si Laban: “Pabor sa sako na itao siya sa saimo kisa itao ko siya sa ibang lalaki. Padagos kang mag-istar digdi sa sako.” 20 Asin nagserbi si Jacob nin pitong taon para ki Raquel,+ pero para ki Jacob garo lang iyan pirang aldaw huli kan pagkamuot niya sa saiya.

21 Tapos sinabi ni Jacob ki Laban: “Itao mo sa sako an sakuyang agom* ta tapos na an panahon kan pagserbi ko sa saimo, asin tugutan mo akong makidurog sa saiya.” 22 Kaya tiniripon ni Laban an gabos na tawo sa lugar na idto asin naghanda siya nin bangkete. 23 Pero pagkabanggi, an kinua niya iyo an aki niyang si Lea, asin dinara niya ini ki Jacob tanganing madurugan ini ni Jacob. 24 Itinao man ni Laban sa aki niyang si Lea an suruguon niyang babayi na si Zilpa para magin suruguon kaini.+ 25 Pagkaaga, nahiling ni Jacob na si Lea palan an kadurog niya! Kaya sinabi niya ki Laban: “Ano ining ginibo mo sa sako? Bakong nagserbi ako sa saimo para ki Raquel? Ano ta dinaya mo ako?”+ 26 Nagsabi si Laban: “Bakong kaugalian digdi sa samo na inot na itao an nguhod na babayi bago an panganay. 27 Iselebrar mo nguna an bilog na semana kaiba kan matua kong aking babayi. Pagkatapos kaiyan, itatao man sa saimo an nguhod niyang tugang na babayi basta magserbi ka pa sa sako nin pito pang taon.”+ 28 Ginibo iyan ni Jacob asin isinelebrar an bilog na semana kaiba kan matuang aking babayi, pagkatapos kaiyan ipinaagom man sa saiya ni Laban an aki kaining si Raquel. 29 Apuwera kaiyan, itinao man ni Laban sa aki niyang si Raquel an suruguon niyang babayi na si Bilha+ para magin suruguon kaini.+

30 Dangan nakidurog man si Jacob ki Raquel, asin mas namuot siya ki Raquel kisa ki Lea, asin nagserbi siya nin pito pang taon ki Laban.+ 31 Kan mahiling ni Jehova na dai namumutan* si Lea, pinangyari niyang magbados ini,*+ pero si Raquel baog.+ 32 Kaya nagbados si Lea asin nangaki nin lalaki asin pinangaranan ining Ruben,*+ huling an sabi niya: “Nangyari ini huling nahiling ni Jehova an sakuyang kasakitan,+ kaya ngunyan mamumutan na ako kan sakuyang agom.” 33 Asin nagbados giraray siya asin nangaki nin lalaki asin sinabi niya: “Nangyari ini huling dinangog ni Jehova an sakong agrangay, ta dai ako namumutan, kaya itinao pa niya sa sako an sarong ini.” Tapos pinangaranan niya ining Simeon.*+ 34 Nagbados pa siya asin nangaki nin lalaki asin nagsabi: “Ngunyan, mapaparani na sako an sakuyang agom, ta natawan ko na siya nin tulong aking lalaki.” Kaya, Levi*+ an ipinangaran digdi. 35 Asin nagbados siya nin saro pang beses asin nangaki nin lalaki asin nagsabi: “Ngunyan, uumawon ko si Jehova.” Kaya pinangaranan niya ining Juda.*+ Pagkatapos kaiyan, nagpundo siya sa pangangaki.

30 Kan mahiling ni Raquel na dai pa sinda nagkakaaki ni Jacob, nagselos siya sa saiyang tugang asin nagsabi ki Jacob: “Tawan mo ako nin mga aki ta kun dai magagadan ako.” 2 Huli kaini, naanggot si Jacob ki Raquel, asin nagsabi: “Ano ako Diyos, na iyo an dahilan kan dai mo pagkaigwa nin mga aki?”* 3 Kaya sinabi ni Raquel: “Uya an sakong uripon na babayi na si Bilha.+ Makidurog ka sa saiya tanganing mangaki siya para sa sako* asin tanganing paagi sa saiya, magkaigwa man ako nin mga aki.” 4 Kaya itinao niya sa saiya bilang agom an suruguon niyang si Bilha, asin dinurugan ini ni Jacob.+ 5 Nagbados si Bilha, dangan nagkaaki sinda ni Jacob nin sarong aking lalaki. 6 Tapos nagsabi si Raquel: “An Diyos an sakuyang nagin hukom asin dinangog man niya ako, kaya tinawan niya ako nin sarong aking lalaki.” Iyan an dahilan kaya pinangaranan niya ining Dan.*+ 7 Nagbados giraray an suruguon ni Raquel na si Bilha asin nangaki nin lalaki, an ikaduwa nindang aki ni Jacob. 8 Tapos nagsabi si Raquel: “Grabe an mga pakikipaglaban* ko sa sakuyang tugang. Ako man giraray an nanggana!” Kaya pinangaranan niya ining Neftali.*+

9 Kan mahiling ni Lea na dai na siya nagkakaaki, kinua niya an suruguon niyang si Zilpa asin itinao ini ki Jacob bilang agom.+ 10 Asin nagkaaki si Jacob nin sarong aking lalaki sa suruguon ni Lea na si Zilpa. 11 Dangan nagsabi si Lea: “Mapalad ako!” Kaya pinangaranan niya ining Gad.*+ 12 Pagkatapos, ipinangaki kan suruguon ni Lea na si Zilpa an ikaduwa nindang aki ni Jacob. 13 Tapos sinabi ni Lea: “Ugmahon nanggad ako! Dahil siguradong sasabihon kan mga babayi* na maugma ako.”+ Kaya pinangaranan niya ining Aser.*+

14 Kan aranihan nin trigo, naglakaw-lakaw si Ruben+ asin nakakua siya nin mga mandragora duman sa langtad. Kaya dinara niya an mga iyan sa saiyang ina na si Lea. Dangan nagsabi si Raquel ki Lea: “Tawan mo tabi ako nin mga mandragora kan saimong aki.” 15 Sa siring, sinabi ni Lea sa saiya: “Kulang pa saimo na kinua mo na an sakuyang agom?+ Kukuanon mo pa ngunyan pati an mga mandragora kan sakuyang aki?” Kaya nagsabi si Raquel: “O sige. Makikidurog siya sa saimo ngunyan na banggi karibay kan mga mandragora kan saimong aki.”

16 Kan mag-abot si Jacob kan banggi hali sa langtad, sinabat siya ni Lea asin sinabihan siya: “Sako ka ngunyan makikidurog, huli ta itinao ko an mga mandragora kan sakuyang aki bilang tangdan para sa saimo.” Kaya nakidurog siya sa saiya kan bangging iyan. 17 Dinangog saka sinimbag nin Diyos si Lea, asin nagbados siya dangan nangaki nin lalaki, an ikalima nindang aki ni Jacob. 18 Dangan nagsabi si Lea: “Itinao sa sako nin Diyos an kabayadan sa sako* huling itinao ko an sakong suruguon sa sakuyang agom.” Kaya pinangaranan niya ining Isacar.*+ 19 Nagbados giraray si Lea asin nangaki nin lalaki, an ikaanom nindang aki ni Jacob.+ 20 Tapos nagsabi si Lea: “An Diyos nagtao sa sako, iyo, sa sako, nin sarong magayon na regalo. Mapagtitiusan na ako ngunyan kan sakong agom,+ huling natawan ko na siya nin anom na aki.”+ Kaya pinangaranan niya ining Zebulon.*+ 21 Pagkatapos, nangaki siya nin babayi asin pinangaranan ining Dina.+

22 Sa katapos-tapusi, ginirumdom nin Diyos si Raquel, asin dinangog saka sinimbag siya nin Diyos paagi sa pagpangyari sa saiya na magbados.*+ 23 Nagbados siya asin nangaki nin lalaki. Tapos nagsabi siya: “Hinali nin Diyos an sakong katuyawan!”+ 24 Kaya pinangaranan niya ining Jose,*+ na sinasabi: “Dinagdagan ako ni Jehova nin saro pang aki.”

25 Pagkapangaki ni Raquel ki Jose, sinabi tulos ni Jacob ki Laban: “Tugutan mo akong maghali tanganing makaduman ako sa sakuyang lugar asin sa sakuyang daga.+ 26 Paibanon mo sa sako an sakuyang mga agom asin mga aki, na dahil sa sainda nagserbi ako sa saimo, tanganing makahali na ako, huling aram mong marhay kun paano ako nagserbi sa saimo.”+ 27 Nagsabi sa saiya si Laban: “Nakikiulay ako sa saimo na dai ka maghali. Nasasabutan ko paagi sa mga tanda* na ika an dahilan kaya binebendisyunan ako ni Jehova.” 28 Asin sinabi niya pa: “Sabihon mo sa sako an tangdan na gusto mo, ta itatao ko iyan sa saimo.”+ 29 Kaya sinabi sa saiya ni Jacob: “Aram mo kun paano ako nagserbi sa saimo asin kun paano duminakul an saimong mga hayop sa pag-ataman ko;+ 30 dikit sana an sadiri mo bago ako nag-abot, pero ngunyan nagparadakul na an saimong mga hayop, asin binendisyunan ka ni Jehova puon kan mag-abot ako. Kaya nuarin man ako maiskusar para sa sakuyang sadiring pamilya?”+

31 Nagsabi siya: “Ano an dapat kong itao sa saimo?” Nagsimbag si Jacob: “Mayo kang itatao sa sako na ano man! Ipapadagos ko an pagpastor asin pagbantay sa saimong aripumpon+ kun gigibuhon mo an bagay na ini para sa sako. 32 Aagihan ko ngunyan an gabos mong aripumpon. Isuway mo sa mga iyan an gabos na karnero na burik-butikon o karabang an kulor asin an gabos na ugbon na lalaking karnero na bulaw* asin an arin man na babaying kanding na karabang an kulor o burik-butikon. Puon ngunyan, an mga iyan an magigin tangdan sa sako.+ 33 Sa maabot na mga aldaw, pag naghiling ka sa mga nagin tangdan sa sako, maiisip mo na nagin onesto ako sa saimo;* an arin man na babaying kanding na bakong burik-butikon o bakong karabang an kulor asin an mga ugbon na lalaking karnero na bakong bulaw ibibilang na hinabunan kun iyan yaon sa sako.”

34 Kaya nagsabi si Laban: “Daing problema! Tugot ako sa mga sinabi mo.”+ 35 Kan aldaw na iyan, isinuway niya an mga lalaking kanding na may kurit-kurit na kulor asin karabang na kulor asin an gabos na babaying kanding na burik-butikon asin karabang an kulor, an gabos na igwang kulor puti. Isinuway niya man an gabos na ugbon na lalaking karnero na bulaw, asin ipinaataman niya an mga iyan sa saiyang mga aki. 36 Pagkatapos, dinara niya an mga iyan sa sarong lugar na an rayo aabuton nin tulong aldaw na pagbaklay hali sa kinamumugtakan ni Jacob. Asin pinasturan ni Jacob an mga natada sa mga aripumpon ni Laban.

37 Nagkua si Jacob nin bago pa sanang putulon na mga sanga hali sa mga puon nin kahoy na estorake, almendras, asin platano. Tapos binakbakan niya nin ubak an ibang parte kaiyan para magkaigwa nin puting burik-butik. 38 Dangan ilinaag niya an binakbakan na mga sangang idto sa atubangan kan aripumpon, sa mga sagurong, sa mga raraan kun sain nag-iinom an mga aripumpon, tanganing pag nagkikirag* an mga iyan asin magduman sinda para mag-inom, magkirag sinda sa may atubangan kan mga sanga.

39 Kaya nagkikirag an mga aripumpon sa may atubangan kan mga sanga, asin nag-uurugbon an mga aripumpon nin mga may kurit-kurit na kulor, burik-butikon, asin karabang na kulor. 40 Tapos isinuway ni Jacob an mga ugbon na lalaking karnero asin pinaatubang an mga aripumpon sa mga may kurit-kurit na kulor asin sa gabos na bulaw sa aripumpon ni Laban. Dangan isinuway niya an sadiri niyang mga aripumpon asin dai niya isinalak an mga iyan sa mga aripumpon ni Laban. 41 Asin pag makukusog na hayop an nagkikirag, ilinalaag ni Jacob an mga sanga sa mga sagurong, sa lugar na nahihiling kan mga aripumpon, tanganing harani an mga iyan sa mga sanga sa panahon na nagkikirag sinda. 42 Pero pag maluya an mga hayop, dai niya ilinalaag duman an mga sanga. Kaya an pirming napapaduman ki Laban iyo an mga maluluya, pero an mga makukusog napapaduman ki Jacob.+

43 Asin nagin mayamanon si Jacob, asin nagkaigwa siya nin dakulon na aripumpon asin mga lalaki saka babaying suruguon asin mga kamelyo saka mga asno.+

31 Pag-abot nin panahon, nadangog niya an mga aki ni Laban na nagsasarabi: “Kinua ni Jacob an gabos na sadiri kan satong ama. An gabos na natipon niyang kayamanan hali sa sadiri kan satong ama.”+ 2 Pag hinihiling ni Jacob an lalawgon ni Laban, naririsa niya na bako nang arog kan dati an pagtratar kaini sa saiya.+ 3 Kaya sinabi ni Jehova ki Jacob: “Bumalik ka sa daga kan saimong mga apuon asin sa saimong mga paryente,+ asin padagos akong magigin nasa kaibanan mo.” 4 Dangan pinasabihan ni Jacob si Raquel asin Lea na magduman sa kalangtadan, sa saiyang aripumpon, 5 asin sinabihan niya sinda:

“Narisa kong nagbago na an pagtratar sako kan saindong ama,+ pero an Diyos kan sakong ama nasa kaibanan ko.+ 6 Aram na aram nindo na pinagserbihan ko an saindong ama nin bilog kong kusog.+ 7 Pinurbaran akong dayaon kan saindong ama asin sampulong beses niyang binago an sakong tangdan; pero dai itinugot nin Diyos na gibuhan niya ako nin maraot. 8 Pag sinabi niya, ‘An magigin tangdan mo iyo an mga burik-butikon,’ an bilog na aripumpon minaurugbon nin mga burik-butikon; pero pag sinabi niya, ‘An magigin tangdan mo iyo an mga may kurit-kurit na kulor,’ an bilog na aripumpon minaurugbon nin mga may kurit-kurit na kulor.+ 9 Kaya padagos na kinukua nin Diyos sa saindong ama an mga ataman niyang hayop asin itinatao iyan sa sako. 10 Sarong beses, kan panahon nin pagkirag kan aripumpon, nahiling ko sa pangaturugan na an mga lalaking kanding na nagsasagbat* sa aripumpon iyo idtong mga may kurit-kurit na kulor, burik-butikon, asin karabang na kulor.+ 11 Dangan an anghel kan tunay na Diyos nagsabi sa sako sa pangaturugan na iyan, ‘Jacob!’ asin nagsimbag ako, ‘Uni ako.’ 12 Asin nagpadagos siya, ‘Itingkalag mo tabi an saimong mga mata, asin mahihiling mong an gabos na lalaking kanding na nagsasagbat sa aripumpon iyo idtong mga may kurit-kurit na kulor, burik-butikon, asin karabang na kulor, huli ta nahiling ko an gabos na ginigibo saimo ni Laban.+ 13 Ako an tunay na Diyos kan Bethel,+ an lugar kun sain mo linahidan* an sarong harigi asin kun sain ka nagpromesa sa sako.+ Ngunyan magbuhat ka, humali ka sa dagang ini, asin bumalik ka sa daga na saimong namundagan.’”+

14 Nagsimbag sa saiya si Raquel asin Lea: “May mamanahon pa daw kami sa harong kan samong ama? 15 Bakong dayuhan na man an hiling niya samo, ta ipinabakal niya ngani kami asin ginagamit niya an kuwarta na itinao karibay mi?+ 16 An gabos na kayamanan na kinua nin Diyos sa ama mi samo man sana saka sa samuyang mga aki.+ Kaya, gibuhon mo an gabos na sinabi sa saimo nin Diyos.”+

17 Dangan buminuhat si Jacob asin isinangkay sa mga kamelyo an saiyang mga aki saka mga agom,+ 18 asin dinara niya an gabos niyang hayop asin an gabos na natipon niyang pagsadiri,+ an mga ataman na hayop na sadiri niya na natipon niya sa Padan-aram, tanganing magpasiring sa saiyang ama na si Isaac na yaon sa daga nin Canaan.+

19 Naghali kaidto si Laban tanganing guntingan an saiyang mga karnero, asin hinabon* ni Raquel an mga terafim na estatuwa*+ na sadiri kan saiyang ama.+ 20 Saro pa, linansi ni Jacob si Laban na Arameano, mala ta binayaan niya ini na dai nagpapaaram. 21 Naghali siya asin nagbalyo sa Salog,*+ siya saka an gabos na sadiri niya. Tapos nagpasiring siya sa kabukidan nin Gilead.+ 22 Kan ikatulong aldaw, may nagsabi ki Laban na naghali na si Jacob. 23 Kaya iiniba niya an saiyang mga tugang* asin linapag ninda siya. Inabot sinda nin pitong aldaw bago ninda siya naabutan sa kabukidan nin Gilead. 24 Kan pagkabanggi, nagpahiling an Diyos ki Laban na Arameano+ paagi sa pangaturugan+ asin nagsabi sa saiya: “Mag-ingat ka sa mga sasabihon mo ki Jacob, iyan man marahay o maraot.”*+

25 Pagkatapos na maitindog ni Jacob an saiyang tolda sa bukid asin makapagkampo si Laban kaiba an saiyang mga tugang sa kabukidan nin Gilead, dinulok ni Laban si Jacob. 26 Tapos sinabi ni Laban ki Jacob: “Anong ginibo mo? Taano ta naisipan mong lansihon ako asin darahon an sakong mga aki na garo mga bihag sa giyera? 27 Ano ta pasekreto kang naghali asin linansi ako saka dai ka lamang nagsabi sako? Kun nagsabi ka sako, di sa paghali kuta nindo, nag-urugma kita saka nagkaranta, na may tamburin asin arpa. 28 Pero dai mo ako tinawan nin pagkakataon na hadukan an sakuyang mga makuapo* asin mga aki. Kamangmangan an ginibo mo. 29 Kayang-kaya takang gibuhan nin maraot, pero nakipag-ulay sa sako kasubanggi an Diyos kan saimong ama, asin sinabi niya, ‘Mag-ingat ka sa mga sasabihon mo ki Jacob, iyan man marahay o maraot.’+ 30 Ngunyan, aram kong naghali ka ta gustuhon mo nang bumalik sa harong kan saimong ama, pero ano ta hinabon mo an sakuyang mga diyos?”+

