Taano an Klero ta Nakisasalak sa Politika?

MANTANG apektado kamo, may marahay kamong dahelan na maghapot, “Taano?”

Siyempre, mayo nin saro sanang motibo na aplikado sa gabos na padi, ministro, asin iba pang namomoon sa relihiyon na nakisalak sa politika. An iba may mga motibo na kokondenaron nin kadaklan na tawo. An iba tibaad may marahay na mga dahelan, arog baga kan pagmakolog sa mga dukha.

An pagkaigwa nindo nin pakamansay sa saindang motibo ibubugtak kamo sa mas marahay na kamugtakan na mahorophorop an punto-de-vista nin Dios sa bagay asin masabotan an sinasabi nia na natatagama sa ngapit.

Posisyon, Ganansia, Asin Politika

Tanganing masabotan an sarong dahelan na an mga klerigo nakisasalak sa politika, helingon niato an nagkapirang namomoon sa relihiyon kan enot na siglo. An mga tawong ini, an halangkaw na saserdote asin mga miembro kan mga Fariseo asin Saduceo, iyo an minakompuwesto sa korte supremang Judio. Naaanggot sa pagbuhay liwat ni Jesus ki Lazaro, sinda nangatanosan: “Kun pabayaan ta sana [si Jesus] nin siring, sinda gabos maturubod sa saiya, asin madatong an mga taga-Roma asin kukuanon an satong lugar asin an satong nasyon.”—Juan 11:48.

“An satong lugar asin an satong nasyon.” Iyo, nahahadit sinda manongod sa saindang posisyon, impluwensia, asin autoridad, na segunda sana an ano man na nasyonalistikong interes. (Mateo 23:2-8) Paagi sa paglanalana sa mga politiko, may mga klerigo na nagkamit nin mahahalagang katongdan. Para sa dakol, ini man an dalan pasiring sa maluhong buhay. An totoo, an huring libro kan Biblia may ilinaladawan na “sarong babae” na an ngaran “Dakulang Babilonya,” na midbid sa “kapangyarihan kan saiyang daing sopog na luho.” Ipinaheheling kan Biblia asin kan kasaysayan na sia nagsisimbolo sa falsong relihiyon sa bilog na daga.—Kapahayagan 17:1-5; 18:3.

Helinga ngonyan an ebidensia na ini an dahelan na an ibang klerigo nakisasalak sa politika. An librong Religion and Revolution nagsasabi sato: “Sa pag-oltanan nin 1774 asin 1790, an 173 sa 192 na obispong Pranses kabilang sa mga mahal na tawo. Mga kabanga sa episkopado an nag-iistar sa Paris asin nag-oogma sa gayon kan kabesera nin Pransia. Si Kardinal Polignac nagadan kan 1741 na dai man lamang nadalaw an arsidiosesis na duman sia pinili kinseng taon bago pa. An nag-oorog na espiritu nin kapabayaan yaon man sa mga monasteryo na an kadaklan mayamanon.” An may halangkaw na katongdan na klero nabubuhay sa luho, mantang an dakol na padi sa parokya dukha.

An Mejico nagtatao nin saro pang halimbawa. Kan 1810 an padi sa baryo na si Miguel Hidalgo nangenot sa pakikilaban para sa independensia sa España. Si Propesor Guenter Lewy nagpapaliwanag: “An papa sa Roma asin haros an bilog na episkopado kinondenar an [Mejicanong] mga patriota. An mapagsaginsagin na kapasilan na an halangkaw an katongdan na klero [kan huri] nagin maigot na mga parasuportar sa independensia . . . risang gayo asin nakatabang na mabilog an ladawan kan iglesya bilang sarong espesyal na grupong may saro sanang interes na dai mapaniniwalaan. . . . An iglesya mayaman sa mga daga asin edipisyo, na kinakarkulo nin nagkapira na labi sa kabanga kan mga propiedad kan nasyon.”

Protestante, Katoliko, Judio, o ano man na ibang relihiyon—bako daw na kita gabos maoyon na an mga klerigo dai maninigong makisalak sa politika tanganing makakua nin halangkaw na katongdan? Pero, iyan mismo an parateng nangyayari.

Poon sa Nazi Alemania Sagkod Ngonyan

An panahon na Nazi nagtatao nin orog na pagmansay sa pakikisalak nin relihiyon sa politika. An dakol na naghohorophorop na mga tawo nag-iisip, ‘Ano an pagtratar kaidto nin mga klerong Katoliko asin Luterano ki Hitler asin sa saiyang maringis na mga Nazi?’

