Puedeng Magin Mapanggana an mga Pamilya na May Bakong Kadugo

POSIBLE DAW AN MAPANGGANANG MGA PAMILYA NA MAY BAKONG KADUGO? IYO, NANGOROGNA KUN ginigirumdom kan gabos na kalabot na “an gabos na Kasuratan ipinasabong nin Dios asin kapakipakinabang para sa pagtokdo, sa pagsagwe, sa paghusay kan mga bagay, sa pagdisiplina sa katanosan.” (2 Timoteo 3:16) Kun an gabos nag-aaplikar kan mga prinsipyo sa Biblia, haros segurado na an kapangganahan.

An Pundamental na Kualidad

An Biblia nagtatao nin pira sanang aktuwal na ley na magiya sa mga relasyon nin tawo. Sa kadaklan ineenkaminar kaiyan an pagkultibar nin marahay na mga kualidad asin aktitud na naggigiya sa sato na humirong may kadonongan. An marahay na mga aktitud asin kualidad na iyan an basehan sa maogmang buhay pampamilya.

Tibaad garo baga risang-risa, alagad ta bako pa man giraray sayang na sabihon na an pundamental na kualidad na kaipuhan tanganing magin mapanggana an arin man na pamilya iyo an pagkamoot. Si apostol Pablo nagsabi: “An saindo logod na pagkamoot mayo nin pagsaginsagin. . . . Sa pagkamoot nin sa magturugang magkaigwa kamo nin mamomoton na kapadangatan sa lambang saro.” (Roma 12:9, 10) An terminong “pagkamoot” ginagamit sa salang gayong paagi, alagad espesyal an kualidad na sinambit digdi ni Pablo. Iyan diosnon na pagkamoot, asin iyan “dai nanggad nasusudya.” (1 Corinto 13:8) Ilinaladawan kan Biblia na iyan daing kapasloan asin andam na maglingkod. Iyan naghihiro nanggad para sa ikararahay nin iba. Iyan mapasensia asin maboot, bako nanggad maimon, mahambog, o mapalangkaw. Iyan dai naghahanap kan sadiring bentaha kaiyan. Iyan pirmeng andam na magtaong konsiderasyon, magtiwala, maglaom, magtagal ano man an mangyari.—1 Corinto 13:4-7.

An tunay na pagkamoot nagtatabang na husayon an mga dai pagkaintindihan asin pinagsasararo an mga tawo na magkalaen na marhay an pagkapadakula asin personalidad. Asin iyan nagtatabang na labanan an biyong nakapanluluyang mga epekto nin diborsio o pagkagadan nin tunay na magurang. Ilinaladawan nin sarong lalaki na nagin padrasto an saiya mismong tunay na mga problema: “An parate ko sanang inintindi iyo an sakong sadiring mga pagmate na dai ko na inaanalisar an mga emosyon kan mga aki kan sakong agom sa enot o maski kan sakong agom. Kinaipuhan kong makanood na daing gayo magin sensitibo. Pinakamahalaga, kinaipuhan kong makanood na magin mapakumbaba.” An pagkamoot nakatabang sa saiya na gibohon an kinakaipuhan na mga pagbabago.

An Tunay na Magurang

An pagkamoot puedeng makatabang kun paano pakikibagayan an relasyon kan mga aki sa saindang tunay na magurang na mayo na ngonyan. An sarong padrasto nagtuga: “Gusto kong ako an mas padangaton kan mga aki kan sakong agom sa enot. Kan magsongko sinda sa saindang tunay na ama, nadepisilan akong labanan an sugot na tatsaran sia. Pagpuli ninda na nagin marahay an aldaw ninda sa kaibanan nia, nauyam akong marhay. Kan dai nagin marahay an aldaw ninda, naogma ako. Sa totoo sana, natakot ako na mawara sinda. An saro sa mga pinakamasakit iyo na akoon an importansia kan papel kan tunay na ama sa buhay kan mga aki kan sakong agom sa enot.”

