Baha Asin Paghuraw—An mga Ini daw Gibo nin Dios?

“NALULULA ako asin malipot an tulak ko.” Ipinaliliwanag kan Aprikana sa parabareta sa Magmata! an namamatean kun nagugutom. An sabi nin saro pang tagaduman sa sarong lugar sa South Africa na dai inooran: “Nawawaran kami nin kosog sagkod na dai na kami nakakangisi, nakakahibi, nakakaheling, o nakakahangos.”

An kasakitan kan mga tawong ini bago pa sanang mamatean nin kinakarkulong 35 milyones sa Aprika sana. Sinda biktima nin paghuraw na nameligrong magtao nin kapahamakan sa bilog na kontinente.

An pagsakit na ini dai man nangyari na daing nakakarisa. An makangingirhat na mga ladawan nin nagugutom na mga babae asin aki​—na parateng garo na sana mga kalabera​—ipinasale asin ipinublikar, na nagbunga nin mahiwas na mga paghihingoa sa pag-ayuda. Alagad para sa dakol na biktima an siring na mga aksion kakadikit, huri na. An padarang mga ayuda dai nakakabuhay sa gadan, ni ikinababalik man kaiyan an prosperidad sa napierdeng mga paraoma.

Alagad ta mantang an iba mara an mga ngabil na namimibi para sa minsan sarong turo nin oran, an dakol man na iba nagsasakit sa kamot nin sarong natural na peligro na ibinibilang nin iba na mas nanraraot sa buhay asin rogaring​—an baha. An komento kan librong Historical Catastrophes: Famines: “An dakol sa mga pagkapierde nin pananom . . . huli sa sobrang tubig.”

Halimbawa, an Yellow River nin Tsina nagdadalagan pasiring sa dagat na garo halangkaw na tinampo. Sa mga pangpang kaiyan, an mga basog nagpoprotehir sa mga paraoma na nag-iistar sa kaplanodohan na nasa ibaba. Alagad sa mga panahon nin baha kun beses an mga basog na ini nagagaba, na ginigibong makatatakot na dagat an kaplanodohan. Sa nag-aging mga siglo mga dies milyones na Intsik an nagadan sa mga baha, na ginigibo an Yellow River na causa nin mas grabeng pagsakit nin tawo ki sa arin pa man na ibang natural na bagay sa daga!

An mga baha asin paghuraw nagpapadagos na inaagihan nin tawo sa ibong nin kaaraman sa teknolohiya. Asin baga man naeksperyensiahan na nindo an sakit gikan dian nin direkta o bako, apektado pa man giraray kamo. Huli ta an baha asin paghuraw perming nagbubunga nin kakulangan sa kakanon, na nagpapalangkaw man sa presyo nin kakanon. An tawo dai man lamang nin maginibo sa atubang kan mga kalamidad na ini kaya iyan inaapod nin dakol na mga gibo nin Dios. Alagad gurano katotoo kan pag-apod na ini?

Siisay an May Paninimbagan?

An Earthscan, sarong “serbisyo sa pagbareta asin impormasyon manongod sa mga nangyayari asin mga isyu dapit sa kamugtakan kan globo,” nagpublikar nin report na may titulong Natural Disasters​—Acts of God or Acts of Man? Iyan nagtatao nin impormasyon na nagpapaheling na an promedyong bilang nin irinireport na baha naglangkaw sa bilog na kinaban poon sa 15.1 kada taon kan mga taon nin 1960 sagkod sa 22.2 kan mga taon nin 1970. An mga paghuraw nagdakol poon sa 5.2 kada taon sagkod sa 9.7 sa kaparehong peryodo nin panahon. Alagad mas makatatakot pa an bagay na an bilang nin mga tawong nagadan sa mga kalamidad na ini nagdakol nin labing anom na doble!