31 Nagsimbag si Jacob ki Laban: “Ginibo ko ini ta natatakot ako. Naisip ko kaya, ‘Tibaad puwersahan mong kuanon sa sako an saimong mga aki.’ 32 An siisay man na mahilingan mo kan saimong mga diyos gagadanon. Sa atubangan kan satuyang mga tugang, hanapon mo iyan sa sakong mga gamit, asin kuanon mo an ano man na sadiri mo.” Pero dai aram ni Jacob na hinabon ni Raquel an mga iyan. 33 Kaya naglaog si Laban sa tolda ni Jacob asin sa tolda ni Lea asin sa tolda kan duwang uripon na babayi,+ pero dai niya nakua an mga iyan. Dangan nagluwas siya sa tolda ni Lea tapos naglaog sa tolda ni Raquel. 34 Kinua ni Raquel an mga terafim na estatuwa asin ilinaag an mga iyan sa kamadero* kan kamelyo, asin tinukawan niya an mga iyan. Kaya naghanap si Laban sa bilog na tolda, pero dai niya nakua an mga iyan. 35 Nagsabi si Raquel sa saiyang ama: “Dai ka maanggot, kagurangnan ko, huling dai ako makakatindog sa atubangan mo ta igwa ako* ngunyan.”+ Kaya nagparahanap si Laban, pero dai niya nakua an mga terafim na estatuwa.+

36 Huli kaiyan, naanggot si Jacob asin tinaraman niya si Laban. Sinabi ni Jacob ki Laban: “Anong ginibo ko saimo, saka anong kasalan ko ta arog ka kaiyan kadesididong lapagon ako? 37 Ngunyan na nahalungkat mo na an gabos na gamit ko, ano an nakua mo na hali sa saimong harong? Ibugtak mo iyan digdi sa atubangan kan sakuyang mga tugang asin kan saimong mga tugang, asin sinda an maghusgar sa satong duwa. 38 Sa 20 taon na yaon ako sa saimo, dai lamang naghûlos an saimong mga karnero asin mga kanding,+ asin dai lamang ako nagkakan nin karne kan mga lalaking karnero sa saimong aripumpon. 39 Dai ako nagdara sa saimo nin hayop na ginadan nin mga mabangis na hayop.+ Pigriribayan ko iyan. Pag may hayop na hinabon pag aldaw o pag banggi, pinapabayadan mo iyan sa sako. 40 Nagsakit ako huli kan init pag aldaw asin kan lipot pag banggi, asin dai ako nakakaturog.+ 41 Ini an nagin buhay ko sa laog nin 20 taon na pag-istar sa saimo. Pinagserbihan taka nin 14 taon para sa duwa mong aki asin 6 na taon para sa saimong aripumpon, tapos, sampulong beses mong pigburubago an sakong tangdan.+ 42 Kun mayo sa sakuyang kampi an Diyos kan sakong ama,+ an Diyos ni Abraham asin an Saro na pinapahilingan ni Isaac nin pagkatakot,*+ pinahali mo na kutana ako ngunyan na mayo lamang darang ano man. Nahiling nin Diyos an sakuyang pagsakit asin an pagpapagal kan sakuyang mga kamot. Iyan an dahilan kaya sinagwi ka niya kasubanggi.”+

43 Nagsimbag si Laban ki Jacob: “Aki ko an mga babaying ini asin makuapo ko an mga aking ini saka aripumpon ko an mga aripumpon na ini, asin an gabos na nahihiling mo, sako iyan asin sa sakuyang mga aking babayi. Paano ko sinda magigibong kulgan o an saindang mga aki? 44 Madya, maggibo kitang tipan, ika saka ako, asin magseserbi iyan na patotoo* sa satuyang duwa.” 45 Kaya nagkua nin gapo si Jacob asin pinatindog iyan bilang harigi.+ 46 Tapos sinabi ni Jacob sa saiyang mga tugang: “Magpurot kamo nin mga gapo!” Nagkurua sinda nin mga gapo asin pinagparatong-patong iyan. Pagkatapos, nagkakan sinda duman sa pinagparatong-patong na mga gapo. 47 Asin inapod iyan ni Laban na Jegar-sahaduta,* pero inapod iyan ni Jacob na Galeed.*

48 Dangan nagsabi si Laban: “An pinagparatong-patong na mga gapong ini sarong saksi sa pag-ultanan tang duwa ngunyan na aldaw.” Iyan an dahilan kaya inapod niya iyan na Galeed,+ 49 asin an Torengbantayan, huling nagsabi siya: “Bantayan lugod kitang duwa ni Jehova sa panahon na dai ta nahihiling an lambang saro. 50 Pag dai mo trinato nin marahay an sakong mga aki asin pag nag-agom ka pa nin iba apuwera sa sakong mga aki, dawa dai iyan maaraman nin siisay man na tawo, tandaan mo na an Diyos an saksi sa pag-ultanan tang duwa.” 51 Sinabi pa ni Laban ki Jacob: “Uya an pinagparatong-patong na mga gapo, asin uya an harigi na pinatindog ko bilang tanda kan tipan sa pag-ultanan tang duwa. 52 An pinagparatong-patong na mga gapong ini asin an hariging ini magseserbing saksi+ na dai ako malampas sa pinagparatong-patong na mga gapong ini tanganing gibuhan ka nin maraot asin dai ka malampas sa pinagparatong-patong na mga gapong ini saka sa hariging ini tanganing gibuhan ako nin maraot. 53 An Diyos lugod ni Abraham+ asin an Diyos ni Nahor, na Diyos kan saindang ama, an maghusgar sa satong duwa.” Asin suminumpa si Jacob sa ngaran kan Saro na pinapahilingan nin pagkatakot kan saiyang amang si Isaac.*+

54 Pagkatapos kaiyan, nagdulot si Jacob nin atang duman sa bukid asin inagda an saiyang mga tugang na magkakan nin tinapay. Kaya nagkakan sinda asin nagpalihis nin banggi sa bukid. 55 Alagad, amay na nagmata si Laban pagkaaga asin hinadukan an saiyang mga makuapo*+ saka mga aki asin binendisyunan sinda.+ Tapos nagpuli na si Laban.+

32 Nagpadagos si Jacob sa saiyang pagbaklay, asin sinabat siya kan mga anghel nin Diyos. 2 Kan mahiling sinda ni Jacob, nagsabi siya: “Ini an kampo nin Diyos!” Kaya inapod niya an lugar na iyan na Mahanaim.*

3 Dangan may pinainot na mga mensahero si Jacob pasiring sa tugang niyang si Esau na yaon sa daga nin Seir,+ an teritoryo* nin Edom,+ 4 asin tinugon niya sinda: “Ini an sasabihon nindo sa sakuyang kagurangnan, ki Esau, ‘Ini an sinabi kan saimong lingkod na si Jacob: “Nag-istar ako* ki Laban nin halawig na panahon sagkod ngunyan.+ 5 Asin nagkaigwa ako nin mga torong baka, mga asno, mga karnero, saka mga suruguon na lalaki asin babayi.+ Ipinapaabot ko an mensaheng ini para ipaisi ini sa sakuyang kagurangnan, tanganing kawilihan mo ako.”’”

6 Kan magbalik an mga mensahero ki Jacob, ini an sinabi ninda: “Nakaulay mi an tugang mong si Esau, asin padigdi na siya tanganing sabaton ka. May kaibanan siyang 400 na lalaki.”+ 7 Natakot asin nahadit na marhay si Jacob.+ Kaya binanga niya sa duwang kampo an saiyang mga tawuhan, saka an mga aripumpon, an mga baka, asin an mga kamelyo. 8 Sinabi niya: “Kun salakayon ni Esau an sarong kampo, makakadulag an saro pang kampo.”

9 Pagkatapos kaiyan, sinabi ni Jacob: “O Diyos kan sakong amang si Abraham asin Diyos kan sakong amang si Isaac, O Jehova, ika na nagsasabi sa sako, ‘Bumalik ka sa saimong daga asin sa saimong mga paryente, asin bebendisyunan taka,’+ 10 bako akong maninigo sa gabos na maimbod na pagkamuot asin sa gabos na kaimbudan na ipinahiling mo sa saimong lingkod,+ huli ta kan nagbalyo ako sa Jordan na ini, sugkod sana an dara ko, pero ngunyan duwang kampo na ako.+ 11 Namimibi ako sa saimo na iligtas mo ako+ sa kamot kan sakong tugang na si Esau, huli ta natatakot ako na tibaad magdigdi siya asin salakayon niya ako,+ pati an mga ina saka an saindang mga aki. 12 Saka sinabi mo baga: ‘Talagang bebendisyunan taka, asin papangyarihon ko an saimong gikan* na magin arog kan mga baybay sa dagat, na dai nanggad mabilang sa kadakulan.’”+

13 Asin duman siya nagpalihis nin banggi. Tapos nagkua siya sa saiyang mga hayop nin ireregalo sa saiyang tugang na si Esau:+ 14 200 na babaying kanding, 20 lalaking kanding, 200 na babaying karnero, 20 lalaking karnero, 15 30 kamelyo na igwang mga ugbon, 40 tarnerang baka, 10 torong baka, 20 babaying asno asin 10 lalaking asno.+

16 Itinao niya an mga iyan sa saiyang mga suruguon, na pinaggrupo-grupo an mga aripumpon, asin sinabi niya sa saiyang mga suruguon: “Mag-inot na kamo sa sako na magbalyo, asin magbugtak kamo nin mga pag-ultanan sa kada grupo.” 17 Tinugon niya man an nainot: “Kun sabaton ka kan tugang kong si Esau asin haputon, ‘Siisay an kagurangnan mo, asin pasain ka, asin kiisay ining mga hayop?’ 18 ini an dapat mong sabihon, ‘Sa saimong lingkod na si Jacob. Ipinadara niya ini bilang regalo sa sakuyang kagurangnan na si Esau,+ asin nakasunod man siya samo.’” 19 Tinugon niya man an ikaduwa, an ikatulo, asin an gabos na nakasunod sa mga grupo nin hayop: “Arog kaiyan an sabihon nindo ki Esau pag nasabatan nindo siya. 20 Asin sabihon pa nindo, ‘Nakasunod sa samo an lingkod mong si Jacob.’” Naisip niya kaya: ‘Kun mapapahupa ko an saiyang kaanggutan paagi sa patiinot na pagpadara nin regalo,+ tibaad magin mabuot an pag-ako niya sa sako pag nagkahilingan na kami.’ 21 Kaya nainot sa saiya na nagbalyo an saiyang mga suruguon dara an mga regalo, pero nagpalihis siya nin banggi sa kampo.

22 Paghaloy-haloy kan bangging iyan, nagbangon siya asin kinua an saiyang duwang agom+ asin an duwa niyang suruguon na babayi+ asin an 11 niyang aking lalaki asin nagbalyo sinda sa hababaw na parte kan Jabok.+ 23 Kaya kinua niya sinda asin ibinalyo sa sapa,* saka ibinalyo niya man an gabos na iba pang sadiri niya.

24 Kan solo na sana si Jacob, sarong lalaki an nakipaggumulan sa saiya sagkod sa maagahon.+ 25 Kan mahiling kan lalaki na dai niya ini nadadaog, dinutan niya an pagsukmulan kan piad kaini; kaya nalapuan sa piad si Jacob kan maggumulan sinda.+ 26 Dangan nagsabi an lalaki: “Butasan mo na ako ta maagahon na.” Nagsimbag siya: “Dai taka bubutasan sagkod na dai mo ako binebendisyunan.”+ 27 Kaya sinabi niya sa saiya: “Anong pangaran mo?” Nagsimbag siya: “Jacob.” 28 Dangan nagsabi an lalaki: “Bako nang Jacob an pangaran mo kundi Israel,*+ huling nakipagtusayan ka sa Diyos+ saka sa mga tawo asin ika an nanggana.” 29 Naghapot man si Jacob: “Sabihon mo tabi sako an pangaran mo.” Pero nagsabi an lalaki: “Ano ta hinahapot mo an pangaran ko?”+ Tapos binendisyunan niya siya duman. 30 Kaya inapod ni Jacob an lugar na iyan na Peniel,*+ ta nagsabi kaya siya, “Nahiling ko an Diyos nin hampangan, alagad nagdanay akong buhay.”*+

31 Nagsirang na an aldaw kan mag-agi siya sa Penuel,* pero nagkikiang-kiang siya dahil sa piad niya.+ 32 Iyan an dahilan kaya sagkod ngunyan dai kinatudan kan mga aki ni Israel na magkakan kan litid kan paa,* na yaon sa pagsukmulan kan piad, huling dinutan kan lalaki an litid kan paa sa pagsukmulan kan piad ni Jacob.

33 Nahiling ngunyan ni Jacob na nagdadangadang si Esau kaiba an 400 na lalaki.+ Kaya pigbaranga-banga niya ki Lea, ki Raquel, asin sa duwang suruguon na babayi an mga aki.+ 2 Ibinugtak niya sa inutan an duwang suruguon na babayi asin an mga aki ninda,+ tapos nakasunod sa sainda si Lea saka an mga aki niya,+ asin nasa hurihan ninda si Raquel+ saka si Jose. 3 Tapos nag-inutan siya sa sainda asin suminubsob sa daga nin pitong beses mantang parani siya sa saiyang tugang.

4 Pero nagdalagan si Esau para sabaton siya, asin kinugos niya siya saka hinadukan, asin naghibian sinda. 5 Kan maghiling si Esau sa inutan, nahiling niya an mga babayi saka an mga aki, asin naghapot siya: “Siisay ining mga kaibanan mo?” Nagsimbag siya: “An mga aki na itinao nin Diyos sa saimong lingkod.”+ 6 Sa siring, nagrani an mga suruguon na babayi kaiba an mga aki ninda asin duminuko, 7 asin nagrani man si Lea kaiba an mga aki niya, asin duminuko sinda. Tapos nagrani man si Jose kaiba si Raquel, asin duminuko man sinda.+

8 Nagsabi si Esau: “Para sain an bilog na grupong ini nin mga tawo asin mga hayop na nasabat ko?”+ Nagsimbag siya: “Para kawilihan ako kan sakuyang kagurangnan.”+ 9 Dangan nagsabi si Esau: “Dakulon akong pagsadiri, tugang ko.+ Diyan mo na sana iyan saimo.” 10 Alagad nagsabi si Jacob: “Dai tabi. Kun kinawiwilihan mo ako, akuon mo an sakuyang regalo hali sa sakong kamot, huling dinara ko iyan para mahiling ko an lalawgon mo. Asin garo ko na man sana nahiling an lalawgon nin Diyos kan mahiling ko an lalawgon mo, huli ta inako mo ako na may kaugmahan.+ 11 Akuon mo tabi an regalo* na dinara ko sa saimo,+ huli ta biniyayaan ako nin Diyos asin yaon sa sako an gabos na kaipuhan ko.”+ Asin pigparapirit niya pa ini, kaya inako iyan ni Esau.

12 Dai nahaloy, nagsabi si Esau: “Magpadagos na kita sa satong pagbaklay, asin ako na an sa inutan.” 13 Pero sinabi niya sa saiya: “Aram kan sakuyang kagurangnan na saradit pa an mga aki+ asin na may mga ataman akong mga karnero saka baka na nagpapasuso sa saindang mga ugbon. Kun papadali-dalion an mga iyan sa pagbaklay sa laog nin sarong aldaw, magkakagaradan an bilog na aripumpon. 14 Mag-inot na tabi an sakuyang kagurangnan sa saiyang lingkod, asin mapadagos ako sa pagbaklay pero maluway-luway lang ako uyon sa rikas kan sakong mga ataman na hayop saka mga aki sagkod na makaabot ako sa sakuyang kagurangnan sa Seir.”+ 15 Dangan nagsabi si Esau: “Tugutan mo tabi akong iwalat an iba kong tawuhan para makaibanan mo.” Nagsimbag siya: “Dai mo na iyan kaipuhan gibuhon. Tama na sa sako na mawilihan ako kan sakuyang kagurangnan.” 16 Kaya kan aldaw na iyan, nagbaklay na si Esau papuli sa Seir.

17 Nagbaklay na si Jacob pasiring sa Sucot,+ asin nagtugdok siya nin harong niya saka naggibo nin mga sirungan kan saiyang mga hayop. Iyan an dahilan kaya inapod niya an lugar na iyan na Sucot.*

18 Pagkatapos na magbaklay haling Padan-aram,+ ligtas na nakaabot si Jacob sa siyudad nin Sekem+ sa daga nin Canaan,+ asin nagkampo siya sa may harani kan siyudad. 19 Tapos binakal niya an sarong parte kan daga na pigpatindugan niya kan saiyang tolda. Binakal niya ini sa mga aki ni Hamor, na ama ni Sekem, sa kantidad na 100 na kuwartang pirak.+ 20 Naggibo siya duman nin altar asin inapod niya iyan na Diyos, an Diyos ni Israel.+

34 Nakatudan na ni Dina, an aking babayi ni Jacob ki Lea,+ na lumuwas tanganing makiiba-iba* sa mga hoben na babayi sa lugar na iyan.+ 2 Kan mahiling siya ni Sekem, na aki ni Hamor na Hivita,+ na sarong pamayo kan lugar na idto, kinua siya kaini dangan linupigan. 3 Asin gustuhon niya* si Dina, na aking babayi ni Jacob, asin namuot siya sa hoben na babayi saka pigparasuyo niya ini.* 4 Kan huri, nagsabi si Sekem sa ama niyang si Hamor:+ “Maggibo kang paagi para magin agom ko an hoben na babaying ini.”

