Natural na mga Kalamidad—Tanda kan mga Panahon?
“AN NASYON matindog tumang sa nasyon asin an kahadean tumang sa kahadean, asin magkakaigwa nin mga kakulangan nin kakanon asin mga linog sa surunodsunod na lugar. An gabos na bagay na ini iyo an kapinonan kan kolog nin kasakitan.” Paagi sa mga tataramon na ini ipinaliwanag ni Jesu-Cristo sa saiyang mga disipulo 19 siglo na an nakaagi na an siring kamapanlaglag na mga pangyayari, kaiba na an pag-orog nin katampalasanan asin an pambilog na kinaban na paghuhulit kan maogmang bareta dapit sa Kahadean nin Dios, magpapamidbid kan tanda na may laen-laen na kabtang na magtatanda sa “pagtatapos kan palakaw nin mga bagay.”—Mateo 24:3-14.
Huli kaiyan, kaipuhan kitang maghapot, Nakakaheling daw kita nin mas dakol na kapahapahamak na linog, bagyo, baha, tigmara, asin gutom kisa sa naheling kan nag-aging mga henerasyon? Asin sa ibong nin mga pag-oswag sa siensia asin teknolohiya, mas dakol man daw na tawo an nagtitios bilang resulta?
Para sa dakol an simbag iyo. Halimbawa, an magasin na New Scientist nagpapatanid na “an kinaban makakalaom nin mas dakol na kalamidad sa mga taon nin 1990 kisa kan nakaaging mga dekada.” Siring man, sa UN Chronicle kan Hunyo 1991, an direktor kan World Meteorological Organization nagsabi: “An dalagan kan mga pangyayari tunay na malinaw. Poon kan mga taon nin 1960 sagkod kan mga taon nin 1980 . . . , limang dobleng mas parate an grabeng natural na mga kalamidad, asin tolong doble an total na mga pagkalugi sa ekonomiya.” Sa pagtao nin kadikit na pagmansay manongod sa tema, an World Health, an magasin kan World Health Organization kan NU, nagsabi: “An mga halimbawa nin natural na mga kalamidad asin kan nakararaot na mga epekto kaiyan puwedeng susugon sa bilog na historya. Minsan siring, mantang nagdadangadang an ika-21 siglo, napapaatubang kita sa nagliliwat na pagsaralak nin demograpiko, ekolohiko asin teknolohikong mga kamugtakan na ginigibo an dakol na populasyon na mas madaling madanyaran kan epekto kapwa nin natural asin gibong tawong grabeng mga kalamidad.”
An siisay man na nagtatao nin atension sa presenteng mga pangyayari dai nagngangalas sa siring na mga kapahayagan. An mga bareta sa media nungkang nauubosan nin nakalulunos na mga estorya, iyan man pagtuga nin bulkan sa Pilipinas, linog sa California, baha sa Banglades, gutom sa Somalia, bagyo sa Hawaii, o darakulang alon sa Nicaragua. Haros dai nin bulan na minaagi na mayo nin bareta manongod sa kalamidad sa sarong kanto kan kinaban o sa iba.
May mga tawo na nagsasabing bako ining makahulogan. Nangangatanosan sinda na an naheheling na pagdakol nin mga kalamidad sa satong panahon huli sana sa mas marahay na pagbabareta o sa mas marahay na pagsaray nin rekord. Nangangatanosan pa sinda na mas dakol na tawo an nagtitios nin mga kalamidad huli sana ta mas dakol an tawo ngonyan. An mga argumento daw na ini an bilog na estorya?
Mangnoha an sinasabi sa artikulo sa New Scientist na kinotar sa enotan. “Nagkaigwa nin 523 na kalamidad na ibinareta kan mga taon nin 1960 asin 767 kan mga taon nin 1970. Pag-abot kan mga taon nin 1980, an bilang uminabot sa 1387.” Padagos na ipinaliliwanag kaiyan na an “sarong dahelan kan naheheling na paglangkaw durante kan nakaaging dekada iyo an orog na pagkaprangka sa pagbabareta nin mga kalamidad sa Tsina asin sa Unyon Sobyet.” Dangan idinudugang kaiyan: “Minsan ngani siring, naglalangkaw an bilang.” An biglang paglangkaw sa bilang nin mga kalamidad dai basta ikapaliliwanag nin mas marahay na pagbabareta o mas marahay na pagsaray nin rekord.
Dugang pa, an UN Chronicle na Marso 1992 nagbabareta: “Durante kan nakaaging duwang dekada, kisuerra 3 milyones katawo an nawaran kan saindang buhay asin 800 milyones pa an naapektaran kan ‘panraraot, kadepisilan asin kasakitan’ na resulta kan natural na mga kalamidad.” Ini nangangahulogan na haros 1 sa kada 7 katawo na nabubuhay digdi sa daga an naapektaran na nin sarong klase nin kalamidad o trahedya. Iyan tunay na nakatataranta asin nagwawalat nin kadikiton na basihan para sa pagduda na an satong panahon sarong panahon nin grabeng kariribokan asin karibarawan.
Mantang ihinuhula kan Biblia an siring na panahon nin grabeng kasakitan, nangangahulogan daw iyan na an Dios an may paninimbagan sa mga kalamidad asin sa kasakitan na bunga kaiyan? Kadakol na tawo an naghohona nin siring. Pero ano an ipinaheheling kan mga katunayan? Asin mas mahalaga, ano an ipinaheheling kan Biblia?
[Picture Credit Line sa pahina 2]
An tutob: W. Faidley/Weatherstock
[Picture Credit Lines sa pahina 3]
Retrato sa tahaw: Mark Peters/Sipa Press
WHO/League of Red Cross