An tunay na pagkamoot nakatabang sa padrastong ini na atubangon an katunayan na bakong realistiko na laoman an “tolos-tolos” na pagkamoot. Dai kutana maninigo na sia nakamateng hinahaboan kan sia dai tolos akoon kan mga aki. Narealisar nia na tibaad dai nia noarin man lubos na masalidahan an tunay na ama sa puso kan saiyang mga aki. An lalaking ini an namidbid kan mga aki poon sa kaenot-enote, mantang an padrasto sarong bagong abot na kaipuhan na magmaigot na makamtan an pagkamoot kan mga aki. Ipinaheheling kan parasiyasat na si Elizabeth Einstein an eksperyensia kan dakol kan sabihon nia: “An tunay na magurang dai noarin man puedeng salidahan—nungka. Maski an magurang na gadan na o nag-abandonar sa mga aki igwa pa giraray nin mahalagang kabtang sa buhay kan mga aki.”

Disiplina—Sarong Delikadong Tema

Sinasabi kan Biblia na an mamomoton na disiplina kaipuhan kan mga aki, asin kabale dian an mga aki kan agom sa enot. (Talinhaga 8:33) An dakol na propesyonal nagpopoon nang umoyon sa paninindogan kan Biblia manongod digdi. Si Propesor Ceres Alves de Araújo nagsabi: “Natural nang mayo ni saro na gusto nin mga limitasyon, alagad kaipuhan an mga iyan. An ‘dai’ sarong tataramon na nakapoprotehir.”

Minsan siring, sa sarong pamilya na may padrasto o madrasta, an mga punto de vista manongod sa disiplina puedeng magbunga nin seryosong mga dai pagkasinabotan. Sa sarong kabtang an mga aki kan agom sa enot minolde nin sarong adulto na mayo na ngonyan. Posible na sinda igwa nin mga ugale o kinatodan na tibaad ikauyam kan padrasto o madrasta. Asin may posibilidad na dai ninda nasasabotan kun taano ta may mga dai nanggad nagugustohan an padrasto o madrasta. Paano mapangganang aatubangon an situwasyon? Si Pablo nagsasadol sa mga Kristiano: “Sunodon mo an . . . pagkamoot, pakatagal, kahoyoan nin boot.” (1 Timoteo 6:11) An Kristianong pagkamoot nagtatabang kapwa sa mga padrasto o madrasta asin sa mga aki na magin mahoyo asin mapasensia mantang pinag-aadalan ninda na saboton an lambang saro. Kun bakong mapasensia an padrasto o madrasta, an ‘kaanggotan, kabangisan, asin mapanlibak na pagtaram’ puedeng makaraot tolos sa ano man na nakamtan nang relasyon.—Efeso 4:31.

An pakarorop sa kun ano an makatatabang digdi itinao ni propeta Miqueas. Sia nagsabi: “Anong balos an hinahagad sa saimo ni Jehova kundi na gumibo ka nin hustisya asin mamoot sa kabootan asin na magin hababa an boot sa paglakaw sa kaibahan kan saimong Dios?” (Miqueas 6:8) Mahalagang marhay an hustisya kun nagtatao nin disiplina. Alagad kumusta an kabootan? An sarong Kristianong magurang sa kongregasyon nagsabi na sa parate depisil na pukawon an mga aki kan saiyang agom sa enot kun Domingong aga tanganing makikabtang sa pagsamba kan kongregasyon. Imbes na anggotan sinda, hiningoa niang magin maboot. Nagbangon sia nin amay, nagluto nin pamahawan, dangan hinatodan an kada saro sa sainda nin mainit na maiinom. Bilang resulta, mas nagkaigwa nanggad sinda nin tendensia na himateon an saiyang pakiolay na bumangon.