5 Kan maaraman ni Jacob na linapastangan kaini an aki niyang si Dina, yaon kaidto sa kalangtadan an mga aki niyang lalaki asin pinapasturan an saiyang mga hayop. Kaya dai si Jacob naggirong sagkod na makapuli sinda. 6 Dai nahaloy, nagduman ki Jacob si Hamor na ama ni Sekem para makipag-ulay. 7 Pero nabaretaan iyan kan mga aki ni Jacob, asin tulos-tulos sindang puminuli hali sa kalangtadan. Nakulgan an saindang buot asin angguton sinda huling nagdara si Sekem nin kasusupgan ki Israel kan durugan kaini an aking babayi ni Jacob,+ sarong bagay na dai dapat ginibo.+

8 Nakipag-ulay sa sainda si Hamor, na sinasabi: “Gustuhon kan aki kong si Sekem* an aki nindong babayi. Ipaagom tabi nindo siya sa saiya, 9 asin makipagkasundo kamo sa samo na puwedeng mag-inaraguman an mga tawo kan satong mga banwaan.* Itao nindo sa samo an mga aki nindong babayi, asin kuanon man nindo an samong mga aking babayi.+ 10 Puwede kamong mag-istar kaiba mi, asin magagamit nindo an samong daga. Mag-istar saka magnegosyo kamo duman; magpirmi kamo duman.” 11 Dangan nagsabi si Sekem sa ama saka sa mga tugang ni Dina: “Itao man lugod nindo sa sako an sakuyang minamawot, asin itatao ko sa saindo an ano man na hagadon nindo sako. 12 Puwede kamong maghagad sa sako nin halangkawon na dote asin nin regalo.+ Handa akong itao an ano man na sabihon nindo sa sako. Basta ipaagom lang nindo sa sako an hoben na babayi.”

13 An mga aki ni Jacob may panglalansing nagsimbag ki Sekem saka sa ama kaining si Hamor huling linapastangan niya an tugang nindang si Dina. 14 Sinabi ninda: “Dai mi magigibo an arog kaiyan na bagay, an itao an samong tugang na babayi sa sarong lalaki na bakong turi,*+ huling kasusupgan iyan sa samo. 15 Matugot sana kami sa arog kaining kondisyon: na kamo magin kapareho mi asin turion an gabos na lalaki sa saindo.+ 16 Tapos itatao mi sa saindo an samong mga aking babayi, asin kukuanon mi man an mga aki nindong babayi, asin maistar kami kaiba nindo asin magigi kitang sarong banwaan. 17 Pero kun dai kamo magdangog samo saka dai kamo magpaturi, kukuanon mi an samong tugang na babayi.”

18 Nagustuhan ni Hamor+ saka kan aki niyang si Sekem+ an mga sinabi ninda. 19 Dai nag-atraso an hoben na lalaki sa paggibo kan ipinapagibo ninda,+ huling gustong-gusto niya an aking babayi ni Jacob, asin siya an pinakakagalang-galang sa bilog na pamilya* kan saiyang ama.

20 Kaya nagduman si Hamor saka an aki niyang si Sekem sa trangkahan kan siyudad asin nakipag-ulay sa mga lalaki kan saindang siyudad,+ na sinasabi: 21 “Gusto kan mga tawong ini na makipagkatuninungan sa sato. Tugutan ta sindang mag-istar sa satong daga saka magnegosyo digdi, huling mahiwas man an satong daga. Puwede tang agumon an saindang mga aking babayi, asin puwede man nindang agumon an satong mga aking babayi.+ 22 Pero matugot lang sindang mag-istar kaiba ta para magi kitang sarong banwaan sa kondisyon na ini: na magpaturi an gabos na lalaki sa sato arog ninda.+ 23 Tapos, bako daw na mapapasato an mga pagsadiri ninda, an mga kayamanan ninda, saka an gabos na sadiri nindang hayop? Kaya tugutan ta sindang mag-istar kaiba ta.” 24 An gabos na minaluwas sa trangkahan kan saiyang siyudad nagdangog ki Hamor saka sa aki niyang si Sekem, asin nagpaturi an gabos na lalaki, idtong gabos na minaluwas sa trangkahan kan siyudad.

25 Pero kan ikatulong aldaw, mantang nakakamati pa sinda nin kulog, kinua kan duwang aki ni Jacob, si Simeon saka si Levi, na mga tugang ni Dina,+ an saindang mga espada tapos naglaog sa siyudad na dai lamang pinagsuspetsaran kan mga tawo duman, asin ginaradan ninda an gabos na lalaki.+ 26 Ginadan ninda si Hamor saka an aki kaining si Sekem gamit an espada, dangan kinua ninda si Dina sa harong ni Sekem asin huminali na. 27 Nag-arabot pa an ibang mga aki ni Jacob, asin nahiling ninda an ginaradan na mga lalaki. Dangan sinamsaman ninda an siyudad huli sa paglapastangan sa saindang tugang na babayi.+ 28 Kinurua ninda an saindang mga aripumpon, an saindang mga baka, an saindang mga asno, asin an ano man na yaon sa siyudad saka sa kalangtadan. 29 Kinurua man ninda an gabos na sadiri kan mga ini, binihag an gabos na saradit nindang aki saka an gabos na mga agom ninda, asin sinamsam an gabos na yaon sa mga harong.

30 Huli kaiyan, nagsabi si Jacob ki Simeon saka ki Levi:+ “Grabeng problema* an dinara nindo sa sako. Dahil sa ginibo nindo, kakaungisan ako kan mga nakaistar sa dagang ini, kan mga Canaanita saka kan mga Perizita. Kakadikit sana kita, asin siguradong masururog sinda para salakayon ako asin mapupuho ako, ako saka an sakuyang pamilya.” 31 Pero nagsabi sinda: “Dapat daw na trataron an samuyang tugang na babayi na siring sa sarong hostes?”*

35 Pagkatapos, nagsabi an Diyos ki Jacob: “Magduman ka sa Bethel+ asin mag-istar ka duman, saka maggibo ka duman nin altar para sa tunay na Diyos, na nagpahiling sa saimo kan nagdudulag ka sa tugang mong si Esau.”+

2 Dangan sinabi ni Jacob sa kasararo niya sa harong saka sa gabos na kaibanan niya: “Haralion nindo an mga diyos kan ibang mga nasyon na yaon sa saindo,+ asin linigon nindo an saindong sadiri saka magsangli kamo nin bado, 3 asin magduman kita sa Bethel. Magibo ako duman nin altar para sa tunay na Diyos, na nagdangog sa mga pakimahirak ko kan ako nag-aagi nin kasakitan asin na pirming nasa kaibanan ko sain man ako magduman.”*+ 4 Kaya itinao ninda ki Jacob an gabos na diyos kan ibang mga nasyon na yaon sa sainda saka an gabos na hikaw na yaon sa saindang mga talinga, asin itinalbong* iyan ni Jacob sa mismong tungod kan dakulang kahoy na harani sa Sekem.

5 Kan magbaklay na sinda, nagpaabot an Diyos nin grabeng takot sa mga tawo kan mga siyudad na nasa palibot ninda, kaya dai linapag kan mga ini an mga aki ni Jacob. 6 Tapos, nakaabot si Jacob sa Luz,+ na iyo an Bethel, sa daga nin Canaan, siya saka an gabos na kairiba niya. 7 Naggibo siya duman nin altar asin inapod an lugar na iyan na El-bethel,* huling duman nagpahiling sa saiya an tunay na Diyos kan nagdudulag siya sa saiyang tugang.+ 8 Kan huri, nagadan si Debora,+ an dating paraaling ni Rebeca, asin ilinubong siya sa tungod nin kahoy na ensina* sa may pamitisan kan Bethel. Kaya pinangaranan niya iyan na Alon-bacut.*

9 Nagpahiling giraray an Diyos ki Jacob kan pabalik siya haling Padan-aram asin binendisyunan siya. 10 Sinabi kan Diyos sa saiya: “Jacob an pangaran mo.+ Dai ka na aapudon na Jacob, kundi Israel na an magigin pangaran mo.” Asin pinunan niya siyang apudon na Israel.+ 11 Sinabi pa kan Diyos sa saiya: “Ako an Diyos na Makakamhan sa Gabos.*+ Magkaigwa ka nin mga aki asin magpakadakul ka. Magkakaigwa nin mga nasyon asin grupo nin mga nasyon hali sa saimo,+ asin may mga hadi na magikan sa saimo.*+ 12 Kun manungod sa daga na itinao ko ki Abraham saka ki Isaac, itatao ko iyan sa saimo asin sa saimong magigin gikan.”*+ 13 Dangan puminaitaas an Diyos asin binayaan siya sa lugar kun sain siya nakipag-ulay sa saiya.

14 Kaya nagpatindog si Jacob nin harigi, sarong hariging gapo, duman sa lugar kun sain nakipag-ulay sa saiya an Diyos, asin binubuan niya iyan nin dulot na inumon saka nin lana.+ 15 Asin padagos na inapod ni Jacob na Bethel+ an lugar kun sain nakipag-ulay sa saiya an Diyos.

16 Tapos naghali na sinda sa Bethel. Asin mantang medyo huruharayo pa sinda sa Efrat, pigpurusan si Raquel, asin nagin masakit na marhay an saiyang pangangaki. 17 Pero kan nasasakitan na siyang marhay sa pag-aki, nagsabi sa saiya an partira: “Dai ka matakot; saro pang aking lalaki an imumundag mo.”+ 18 Kan huring mga segundo kan saiyang buhay* (huling naghihingagdan na siya), pinangaranan niya siyang Ben-oni,* pero Benjamin*+ an iinapod sa saiya kan saiyang ama. 19 Nagadan si Raquel asin ilinubong sa may dalan pasiring sa Efrat, na iyo an Betlehem.+ 20 Nagpatindog si Jacob nin harigi sa ibabaw kan piglubungan sa saiya; iyo iyan an harigi kan lubungan ni Raquel sagkod sa aldaw na ini.

21 Pagkatapos, naghali na si Israel asin itinindog an saiyang tolda sa inutan kan tore nin Eder. 22 Sarong aldaw, kan nakaistar si Israel sa dagang iyan, dinurugan ni Ruben si Bilha, an sekondaryong agom kan saiyang ama, asin naaraman iyan ni Israel.+

Igwa si Jacob nin 12 aking lalaki. 23 An mga aki ni Jacob ki Lea iyo si Ruben,+ an saiyang panganay, tapos si Simeon, Levi, Juda, Isacar, asin Zebulon. 24 An mga aki niya ki Raquel iyo si Jose saka si Benjamin. 25 Asin an mga aki niya ki Bilha, na suruguon ni Raquel, iyo si Dan saka si Neftali. 26 Asin an mga aki niya ki Zilpa, na suruguon ni Lea, iyo si Gad saka si Aser. Sinda an mga aki ni Jacob na namundag sa Padan-aram.

27 Sa katapos-tapusi, nakaabot si Jacob sa saiyang amang si Isaac na nasa Mamre,+ sa Kiriat-arba, na iyo an Hebron, kun sain nag-istar si Abraham saka si Isaac bilang mga dayuhan.+ 28 Nabuhay si Isaac nin 180 taon.+ 29 Dangan nagadan si Isaac pagkatapos nin halawig saka nakakakontentong buhay.* Asin ilinubong siya arog kan saiyang mga apuon;* ilinubong siya kan mga aki niyang si Esau asin Jacob.+

36 Ini an kasaysayan ni Esau, na inaapod man na Edom.+

2 Hali sa mga aking babayi kan Canaan an mga naagom ni Esau: si Ada+ na aki ni Elon na Hiteo;+ asin si Oholibama+ na aki ni Anah, na makuapo ni Zibeon na Hivita; 3 asin si Basemat,+ na aki ni Ismael asin tugang ni Nebaiot.+

Sinda an mga aki ni Esau na namundag sa daga nin Canaan. 6 Pagkatapos, dinara ni Esau an saiyang mga agom, an mga aki niyang lalaki saka babayi, an gabos na miyembro* kan saiyang harong, an gabos niyang hayop, asin an gabos na kayamanan na natipon niya+ sa daga nin Canaan, asin nagpasiring siya sa ibang lugar na medyo huruharayo sa tugang niyang si Jacob.+ 7 Dakulon na kaya sindang pagsadiri kaya dai na sinda puwedeng mag-istar duman na magkaibanan, asin an daga na iniistaran ninda* dai na makakasustenir sa sainda huli sa kadakulan kan saindang mga hayop. 8 Kaya nag-istar si Esau sa kabukidan nin Seir.+ Inaapod man si Esau na Edom.+

9 Ini an kasaysayan ni Esau na ama kan mga Edomita sa kabukidan nin Seir.+

10 Ini an mga pangaran kan mga aki ni Esau: si Elifaz na aki ni Ada, na agom ni Esau; si Reuel na aki ni Basemat, na saro pang agom ni Esau.+

11 An mga aki ni Elifaz iyo si Teman,+ Omar, Zefo, Gatam, asin Kenaz.+ 12 Si Timna nagin sekondaryong agom ni Elifaz, na aki ni Esau. Pag-abot nin panahon, nagkaaki sinda ni Elifaz, si Amalek.+ Sinda an mga aki ni Ada, na agom ni Esau.

13 Ini an mga aki ni Reuel: si Nahat, Zera, Sammah, asin Mizza. Sinda an mga aki ni Basemat,+ na agom ni Esau.

14 Ini an mga aki ni Esau sa agom niyang si Oholibama, na aki ni Anah asin makuapo ni Zibeon: si Jeus, Jalam, asin Kora.

15 Ini an mga shik* sa mga aki ni Esau:+ An mga aki ni Elifaz, na panganay ni Esau: si Shik Teman, Shik Omar, Shik Zefo, Shik Kenaz,+ 16 Shik Kora, Shik Gatam, asin Shik Amalek. An mga aking ini ni Elifaz+ mga shik sa daga nin Edom. Sinda an mga aki ki Ada.

17 Ini an mga aki ni Reuel, na aki ni Esau: si Shik Nahat, Shik Zera, Shik Sammah, asin Shik Mizza. An mga aking ini ni Reuel mga shik sa daga nin Edom.+ Sinda an mga aki ki Basemat, na agom ni Esau.

18 Asin ini an mga aki ni Oholibama, na agom ni Esau: si Shik Jeus, Shik Jalam, asin Shik Kora. Mga shik an mga aking ini ni Oholibama, na aki ni Anah asin agom ni Esau.

19 Sinda an mga aki ni Esau, asin sinda an saindang mga shik. Si Esau iyo si Edom.+

20 Ini an mga aki ni Seir na Horita, na mga nakaistar sa dagang iyan:+ si Lotan, Sobal, Zibeon, Anah,+ 21 Dison, Ezer, asin Disan.+ Sinda an mga shik na mga Horita, na mga aki ni Seir, sa daga nin Edom.

22 An mga aki ni Lotan iyo si Hori saka si Hemam, asin si Timna+ an tugang na babayi ni Lotan.

23 Ini an mga aki ni Sobal: si Alvan, Manahat, Ebal, Sefo, asin Onam.

24 Ini an mga aki ni Zibeon:+ si Aias saka si Anah. Siya an Anah na nakadiskubre kan mainit na mga burabod sa kaawagan mantang inaataman niya an mga asno kan ama niyang si Zibeon.

25 Ini an mga aki ni Anah: si Dison saka an aki niyang babayi na si Oholibama.

26 Ini an mga aki ni Dison: si Hemdan, Esban, Itran, asin Keran.+

27 Ini an mga aki ni Ezer: si Bilhan, Zaavan, asin Akan.

28 Ini an mga aki ni Disan: si Uz saka si Aran.+

29 Ini an mga shik na mga Horita: si Shik Lotan, Shik Sobal, Shik Zibeon, Shik Anah, 30 Shik Dison, Shik Ezer, asin Shik Disan.+ Sinda an mga shik na mga Horita sa daga nin Seir.

31 Ini an mga hadi na namahala sa daga nin Edom+ bago pa magkaigwa nin hadi an mga Israelita.*+ 32 Naghadi sa Edom si Bela na aki ni Beor, asin Dinhaba an pangaran kan saiyang siyudad. 33 Kan magadan si Bela, si Jobab na aki ni Zera na taga Bozra an naghadi na kasalida niya. 34 Kan magadan si Jobab, si Husam na hali sa daga kan mga Temanita an naghadi na kasalida niya. 35 Kan magadan si Husam, si Hadad na aki ni Bedad, na duminaog sa mga Midianita+ sa teritoryo* nin Moab, an naghadi na kasalida niya, asin Avit an pangaran kan saiyang siyudad. 36 Kan magadan si Hadad, si Samla na taga Masreka an naghadi na kasalida niya. 37 Kan magadan si Samla, si Shaul na taga Rehobot na harani sa Salog an naghadi na kasalida niya. 38 Kan magadan si Shaul, si Baal-hanan na aki ni Acbor an naghadi na kasalida niya. 39 Kan magadan si Baal-hanan na aki ni Acbor, si Hadar an naghadi na kasalida niya. Pau an pangaran kan saiyang siyudad, asin an agom niya iyo si Mehetabel na aki ni Matred na aking babayi ni Mezahab.

40 Kaya ini an mga pangaran kan mga shik na naggikan ki Esau sigun sa saindang mga pamilya, sigun sa saindang mga lugar, base sa mga pangaran ninda: si Shik Timna, Shik Alva, Shik Jetet,+ 41 Shik Oholibama, Shik Elah, Shik Pinon, 42 Shik Kenaz, Shik Teman, Shik Mibzar, 43 Shik Magdiel, asin Shik Iram. Sinda an mga shik kan Edom sigun sa mga iniistaran nindang lugar sa daga na sadiri ninda.+ Sinda an mga naggikan ki Esau, an ama kan mga Edomita.+

37 Padagos na nag-istar si Jacob sa daga nin Canaan, kun sain nag-istar an saiyang ama bilang dayuhan.+

2 Ini an kasaysayan ni Jacob.

Kan 17 anyos si Jose,+ pigpapasturan niya an mga aripumpon+ kaiba an mga aki ni Bilha+ asin an mga aki ni Zilpa,+ an mga agom kan saiyang ama. Asin may isinumbong si Jose sa saindang ama na maraot na ginibo kan mga tugang niyang idto. 3 Mas padangat ni Israel si Jose kisa sa gabos na iba pa niyang mga aki+ huling namundag ini kan siya gurang na, asin pinagibuhan niya ini nin sarong magayon* na halabang bado. 4 Kan marisa kan mga tugang niya na mas padangat siya kan saindang ama kisa sainda, naungis sinda sa saiya, asin dai ninda siya kinakaulay sa mabuot na paagi.

5 Dangan, nagkaigwa nin pangaturugan si Jose asin inistorya niya iyan sa saiyang mga tugang,+ asin lalo pa sindang naungis sa saiya huli kaiyan. 6 Sinabi niya sa sainda: “Magdangog tabi kamo sa napangaturugan ko. 7 Nagbubugkos daa kita nin mga uhoy sa tahaw kan uma kan an binugkos kong uhoy magbuhat asin magtindog nin tanos, tapos an mga binugkos nindo puminalibot sa binugkos ko saka duminuko diyan.”+ 8 Nagsabi sa saiya an saiyang mga tugang: “Buot mong sabihon magigin hadi ka samo saka ika an mamamahala samo?”+ Kaya mas lalo pa sindang naungis sa saiya dahil sa saiyang mga pangaturugan saka sa saiyang mga sinabi.