An report kan Earthscan nagsasabi: “An mga kalamidad paorog nang paorog na gibo nin tawo. An ibang kalamidad (baha, paghuraw, gutom) mas dahelan sa salang pagpalakaw sa palibot asin sa kayamanan ki sa sobra o kakadikit na oran. . . . An mga kalamidad sosyal asin politikal na mga pangyayari na puwede asin parateng naoolang. Sa Ikatolong Kinaban na an mga dukha napipiritan na abusohon an saindang daga asin mag-istar sa peligrosong daga, nagdadakol an nabibiktima kan mga kalamidad.”

Helinga kun paanong an mga gibo nin tawo nagbunga nin inaapod na mga gibo nin Dios. Sarong banggi kan Mayo 1943 mga 330 milyones na tonelada nin tubig an buminulos sa mga kababan sa parteng solnopan nin Alemania. Gibo daw nin Dios? Bako. An dahelan iyo an pagbomba sa mga sagop na Möhne asin Eder kan mga eroplanong panguerra nin Britania kan Guerra Mundial II. Mga 1,294 katawo an nalamos sa baha, asin an kadaklan sibilyan.

Mga limang taon sana bago kaini, nangyari an sarong kalamidad na tinutubod nin iba na mas mapanlaglag kisa pagholog kan mga bomba atomika sa Hiroshima asin Nagasaki! Sa pagkomento sa report hale sa SIPRI (Stockholm International Peace Research Institute), an magasin na New Scientist nagsabi: “Idto an pagdinamita sa basog na Huayuankow kan Yellow River, na nakapapondo sa mga hukbong Hapones na nag-aabante sa Tsina kan 1938, pero nakalamos man sa pirang gatos na ribo sa sadiring mga siudadano nin Tsina.” Minilyon pa an nawaran nin harong.

Kaagid kaiyan, an sarong diaryo sa Aprika nagsahot: “Bakong gabos na sakit [nin paghuraw] ikababasol sa panahon. . . . An mga guerra poon sa Horn of Africa sagkod sa baybayon nin Atlantiko asin pabalik sa Mozambique nakapadulag sa mga paraoma hale sa saindang mga oma.” Halimbawa, an paghuraw sa Etiopia pinagrabe nin mga taon nin guerra sibil na nakaraot sa mga sabsaban.

An Dios o Kapasloan?

Salamat sa modernong teknolohiya, naaarado na ngonyan nin mga paraoma an mahiwas na mga daga​—pati an mga lugar na sinasabi nin mga ekologo na dai kutana dapat na inarado. An sabi kan National Geographic manongod sa mga parte kan Great Plains sa North America: “An mga nag-aalasuwerte asin nagtitios na mga rantsero inaarado an ginatos na ribong acre nin madaling madistrosong sabsaban tanganing tanoman nin trigo . . . An dagang ini madaling ipadpad kun mara, asin an halawig na paghuraw sa kaplanodohan, arog kan nagbunga kan Dust Bowl [lugar na nagkahuraw sa Estados Unidos kaidtong mga taon nin 1930] madali nang umabot.”

Ngonyan pa, an ibang sabsaban sa lugar na iyan natahoban na nin daga na abot sa mga poste kan kudal. An sarong rantsero nin baka na naapektaran kaiyan nagsabi: “Bako iyan na gibo nin Dios. Iyan gibo nin kapasloan. An Dios mayo nin arado.” Marahay an pagkasabi dian ni Mohandas Gandhi kan sia magsabi: “Igwa nin bastante para sa pangangaipo nin gabos pero bakong para sa kapasloan nin gabos.”

Minsan siring, an iba masabi na an mga nag-aataman nin hayop an paslo. An iba nag-aataman nin kadakoldakol na hayop kaya nasosobrahan sa pagsabsab an daga. Asin minsan ngani tibaad dai mangyari sainda sa dakol na taon, pag-abot nin paghuraw, an daga na nasobrahan sa pagsabsab puwedeng magin permanenteng disyerto. Helinga an nangyari sa mga daga sa gilid kan Sahara Desert. Sa pagpopoon kan siglong ini, rinibong gripo an itinogdok tanganing madugangan an tubig. Naogma an mga paraataman nin hayop sa Aprika, ta ini nagtogot sainda na dugangan an ataman nindang hayop. Alagad ta, makamomondo, mayo nin bastanteng sabsaban tanganing masusteniran an pagdakol na ini!