Ini an interesanteng komento ni Propesor Ana Luisa Vieira de Mattos: “Bakong an klase nin pamilya an importante kundi an kualidad kan relasyon. Sa sakong mga pagsiyasat naobserbaran ko na an mga hoben na may mga problema sa ugale haros pirmeng hale sa mga pamilyang maluya an superbisyon nin magurang, mayo nin mga susundon asin komunikasyon.” Sia nagsabi man: “Maninigo na idoon na marhay na an pagpadakula nin mga aki nangangahulogan kan pangangaipong magsabi nin dai.” Dugang pa, sinda Dr. Emily asin John Visher nagsabi: “Sa pundamental, an disiplina nag-aaser sana kun an saro na nag-aako kan disiplina may pagmakolog sa reaksion kan asin relasyon sa saro na nagdidisiplina.”

Nauunabihan sa mga komentong ini an hapot dapit sa kun siisay sa mga pamilya na may bakong kadugo an maninigong magtao kan disiplina. Siisay an maninigong magsabi nin dai? Pakatapos na pag-olayan an mga bagay, an nagkapirang magurang nagdesisyon na, sa primero, an tunay na magurang an maninigong pangenot na magtao nin disiplina tanganing matawan nin panahon an padrasto o madrasta na mapatalubo an mas dayupot na relasyon sa mga aki. Bayaan an mga aki na makanood na makamate nin pagkompiar sa pagkamoot sa sainda kan padrasto o madrasta bago nia disiplinahon.

Kumusta kun an padrasto na an ama? Bako daw na sinasabi kan Biblia na an ama iyo an payo kan pamilya? Iyo. (Efeso 5:22, 23; 6:1, 2) Minsan siring, puedeng booton nin padrasto na idelegar nguna an pagdisiplina, nangorogna kun iyan may kalabot na kastigo. Puede niang togotan an mga aki na kuyogon ‘an ley kan saindang ina’ mientras na ibinubugtak nia an pundasyon para sa sainda na ‘hinanyogon an disiplina kan saindang [bagong] ama.’ (Talinhaga 1:8; 6:20; 31:1) An ebidensia nagpapaheling na, sa katapustapusi, bako ining kontra sa prinsipyo nin pagkapayo. Dugang pa, an sarong padrasto nagsabi: “Nagirumdoman ko na kaiba sa disiplina an konseho, pagtatanos, asin pagsagwe. Kun ini itinatao sa makatanosan, mamomoton, asin madinamayon na paagi asin suportado nin halimbawa kan magurang, iyan parateng epektibo.”

Kaipuhan na Magkomunikar an mga Magurang

An Talinhaga 15:22 nagsasabi: “Nasusudya an mga plano kun mayo nin pribadong orolay.” Sa sarong pamilya na may bakong kadugo, mahalagang marhay an kalmado asin prangkang pribadong orolay kan mga magurang. An sarong kolumnista sa peryodikong O Estado de S. Paulo nagkomento: “An mga aki pirmeng may tendensia na baloon an mga limiteng itinatao kan mga magurang.” Iyan puedeng duwang beses na totoo sa mga pamilya na may bakong kadugo. Huli kaini, kaipuhan na magkaoyon an mga magurang sa manlaenlaen na bagay tanganing maheling kan mga aki na sinda nagkakasaro. Pero kumusta kun an sarong padrasto o madrasta minagawe sa paagi na sa heling kan tunay na magurang bakong makatanosan? Kun siring maninigo na husayon kan duwa an bagay na iyan sa pribado, bakong sa atubangan kan mga aki.

An sarong ina na nag-agom liwat nagsasabi: “An pinakamasakit para sa sarong ina iyo an maheling an padrasto na dinidisiplina an saiyang mga aki, nangorogna kun sa pagmate nia an padrasto minahirong pabiglabigla o bako talagang makatanosan. Makologon iyan sa boot nia, asin gusto niang surogon an saiyang mga aki. Sa mga panahon na siring kaiyan, masakit magdanay na nagpapasakop sa agom na lalaki asin suportaran sia.