9 Pagkatapos kaiyan, nagkaigwa siya nin saro pang pangaturugan, asin inistorya niya iyan sa saiyang mga tugang: “May napangaturugan giraray ako. Sa pagkakataon na ini, an aldaw saka an bulan asin an 11 bituon duminuko sa sako.”+ 10 Tapos inistorya niya iyan sa saiyang ama saka sa saiyang mga tugang, asin sinaway siya kan saiyang ama asin sinabihan: “Anong kahulugan kan pangaturugan mong ini? Buot mong sabihon, ako pati an saimong ina saka an saimong mga tugang madulok sa saimo asin masubsob sa atubangan mo?” 11 Asin nauri sa saiya an saiyang mga tugang,+ pero pigparaisip-isip kan saiyang ama an mga sinabi niya.

12 Naghali an saiyang mga tugang para pasabsabon an aripumpon kan saindang ama sa may harani sa Sekem.+ 13 Dangan sinabi ni Israel ki Jose: “Bakong pinapasturan kan mga tugang mo an aripumpon sa may harani sa Sekem? Madya, ta papadumanon taka sa sainda.” Nagsimbag siya: “Sige po!” 14 Kaya sinabi niya sa saiya: “Magduman ka tabi, asin hilingon mo kun ano an kamugtakan kan saimong mga tugang saka kun kumusta an aripumpon, asin baretaan mo ako pagbalik mo.” Kaya hali sa kababan* nin Hebron,+ pinaduman niya siya sa Sekem. 15 Mantang naglalakaw siya sa kalangtadan, sarong lalaki an nakahiling sa saiya. Hinapot siya kan lalaki: “Anong hinahanap mo?” 16 Nagsimbag siya: “Hinahanap ko an sakuyang mga tugang. Aram mo tabi kun sain sinda nagpapasabsab kan mga aripumpon?” 17 Nagsabi an lalaki: “Naghali na sinda digdi, ta nadangog ko sinda na nagsabi, ‘Magduman kita sa Dotan.’” Kaya hinanap ni Jose an saiyang mga tugang, asin nanuparan niya sinda sa Dotan.

18 Natanaw ninda siya sa huruharayo, asin bago pa siya makaabot sa sainda, nagplano na sindang gadanon siya. 19 Kaya nag-urulay-ulay sinda: “Hilinga! Uyan na an mahilig mangaturugan.+ 20 Gadanon ta siya, tapos ihulog ta siya sa saro sa mga kalot na tipunan nin tubig, dangan sabihon tang siniba siya nin sarong mabangis na hayop. Hilingon ta kun anong mangyayari sa mga pangaturugan niya.” 21 Kan madangog ini ni Ruben,+ naggibo siyang paagi para iligtas siya. Kaya sinabi niya: “Dai ta siya paggadanon.”*+ 22 Sinabi ni Ruben sa sainda: “Dai kamo gumadan.*+ Ihulog ta na lang siya sa kalot na ini na tipunan nin tubig digdi sa kaawagan, pero dai ta siya pagkulugan.”+ Sinabi niya iyan para iligtas siya asin ibalik sa saiyang ama.

23 Kaya pag-abot ni Jose sa saiyang mga tugang, hinubaan ninda siya kan halaba niyang bado, an magayon na halabang bado na sulot niya,+ 24 tapos ihinulog ninda siya sa kalot na tipunan nin tubig. Kan panahon na idto, mayong tubig an kalot.

25 Tapos nagturukaw sinda para magkakan. Dangan nakahiling sinda nin nagdadangadang na grupo nin mga Ismaelita+ na hali sa Gilead. An saindang mga kamelyo nakakargahan nin mga pulot na ladano, balsamo, saka madugtang ubak nin kahoy,+ asin pasiring sinda sa Ehipto. 26 Kaya nagsabi si Juda sa saiyang mga tugang: “Anong pakinabang kun gagadanon ta an satong tugang tapos itatago an ginibong paggadan sa saiya?+ 27 Ipabakal ta na lang siya+ sa mga Ismaelita; dai ta siya pagkulgan. Tutal, tugang ta siya, kadugo ta.”* Kaya nag-uyon sinda sa saindang tugang. 28 Kan maagi na an mga negosyanteng Midianita,+ kinua ninda si Jose sa kalot asin ipinabakal siya sa mga Ismaelita sa kantidad na 20 pidasong pirak.+ Dinara kan mga lalaking ini si Jose sa Ehipto.

29 Dai nahaloy kan magbalik si Ruben sa kalot na tipunan nin tubig asin mahiling niyang mayo na si Jose sa kalot, ginisi niya an saiyang bado. 30 Kan magbalik siya sa saiyang mga tugang, suminabi siya: “Mayo na an aki! Anong gigibuhon ko?”

31 Kaya kinua ninda an halabang bado ni Jose asin nagbuno nin sarong lalaking kanding, tapos ibinuntog ninda an bado sa dugo kaiyan. 32 Pagkatapos, dinara ninda sa saindang ama an magayon na halabang bado asin sinabi ninda: “Nahiling mi ini. Hilingon mo tabi kun baga iyo ini an halabang bado kan saimong aki.”+ 33 Pighiling niya iyan asin suminabi: “Ini an halabang bado kan aki ko! Siniba siya nin mabangis na hayop! Siguradong nagkagutay-gutay si Jose!” 34 Dangan ginisi ni Jacob an saiyang bado, tapos nagsulot siya nin telang sako sa saiyang habayan, asin dakul na aldaw niyang ipinagmundo an pagkagadan kan saiyang aki. 35 Pauruutrong nagmaigot an gabos niyang aking lalaki saka an gabos niyang aking babayi na rangahon siya, pero habo niyang magdangog sa pagranga ninda, asin ini an sinasabi niya: “Magmumundo ako sa pagkagadan kan sakong aki sagkod na bumaba ako sa Lubungan!”*+ Asin padagos na nagtangis an saiyang ama huli saiya.

36 Ipinabakal si Jose kan mga Midianita duman sa Ehipto, ki Potifar, na sarong opisyal kan palasyo ni Faraon+ asin iyo an namamayo sa mga guwardiya.+

38 Kan mga panahon na iyan, binayaan ni Juda an saiyang mga tugang asin itinindog an saiyang tolda harani ki Hira na sarong Adulamita. 2 Nahiling duman ni Juda an aking babayi kan sarong Canaanita+ na an pangaran Shua. Inagom niya ini asin nakidurog digdi, 3 asin nagbados ini. Dangan nangaki siya nin lalaki, asin Er+ an ipinangaran digdi ni Juda. 4 Nagbados giraray siya asin nangaki nin lalaki na pinangaranan na Onan. 5 Dangan nangaki giraray siya nin lalaki na pinangaranan na Shela. Yaon siya* kaidto sa Aczib+ kan mamundag an aki.

6 Pag-abot nin panahon, nagkua si Juda nin maaagom kan panganay niyang si Er, asin an pangaran kaiyan Tamar.+ 7 Pero dai nauyunan ni Jehova an ginigibo kan panganay ni Juda na si Er; kaya ginadan ini ni Jehova. 8 Huli kaiyan, sinabihan ni Juda si Onan: “Agumon mo an agom kan saimong tugang, asin utubon mo an saimong paninimbagan sa saiya bilang saiyang bayaw.* Makidurog ka sa saiya tanganing matawan mo nin aki an saimong tugang.”+ 9 Pero aram ni Onan na an aki dai ibibilang na saiya.+ Kaya pag nakikidurog siya sa agom kan saiyang tugang, pinapabulos niya sa daga an saiyang semilya para dai niya matawan nin aki an saiyang tugang.+ 10 Maraot sa paghiling ni Jehova an saiyang ginibo, kaya ginadan niya man ini.+ 11 Sinabihan ni Juda an manugang niyang si Tamar: “Mag-istar ka sa harong kan saimong ama, asin magdanay kang balo sagkod na magdakula an aki kong si Shela,” huling naisip niya: ‘Tibaad magadan man siya arog kan saiyang mga tugang.’+ Kaya naghali si Tamar asin nag-istar sa harong kan saiyang ama.

12 Pakalihis nin panahon, nagadan an agom ni Juda, an aking babayi ni Shua.+ Kan matapos na an panahon kan pagmundo ni Juda, nagpasiring siya sa mga paragunting niya nin karnero na yaon sa Timnah+ kaiba an amigo niyang si Hira na Adulamita.+ 13 May nagsabi ki Tamar: “Paduman sa Timnah an saimong panugangan tanganing guntingan an saiyang mga karnero.” 14 Kaya sinanglian niya an saiyang bado na pambalo asin tinahuban niya nin belo an saiyang lalawgon tapos nag-alikboy siya. Dangan nagtukaw siya sa entrada kan Enaim, na yaon sa tinampo na pasiring sa Timnah. Nahiling niya kayang dakula na si Shela pero dai pa man giraray siya ipinapaagom digdi.+

15 Kan mahiling siya ni Juda, an paghuna kaini saro siyang hostes, huling tinahuban niya an saiyang lalawgon. 16 Kaya nagdulok si Juda sa saiya asin nagsabi: “Tugutan mo tabi ako na makidurog sa saimo,” dai niya kaya aram na siya su manugang niya.+ Pero nagsabi si Tamar: “Ano an itatao mo sako para magtugot akong makidurog saimo?” 17 Kaya nagsabi siya: “Mapadara ako nin sarong ugbon na kanding hali sa sakong mga hayop.” Alagad naghapot ini: “May panggarantiya kang itatao sa sako sagkod na dai mo pa iyan naipapadara?” 18 Nagsabi siya: “Anong panggarantiya an itatao ko saimo?” Nagsimbag ini: “An saimong singsing na pantatak+ saka an gakod kaiyan saka an sugkod na kapot mo.” Itinao niya an mga iyan sa saiya asin nakidurog siya sa saiya, asin nagbados ini. 19 Pagkatapos kaiyan, huminali na si Tamar, tapos hinali niya an saiyang alikboy asin isinulot an saiyang bado na pambalo.

20 Ipinadara ni Juda an ugbon na kanding paagi sa amigo niyang Adulamita,+ tanganing mabawi sa babayi an ipinanggarantiya, pero dai na lamang niya ini nahiling. 21 Naghapot-hapot siya sa mga tawo duman sa lugar kan babayi, na sinasabi: “Hain na su hostes* sa templo na yaon dati sa Enaim, sa may gilid kan tinampo?” Pero nagsarabi sinda: “Dai pa lamang nagkaigwa nin hostes sa templo sa lugar na ini.” 22 Dangan buminalik siya ki Juda asin nagsabi: “Dai ko lamang siya nahiling, saka saro pa, an sabi kan mga taga duman, ‘Dai pa lamang nagkaigwa nin hostes sa templo sa lugar na ini.’” 23 Kaya nagsabi si Juda: “Pabayai na sa saiya an mga gamit na idto, ta tibaad mapasupog pa kita pag pigparahanap ta pa siya. Tutal, ipinadara ko na man an ugbon na kanding na ini, kaso dai mo siya nahiling.”

24 Alagad pakalihis nin mga tulong bulan, may nagsabi ki Juda: “Nagin hostes an manugang mong si Tamar, asin nagbados man siya dahil sa pagigin hostes niya.” Kaya suminabi si Juda: “Darahon siya sa luwas asin suluon siya.”+ 25 Mantang dinadara siya paluwas, pinadarahan niya nin mensahe an saiyang panugangan: “An nakabados sa sako iyo an lalaking kagsadiri kan mga gamit na ini.” Tapos idinagdag pa niya: “Hilingon mo tabing marhay kun kiisay ini, an singsing na pantatak saka an gakod kaiyan saka an sugkod.”+ 26 Pighiling na marhay ni Juda an mga iyan, asin sinabi niya: “Mas matanos siya kisa sako, huling dai ko siya ipinaagom sa aki kong si Shela.”+ Asin dai na siya nakidurog pa sa saiya.

27 Kan mangangaki na siya, kambal palan an nasa tulak niya. 28 Mantang nangangaki siya, nailuwas kan saro an kamot kaini, asin binugkusan tulos iyan kan partira nin mapulahon na torsido, asin nagsabi: “Ini an nainot na nagluwas.” 29 Pero kan mailaog giraray kan aki an kamot kaini, luminuwas an tugang niya. Asin suminabi an partira: “Grabe an nagin sîsî sa saimong ina sa pagluwas mo!” Kaya Perez*+ an ipinangaran digdi ni Juda. 30 Pagkatapos, luminuwas man an saiyang tugang, an saro na binugkusan nin mapulahon na torsido an kamot, asin pinangaranan ining Zera.+

39 Dinara si Jose sa Ehipto+ kan mga Ismaelita+ asin binakal siya sa sainda kan Ehipsiyong si Potifar,+ na sarong opisyal kan palasyo ni Faraon asin pamayo kan mga guwardiya. 2 Pero nasa kaibanan ni Jose si Jehova.+ Kaya nagin mapanggana siya asin pinagkatiwalaan siya nin responsabilidad sa harong kan kagurangnan niyang Ehipsiyo. 3 Nahiling kan saiyang kagurangnan na nasa kaibanan niya si Jehova asin na pinangyayari ni Jehova na magin marahay an resulta kan gabos niyang ginigibo.

4 Nakua ni Jose an pag-uyon niya, asin nagi niya siyang pinagkakatiwalaan na lingkod. Kaya itinalaga niya siya na tagapamahala kan saiyang harong asin kan gabos na sadiri niya. 5 Puon kan gibuhon niya siyang tagapamahala kan saiyang harong asin kan gabos na sadiri niya, dagos-dagos na binendisyunan ni Jehova an harong kan Ehipsiyo dahil ki Jose; binendisyunan ni Jehova an gabos na sadiri niya na yaon sa saiyang harong saka sa saiyang uma.+ 6 Uminabot an panahon na ipinaubaya na niya ki Jose an gabos na sadiri niya, asin dai na siyang ibang iniintindi apuwera sa kinakakan niya. Duminakula man si Jose na magayon an tindog* saka guwapo.

7 Dai nahaloy, naakit ki Jose an agom kan saiyang kagurangnan asin nagsabi ini sa saiya: “Durugan mo ako.” 8 Pero nagsayuma siya asin sinabihan an agom kan saiyang kagurangnan: “Dai naghahadit an sakong kagurangnan sa ano man na bagay digdi sa harong huling yaon ako digdi, asin ipinagkatiwala niya sa sako an gabos na sadiri niya. 9 Mayo na nin mas may awtoridad kisa sako sa harong na ini, asin ipinaubaya niya sa sako an gabos apuwera sa saimo ta agom ka niya. Kaya paano ko magigibo an grabeng karatan na ini asin magkasala sa Diyos?”+

10 Aroaldaw ining nakikiulay ki Jose, pero dai lamang siya nagtugot na makidurog o makiibanan sa saiya. 11 Alagad sarong aldaw, kan maglaog siya sa harong tanganing gibuhon an trabaho niya, an gabos na suruguon mayo sa laog kan harong. 12 Dangan bigla siya kaining kinaputan sa bado asin nagsabi ini: “Durugan mo ako!” Pero binayaan niya an saiyang bado sa kamot kaini asin duminulag paluwas. 13 Kan mahiling kan agom ni Potifar na nawalat sa kamot niya an bado ni Jose kan magdulag ini paluwas, 14 nagparakurahaw siya para apudon an mga suruguon niyang lalaki sa harong asin sinabi niya sa sainda: “Hilinga! Ining Hebreo na dinara kan sakong agom, gusto niya kitang ipasupog.* Nagdigdi siya sako para durugan ako, pero nagparakurahaw ako nin makusog. 15 Dangan kan madangog niya an pagkurahaw ko, binayaan niya sa gilid ko an saiyang bado tapos duminulag siya paluwas.” 16 Pagkatapos, itinaid niya sa saiya an bado sagkod na mag-abot an kagurangnan ni Jose sa harong kaini.

17 Dangan iyo man idto an sinabi niya sa saiyang agom: “An Hebreong suruguon na dinara mo sa samo, nagdigdi siya sako para ipasupog ako. 18 Pero kan magkurahaw na ako, binayaan niya sa gilid ko an saiyang bado tapos duminulag siya paluwas.” 19 Kan madangog kan saiyang kagurangnan an mga sinabi kan agom kaini, na nagsabi: “Ini an mga ginibo sa sako kan saimong suruguon,” biyo siyang naanggot. 20 Kaya dinakop si Jose kan saiyang kagurangnan asin ilinaog duman sa presuhan kun sain pigbibilanggo an mga ipinapapreso kan hadi, asin nagdanay siyang nakapreso duman.+

21 Alagad nagdanay si Jehova na nasa kaibanan ni Jose, asin padagos niya siyang pinapahilingan nin maimbod na pagkamuot saka binebendisyunan tanganing mauyunan siya kan namamayong opisyal sa presuhan.+ 22 Kaya ipinagkatiwala ki Jose kan namamayong opisyal sa presuhan an pamamahala sa gabos na preso, asin siya an nagbubuot kan gabos na ginigibo ninda duman.+ 23 An namamayong opisyal sa presuhan dai na nakikiaram sa mga inaasikaso ni Jose, huling si Jehova nasa kaibanan ni Jose asin pinangyari ni Jehova na magin marahay an resulta kan ano man na ginigibo niya.+

40 Pagkatapos kan mga pangyayaring iyan, an panginot na kopero+ kan hadi kan Ehipto asin an panginot na panadero nagkasala sa saindang kagurangnan, an hadi kan Ehipto. 2 Kaya naanggot si Faraon sa duwa niyang opisyal, sa panginot na kopero saka sa panginot na panadero,+ 3 asin ipinapreso niya sinda sa presuhan kan harong kan pamayo kan mga guwardiya,+ kun sain nakapreso man si Jose.+ 4 Dangan ipinagbuot kan pamayo kan mga guwardiya na makaibanan sinda ni Jose saka pagserbihan niya an mga ini,+ asin napreso sinda duman nin huruhalawig na panahon.*

5 Sarong banggi, an kopero saka an panadero kan hadi kan Ehipto, na nakapreso sa presuhan, parehong nangaturugan, asin an pangaturugan kan kada saro sa sainda igwa nin kanya-kanyang kahulugan. 6 Pagkaaga, naabutan sinda ni Jose na parehong mamundo. 7 Kaya hinapot niya an mga opisyal ni Faraon na kaiba niyang nakapreso sa harong kan saiyang kagurangnan: “Ano ta mamunduon kamo ngunyan?” 8 Nagsabi sinda sa saiya: “Pareho kaming nangaturugan, pero mayo digding makatao nin kahulugan kaiyan.” Sinabi ni Jose sa sainda: “Bakong an Diyos an nakakatao nin pakahulugan sa mga pangaturugan?+ Iistorya tabi nindo iyan sa sako.”

