Aram Mo Daw?

Paano nagsusuportar sa rekord kan Bibliya an mga ladrilyo asin an pamamaagi nin paggibo nin ladrilyo na nadiskubre sa mga kagabaan kan suanoy na Babilonya?

AN MGA arkeologo nakadiskubre sa suanoy na Babilonya nin minilyon na ladrilyo na ginamit sa pagtugdok kan siyudad. Sigun sa arkeologong si Robert Koldewey, an mga ladrilyong iyan linuto sa mga hurno na yaon sa “luwas kan banwa, kun sain magayon an dalipay asin an panggatong . . . bastante.”

Ipinapahiling nin suanoy na mga reperensiya na ginagamit man kan mga opisyal kan Babilonya an saindang mga hurno sa mas makaturutristeng katuyuhan. An propesor sa Assyriology sa University of Toronto na si Paul-Alain Beaulieu nagsabi: “An nagkapirang reperensiya sa Babilonya . . . nagsasaysay manungod sa pagsulo sa mga indibidwal sigun sa pagbuot kan hadi para sa mga krimen na pagrebelde asin paglapastangan.” Kan panahon ni Hading Nabucodonosor may sarong isinurat na nagsasabi nin arog kaini: “Puhuon sinda, suluon sinda, isugba sinda, . . . sa hurno kan paraluto . . . paasuhon sinda, gadanon sinda paagi sa pag-apon sa sainda sa nag-aarab-adab na kalayo.”

Magigirumduman digdi kan mga parabasa sa Bibliya an mga pangyayari na nakarekord sa Daniel kapitulo 3. Mababasa ta diyan na si Hading Nabucodonosor nagpatindog nin sarong dakulang bulawan na imahen sa kapatagan nin Dura—sa luwas kan siyudad nin Babilonya. Kan an tulong hoben na Hebreo na si Sadrac, Mesac, asin Abednego magsayumang sumubsob sa atubangan kan imahen, naanggot na marhay si Nabucodonosor, asin ipinagbuot kaini na painiton an hurno nin “pitong dobleng mas mainit kisa dati,” asin “iapon [an tulong lalaki] sa nagkakalayong hurno.” Sarong makapangyarihan na anghel an nagligtas sa sainda sa kagadanan.—Dan. 3:1-6, 19-28.

Sarong ladrilyo na linuto sa hurno na may nakatatak na pangaran ni Nabucodonosor

An mismong mga ladrilyo sa Babilonya nagsusuportar man sa rekord kan Bibliya. Dakul sa mga ladrilyong iyan an may nakatatak na inskripsiyon na nag-uumaw sa hadi. Mababasa sa saro sa mga inskripsiyon na iyan: “Ako si Nabucodonosor, Hadi kan Babilonya . . . Itinugdok ko an palasyo, an istaran kan sakong Kamahalan . . . Lugod na an sakong mga gikan mamahala diyan sagkod lamang.” An inskripsiyon na ini kaagid na marhay kan mga tataramon na yaon sa Daniel 4:30, na diyan ipinaghambog ni Nabucodonosor: “Bakong ini an Dakulang Babilonya na ako mismo an nagtugdok para sa pamilya kan hadi paagi sa sadiri kong kusog saka kapangyarihan asin para sa sakuyang mamuraway na kamahalan?”