Sa pundamental, paagi sa pagsuportar o kisuerra pagpabaya na iyan mag-eksister. Pipira sanang relihiyosong tingog an nagprotesta. Si Propesor T. A. Gill nagsurat manongod sa sarong napapalaen. “Sa katapustapusi nadiskobre [kan teologong si Dietrich] Bonhoeffer kun ano an sinasabi saiya kan saiyang ama asin mga tugang poon kan sia kinse anyos: an iglesya mayo na nin igong halaga sa mga bagay na pinakamahahalaga tanganing magin makatanosan na idusay nia an saiyang buhay dian.” Nauuyam na sa pagsuportar kan iglesya ki Hitler o sa pagigin daing ginigibo kaiyan, si Bonhoeffer uminayon sa sarong plano na gadanon si Hitler. Alagad ta si Bonhoeffer napapalaen.

An History of Christianity ni Paul Johnson naglaladawan sa usong nangyayari: “An duwang iglesya, sa kadaklan, nagtao nin dakulang pagsuportar sa gobyerno. . . . Sa 17,000 na pastor Ebangheliko, noarin man dai minalabi sa singkuwenta an nabibilanggo nin haloy [huli sa dai pagsuportar sa gobyernong Nazi] sa arin pa man na panahon. Sa mga Katoliko, an sarong obispo hinale sa saiyang diosesis, asin an saro man nasentensiahan nin halipot huli sa kasalan sa kuwarta.” Manongod sa mga nagdanay sa saindang prinsipyo, si Johnson nagpapadagos: “An pinakamapuso iyo an mga Saksi ni Jehova, na nagpahayag kan saindang pagtumang huli sa doktrina poon sa kapinonan asin nagsakit huli kaiyan. Nagsayuma sindang makikooperar sa estadong Nazi.”

Poon kaidto, an iba pang klerigo nakikooperar sa maringis na mga gobyerno tanganing mapagdanay an saindang lugar na may kabantugan, kapangyarihan, asin kayamanan. An sarong editoryal sa National Catholic Reporter nagsabi: “An estorya kan mga pagkukulang kan iglesya Katolika sa Argentina pagigin daing girong asin pakikisapakat sa daing herak na militar na gobyerno, saro sa pinakamaraot sa bago pa sanang kasaysayan. . . . Sa siring an mga prelado kan iglesya nasa posisyon na magtaram nin hayag asin magkaepekto, tibaad halean pa ngani an gobyerno kan relihiyosong katanosan kaiyan. Alagad ta, haros sagkod sa ultimong tawo, dai sinda naggirong. An iba, kaiba an mga klerigo na nakauniporme sa militar, nag-aprobar sa pagpadusa asin mga paggadan.”—Abril 12, 1985.

Mga Diretso Sibil, Hustisya Sosyal

Alagad, arog kan nasambitan sa enotan, may mga namomoon sa relihiyon na hinahangaan na gayo huli sa saindang aktibong kabtang sa politika sa ibang dahelan.

An sarong halimbawa sa Estados Unidos iyo an ministrong Baptista na si Martin Luther King, Jr., sarong lider sa diretso sibil sa haloy na kampanya tumang sa pagpalaenlaen sa rasa. An ibang klerigo nangenot sa mga pakikilaban para sa mga diretso nin mga babae asin nagkapirang minoriya. An mga padi asin ministro nagin aktibo sa politika sa pagsuportar sa mga mobimiento arog baga kan mga diretso sa pagboto, pararehong suweldo sa pararehong trabaho, asin makatanosan na mga oportunidad sa trabaho. Bago pa sana, an “teolohiya sa liberasyon” pinalakop tanganing mainaan an pagsakit nin mga dukha, arog baga kan pagwaras nin daga sa mga dukha.

Ano an saboot nindo manongod sa pakikilabot sa politika nin mga namomoon sa relihiyon tanganing mapaoswag an aksion sosyal o “sekular na humanismo,” arog kan may beses na iinaapod sa siring na mga isyu? Minsan an nagkapirang klerigo nariribok an boot sa naheheling nindang nangyayari. Si Keith Gephart, sarong klerigong pundamentalista, nagkomento: “Kan ako nagdadakula, permi kong nadadangog na an mga iglesya maninigong dai makilabot sa politika. Ngonyan garo baga kasalan an dai pakikilabot.” An sarong parasurat sa peryodiko manongod sa relihiyosong mga isyu nagkomento: “Poon kan enot na mga taon nin 1970, an mga Kristianong pundamentalista luway-luway na nagtubod na an politikal na aktibismo sarong obligasyon.”

Dawa kun an mga mobimiento garo baga maninigong tawan nin onra, helingon kun sagkod saen dinadara an klero kan siring na mga gibo, asin helinga kun oyon kamo.

Ano an Ginigibo kan Teolohiya sa Liberasyon?

