Pira Na an Nagin Buhay Nindo?
Kan kabareta kan “Magmata!” sa India
SA PAGBATON sa saiyang gubing, ipinaheling nin sarong kagharong na taga-India an sarong tabay na naraot nang gayo an korte huli sa grabe nang elephantiasis. Dangan itinokdo nia an saiyang tabay, na an sabi: “Ini an sakong karma gikan sa nakaagi kong buhay.”
Sa mga tataramon na iyan, ipinahayag kan tawo an popular na paniniwala nin mga Hindu na an saindang presenteng buhay saro sanang sumpay sa halawig na mga pagkamundag liwat. Sinda nagtutubod na an saindang presenteng kamugtakan sa buhay pag-ani sa saindang isinabwag sa naenot na mga buhay asin na ngonyan sinda nagsasabwag kan saindang aanihon sa maabot na pagkamundag liwat.
Lakop na Paniniwala
Minsan siring, an paniniwala sa reenkarnasyon bakong limitado sana sa India. Iyan nasa “haros gabos na relihiyon kan kinaban,” an surat kan namomoon na Hindu na si S. Radhakrishnan. Sa bilog na kinaban—sa Aprika, Asia, North asin South America, mga isla sa Pasipiko, asin Europa—an mga tawo naniniwala na an mga kalag nin tawo minabalyo sa mga pating, buaya, tigre, oso, weasel, mga kino, patin sa mga insekto na arog kan putakti asin uang! Ni limitado sana man an reenkarnasyon sa mga hayop. An mga bawas na babae sa Aprika asin India nag-aarang sa mga kahoy na tinutubod na pinag-iistaran kan mga kalag nin gadan. An kabaing na mga ugale ginibo man kaidto sa suanoy na Europa.
Alagad paano nagpoon an paniniwala sa reenkarnasyon, o pagbalyo kan kalag? Taano ta nagtutubod dian an mga tawo? Asin paano an katokdoan na ini nakaapektar sa buhay nin mga tawo?
Pag-aram sa Ginikanan
Tanganing an kalag nin tawo makabalyo hale sa sarong porma nin buhay pasiring sa saro, iyan kaipuhan na daing kagadanan. Kaya, an teoriya nin reenkarnasyon basado sa doktrina kan inmortalidad kan kalag, asin an ginikanan kaiyan masususog sana sa mga banwaan o nasyon na nagkaigwa nin siring na paniniwala. Basado digdi, pinaghohona nin nagkapira na iyan gikan sa suanoy na Egipto. Alagad an iba naniniwala na iyan nagpoon sa suanoy na Babilonya, na duman nagpoon an enot na relihiyon nin misteryo sa kasaysayan. Tanganing magkaigwa nin reputasyon an kuwestionableng relihiyon kaiyan, itinokdo kan mga pading taga-Babilonya an doktrina nin pagbalyo kan kalag. Sa siring masasabi ninda na an saindang mga relihiyosong eroe mga reenkarnasyon nin bantog, pero haloy nang gadan, na mga apoon.
Minsan siring, sa India lubos na naporma an paniniwalang iyan. An mga guru na Hindu dai nakakakua nin simbag sa unibersal na mga problema nin karatan asin nin pagsakit nin mga tawo. ‘Paano ini ikakaoyon sa ideya nin matanos na Kaglalang?’ an hapot ninda. Pinagmaigotan nindang resolberan an pagkakatumang kan katanosan nin Dios asin kan dai linalaoman na mga kalamidad asin dai pagkakapantay sa kinaban. An resulta iyo an saindang “ley nin karma”—an ley nin causa asin epekto. Guminibo sinda nin detalyadong ‘kuwentada’ na paagi kaiyan an mga merito asin kasalan sa sarong buhay binabalosan o pinadudusahan sa minasunod.
An “karma” nangangahulogan sana nin “gawe.” An Hindu sinasabi na may “marahay na karma” kun sia namumuhay oyon sa sosyal asin relihiyosong mga pamantayan, o nin “maraot na karma” kun dai. An saiyang gawe, o “karma,” iyo an madeterminar sa saiyang ngapit sa kada pagkamundag liwat. Alagad an ultimong pasohan iyo an makabutas sa siklong ini nin pagbalyo asin magin kasaro kan Unibersal na Espiritu. Ini, sono sa paniniwala, nagigibo paagi sa paghihingoa sa gawe-gawe na inaako sa sosyal asin sa pagkaigwa nin espesyal na kaaraman na Hindu.