“Sarong beses, an duwa kong aking lalaki, na an edad 12 asin 14, nagpaaram sa saindang padrasto na may gigibohon sinda. Sia tolos-tolos na nagsayuma dangan naghale sa kuarto na dai tinatawan an mga aki nin oportunidad na ipaliwanag kun taano ta importante sa sainda an hinahagad. Mahibi na an mga aki, asin dai ako makataram. An matuang lalaki nagheling sa sako asin nagsabi: ‘Nanay, naheling po nindo an ginibo nia?’ Nagsimbag ako: ‘Iyo. Alagad sia pa man giraray an payo kan harong, asin sinasabihan kita kan Biblia na igalang an pagkapayo.’ Sinda marahay na mga aki asin uminoyon digdi, asin medyo nagkalma sinda. Kan banggi man sanang idto, nagpaliwanag ako sa sakong agom na lalaki, asin narealisar nia na sobra sia kaautoritaryo. Tolos-tolos siang nagduman sa kuarto kan mga aki asin naghagad nin dispensasyon.

“Dakol kaming nanodan sa pangyayaring idto. An sakong agom nakanood na maghinanyog bago magdesisyon. Nakanood ako na suportaran an prinsipyo nin pagkapayo, dawa kun iyan makolog sa boot. Nanodan kan mga aki an importansia nin pagpasakop. (Colosas 3:18, 19) Asin an odok sa pusong paghagad nin dispensasyon kan sakong agom nagtokdo sa samo gabos nin mahalagang leksion sa pagpakumbaba. (Talinhaga 29:23) Ngonyan, an duwang aki Kristianong mga magurang na sa kongregasyon.”

Talagang may masasala. An mga aki mataram o mahiro sa paaging nakakokolog. An presenteng pasan na mga sakit magiya sa mga padrasto o madrasta na humiro sa bakong rasonableng paagi. Minsan siring, an simpleng mga tataramon na, “Dispensaron mo ako, patawada tabi ako,” dakula an magigibo na maomayan an mga lugad.

Pagpakosog sa Pagkasararo kan Pamilya

Kaipuhan an panahon na mapatalubo an maogmang relasyon sa sarong pamilya na may bakong kadugo. Kun kamo padrasto o madrasta, kaipuhan kamong magpaheling nin pakikidamay. Magin mapagsabot, andam na tumao nin panahon na makaibaiba an mga aki. Makikawat sa mga aki pa. Magin andam na makipag-olay sa mga matua. Humanap nin mga oportunidad na magkairibanan—halimbawa, agdahon an mga aki na tumabang sa mga gibohon sa harong, arog kan pagluto nin pamanggihan o paglinig kan kotse. Agdahon sinda na umiba asin tumabang kun kamo nananaod. Dugang pa, an sadit, mapagpadangat na mga hiro puedeng magpaheling kan pagkamoot na namamatean nindo. (Siempre, maninigong mag-ingat an mga padrasto na sunodon an tamang mga limitasyon ninda sa mga aking babae kan saindang agom sa enot asin dai sinda pamateon na dai mapamugtak. Asin maninigong girumdomon kan mga madrasta na sa mga aking lalaki igwa man sinda nin mga limitasyon.)

An mga pamilya na may bakong kadugo puedeng magin mapanggana. Dakol an mapanggana. An pinakamapanggana iyo idtong kun saen an gabos na kalabot, nangorogna an mga magurang, nagpapatalubo nin tamang mga aktitud asin realistikong mga linalaoman. Si apostol Juan nagsurat: “Mga namomotan, padagos kitang magkaminorootmootan, huli ta an pagkamoot gikan sa Dios.” (1 Juan 4:7) Iyo, an odok sa pusong pagkamoot iyo an tunay na sekreto sa maogmang pamilya na may bakong kadugo.

[Mga retrato sa pahina 7]

AN MAOGMANG MGA PAMILYA NA MAY BAKONG KADUGO

nagtatao nin panahon na mag-iribaiba . . .

iribang pinag-aadalan an Tataramon nin Dios . . .

nag-oorolay . . .

nagtatarabangan . . .