9 Kaya inistorya ki Jose kan panginot na kopero an saiyang pangaturugan, na sinasabi: “Sa pangaturugan ko, igwang puon nin ubas sa atubangan ko. 10 An puon nin ubas na iyan igwa nin tulong sanga, asin nag-ugbos iyan, namurak, saka an mga rawog* kaiyan nagin hinog na mga ubas. 11 Asin kapot-kapot ko an kopa ni Faraon, asin kinua ko an mga ubas tapos pinuga ko an mga iyan sa kopa ni Faraon. Pagkatapos kaiyan, itinao ko an kopa ki Faraon.” 12 Dangan sinabi ni Jose sa saiya: “Ini an kahulugan kaiyan: An tulong sanga nangangahulugan nin tulong aldaw. 13 Tulong aldaw puon ngunyan, papaluwason ka ni Faraon* asin ibabalik ka niya sa dati mong katungdan,+ asin ika giraray an matao ki Faraon kan saiyang kopa arog kan ginigibo mo dati kan ika pa an saiyang kopero.+ 14 Alagad, girumdumon mo ako pag nasa marahay ka nang kamugtakan. Pahilingan mo tabi ako nin maimbod na pagkamuot asin sambiton mo man ako ki Faraon, tanganing makaluwas ako sa lugar na ini. 15 An totoo, kinidnap ako hali sa daga kan mga Hebreo,+ asin mayo ako digding ginibong ano man para ilaog ninda ako sa presuhan.”*+

16 Kan mahiling kan panginot na panadero na magayon an nagin pakahulugan ni Jose, nagsabi siya sa saiya: “Napangaturugan ko man an sadiri ko, asin igwa daa nin tulong basket nin puting tinapay sa payo ko, 17 asin sa pinakaibabaw na basket, igwa nin gabos na klase nin linuto sa hurno na kakanon na para ki Faraon, asin igwa nin mga gamgam na nagtuturuka sa basket sa ibabaw kan sakong payo.” 18 Nagsimbag si Jose: “Ini an kahulugan kaiyan: An tulong basket nangangahulugan nin tulong aldaw. 19 Tulong aldaw puon ngunyan, pupugutan ka nin payo ni Faraon* asin ibibitay ka sa harigi, asin tuturukaon kan mga gamgam an saimong laman.”+

20 Pag-abot kan ikatulong aldaw, kumpleanyo ni Faraon,+ asin naghanda siya nin bangkete para sa gabos niyang lingkod. Dangan an panginot na kopero saka an panginot na panadero pareho niyang pinaluwas* asin dinara sa atubangan kan saiyang mga lingkod. 21 Tapos ibinalik niya an panginot na kopero sa katungdan kaini, asin nagpadagos ini sa pagtao kan kopa ki Faraon. 22 Pero ipinabitay niya an panginot na panadero, arog kan itinaong pakahulugan sa sainda ni Jose.+ 23 Alagad, dai si Jose nagirumduman kan panginot na kopero; liningawan siya kaini.+

41 Pakalihis nin bilog na duwang taon, nangaturugan si Faraon+ na nakatindog siya sa may Salog nin Nilo. 2 Asin nakahiling siya nin pitong magagayon asin matatabang baka na naghahawas sa salog, asin nagpuon an mga iyan na magsabsab sa mga duot kan Nilo.+ 3 Asin may pito man na makakanos asin maniniwang na baka na naghahawas sa Nilo kasunod ninda, asin nagtindog an mga iyan sa kataid kan matatabang baka sa may pangpang kan Nilo. 4 Tapos kinakan kan makakanos asin maniniwang na baka an pitong magagayon asin matatabang baka. Dangan napagmata si Faraon.

5 Tapos nagturog giraray siya asin nangaturugan giraray. Nakahiling siya nin pitong uhoy nin tipasi na nagbubuswak hali sa sarong puon; birilog iyan asin matataba.+ 6 Asin kasunod kan mga iyan, may nagbubuswak man na pitong uhoy nin tipasi na saradit asin ruluyos huli sa duros na hali sa sirangan. 7 Tapos hinalon kan saradit na uhoy an pitong birilog asin matatabang uhoy. Dangan napagmata si Faraon, asin naaraman niyang nangangaturugan lang palan siya.

8 Pero pagkaaga, napurisaw siya.* Kaya ipinaapod niya an gabos na nagmamahikang saserdote kan Ehipto asin an gabos na madudunong na lalaki. Inistorya sa sainda ni Faraon an mga napangaturugan niya, pero mayo ni saro sa sainda an makatao ki Faraon kan kahulugan kan mga iyan.

9 Kaya nakipag-ulay ki Faraon an panginot na kopero, na sinasabi: “Itutuga ko ngunyan an mga kasalan ko. 10 Naanggot kaidto si Faraon sa saiyang mga lingkod. Kaya ipinapreso niya ako sa presuhan kan harong kan pamayo kan mga guwardiya, ako saka an panginot na panadero.+ 11 Dangan sarong banggi, pareho kaming nangaturugan. Asin an pangaturugan kan kada saro sa samo igwa nin kanya-kanyang kahulugan.+ 12 May kaibanan kami duman na hoben na Hebreong lalaki, na suruguon kan pamayo kan mga guwardiya.+ Kan inistorya mi sa saiya an mga napangaturugan mi,+ sinabi niya sa samo an mga kahulugan kaiyan. 13 Asin talagang nagkatotoo su mga pakahulugan niya. Ibinalik ako sa sakong katungdan, pero ibinitay an panginot na panadero.”+

14 Kaya ipinaapod ni Faraon si Jose,+ asin tulos-tulos ninda siyang ilinuwas sa presuhan.*+ Pagkatapos, nag-ahit siya asin nagsangli nin bado dangan nagduman ki Faraon. 15 Sinabi ni Faraon ki Jose: “Nangaturugan ako, pero mayo nin makatao kan kahulugan kaiyan. Nabaretaan kong kaya mo daang itao an kahulugan kan mga pangaturugan na pig-iistorya sa saimo.”+ 16 Nagsimbag si Jose ki Faraon: “Bako tabi ako! An Diyos an masabi kan manungod sa ikakarahay ni Faraon.”+

17 Sinabi pa ni Faraon ki Jose: “Sa pangaturugan ko, nakatindog daa ako sa pangpang kan Salog nin Nilo. 18 Asin nakahiling ako nin pitong magagayon asin matatabang baka na naghahawas sa Nilo, asin nagpuon an mga iyan na magsabsab sa mga duot kan Nilo.+ 19 Asin may pito man na maluluya asin makakanos saka maniniwang na baka na naghahawas kasunod ninda. Dai pa lamang ako nakahiling nin arog kaiyan kakanos na mga baka sa bilog na daga nin Ehipto. 20 Tapos kinakan kan maniniwang saka makakanos na baka an nainot na pitong matatabang baka. 21 Pero kan makakan na ninda an mga iyan, mayo lamang nin makakarisa na kinakan ninda an mga iyan, huling maniniwang asin makakanos pa man giraray sinda arog kan dati. Dangan napagmata ako.

22 “Pagkatapos kaiyan, nakahiling ako sa pangaturugan ko nin pitong birilog asin matatabang uhoy nin tipasi na nagbubuswak hali sa sarong puon.+ 23 Asin kasunod kan mga iyan, may nagbubuswak man na pitong kurupos na uhoy nin tipasi, na saradit asin ruluyos huli sa duros na hali sa sirangan. 24 Tapos hinalon kan saradit na uhoy an pitong matatabang uhoy. Inistorya ko iyan sa mga nagmamahikang saserdote,+ pero mayo nin makapaliwanag kaiyan sa sako.”+

25 Dangan sinabi ni Jose ki Faraon: “Saro sana an kahulugan kan mga pangaturugan ni Faraon. Ipinaisi ki Faraon kan tunay na Diyos kun ano an gigibuhon Niya.+ 26 An pitong magagayon na baka nangangahulugan nin pitong taon. Siring man, an pitong magagayon na uhoy nin tipasi nangangahulugan man nin pitong taon. Saro sana an kahulugan kan mga pangaturugan. 27 An pitong maniniwang saka makakanos na baka na naghawas kasunod ninda nangangahulugan nin pitong taon, asin an pitong uhoy nin tipasi na daing mga laog saka ruluyos huli sa duros na hali sa sirangan magigin pitong taon nin tiggutom. 28 Arog kan sinabi ko ki Faraon: Pinangyari kan tunay na Diyos na mahiling ni Faraon kun ano an gigibuhon Niya.

29 “Magkakaigwa nin pitong taon na magigin abundang marhay an kakanon sa bilog na daga nin Ehipto. 30 Pero susundan nanggad iyan nin pitong taon nin tiggutom, asin siguradong malilingawan nang nagin abunda an kakanon sa Ehipto, asin mararaot an kadagaan huli sa tiggutom.+ 31 Asin dai na magigirumduman an nakaaging abundansiya sa kadagaan dahil sa tiggutom na masunod diyan, huling magigin grabe nanggad iyan. 32 Duwang beses ining napangaturugan ni Faraon huling nagdesisyon nanggad an tunay na Diyos na gibuhon ini gabos, asin gigibuhon iyan kan tunay na Diyos sa dai na mahahaloy.

33 “Kaya maghanap tabi ngunyan si Faraon nin lalaking mapagmansay asin madunong asin pamahalaon siya sa bilog na daga nin Ehipto. 34 Magtalaga si Faraon nin mga opisyal sa kadagaan, asin tipunon niya an ikalimang kabtang kan mga produkto kan daga nin Ehipto sa panahon kan pitong taon nin abundansiya.+ 35 Ipatipon sa sainda an gabos na kakanon sa maabot na mga taon na abunda an kakanon, asin magtipon sinda nin mga tipasi tapos sarayon ninda an mga iyan sa mga siyudad asin pakaingatan; si Faraon an bahalang magbuot kun ano an gigibuhon sa mga tipasing iyan.+ 36 An mga kakanon na iyan magigin suplay para sa pitong taon nin tiggutom na maabot sa daga nin Ehipto, tanganing dai magkagaradan an mga tawo saka mga hayop huli sa tiggutom.”+

37 Nauyunan ni Faraon saka kan gabos niyang lingkod an suhestiyon na iyan. 38 Kaya sinabi ni Faraon sa saiyang mga lingkod: “May mahahanap pa daw kitang arog kan lalaking ini na igwa kan espiritu nin Diyos?” 39 Dangan sinabi ni Faraon ki Jose: “Huling pinangyari nin Diyos na maaraman mo an gabos na ini, mayo nang ibang mas mapagmansay saka mas madunong kisa saimo. 40 Ika mismo an mamamahala sa sakong harong, asin susunudon kan bilog kong nasasakupan an gabos na sasabihon mo.+ Ako lang an magigin mas halangkaw sa saimo dahil sa pagigin hadi ko.”* 41 Sinabi pa ni Faraon ki Jose: “Ginigibo taka ngunyan na tagapamahala sa bilog na daga nin Ehipto.”+ 42 Dangan hinali ni Faraon sa saiyang muro* an singsing na pantatak asin ilinaag iyan sa muro ni Jose. Asin sinulutan niya ini nin mga badong gibo sa marahay na klaseng telang lino asin sinulutan man nin kulintas na bulawan. 43 Apuwera kaiyan, pinasakay niya siya sa panduwang karwahe kan hadi, asin may nagkukururahaw sa inutan niya, “Avrekh!”* Sa siring, ginibo niya siyang tagapamahala sa bilog na daga nin Ehipto.

44 Nagsabi pa si Faraon ki Jose: “Ako si Faraon, pero an siisay man sa bilog na daga nin Ehipto dai puwedeng gumibo nin ano man* sagkod na mayo kan saimong awtorisasyon.”+ 45 Pagkatapos kaiyan, pinangaranan ni Faraon si Jose na Zafenat-panea asin ipinaagom sa saiya si Asenat+ na aki ni Potifera na saserdote kan On.* Tapos pinunan na pamahalaan* ni Jose an daga nin Ehipto.+ 46 Si Jose 30 anyos+ kan siya mag-atubang* ki Faraon na hadi kan Ehipto.

Dangan pagkahali ni Jose sa atubangan ni Faraon, linibot niya an bilog na daga nin Ehipto. 47 Sa panahon kan pitong taon nin abundansiya, nagin mabungang marhay an daga. 48 Asin dagos-dagos niyang tinipon an gabos na kakanon sa Ehipto sa pitong taon na iyan, asin sinaray niya sa mga siyudad an mga kakanon. Tinipon niya sa kada siyudad an mga ani na hali sa mga uma na nakapalibot diyan. 49 Padagos na nagparatipon si Jose nin kadakul-dakul na tipasi, kasingdakul kan baybay kan dagat, sagkod sa suminuko na sinda sa pagtakad kaiyan huling dai na iyan magkatarakad sa kadakulan.

50 Bago mag-abot an taon nin tiggutom, igwa nang duwang aki si Jose+ saka si Asenat na aki ni Potifera na saserdote kan On.* 51 Manases*+ an ipinangaran ni Jose sa saiyang panganay, huling sinabi niya, “Pinangyari nin Diyos na malingawan ko an gabos kong kasakitan pati an kapungawan ko sa pamilya* kan sakong ama.” 52 Asin Efraim*+ an ipinangaran niya sa panduwa, huling sinabi niya, “Pinangyari nin Diyos na magkaigwa ako nin mga aki* sa daga kun sain ako nagsakit.”+

53 Dangan natapos an pitong taon nin abundansiya sa daga nin Ehipto,+ 54 asin nagpuon na an pitong taon nin tiggutom, arog kan sinabi ni Jose.+ Nagkaigwa nin tiggutom sa gabos na lugar, pero igwa nin tinapay* sa bilog na daga nin Ehipto.+ 55 Pag-abot nin panahon, luminakop an tiggutom sa bilog na Ehipto, asin nakimahirak an mga tawo ki Faraon na tawan sinda nin tinapay.+ Sinabi ngunyan ni Faraon sa gabos na mga Ehipsiyo: “Magduman kamo ki Jose, asin gibuhon nindo an ano man na sabihon niya sa saindo.”+ 56 Padagos na naglakop an tiggutom sa bilog na daga.+ Dangan binukasan ni Jose an gabos nindang bodega nin mga tipasi asin pinabakalan niya an mga Ehipsiyo,+ huling grabe an tiggutom sa Ehipto. 57 Apuwera kaiyan, an mga tawo sa bilog na daga nagduruman sa Ehipto tanganing magbakal ki Jose, huling grabe an tiggutom sa bilog na daga.+

42 Kan mabaretaan ni Jacob na igwang kakanon* sa Ehipto,+ sinabihan niya an mga aki niyang lalaki: “Taano ta nakatunganga lang kamo?” 2 Sinabi pa niya: “Nabaretaan kong igwa nin kakanon sa Ehipto. Magduman kamo asin magbakal para sa sato, tanganing dai kita magadan sa gutom.”+ 3 Kaya naghali an sampulong tugang ni Jose+ para magbakal nin kakanon sa Ehipto. 4 Pero dai pinaiba ni Jacob an tugang ni Jose na si Benjamin+ sa iba pa niyang tugang, huling sinabi niya: “Tibaad may mangyaring maraot sa saiya tapos magadan siya.”+

5 Kaya nakisabay an mga aki ni Israel sa iba pa na mabakal man nin kakanon, dahil nakaabot na sa Canaan an tiggutom.+ 6 Si Jose an namamahala sa nasyon nin Ehipto,+ asin siya an nagpapabakal nin kakanon sa gabos na tawo sa daga.+ Kaya nagduman ki Jose an mga tugang niya asin duminuko sa saiya.+ 7 Kan mahiling ni Jose an saiyang mga tugang, nabisto niya tulos sinda, pero dai siya nagpabisto sa sainda.+ Maisog siyang nakipag-ulay sa sainda asin nagsabi: “Mga taga sain kamo?” Nagsimbag sinda: “Mga taga Canaan kami, asin nagdigdi kami para magbakal nin kakanon.”+

8 Sa siring, nabisto ni Jose an saiyang mga tugang, pero dai ninda siya nabisto. 9 Tulos-tulos na nagirumduman ni Jose an mga pangaturugan niya kaidto manungod sa sainda,+ asin sinabi niya sa sainda: “Mga espiya kamo! Nagdigdi kamo para aramon kun arin na parte kan nasyon an madaling salakayon!” 10 Nagsarabi sinda sa saiya: “Dai kagurangnan, nagdigdi an saimong mga lingkod tanganing magbakal nin kakanon. 11 Magturugang kami asin mga matanos kaming tawo. Bakong espiya an saimong mga lingkod.” 12 Pero sinabi niya sa sainda: “Dai! Nagdigdi kamo para aramon kun arin na parte kan nasyon an madaling salakayon!” 13 Huli kaiyan, nagsabi sinda: “Doseng magturugang na lalaki+ an saimong mga lingkod. Mga aki kami nin saro sanang lalaki+ na nasa Canaan, asin an pinakanguhod mi kaiba ngunyan kan samong ama,+ pero su saro mayo na.”+

14 Alagad, sinabihan sinda ni Jose: “Arog kan sinabi ko saindo—‘Mga espiya kamo!’ 15 Mahihiling ko sa paaging ini kun totoo an sinasabi nindo: Isinusumpa ko sa ngaran ni Faraon, dai kamo mahali digdi sagkod na dai nagdidigdi an pinakanguhod nindong tugang na lalaki.+ 16 Magpuli an saro sa saindo tanganing darahon digdi an saindong tugang mantang an iba sa saindo dai makakahali digdi. Sa paaging ini, mahihiling ko kun talagang nagsasabi kamo nin totoo. Asin kun dai, isinusumpa ko sa ngaran ni Faraon, mga espiya kamo.” 17 Kaya iriba niya sindang ikinulong sa laog nin tulong aldaw.

18 Kan ikatulong aldaw, sinabi sainda ni Jose: “Gibuhon nindo an sasabihon ko para mabuhay kamo, huling may takot ako sa Diyos. 19 Kun talagang matanos kamo, ipawalat nindo an saro nindong tugang sa harong na ini kun sain kamo nakakulong, pero puwede nang maghali an iba para darahan nin kakanon an nagugutom nindong pamilya.+ 20 Tapos darahon nindo sako an pinakanguhod nindong tugang na lalaki, tanganing mapatunayan na totoo an mga sinasabi nindo asin dai kamo magadan.” Asin iyo iyan an ginibo ninda.