Bunga nin Reenkarnasyon
An pilosopiya sa buhay nin saro na naniniwala sa reenkarnasyon ipinaghahalimbawa kan komento nin sarong pilosopong Indian na si S. N. Dasgupta: “An sarong gawe sa buhay na ini dai malalaoman na umolang sa ano man na karatan sa buhay na ini na nakatalaan nang agihan nin saro kaoyon sa karma nin nakaaging buhay.” An resulta iyo an punto-de-vista na an tawo daing maginibo sa buhay sa pankagabsan asin sa sosyal na mga karatan asin inhustisya sa partikular.
An ley nin karma nakatabang man na mapagdanay an sistema nin minanang sosyal na posisyon sa sosyedad na Hindu. Paano? Mantang an paniniwalang ini nagtotokdo na an presenteng kamugtakan sa buhay nin saro resulta kan karma, o gawe, nia nakaaging buhay, iyan ibinibilang na dai maliliwat sa presenteng buhay. Alagad si Swami Nikhilananda nagpapaliwanag: “Paagi sa pag-otob sa mga katongdan na idinikta kan saiyang sosyal na posisyon, an saro nagigin kuwalipikadong mamundag sa mas halangkaw na sosyal na posisyon sa maabot na buhay.” Kun siring an saro na kabilang sa sarong mas hababang grupo natatakot na magrebelde tumang sa mga reglamento asin kostumbre kan saiyang grupo. Dugang pa, yaon an pagkatakot sa padusa asin pagrayo kan iba, ta an siisay man na minabalga o naglalapas sa arin man na reglamento asin kostumbre kan saiyang sosyal na grupo puwedeng padusahan o isikwal pa ngani kan saiyang mga paryentes. Huli sa siring na mga pagkatakot, minilyon an nabibilanggo sa labi-labi kapobreng grupo nin mga “untouchables,” o tawong isinikwal, na mayo nin mga diretso o pribilehiyo sibil. Minsan ngani an mga paghihingoa nin modernong mga administrador nagkaigwa nin kapangganahan sa paglimitar sa pagmaltrato sa inaapod na mga tawong isinikwal, an mga relihiyosong kostumbre na hararom an pagkatanom haloy na mahale sa siring na sosyedad na mahilig sa tradisyon.
Reenkarnasyon—Iyan daw Matutubod?
Alagad taano ta may mga kasakitan asin dai pagkakapantaypantay sa tahaw nin mga tawo? An reenkarnasyon daw an solamenteng paliwanag o an matutubod sanang paliwanag? Horophoropa an tawo na may elephantiasis na nasabihan sa kapinonan. Huli ta mayo sia nin kaaraman sa causa kan helang na ini, paghona nia an saiyang kasakitan huli sa saiyang karma. Alagad kun halimbawa dai sia nabuhay sa sarong lugar na pano nin mga namok na puwedeng magtao sa mga tawo nin elephantiasis, o kun may aram sia manongod sa mga namok asin nakagibo nin mga pag-iingat, dai daw sia kutana nakaligtas sa makatatakot na helang na iyan? Kaya an dahelan kan saiyang kasakitan, bakong an saiyang karma, kundi “an panahon asin pagkanorongod.”—Eclesiastes 9:11.
Sa nakakaagi pa sanang mga panahon si Mohandas Gandhi asin iba pang mga namomoon naghingoa na labanan an mga epekto kan ideyang karma-pagkamundag liwat paagi sa pagsabi: “An pagkaigwa nin mga tawong isinikwal sarong krimen tumang sa Dios asin sa tawo.” An mga paghihingoa ni Gandhi asin nin iba pang tawo na may kaparehong kaisipan nagdara nin kadikit na karahayan sa buhay kan mga “tawong isinikwal.” Dai daw kaini ipinaheheling na an buhay bilang sarong “tawong isinikwal” bakong huli sa karma nin saro asin sa siring dai puwedeng maliwat? An totoo, ipinaheheling kaiyan na an siring kamapan-aping pamumuhay resulta nin minanang sistema sosyal na puwedeng pakarhayon o liwaton ngani. Kun siring, an kapaladan nin sarong omboy na “tawong isinikwal” sa katunayan gibo nin tawo, bakong itinalaan nin Dios.
