An Buhay—Mahalagang Marhay o Daing Halaga?
“Mantang ginibo an tawo sa ladawan nin Dios, kun siring an paggadan sa sarong tawo paglaglag sa pinakamahalaga asin kabanalbanaleng bagay sa kinaban.”—The Plain Man’s Guide to Ethics, ni William Barclay.
‘AN PINAKAMAHALAGANG bagay sa kinaban.’ Arog man daw kaiyan an pagmansay nindo sa buhay? Sa paagi kan paggawe nin mga tawo, risang-risa na dakol an dai minaoyon sa parasurat na iyan. Minilyon na buhay an daing herak na tinapos kan madahas na mga tawo na nagmaigot na kamtan an maimot na mga kamawotan na mayo man lamang nin pagpahalaga sa ikakarahay kan saindang kapwa tawo.—Eclesiastes 8:9.
Puedeng Iapon
An tipikong halimbawa iyo an Guerra Mundial I. Paorootro durante kan grabeng guerra na iyan, “an mga tawo isinakripisyo na mayong dahelan,” an sabi kan historyador na si A.J.P. Taylor. Sa pagmamaigot na kamtan an prestihio asin kamurawayan, ginamit kan mga namomoon sa militar an mga soldados na garo baga sinda mga daing halaga asin biyong puedeng iapon. Sa ralaban para sa Verdun sa Pransia, igwa nin labing kabangang milyon na biktima. “Mayo nin premyo [na may ano man na importanteng halaga] na gaganahon o mawawara,” an isinurat ni Taylor, “mga tawo sanang gagadanon asin kamurawayan na gaganahon.”—The First World War.
An siring na paglapastangan sa halaga nin buhay lakop pa man giraray. Sinabi kan iskolar na si Kevin Bales na sa dai pa sana nahahaloy na mga panahon, “dahelan sa biglang pagdakol kan populasyon an malalaogan na mga trabaho sa bilog na kinaban napano nin minilyon na tawong dukha asin madaling mabiktima.” Napapaatubang sinda sa bilog na buhay na pakipagtusayan tangani sanang mabuhay
sa sarong mapan-aping komersial na sistema kun saen an “buhay nagigin barato.” An mga nan-aaprobetsar sa sainda, an sabi ni Bales, tinatratar sinda na garo mga oripon—“biyong puedeng iapon na mga kasangkapan na pagkakakuartahan.”—Disposable People.
“Paglapag sa Doros”
Igwa nin dakol na ibang dahelan kun taano ta minilyon na tawo an nakakamate nin pagigin biyong daing halaga asin desesperado—na mayo talaga nin siisay man na nagmamakolog kun baga mabuhay o magadan sinda. Apuera sa guerra asin inhustisya, yaon an mga danyos nin tigmara, tiggutom, helang, pagkagadan nin namomotan, asin dai mabilang na iba pang bagay na nagpapasakit sa bilog na katawohan, kaya nag-isip-isip an mga tawo kun baga may pakinabang pa an mabuhay.—Eclesiastes 1:8, 14.
Siempre, bako gabos nag-aagi nin buhay na labi-labi an kadaihon asin kamondoan. Alagad dawa an mga dai nakakaeksperyensia nin grabeng pan-aapi sa parate nagsasaboot kapareho kan mga tataramon ni Hadeng Salomon kan suanoy na Israel, na naghapot: “Ano an nakukua nin tawo para sa gabos niang pagpapagal asin para sa paghihingoa kan saiyang puso na ipinaghihigos nia sa sirong kan aldaw?” Sa pag-isip-isip sa mga bagay na iyan, narealisar nin dakol na an kadaklan na ginibo ninda “daing kapakanan asin paglapag sa doros.”—Eclesiastes 2:22, 26.
“Arog na sana daw kaiyan an buhay?” an hapot nin dakol kun sinasalingoy ninda an saindang inagihan sa buhay. Iyo, pira sana daw an nakatapos kan saindang buhay na tunay na ‘kontento sa mga aldaw,’ arog kan patriarkang si Abraham? (Genesis 25:8, nota sa ibaba) An kadaklan nakakamate nin nagpapadagos na kadaihan nin pakinabang. Pero, dai kaipuhan na an buhay magin daing kamanungdanan. Ibinibilang nin Dios an lambang buhay nin tawo na mahalagang marhay asin gusto nia na an lambang saro sa sato magkaigwa nin totoong makahulogan, nakakakontentong buhay. Paano iyan mangyayari? Estudyaran an sinasabi sa masunod na artikulo dapit sa temang ini.