Si Gustavo Gutiérrez, sarong pading Katoliko sa Peru, iyo an sinasabi nin dakol na nagpatalubo kan “teolohiya sa liberasyon” bilang solusyon sa kamugtakan kan mga dukha. An tendensiang ini lakop sa mga klero sa Latin Amerika asin sa iba pa. An Manchester Guardian Weekly sa Inglaterra nagbareta na an Obispo nin Durham inatake an politikal na pilosopiya kan gobyerno asin kun siring isinadol an “pagpaoswag sa mobimiento nin ‘teolohiya sa liberasyon.’”

An siring daw na teolohiya pagdodoon sana kan pagmakolog sa mga dukha, arog kan isinasadol sa Biblia? Dai man. Sono sa Guardian, an obispo nag-admitir na “an Britanong teolohiya sa liberasyon isasapusong gayo an nagkapira sa mga konklusyon nin Marxismo.” Kalabot digdi an pag-interpretar sa pakikilaban kan mga dukha paagi sa paggamit sa pangangatanosan na Marxista. Na may anong resulta?

An National Catholic Reporter (Hulyo 4, 1986) igwa kan pangenot na baretang “An Labanan sa Daga sa Brazil Pinaglalaban an Iglesya Asin Estado.” An katotoohan na nasa irarom kan iriwal na ini iyo na kakadikit sanang “mga kagsadiri sa mahiwas na mga daga an nagkokontrol sa 83 porsiento kan daga.” An mga pagtiripontipon asin pagmartsa na pinangengenotan kan klero kabtang kan “labanan sa daga.” Asin an “labanan” angay na termino. Sinabi kan artikulo na “218 katawo an nagadan sa labing 700 na iriwal sa daga kan nakaaging taon, kaiba si Padre Josimo Tavares, sarong pading taga-Brazil asin lider sa reporma sa daga, na inasesinar kan Hunyo 11.”

An teolohiya sa liberasyon nagigin popular. An editoryal sa New York Times nag-admitir na an opisyal na paninindogan kan Batikano iyo na an mga klerigo dai maninigong mapalabot sa politika na may inaayonan na partido, pero sinabi man kaiyan na an Batikano “nag-aako man sa pundamental na prinsipyo kan teolohiya sa liberasyon: na tinatawan nin katanosan kan Kristianong Ebanghelyo an mga pakikilaban kan mga dukha para sa politikal na libertad asin pamomogol sa saindang buhay.”

Kapareho man kaini an sahot na an Maryknoll, sarong orden misyonero na Katoliko, “nagpapalakop kan ebanghelyo nin teolohiya sa liberasyon asin politikang sosyalista.” An pagsiyasat kan 1985, an The Revolution Lobby, nagsahot: “Nagibo na kan Maryknoll na akoon kan publiko an Marxista-Leninistang mensahe nin madahas na rebolusyon huli ta iyan tinotogotan na magpunsionar bilang takyag kan Iglesya Katolika. An mensahe kaiyan nakaabot bako sanang sa ordinaryong parasimba, kundi pati sa pangenot na mga parapalakaw sa Amerika.”

Oyon daw an Dios?

Malinaw, sa bilog na kinaban ngonyan an relihiyon nakisasalak sa politika, asin may laen-laen na dahelan digdi. Alagad ano an saboot nin Dios manongod dian? Ipinaheheling kan Biblia na sa dai na mahahaloy ipahahayag nia nin malinaw an saiyang paninindogan. Paano daw kamo asin an saindong mga namomotan maaapektaran? Asin ano an maninigong magin epekto kaiyan sa saindong presenteng kaisipan asin mga hiro?

[Kahon sa pahina 12]

“An iglesya Katolika sa Alemania Aleman sagkod sa kairairaromi, asin kapareho kan iglesyang Protestante sinuportaran an estado asin an autoridad kaiyan.”—The German Churches Under Hitler.

“An Iglesya Ortodokso nin Rusya biyong itinao kasuodma an pagsuportar kaiyan sa mga proposisyon ni Mr Gorbachev sa paghale sa armas . . . [An mga iyan] inapod kaiyan na ‘sangkap an pagkakaoyon sa Kristianong paagi.’”—The Guardian (London), Abril 9, 1986.

[Ritrato sa pahina 13]

Si Martin Luther King, Jr., prominente sa mga namomoon sa relihiyon na nagkakampanya tumang sa pagpalaenlaen sa rasa

[Credit Line]

UPI/Bettman Newsphotos

[Ritrato sa pahina 14]

An pagtios asin inhustisya nagpalataw sa teolohiya sa liberasyon

[Credit Line]

J. Viscarrs/WHO