21 Asin nag-urulay-ulay sinda: “Siguradong pinapadusahan kita huli sa ginibo ta sa satong tugang,+ nahiling ta kaya an grabeng pagsakit niya* kan makiulay siya sa sato na kahirakan ta siya, pero dai ta siya inintindi. Iyan an dahilan kaya nangyayari sa sato an mga kasakitan na ini.” 22 Dangan nagsimbag sa sainda si Ruben: “Bakong sinabi ko kaidto saindo, ‘Dai nindo pagkulgan an aki,’ pero dai kamo nagdangog?+ Siguradong sinisingil ngunyan sa sato an saiyang dugo.”+ 23 Pero dai ninda aram na nasasabutan sinda ni Jose, huling nakikipag-ulay siya sa sainda paagi sa parainterpretar. 24 Kaya binayaan niya sinda asin nagpuon siyang maghibi.+ Kan magbalik siya asin makipag-ulay giraray sa sainda, kinua niya si Simeon+ asin ginapos sa atubangan ninda.+ 25 Tapos ipinagbuot ni Jose na panuon nin mga tipasi an saindang mga sako* asin ibalik an kuwarta kan kada saro sa kanya-kanya nindang sako asin tawan sinda nin makakakan sa saindang pagbaklay. Iyan an ginibo sa sainda.

26 Kaya ikinarga ninda an mga tipasi sa saindang mga asno asin naghali na duman. 27 Kan bukasan kan saro sa sainda an saiyang sako tanganing tawan nin sakati* an saiyang asno duman sa pigdagusan ninda, nahiling niya sa laog kaiyan an saiyang kuwarta. 28 Huli kaiyan, nagsabi siya sa saiyang mga tugang: “Ibinalik an kuwarta ko, asin nasa laog iyan kan sakuyang sako!” Dangan biyo sindang pinangruluyahan nin buot, asin nagtatarakig sindang nagsarabi sa lambang saro: “Taano ta ginibo ini sa sato nin Diyos?”

29 Pag-abot ninda sa ama nindang si Jacob sa Canaan, inistorya ninda sa saiya an gabos na nangyari sa sainda, na sinasabi: 30 “Su lalaki na kagurangnan kan nasyon, maisog siyang nakipag-ulay sa samo,+ saka pigsahutan niya kami na nag-eespiya daa kami sa nasyon ninda. 31 Pero sinabi mi sa saiya, ‘Mga matanos kaming tawo. Bako kaming mga espiya.+ 32 Dose kaming magturugang na lalaki;+ saro lang an ama mi. Mayo na an saro sa samo,+ asin an pinakanguhod mi kaiba ngunyan kan samong ama na nasa Canaan.’+ 33 Pero an lalaki na kagurangnan kan nasyon nagsabi sa samo, ‘Sa paaging ini, mahihiling ko kun talagang mga matanos kamong tawo: Iwalat nindo digdi sa sako an saro nindong tugang.+ Tapos magpuli na an iba para darahan nin kakanon an nagugutom nindong pamilya.+ 34 Tapos darahon nindo sa sako an pinakanguhod nindong tugang na lalaki, tanganing masabi kong bako kamong mga espiya kundi mga matanos na tawo. Pagkatapos, ibabalik ko na sa saindo an saindong tugang, asin puwede na kamong magbakal nin mga kakanon sa samong nasyon.’”

35 Mantang pig-uula ninda an laog kan saindang mga sako, nahiling kan kada saro sa sainda an saiyang bag nin kuwarta sa laog kaiyan. Kan mahiling ninda saka kan saindang ama an mga bag nin kuwarta, nagkatarakot sinda. 36 Suminabi sa sainda an ama nindang si Jacob: “Kinukua nindo an sakong mga aki!+ Mayo na si Jose,+ saka mayo na man si Simeon,+ asin ngunyan kukuanon pa nindo si Benjamin! Taano ta nangyayari sa sako an gabos na ini?” 37 Pero nagsabi si Ruben sa saiyang ama: “Puwede mong gadanon an duwa kong aki kun dai ko siya maibalik sa saimo.+ Ipagkatiwala mo siya sa sako, asin ibabalik ko siya sa saimo.”+ 38 Alagad nagsabi siya: “Dai ko papaibanon sa saindo an aki ko, huli ta gadan na an tugang niya asin siya na sana an nawalat.+ Kun may maraot na mangyari sa saiya sa pagbaklay nindo tapos magadan siya, siguradong gagadanon nindo ako sa kamunduan sa kagurangan kong ini.”*+

43 Grabe na an tiggutom sa daga nin Canaan.+ 2 Kaya kan maubos na ninda an kakanon* na dinara ninda hali sa Ehipto,+ an saindang ama nagsabi sa sainda: “Magbalik kamo duman asin magbakal nin kakanon para sa sato.” 3 Sinabi ni Juda sa saiya: “Malinaw an patanid samo kan lalaki, ‘Dai kamo magpahiling giraray sako kun dai nindo kaiba an saindong tugang.’+ 4 Kun papaibanon mo samo an tugang mi, maduman kami para magbakal nin kakanon. 5 Pero kun dai mo siya papaibanon, dai kami maduman, huling sinabihan kami kan lalaki, ‘Dai kamo magpahiling giraray sako kun dai nindo kaiba an saindong tugang.’”+ 6 Naghapot si Israel:+ “Taano ta dinarahan nindo ako kan problemang ini sa pagsabi sa lalaking idto na igwa pa kamong ibang tugang na lalaki?” 7 Nagsimbag sinda: “Siya mismo an naghapot manungod sa samo saka sa mga kapamilya mi. Sabi niya: ‘Buhay pa an saindong ama? Igwa pa kamong ibang tugang na lalaki?’ Kaya sinabi mi an totoo.+ Paano mi man maaaraman na sasabihon niya palan, ‘Darahon nindo digdi an saindong tugang na lalaki’?”+

8 Dangan kinumbinsir ni Juda an saiyang amang si Israel: “Paibanon mo sako an aki,+ asin tugutan mo kaming maghali tanganing dai kita magkagaradan sa gutom+—kami saka ika asin an samuyang mga aki.+ 9 Sisiguraduhon* ko an saiyang kaligtasan.+ Ako an maninimbag para sa saiya. Kun dai ko siya maibalik sa saimo, magigin kasalan ko iyan sa saimo sa bilog kong buhay. 10 Pero kun nagduman tulos kuta kami, duwang beses na kuta kaming nakabalik.”

11 Kaya nagsabi sa sainda an ama nindang si Israel: “Kun arog kaiyan an dapat na mangyari, gibuha lugod nindo ini: Magbugtak kamo sa saindong mga sako* nin pinakamarahay na mga produkto sa dagang ini, asin darahon nindo iyan duman sa lalaki bilang regalo:+ dikit na balsamo,+ dikit na tangguli,* ladano, madugtang ubak nin kahoy,+ pistasyo, asin almendras. 12 Doblehon nindo an dadarahon nindong kuwarta; asin ibalik man nindo an kuwartang iinuli sa saindo, na nakua nindo sa saindong mga sako.+ Tibaad may napasala lang. 13 Sige, iiba na nindo an saindong tugang asin bumalik kamo duman sa lalaki. 14 Pangyarihon lugod kan Diyos na Makakamhan sa Gabos* na kahirakan kamo kan lalaki, tanganing paluwason niya an saro pa nindong tugang saka tanganing dai niya pagkuanon si Benjamin. Pero ako, kun kaipuhan kong mawaran nin mga aki, mayo na akong magiginibo!”+

15 Kaya dinara kan magturugang an regalo saka an dobleng kantidad nin kuwarta asin iiniba ninda si Benjamin. Nagpasiring sinda sa Ehipto asin nag-atubang giraray ki Jose.+ 16 Kan mahiling ni Jose na kaibanan ninda si Benjamin, sinabihan niya tulos an lalaking namamahala sa saiyang harong: “Darahon mo sinda sa harong saka magbuno ka nin mga hayop asin maghanda ka nin pagkakan, huling kaiba ko sindang mangungudto ngunyan.” 17 Tulos-tulos na ginibo kan lalaki an mga sinabi ni Jose,+ asin dinara niya sinda sa harong ni Jose. 18 Pero nagkatarakot sinda kan darahon sinda sa harong ni Jose, asin nagsarabi sinda: “Dinara kita digdi dahil sa kuwartang ibinalik sa satong mga sako kan inot tang pagdigdi. Ngunyan dadakupon ninda kita asin gigibuhon na mga uripon tapos kukuanon ninda an satong mga asno!”+

19 Kaya nagdulok sinda sa lalaking namamahala sa harong ni Jose, asin nakipag-ulay sinda sa saiya sa may entrada kan harong. 20 Nagsarabi sinda: “Pagpasensiyahan tabi nindo kami kagurangnan! Nagdigdi kami dati para magbakal nin kakanon.+ 21 Pero kan bukasan mi an samong mga sako pag-abot mi sa samong pigdagusan, nahiling kan kada saro samo an kanya-kanya ming kuwarta sa laog kan mga sako mi, an bilog na kantidad kan samong kuwarta.+ Kaya gusto ming ibalik iyan. 22 Asin nagdara pa kami nin dagdag na kuwarta tanganing magbakal nin kakanon. Dai mi aram kun siisay an naglaag kan kuwarta sa samong mga sako.”+ 23 Nagsabi siya: “Daing problema. Dai kamo matakot. An saindong Diyos asin an Diyos kan saindong ama naglaag nin kayamanan sa saindong mga sako. Naresibi ko an kuwartang idto na ibinayad nindo.” Pagkatapos kaiyan, ilinuwas niya sa sainda si Simeon.+

24 Dangan dinara sinda kan lalaki sa laog kan harong ni Jose asin tinawan nin tubig na panghanaw sa saindang mga bitis, asin tinawan niya nin sakati* an saindang mga asno. 25 Asin pigpreparar ninda an regalo+ para sa pag-abot ni Jose nin udto. Naaraman kaya ninda na makakaibanan ninda siyang mangudto duman.+ 26 Paglaog ni Jose sa harong, dinara ninda sa laog kan harong an saindang regalo sa saiya asin luminaob sinda sa atubangan niya.+ 27 Pagkatapos, kinumusta niya sinda asin nagsabi: “Kumusta an gurang na nindong ama na nasambitan nindo? Buhay pa siya?”+ 28 Kaya nagsimbag sinda: “Marahay man an samong ama na saimong lingkod. Buhay pa siya.” Dangan duminuko sinda asin luminaob.+

29 Kan mahiling niya an tugang niyang si Benjamin, na aki kan saiyang ina,+ nagsabi siya: “Iyo ini an tugang nindo, su sinabi nindo sa sako na pinakanguhod nindo?”+ Nagsabi pa siya: “Bendisyunan ka lugod kan Diyos, aki ko.” 30 Tapos dali-daling nagluwas si Jose, huling dai na niya mapugulan an saiyang emosyon dahil sa tugang niya, asin naghanap siya nin lugar para maghibi. Kaya naglaog siya sa sarong pribadong kuwarto asin nagparahibi duman.+ 31 Pagkatapos kaiyan, nagkuramos siya asin nagluwas na, pero kontrolado na niya an saiyang emosyon, asin nagsabi siya: “Iluwas na an pagkakan.” 32 Pinuwestuhan ninda si Jose asin an saiyang mga tugang nin magkasuway. Asin an mga Ehipsiyong kaiba niya suway man na nagkakan, dahil dai nagkakakan an mga Ehipsiyo kaiba kan mga Hebreo, huling habuon iyan kan mga Ehipsiyo.+

33 Pinaturukaw an magturugang* sa may atubangan niya, na an pagkasunod-sunod puon sa panganay sigun sa saiyang deretso bilang panganay+ sagkod sa pinakanguhod, asin sige sindang hirilingan ta napapangalas sinda. 34 Pigparapatawan niya sinda nin kakanon hali sa saiyang lamesa, pero mas dakul nin limang beses an kakanon na ipinapatao niya ki Benjamin kisa sa gabos na iba pa.+ Kaya padagos sindang nagkakan asin nag-inom kaiba niya sagkod na mabasog sinda.

44 Dai nahaloy, sinugo niya an lalaking namamahala sa saiyang harong: “Panuon mo nin kakanon an mga sako kan mga lalaki sagkod sa kaya nindang madara, asin ilaag mo an kuwarta kan kada saro sa laog kan saiyang sako.+ 2 Pero ilaag mo an sakuyang kopa, an platang kopa, sa laog kan sako kan pinakanguhod, kaiba kan kuwarta na pambayad kaini sa saiyang tipasi.” Kaya ginibo niya an mga sinabi ni Jose.

3 Pagkaaga, kan maliwanag na, naghali na an mga lalaki dara an saindang mga asno. 4 Dai pa sinda nakakarayo sa siyudad kan sabihon ni Jose sa lalaking namamahala sa saiyang harong: “Dali! Lapagon mo an mga lalaki! Pag naabutan mo sinda, sabihan mo sinda, ‘Ano ta maraot an ibinalos nindo sa karahayan na ginibo sa saindo? 5 Taano ta kinua nindo an kopa na pig-iinuman kan sakong kagurangnan asin ginagamit sa ekspertong pagbasa nin mga senyales? Marauton an ginibo nindo.’”

6 Kaya linapag niya sinda asin sinabi sa sainda an mga tataramon na iyan. 7 Pero nagsabi sinda sa saiya: “Taano ta sinasabi iyan kan samong kagurangnan? Dai nanggad magibo nin arog kaiyan an saimong mga lingkod. 8 Ibinalik mi ngani saimo hali sa Canaan an kuwartang nakua mi sa samong mga sako.+ Kaya paano mi magigibong maghabon nin plata o bulawan sa harong kan saimong kagurangnan? 9 Kun makua iyan sa saro sa samo na saimong mga uripon, gadanon an saro na iyan, asin kami gabos magigin man uripon kan samong kagurangnan.” 10 Kaya nagsabi siya: “Uyon ako sa sinabi nindo: An makuanan kaiyan magigin uripon ko, pero an gabos na iba pa sa saindo ibibilang na daing sála.” 11 Kaya dali-dali nindang ibinaba sa daga an saindang mga sako asin binukasan an mga iyan. 12 Binutbutan niya an mga sako, puon sa sako kan pinakamatua sagkod sa pinakanguhod. Tapos, nakua an kopa sa sako ni Benjamin.+

13 Dangan ginirisi ninda an saindang mga bado, asin ikinarga giraray ninda sa likod kan saindang mga asno an mga dara ninda asin buminalik sinda sa siyudad. 14 Kan maglaog si Juda+ asin an saiyang mga tugang sa harong ni Jose, yaon pa siya duman; asin suminubsob sinda sa atubangan niya.+ 15 Sinabi ni Jose sa sainda: “Ano ining ginibo nindo? Dai nindo aram na an tawong arog ko ekspertong nakakabasa nin mga senyales?”+ 16 Kaya nagsimbag si Juda: “Ano an sasabihon mi sa sakuyang kagurangnan? Paano mi maipapaliwanag ini? Asin paano mi mapapatunayan na mayo kaming ginibong sala? Nahiling kan tunay na Diyos an kasalan kan saimong mga uripon.+ Mga uripon na kami ngunyan kan sakuyang kagurangnan, kami saka an saro na nakuanan kan kopa!” 17 Alagad, nagsabi siya: “Dai ko nanggad magigibo iyan! An tawo na nakuanan kan kopa iyo sana an magigin uripon ko.+ An gabos na iba pa sa saindo puwede nang magpuli sa saindong ama.”

18 Nagdulok sa saiya si Juda asin nagsabi: “Nakikimahirak ako sa saimo kagurangnan, tuguti tabi an saimong uripon na makiulay sa sakuyang kagurangnan, asin dai ka maanggot sa uripon mo, huling makapangyarihan ka kapareho ni Faraon.+ 19 Hinapot kan sakuyang kagurangnan an saiyang mga uripon, ‘Buhay pa an saindong ama asin igwa pa kamong ibang tugang na lalaki?’ 20 Kaya sinabi mi sa sakuyang kagurangnan, ‘Buhay pa an samong gurang nang ama asin may saro pa kaming tugang na lalaki, an pinakanguhod,+ na namundag kan gurang na an samong ama. Pero gadan na an saiyang tugang,+ kaya siya na lang an buhay na aki kan saiyang ina,+ asin padaba siya kan saiyang ama.’ 21 Pagkatapos kaiyan, sinabi mo sa saimong mga uripon, ‘Darahon nindo siya sako tanganing mahiling ko siya.’+ 22 Pero sinabi mi sa sakuyang kagurangnan, ‘Dai puwedeng bayaan kan aki an saiyang ama. Kun babayaan niya an saiyang ama, siguradong magagadan ini.’+ 23 Dangan sinabi mo sa saimong mga uripon, ‘Dai na kamo magpahiling sa sako kun dai man sana nindo kaiba an saindong pinakanguhod na tugang na lalaki.’+

24 “Kaya nagpuli kami sa samong ama na saimong uripon asin inistorya sa saiya an mga sinabi kan sakuyang kagurangnan. 25 Paghaloy-haloy, nagsabi an samong ama, ‘Magbalik kamo duman asin magbakal nin kakanon para sa sato.’+ 26 Pero nagsabi kami, ‘Dai kami puwedeng magduman. Maduman sana kami kun kaiba mi an samong pinakanguhod na tugang na lalaki, huli ta dai kami puwedeng magpahiling sa lalaking idto kun dai mi kaiba an pinakanguhod ming tugang.’+ 27 Dangan sinabi sa samo kan sakuyang ama na saimong uripon, ‘Aram baga nindo na duwa lang an aki mi kan sakong agom.+ 28 Pero binayaan na ako kan saro asin nagsabi ako: “Siguradong nagkagutay-gutay siya!”+ asin puon kaidto dai ko na siya nahiling. 29 Kun kukuanon man nindo sa sako an sarong ini asin may mangyaring maraot sa saiya tapos magadan siya, siguradong gagadanon nindo ako sa kulog nin buot sa kagurangan kong ini.’*+

30 “Kaya kun mapuli ako sa sakong ama na saimong uripon na dai kaiba an aki, huling namumutan niya ini nin urog pa sa sadiri niyang buhay,* 31 magagadan siya sa oras na dai niya mahiling an aki, asin kami na saimong mga uripon, kami man nanggad an magigin dahilan kan pagkagadan kan saimong uripon na samuyang ama sa kagurangan niyang iyan.* 32 Sinabi kan saimong uripon sa sakong ama na sisiguraduhon ko an kaligtasan kan aki. Sabi ko, ‘Kun dai ko siya maibalik sa saimo, magigin kasalan ko iyan sa saimo sa bilog kong buhay.’+ 33 Kaya tuguti tabi na ako na lang an mawalat asin magin uripon kan sakuyang kagurangnan imbes na an aki, tanganing makapuli an aki kaiba kan saiyang mga tugang. 34 Paano ko magigibong pumuli sa sakuyang ama na dai ko kaiba an aki? Dai ko kayang hilingon an magigin pagsakit kan sakong ama!”