“An Sahel dati nang may helang kan pumoon an paghuraw kan 1968,” sabi kan librong Our Hungry Earth​—The World Food Crisis. “Kan magadan an doot, pinalod nin mga pastor an mga kahoy tanganing makakakan nin dahon an mga baka ninda. Nagpadagos an paghuraw, asin an mga sabsaban asin kaomahan kan mga paraoma nagpoon na magin disyerto.” An Sahara, sono sa magasin na New Scientist, “huminiwas pasiring sa timog nin 650 000 kilometro kuwadrado [250,000 milya kuwadrado] sa nakaaging 50 taon.” Iyan mas mahiwas ki sa España asin Portugal kun pag-iibanon!

Yaon man an mga urbanisador na pinapalod an mga kahoy, na dai iniintindi an resulta sa ekolohiya. “Sa bilog na globo,” sabi ni Propesor Hanks, Direktor kan Institute of Natural Resources, Pietermaritzburg, South Africa, “sa panahon na binasa nindo an sentence na ini, tolong ektarya [7.4 a.] nin kadlagan an nawara. . . . An pagkawarang ini nin mga kahoy dai sana nangangahulogan nin pagkawara nin materyales para sa enerhiya asin sa pagtogdok. An pagpalod sa mga kahoy nakararaot sa establisado nang mga siklo nin tubig, na nagbubunga nin pagkalapok kan mga sapa asin salog, pagkaubos kan tubig sa daga, mas grabeng pagbaha, asin paggrabe nin mga kakulangan nin tubig sa mga panahon na daing oran.”

An halimbawa kaini maheheling sa Himalayas. “An mga kadlagan sa mga bolod sa ibaba,” sabi kan librong Our Hungry Earth​—The World Food Crisis, “marikas na nawawara. Bilang resulta, nagigin mas grabe an mga baha sa South Asia. An baha sa Pakistan kan 1973 nakaraot sa dakol na granong nasasaray. Asin kan 1974, an mga baha sa Bangladesh asin India nanraot sa mga pananom na haros kapareho sa paghuraw.”

Padusa daw nin Dios?

Kaya bakong makangangalas na an nasabihan na report kan Earthscan nagkonklusyon na an tawo​—bakong an Dios​—iyo an may paninimbagan sa nakadidistrosong mga epekto nin baha asin paghuraw. Totoo, dai kontrolado nin tawo an panahon, minsan ngani may naghohona na an pangugunlabot nin tawo sa palibot paagi sa nuklear na pagprobar asin mga kaagid kaini nakaliwat sa dalagan nin panahon. Minsan siring, arog kan sabi kan report kan Earthscan:

“Liniliwat nin mga tawo an saindang palibot tanganing iyan magin mas madaling maapektaran nin pirang kalamidad, asin minagawe tanganing gibohon an saindang sadiri na mas madaling mabiktima kan mga peligrong iyan. An nagdadakol na populasyon sa Ikatolong Kinaban napipiritan na omahon nin sobra, paludon an mga kahoy asin sa kagabsan abusohon an saindang daga, na ginigibo iyan na mas madaling maapektaran nin mga baha asin paghuraw.”