Kumusta man an kapasloan asin karatan sa komersial na kinaban? An daing konsensiang negosyante pinipiling magsoborno o manguwarta paagi sa pananakot. Alagad kaipuhan daw na gibohon nia iyan? Bako daw na an saiyang katampalasanan bunga nin salang paggamit sa saiyang libreng kabotan? Kaya an ideya nin “karma-pagkamundag liwat” dai kaipuhan tanganing ipaliwanag kun taano ta nagsasakit an mga tawo. An may isip na mga tawo nakakamansay na an aksidente, pag-eredar, asin salang paggamit sa sadiring kabotan lohikong mga causa sa dakol na karatan asin dai pagkapantaypantay sa buhay.—Roma 5:12; Eclesiastes 7:29.
Reenkarnasyon—Totoo daw Iyan?
An doktrina nin reenkarnasyon basado sa paniniwala sa inmortalidad kan kalag. Kun an daganon na kalag bakong inmortal, an teoriya nin pagkamundag liwat narurumpag. Alagad saen kita makakakua nin tamang kaaraman sa isyung ini? Minsan ngani an haros gabos na mayor na mga relihiyosong kasuratan nagtotokdo kan inmortalidad kan kalag sa laen-laen na porma, an Biblia dai.
Manongod sa kun ano an kalag nin tawo, an Biblia nagsasabi: “Pinorma ni Jehova Dios an tawo hale sa kabokabo kan daga asin hinangosan sia sa saiyang dongo kan hangos nin buhay, asin an tawo nagin buhay na kalag.” (Genesis 2:7) Kun siring an tawo—an nabubuhay, naghahangos na persona—iyo an kalag. Sia mayo nin kalag, na separado asin suhay na nasa laog nia, andam na bayaan an hawak pagkagadan.
Dapit sa kun ano an nangyayari pagkagadan, an Genesis 3:19 nagsasabi sa sato: “Sa ganot kan saimong lalauogon makakan ka nin tinapay sagkod na ika bumalik sa kabokabo, huli ta dian ka kinua. Huli ta ika kabokabo asin sa kabokabo ka man mabalik.” Kun siring, pagkagadan an mga tawo ‘minabalik,’ bakong sa sarong bagong buhay o pagkamundag liwat, kundi “sa kabokabo.” Malinaw na itinotokdo kan Biblia na an kalag nin tawo nagagadan. Iyan dai minabalyo. “An kalag na nagkasala—iyan mismo magagadan,” an may pagdodoon na sinasabi kan Biblia.—Ezequiel 18:4, 20.
Paglaom Para sa Gadan
Mantang nagagadan an kalag, ano an paglaom kan gadan? Imbes na pabayaan an makasalan na mga tawo na iyo an magtrabaho para sa saindang sadiring kaaabtan paagi sa pag-agi sa daing kabilangan na mga pagkamundag liwat, na pano nin pagtios asin kolog, an Biblia minasimbag: “Magkakaigwa nin pagkabuhay liwat an mga matanos asin an mga bakong matanos.”—Gibo 24:15.
Huli sa saiyang daing sagkod na kadonongan asin pagkamoot, ginigirumdom kan Kaglalang an nagin buhay nin mga gadan. Dai nia ini ginigibo bilang pasisikadan sa paghokom asin pagpadusa sa sainda, siring sa ipinatutubod sa sato kan ley nin karma. Imbes, iyan ginigibo nia tanganing buhayon liwat an mga tawo, na binubuhay sinda hale sa mga gadan na igwa kan kaparehong personalidad asin ugale na arog kan yaon sa sainda bago sinda nagadan. Dangan an mga binuhay liwat sa daga hohokoman basado sa saindang magigin buhay pagkabuhay liwat. Dangan, bilang mga tawo, sinda magkakaigwa giraray kan paglaom sa buhay—sa sarong ibinalik na paraiso sa daga, na mapadapit dian an Biblia nanunuga sa sato: “An kagadanan mawawara na, dai na sagkod magkakaigwa nin pagmondo, ni pagtangis, ni kolog. An enot na mga bagay nakalihis na.”—Kapahayagan 21:4.
[Blurb sa pahina 22]
Si Gandhi nagsabi: “An pagkaigwa nin mga tawong isinikwal sarong krimen tumang sa Dios asin sa tawo”
[Ritrato sa pahina 21]
Ano an ginibo kan tawong ini tanganing magkamit kaini?