45 Huli kaiyan, dai na napugulan ni Jose an saiyang sadiri sa atubangan kan saiyang mga suruguon.+ Kaya suminabi siya: “Bayaan nindo ako gabos!” Mayo nin ibang kaiba si Jose kan magpabisto siya sa saiyang mga tugang.+

2 Dangan naghibi siya nin makusugon mala ta nadangog iyan kan mga Ehipsiyo asin nakaabot iyan sa harong ni Faraon. 3 Ngunyan sinabi na ni Jose sa saiyang mga tugang: “Ako si Jose. Buhay pa an sakong ama?” Pero dai makasimbag sa saiya an saiyang mga tugang, huling nagkabirigla sinda. 4 Kaya sinabi ni Jose sa saiyang mga tugang: “Magrani tabi kamo sako.” Kaya nagrani sinda sa saiya.

Tapos sinabi niya: “Ako si Jose na tugang nindo, an ipinabakal nindo sa Ehipto.+ 5 Pero dai kamo mahadit asin dai kamo magbarasulan na ipinabakal nindo ako digdi; huling ipinadara ako nin Diyos digdi nin inot sa saindo tanganing magdanay kitang buhay.+ 6 Ikaduwang taon ini kan tiggutom sa daga,+ asin may maabot pang limang taon na mayo nin mangyayaring pag-arado o pag-ani. 7 Alagad ipinadara ako digdi nin Diyos nin inot sa saindo para magdanay kamong buhay paagi sa pambihirang pagliligtas, tanganing may matada sa saindo+ sa daga. 8 Kaya bako kamo an nagpadara digdi sako, kundi an tunay na Diyos, tanganing italaga ako bilang panginot na parakonseho* ni Faraon asin tagapamahala sa bilog niyang harong saka sa bilog na daga nin Ehipto.+

9 “Magbalik tulos kamo sa sakong ama, asin sabihon nindo saiya, ‘Ini an sinabi kan saimong aking si Jose: “Itinalaga ako nin Diyos na magin tagapamahala sa bilog na Ehipto.+ Magdigdi ka tulos sakuya.+ 10 Mag-istar ka sa daga nin Gosen,+ tanganing magin harani ka sa sako—ika, an saimong mga aki, an saimong mga makuapo, an gabos mong ataman na hayop, asin an gabos na yaon sa saimo. 11 Tatawan taka duman nin suplay nin kakanon, ika, an saimong pamilya, asin an gabos na yaon saimo tanganing dai ka magutom asin dai maubos an gabos na sadiri mo, huling may maabot pang limang taon nin tiggutom.”’+ 12 Nahihiling mismo nindo saka kan tugang kong si Benjamin na ako talaga an nakikipag-ulay sa saindo.+ 13 Kaya sabihon nindo sa sakong ama an manungod sa gabos na kamurawayan ko sa Ehipto saka an gabos na nahiling nindo. Magdali-dali kamo asin darahon nindo digdi an sakong ama.”

14 Dangan kinugos niya an* tugang niyang si Benjamin saka naghibi, asin naghibi man si Benjamin mantang nakakugos sa saiya.+ 15 Hinadukan niya an gabos niyang tugang asin naghibi mantang kinukugos sinda, asin pagkatapos, nakipag-ulay sa saiya an mga tugang niya.

16 Nakaabot an bareta sa harong ni Faraon: “Nag-abot an mga tugang ni Jose!” Naugma diyan si Faraon pati an mga lingkod niya. 17 Kaya sinabi ni Faraon ki Jose: “Sabihan mo an saimong mga tugang, ‘Gibuhon nindo ini: Kargahan nindo an saindong mga hayop na pantrabaho asin magbalik kamo sa daga nin Canaan, 18 asin darahon nindo digdi sa sako an saindong ama saka an saindong mga pamilya. Itatao ko sa saindo an marahay na mga bagay sa daga nin Ehipto, asin mamumuhay kamo sa matabang* parte kan daga.’+ 19 Pinagbubutan taka na sabihon sa sainda:+ ‘Gibuhon nindo ini: Magkua kamo nin mga kareta+ digdi sa Ehipto asin isakay nindo diyan an saindong mga saradit na aki asin an saindong mga agom saka an saindong ama sa pagpadigdi nindo.+ 20 Dai nindo pagproblemahon an saindong mga pagsadiri,+ huling mapapasaindo an pinakamarahay na mga bagay sa bilog na daga nin Ehipto.’”

21 Asin ginibo iyan kan mga aki ni Israel, asin tinawan sinda ni Jose nin mga kareta arog kan ipinagbuot ni Faraon. Tinawan niya man sinda kan mga kaipuhan ninda para sa saindang pagbaklay. 22 Tinawan niya an kada saro sainda nin sarong sanglian na bado, pero si Benjamin tinawan niya nin 300 na pidasong pirak saka limang sanglian na bado.+ 23 Asin para sa saiyang ama, ini an mga ipinadara niya: sampulong asno na may kargang marahay na mga bagay hali sa Ehipto asin sampulong babaying asno na may kargang tipasi saka tinapay asin iba pang kakanon para sa pagbaklay kan saiyang ama. 24 Dangan pinapuli na niya an saiyang mga tugang, asin kan pahali na sinda, sinabihan niya sinda: “Dai kamo mag-iriwal sa dalan.”+

25 Kaya naghali sinda sa Ehipto asin nakaabot sa ama nindang si Jacob sa Canaan. 26 Tapos ibinareta ninda sa saiya: “Buhay pa si Jose, asin siya an tagapamahala sa bilog na daga nin Ehipto!”+ Pero dai niya iyan pig-intindi huling dai siya nagtubod sa sainda.+ 27 Alagad kan iistorya ninda sa saiya an gabos na sinabi ni Jose sa sainda asin kan mahiling niya an mga kareta na ipinadara ni Jose para sakayan niya, nabuhayan nin buot an ama nindang si Jacob. 28 Suminabi si Israel: “Nagtutubod na ako! Buhay pa an aki kong si Jose! Dapat akong magduman tanganing mahiling ko siya bago ako magadan!”+

46 Kaya naghali si Israel dara an gabos na sadiri niya.* Kan makaabot siya sa Beer-sheba,+ nagdulot siya nin mga atang sa Diyos kan saiyang ama na si Isaac.+ 2 Dangan pagkabanggi, nakipag-ulay an Diyos ki Israel paagi sa bisyon asin nagsabi: “Jacob, Jacob!” Nagsimbag siya: “Uni ako!” 3 Nagsabi siya: “Ako an tunay na Diyos, an Diyos kan saimong ama.+ Dai ka matakot na magduman sa Ehipto, huli ta gigibuhon taka duman na dakulang nasyon.+ 4 Iibanan taka sa pagpasiring mo sa Ehipto, asin ibabalik taka sa dagang ini hali duman,+ asin ipapatong ni Jose an kamot niya sa saimong mga mata.”*+

5 Pagkatapos kaiyan, naghali na si Jacob sa Beer-sheba, asin isinakay kan mga aki ni Israel sa mga karetang ipinadara ni Faraon an ama nindang si Jacob asin an saindang mga aki saka mga agom. 6 Dinara man ninda an saindang mga hayop asin mga pagsadiri na natipon ninda sa daga nin Canaan. Kaya nakaabot sinda sa Ehipto, si Jacob asin an gabos na naggikan sa saiya. 7 Iiniba niya sa Ehipto an saiyang mga aki asin an saiyang mga makuapo—an gabos na naggikan sa saiya.

8 Ini an mga pangaran kan mga aki ni Israel, an mga aki ni Jacob, na nagduman sa Ehipto:+ An panganay ni Jacob iyo si Ruben.+

9 An mga aki ni Ruben iyo si Hanok, Palu, Hezron, asin Carmi.+

10 An mga aki ni Simeon+ iyo si Jemuel, Jamin, Ohad, Jakin, Zohar, asin si Shaul+ na aki nin babaying Canaanita.

11 An mga aki ni Levi+ iyo si Gerson, Kohat, asin Merari.+

12 An mga aki ni Juda+ iyo si Er, Onan, Shela,+ Perez,+ asin Zera.+ Alagad, nagadan si Er asin si Onan sa Canaan.+

An mga aki ni Perez iyo si Hezron saka si Hamul.+

13 An mga aki ni Isacar iyo si Tola, Puva, Iob, asin Simron.+

14 An mga aki ni Zebulon+ iyo si Sered, Elon, asin Jahleel.+

15 Sinda an mga aking lalaki* ni Lea saka ni Jacob na namundag sa Padan-aram, kaiba an aki nindang babayi na si Dina.+ An bilang kan gabos niyang aki* 33.

16 An mga aki ni Gad+ iyo si Zifion, Hagi, Suni, Ezbon, Eri, Arodi, asin Areli.+

17 An mga aki ni Aser+ iyo si Imnah, Isva, Isvi, asin Berias, asin an tugang nindang babayi iyo si Sera.

An mga aki ni Berias iyo si Heber saka si Malkiel.+

18 Sinda an mga aki* ni Zilpa,+ an babaying suruguon na itinao ni Laban sa aki niyang si Lea. Mga aki ninda ini ni Jacob: 16 katawo* gabos.

19 An mga aki ni Raquel na agom ni Jacob iyo si Jose+ saka si Benjamin.+

20 An mga aki ni Jose na namundag sa Ehipto iyo si Manases+ saka si Efraim.+ Mga aki ninda ini ni Asenat+ na aki ni Potifera na saserdote kan On.*

21 An mga aki ni Benjamin+ iyo si Bela, Beker, Asbel, Gera,+ Naaman, Ehi, Ros, Mupim, Hupim,+ asin Ard.+

22 Sinda an mga aking lalaki* ni Raquel asin ni Jacob: 14 katawo* gabos.

23 An aki* ni Dan+ iyo si Husim.+

24 An mga aki ni Neftali+ iyo si Jahzeel, Guni, Jezer, asin Silem.+

25 Sinda an mga aking lalaki* ni Bilha, an babaying suruguon na itinao ni Laban sa aki niyang si Raquel. Mga aki ninda ini ni Jacob: pito katawo* gabos.

26 An gabos* na naggikan ki Jacob na kaiba niyang nagpasiring sa Ehipto, apuwera sa mga agom kan mga aki niyang lalaki, 66 gabos.+ 27 Duwa an aki ni Jose na namundag sa Ehipto. An gabos* na kabilang sa pamilya* ni Jacob na nagduman sa Ehipto 70 gabos.+

28 Pinainot ni Jacob si Juda+ para sabihon ki Jose na pasiring na siya sa Gosen. Kan makaabot na sinda sa Gosen,+ 29 ipinaandam ni Jose an saiyang karwahe asin dinumanan an saiyang ama na si Israel sa Gosen. Kan magpabisto si Jose sa saiyang ama, kinugos niya tulos ini* asin nagparahibi siya. 30 Dangan nagsabi si Israel ki Jose: “Puwede na akong magadan ngunyan; nahiling ko na an saimong lalawgon asin naaraman kong buhay ka pa.”

31 Tapos nagsabi si Jose sa saiyang mga tugang asin sa bilog na pamilya kan saiyang ama: “Maduman ako ki Faraon asin ibabareta ko sa saiya,+ ‘Nagdigdi sa sako an sakuyang mga tugang saka an bilog na pamilya kan sakuyang ama na nakaistar sa daga nin Canaan.+ 32 Mga pastor sinda,+ asin nag-aataman sinda nin mga hayop,+ asin dinara ninda an saindang mga karnero saka mga baka asin an gabos na sadiri ninda.’+ 33 Pag ipinaapod kamo ni Faraon asin haputon kamo, ‘Ano an saindong trabaho?’ 34 ini an sabihon nindo, ‘Puon pagkahoben sagkod ngunyan nag-aataman nin mga hayop an saimong mga lingkod, arog kan samong mga apuon,’+ tanganing makaistar kamo sa Gosen,+ huling an gabos na pastor nin mga karnero makababaldi sa mga Ehipsiyo.”+

47 Kaya nagduman si Jose ki Faraon asin ibinareta niya sa saiya:+ “Nag-abot hali sa Canaan an sakong ama saka an sakong mga tugang dara an saindang mga karnero saka mga baka asin an gabos na sadiri ninda, asin yaon sinda sa Gosen.”+ 2 Iiniba niya an lima sa saiyang mga tugang asin ipinabisto sinda ki Faraon.+

3 Hinapot ni Faraon an mga tugang niya: “Ano an saindong trabaho?” Nagsimbag sinda ki Faraon: “Mga pastor nin mga karnero an saimong mga lingkod, arog kan samong mga apuon.”+ 4 Dangan nagsabi sinda ki Faraon: “Nagdigdi kami tanganing mag-istar bilang mga dayuhan sa nasyon na ini+ huling mayo nang masasabsaban an aripumpon kan saimong mga lingkod, ta grabe an tiggutom sa Canaan.+ Kaya tugutan mo tabi an saimong mga lingkod na mag-istar sa Gosen.”+ 5 Huli kaiyan, sinabi ni Faraon ki Jose: “Nagdigdi saimo an saimong ama saka mga tugang. 6 Nasa kamot mo an daga nin Ehipto kaya ika na an bahala. Paistaron mo an saimong ama saka mga tugang sa pinakamarahay na parte kan nasyon na ini.+ Paistaron mo sinda sa daga nin Gosen, asin an siisay man sa sainda na aram mong may kakayahan, gibuhon mo sindang paraataman kan sakong mga hayop.”

7 Dangan dinara ni Jose ki Faraon an saiyang ama na si Jacob asin ipinabisto sa saiya, asin binendisyunan ni Jacob si Faraon. 8 Hinapot ni Faraon si Jacob: “Pirang taon ka na?” 9 Nagsimbag si Jacob ki Faraon: “An mga taon kan sakuyang buhay, kan sakong pamumuhay bilang dayuhan,* uminabot na nin 130 taon. Kakadikit saka dipisil an mga taon kan buhay ko,+ asin bako iyan kasinglawig kan mga taon kan buhay kan sakuyang mga apuon kan namuhay sinda bilang mga dayuhan.”*+ 10 Pagkatapos, binendisyunan ni Jacob si Faraon asin naghali na sa atubangan niya.

11 Kaya pinaistar ni Jose an saiyang ama saka mga tugang sa Ehipto asin tinawan niya sinda nin pagsadiri diyan, sa pinakamarahay na parte kan nasyon, sa lugar nin Rameses,+ arog kan pagbuot ni Faraon. 12 Asin padagos na tinawan ni Jose nin kakanon* an saiyang ama saka an saiyang mga tugang pati an bilog na pamilya kan saiyang ama uyon sa bilang kan saindang mga aki.

13 Mayo na nin kakanon* sa gabos na lugar, huling grabe an tiggutom, asin nangruruluya na an mga tawo sa Ehipto saka sa Canaan huli sa tiggutom.+ 14 Tinipon ni Jose an gabos na kuwarta na yaon sa Ehipto saka sa Canaan, an mga kuwartang ibinabayad kan mga tawo para sa kakanon,+ asin dinadara ni Jose an mga kuwartang iyan sa harong ni Faraon. 15 Pag-abot nin panahon, naubos an kuwarta sa Ehipto asin sa Canaan, asin an gabos na Ehipsiyo nagpuon na magdurulok ki Jose asin magsarabi: “Tawan mo kami nin kakanon! Papabayaan mo daw kaming magadan miling ubos na an samong kuwarta?” 16 Nagsabi si Jose: “Kun ubos na an saindong kuwarta, itao nindo sako an saindong mga ataman na hayop, asin tatawan ko kamo nin kakanon karibay kan saindong mga ataman na hayop.” 17 Kaya dinara ninda ki Jose an saindang mga ataman na hayop, asin padagos sindang tinawan ni Jose nin kakanon karibay kan saindang mga kabayo, mga karnero, mga kanding, mga baka, asin mga asno. Padagos niya sindang tinawan nin kakanon sa taon na iyan karibay kan gabos nindang ataman na hayop.

18 Kan suminunod na taon pagkatapos kan taon na iyan, nagduruman giraray sinda saiya asin nagsarabi: “Dai mi tataguon saimo kagurangnan na ubos na an samong kuwarta asin an gabos ming ataman na hayop naitao mi na sa samong kagurangnan. Mayo na kaming ibang maitatao sa samong kagurangnan kundi an samuya na sanang sadiri saka an samong daga. 19 Papabayaan mo daw na magadan kami asin magin tiwangwang an samong mga daga? Bakalon mo kami saka an samong mga daga karibay nin kakanon, asin magigin uripon kami ni Faraon asin magigin sadiri niya an samong mga daga. Tawan mo kami nin banhi tanganing mabuhay kami asin dai magadan saka tanganing dai magin tiwangwang an samong mga daga.” 20 Kaya binakal ni Jose para ki Faraon an gabos na daga kan mga Ehipsiyo, ta ipinabakal kan lambang Ehipsiyo an saiyang daga, huling grabe an tiggutom; asin an mga daga nagin sadiri ni Faraon.