‘Pero bako daw posible,’ tibaad ihapot nin iba, ‘na ginagamit nin Dios an mga kalamidad na ini tanganing padusahan an tawo sa saiyang salang pagpalakaw sa daga? Bako daw na ipinaheheling kan Biblia na ginamit nin Dios an siring na mga kalamidad kan nakaaging mga panahon?’ Pero girumdomon na may itinaong patanid bago an Baha na pinapangyari nin Dios kan aldaw ni Noe. Sinierto nin Dios na an matanos na si Noe asin an saiyang pamilya makaligtas sa kagadanan. (Genesis 6:​13, 14, 17) Tunay na ini dai masasabi manongod sa nakakaagi pa sanang mga kalamidad, huli ta kun beses minsan an maimbod na mga lingkod nin Dios nag-agi nin kasakitan asin kagadanan huli kaiyan.

Pero ini dai nangangahulogan na an Dios dai nakakarisa sa pagraot nin tawo sa daga. Ipinaheheling kan Biblia na pag-abot nin panahon an Dios mamamalos paagi sa saiyang Kahadean. Ilinaladawan kan Biblia an mangyayari: “Sa mga aldaw kan mga hadeng idto [mga gobyerno sa presenteng aldaw] an Dios nin kalangitan mapatindog nin sarong kahadean [an saiyang langitnon na gobyerno] na dai noarin man malalaglag. . . . Iyan an maronot asin matapos kan gabos na ining kahadean, asin iyan magdadanay sagkod lamang.”​—Daniel 2:44.

Sa laog nin dakol na siglo, an tunay na mga Kristiano naghalat sa Kahadean nin Dios. Tara, tinokdoan ni Jesus an saiyang mga parasunod na mamibi: “Ama, . . . dumatong logod an saimong kahadean.” (Lucas 11:2) Alagad may dahelan daw na magtubod na an langitnon na gobyerno makaoolang sa mapanlaglag na mga baha asin paghuraw? Igwa nanggad! Primero, an sientipikong mga pagprobar na makontrol an panahon sagkod ngonyan kakadikit kan nangyayari. Pero an Kaglalang may kapangyarihan na kontrolon an panahon. Pinanugaan nia an saiyang suanoy na banwaan: “Asin itatao ko man an saindong oran sa tamang panahon kaiyan, asin an daga magtatao nanggad kan bunga kaiyan, asin an kahoy sa kahiwasan magtatao kan bunga kaiyan.”​—Levitico 26:4.

An binuhay liwat na si Jesu-Cristo, na ninombrahan nin Dios na magin Hade sa gobyernong ini, nagpaheling man kan kapangyarihan sa pagkontrol sa panahon! An Biblia nagsasaysay manongod sa sarong pangyayari na “nag-abot an makosogon na bagyo nin doros.” Si Jesus pinukaw sa nanok na pagkatorog, “nagmata asin sinaway an doros patin sinabihan an dagat: ‘Toninong! Ontok!’” Ano an nangyari? “An doros uminontok, asin nagin toninong.” Ini dahelan na an natatakot na mga disipulo ni Jesus nagsarabi: “Siisay daw nanggad ini, ta minsan an doros asin an dagat nagkukuyog sa saiya?”​—Marcos 4:​36-41.

Sa irarom kan pagsakop kan Kahadean nin Dios, an panahon sa daga makuyog man sa pagboot ni Jesus asin kun siring magigin sangkap an pagkabalanse. Asin kumusta man an ekolohiya kan daga? Mayo na nin paslong mga tawo na mahale sa mga kadlagan kan daga o maati sa atmospera. An Biblia nagsasabi: “An daga mapapano kan kaaraman dapit ki Jehova kun paanong an tubig nakakatahob sa mismong kadagatan.” (Isa. 11:9) Sa pagsakop kaiyan an katawohan daing duwa-duwa na makakanood na magtogdok nin mga harong asin kultibaron an daga sa paagi na dai maraot an ekolohiya kaiyan. (Isaias 65:21) Kaya an daga magigin magayon na lugar​—tunay na paraiso!​—Lucas 23:43.

[Ritrato sa pahina 18]

Taano ta marikas na naghihiwas an mga disyerto na arog kan sarong ini sa Aprika?

[Credit Line]

Retrato kan FAO