21 Dangan pinalipat niya sa mga siyudad an mga tawo, puon sa sarong puro kan teritoryo kan Ehipto sagkod sa ibong na puro kaiyan.+ 22 An daga lang kan mga saserdote an dai niya binakal,+ huling hali ki Faraon an mga rasyon kan mga saserdote asin nabubuhay sinda sa rasyon na itinatao sainda ni Faraon. Iyan an dahilan kaya dai ninda ipinabakal an saindang daga. 23 Dangan sinabi ni Jose sa mga tawo: “Ngunyan na aldaw, binakal ko kamo saka an saindong daga para ki Faraon. Uya an banhi para sa saindo, itanom nindo iyan sa saindong mga daga. 24 Kun magbunga na iyan, itao nindo ki Faraon an ikalimang kabtang,+ pero kuanon nindo an apat na kabtang para magin banhi sa saindong uma saka para magin kakanon nindo saka kan mga kaibanan nindo sa harong saka kan saindong mga aki.” 25 Nagsarabi sinda: “Ilinigtas mo an samong buhay.+ Makua mi lugod an pag-uyon kan samong kagurangnan, asin magigin mga uripon kami ni Faraon.”+ 26 Dangan ginibo iyan ni Jose na sarong pagbuot, na an ikalimang kabtang kan ani itatao ki Faraon, asin balido iyan sagkod ngunyan sa bilog na daga nin Ehipto. An daga sana kan mga saserdote an dai nagin sadiri ni Faraon.+

27 An bilog na pamilya ni Israel padagos na nag-istar sa Ehipto, duman sa Gosen,+ asin nagkaigwa sinda diyan nin mga pagsadiri saka mga aki, asin nagparadakul sindang marhay.+ 28 Nabuhay si Jacob nin 17 taon sa daga nin Ehipto, kaya an lawig kan buhay ni Jacob uminabot nin 147 taon.+

29 Kan madali nang magadan si Israel,+ inapod niya an aki niyang si Jose asin sinabihan: “Kun talagang namumutan mo ako, ibugtak mo tabi an saimong kamot sa irarom kan sakong paa, asin pahilingan mo ako nin maimbod na pagkamuot saka kaimbudan. Dai mo tabi ako ilubong sa Ehipto.+ 30 Pag nagadan ako,* iluwas mo ako digdi sa Ehipto asin ilubong mo ako sa lubungan kan sakuyang mga apuon.”+ Huli kaiyan, nagsabi siya: “Gigibuhon ko nanggad an sinabi mo.” 31 Dangan nagsabi si Jacob: “Magsumpa ka sako.” Kaya nagsumpa siya sa saiya.+ Dangan suminubsob si Israel sa may pamayuhan kan saiyang higdaan.+

48 Pagkatapos kan mga pangyayaring iyan, may nagsabi ki Jose: “Maluya na an saimong ama.” Kaya kinua niya an duwa niyang aki na si Manases saka si Efraim asin nagduman sinda ki Jacob.+ 2 Dangan may nagsabi ki Jacob: “Yaon an aki mong si Jose.” Kaya nagpirit si Israel na magtukaw sa saiyang higdaan. 3 Asin sinabi ni Jacob ki Jose:

“An Diyos na Makakamhan sa Gabos* nagpahiling sa sako sa Luz duman sa daga nin Canaan asin binendisyunan niya ako.+ 4 Asin sinabi niya sako, ‘Papangyarihon kong magkaigwa ka nin dakul na aki, saka papadakulon taka, asin gigibuhon takang katiripunan nin mga banwaan.+ Itatao ko an dagang ini sa saimong magigin gikan* para magin pagsadiri ninda sagkod lamang.’+ 5 Sakuya an duwa mong aki na namundag digdi sa Ehipto bago ako magdigdi saimo sa Ehipto.+ Magigin sakuya si Efraim saka si Manases arog ni Ruben saka ni Simeon.+ 6 Pero magigin saimo an magigin mga aki mo kasunod ninda. Dadarahon ninda an pangaran kan duwa nindang tugang asin maako sinda nin mana hali sa porsiyon kan saindang mana.+ 7 Kun manungod sa sako, kaidtong maghali ako sa Padan, nagadan si Raquel+ sa kataid ko sa daga nin Canaan, mantang harayo pa kami sa Efrat.+ Kaya ilinubong ko siya sa may dalan pasiring sa Efrat, na iyo an Betlehem.”+

8 Dangan nahiling ni Israel an mga aki ni Jose asin naghapot siya: “Siisay sinda?” 9 Nagsimbag si Jose sa saiyang ama: “Sinda an mga aki ko na itinao nin Diyos sa sako sa lugar na ini.”+ Kaya nagsabi siya: “Irani mo tabi sinda sako, tanganing mabendisyunan ko sinda.”+ 10 Maluya na an mga mata ni Israel huling gurang na siya, asin dai na siya nakakamaan. Kaya irinani sinda ni Jose sa saiya, asin hinadukan niya saka kinugos an mga ini. 11 Nagsabi si Israel ki Jose: “Dai ko lamang hunaon na mahihiling taka pa,+ pero uya ipinahiling sa sako nin Diyos pati an saimong mga aki.”* 12 Dangan hinali sinda ni Jose sa may tuhod ni Israel, asin nagluhod saka nagduko siya.

13 Kinua ngunyan ni Jose an duwa niyang aki asin irinani ki Israel. Kinaputan niya kan tuo niyang kamot si Efraim+ asin ipinuwesto sa may wala ni Israel asin kinaputan niya kan wala niyang kamot si Manases+ asin ipinuwesto sa may tuo ni Israel. 14 Pero ipinatong ni Israel an tuo niyang kamot sa payo ni Efraim, maski ngani ini an mas nguhod, asin ipinatong niya an wala niyang kamot sa payo ni Manases. Tinuyo niya iyan, maski ngani si Manases an panganay.+ 15 Tapos binendisyunan niya si Jose asin nagsabi:+

17 Kan mahiling ni Jose na pinagdanay kan saiyang ama an tuong kamot kaini sa payo ni Efraim, dai niya iyan nagustuhan, kaya pinurbaran niyang ibalyo an kamot kan saiyang ama hali sa payo ni Efraim pasiring sa payo ni Manases. 18 Nagsabi si Jose sa saiyang ama: “Bakong arog kaiyan ama ko, ta ini an panganay.+ Ipatong mo an saimong tuong kamot sa saiyang payo.” 19 Pero nagsayuma an saiyang ama asin nagsabi sa saiya: “Aram ko, aki ko, aram ko. Magigi man siyang sarong banwaan, asin magigi man siyang dakula. Alagad, magigin mas dakula sa saiya an nguhod niyang tugang,+ asin an gikan* kaini magigin labi-labi kadakul, igo para makabilog nin mga nasyon.”+ 20 Kaya ipinadagos niya an pagbendisyon sa sainda kan aldaw na iyan,+ na sinasabi:

Kaya ininot niya pa man giraray si Efraim ki Manases.

21 Dangan sinabi ni Israel ki Jose: “Madali na akong magadan,+ pero siguradong padagos kang aantabayanan nin Diyos asin siguradong ibabalik ka niya sa daga kan saimong mga apuon.+ 22 Ako man, mas dakul nin sarong porsiyon kan daga* an itinatao ko saimo kisa sa saimong mga tugang, sa daga na kinua ko sa kamot kan mga Amorita paagi sa sakong espada asin pana.”

49 Asin inapod ni Jacob an saiyang mga aki asin nagsabi: “Magtiripon kamo tanganing masabi ko sa saindo kun ano an mangyayari sa saindo sa maabot na panahon.* 2 Mag-iribanan kamo asin magdangog, kamong mga aki ni Jacob, iyo, magdangog kamo ki Israel na saindong ama.

3 “Ruben,+ ika an sakong panganay,+ an sakong kusog asin an kapinunan kan sakong kakayahan na magkaaki, an igwa nin pambihirang kamurawayan saka kusog. 4 Dahil sa saimong pagigin daing kontrol siring sa nagraragasang tubig, dai ka magigin nakakalabi sa iba, huli ta huminigda ka sa higdaan kan saimong ama.+ Dinigtaan* mo kaidto an higdaan ko. Talagang huminigda siya duman!

5 “Si Simeon saka si Levi magtugang.+ Mga gamit sa kadahasan an saindang mga armas na panggadan.+ 6 Dai ka makiiba-iba sa sainda, O sakuyang kalag.* Dai ka makiiba sa saindang pagtiripon, O sakuyang puso,* huli ta sa kaanggutan ninda, nanggadan sinda nin mga tawo,+ asin para sa libangan ninda, nampilay* sinda nin mga torong baka. 7 Sumpaon an saindang kaanggutan, ta iyan maringis, pati an saindang kabangisan, ta iyan daing hirak.+ Pagbabaranga-bangaon ko sinda sa daga ni Jacob, asin iwawararak ko sinda sa Israel.+

8 “Asin ika, Juda,+ uumawon ka kan saimong mga tugang.+ Dadaugon mo* an saimong mga kaiwal.+ Maduko sa saimo an mga aki kan saimong ama.+ 9 Sarong ugbon na leon si Juda.+ Aki ko, pagkatapos mong maniba siguradong mabuhat* ka. Minalukob siya saka minaunat na siring sa sarong leon, asin arog sa leon, siisay an mangangahas na paangguton siya? 10 Dai mahahali ki Juda an setro,+ ni an baston nin komandante na nasa pag-ultanan kan saiyang mga bitis, sagkod na mag-abot an Shilo,*+ asin sa saiya makuyog an mga banwaan.+ 11 Igagakod niya an saiyang asno sa puon nin ubas asin an saiyang ugbon na asno sa matabang puon nin ubas, asin lalabahan niya an saiyang bado sa arak saka an saiyang gubing sa tagok* nin mga ubas. 12 Mapulahon an saiyang mga mata dahil sa arak, asin an saiyang mga ngipon maputi dahil sa gatas.

13 “Si Zebulon+ maistar sa may baybayon, sa baybayon kun sain pig-aangkla an mga barko,+ asin an saiyang pinakaharayong linderos magigin sagkod sa may pasiring sa Sidon.+

14 “Si Isacar+ sarong asnong masarig an mga tulang, na minaluko na may duwang pangarga. 15 Asin mahihiling niyang an lugar na pahingaluan marahay asin na an daga nakakaugma. Ibababa niya an saiyang abaga tanganing magpasan nin mga pasanon asin magigin handa siyang magtrabaho nin puwersahan.

16 “Si Dan,+ na saro sa mga tribo nin Israel, mahukom sa saiyang banwaan.+ 17 Magin lugod si Dan siring sa halas na nasa may gilid kan dalan, sarong may sungay na halas na nasa gilid kan agihan, na minakagat sa buol kan kabayo tanganing mahulog an nakasakay diyan.+ 18 Hahalaton ko an pagliligtas mo, O Jehova.

19 “Kun manungod ki Gad,+ sarong grupo nin mga parasamsam an masalakay sa saiya, pero mabalos siya asin sasalakayon sinda mantang nagdudulag.+

20 “Magigin abunda* an kakanon* ni Aser,+ asin matao siya nin kakanon na angay sa sarong hadi.+

21 “Si Neftali+ sarong maliksing babaying usa. Nagtataram siya nin magagayon na mga tataramon.+

22 “Si Jose+ an supang nin sarong mabungang kahoy, nin mabungang kahoy na harani sa sarong burabod, na an mga sanga nakakaabot sa ibabaw kan pader. 23 Pero padagos siyang pigriribok kan mga parapana saka pinapana ninda siya asin padagos sindang naaanggot sa saiya.+ 24 Alagad, an saiyang pana pirming nasa kinamumugtakan kaiyan,+ asin an saiyang mga kamot nagdanay na makusog saka maliksi.+ Hali ini sa mga kamot kan makapangyarihan na nagtatabang ki Jacob, hali sa pastor, an gapo nin Israel. 25 Hali siya* sa Diyos kan saimong ama, asin tatabangan ka niya, saka nasa kaibanan niya an Makakamhan sa Gabos. Asin bebendisyunan ka niya kan mga bendisyon kan kalangitan saka kan mga bendisyon kan kairaruman,+ asin bebendisyunan ka niya nin dakul na aki saka dakul na ataman na hayop. 26 An mga bendisyon kan saimong ama magigin nakakalabi sa mga bendisyon kan daing sagkod na kabukidan. Nakakalabi man iyan sa kawili-wiling mga bagay kan daing sagkod na kabubuldan.+ Magdadanay an mga iyan sa payo ni Jose, sa tuktok kan payo kan saro na pinili sa saiyang mga tugang.+

27 “Si Benjamin+ padagos na maniniba siring sa lobo.+ Pagkaaga, kakakanon niya an saiyang nadakop, asin pagkabanggi, babaranga-bangaon niya an samsam.”+

28 An gabos na iyan iyo an 12 tribo nin Israel, asin iyan an mga sinabi sa sainda kan saindang ama kan binebendisyunan niya sinda. Tinawan niya an kada saro sa sainda nin bendisyon na maninigo sa sainda.+

29 Pagkatapos kaiyan, ini an mga itinugon niya sa sainda: “Madali na akong magadan.*+ Ilubong nindo ako sa kaibanan kan sakong mga ama sa kuweba na yaon sa daga ni Efron na Hiteo,+ 30 sa kuweba na nasa Macpela na kahampang kan Mamre na nasa Canaan, an daga na binakal ni Abraham ki Efron na Hiteo para gibuhon na lubungan. 31 Duman ninda ilinubong si Abraham saka an agom niyang si Sara.+ Duman ninda ilinubong si Isaac+ saka an agom niyang si Rebeca, asin duman ko ilinubong si Lea. 32 An daga na idto pati an kuweba na yaon duman binakal sa mga aki ni Het.”+

33 Pagkasabi ni Jacob kan mga tugon na ini sa saiyang mga aki, isinangat niya an saiyang mga bitis sa saiyang higdaan. Dangan nagadan siya asin ilinubong arog kan saiyang mga apuon.*+

50 Kinugos ni Jose an saiyang ama+ asin naghibi dangan hinadukan niya ini. 2 Pagkatapos, ipinagbuot ni Jose sa saiyang mga lingkod na mga parabulong na embalsamaron+ an saiyang ama. Kaya pig-embalsamar kan mga parabulong si Israel, 3 asin ginibo ninda iyan sa laog nin bilog na 40 aldaw, huling iyan an bilog na lawig kan pag-embalsamar, asin 70 aldaw siyang tinangisan kan mga Ehipsiyo.

4 Kan matapos na an mga aldaw nin pagmundo para sa saiya, nakipag-ulay si Jose sa mga opisyal ni Faraon,* na sinasabi: “Kun nakua ko an pag-uyon nindo, ipaabot nindo ki Faraon an mensaheng ini: 5 ‘Pinasumpa ako kan sakuyang ama,+ na sinasabi: “Madali na akong magadan.+ Ilubong mo ako sa sadiri kong lubungan,+ an lubungan na inandam ko duman sa Canaan.”+ Tugutan mo tabi akong maghali para ilubong an sakuyang ama. Pagkatapos kaiyan, mabalik man ako.’” 6 Nagsimbag si Faraon: “Sige, ilubong mo an saimong ama siring sa ipinasumpa niya sa saimo.”+

7 Kaya naghali si Jose tanganing ilubong an saiyang ama, asin nag-iba sa saiya an gabos na lingkod ni Faraon, an kamagurangan+ kan saiyang palasyo asin an gabos na kamagurangan sa daga nin Ehipto, 8 saka an bilog na pamilya ni Jose pati an saiyang mga tugang asin an bilog na pamilya kan saiyang ama.+ An saradit sana nindang aki saka an saindang mga hayop an iwinalat ninda sa Gosen. 9 May nag-iriba man sa saiya na mga nakakarwahe+ asin mga nakakabayo. Dakulon nanggad sinda. 10 Dangan nakaabot sinda sa ginikan kan Atad, na yaon sa rehiyon kan Jordan, asin duman grabe an saindang pagmundo saka pagtangis, asin pitong aldaw niyang ipinagmundo duman an saiyang ama. 11 Nahiling kan mga nakaistar duman na mga Canaanita an saindang pagmundo duman sa ginikan kan Atad, asin nagsarabi an mga ini: “Grabeng pagmundo ini kan mga Ehipsiyo!” Iyan an dahilan kaya inapod na Abel-mizraim* an lugar na idto na yaon sa rehiyon kan Jordan.

12 Kaya ginibo nanggad kan mga aki ni Jacob an mga itinugon niya sa sainda.+ 13 Dinara siya sa Canaan kan saiyang mga aki asin ilinubong sa kuweba sa daga nin Macpela, an daga na kahampang kan Mamre na binakal ni Abraham ki Efron na Hiteo para gibuhon na lubungan.+ 14 Pagkatapos niyang mailubong an saiyang ama, nagbalik na si Jose sa Ehipto kaiba an saiyang mga tugang asin an gabos na nag-iriba sa saiya sa paglubong sa saiyang ama.

15 Ngunyan na gadan na an saindang ama, nag-urulay-ulay an mga tugang ni Jose: “Tibaad nagtanom nin grabeng raot nin buot si Jose sa sato asin baluson niya kita sa gabos na maraot na ginibo ta sa saiya.”+ 16 Kaya nagpadara sinda ki Jose nin arog kaining mensahe: “Ini an ipinagbuot kan saimong ama bago siya magadan: 17 ‘Ini an sabihon nindo ki Jose: “Nakikiulay ako sa saimo, patawadon mo tabi an paglapas kan saimong mga tugang pati an kasalan na nagibo ninda na nagin dahilan kan saimong pagsakit.”’ Patawadon mo tabi an paglapas kan mga lingkod kan Diyos kan saimong ama.” Naghibi si Jose kan sabihon iyan sa saiya. 18 Dangan nag-arabot an saiyang mga tugang asin suminubsob sa atubangan niya asin nagsarabi: “Yaon kami digdi bilang mga uripon mo!”+ 19 Sinabi sainda ni Jose: “Dai kamo matakot. Ako daw an Diyos? 20 Maski ngani intensiyon talaga nindong gibuhan ako nin maraot,+ pinangyari nin Diyos na magin marahay an kaluwasan kaiyan, tanganing mailigtas an buhay nin dakul na tawo, arog kan ginigibo niya ngunyan.+ 21 Kaya dai kamo matakot. Padagos ko kamong tatawanan nin suplay nin kakanon pati an saradit nindong mga aki.”+ Rinanga niya sinda asin pinakusog an saindang buot.

22 Asin padagos na nag-istar si Jose sa Ehipto, siya asin an bilog na pamilya kan saiyang ama, asin nabuhay si Jose nin 110 na taon. 23 Nahiling pa ni Jose an mga makuapo ni Efraim,*+ pati an mga aki ni Makir,+ na aki ni Manases. Ibinilang sinda ni Jose na sadiri niyang mga aki.* 24 Pag-abot nin panahon, nagsabi si Jose sa saiyang mga tugang: “Madali na akong magadan, pero siguradong tatawan kamo nin atensiyon nin Diyos,+ asin siguradong iluluwas niya kamo sa dagang ini tapos dadarahon kamo sa daga na isinumpa niyang itatao ki Abraham, ki Isaac, asin ki Jacob.”+ 25 Kaya pinasumpa ni Jose an mga aki ni Israel, na sinasabi: “Siguradong tatawan kamo nin atensiyon nin Diyos. Iluwas nindo an sakong mga tulang sa lugar na ini.”+ 26 Asin nagadan si Jose sa edad na 110, asin ipinaembalsamar ninda siya,+ tapos ilinaag siya sa sarong kabaong sa Ehipto.